Thema 13: Informatieverwerken vmbo-b12

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 november 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Thema Inleiding Leerdoelen Werkplan 1 Rekenen met procenten Uitleg en opgaven Toets 2 Beeld en staafdiagram Uitleg en opgaven Toets 3 Cirkeldiagram Uitleg en opgaven Toets 4 Informatieve figuren Uitleg en opgaven Toets Thema-opdracht Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 D-toets D-toets Extra opgaven Extra opgaven Extra Excel Diagrammen in Excel Bevolkingsdiagram Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Thema Inleiding Het thema Informatieverwerken bestaat uit vier paragrafen: Rekenen met procenten (herhaling) Beelddiagram en staafdiagram Cirkeldiagram Informatieve figuren In iedere paragraaf bestudeer je theorie en maak je opgaven. Na het maken van de opgaven maak je een toets. Het resultaat van de toets wordt opgeslagen in het volgsysteem. Na de paragrafen is er een Thema-opdracht. Dat is een wat grotere opdracht. Voor het maken van de opdracht heb je de theorie uit de paragrafen nodig. Na de Thema-opdracht is er een Eindtoets. Ook het resultaat van de eindtoets komt in het volgsysteem. Omdat veel oefenen belangrijk is, vind je aan het eind van het thema nog een aantal Extra opgaven. Leerdoelen Pagina 2

4 Aan het eind van dit thema: kun je werken met de volgende diagrammen: beelddiagram staafdiagram cirkeldiagram en steel- en bladdiagram weet je dat er verschillende informatieve figuren zijn; Werkplan Pagina 3

5 Het thema 'INFORMATIE VERWERKEN' bestaat uit een groot aantal opdrachten. Het is belangrijk dat je goed bijhoudt welke opdrachten je gedaan hebt. Om je hierbij te helpen is er een werkplan gemaakt. Op dat werkplan kun je bijhouden welke onderdelen je al gedaan hebt. Download hier het Werkplan Informatie verwerken Pagina 4

6 1 Rekenen met procenten Uitleg en opgaven Bestudeer uit de Kennisbank wiskunde het onderdeel: KB: Rekenen met procenten Maak daarna de volgende opgaven. Rekenen met procenten kn.nu/jqgvh 1 a. Vul in: Je wit uitrekenen hoeveel % van,- is. % % van Dus b. = % van,- is Vul in: Je verdient,- per maand. Daarvan geef je,- van de Je geeft dus,- uit aan snoepgoed.,- is % % van je verdiensten uit aan snoepgoed. 2 Pagina 5

7 In het cirkeldiagram zie je hoe de leerlingen van het Weilandcollege naar school komen. Op het Weilandcollege zitten a. b. leerlingen. Reken uit hoeveel leerlingen met de bus naar school komen. Reken uit hoeveel leerlingen lopend naar school komen. 3 George heeft,- voor zijn verjaardag gekregen. Hiernaast zie je waar hij zijn geld aan uitgeeft. a. George geeft van de George geeft dus b. uit aan computerspelletjes.,- is %. % van zijn zakgeld uit aan computerspelletjes. Hoeveel procent van zijn geld spaart George? 4 a. Pagina 6

8 Een boekhandelaar verkoopt per week boeken. % van deze boeken zijn thrillers. Hoeveel thrillers verkoopt de boekhandelaar per week? % van deze boeken zijn romans. Hoeveel romans verkoopt de boekhandelaar per week? b. In klas A zitten leerlingen. Voor het proefwerk wiskunde hadden leerlingen een onvoldoende. Hoeveel procent van de leerlingen had een onvoldoende? Rekenen met procenten kn.nu/i25gp 1 Meneer en mevrouw Satir verdienen samen,- per jaar. In de tabel zie je het bestedingspatroon van de familie Satir. Uitgave % kommagetal berekening bedrag Wonen % Kleding % Voeding % Auto % Overigen % Totaal % Vul de tabel verder in. Controleer de antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot. Hebben jullie dezelfde antwoorden? Bespreek de eventuele verschillen. Toets Je sluit de paragraaf Rekenen met procenten af met een toets. Pagina 7,-,-

