stand van zaken en kansen voor de Registermediator

Transcriptie

1 1 De mediationwetgeving: stand van zaken en kansen voor de Registermediator Jaarvergadering NMV F. Schonewille 2 juni Nieuwegein

2 2 Drie wetsvoorstellen: I II III Wet Registermediator Wet bevordering van mediation in het burgerlijk recht Wet bevordering van mediation in het bestuursrecht

3 3 Historie mediationwetgeving Europese Mediationrichtlijn 2008 Wetsvoorstel Minister van V& J Implementatiewetgeving van november 2012 (cross border) Toezegging aan Eerste Kamer door Minister van V&J Initiatiefwetsvoorstellen Van der Steur

4 4 4

5 5 Rechtspolitieke uitgangspunten wetgeving

6 6 Als de overheid een taak heeft op het terrein van conflict- en geschiloplossing dan is het deze: het er zorg voor dragen dat voor partijen met een conflict of geschil diverse oplossingsmethodes ( rechtsgang ) bestaan en dat zij terechtkomen bij de oplossingsmethode die het meest geschikt is voor hun geschil en dus voldoet aan de eisen van: Effectiviteit Efficiëntie Relatiebehoud Snelheid Lage kosten De juridische procedure kan in veel situaties niet aan deze eisen voldoen.

7 7 Van partijen in een conflict kan in beginsel worden gevraagd om (begeleid) met elkaar in gesprek te gaan.

8 8 Een Kaderwet Mediation die mediation inbedt in het civiele recht is nodig vanuit het oogpunt van rechtszekerheid en systematiek en bevordert de toepassing en ontwikkeling van mediation: hiermee ontstaat juridische duidelijkheid.

9 9 De kwaliteit van de mediator moet worden gewaarborgd. De minister van V&J heeft de Eerste Kamer beloofd dat er een systeem komt dat de kwaliteit van mediators waarborgt.

10 10 Mediation ontbeert thans een beslisser en dat is een zwak punt. Er dient daarom de mogelijkheid te bestaan dat een speciale rechter binnen het verband van een mediation een beslissing neemt over punten die zich niet in mediation laten oplossen en die een obstakel vormen voor het met succes afronden van de mediation. Vaak zal dit gaan om juridische issues.

11 11 Het bestaan van mediation en dus de mediationovereenkomst moeten geregeld worden. De wijze waarop mediation wordt toegepast is echter een zaak van de professional en de beroepsgroep.

12 12

13 13

14 14 Het initiatiefwetsvoorstel beoogt een paradigmaverschuiving: mediation is het logische alternatief voor de traditionele rechtspraak en de - natuurlijke eerste optie in geschillen met een relationele dimensie. Dit vergt een forse omslag in het denken van burgers en van juristen.

15 15 Het initiatiefwetsvoorstel voorziet in richtingaanwijzers naar mediation in die gevallen waarin mediation de betere optie is: vanzelfsprekende mediation. Nudging

16 16 Belangrijkste aspecten mediationwetgeving

17 17 Voor veel conflicten/geschillen waarin een relatie aan de orde is i.e. een relationele dimensie speelt wordt mediation vermoed de betere oplossingsmethode te zijn en dient mediation daarom eerst te worden beproefd alvorens eventueel tot het inschakelen van de rechter kan worden overgegaan. Rechtvaardiging hiervan is dat mediation veel sterke punten kent.

18 18 In dagvaardingen en verzoekschriften dienen partijen gemotiveerd aan te gegeven of mediation al dan niet is beproefd (anders aanhouding).

19 19 Er worden kwaliteitseisen geformuleerd voor de te introduceren Registermediator en er wordt een overheidsregister gevormd. Het gaat hier om opleidingseisen maar ook om vlieguren; voor dit laatste criterium komt er een overgangstermijn van twee jaren.

20 20 Er komt een definitie van mediation: mediation: het in gezamenlijke opdracht van partijen op grond van een mediationovereenkomst door een onafhankelijke neutrale derde begeleide gestructureerd proces, dat als doel heeft partijen in onderling overleg weloverwogen de door hen gedeelde norm te laten vinden of hervinden waar die ontbreekt, terwijl daar bij partijen wel behoefte aan is;

21 21 Er worden kerngedragsregels geformuleerd in de artikelen 20, 21 en 22 van de Wet registermediator.

