Gedragsstoornissen M.Danckaerts, UPC-KUL
|
|
- Emiel Visser
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gedragsstoornissen 1
2 Terminologie Gedragsstoornis = patroon waarbij steeds weerkerend agressie en/of regelovertredend gedragwordt gesteld, waarbij de fundamentele rechten van anderen worden geschonden DSM-IV Oppositional Defiant Disorder (Oppositioneel Opstandig gedrag) Conduct Disorder (Antisociale gedragsstoornis) Antisocial Personality Disorder DSM 5 Idem: ODD Idem: CD, +/-callousunemotional specification Mogelijks: Intermittent explosive disorder Pyromanie Kleptomanie Dyssocial Pers. Dis. 2
3 Oppositioneel opstandige gedragsstoornis (ODD) Patroon (> 6 mnd) van negativistisch, vijandig, opstandig gedrag ( 4) Driftbuien Ruzieën met volwassenen Actief ongehoorzaam, weigeren Opzettelijk storen, vervelend Schuld afschuiven Geïrriteerd, snel verstoord Boos, verbolgen haatdragend, wraakzuchtig 4
4 Antisociale gedragsstoornis (CD) Patroon (> 12mnd) van regelovertredend, agressief gedrag ( 3), waarbij fundamentele rechten van anderen worden overtreden Agressie tav van personen en dieren Pesten, intimideren, bedreigen Initiëert vechtpartijen Gebruik van wapen Iemand bestelen, overvallen in confrontatie Wreed t.o.v. ander, dieren Dwingen tot sexuele activiteit Destructief tav eigendom Eigendommen beschadigen, vernielen Brandstichting 5
5 Antisociale gedragsstoornis (CD) - vervolg Oplichterij, diefstal Inbraak (auto, huis, gebouw) Bedriegen, oplichten, liegen, misleiden (voor eigen financieel voordeel, ) Diefstal (winkel, huis) Ernstig regelovertredend gedrag s nachts wegblijven Thuis weglopen (> 1 nacht) Spijbelen (< 13 jaar) 6
6 Vanuit schoolperspectief (Fysieke) agressie Vechtersbazen Pesterijen, bedreigingen Antisociaal (delinquent) gedrag Vandalisme, diefstal, Statusdelicten Spijbelen, weglopen Overtreden omgangsregels Storen, brutaal, te laat komen, niet uitvoeren van taken, 7
7 Prevalentie ODD: % CD: % Jongens/meisjes = 3-4/1 Meisjes vertonen meer relationele (uitsluiten, roddelen) en verbale agressie 12
8 Gedragsstoornis: dysfunctie? Genetisch: ~ 40% erfelijk bepaald (meta-analyse Rhee & Waldman 2002) (en 42 % gedeelde omgeving; 18% niet-gedeelde omgeving) - Hoogst bij life-course persisters - M=J - Hoger op oudere leeftijd - Meer bij AS + CU-traits - Delinquentie als zodanig minder erfelijk bepaald - Overlap met genetische bepaaldheid ADHD en Middelenmisbruik Moleculair genetisch (Baker ea 2006): Serotonine-genen Dopamine-genen MAO-A-gen Y-chromosoom: M.Danckaerts, dubieus UPC-KUL
9 Gedragsstoornis: disfunctie? Biofysische risicofactoren? Geboortecomplicatie Roken tijdens ZW Ondervoeding tijdens ZW Structurele afwijkingen? OR x5 Fronto-limbisch (Vloet ea 2008) Inhibitie / anticipatie beloning/straf / sociale cognitie Verwerking emoties and conditionering van angst 14
10 Functionele parameters: Functionele beeldvorming: Frontale onderactivatie Amygdala: inconsistent: > en < Neurotransmissie: Serotonine - CSV < ~ impulsiviteit, woede Dopamine serum < ~ agressie Hormonaal: Testosterone: bij volw >, maar bij K < Verlaagd cortisol bij stress (oa. Popma 2006) en minder vrijzetting van adrenaline Hypoactieve HPA-as? 15
11 Hypothalamohypofyse-bijnier as De hypothalamus zendt het signaal door naar de hypofyse, die ACTH produceert Dit adrenocorticotroop hormoon activeert de bijnierschors Cortisolproduktie in de bijnierschors stimuleert de stressreactie en inhibeert hypofyse/ hypothalamus 17
12 Functionele parameters Trager hartritme = meest consistent (Ortiz & Raine 2004) Ev. Door < autonoom ZS Fearlessness theory Stimulation seeking theory 18
13 Cognitieve disfuncties? Neuropsychologische associaties (Schachar) Verbaal lager begaafd Difficult temperament Impulsieve cognitieve denkstijl Korte aandachtsspanne Quid: stoornis in empatisch vermogen bij CU? Sociale cognities (Dodge) Sneller iets als agressief interpreteren Meer aandacht voor agressieve signalen Minder empatisch vermogen Agressie als probleemoplossend beschouwen Sociale leerdeficits (Quay) Defect in BIS bij neg. Consequenties = negatieve consequenties hebben minder effect! 19
14 Ouder-kind omgevingseffecten Hechting Afwezigheid van of onvoorspelbaar zorggedrag heeft mogelijks invloed op ontwikkeling serotonerg systeem en/of cortisol stress-reactie Sociale leertheorie (Bandura) Modelling Coërcieve interactiepatronen (Patterson) Wederzijdse dwang (door negatieve bekrachtiging) Gebrek aan monitoring Modelling: agressieve reacties Disciplinaire inconsistentie Inconsistente regels en afspraken Te strenge straffen, te weinig positieve reacties Permissiviteit Gebrek aan betrokkenheid - Aversieve reacties 22