9 Na het maken van de vragen krijg je een score en kun je de gegeven antwoorden vergelijken met de goede antwoorden. Succes! Rekenen met procenten kn.nu/6zeun 1 Bereken en vul in. 1% van 500 = 5% van 600 = 70% van 800 = 10% van 50 = 60% van 50 = 2 Bereken en vul in. 13% van 300 = 65% van 800 = 25% van 700 = 25% van 60 = 15% van 60 = 3 Een klas van 30 leerlingen heeft een proefwerk wiskunde gemaakt. 20% van de leerlingen heeft een onvoldoende gehaald. Hoeveel leerlingen zijn dat? Pagina 8

10 a. 2 leerlingen b. 6 leerlingen c. 20 leerlingen d. 24 leerlingen 4 Een boekhandelaar verkoopt 650 boeken per week. 10% van de boeken die hij verkoopt zijn thrillers en 40% van de boeken die hij verkoopt zijn romans. Hoeveel thrillers verkoopt de boekhandelaar per week? boeken Hoeveel romans verkoopt de boekhandelaar per week? boeken 5 Irma krijgt 40,- zakgeld per maand. Van haar zakgeld geeft ze 10,- uit aan naar de film gaan en ze spaart 16,- per maand. Hoeveel procent van haar zakgeld geeft Irma uit aan naar de film gaan? % Hoeveel procent van haar zakgeld spaart Irma? % Pagina 9

11 2 Beeld en staafdiagram Uitleg en opgaven Bestudeer uit de Kennisbank wiskunde het onderdeel: KB: Beeld- en staafdiagram Voor het maken van de volgende opgaven heb je het Werkblad Beeld- en staafdiagram nodig. Beeld- en staafdiagram kn.nu/48kdv 1 Een klas heeft een toets geschiedenis gemaakt. In de tabel zie je de resultaten. cijfer aantal keer a. Pagina 10

12 Maak het beelddiagram en staafdiagram op het werkblad verder af. b. c. Hoeveel leerlingen zitten er in de klas? Hoeveel leerlingen hebben er een onvoldoende (lager dan een )? 2 Aan een groep jongeren is gevraagd hoe zij aan hun geld komen. De antwoorden staan in de tabel. a. b. Waarom staan er in het beelddiagram bij zakgeld kruisjes? Maak het beelddiagram af op het werkblad. 3 In een klas zitten leerlingen. Sommige leerlingen komen lopen naar school, sommigen met de bus, anderen met de fiets of met de brommer. Bij het beelddiagram staat: x = twee leerlingen. Hoeveel kruisjes komen er in het beelddiagram? Maak in het beelddiagram op het werkblad zelf een verdeling en maak vervolgens bij de Pagina 11

13 verdeling een staafdiagram. Er komen 16 kruisjes in het beelddiagram 4 In het beelddiagram zie je voor een aantal landen het gemiddelde jaarinkomen per inwoner in euro s. Uit het diagram kun je aflezen dat iemand uit Nederland gemiddeld a. b. c.,-,- verdiend. Hoeveel is het gemiddeld jaarinkomen per inwoner in België? Hoeveel is het gemiddeld jaarinkomen per inwoner in Indonesië? Het gemiddeld jaarinkomen per inwoner in China is,-. Geef dit inkomen aan in het beelddiagram op het werkblad. Toets Pagina 12

14 Na het maken van de vragen krijg je een score en kun je de gegeven antwoorden vergelijken met de goede antwoorden. Succes! Beeld- en staafdiagram kn.nu/b8nsq 1 Op 10 maart 2006 zijn er gemeenteraadsverkiezingen gehouden. In de gemeente Bergeyk deden 4 partijen mee aan de verkiezingen. In het staafdiagram zie je hoeveel zetels iedere partij heeft gehaald. Welke partij heeft de meeste zeteld gehaald? Hoeveel zetels zijn er in totaal in de gemeente Bergeyk? zetels 2 Pagina 13

15 In het beelddiagram zie je voor een aantal landen het gemiddelde jaarinkomen per inwoner in euro. Hoeveel verdient een inwoner van Australië gemiddeld per jaar?,hoeveel verdient een inwoner van Indonesië gemiddeld per jaar?,- Pagina 14

