KOKEN EN WARMTAPWATERBEREIDING IN BEJAARDEN- WONINGEN OP AARDGAS OF ELEKTRICITEIT? door. M.J.M. van Lierop

Transcriptie

1 W E R K D O C U M E N T KOKEN EN WARMTAPWATERBEREIDING IN BEJAARDEN WONINGEN OP AARDGAS OF ELEKTRICITEIT?,.. door M.J.M. van Lierop Adb september ~.. J K S D I E N S T V O O R D E I J S S E L M E E R P O L D E R S S M E D I N G H U I S L E L Y S T A D

2 1. Inleiding 1.1. In de door de R.IJ.P., de S.W.L. en de S.W.A. in Lelystad en Almere gerealiseerde en in aanbouw of voorbereiding zijnde bejaardenwoningen, zijn en worden tot nu toe voor het koken en warmtapwaterbereiding in het algemeen slechts de nodige voorzieningen getroffen om de hiervoor benodigde apparatuur op aardgas aan te sluiten (de gasaansluitingen t.b.v. het fornuis en de geiser en de rookgasgeleidepijp t.b.v. de geiser). De kosten voor deze installaties bedragen gemiddeld f 340,. We1 worden overeenkomstig de Model Bouwverordening, onbedrade buisleidingen aangebracht t.b.v. een eventueel te plaatsen elektrisch: fornuis en elektrische boiler. De praktijk leert echter dat door de bejaarden voor het koken en de warmtapwaterbereiding in hoofdzaak gebruik wordt gemaakt van aardgas Meermalen is de vraag gerezen of, in verband met de veiligheid voor de gebruiker en het milieu in deze kleine wooneenheden (minder ontwikkeling van waterdamp, waardoor geringer condensatie en aanslag op ramen, wanden en plafonds), toepassing van elektriciteit voor dit doe1 niet de voorkeur zou verdienen. Uit informatie is mij gebleken dat de N.C.H.B. uit veiligheidsoverweging voor het koken en de warmtapwaterbereiding bij voorkeur elektriciteit benut. Het betreffen hier vaak woningen die nabij een verzorgingstehuis... zijn gesitueerd, waarbij de centrale verwarming en soms ook de warmwatervoorziening centraal worden verzorgd. Deze woningen worden dan in het geheel niet op aardgas aangesloten. Bij andere projecten, waarbij de woningen ten behoeve van de individuele centrale verwarming we1 op het aardgasnet zijn aangesloten, handhaaft de N.C.H.B. haar voorkeur voor elektriciteit met betrekking tot het koken en de warmwaterbereiding. Toch komt het blj deze laatste categorie woningen ook voor~dat men voor deze activiteiten aardgas toepast. Het is wellicht zinvol binnen de R.1J.P. en de Stichtingen Woningbouw Lelystad en Almere tot een nadere studie over dit onderwerp te komen, waarbij ook de daaraan verbonden financiele consequenties in de beschouwing betrokken moeten worden Dit rapport wil een aantal gegevens aandragen die bij de voornoende studie van betekenis kunnen zijn. Het zal zich uiteraard beperken tot de door de R.IJ.P., de S.1J.L. en de S.W.A. gerealiseerde en nog te realiseren bejaardenwoningen.' Het betreft hier woningen die verspreid of groepsgewijs worden gesitueerd, zonder binding met een verzorgingstehuis van waaruit mogelijk warme maaltijden verstrekt zouden kunnen worden. In de woningen is reeds een gasaansluiting aanwezig voor de individuele centrale verwarmingsinstallatie. Het is belangrijk te weten dat in alle woningen in Almere die in de toekomst op de stadsverwarming worden aangesloten, het koken uitsluitend op elektriciteit zal plaatsvinden, terwijl de warmtapwaterbereiding via een boiler op de stadsverwarming wordt gerealiseerd.