15 4-fasenmodel kleutertijd Ontwikkeling coercieve interacties Uitholling ou gezag Lagere sch. Schools falen Falen sociale relaties Verlies ou gezag Adolescen. Aansluiting deviante peers Ouderlijke verwerping Volwassen Beperkte maatschappelijke integratie, delinquentie Antisociale attitude, middelengebruik, depressie, ontstemming Patterson, Reid, Dishion, 1992) 24
16 Cave: identificatie met label probleemjongere Negatieve verwachtingen Negatieve reacties Negatieve consequenties Uitsluiten, wegsturen IK BEN DE PROBLEEMJONGERE Ze verwachten van mij niets meer Als ik iets goed doe wordt het toch niet gezien Ik zoek anderen die dit ook vinden Ik doe mijn best niet meer Enz. 25
17 Vanuit schoolperspectief: De school is zelden of nooit oorzaak van de gedragsstoornis Wèl speelt ze een belangrijke rol: Kan een sterk escalerende factor zijn Kan een beschermende, herstellende factor zijn ALGEMEEN = SCHOOL ETHOS (atmosfeer en houding t.o.v. leerlingen en tussen leerkrachten onderling) SPECIFIEK = aanpak van het probleemgedrag Jongere met gedragsstoornis is oversensitief voor de machtsstrijd ; reageert negatief op autoriteit (indien los van relatie) Cave: als ouders het schoolgezag ondermijnen 26
18 Behandeling: kinderen Meest effectief: Parent Management Training Social problem-solving skills training Sociaal cognitieve bias Combinatie: meest effectief Bij lichtere problemen: Anger Management Coping Skills Training 30
19 Behandeling: jongeren Gedragstherapeutische gezinstherapie > onderlinge steun en nabijheid < disfunctionele communicatie Veranderen van gebiaste cognities Multisysteemtherapie Ecologisch gerichte eclectische therapie t.a.v. ouders, jongere, school, buurt, leeftijdsgenoten 32
20 Behandeling: medicatie Geen prominente plaats Indien + ADHD: medicatie voor ADHD vaak ook effect op agressie Antipsychotica: Risperidone (Risperdal ) (en in de praktijk ook Pipamperon (Dipiperone ) heeft agressieremmende werking. Maar: enkel een officiele indicatie bij kinderen en adolescenten met een erstige gedragsstoornis en met een minder dan gemiddeld intellectueel functioneren 33
21 Aanpak gedragsstoornis: ouders Liefde en hechting: aanvaard worden in een hartelijke relatie Superviseren en opvolgen: Observatie, communicatie, voorbeeldfie Leiding uitoefenen Onderhandelen + stellen van grenzen Familieregels en waarden Model en raadgever Informatie, argumenten, ondersteuning, stimulatie Betrekken in (de) gemeenschap Activiteiten als gezin in de gemeenschap 34
22 Aanpak gedragsstoornis: jongere Indien aanwijzingen voor problemen: Training sociale cognities Empathietraining Stressbeheer, conflictbeheer Eigenwaardegevoel analyseren 35
23 Beleid bij gedragsproblemen Valkuil: opbod van agressie Houding: ontvankelijk voor argumenten consequent verwachtingen verwoorden geloof in verandering vertolken geloof in positieve krachten vertolken geen destructief model autoriteit wordt niet afgedwongen respect is een bewuste keuze Verantwoordelijkheid geven Logische consequenties (reparerend) 36
24 Aanpak in de school Algemeen Specifiek Positieve attitude ontwikkelen in het lerarenkorps (wij investeren in deze jongeren) Communicatie: inspraak van leerlingen in regelgeving (tot op zekere hoogte) Projectwerk sociale vaardigheden en bevordering prosociaal gedrag Mening verwoorden en onderbouwen, kritiek geven en krijgen, anderen helpen, complimenten geven, luisteren Verwachtingen positief verwoorden Curriculum aanpassen aan leerniveau (succeservaringen zijn heel belangrijk) Relatie aangaan met deze leerling (wij investeren in jou, wij geloven in jou) Geïnteresseerd zijn in de visie en argumenten van de jongere Gedragskaart met concrete haalbare positieve werkpunten, i.p.v. negatieve vermijdingspunten Machtsstrijd, confrontatie vermijden Zo nodig consequenties (taken in de school, de gemeenschap = M.Danckaerts, UPC-KUL reparatie)
25 Voorbeeldcasus Rebecca, 14j, ADHD + ODD Gedragsproblemen thuis + op school: Doet niets meer voor school Ligt ganse weekend in de zetel voor TV of weg met vrienden Ouders beslissen tot internaat Gedragskaart school: In orde zijn, op tijd zijn, huiswerk maken Niet onbeleefd zijn Geen effect: iedereen wordt kwader en meer verwerpend School + internaat haken af 38