16 3 Cirkeldiagram Uitleg en opgaven Bestudeer uit de Kennisbank wiskunde het onderdeel: KB: Cirkeldiagram Maak daarna de volgende opgaven. Voor het maken van de volgende opgaven heb je het Werkblad Beeld- en staafdiagram nodig. Cirkeldiagram kn.nu/176qs 1 Aan 100 mensen is gevraagd wat hun favoriete sport is. Ze mochten kiezen uit voetbal, tennis, volleybal en hockey. De resultaten vind je in de tabel. Sport Voetbal aantal Percentage / % Tennis Pagina 15

17 Volleybal Hockey Totaal a. b. Vul de kolom percentage op het werkblad verder in. Bij de tabel is een cirkeldiagram gemaakt. Zet de juiste namen bij de sectoren. Doe dit op het werkblad. 2 Een boekhandelaar verkoopt drie soorten boeken: romans, studieboeken en stripboeken. Op een zaterdag zijn er boeken verkocht. In het cirkeldiagram zie je welke boeken verkocht zijn. a. Van welk soort boeken zijn er die zaterdag het minste verkocht? b. % Vul in: % % c. Hoeveel boeken van elke soort zijn er verkocht? Stripboeken: Studieboeken: Romans: Pagina 16

18 3 Iram krijgt per maand,- per maand. Haar belangrijkste uitgavenposten zijn kleding en haar telefoon. Kijk maar in de tabel. Uitgave Bedrag Kleding,- Bellen,- Overigen,- a. b. c. Met welke kleur is bellen in het cirkeldiagram aangegeven? Maak de legenda af. Iram geeft /,- uit aan bellen, dat is: %. Bereken ook hoeveel procent Iram uitgeeft aan kleding en aan overigen. Zet de percentages bij het cirkeldiagram. Toets Je sluit de paragraaf Cirkeldiagram af met een toets. Pagina 17

19 Na het maken van de vragen krijg je een score en kun je de gegeven antwoorden vergelijken met de goede antwoorden. Succes! Cirkeldiagram kn.nu/vbdyx 1 Een boekhandelaar verkoopt drie soorten boeken: romans, studieboeken en stripboeken. In het cirkeldiagram zie je welke boeken op een dag zijn verkocht. Van welk soort boeken zijn er het meeste verkocht? 2 Op een zaterdag zijn er in het totaal 400 boeken verkocht. Hoeveel studieboeken heeft zijn er op die zaterdag door de boekhandelaar verkocht? Pagina 18

20 a. 80 b. 100 c Ling krijgt van haar ouders 50,- per maand. In de tabel zie je waar ze haar geld aan uitgeeft. Bij de tabel is een cirkeldiagram gemaakt. a = % b = % c = % d = % Pagina 19

21 4 Informatieve figuren Uitleg en opgaven Bestudeer uit de Kennisbank wiskunde het onderdeel: KB: Informatieve figuren Maak daarna de volgende opgaven. Informatieve figuren kn.nu/zc78o 1 In de figuur zie je een voedselketen. In de voedselketen is aangegeven wie door wie opgegeten wordt. Je ziet: de reiger eet de grotere vissen en kikkers. a. Pagina 20

22 In de keten zie je ook kleinere vissen. Door wie worden de kleinere vissen opgegeten? b. De reiger staat aan de eind van de voedselketen. Wie staan aan het begin van de voedselketen? 2 In de figuur zie je gegevens over de groei van de bevolking van de gemeente Utrecht in De bevolking kan toenemen door vestiging uit het binnenland, immigratie en geboorte. a. b. Waardoor kan de bevolking afnemen? Toename: Afname: Verschil: inwoners. Bevolking van Utrecht is met inwoners 3 Nederland handelt veel met Engeland, België, Duitsland en Frankrijk. Bekijk het schema. In het schema zie je dat Nederland voor miljard aan goederen en diensten koopt in Duitsland (invoer door Nederland). Pagina 21.

