Inleiding (eerder in de dienst)

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding (eerder in de dienst)"

Gerrit van Dongen
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Inleiding (eerder in de dienst) Het is vandaag Israël-zondag. Of eigenlijk was dat vorige week, maar toen hadden we een schoolkerkdienst. Dus hebben we de extra aandacht voor de verbondenheid met Israël verschoven naar deze dienst. Waarom is er een Israëlzondag? In de eerste plaats is het de belijdenis van de kerk dat we schatplichtig zijn aan het geloof van Israël. De kerk zou er niet zijn zonder Israël, en de Hebreeuwse bijbel, die wij het Oude Testament noemen, is voor ons nog steeds een gezaghebbende bron van inspiratie. Door Israël hebben wij, mensen, God leren kennen en Jezus, voor ons de grote zoon van Israël, heeft God een gezicht, handen en voeten gegeven. Het is ook Israëlzondag omdat we als kerk nooit mogen vergeten dat het ontkennen van onze Joodse wortels en onze verbondenheid met het Godsvolk hen èn ons grote ellende heeft gebracht. De geschiedenis door is dat vaak gruwelijk mis gegaan, en vaak is het antisemitisme door de kerken gevoed en gelegitimeerd. Het dieptepunt daarvan is de Shoa, de moord op 6 miljoen joden in de Tweede Wereldoorlog. Dat nooit meer! Het is vandaag Israëlzondag, maar eigenlijk komt iedere zondag de verbinding met het geloof van Israël aan de orde, als we lezen uit het Eerste Testament en als we de psalmen zingen. Iedere zondag minstens 1 psalm, wat mij betreft. Vandaag zingen we psalm 146 als Glorialied: Alles wat adem heeft love de Here! 1

2 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Wat houdt het in om te geloven? Om christen te zijn? Om kerk te zijn? Waar gaat het om? Mag ik u dat vragen? Wat is de kern voor u van geloven, aar gaat het om? Reacties uit de kerkzaal: - om het samenzijn - het vertrouwen hebben - liefde - geborgenheid - een houvast - gemeenschap - een schakel zijn in de generaties om het geloof over te brengen naar nieuwe generaties - delen met elkaar - omzien naar elkaar - een inspiratiebron Ik kan bij iedereen langsgaan en dan zal ik veel verschillende, maar toch ook veel dezelfde antwoorden horen, denk ik. Het lied dat we net hebben gezongen, lied 992, dat is gebaseerd op het gedeelte uit Deuteronomium 10 dat we net hebben gelezen, is daar heel duidelijk in. 2

3 Wat vraagt de Heer nog meer van ons, dan dat wij recht doen en trouw zijn en wandelen op zijn weg? Hoe simpel kan het zijn? En hoe lastig is dat tegelijkertijd? Want wat is dat wandelen op zijn weg? Vanmorgen hebben we veel verschillende antwoorden gehoord. Er is en wordt vreselijk veel geschreven over kerk en geloof. Over wat het geloof inhoudt. En de één legt hier een accent op, en de ander weer daar op. Over hoe je kerk kunt of moet zijn. Over hoe je in je dagelijks leven christen bent. En steeds veranderen de tijden en komen er weer nieuwe boeken bij, die weer antwoorden proberen te geven op de vragen van die tijd. Het Bijbelboek Deuteronomium gaat in op de vraag hoe het volk moet leven als ze straks in het land Kanaän wonen. Ze zijn een generaties lang vreemdelingen en slaven in Egypte geweest, daarna 40 jaar zwervers in de woestijn. En straks moeten ze een nieuwe samenleving op poten zetten, een samenleving gebaseerd op recht en gerechtigheid. Hoe doe je dat? Mozes beseft dat hij niet voor iedere situatie aparte regels kan geven. Daarvoor is het leven te complex en de toekomst te onvoorspelbaar. 3

4 Maar ook: een te grote nadruk op al die losse regels zou het geloof reduceren tot een zielloos getouwtrek: wat mag nog wel? En wat net niet meer? Leven met God en geloof gaat om iets anders. Mozes gebruikt woorden en beelden, die doen denken aan een huwelijk. God zegt tegen Israël: van alle volken kies ik exclusief voor jullie. Ik heb voor jullie liefde opgevat en vraag allen terug dat jullie mij lief hebben en dat laten merken door recht te doen en trouw te leven. Ja, een huwelijk is de eerste plaats, zeker in de tijd van de Bijbel, een juridische overeenkomst, met wederzijdse regels en verplichtingen. Maar het hart ervan is de liefde, het respect en de toewijding aan elkaar. Zonder dat wordt het een zielloos geploeter. Mozes gebruikt daarbij nog een ander beeld: het beeld van de besnijdenis: als het alleen bij de buitenkant blijft is dat onvoldoende. Geloven gaat niet om het optellen en afstrepen van regels en verplichtingen, van wat niet mag en wel moet. Het gaat om niets meer en niets minder dan het gaan van een weg in liefde. Liefde voor God en liefde voor de naaste. Hoe kan je jezelf gelovig noemen en tegelijkertijd je hart sluiten voor anderen? In het geloof dat wij van Israël hebben ontvangen, staat het liefhebben van God op één lijn met recht en barmhartigheid. 4