26 Voorbeeldcasus Rebecca lijkt aanspreekbaar, maar totaal niet meer in staat haar best te doen, ziet geen enkele manier waarop ze aan de eisen kan voldoen Ronde tafel: poging tot eenvoudige, concrete, positieve werkpunten: 1/d op tijd zijn Koffer gepakt voor 18u zondag TV af zaterdag om 12u Half succes Neiging tot negatieve reakties Halfvol glas Enig geloof..dan groei en appreciatie 39
27 Uitzonderlijke maatregelen Time-out procedure Opname jeugdpsychiatrie indien vermoeden van psychisch : psychiatrische problematiek Autisme Trauma persoonlijkheidsstoornis 40
28 Uitzonderingen Gevaarlijk, rechtstreeks bedreigend gedrag Maffia bewind van een bende 41
29 Voorkomen en behandelen van gedragsproblemen bij jongeren is onmogelijk zonder een minimale positieve attitude tegenover de jongere (wat ook zijn daden zijn geweest). 42
Gedragsstoornissen 1
Gedragsstoornissen 1 Terminologie Gedragsstoornis = patroon waarbij steeds weerkerend agressie en/of regelovertredend gedragwordt gesteld, waarbij de fundamentele rechten van anderen worden geschonden
Nadere informatieDISRUPTIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN
DISRUPTIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN Beheersing van emoties en gedrag Rechten van anderen Conflict met maatschappelijke normen en waarden Indeling Gedragsstoornissen in DSM 5 Oppositioneel-Opstandige Stoornis
Nadere informatieWat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien.
ODD Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien. Hoe wordt ODD ook wel genoemd? ODD is een afkorting voor de Engelse
Nadere informatie03/07/15' ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Programma. Begripsbepaling: Agressie. Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD
ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Woensdag 29 oktober P. Deschamps Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD Begripsbepaling: Agressie Disruptive Behavior Disorders (DBD), Disruptieve Gedragsstoornissen
Nadere informatiePrikkelverwerking bij Gedragsstoornissen
Prikkelverwerking bij Gedragsstoornissen (ODD & CD) Congres Prikkelverwerking 6 november 2014 Dr. M.A.J. Raaijmakers GZ-psycholoog en Universitair Docent UU INTRODUCTIE AGRESSIE! Video:! http://www.youtube.com/watch?v=o00yfkje1fo!
Nadere informatieDSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen
DSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen 314.xx Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit.01 Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, gecombineerde type.00 Aandachtstekortstoornis
Nadere informatieBrutaal, boos en agressief gedrag bij kinderen met ADHD: Psycho-educatie en opvoedingsadviezen. Walter Matthys
Brutaal, boos en agressief gedrag bij kinderen met ADHD: Psycho-educatie en opvoedingsadviezen Walter Matthys Gedragsproblemen Opstandig gedrag Anderen ergeren Prikkelbaarheid, boosheid, woede, driftbui
Nadere informatieInhoud. Uitgebreide opgave
Inhoud Uitgebreide opgave 1 Inleiding 21 Van DSM-IV naar DSM-5 21 Verwarrende terminologie 23 Een nieuw begrippenkader 24 De bron van het gedrag en de hulpverleningsstrategie 27 Een biopsychologisch model
Nadere informatiein gesprek over: Gedragsstoornissen bij kinderen
in gesprek over: Gedragsstoornissen bij kinderen Colofon Auteur: W. Matthys Met dank aan Mevrouw A.C. Paternotte van Balans, de landelijke vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelings-, gedrags-
Nadere informatieMentale kracht in de Forensische Psychiatrie
Mentale Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie LFPZ,Zeeland, 11 juni 2009 Jan Auke Walburg Principes van positieve psychologie Bestudering positieve subjectieve ervaringen en constructieve cognities.
Nadere informatieTen halve gekeerd... Preventie van antisociaal gedrag bij jeugdigen
Ten halve gekeerd... Preventie bij jeugdigen Prof. Wim Slot. Drs. Emilievan Leeuwen, Dr. Bas Bijl; & Drs Yvonne Duivenvoorden. Vrije Universiteit Orthopedagogiek PI Research Duivendrecht PI Research: doet
Nadere informatieSignaleringslijst Erger Voorkomen - Toelichting
Signaleringslijst Erger Voorkomen - Toelichting Met deze lijst worden achtergronden van jeugdigen in kaart gebracht. Met behulp van deze achtergronden kan worden vastgesteld of jeugdigeen een risico lopen
Nadere informatieWacht maar tot ik groot ben!
www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen
Nadere informatieCriminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet?