23 a. b. Voor welk bedrag verkoopt Nederland goederen en diensten aan Duitsland? Nederland verdient aan de handel met Duitsland. Vul in: Uitvoer van Nederland naar Duitsland: Invoer door Nederland vanuit Duitsland: Verdiensten op handel met Duitsland : c. Hoeveel verdient Nederland aan de handel met Frankrijk? Toets Je sluit de paragraaf Informatieve figuren af met een toets. Na het maken van de vragen krijg je een score en kun je de gegeven antwoorden vergelijken met de goede antwoorden. Succes! Informatieve figuren kn.nu/iw92n 1 Pagina 22

24 Heb je een baantje, dan verdien je geld. Hoeveel? Dat hangt af van het baantje. Maar je moet minimaal het minimum(jeugd)loon verdienen. Bekijk het plaatje hieronder. Waarom is de zak bij 15 jaar kleiner dan de zak bij 19 jaar? a. Jongeren van 15 jaar zijn kleiner dan de zak bij 19 jaar. b. Minimumloon bij 15 jaar is lager dan het minimumloon bij 19 jaar. c. Iemand van 15 jaar verdient altijd minder dan iemand van 19 jaar. 2 Kijk nog eens naar het plaatje over het minimum(jeugd)loon. Het minimumloon voor iemand van 23 jaar of ouder is 1200,- Hoeveel bedraagt het minimumloon voor een 15-jarige?,- 3 Nederland handelt veel met Engeland, België, Duitsland en Frankrijk. Bekijk het onderstaande schema. Je ziet dat Nederland voor 8,8 miljard aan goederen koopt in Frankrijk. Voor welk bedrag verkoopt Nederland goederen aan Frankrijk? miljard Voor welk bedrag verkoopt Nederland goederen aan Engeland? miljard Hoeveel 'verdient' Nederland aan de handel met Duitsland? miljard Pagina 23

25 Thema-opdracht Vooraf Hoeveel geld geeft een gezin uit aan eten, drinken en wonen? En hoeveel geld is er dan over voor de andere uitgaven? In deze opdracht vergelijken jullie het uitgavenpatroon van drie gezinnen: een gezin met een laag in komen, een gezin met een gemiddeld inkomen en een gezin meet een hoog inkomen. Om de uitgaven goed met elkaar te vergelijken, maak je gebruik van diagramen. Hoe je dat kunt doen, heb je geleerd in dit thema. Eindproduct Wat het eindproduct wordt van deze opdracht mag je zelf kiezen. Je moet in het eindproduct antwoord geven op de volgende vragen: Wat zijn de grootste uitgavenposten voor een gezin? Zijn dat basisbehoeften of juist luxe behoeften? Waar gaan mensen meer geld aan uitgeven als ze meer te besteden hebben? Tijd Voor de afronding van het thema heb je ongeveer met een klasgenoot. lesuren nodig. Je maakt het eindproduct samen Benodigheden Papier, (kleur)potloden, stiften, schaar, lijm,... voor het maken van het eindproduct. Het Wordbestand Bestedingspatronen. Stap 1 Pagina 24

26 Deze opdracht gaat over geld uitgeven en over geld verdienen. Hoe mensen omgaan met geld is iets dat ook door economen bestudeerd wordt. In de Kennisbank economie vind je drie items die goed passen bij dit onderwerp. Bestudeer de volgende drie items: StudioEconomie: Consumeren - Kopen - Behoeften StudioEconomie: Consumeren - Kopen - Budgetteren StudioEconomie: Consumeren - Kopen - Inkomstenbronnen Stap 2 Een gezin met een jaarinkomen van jaarinkomen van. geeft zijn geld anders uit dan een gezin met een Download het Wordbestand Bestedingspatronen. Pagina 25

27 In het Wordbestand zie je drie tabellen. In de bovenste tabel zie je het uitgavenpatoon van een gezin met een jaarinkomen van het gezin geeft % uit aan voeding. Ga na of dit percentage klopt. Vul de rechterkolom van tabel verder in. Vul nu ook de tabellen en verder in. Stap 3 Maak bij de tabellen drie cirkeldiagrammen. Gebruik eventueel Excel. Geef ieder cirkeldiagram een titel. En zorg voor een duidelijke legenda. Bestudeer de drie cirkeldiagrammen. Probeer samen antwoord te geven op de volgende vragen: Wat zijn de grootste uitgavenposten voor een gezin? Zijn dit basisbehoeften of luxe behoeften? Waar gaan mensen meer geld aan uitgeven als ze meer geld te besteden hebben? Verklaar waarom mensen met een hoog inkomen toch ook meer geld uitgeven aan voedsel. Bewaar de cirkeldiagrammen. Jullie hebben ze straks nodig bij het maken van het eindproduct. Stap 4 Pagina 26