5 Recht en barmhartigheid voor mensen die niet voor zichzelf kunnen opkomen, voor mensen die afhankelijk zijn van de hulp van anderen: de weduwe, de wees, de vluchteling. Gods liefde is nooit uit-sluitend. Ja, God koos eerst Israël, maar met hen en door hen gaat het God om het heil, de shalom voor heel de wereld, voor alle volken, voor alle mensen. Zoals ik het begrijp sluit Paulus, die door en door Joods is, in het gedeelte dat we hebben gelezen uit de Romeinenbrief, naadloos aan bij deze gedachtenlijn: wat God van ons vraagt in een steeds doorgaande vernieuwing van ons denken, van onze innerlijke drijfveren. We kunnen niet klakkeloos teruggrijpen op wat we vroeger wisten, op wat anderen ons vertellen, op wat altijd werkte. Ook voor de kerk geldt: Resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst Steeds weer moeten we ons afvragen wat nu, op dit moment goed is. Ik ben op dit moment voor de tweede keer een boekje aan het lezen dat mij erg aanspreekt. My bright abyss, Mijn heldere afgrond van Christian Wiman, een Amerikaanse dichter die ongeneselijk ziek is en schrijft over God, geloof en liefde. Hij schrijft dat het geheim van de incarnatie, van de menswording van Christus is, dat Gods aanwezigheid zich in iedere nieuwe situatie nieuw openbaart. 5

6 Het leven is niet statisch maar dynamisch en zo is ons geloof. Een bijzondere ervaring, een Godservaring van gisteren, kan vandaag leeg en inspiratieloos blijken. Steeds weer opnieuw moeten we God zoeken en vinden. En zo zijn er ook geen vaste, onveranderlijke regels, want morgen is per definitie anders dan vandaag. En wie een antwoord van gisteren geeft op de situatie nu, die slaat de plank mis. De Romeinenbrief geeft aan dat het gaat om een constante vernieuwing: steeds weer ontdekken wat in de situatie van vandaag in de situatie van morgen goed is. En dat is essentieel voor het Godsbesef dat Israël ons heeft geleerd: maak van God geen beeld, pin hem of haar niet vast op onze ideeën, beelden of opvattingen. God is altijd groter, meer, anders dan wij denken. Steeds worden wij verrast, soms zelfs op het verkeerde been gezet. Steeds moeten wij ons afvragen: is het wel zo, wat je zo zeker denkt te weten? Doet jouw Godsbeeld, doen jouw opvattingen recht aan Gods oneindige liefde? Recht aan wat je zelf gelooft, hoopt of nodig hebt? Doet het de ander recht? Want net als in Deuteronomium gaat ook de aandacht in de Romeinenbrief direct naar de omgang met de ander: wie leeft vanuit die vernieuwing van denken zoekt daarbij nadrukkelijk ruimte voor de ander. 6

7 Je bent nooit zelf de maat van wat waar en juist is, ieder is anders en alleen samen kunnen we een volledig lichaam vormen. Daarom zijn ook al die antwoorden die we zojuist in de kerk hoorden stuk voor stuk en naast elkaar waar en waardevol. Vanuit de liefde legt ieder een eigen accent op de invulling van het geloof. En alleen samen, door onze eigen accenten te bundelen, kunnen we komen tot een breed beeld van het geloof. De één zal zich meer richten op de barmhartigheid, het diaconaat, de ander op de vertroosting, het pastoraat, weer een ander op de onderwijzing. En alleen als we alles laten bestaan, naast elkaar, kunnen we elkaar aanvullen. Lieve mensen, het is Israëlzondag. En ik realiseer mij dat ik het tot nu toe alleen over het volk Israël uit de Bijbel heb gehad. En dat is misschien wel zo veilig, want het noemen van het land, de staat Israël nu roept veel emoties op. Warme emoties van sympathie en boze emoties van afkeuring. En, voordat we het gaan hebben over verschillende kampen, over wij en zij, over voor en tegen: niet zelden zijn die verschillende emoties van sympathie en afkeuring in één persoon te vinden. Je kunt warme gevoelens van verbondenheid hebben en tegelijkertijd weinig begrip hebben voor bepaalde politieke keuzes. Verbondenheid met Israël betekent ook vandaag dat de erkenning dat Israël Gods eerste liefde was en is. 7

8 Maar het houdt ook in dat ook de staat Israël, net als ieder volk op de wereld, onder kritiek staat van Gods woord. Ook in onze tijd klinken in Israël zelf profetische oproepen om het hart te laten spreken en de medemens niet uit het oog te verliezen. Want, geheel in de lijn van Deuteronomium, je hart, je manier van kijken is de bron van ons omgaan met elkaar. In de afgelopen weken heb ik vaak het nummer A matter of habit beluisterd, geschreven door de Joodse tekstschrijver Alona Kimhi en componist Izhar Asdot. Het lied is gebaseerd op ervaringen en verhalen van Joodse soldaten. Met de Engelse versie van dit nummer wil ik afsluiten. U hoort de muziek en ziet de Engelse tekst en Nederlandse vertaling op de beamer. Het heet A matter of habit - een kwestie van gewoonte. 8

Vergelijkbare documenten

Hervormde Gemeente Ouderkerk aan den IJssel

Hervormde Gemeente Ouderkerk aan den IJssel Naam: Met wie ben je gekomen: _ Hervormde Gemeente Ouderkerk aan den IJssel Naam: Met wie ben je gekomen: _ De kerkenraad komt binnen en de afkondigingen worden