Stijging criminaliteit meisjes Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet? Anne-Marie Slotboom Vrije Universiteit Amsterdam 1 BRISBANE 2010 - Steeds meer jonge meisjes tussen tien en veertien
Nadere informatieOmgaan met gedrag vanuit contextueel en relationeel perspectief (aan de slag) Waarom zit hij in mijn klas? Ik heb al van alles geprobeerd
Waarom zit hij in mijn klas? Omgaan met gedrag vanuit contextueel en relationeel perspectief beno.schraepen@ap.be, Incena, studiecentrum Inclusie & Enablement Isos Kenniscentrum O2-project Dit jaar heb
Nadere informatieMoet mijn kind nog luisteren?
Moet mijn kind nog luisteren? Grenzen stellen in de opvoeding Mauri Met dank aan M. Wysmans Schoolreglement uit 1848 Kaartspelen in de klas Vloeken Alcohol drinken op school Liegen Meisjes spelen met jongens
Nadere informatieNEDERLANSE SAMENVATTING
NEDERLANSE SAMENVATTING Inleiding Het doel van deze studie was om individuele verschillen in zelfregulatie te onderzoeken bij jongens met een oppositioneel opstandige gedragstoornis ( ; ODD) of een antisociale
Nadere informatieProject Spelregels Effectief, hoe, en bij wie? Pol van Lier Afdeling Ontwikkelingspsychology, Vrije Universiteit Amsterdam
Project Spelregels Effectief, hoe, en bij wie? Pol van Lier Afdeling Ontwikkelingspsychology, Vrije Universiteit Amsterdam Parent Psychopathology Family Breakup Marital Relationship Neighborhood Extended
Nadere informatieAD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1
AD(H)D een meetbare hersenfunctiestoornis 1 Inleiding Wanneer spreken we van ADHD? Hoe stellen we de diagnose? Wat gebeurt er in de hersenen? 2 BEGRIPPEN Attention Deficit Hyperactivity Disorder = Aandachtsstoornis
Nadere informatieVan gedragsregulering naar opvoeding
Van gedragsregulering naar opvoeding Over het voorkomen en aanpakken van ongewenst gedrag Gebruikelijke benadering van gedragsproblemen: een kindgerichte blik (factoren in het kind) Leidt tot classificatie
Nadere informatieAgressiebehandeling in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie
Agressiebehandeling in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie Prof. dr. Chijs van Nieuwenhuizen GGzE centrum kinder- en jeugd psychiatrie Universiteit van Tilburg, Tranzo http://www.youtube.com/watch?list=pl9efc
Nadere informatieDe Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent
De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk Dr. Leyman Lemke Deswarte Annelies 2013 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud workshop Kapstok: Het neurotische lussenmodel (NLM) (R. Schacht
Nadere informatieLastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK
Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK Programma Theorie over psychische stoornissen Effect op het geloofsleven Omgaan met tieners met psychische stoornissen Tijd voor aktie
Nadere informatieDe ene klap is de andere niet Ontwikkeling en aanpak van agressief gedrag
De ene klap is de andere niet Ontwikkeling en aanpak van agressief gedrag Prof.dr. Bram Orobio de Castro Ontwikkelingspsychopathologie Universiteit Utrecht Diagnostiek Aanpak - overzicht - Misverstanden
Nadere informatieAgressie, gedragsprobemen Ontstaan en behandelingsvormen
Agressie, gedragsprobemen Ontstaan en behandelingsvormen 2 voorbeelden: Jan Piet Enkele begrippen: - Oppositioneel opstandig gedrag: het kind verzet zich tegen de leiding van volwassenen - Agressief gedrag:
Nadere informatieAngst: een nuttige emotie, die soms een stoorzender wordt
Angst: een nuttige emotie, die soms een stoorzender wordt Frits Boer Studieochtend Angst en school 22 januari 2015 Amersfoort Moeder Natuur heeft ons een survival kit meegegeven, met o.a.: Bloedstolling
Nadere informatieOmgaan met Gedragsproblemen
Omgaan met Gedragsproblemen FC Leo te Leens 16 april 2012 Introductie en verwachtingen voorstellen stoornissen werkveld UMCG Sportpark Kardinge PAGINA 2 VAN 26 Introductie en verwachtingen Wat zijn uw
Nadere informatieSamenvatting. Adviesaanvraag
Samenvatting Adviesaanvraag De antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) is een psychiatrische stoornis die wordt gekenmerkt door een duurzaam patroon van egocentrisme, impulsiviteit en agressiviteit.
Nadere informatieODD. Oppositioneel-opstandig gedrag. Pffff, dat doe ik niet voor jou!
1 Fontys/OSO serie ouderbrochures Module ZO02 ODD Oppositioneel-opstandig gedrag Pffff, dat doe ik niet voor jou! http://www.epimedium.nl/illustraties/agressie%202%20nieuw.gif Randy kan heel lief zijn,
Nadere informatieExecutieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom?
Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom? Prof.dr. Bram Orobio de Castro Ontwikkelingspsychologie, Universiteit Utrecht Wie? - overzicht - Agressie & Disruptieve Gedragsstoornissen
Nadere informatieSPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor de praktijkbegeleider
Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET ANTISOCIALE GEDRAGSSTOORNIS OF ODD IN DE WERKSITUATIE Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de
Nadere informatieSPRINT werkt! Presentatie resultaten SPRINT-effect onderzoek. Efua Campbell 15 juni 2016
SPRINT werkt! Presentatie resultaten SPRINT-effect onderzoek Efua Campbell 15 juni 2016 Programma van vanmiddag - Presentatie uitkomsten SPRINT-effect onderzoek: - Achtergrond SPRINT en SPRINT-effect
Nadere informatieWanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatieMarijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP
Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen
Nadere informatieNeurobiologische achtergronden van agressie
Neurobiologische achtergronden van agressie Studiedag EFCAP 2010 arne popma vumc, academische afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie 1 2 boodschap om mee naar huis te nemen biologische factoren alleen kunnen
Nadere informatieHet is alleen maar een gevoel, SEO in de praktijk. Els Ronsse www.psysense.be
Het is alleen maar een gevoel, SEO in de praktijk Els Ronsse www.psysense.be Van alle tijden, en van alle mensen EO is behoorlijk universeel: wij, VB, NB, autisme, VB én autisme, NB en autisme Emotionele
Nadere informatieLeesteksten Casus Marco
Leesteksten Casus Marco Anti-sociaal gedrag Het is normaal dat kinderen zich soms tegen volwassenen verzetten. Ook liegen, vechten en pesten komen wel eens voor bij zich normaal ontwikkelende kinderen.
Nadere informatieProbleemgedrag begrijpen en preventief aanpakken
Probleemgedrag begrijpen en preventief aanpakken Albert Janssens 12.12.2011 Kinderen die probleemgedrag stellen, raken ons in ons werk en in onze persoon. In ons werk: Gevoel van te weinig aandacht voor
Nadere informatieTOPs! Positief denken, doen en leren van elkaar
TOPs! Positief denken, doen en leren van elkaar Visie TOPs! Leerlingen ontwikkelen zich het beste in een positief leer- en leefklimaat. Leerlingen kunnen leren om te kiezen voor een positieve oplossing.
Nadere informatieOmgaan met lastige leerlingen op de ISK
Omgaan met lastige leerlingen op de ISK Pedagoog, leraar, intern begeleider, zorgcoördinator, schoolleider en adviseur. Verwachtingen Training Omgaan met lastige leerlingen op de ISK Inhoud van de workshop
Nadere informatieKlinische manifestatie van ADHD Kenmerkende vorm van ADHD
Klinische manifestatie van ADHD Kenmerkende vorm van ADHD Kinderen met (een vermoeden van) ADHD zullen veelal ongeconcentreerd, druk en impulsief zijn. De meeste ouders zoeken hulp voor hun kind (meestal
Nadere informatieOuderschap met Liefde en Grenzen. Yvette Mol Frank Buffing
Ouderschap met Liefde en Grenzen Yvette Mol Frank Buffing Inhoud: Methode en doel Uitleg over motivatietraject Enkele voorbeelden uit training, aan de hand van oefeningen en filmfragmenten Doelgroep Module
Nadere informatieSchema Therapie bij patiënten met een hoge mate van psychopathie. Wiley-Blackwell. Teun Bus GZ-psycholoog/Psychotherapeut
ANTISOCIALE PROBLEMATIEK: ER IS MEER MOGELIJK DAN U DENKT s Hertogenbosch -Rosmalen 4 december 2015 Schema Therapie bij patiënten met een hoge mate van psychopathie Wiley-Blackwell Teun Bus GZ-psycholoog/Psychotherapeut
Nadere informatieExecutieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven
Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding
Nadere informatieGedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist
Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist Deel 1: Wet op de gedwongen opname Deel 2: problematisch middelengebruik Toetsing van de wet bij verslaving Geesteszieke
Nadere informatieReeks 11. Psychiatrie op volwassen leeftijd
Reeks 11 Psychiatrie op volwassen leeftijd Psychiatrische aandoeningen Wanneer ben je ziek en wat is normaal? Hoe wordt een diagnose gesteld? Symptomen van de meest voorkomende ziektebeelden Angst Depressie
Nadere informatieAan de slag! Wat is er nodig in de jji s?
Aan de slag! Wat is er nodig in de jji s? Leonieke Boendermaker / expertisecentrum jeugdzorg Utrecht, 8-6-2006 NIZW Jeugd Doel jeugdstrafrecht Vergelden én voorkomen Schuld als maatstaf voor straf (vergelding)
Nadere informatieGedragsstoornissen bij kinderen
Elk kind is wel eens brutaal of boos. Dat is normaal. Langdurige gedragsproblemen kunnen echter ingrijpende en blijvende negatieve gevolgen hebben voor het kind en de omgeving. In Gedragsstoornissen bij
Nadere informatiekind in de cel, ouders aan de bel
kind in de cel, ouders aan de bel theo doreleijers vu medisch centrum / de bascule amsterdam symposium forensische jeugdzorg 10 februari 2007 inhoud lezing - kinderen met politie/justitiecontacten: wat
Nadere informatieWanneer school een lijdensweg wordt.