28 Download nu het bestand Inkomens in Nederland. In de bovenste tabel zie je hoeveel gezinnen een bepaald inkomen hebben. De tabel is een voorbeeld van een klassenindeling. Welk beelddiagram zou je gebruiken om de gegevens uit de tabel in beeld te brengen? Hoe zou je met deze tabel het gemiddelde inkomen van een Nederlands gezin kunnen uitrekenen? Idee: Maak een poster met daarop onder andere de cirkeldiagrammen. Idee: Schrijf een stukje voor in de krant waarin je mensen met verschillende inkomens aan het woord laat. Stap 5 Klaar en tevreden? Laat het eindproduct beoordelen door jullie docent. Hij/zij zal bij het beoordelen gebruik maken van de volgende vragen:n: Pagina 27

29 Geeft jullie eindproduct antwoord op de vragen? Bevat jullie eindproduct minimaal twee diagrammen? Ziet jullie eindproduct er netjes verzorgd uit? Pagina 28

30 D-toets D-toets Je sluit het thema Informatie verwerken af met de eindtoets. De eindtoets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Aan het eind van de toets zie je je score. Van de vragen die je fout gedaan hebt, zie je de goede antwoorden. Klik op de knop om de toets te starten. Succes! Informatie verwerken kn.nu/65rjx 1 In 2010 zijn er gemeenteraadsverkiezingen gehouden. In de gemeente Dorpsadeel deden 4 partijen mee aan de verkiezingen. In de staafdiagram zie je hoeveel zetels iedere partij heeft gehaald. Welke partij heeft de meeste zetels gehaald? Hoeveel zetels zijn er in totaal in de gemeente Dorpsadeel. zetels. Pagina 29

31 2 De eigenaar van een sportzaak houdt per kwartaal bij hoeveel zwempakken en hoeveel ski's hij verkoopt. Met de gegevens heeft hij het staafdragram hieronder gemaakt. De verkoopprijs van een badpak is gemiddeld 50,-. De verkoopprijs van een paar ski's is gemiddeld 200,Welke kleur staven (rood of blauw) horen bij de ski's? a. Rode staven b. Blauwe staven 3 De eigenaar van een sportzaak houdt per kwartaal bij hoeveel zwempakken en hoeveel ski's hij verkoopt. Met de gegevens heeft hij het staafdragram hieronder gemaakt. De verkoopprijs van een badpak is gemiddeld 50,-. De verkoopprijs van een paar ski's is gemiddeld 200,- Hoeveel ski's zijn er in het eerste kwartaal verkocht? ski's Voor hoeveel euro is er gemiddeld aan badpakken en ski s verkocht in kwartaal 2?,- 4 Aan 30 jongens is gevraagd hoe zij aan hun geld komen. De uitslag van de enquête staat gedeeltelijk in het beelddiagram. Kijk goed naar het beelddiagram. Pagina 30

32 Hoeveel jongeren verdienen geld met een krantenwijk? jongeren Hoeveel jongeren verdienen iets met babysitten? jongeren 5 Een boekhandelaar verkoopt drie soorten boeken: romans, studieboeken en stripboeken. Op een zaterdag zijn er in het totaal 600 boeken verkocht. In het cirkeldiagram zie je welke boeken zijn verkocht. Van welke boeken zijn er het meeste verkocht? a. romans b. stripboeken c. studieboeken 6 Pagina 31

33 Wanneer je een baantje hebt, verdien je geld. Hoeveel? Dat hangt af van het baantje. Maar je moet minimaal het minimum(jeugd)loon verdienen. Het minimumloon voor iemand van 23 jaar of ouder is 1400,- Bekijk de afbeelding. Hoeveel bedraagt het minimumloon voor een 22 jarige?,- 7 Nederland handelt veel met Engeland, België, Duitsland en Frankrijk. Bekijk het schema. Je ziet dat Nederland voor 8,8 miljard aan goederen koopt in Frankrijk. Hoeveel 'verdient' Nederland aan de handel met Frankrijk? miljard Pagina 32

34 Extra opgaven Extra opgaven Maak de volgende opgaven. Voor het maken van de volgende opgaven heb je het Werkblad Informatie verwerken nodig. Informatie verwerken kn.nu/9zsf8 1 Hoeveel procent is het? van de is % van de is % van de is % van de van de van de is % is % is % 2 Bereken. Probeer het zonder rekenmachine. % van % van % van % van % van % van % van % van 3 Pagina 33

