Gezondheid en leefstijl van jongeren op Rietveld Lyceum. Schoolprofiel op basis van E-MOVO 2015

Transcriptie

1 Gezondheid en leefstijl van jongeren op Rietveld Lyceum Schoolprofiel op basis van E-MOVO 2015 Uitgave van GGD Noord- en Oost-Gelderland Augustus 2016

2 Inhoudsopgave 1. Waarover gaat dit rapport? Hoe vinden uw leerlingen het op school? Hoe gezond zijn uw leerlingen? Bewegen uw leerlingen voldoende? Eten uw leerlingen gezond? Hoeveel leerlingen gebruiken genotmiddelen? Lopen uw leerlingen risico op gehoorschade? Hoe staat het met de seksuele gezondheid van uw leerlingen? Conslusies, aanbevelingen en contact Meer informatie Bijlage: Tabellenboek

3 1. Waarover gaat dit rapport? De GGD brengt in kaart hoe het is gesteld met de gezondheid van de bevolking en factoren die daarop van invloed zijn. Gemeenten, scholen en andere instellingen kunnen deze informatie gebruiken ter onderbouwing van hun preventieve (gezondheids)beleid of schoolgezondheidsbeleid. E-MOVO In het najaar van 2015 is voor de vierde keer E-MOVO uitgevoerd (Elektronische MOnitor en VOorlichting). Jongeren vulden op school een internetvragenlijst in met vragen over gezondheid, welzijn en diverse andere thema s die hiermee samenhangen. Bijna alle scholen in de regio Noord- en Oost-Gelderland werkten mee aan E-MOVO. In 2015 is dit onderzoek naar leefstijl en gezondheid voor het eerst landelijk gelijktijdig uitgevoerd door alle GGD en in Nederland onder jongeren onder de naam Gezondheidsmonitor Jeugd. Schoolprofiel In dit rapport zijn de belangrijkste onderzoeksresultaten beschreven voor de leerlingen van Rietveld Lyceum. De GGD behandelt de gegevens over de school vertrouwelijk en verstrekt dit rapport alleen aan de school. Uiteraard is het de school toegestaan dit rapport met externen te delen. Bij enkele onderwerpen zijn de gegevens uitgesplitst naar klas en onderwijsniveau en zijn referentiecijfers van de subregio Achterhoek (AH) en de regio Noord- en Oost-Gelderland (NOG) toegevoegd. Ter vergelijking zijn ook de resultaten van de school in 2007 en 2011 opgenomen. In het algemeen zullen de groepen altijd wel in meer of mindere mate van elkaar verschillen. Om na te gaan of het gaat om verschillen die niet op toeval berusten, zijn statistische toetsen uitgevoerd. In de tekst worden alleen statistisch significante verschillen benoemd wanneer uw school afwijkt van het gemiddelde in de regio Noord- en Oost-Gelderland en als de resultaten van uw school in 2015 verschillen van de resultaten in De kans dat het verschil op toeval berust, is dan kleiner dan 5%. Verschillen naar geslacht, klas en onderwijsniveau worden alleen beschreven op regionaal niveau (Noord- en Oost- Gelderland); niet specifiek voor uw school. Verschillen ten opzichte van de Achterhoek en 2007 worden niet beschreven in dit rapport. Tabellenboek In het tabellenboek in de bijlage zijn de resultaten per onderwerp weergegeven. Het betreft de resultaten van Rietveld Lyceum gesplitst naar klas, onderwijsniveau en geslacht. Om 3

4 vergelijkingen met voorgaande jaren en met leerlingen in de regio te kunnen maken, bevat het tabellenboek ook de resultaten van Rietveld Lyceum in 2007 en 2011 en de resultaten van leerlingen in de Achterhoek en Noord- en Oost-Gelderland in Vergelijkingen worden gemaakt met zogenaamde gestandaardiseerde cijfers. In deze cijfers speelt de verdeling van deelnemers naar klas en onderwijsniveau geen rol. Ook in de figuren in het rapport worden gestandaardiseerde gegevens gebruikt voor de totaalpercentages van de school en de regio s. Deelnemers In het najaar van 2015 hebben 421 leerlingen van Rietveld Lyceum meegedaan aan E- MOVO. In de regio Noord- en Oost-Gelderland hebben 42 van de 44 schoollocaties (95%) deelgenomen aan E-MOVO. Dit zijn in totaal leerlingen. Op Rietveld Lyceum deden ongeveer evenveel jongens als meisjes mee. Van deze leerlingen zit 56% in klas 2 en 44% in klas 4; 36% volgt onderwijs op vmbo-niveau en 64% volgt onderwijs op havo/vwo-niveau. Achtergrondkenmerken De meeste leerlingen wonen bij hun eigen ouders (75%); 9% woont in een eenoudergezin en de resterende leerlingen wonen in een andere samenlevingsvorm. Van de leerlingen is 17% allochtoon; 8% is van Westerse afkomst en 9% is van Niet-Westerse afkomst. 4