3 2. Koken 2.1. Gas Behoudens de bejaardenwoningen in het S.W.A.project van architect Van Stigt in AlmereHaven, worden in de bejaardenwoningen in Lelystad en Almere gasleidingen aangebracht naar het aansluitpunt voor de kookplaat of het fornuis. De kosten van aanleg voor deze'gasleidinp, bedragen ca. f Elektrisch Gesteld kan worden, dat door het ontbreken van open vuur, het koken door bejaarden op elektriciteit veiliger is dan het koken op gas. Overeenkomstig de Model Bouwverordening wordt, t.b.v. een eventueel te plaatsen elektrische kookplaat of fornuis in elke woning een onbedrade buisleiding aanpebracht. Terwille van de keuzevrijheid van de bejaarden zou men kunnen overwegen ook deze aansluiting bedrijfsklaar te completeren. Dit houdt 0.m. in: het bedraden van de ledige buisleiding, het uitbreiden van de verdeelinrichting in de meterkast met een veilighedenkast en een hoofdschakelaar en het plaatsen van een wandcontactdoos in de keuken. Een dergelijke voorziening zal de bouwkostenmet ca. f 250, verhogen. Terwille van de beheersing van de bouwkosten zou te overwegen zijn de onder 2.1. genoemde gasleiding te laten vervallen en de bejaarden aldus te verplichten op elektricteitte koken. Een dergelijke maatregel vereist de nodige voorziclitigheid i.v.m. de te verwachten consequenties. Behalve hogere gebruikskosten voor de betrokkenen (zie hoofdstuk 4). zal dit waarschijnlijk ook leiden tot claims met betrekking tot kookplaten, fornuizen, pannen enz. Ook bestaat de mogelijkheid het bedrijfsklaar completeren van deze elektrische aansluiting, in opdracht van de bewoner of de Stichting, afhankelijk van de wens of de noodzaak hiertoe, in een later stadium te'doen. De hieraan verbonden kosten zullen dan ca. f 350, bedragen. Daar in dit geval dan:overgegaan wordt van aardgas op elektriciteit, geeft de P.G.E.M. aan de installateur een bijdrage in de kosten van ca. f 220,. De bewoner of de Stichting wordt van deze vergoeding op de hoogte gesteld en kan dit bedrag in mindering claimen bij de installateur. Hoewel deze regeling door de.p.g.e.m., als een der weiningen in ons land, nog steeds wordt toegepast is zij, in verband met de wijze waarop hier de primafre energie wordt benut, nogal aanvechtbaar. Het binnen afzienbare tijd begindigen van deze regeling ligt mijns inziens dan ook in de lijn der verwachting. 3. Warmtapwaterbereiding 3.1. D.m.v. keukengeiser Behoudens een 40tal bejaardenwoningen van de S.W.L. waarin elektrische boilers zijn toegepast, zijn en worden ten behoeve van de warmtapwaterbereiding in alle bejaardenwonineen te Lelystad en Almere een gasaan.? sluiting en een rookgasgeleidepljp aangebracht voor een te plaatsen keukengasgeiser. De kosten van aanleg voor deze gasaansluiting en rookgasgeleidepijp bedragen ca. f 300,.

4 '4 Indien, zoals te doen gebruikelijk, de aanleg plaatsvindt in combinatie met de aanleg van de gasleiding t.b.v. het gasfornuis, bedragen de gezamenlijke kosten zoals reeds onder 1.1. gesteld f 340,. De keukengeiser kan door de bewoners worden gehuurd van de G.A.M.O.G. De huurprijs bedraagt f 51,681jaar. Eenmalige plaatsingskosten f 17,70. De huidige gasgeisers zijn beveiligd tegen vrije gasuitstroming en tegen onvolledige verbranding als gevolg van onvoldoende toevoer van verbrandingslucht naar of vervuiling van het toestel. Huurgeisers worden periodiek onderhouden door de G.A.M.O.G., hetgeen een veilig gebruik alleen nog maar bevorderd. Een gasgeiser heeft een heetwater en een warmwateraansluiting. Het heetwater voor keukengebruik heeft een maximale temperatuur van 7075'~. De douche en de wastafel worden aangesloten op de warmwateraansluiting. Op de geiser bevindt zich een regelmengkraan waarmee de temperatuur van dit warme water naar wens teruggere~eld kan worden van 7075O nanr bijvoorbeeld 40 C. Dit biedt vooral bij het douchegebruik aan de bejaarden een grote veiligheid D.m.v. elektrische boiler I Conform het gestelde in de Model Bouwverordening, wordt in elke woning een onbedrade buisleiding naar de plaats voor een eventuele boiler aangebracht. Door de P.G.E.M. worden uitsluitend boilers verhuurd aan gemeenten, woningbouwverenigingen of stichtingen en andere rechtspersoonlijkheid bezittende instellingen, die duurzaam exploitant van woningen zijn. Voor een particulier blijft alleen de mogelijkheid een dergelijk apparaat te kopen. Dit vergt een investering voor aankoop, plaatsing, bedraden van de buisleiding, wijzigen van de waterleiding, aankoop en montage van de mengkraan boven het aanrecht enz. van zeker f 1.350,. Het zal in de praktijk niet of zeer zelden voorkomen dat een bejaarde bij het betrekken van een woning of later een dergelijke investering wil of kan plegen. De S.W.A. en de S.W.L. hebben we1 de mogelijkheid boilers van de P.G.E.M. te huren. De huurprijs van een boiler compleet met inlaatcombinatie, aansluitbuisjes en een mengkraan. boven het aanrecht bedraagt f 109,441 jaar. Dit bedrag kan via de huishuur op de bewoner worden verhaald. Voor het bedraden van de boilerleiding en het plaatsen en aansluiten van de huurboiler zullen de bouwkosten met ca. f 275, worden verhoogd. Zoals in hoofdstuk 4 zal worden aangegeven, zijn de jaarlijkse lasten voor de gebruiker bij het toepassen van een elektrische boiler ruim 2; maal zo hoog dan bij toepassing van een gasgeiser. Een ander bezwaar tegen de toepassing van elektrische boilers in bejaardenwoningen, is de hoge temperatuur van het uitstromende hete water. Deze kan ca. 85OC bedragen. Dit is bij keuken en wastafelgebruik a1 een kwalijke zaak. Bij het douchen kan deze temperatuur echter funest zijn. Het gevaar bij het douchen is te verhelpen door de nomle mengkraan te vervangen door een thermostatische mengkraan. Dit vergt echter een extra investering van ruim f 500,.