35 Een school heeft vijf dagen de te laat komers geteld. De aantallen zijn in een staafdiagram gezet. a. b. c. d. Op welke dag waren er de minste te laat komers? Hoeveel te laat komers waren er op dinsdag? En hoeveel te laat komers waren er op vrijdag? Hoeveel te laat komers waren er in het totaal tijdens deze vijf dagen? 4 De school van Frits heeft brugklassen. In het staafdiagram zie je hoeveel leerlingen er in iedere klas zitten. Je ziet ook de verdeling tussen jongens en meisjes per klas. Pagina 34

36 a. b. c. In welke klas zitten de meeste leerlingen? In welke klas(sen) zitten de meeste jongens? In welke klassen zitten er meer meisjes dan jongens? Vergelijk je antwoord met een klasgenoot. Hebben jullie dezelfde klassen? 5 Aan jongeren is gevraagd wat ze het liefst doen in hun vrije tijd. De antwoorden worden verwerkt in een tabel. a. Vul de open plekken in de tabel op het werkblad in. Hobby Aantal Percentage Computeren % Sport Uitgaan Anders Totaal b. De cirkel hiernaast is onderverdeeld in gelijke stukken. Gebruik de cirkel op het werkblad om een cirkeldiagram bij de tabel te maken. Maak een legenda bij het cirkeldiagram. 6 Pagina 35

37 In een kantine wordt bijgehouden hoeveel wordt verdiend met de verkoop van broodjes, salades, soepen en dranken. Met de gegevens is in Excel een cirkeldiagram gemaakt. a. b. Hoeveel procent van de omzet wordt gehaald uit de verkoop van soepen? Op een woensdag wordt in het totaal voor,- aan producten verkocht. Hoeveel euro was waarschijnlijk de omzet aan dranken? c. Op een vrijdag wordt voor,- aan salades verkocht. Hoeveel was de totale omzet waarschijnlijk op die vrijdag? 7 Een infographic of informatiefiguur is grafische weergave van informatie in de vorm van grafieken, diagrammen en/of stripachtige illustraties. Hieronder zie je een infographic van de site van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Pagina 36

38 Bij deze infographic hoort ook een filmpje. Bekijk het filmpje en gebruik de infographic bij het beantwoorden van de vragen. a. Hoeveel kinderen worden er per dag in Nederland geboren? Hoeveel jongens? En hoeveel meisjes? b. c. d. Hoeveel verhuizingen vinden er per dag plaats? Welke twee gegevens over de huwelijken vind je op de infographic? Het aantal inwoners van Nederland kan toe- of afnemen door immigratie (van het buitenland naar Nederland) en emigratie (vertrek van Nederland naar het buitenland). Neemt de bevolking van Nederland toe of juist af door immigratie en emigratie? Pagina 37

39 Extra Excel Diagrammen in Excel Je hebt vast al wel eens eerder met het programma Excel gewerkt. In dit rekenprogramma kun je ook diagrammen maken. Download het practicum Diagrammen in Excel. Download ook het bijbehorende Excelbestand Diagrammen.xlsx. Sla de bestanden op op een plaats waar je ze gemakkelijk terug kunt vinden. Open het pdf-bestand. Werk de opdrachten in het bestand stap voor stap door. Klaar? Je hoort van je docent hoe het ingevulde werkblad wordt nagekeken. Bevolkingsdiagram Je weet nu hoe je een cirkeldiagram in Excel maakt. Je gaat nu ook een bevolkings'piramide' in Excel maken. Download de opdracht Bevolkings'piramide' in Excel. Download ook het bijbehorende Excelbestand Bevolking.xlsx. Sla de bestanden op op een plaats waar je ze gemakkelijk terug kunt vinden. Pagina 38

40 Open het pdf-bestand. Werk de opdrachten in het bestand stap voor stap door. Klaar? Je hoort van je docent hoe het ingevulde werkblad wordt nagekeken. Pagina 39

41 Over dit lesmateriaal Colofon Het thema 'Informatie verwerken' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO. Fair Use In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 november 2016 om 15:17 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; Leerinhoud en doelen Rekenen/wiskunde; Inzicht en handelen; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 9 uur en 30 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare, vo-content Pagina 40