NS Jaarverslag NS kiest de ruimte 08 Ruimte in Ruimte van de wereld 14 Ruimte onderweg 20 Ruimte rondom het station 26 Mijn ruimte

Transcriptie

1 NS Jaarverslag 2007

2 NS Jaarverslag NS kiest de ruimte 08 Ruimte in Ruimte van de wereld 14 Ruimte onderweg 20 Ruimte rondom het station 26 Mijn ruimte Jaarverslag 34 Verslag van de Raad van Commissarissen 36 Verslag van de directie 42 Verslag van activiteiten 52 Maatschappelijk betrokken 56 Resultaten van activiteiten 66 Corporate governance 70 Risicobeheersing 73 Financiën Jaarrekening 78 Geconsolideerde jaarrekening Vennootschappelijke jaarrekening Overige gegevens 138 Vijf jaren NS 142 Index

3 In t kort Wij bundelen onze inspanningen rond één missie: meer reizigers veilig, op tijd en comfortabel vervoeren via aantrekkelijke stations. Aantrekkelijk openbaar vervoer, aansprekende OV-knooppunten en goede reisalternatieven worden belangrijker voor het duurzaam bereikbaar en leefbaar houden van dichtbevolkte regio s. Met ruim 1,1 miljoen treinreizigers per dag speelt NS nu al een belangrijke verbindende rol in de mobiliteit in Nederland. NS wil die rol de komende jaren verder versterken. Het is onze ambitie om een klantgerichte Europese multimodale dienstverlener te zijn. Met betrouwbaar reizigersvervoer per trein, aantrekkelijke vervoersknooppunten en een verscheidenheid aan diensten en voorzieningen in de reisketen van deur tot deur. Onze activiteiten op het gebied van materieelonderhoud en Railinfra & bouw zijn hier nauw mee verbonden. Onze hoofddoelstellingen zijn: Op tijd rijden Informatie verstrekken en service verlenen Bijdragen aan sociale veiligheid Voldoende vervoerscapaciteit creëren Zorgen voor schone treinen en stations Met een voldoende financieel rendement zodat de continuïteit van de onderneming op lange termijn gewaarborgd is. NS in één oogopslag NS verzorgt in Nederland dagelijks treinritten over een drukbereden spoor. NS beheert 379 stations en ontwikkelt deze knooppunten van openbaar vervoer. Ruim mensen doen dagelijks een aankoop in een van onze winkels en horecagelegenheden. Samen met partners in Duitsland, België en Frankrijk vervoert NS klanten ook naar belangrijke bestemmingen in Europa. In Groot-Brittannië verzorgt NS samen met partner Serco vervoer rond Liverpool (Merseyrail) en in Noord-Engeland (Northern Rail): in totaal ruim reizigers per dag via 500 stations. Segmentatie naar activiteiten NS is actief in drie segmenten: reizigersvervoer, knooppuntontwikkeling en exploitatie en Railinfra & bouw. Binnen het segment reizigersvervoer is NS Reizigers verantwoordelijk voor de uitvoering van het vervoer binnen Nederland en de daarmee samenhangende verkoop- en serviceactiviteiten. NedTrain verzorgt het onderhoud van de treinen in Nederland. NS Hispeed voert het grensoverschrijdende reizigersvervoer uit en straks ook het hogesnelheidsvervoer in Nederland. NS-dochter NedRailways verzorgt reizigersvervoer per trein in het buitenland. Binnen het segment knooppuntontwikkeling neemt NS Poort het beheer en de exploitatie van de Nederlandse stations en de ontwikkeling rónd deze stations voor haar rekening. Binnen het segment Railinfra & bouw werkt NS-dochter Strukton; het bedrijf neemt een leidende positie in op de spoorbouwmarkt. De NS-directie bestaat uit dr ir A.W. Veenman, ir A. Meerstadt MBA en drs M. Niggebrugge. Daarnaast zijn de volgende directeuren van bedrijfsonderdelen lid van de NS-groepsraad en nauw betrokken bij de aansturing van de gehele onderneming: ir A. van As (NedTrain), mevrouw drs P.G. Boumeester (NS Poort), drs J.P.B. Huberts (NS Reizigers), ir M.C.J. van Roozendaal (NS Hispeed) en ir A. Valk (NedRailways). Tevens is drs C. Blokland (Personeel en organisatie) lid van de NS-groepsraad.