5 2. Hoe vinden uw leerlingen het op school? Schoolbeleving Jongeren brengen een groot deel van hun tijd op school door. Hun ervaringen op school zijn dan ook van invloed op hun welbevinden. Ruim de helft van de leerlingen vindt het (hartstikke) leuk op school (57%); 9% vindt het niet leuk of vreselijk op school. Regionaal hebben havo/vwo ers het vaker naar hun zin op school dan vmbo ers. Schoolverzuim In de vier weken voorafgaand aan het onderzoek spijbelde 3% van de leerlingen. Dit percentage is afgenomen sinds Meestal spijbelden leerlingen omdat ze geen zin in school hadden. Regionaal spijbelen vierdeklassers vaker dan tweedeklassers. Van de leerlingen was 42% in de voorgaande 4 weken thuis vanwege ziekte. Dit percentage is hoger dan het gemiddelde van de regio. Pesten In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek is 10% van de leerlingen op school gepest en heeft 8% meegedaan aan het pesten van anderen; zie figuur 1. Het percentage leerlingen dat heeft meegedaan aan het pesten van anderen is afgenomen sinds Drie procent was zowel dader als slachtoffer van pesten op school. Pesten heeft op zowel korte als op langere termijn een negatief effect. Het kan leiden tot emotionele en gedragsproblemen; zowel bij slachtoffers als bij daders. Sinds enkele jaren is pesten via internet of mobiele telefoon, het zogenaamde cyberpesten, onder jongeren in opmars. Van alle jongeren is 4% recentelijk gepest via internet; 3% van de jongeren heeft recentelijk zelf een ander gepest via internet. 5

6 Figuur 1: Leerlingen die op school zijn gepest en hebben gepest in de 3 maanden voorafgaand aan het onderzoek klas 2 klas 4 klas 2 klas AH NOG vmbo havo/vwo totaal school (gestand.) regio (gestand.) Heeft zelf gepest Wordt gepest 6

7 3. Hoe gezond zijn uw leerlingen? Ervaren gezondheid De meeste leerlingen beoordelen hun gezondheid als (heel) goed (89%). Niemand vindt zijn/haar gezondheid niet zo best of slecht. De ervaren gezondheid is een belangrijke voorspellende waarde voor de werkelijke lichamelijke en psychische gezondheid. Een slecht ervaren gezondheid hangt samen met een verhoogde kans op gezondheidsproblemen. Van de leerlingen heeft 7% een langdurige of ernstige ziekte of handicap. Dit percentage is afgenomen sinds Zesentachtig procent van hen heeft hiervan last in het dagelijks leven. Psychische gezondheid Elke jongere heeft weleens een dip of voelt zich weleens verdrietig. Als dat langer duurt, kan dat een probleem worden. Psychische problematiek kan leiden tot slecht sociaal functioneren, verminderde schoolprestaties, schooluitval, jeugdcriminaliteit en een hoger risico op psychische problematiek op latere leeftijd. SDQ vragenset Om te meten of jongeren mogelijk psychosociale problemen hebben, is de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) gebruikt. Deze vragenlijst bestaat uit 25 stellingen die betrekking hebben op hyperactiviteit, emotionele problemen, problemen met leeftijdsgenoten, gedragsproblemen en pro-sociaal gedrag. MDI vragenset De aanwezigheid van depressieve gevoelens is gemeten met de Major Depression Inventory (MDI). Deze gestandaardiseerde vragenlijst telt dertien vragen over hoe de jongere zich in de voorgaande twee weken heeft gevoeld, zoals Heb je een tekort aan energie gevoeld en was je moe?, Heb je het gevoel gehad dat het leven niet de moeite waard is? en Heb je moeite gehad om s nachts te slapen?. Zes procent van de leerlingen op Rietveld Lyceum scoort op de SDQ in het grensgebied en 2% heeft een afwijkend SDQ, zie figuur 2. Depressieve gevoelens komen bij 9% van de leerlingen voor. Dit percentage is afgenomen sinds 2011 en is lager dan het gemiddelde van de regio. Regionaal lopen meisjes een groter risico op psychosociale problematiek en hebben ze vaker depressieve gevoelens dan jongens. 7