22 22 (intermezzo) vierde element tunnelvisie van mediation van Vranken Partijen in een mediation zijn voor het eindresultaat van de mediation in beginsel zowel hun eigen maatstaf als hun eigen beoordelaars omdat externe toetsingscriteria ontbreken. Als zij tevreden zijn en blijven is het goed.

23 23 Artikel De registermediator handhaaft zijn onafhankelijkheid, onpartijdigheid en neutraliteit te allen tijde. 2. De registermediator draagt zorg voor een effectieve communicatie tussen partijen in een mediation, bevordert en eerbiedigt hun autonomie, waakt ertegen dat misbruik wordt gemaakt van onkunde of feitelijk overwicht en ziet toe op een fair verloop van het mediationproces. 3. De registermediator toetst bij partijen of de belangen van ieder van hen op evenwichtige wijze hun weerslag hebben gevonden in de op basis van de door hen in mediation bereikte overeenstemming opgestelde vaststellingsovereenkomst, draagt er zorg voor dat deze deugdelijk wordt geredigeerd en vergewist zich ervan dat partijen de gevolgen daarvan overzien. 4. De registermediator stelt partijen in de gelegenheid zich desgewenst te laten adviseren door een of meer deskundigen omtrent de consequenties van een in de mediation te sluiten overeenkomst. 5. De registermediator gedraagt zich in de uitoefening van zijn professie en daarbuiten zodanig dat het vertrouwen in mediation en in zijn eigen beroepsuitoefening niet wordt geschaad. 6. Indien een registermediator daarnaast ook een andere professie uitoefent, draagt hij er zorg voor dat beide professies scherp van elkaar worden gescheiden, zodat geen verwarring kan ontstaan over de hoedanigheid waarin wordt opgetreden.

24 24 Artikel De registermediator draagt er zorg voor dat hij beschikt over de voor de mediation noodzakelijke psychologische, communicatieve en juridische kennis en kunde. 2. Indien de registermediator niet zelf beschikt over de in het eerste lid bedoelde vereiste juridische kennis en kunde, draagt hij ervoor zorg dat deze in de mediation beschikbaar komt.

25 25 De mediationovereenkomst wordt gedefinieerd in Boek 7 BW. Artikel 7:424a BW nw. vormt het wettelijke ankerpunt van mediation in het burgerlijk recht.

26 26 Afdeling 2A. De mediationovereenkomst Artikel 424a 1. De mediationovereenkomst is de overeenkomst van opdracht waarbij een registermediator als bedoeld in de Wet registermediator zich jegens ten minste twee andere partijen verbindt om tegen loon voor hen op te treden als mediator en in die hoedanigheid de mediation te leiden. 2. De mediationovereenkomst wordt schriftelijk aangegaan. 3. De mediation vangt aan op het tijdstip waarop partijen en de registermediator de mediationovereenkomst hebben ondertekend. 4. Behoudens en voor zover anders voortvloeit uit de wet of uit de mediationovereenkomst is al hetgeen in een mediation aan de orde komt vertrouwelijk, tenzij het informatie betreft waarover partijen ook buiten de mediation vrijelijk zouden kunnen beschikken. 5. Een overeenkomst tussen partijen in een mediation komt tot stand indien deze op schrift is gesteld, door partijen is ondertekend en door de registermediator is medeondertekend. Partijen kunnen in de mediation-overeenkomst afwijken van dit schriftelijkheidsvereiste. 6. De mediationovereenkomst kan te allen tijde schriftelijk worden beëindigd door een partij of door de registermediator. Partijen kunnen in de mediationovereenkomst afwijken van dit schriftelijkheidsvereiste. De registermediator beëindigt de mediationovereenkomst indien gedurende drie maanden geen handelingen van betekenis in de mediation zijn verricht. 7. De mediationovereenkomst mag niet leiden tot de vaststelling van rechtsgevolgen welke niet ter vrije beschikking van partijen staan.

27 27 Partijen in een mediation krijgen rechtstreeks toegang tot een gespecialiseerde - digitale - rechter. Deze kan gedurende de mediation (deel) beslissingen nemen en de vaststellingsovereenkomst van een executoriale titel voorzien. En hij kan een echtscheiding uitspreken.

