De geschiedenis van integrale zorg

Transcriptie

1 De geschiedenis van integrale zorg Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Maastricht Universitair Medisch Centrum Maastricht Tilburg 24 September 2010

2

3 Overzicht Inleiding Monodisciplinaire ontwikkeling van conceptuele modellen van integrale zorg Toepassing van deze modellen in een multidisciplinair kader Professionalisering van multidisciplinaire zorg Conclusies

4 Modellen van integrale zorg 1. De Duitse psychosomatische traditie 2. De integrale geneeskunde van Querido 3. Het biopsychosociale model van Engel 4. De organic unity theorie van Goodman

5 1. Het Duitse psychosomatische model

6 De Duitse psychosomatische traditie Verklaringsmodellen voor psychosomatische ziekten grotendeels achterhaald Model nog steeds actueel vanwege verschuiving van verklaringmodel naar betekenismodel

7 2. De integrale geneeskunde van Querido

8 De integrale geneeskunde van Querido Integrale beoordeling geeft betere voorspelling van prognose dan ernst van de index -ziekte wetenschappelijke onderbouwing 1 drieassig classificatiestelsel 1. Querido A. Brit J Prev Soc Med 1959;13:33-49

9 3. Het biopsychosociale model van Engel

10 Biopsychosociaal model (Engel) Gebaseerd op de general systems theory (Von Bertalanffy & Weisz)

11

12 Het biopsychosociale model van Engel Werd meteen na introductie het algemeen aanvaarde paradigma in de geneeskunde en is dat nog steeds. Nooit wetenschappelijk onderbouwd Uitwerking voor de klinische praktijk omslachtig

13 4. De organic unity theorie van Goodman

14 + =

15

16

17 Van mono- naar multidisciplinair kader Integrale zorg werd aanvankelijk monodisciplinair geboden Besproken modellen waren ontwikkeld om de individuele clinicus een breder integraal referentiekader te geven.

18 Van mono- naar multidisciplinair kader Vergrijzing leidt tot meer complexiteit en comorbiditeit Meer oog voor comorbiditeit Meer oog voor algemeen functioneren en kwaliteit van leven Medisch-technische behandelmogelijkheden toegenomen Leidend tot verdergaande specialisatie Hogere standaarden in zorg en hogere verwachtingen door patiënten

19 Praktische uitwerking in de klinische praktijk Voorzieningen georganiseerd rondom klachten of ziekte in plaats van rondom discipline Betere logistiek en organisatie van zorg Vaak protocollair en systematische diagnostiek Intensiever interdisciplinair contact met vaak multidisciplinair overleg (MDO)

20

21 Vragen en uitdagingen: - Is deze intensievere (en dus duurdere) zorg effectief en kosteneffectief? - Wat maakt dat een multidisciplinair team werkt? - Wie coördineert en houdt overzicht? - Wie is contactpersoon voor patiënt? - Wie is waarvoor verantwoordelijk? - Hoe is de aansprakelijkheid geregeld?

22 Professionalisering van multidisciplinaire zorg a. Wetenschappelijke onderbouwing b. Aandacht voor groepsproces en werkzame elementen van samenwerking c. Kwaliteitskaders en kwaliteitsborging d. Juridische kaders

23 a. Wetenschappelijke onderbouwing - m.n. gericht op technisch-klinische uitkomsten - Toenemende aandacht voor: - kostenaspecten - organisatorische aspecten - interpersoonlijke effecten

24 b. Aandacht voor groepsproces en Groepsproces: werkzame elementen - Autonomie versus afhankelijkheid - Extraversie versus introversie - Veranderde hiërarchische verhoudingen - Zelfreflectie

25 b. Aandacht voor groepsproces en werkzame elementen Werkzame elementen: - Leiderschap met oog voor teamdynamiek - Goede communicatie binnen team - Coördinatie - Continuïteit en complementariteit - Adequate randvoorwaarden (tijd, geld, administratieve ondersteuning)

26 c. Kwaliteitskaders en - borging Opleiding: samenwerking als competentie Handreikingen en standaarden Multidisciplinaire richtlijnen Prestatie-indicatoren

27

28 OMS Kwaliteitskader van medisch specialisten : sectie 2, onderwerp 8

29 c. Kwaliteitskaders en - borging Opleiding: samenwerking als competentie Handreikingen en standaarden Multidisciplinaire richtlijnen Prestatie-indicatoren

30 d. Juridische kaders Wet BIG: alleen gericht op individuele behandelaar Wet cliëntenrechten zorg (WCZ): idem, maar enkele rechten worden geformuleerd die betrekking hebben op multidisciplinaire behandeling: recht op afstemming van zorg recht op goede overdracht en informatie recht op nazorg Zorgstandaarden komen allengs beschikbaar

31 Conclusies Modellen voor integrale zorg zijn aanvankelijk monodisciplinair ontwikkeld Toenemende medisch technische ontwikkelingen, vergrijzing en oog voor comorbiditeit maken dat integrale zorg tegenwoordig vaak alleen multidisciplinair geboden kan worden Multidisciplinaire zorg is op vele terreinen de standaard geworden En maakt momenteel een periode van professionalisering door

32 Met dank aan: - R. Gans - J. Schols - C. van Weel - A. Boenink - I. Slootweg - L. Markenstein