8 Figuur 2: Leerlingen met depressieve gevoelens en een verhoogd risico 1 op psychosociale problemen % klas 2 klas 4 klas 2 klas subregio NOG vmbo havo/vwo totaal school (gestand.) regio (gestand.) Heeft depressieve gevoelens Heeft verhoogd risico op psychosociale problemen Weerbaarheid Het overgrote deel van de jongeren is voldoende weerbaar (95%). Regionaal zijn jongens en havo/vwo leerlingen vaker voldoende weerbaar dan meisjes en vmbo-leerlingen. Verder zien we onder andere een samenhang tussen weerbaarheid en ervaren gezondheid, depressieve gevoelens en pesten. Problemen in de thuissituatie Van de leerlingen heeft 22% te maken (gehad) met echtscheiding van de ouders. Dit percentage is hoger dan het gemiddelde van de regio. Bijna een derde heeft hiervan nog last. Het belang van weerbaarheid Nee kunnen zeggen tegen verleidingen en tegen groepsdruk is een belangrijk element in het vermijden van riskant gedrag (bijvoorbeeld alcohol drinken). Aangezien grensoverschrijdend gedrag vaak in combinatie voorkomt, wordt weerbaarheid als een kansrijk aanknopingspunt gezien om verschillende risicofactoren tegelijk aan te pakken. Weerbaarheid is ook belangrijk in relatie tot pesten. Uit onderzoek blijkt verder dat jongeren zelfvertrouwen, voor jezelf opkomen en nee durven zeggen belangrijke voorwaarden vinden om gelukkig te zijn. Negenentwintig procent van de leerlingen heeft tijdens het opgroeien te maken (gehad) met een lichamelijk of psychisch ziek of verslaafd gezinslid. Dit percentage is afgenomen sinds Van alle jongeren die hebben deelgenomen aan E-MOVO, heeft 5% een verhoogde kans op toekomstige problemen vanwege een thuissituatie met ziek of verslaafd gezinslid. 1 Een verhoogd risico op psychosociale problemen bestaat uit een SDQ in het grensgebied en een afwijkend SDQ. 8

9 Regionaal hebben vmbo-leerlingen vaker te maken met echtscheiding van de ouders en ziekte of verslaving in het gezin dan leerlingen op havo/vwo. Jonge mantelzorgers Jongeren die opgroeien in een gezin met een ziek of verslaafd gezinslid, kunnen taken en verantwoordelijkheden hebben die niet passen bij hun leeftijd en ontwikkeling. Deze jongeren zijn mantelzorgers; zij helpen thuis met praktische zaken en bieden emotionele steun. Maar minstens zo belangrijk is dat zij zich zorgen maken vanwege het zieke of verslaafde gezinslid. Door problemen in de thuissituatie kunnen deze jongeren zelf zorg tekort komen, ook als zij zelf nauwelijks extra taken uitvoeren. Deze situatie kan een gezonde ontwikkeling in de weg staan en tot lichamelijke en emotionele klachten leiden. Daarnaast kan het een weerslag hebben op sociale contacten, aanwezigheid en prestaties op school en functioneren van het gezin. Jonge mantelzorgers doen op latere leeftijd vaker een beroep op de (geestelijke) gezondheidszorg. Hulp zoeken De meeste leerlingen gaan met problemen naar hun ouders (85%), vaste vriend(in) (66%) of broer/zus (47%). Ruim een kwart zoekt hulp bij iemand op school. Mediagebruik De meeste jongeren (79%) zijn (bijna) dagelijks actief op sociale media. Het gebruik van sociale media kan positief zijn, zoals voor contact met vrienden. Maar sociale media kunnen ook een negatieve uitwerking hebben, zoals overmatig gebruik of het verspreiden van vervelende foto s. Vier procent van de jongeren loopt risico op problematisch gebruik van sociale media; zij hebben moeite hun gebruik van sociale media onder controle te houden. Regionaal lopen meisjes, vmbo-leerlingen en allochtone jongeren meer risico dan jongens, havo/vwo-leerlingen en autochtone jongeren. 9