28 28 Vierde Titel. Rechtspleging in zaken betreffende de mediation-overeenkomst Artikel In zaken die ter vrije bepaling van partijen staan kan een registermediator op gemeenschappelijk verzoek van partijen met wie hij een mediationovereenkomst als bedoeld in artikel 424a, lid 1, van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek is aangegaan, de rechter verzoeken een geschil te beslechten omtrent hetgeen tussen partijen rechtens geldt, met het oogmerk om, nadat diens beslissing is verkregen, de mediation voort te zetten, dan wel deze te kunnen voltooien. De registermediator kan de rechter een instructie geven over de wijze waarop de partijen het geding wensen te voeren. De rechter kan de instructie geheel of gedeeltelijk buiten toepassing laten indien deze in strijd komt met de eisen van een goede procesorde. 2. Onverminderd artikel 33 wordt het verzoekschrift elektronisch ingediend en door partijen en de registermediator ondertekend. 3. De rechter beslist binnen een termijn van ten hoogste zes weken en draagt er zorg voor dat de desbetreffende beschikking terstond elektronisch wordt verzonden aan de registermediator. 4. De beschikking van de rechter wordt gegeven onder de opschortende voorwaarde van het sluiten door partijen van een overeenkomst als bedoeld in artikel 424a, lid 5, van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek waarin de beschikking wordt bevestigd. 5. Tegen de uitspraak van de rechter staat geen hogere voorziening open.

29 29 Artikel In zaken die ter vrije bepaling van partijen staan kan een registermediator op gemeenschappelijk verzoek van partijen met wie hij een mediationovereenkomst als bedoeld in artikel 424a, lid 1, van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek is aangegaan, de rechter verzoeken een overeenkomst als bedoeld in artikel 424a, lid 5, van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek te bekrachtigen. 2. Onverminderd artikel 33 wordt het verzoekschrift elektronisch ingediend en door partijen en de registermediator ondertekend. 3. De rechter wijst het verzoek toe tenzij de overeenkomst of de wijze waarop deze tot stand is gekomen in strijd is met de openbare orde of de goede zeden. 4. Indien de mediation een echtscheiding of de beëindiging van een geregistreerd partnerschap tot onderwerp heeft en geen voorlopige voorzieningen als bedoeld in artikel 821 behoeven te worden getroffen, noch nevenverzoeken als bedoeld in artikel 827 worden ingediend, is de rechter tevens bevoegd om op een door de registermediator ingediend gemeenschappelijk verzoek van de echtgenoten de echtscheiding, of op gemeenschappelijk verzoek van de geregistreerde partners, de ontbinding van het geregistreerd partnerschap uit te spreken. De artikelen 809, 815 en 819 zijn van overeenkomstige toepassing. 5. De rechter doet binnen een termijn van ten hoogste vier weken uitspraak en draagt er zorg voor dat de desbetreffende beschikking terstond elektronisch wordt verzonden aan de registermediator. 6. Tegen de uitspraak van de rechter staat geen hogere voorziening open.

30 30 De afdwingbaarheid van de mediationclausule wordt wettelijk geregeld: rechtszekerheid op dit punt.

31 31 Er komt een wettelijk verschoningsrecht maar de registermediator en partijen kunnen daaromtrent afwijkende afspraken maken in de mediationovereenkomst.

32 32 Andere juridische kwesties aangaande de relatie tussen mediation en het recht worden geregeld: stuiting van verjaring het niet juridisch bindend zijn van een mondeling accoord waarborging van vertrouwelijkheid

33 33 Mediation wordt ingebed in de Algemene Wet Bestuursrecht. Doel is dat mediation (veel) vaker wordt toegepast in geschillen tussen overheid en burger zonder dat een wettelijke regeling overkill- effecten heeft. Vgl. Onderzoeksrapport Mediation bij de Overheid Radboud Universiteit

34 34 Huidige stand van zaken mediationwetgeving

35 35 Nieuw tijdschrift: Nederlandse Mediation

36 36 Tijdschrift Nederlandse Mediation Doelstellingen: Op structurele wijze zichtbaar maken van wat er in mediations gebeurt Beschikbaar stellen van de integrale uitkomsten van mediations Mediation en mediators verder professionaliseren Advocaten materiaal in handen geven om hun cliënten te overtuigen/verleiden voor mediation te kiezen Belangrijk argument contra mediation van advocaten wegnemen Data voor onderzoek leveren Onderwijs mogelijk maken