Wanneer school een lijdensweg wordt. Dr. D. Neves Ramos Kinder- & Jeugdpsychiater ZNA UKJA Tegenwoordig heeft iedere leerling wel iets! Leerlingen met een psychiatrische stoornis horen niet in een klas
Nadere informatieCHANGE MANAGEMENT de menselijke kant
CHANGE MANAGEMENT de menselijke kant hugo.der.kinderen@pandora.be changen HDK 1 het verwerken van verlies het rouwproces: ontkenning en isolatie boosheid onderhandeling depressie acceptatie Elisabeth Kübler-Ross
Nadere informatieInterventies voor jji en jeugdzorgplus. Leonieke Boendermaker
Interventies voor jji en jeugdzorgplus Leonieke Boendermaker 20 mei 2009 Evident? 1. Problemen doelgroep 2. Interventies die leiden tot vermindering problemen 3. Noodzaak goede implementatie 2 Om wat voor
Nadere informatieONTWIKKELINGSGROEP KINDEREN EN JONGEREN MET GEDRAGSSTOORNISSEN. Prof. Dr. Dirk van West Voorzitter Dhr. Koen Lowet Co-voorzitter
ONTWIKKELINGSGROEP KINDEREN EN JONGEREN MET GEDRAGSSTOORNISSEN Prof. Dr. Dirk van West Voorzitter Dhr. Koen Lowet Co-voorzitter > Inleiding Terminologie Klinische kenmerken ODD/CD > Richtlijnen gedragsstoornissen
Nadere informatieGeestig Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep
Geestig 2017 Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep basisprincipes van het scheppen van een positief klimaat, het bieden van structuur en herstelgericht reageren op ongewenst gedrag YES I
Nadere informatieBorderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant
Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Inleiding - Stellingen. - Ontstaan psychiatrische aandoeningen. - Wat zien naastbetrokkenen. - Invloed van borderline op
Nadere informatieSCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen
Nadere informatiePsychiatrisering en de terreur van het perfecte kind. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Psychiatrisering en de terreur van het perfecte kind Psychiatriseren = Het moeilijke kind stelt de volwassene vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatiePsychisch of Psychiatrie? 12-06-2012
Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of
Nadere informatieZELFCONTROLE OMSCHRIJVING VAN DE DOELGROEP ZELFCONTROLE. JONGENS en MEISJES. REACTIEF en PROACTIEF
ZELFCONTROLE Een sociaal cognitief interventieprogramma voor kinderen met agressief en oppositioneel gedrag Teun van Manen, De Heel Zaans Medisch Centrum SOCIAAL COGNITIEF INTERVENTIE PROGRAMMA blijkt
Nadere informatie& het gedragsprotocol
1. Inleiding Zoals alle scholen, krijgt ook De Overlaet steeds vaker te maken met leerlingen die grensoverschrijdend gedrag vertonen. Steeds vaker ook komen we in aanraking met nieuwe vormen van gedragsproblemen.
Nadere informatieJos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep. Stress en gezondheid
Jos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep Stress en gezondheid Acute stress Het stressmechanisme is een overlevingsmechanisme Stressor Het stressmechanisme: Een fysiologisch systeem dat functioneert
Nadere informatieExternaliserend. school
Externaliserend probleemgedrag behandelen op school Gerly de Boo & Juliëtte Liber Universiteit van Amsterdam ZonMw: Jeugd Vroegtijdige signalering & interventies evidence based interventies externaliserend
Nadere informatieAD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014
AD(H)D bespreken N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer u zich
Nadere informatie1 Inleiding 11. 2 Wat is er met me aan de hand? 15. Typerend beeld 16 Kenmerken 18 Diagnostiek 30 Hoe vaak komt het voor? 35 Samenvatting 37
Leven met een antisoc stoornis.qxd 07-03-06 09:27 Pagina 7 Inhoud Voorwoord 1 Inleiding 11 2 Wat is er met me aan de hand? 15 Typerend beeld 16 Kenmerken 18 Diagnostiek 30 Hoe vaak komt het voor? 35 Samenvatting
Nadere informatieCorrecties DSM 5 : Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen
Correcties DSM 5 : Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen Derde oplage, mei 2015 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de tweede oplage (november 2014). Pagina
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatie3.4 Relatie tussen scores op de PH-meter en leerlinggedrag
3.4 Relatie tussen scores op de PH-meter en leerlinggedrag Door de inzet van de PH-meter verkrijgt een medewerker data over zijn pedagogisch handelen. De data geven aan in welke frequentie hij bepaald
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieMotivatie versus dwang in de drughulpverlening bij minderjarigen
Motivatie versus dwang in de drughulpverlening bij minderjarigen Sonja Paesbrugge en Joris Cracco RKJ De Sleutel Zuidmoerstraat 165 9900 Eeklo Tel 09 377 25 26 Fax 09 377 78 64 www.desleutel.be You can