10 4. Bewegen uw leerlingen voldoende? Het is algemeen bekend dat voldoende beweging en een gezond voedingspatroon de kans op overgewicht en chronische ziekten vermindert. Daarnaast geeft bewegen energie, bevordert het de schoolprestaties en maakt het omgaan met stress makkelijker. Bewegen Van de leerlingen op Rietveld Lyceum beweegt 18% dagelijks minstens één uur; zie figuur 3. Hiermee voldoen deze leerlingen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Sporten Eenentachtig procent van de leerlingen sport bij een club, vereniging of sportschool en 80% sport wekelijks buiten een sportschool of sportvereniging. Sedentair gedrag In toenemende mate wordt aandacht besteed aan activiteiten met een laag energieverbruik in combinatie met een zittende of liggende houding (niet slapend), zoals televisie kijken of computeren. Dit wordt sedentair gedrag genoemd. Wie voldoende lichamelijk actief is, kan toch veel sedentair gedrag vertonen; vooral adolescenten vormen een risicogroep. Sedentair gedrag Vijfenzestig procent van de jongeren kijkt buiten schooltijd dagelijks meer dan twee uur naar een beeldscherm. Figuur 3: Leerlingen die voldoen aan de NNGB en buiten schooltijd om 2 uur of meer naar een beeldscherm kijken. % klas 2 klas 4 klas 2 klas subregio NOG vmbo havo/vwo totaal school (gestand.) regio (gestand.) Voldoet aan de NNGB Kijkt buiten schooltijd om 2 uur per dag naar een beeldscherm 10

11 5. Eten uw leerlingen gezond? Voeding Van de leerlingen ontbijt 89% 5 of meer dagen per week; eet 33% dagelijks fruit en eet 52% dagelijks groente; zie figuur 4. Het percentage leerlingen dat 5 dagen of meer per week ontbijt en dagelijks groente eet is toegenomen sinds 2011 en het percentage dat dagelijks groente eet is hoger dan het gemiddelde van de regio. Van alle jongeren drinkt 9% (bijna) nooit zoete drankjes. Het merendeel van de jongeren (59%) drinkt 1 of 2 zoete drankjes per dag. Bijna de helft van de jongeren drinkt dagelijks water of thee/koffie zonder suiker. Regionaal drinken meer jongens dan meisjes suikerhoudende drankjes. Schoolkantine Zesentwintig procent van de jongeren koopt minimaal 1 of 2 dagen per week iets te eten of te drinken op school in de kantine of uit een automaat. De meest genoemde reden om iets te kopen is trek in iets lekkers. Andere belangrijke redenen zijn alles van huis al op hebben en geen lunch meegenomen van huis. Van alle leerlingen die wel eens iets kopen op school, zou 44% iets gezonds kopen als er geen ongezonde producten meer te koop zijn op school. Figuur 4: Leerlingen die elke dag groente en fruit eten. % klas 2 klas 4 klas 2 klas subregio NOG vmbo havo/vwo totaal school (gestand.) regio (gestand.) Eet elke dag groente Eet elke dag fruit 11

12 6. Hoeveel leerlingen gebruiken genotmiddelen? Middelbare scholieren zitten in de levensfase waarin geëxperimenteerd wordt met diverse genotmiddelen, zoals alcohol en tabak, maar ook verschillende vormen van (soft)drugs. Experimenteren hoort bij de leeftijd, maar er zitten ook risico s voor de gezondheid aan. Alcohol In totaal heeft 43% van de leerlingen ooit alcohol gedronken. In de vier weken voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst heeft 28% van de leerlingen alcohol gedronken en deed 16% van alle leerlingen aan bingedrinken (bij één gelegenheid minimaal 5 glazen alcohol). Beide percentages zijn afgenomen sinds 2011; zie figuur 5. Twee op de vijf van de leerlingen die alcohol drinken, geven aan dat hun ouders het alcoholgebruik goedkeuren. Dit percentage is afgenomen sinds Het is positief dat jongeren de afgelopen jaren minder alcohol zijn gaan gebruiken. Maar beter is het dat jongeren helemaal geen alcohol drinken. Het belemmert de ontwikkeling van de hersenen en andere organen die in de groei zijn en kan leiden tot overmatig alcoholgebruik op latere leeftijd (verslaving). Jongeren krijgen ook sneller een alcoholvergiftiging dan volwassenen. Bovendien speelt alcohol een grote rol bij probleemgedrag, zoals crimineel en agressief gedrag, seksueel overschrijdend gedrag, angst en depressieve klachten, lage zelfcontrole, een slechte relatie met ouders en veel spijbelen. Figuur 5: Leerlingen die in de voorgaande 4 weken alcohol hebben gedronken en aan bingedrinken hebben gedaan. % klas 2 klas 4 klas 2 klas subregio NOG vmbo havo/vwo totaal school (gestand.) regio (gestand.) In laatste 4 weken alcohol gedronken In laatste 4 weken 5 drankjes of meer bij één gelegenheid (bingedrinken) 12

