Bossen saai? Hoezo saai. 150 jaar geleden: zand en droogte

Transcriptie

1 Bossen saai? Hoezo saai 150 jaar geleden: zand en droogte

2 Planken Wambuis (Harderwijkerweg), juli 1966 wateroverlast!

3 40 jaar geleden, woeste grond voorgoed passé

4

5 Bos nu: ouder en diverser, tweede boomlaag en struiklaag Grove den Gemengd bos

6 Met meer dood hout (en dan bedoel ik: écht dood hout)

7 Maar niet rustiger A12: 100 auto s/minuut

8 Anno 2015: opruimen die achterbakse bende, op weg naar het horizontale bos

9 Habitatfragmentatie alom

10 Elke ingreep ten faveure van een doeltype is flauwekul

11 Boskap ten faveure van soort/habitat X gaat ten koste van soort/habitat Y

12 Laten we eerst eens goed kijken

13 Toppredator aanschouw het bos, noteer de prooien

14 Dezelfde havikbroedplaats: 40 jaar eerder

15 ZW-Veluwe, 110 km 2, 63% bos , velduren Broedende roofvogels in 1990 (N=208) Wespendief 19 Havik 30 Sperwer 54 Buizerd 74 Torenvalk 9 Boomvalk 22

16 Reeksen zijn nooit lang genoeg Index (1990 = 100) ZW-Veluw e Planken Wambuis ZW-Drenthe West-Drenthe

17 Aantal paren Havik West-Drenthe gepaard (zwart) en ongepaard

18 24-apr 19-apr 14-apr 9-apr 4-apr 30-mrt 25-mrt 20-mrt

19 Legsel- en broedselgrootte 4 3 legsel jongen/paar jongen/+paar

20 Kg vogelvlees per 100 ha Verandering in biomassa? winter zomer

21

22

23

24 Verandering in bosstructuur?

25 Percentage 146 plots (10x10 m) 5088 bomen en struiken Boomhoogte in meters

26 Boomhoogte PW in (%) Boomsoort Beuk Berk Douglas Grove den Lariks Sitka Lijsterbes Fijnspar <1 m >15 m

27 Boomhoogte DFW in (%) Boomsoort Beuk Berk Douglas Grove den Lariks Sitka Lijsterbes Fijnspar <1 m >15 m

28 Verandering in predatiedruk?

29 Soort Prooien (N) Rovers % Wespendief Zeearend Blauwe Kiekendief Havik Sperwer Buizerd Ruigpootbuizerd Torenvalk Boomvalk Smelleken Slechtvalk

30 Buizerdnest in gebruik door boommarter

31 Boommarter s nachts in actie op buizerdnest

32 Man wespendief met datalogger (en jong)

33 Nest krijgt bezoek van een boommarter

34 % wespendiefnesten gepredeerd Predatiedruk van havik neemt toe met afnemende havikstand

35 % sperwernesten gepredeerd

36 Aantal paren sperwer Veluwe Drenthe

37 Effecten van intraguild predatie Demografische effecten Ruimtelijke vermijding Habitatkeus Gedragsverandering Scheve invloed naar gelang geslacht of leeftijd Effecten op populatieniveau Afname via rechtstreekse predatie (jongen/adulten) Afname via voedselconcurrentie Toename/afname door negatieve invloed van toppredatoren op mesopredatoren

38 And now the larch* * naar Monty Python s The larch sketch

39 En de grove den niet te vergeten

40 Kruisbekaantallen flucturen enorm. Waarom? Variatie in geschiktheid van naaldbomen als voedselbron i.v.m. jaarlijkse verschillen in kegelzetting, zaadproductie en timing zaadval Populatiedynamiek in Noord- en Oost- Europa

41 Aantal kruisbekparen Planken Wambuis (2000 ha): sterke aantalsfluctuaties

42 Kruisbek Veluwe + Drenthe grove den lariks douglas fijnspar rest naald loofhout 100% Aandeel foeragerend in: 80% 60% 40% 20% 0%

43 Maandelijkse voedselkeus Links: 1976, rechts: % 100% 90% 80% 80% 70% 60% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% lariks douglas grove den % 20% 0% lariks douglas grove den

44

45

46

47

48 Recent afgedraaide kegel van grove den, typisch kruisbekkenwerk

49

50

51

52

53

54 Gewicht van 1000 zaden in g Corsicaanse den: Abies grandis: Fijnspar: Grove den: Douglas: Lariks: Sitka: (n=12) (n=38) 6.75 (n=1057) 6.42 (n=4049) 5.00 (n=10) 3.79 (n=491) 0.65 (n=153)

55 Gewicht kegel (g) (kruisbek weegt 35 g) Oostenrijkse den: 24.8 Fijnspar: 20.4 Grove den: 8.4 Douglas: 3.6 Sitka: 3.0 Lariks: 2.7

56 Dikte middenschub (mm) Corsicaanse den: 3.36 grove den: 0.62 fijnspar: 0.16 douglas: 0.12 sitka: 0.10 lariks: 0.10

57 Zaadproductie grove den Veluwe 600 Zaden per vierkante meter

58 4049 zaden, 67 partijen (0-11 partijen/jaar) Gewicht 1000 zaden grove den (g)

59 Gemiddeld legbegin vanaf 1984 vaker te laat 28-aug 29-jul 29-jun 'normaal' 'uitbijter' 30-mei 30-apr 31-mrt 1-mrt 31-jan 1-jan

60 % nesten mislukt Vroege start van eileg is gunstig voor nestsucces jan 20-jan 9-feb 29-feb 20-mrt 9-apr 29-apr

61 Timing van zaadval grove den cruciaal voor broedsucces kruisbek: tegenwoordig vaak al zaadval op het moment van jongen in het nest 19-mei 29-apr 9-apr 20-mrt 29-feb 9-feb 20-jan Zaadval grove den Gemiddelde start eileg 0-jan

62

63 Bepaalde zaadaanbod Pinus de kruisbekdichtheid in ? 30 Paren kruisbek Gemiddeld aantal zaden van grove den per 1x1 m

64 Naaldbos en Kruisbek Variatie in naaldbos belangrijk Huidige exotengenocide nadelig voor Crossbillies Broedsucces: gekelderd vanaf 1984 Broedseizoen tendeert naar jaarrond (zomerbroeden is normaal geworden na c. 1995) Los daarvan: dichtheid Kruisbekken in Nederland wordt in eerste instantie bepaald door wat er ver hier vandaan gebeurt.

65 Kortom: onderzoek,

66 stamina,

67 een lange leven*, * Niet roken helpt.

68 en buffelen