5 4. Samenvatting kosten wamaterbereiding en koken koken warmaterbereiding elektrisch gas elektrisch gas elektrisch &as investering f 525, f 340, f 250, f 185, f 275, f 300, (met thermostatische douchemengkraan) (f I.025,) investering door f 17,70 f huurderlbewoner (plaatsen + aansluiten keukengeiser) jaarlijkse kosten f 462,83 f 158,61 f 108,24 f 19,27 f 354,59 f 139,34 voor huurderlbewoner Alle in dit rapport genoemde bedragen zijn inclusief B.T.W. In de bij dit rapport behorende bijlage wordt een nadere uitwerking van de investerings en exploitatiekostenberekening gegeven.

6 C '. 5. Resung Gezien de hoge kosten qua investering (dus hogere woninghuur), maar voora1 ook de hogere directe jaarlijkse kosten voor de bejaarden zelf (ruim f 300, = 300%), zullen wijzigingen in het tot nu toe gevoerde beleid mijns inziens duidelijke motivatie behoeven. Mogelijk zou overwogen kunnen worden aan de bejaarden voor het koken een keuzemogelijkheid te bieden (zie 2.2.). Of dit ertoe zal leiden dat meerdere bejaarden voor deze grotere veiligheid (het elektrisch koken) zullen kiezen, valt overigens te betwijfelen. De warmtapwaterbereiding middels een gasgeiser is veilig te noemen en behoeft derhalve mijns inziens geen wijziging. Dit houdt overigens niet in dat zich in de praktijli situaties kunnen voordoen, waarbij na rijp beraad toch voor de toepassing van een elektrische boiler wordt gekozen.

7 Berekening investerings en exploitatiekosten 1. Gegevens Bij lage 1.1. De woningen worden verwarmd d.m.v. een individuele gasgestookte c.v.installatie Elektriciteitstarieven vastrecht per jaar f51,80 dagtarief per kwh f 0,164 vaste vergoeding nachttarief per jaar f17,18 nachttarief per kwh f 0,109 huur boiler (tweespan) incl. inlaatcombinatie, mengkraan en verchr. pijpjes per naand f 9,12 *f 109,44 per jaar Gastarieven gasverbruik per jaar vastrecht per jaar gasprijs per m3 I 600 m3 f 53,lO f 0, m3 f 81,42 f 0,2714 huur keukengeiser f 51,68 per jaar. I m3 aardgas = 8000 kcal. 1 kwh = 860 kcal. 1 m3 aardgas = '8000 = 9,3 kwh Koken ,.. (, Elektrisch verbruik voor koken (2 personen kwh per maand, is gemiddeld 55 kwh per maand. Het gemiddelde jaarverbruik is 55 x 12 = 660 kwh per jaar. Gasverbruik voor koken (2 personen) is 660 kwh per jaar 660 = 71 m3 per jaar. 9,3 3. Warmtapwaterbereiding 3.1. Warmwaterbereiding voor keuken en douche (2 personen). Gemiddeld dagverbruik 60 1 water van 75'~. Aanvoertemperatuur koudwater 10 C. Calorische waarde: 60 x (7510) x 1 = 3900 kcal = 4,53 kwh. 860 Verbruiksrendement elektrische boiler = 79% (indien de boiler nabij het keukentappunt is geplaatst). Verbruiksrendement keukengeiser = 55% (indien de geiser boven de Potsteen is geplaatst) Elektrisch verbruik t.b.v. warmwaterbereidinn (elektr. boiler). '100 per dag: 4,53 x = 5,73 kwh. 79 per jar: 4,53 x 365 = 2091,45 kwh.