Nadere informatieAgressie: definitie en prevalentie
Agressie: definitie en prevalentie. Inleiding 2.2 Definitie 2.3 Agressie, geweld en delinquentie 3.4 Wanneer is agressie een probleem? 3.5 Hoe vaak komt agressie voor? 4.6 Verschillen tussen jongens en
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting 10 Samenvatting Samenvatting Hoe snel word je boos als iemand je provoceert? Het traditionele antwoord op deze vraag is dat het afhangt van je individuele neiging om boos te worden. Als je
Nadere informatieKennisgroep Speciaal. Zie voor uitgebreide informatie:
Impulsief gedrag Kennisgroep Speciaal Kennisgroep Speciaal is een samenwerkingsverband van organisaties voor speciaal (Mytyl)onderwijs gericht op het delen en ontwikkelen van kwalitatief hoogstaande kennis
Nadere informatieHilde Niehoff. Behandelaanbod Trajectum Hoeve Boschoord voor cliënten met agressie problematiek
Hilde Niehoff Behandelaanbod Trajectum Hoeve Boschoord voor cliënten met agressie problematiek 1 Behandelprogramma agressie van wetenschap naar praktijk Specialisatie agressieproblematiek De specialisatie
Nadere informatieDe invloed van slapeloosheid op psychiatrische stoornissen en agressie
De invloed van slapeloosheid op psychiatrische stoornissen en agressie - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Agressie en dwangtoepassing leren van elkaar
Nadere informatieDivisie Kinderen en Jeugdigen. Orthopsychiatrie & Ambulante forensische zorg
Divisie Kinderen en Jeugdigen Orthopsychiatrie & Ambulante forensische zorg Mad or Bad? Jongeren met problematiek of problematische jongeren? René Cardynaals 2010 Mikx Sedna (Rita vd Elzen, Odette de Theije)
Nadere informatieSignaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld. huiselijkgeweldwb.nl. 0900 126 26 26 5 cent per minuut
Signaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26 Signaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld Kinderen die getuige zijn van geweld tussen hun
Nadere informatieIs GOED goed GENOEG?
Dominique Roos dd. 03 JUNI 2016 Zijn kinderen en jongeren kwetsbaarder voor prestatiedruk dan volwassenen? Kinderen en jongeren Emotioneel gekleurd en vermijdend copinggedrag. Volwassenen Cognitief gekleurd
Nadere informatieIn Oosterschelde. gaat het. lukken!gedragpunt, scholing en advies 6. Waar hebben we het over? Waar hebben we het over? 14-10-2015
Peter Mol 09-07-1954 Uitgeest Marlies Orthopedagoog Auteur: Passend Onderwijzen Directeur Gedragpunt Gedragpunt, scholing en advies 1 Gedragpunt, scholing en advies 2 Waar hebben we het over? Waar hebben
Nadere informatieHoogbegaafde kinderen in het basisonderwijs Susan Bögels
Hoogbegaafde kinderen in het basisonderwijs Susan Bögels 21 oktober 2010 Amsterdam Wat is hoogbegaafdheid? Een IQ hoger dan 135 Creativiteit Motivatie Energie Of.. Playful masters of the learning game
Nadere informatieEen jeugd van tegenwoordig
Een jeugd van tegenwoordig Vrijdag 1 maart 2013 Damessociëteit Bodegraven-Reeuwijk Speciale onderwijstrajecten voor jongere die dreigen uit te vallen uit het reguliere middelbare onderwijs Progamma Wie
Nadere informatieIntroductie Nut en noodzaak sport. Praktijkbeelden -zelfregulatie -de-escaleren gedrag
1 Introductie Nut en noodzaak sport Praktijkbeelden -de-escaleren gedrag eren met gedragsproblemen kinderen met gedragsproblemen in de gymles Remo Mombarg & Martin van Hinte Aan de slag met een casus Titel
Nadere informatieInhoud Uitgebreid. Foreword 15 Voorwoord 17. deel 1 WAT IS HET? 19
Inhoud Uitgebreid Foreword 15 Voorwoord 17 deel 1 WAT IS HET? 19 1 Inleiding 21 De eerste onderzoekers 22 De opbouw van het boek 24 Aanleg of opvoeding 27 Diagnose of etiket 30 De kracht en de zwakte 32
Nadere informatieVoor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? Hulpaanbod
Voor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? - Normaal begaafde kinderen van 4 tot 13 jaar, woonachtig in de regio Gelderland-Zuid, die in hun gedrag signalen afgeven die mogelijk duiden op een problematische
Nadere informatieDe antisociale persoonlijkheidsstoornis
De antisociale persoonlijkheidsstoornis 1. Kenmerken antisociale persoonlijkheidsstoornis 2. Hoe ontstaat een antisociale persoonlijkheidsstoornis? 3. Hoe wordt een antisociale persoonlijkheidsstoornis
Nadere informatieMaandag 18 januari 2016 VTI Diksmuide. Jan Coppieters
Maandag 18 januari 2016 VTI Diksmuide Jan Coppieters Opvoeden De jeugd van tegenwoordig houdt van luxe. Ze heeft slechte manieren, veracht alle gezag, heeft geen respect en praat als ze zou moeten werken.