4 Kerncijfers In miljoenen euro s (tenzij anders vermeld) Klantoordeel % rapportcijfer 7 of hoger Opbrengsten Resultaat uit bedrijfsactiviteiten Winst over de verslagperiode Investeringen in vaste activa Rendement (ROI) 6,0% 3,7% Vervoersomvang in miljoen reizigerskilometers Punctualiteit 2 87,0% 84,8% Personeel fte ultimo Algemeen oordeel reizen per trein Op tijd rijden Informatie bij ontregeling in de trein Informatie bij ontregeling op het station Sociale veiligheid Zitplaatscapaciteit in de trein in de spits Reinheid in de trein Reinheid op de stations Aanspreekbaarheid servicemedewerker Indien wordt geabstraheerd voor de lijnen die NS eind 2006 niet meer in concessie heeft, bedragen de reizigerskilometers 15,1 miljard in 2006 en 15,5 miljard in Treinen op het hoofdrailnet die op tijd aankomen of met een vertraging van minder dan drie minuten. Opbrengsten per segment Opbrengsten reizigersvervoer Investeringen per segment Reizigersvervoer Knooppuntontwikkeling en -exploitatie Railinfra & bouw Losse kaartjes Concessies buitenland Abonnementen OV-studentenkaart Overig Overig vervoer Internationaal reizigersvervoer Reizigersvervoer Knooppuntontwikkeling en -exploitatie Railinfra & bouw Overige activiteiten De NS organisatie

5 2 NS kiest de ruimte

6 3 Wij kiezen de ruimte. Ga mee... Een gesprek met de NS-directie. Marcel Niggebrugge, Aad Veenman en Bert Meerstadt maken de balans op. Over de herontdekking van de trein. Maar ook over het grotere belang van de bereikbaarheid, de leefbaarheid en het duurzaam ondernemen. En hoe NS voor haar klanten werkt aan verruiming van de dienstverlening.

7 4 NS kiest de ruimte wij willen reisinformatie integreren met verkeersinformatie onze Visie 2020 is goed ontvangen Terugkijkend op 2007: hoe staat NS ervoor? Aad De afgelopen zes jaar hebben wij hard gewerkt aan verbetering van onze kwaliteit is het oogstjaar. De klanttevredenheid en de punctualiteit staan op het hoogste niveau sinds tijden. Steeds meer mensen kiezen voor de trein. NS wordt gezien en gehoord. Wij krijgen daardoor de ruimte om onze vleugels verder uit te slaan. Bert De reis van de klant van deur-tot-deur is ons uitgangspunt. De treinreis is daar een belangrijk onderdeel van, maar wij breiden ons werk ook uit naar ook andere vormen van vervoer en nieuwe services op stations. Wij werken aan de verdere ontwikkeling van de stationsomgeving. En wij denken mee over oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, zoals mobiliteit en duurzaamheid. Onze Visie 2020, vrij om te bewegen is daartoe een handreiking; op veel plekken is hij goed ontvangen. Marcel Wij willen in een ring rond de randstad een aantal overstappunten bouwen, vlak voor beruchte filelocaties. Wij noemen dat regiopoorten. Van daaruit reizen automobilisten met hoogfrequente, snelle treinen de steden in. In 2007 hebben wij een eerste bescheiden variant gerealiseerd, het overstappunt Veenendaal.

8 5 wij zijn meer dan een zakelijk en efficiënt vervoersbedrijf, wij vervullen een maatschappelijke rol Wagen automobilisten die overstap? Bert Het begint te komen. Gedragsverandering kost tijd. Maar het is aan- trekkelijk om je auto daar neer te zetten. Puur om de tijdwinst en de nuttig te besteden reistijd. Dat zijn sterke troeven. Kijk maar naar het succes van het Van A naar Beterkaartje bij wegwerkzaamheden. Ook zakenreizigers ontdekken de trein. Athlon Car Lease bood in 2007 de NS-Business Card aan al zijn leaseautorijders aan. Dat zegt iets. Automobilisten maken steeds vaker de afweging: soms de auto, soms de trein. Marcel Het Actieplan Spoor van minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat bewijst dat de overheid de trein ziet als belangrijke oplosser van het mobiliteitsvraagstuk. Ging het vorige kabinet nog uit van een reizigersgroei van één procent, het huidige kabinet heeft een ambitie van vijf procent per jaar. Aad NS wordt gezien als onderdeel van de oplossing. Ik ben daar blij om. Wij zijn namelijk meer dan een zakelijk en efficiënt vervoersbedrijf. Wij staan midden in de samenleving en proberen ook onze maatschappelijke rol zo goed mogelijk te vervullen. Bert Waarbij het gaat om meer dan alleen treinen rijden. Mensen gaan met een bepaald doel op pad: ze willen elkaar ontmoeten, iets beleven of zoeken ontspanning. Aan ons de taak om in die behoeften te voorzien. Dat is het doel van onze dienstverlening, zowel in de treinen als op de stations. Hoe wil NS dat doen? Bert In de randstad willen wij de frequentie en de snelheid van de treinen opvoeren zodat het spoorboekje feitelijk overbodig wordt. Wij willen meer maatwerk in de actuele reisinformatie die, geïntegreerd met verkeersinformatie, overal en altijd beschikbaar moet zijn. Wij breiden de fiets- en parkeervoorzieningen uit. Ook willen wij meer mogelijkheden om vanaf het station van aankomst verder te reizen. Daarom stimuleren wij regiotaxi en Greenwheels bij stations en investeren wij in OV-fiets. Wie gaat dat betalen? Marcel Wij willen in de periode tot 2020 drie tot vier miljard euro extra investeren in nieuwe treinen, in nieuwe diensten en in de regiopoorten. Voorwaarde is wel dat de rijksoverheid fors investeert in de kwaliteit van het spoor en uitbreiding van de spoorcapaciteit zodat een aantal knelpunten wordt opgelost. Wij schatten dat daarvoor zo n zeven tot tien miljard euro nodig is. Aad De inzet van de minister is positief. Hij stelt nog deze kabinetsperiode 200 miljoen ter beschikking om de ergste knelpunten te verhelpen. Daarna 4,5 miljard, waarvan twee miljard nu al is gedekt uit rijksmiddelen. Wanneer gaan wij dit merken? Aad Rijksinvesteringen bieden pas op termijn soelaas en helpen ons vandaag nog niet. De vervoerders krijgen in 2008 minder capaciteit op het spoor dan zij vroegen. Dat komt ook doordat het spooronderhoud overdag steeds meer beslag op de capaciteit legt. Wij moeten samen met ProRail en de andere vervoerders dus snel oplossingen vinden om bestaande ruimte beter te benutten en nieuwe ruimte te vinden. Marcel Onze dochter Strukton, gespecialiseerd in de aanleg en het onderhoud van railinfrastructuur, kan haar bijdrage leveren met innovatieve oplossingen. Bert Weinig bedrijven zijn zo af- hankelijk van een partner als NS van ProRail. Andere vervoerders zijn dat ook. Het is van cruciaal belang dat wij hecht met elkaar samenwerken, ook in de dagelijkse operaties. Komt er ook meer ruimte op de stations? Marcel Jazeker. Op sommige stations is het werk al begonnen. Op andere plaatsen, zoals Utrecht, gaat in 2008 de schop in de grond. Zes grote stations worden de komende jaren grootscheeps verbouwd tot megalocaties, ook in verband met de komst van de hogesnelheidstreinen. ProRail voert hierover de regie. Wij ontwikkelen formules voor de inrichting, zoals het wereldstationconcept.