8 Gasverbruik t.b.v. warmwatervoorziening (keukengeiser) loo 8 23 per dag: 4,53 x = 8,23 kwh 2? = 0,885 m per jaar: 0,885 x 365 = 323 m3. 4. Jaarlijkse kosten 4.1. Elektrisch Warmwaterbereiding en koken warmwaterbereiding (nachttarief) 2091,45 kwh x f 0,109/kWh = f 227,97 koken (dagtarief) 660 kwh x f 0,164lkWh = 108,24 vaste vergoeding nachttarief 17,18 vastrecht n.v.t. (elektr. toch a1 voor verlichting e.d. nodi'g) huur boiler (compleet) 109,44 totaal f 462, Alleen koken koken (dagtarief) 660 kwh x f 0,164/kWh vastrecht n.v.t. (elektr. toch a1 voor verlichting f 108,24 nodie) totaal f 108, ; 'Alleen warmwaterbereiding wamaterbereiding (nachttarief) 2091,45 kwh x f 0,109/kWh = f 227,97 vaste vergoeding nachttarief 17,18 vastrecht n.v.t. (elektr. toch a1 voor verlichting e.d. nodig) huur boiler (compleet) 109,44 totaal f 354, Gas Opmerking vooraf. 1.v.m. de aanwezigheid van een individuele gasgestookte c.v.installatie zal het totale ~asverbruik per jaar tussen de 601 en m3 liggen. nit bepaalt het vastrecht Warmwaterbereiding en koken warmwaterbereiding 3.23 m3 x f 0,2714/m3 f 87,66 koken 71 m3 x f 0,27141m3 = f 19,27 vastrecht n.v.t. (gas toch a1 voor c.v.installatie nodig) f huur keukengeiser f..51,68 totaal f 158, Alleen koken koken 71 m3 x f 0,2714/m3 f J9,27 vastrecht n.v.t. (gas tochal voor c.v.installatie nodig) f... totaal f 19,27

9 Alleen warmwaterbereiding warmwaterbereiding 323 m3 x f 0,27141m3 = f 87,66 vastrecht n. v. t. (eas toch a1 voor c. v.installie nodig) f huur keukengeiser f 51,68 totaal f 139,34 5. Investeringskosten (eenmal ig) 5.1. Elektrisch Warmwaterbereiding en koken installatiekosten t.b.v. aansluitpunten voor boiler en kooktoestel incl. p1aatsen en aansl. boiler f 525, aansluitkosten elektriciteitsbedrijf n.v.t. (is reeds aanwezig voor verlichting e.d.) totaal f 525, (indien in de douche een thermostatische mengkraan wordt toegepast wordt dit bedrag verhoogd met f 500, tot f 1025,) Alleen koken installatiekosten t.b.v. aansluitpunt voor kooktoestel f 250, aansluitkosten elektriciteitsbedrijf n.v.t. (is reeds aanwezie voor verlichting e.d.) totaal f 250, Alleen warmwaterbereiding installatiekosten t.b.v. aansluitpunt voor boiler incl. plaatsen en aansl. boiler f 275, aansluitkosten elektriciteitsbedrijf n.v.t. (is reeds aanwezig voor verlichting e.d.) totaal f 275, (indien in de douche een thermostatische mengkraan wordt toegepast, wordt dit bedrag verhoogd met f 500, tot f 775,) Gas Warmwaterbereiding en koken installatiekosten t.b.v. aansluitpunten voor geiser en kooktoestel incl. rookgasgeleidepijp f 340, aansluitkosten gasbedrijf n.v.t. (is reeds aanwezig voor c.v.installatie) totaal f 340, Voor rekening van de huurder/bewoner komen bovendien nog de eenmalige kosten voor het plaatsen en aansluiten van keukengeiser ten bedrage van f 17, Alleen koken installatiekosten t.h.v. aansluitpunt voor kooktoestel f 185, aansluitkosten gasbedrijf n.v.t. (is reeds aanwezig voor c.v.installatie) totaal f 185,

10 Alleen warmaterbereiding installatiekosten t.b.v. aansluitpunt voor geiser incl. rookgasgeleidepijp aansluitkosten gasbedrijf n.v.t. (is reeds aanwezig voor c.v.installatie) totaal Voor rekening van de huurderlbewoner komen bovendien nog de eenmalige kosten voor het plaatsen en aansluiten van de keukengeiser ten bedrage van