13 Roken Bijna 1 op de 5 van alle jongeren heeft ooit gerookt. Deze groep is verdeeld over jongeren die een hele sigaret of meer hebben gerookt (8%) en jongeren die alleen een paar trekjes hebben genomen (9%). Eén procent rookt nu dagelijks. Dit percentage is afgenomen sinds 2011 en is lager dan het gemiddelde van de regio; zie figuur 6. In Nederland is roken nog steeds de belangrijkste risicofactor voor ziekte en sterfte. Het levert dan ook veel gezondheidswinst op om roken te blijven voorkomen en verder te beperken. Drugs De meeste drugs kunnen leiden tot verslaving. Softdrugs verminderen het reactie- en concentratievermogen en het kortetermijngeheugen. Daardoor worden school- en werkprestaties en het verkeersgedrag negatief beïnvloed. Van de jongeren heeft 5% ooit wiet (marihuana) of hasj gebruikt. Eén op de vijf van hen heeft in de voorgaande 4 weken softdrugs gebruikt. Dit percentage is afgenomen sinds Deze middelen zijn niet sterk verslavend. Het risico op afhankelijkheid neemt echter wel toe bij langdurig frequent gebruik. Ook hebben jongeren die onder de 18 jaar beginnen met softdrugs, een grotere kans later ook harddrugs te gaan gebruiken. Het gebruik van harddrugs ligt duidelijk lager. Twee procent van de jongeren heeft ooit harddrugs (XTC, cocaïne, paddo s, amfetamine, LSD, GHB, heroïne of lachgas) gebruikt. 13

14 Figuur 6: Leerlingen die dagelijks roken en in de laatste 4 weken softdrugs hebben gebruikt. % klas 2 klas 4 klas 2 klas subregio NOG vmbo havo/vwo totaal school (gestand.) regio (gestand.) Rookt dagelijks In laatste 4 weken softdrugs gebruikt Lachgas In E-MOVO 2015 is voor het eerst lachgas meegenomen in de vragen over het gebruik van harddrugs. Daardoor is het percentage leerlingen dat harddrugs gebruikt wat hoger dan in voorgaande jaren. Officieel valt lachgas onder de geneesmiddelenwet en niet onder de Opiumwet. Lachgas wordt steeds vaker als partydrug gebruikt. Landelijk heeft één op de vier frequente partyen clubbezoekers in het afgelopen jaar weleens lachgas gebruikt. Het inhaleren van lachgas zorgt voor een kortdurende maar sterke roes. Er ontstaat een bewustzijnsdaling die een beetje lijkt op dronkenschap. Ook kunnen gebruikers lacherig worden; vandaar de naam lachgas. 14

15 7. Lopen uw leerlingen risico op gehoorschade? Harde muziek in discotheken, tijdens concerten en via koptelefoons, kan blijvende gehoorschade veroorzaken. Het gaat daarbij om minder goed horen, doofheid en blijvend oorsuizen. Er zijn aanwijzingen dat jongeren steeds vaker en op jongere leeftijd worden blootgesteld aan een risicovolle hoeveelheid geluid. Blootstelling op jonge leeftijd kan onomkeerbare gehoorschade veroorzaken, die mogelijk pas op latere leeftijd aan het licht komt. Het risico op gehoorschade wordt verminderd door het dragen van gehoorbescherming. Uit onderzoek blijkt dat tijdelijk gehoorverlies ruim vijf keer zo vaak voorkwam bij festivalbezoekers die geen oordoppen droegen, vergeleken met festivalbezoekers die wel oordoppen droegen. Gehoorschade Van de jongeren heeft 24% na het luisteren van muziek soms last van het gehoor. /drue procent heeft daar vaak of altijd last van. De meest genoemde situaties wanneer jongeren daar last van hebben, zijn: Na discotheekbezoek. Na een popfestival, popconcert, houseparty of dance event. Na het luisteren naar muziek met oortjes of een koptelefoon. Gehoorbescherming Uit E-MOVO blijkt dat 76% van de leerlingen wel eens op een plek komt waar harde muziek wordt gedraaid. Van de jongeren die daar mee te maken hebben, gebruikt 16% soms of altijd oordoppen en de rest nooit. 15