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) 149 Samenvatting In dit proefschrift is agressief en regelovertredend gedrag van (pre)adolescenten onderzocht. Vanuit een doelbenadering (Sociale Productie Functie
Nadere informatieSTOP 4-7 programma. Samen sterker Terug. Pad
STOP 4-7 programma Samen sterker Terug Op Pad STOP 4-7 PROGRAMMA Samen sterker Terug Op Pad Ecologisch (samen) en positief (sterker terug op pad) Een vroeg interventie- of preventieprogramma: kindtraining
Nadere informatieInhoud Inleiding Gedragsproblemen Psychosociale vaardigheden Emotionele vaardigheden Leervaardigheden De rol van het gezin Literatuur
Inhoud 1 Inleiding.... 1 1.1 Gedragsproblemen... 3 1.2 Psychosociale vaardigheden.... 4 1.3 Emotionele vaardigheden.... 5 1.4 Leervaardigheden.... 5 1.5 De rol van het gezin.... 6 Literatuur.... 6 2 Gedragsproblemen....
Nadere informatieAgressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek
Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek Robert Didden r.didden@pwo.ru.nl Trajectum Agressie en geweld DOELGROEP LVB Op het snijvlak justitie, VG en GGZ: J. (28
Nadere informatieVoor informatie over MST-LVB: MST-LVB Supervisor MST@prismanet.nl 06-23 95 63 91. Meer info? 0800-2357747 www.prismanet.nl
Voor informatie over MST-LVB: MST-LVB Supervisor MST@prismanet.nl 06-23 95 63 91 Meer info? 0800-2357747 www.prismanet.nl Prisma MST-LVB Multi Systeem Therapie Licht Verstandelijk Beperkt Prisma heeft
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen in DSM-5. M.A. Louter
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM-5 M.A. Louter 6-9-2016 2 Casusbespreking Ivo Croon, 32 jaar Doorverwezen voor psychisch onderzoek door werkgever Leek bij sollicitatie gekwalificeerd (2 diploma s) Echter:
Nadere informatieSuïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015. G. Portzky
Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015 G. Portzky 1. INLEIDING 1. Definiëring Suïcide Suïcidepoging: Moet er suïcidale intentie aanwezig zijn om van poging
Nadere informatieDiagnostische bronnen
Diagnostische bronnen Testinformatie MMPI-2 Observatie Testattitude Validiteit Inhoudschalen Empirische schalen HL-schalen, suppl. Schalen Kritieke items Klinische informatie Anamnese Biografie Somatiek
Nadere informatieCross-over 14 december 2017
Cross-over 14 december 2017 Katelijne Van Lommel Kinder- en Jeugdpsychologe Docent UCLL Kelly Denolf Zorgcoördinator De Helix Maasmechelen Met Aengus aan de onderwijstafel: Pedagogische zorg in evolutie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
127 128 De ontwikkeling van antisociaal gedrag en HPA as activiteit in de adolescentie De ontwikkeling van antisociaal gedrag en HPA as activiteit in de adolescentie Antisociaal gedrag komt in de adolescentie
Nadere informatieZorg voor leerlingen met een stoornis: optuigen of afschminken?
osmoconsult & onderwijsvannu Trainingen & Opleidingen Zorg voor leerlingen met een stoornis: optuigen of afschminken? Klaas Jan Terpstra, 27 november 2014 www.osmoconsult.nl 1 Klaas Jan Terpstra Docent
Nadere informatieSamen rouwen. Hoe u uw kind kunt helpen verlies draaglijk te maken
Samen rouwen Hoe u uw kind kunt helpen verlies draaglijk te maken Rouw De prijs die we betalen voor hechting Overlijden van een dierbare Gezondheidsproblemen (CVS, MS, afnemen zicht / gehoor etc.) Rouwen
Nadere informatieAgressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel 28/04/2015 EMOTIONELE ONWIKKELING. buitenkant versus binnenkant
Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel Dr. Iris Van den Brandei.o. SEN vzw Centrum voor Therapie en Welzijn Balans EMOTIONELE ONWIKKELING buitenkant versus binnenkant intrapsychisch
Nadere informatieBIJLAGEN Pestprotocol
BIJLAGEN Pestprotocol Basisschool De Horizon -Versie 1-02-02-2014 Ouderbladzijde: Wat verstaan we onder pesten? Wat is het verschil tussen plagen en pesten. Plagen is : Pesten is : onschuldig - met opzet
Nadere informatie