16 8. Hoe staat het met de seksuele gezondheid van uw leerlingen? Seksuele gezondheid In de pubertijd beginnen jongeren met het opdoen van seksuele ervaring. Het is belangrijk dat, als jongeren komen tot geslachtsgemeenschap, dit op een veilige manier gebeurt. Als er geen anticonceptie wordt gebruikt, is er kans op een ongewenste zwangerschap en soa s. Vrijen zonder condoom vergroot het risico op een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Sommige soa s hebben ernstige gevolgen als ze niet op tijd behandeld worden. Het is dus belangrijk dat jongeren die willen vrijen, gestimuleerd worden dit veilig te doen. De school kan hier een rol in spelen. Van alle jongeren op Rietveld Lyseum heeft 8% ooit geslachtsgemeenschap gehad. Bijna tweederde van de jongeren die ooit geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft daarbij altijd een condoom gebruikt. Houding ten aanzien van homoseksualiteit In de puberteit gaan jongeren op zoek naar hun identiteit en ontdekken ze ook hun seksuele geaardheid. Om zicht te krijgen op de houding van jongeren ten aanzien van homoseksualiteit, is in E-MOVO gevraagd naar het oordeel van jongeren over zoenen in het openbaar. Gevraagd is wat ze ervan vinden als een jongen en een meisje met elkaar zoenen op het schoolplein of op straat. Ook is gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes of twee jongens dit met elkaar doen. Van de jongeren vindt 85% het goed als een jongen en een meisje met elkaar zoenen in het openbaar; 1% vindt dit (helemaal) verkeerd. Bijna drie kwart vindt het goed als twee meisjes met elkaar zoenen in het openbaar en 6% vindt dit (helemaal) verkeerd. Het percentage dat dit verkeerd vindt is lager dan het gemiddelde van de regio. Twee jongens die zoenen in het openbaar wordt het minst geaccepteerd: 66% vindt dit goed en 12% vindt dit (helemaal) verkeerd. Het percentage dat dit verkeerd vindt is lager dan het gemiddelde van de regio. 16

17 9. Conclusies, aanbevelingen en contact Conclusies en aanbevelingen Een groot deel van de jongeren op uw school voelt zich gezond en zit lekker in zijn/haar vel. Er zijn echter ook jongeren die kwetsbaar zijn doordat ze te maken hebben met ziekte van zichzelf of ziekte, verslaving of handicap in het gezin. Op het Rietveld Lyceum hebben in vergelijking met het gemiddelde in de regio relatief veel leerlingen verzuimd vanwege ziekte. Ziekte of verslaving van een gezinslid is afgenomen ten opzichte van Een deel van de jongeren heeft te maken met (de gevolgen van) echtscheiding. Op het Rietveld Lyceum hebben meer leerlingen hier mee te maken dan gemiddeld in de regio. Daarnaast wordt een deel van de jongeren gepest. Het aandeel jongeren dat zelf pest, is op het Rietveld Lyceum afgenomen ten opzichte van Dit geldt ook voor het aandeel jongeren dat heeft gespijbeld. Een groot deel van de jongeren voldoet niet aan de normen voor voeding, bewegen en niet-bewegen. Wel is ten opzichte van 2011 het aandeel leerlingen dat ontbijt en dat dagelijks groente eet toegenomen op het Rietveld Lyceum. Er wordt al veel aandacht besteed aan deze thema s; dit blijkt nog steeds nodig te zijn. Het alcoholgebruik is fors gedaald en er zijn beduidend minder rokers en softdruggebruikers. Toch blijft aandacht nodig en is verdere verbetering wenselijk. Veel jongeren lopen risico op gehoorschade. Dit is relatief makkelijk aan te pakken, bijvoorbeeld door voorlichting en het promoten van het gebruik van oordopjes. Contact De GGD NOG werkt samen met u aan het bevorderen van gezondheid en welzijn van uw leerlingen. De gezonde school-adviseur kan u adviseren over collectieve preventie en gezondheidsbeleid. Het JGZ team richt zich vooral op individuele preventie. Voor vragen kunt u contact opnemen met: Gezonde School Adviseur Noortje Wolters n.wolters@ggdnog.nl Tel nr Jeugdverpleegkundige Brenda de Groot b.degroot@ggdnog.nl Tel nr Jeugdarts Mieke Berghuis m.berghuis@ggdnog.nl Tel nr:

18 10. Meer informatie E-MOVO resultaten per gemeente E-magazine: E-MOVO resultaten van de hele regio: 18

19 Bijlage: Tabellenboek 19