9 6 NS kiest de ruimte Bert Samen met de gemeenten en andere partijen werken wij ook aan de ontwikkeling van de stationsomgevingen. Dit moeten aantrekkelijke en veilige gebieden zijn. Multifunctioneel ook, zodat je er kunt wonen, werken, leren en recreëren. In 2007 heeft NS Poort bijvoorbeeld de nieuwe woonwijk AmorForte bij het station in Amersfoort en het schoolgebouw van het ROC in Nijmegen opgeleverd. Je ziet dat de kwaliteit van een stationsgebied daar enorm aan wint. een station moet een aantrekkelijk en veilig gebied zijn waar je kunt wonen, werken, leren en recreëren Aad Het mes snijdt aan twee kanten. Bouwen in de buurt van stations maakt Nederland bereikbaar en steden aantrek- kelijk. Het denken hierover is in een stroomversnelling terechtgekomen. Wij hebben in 2007 een convenant met minister Cramer van VROM gesloten om gezamenlijk de leefbaarheid bij stations te gaan verbeteren. Marcel In Tilburg doen wij dat nu al. De materieelwerkplaats van NedTrain, pal achter het station, wordt verplaatst om ruimte te maken voor woningen. Waarom sponsorde NS het evenement Live Earth Alert? Aad Als signaal. Dertig procent van alle CO 2 -uitstoot komt voor rekening van de vervoers- en logistieke sector. Daar kan iedereen wat aan doen. Alleen al door de trein te pakken in plaats van auto te rijden, bespaar je tweederde CO 2 -uitstoot. En de trein kan nóg milieuvriendelijker. Daar werken we zelf hard aan. Wij zijn bescheiden, maar op tal van vlakken tonen wij al langer onze zorg voor het klimaat, de medemens en de continuïteit. Met de CAO die wij in 2007 sloten, wonnen wij een innovatieprijs. De triple P-aanpak zit ons bij wijze van spreken in de genen. De aandacht voor People, Planet en Profit zien wij in elk geval als de pijler van ons maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bert Wij worden gezien als het voorbeeld van een maatschappelijk bedrijf. Uit onderzoek blijkt dat veel van onze klanten de milieufactor meewegen bij de keuze voor de trein. Daarbij is trein- reizen ook nog eens goed voor de gezondheid. Ruim driekwart van onze klanten loopt of fietst dagelijks naar het station. Zij halen ruimschoots de norm voor gezond bewegen. er zijn veel kapers op de kust

10 7 wij zien meer vervoersconcepten met bus en trein in een pakket NS slaat ook de vleugels uit in het buitenland. Hoe past dat? Marcel Het is belangrijk om alert te zijn op kansen op de Europese spoormarkt. En wij wisselen kennis en ervaring uit met onze Britse collega s. Daar profiteren onze klanten van. En het maakt ons beter én sterker, ook voor het behoud van concessies op de eigen thuismarkt. Dochter NedRailways kijkt ook naar vervoersconcessies elders in Europa. Makkelijk is dat niet, want er zijn veel kapers op de kust. En het gaat vaak om multimodale vervoersconcepten, met bus en trein in een pakket. En er is meer. Onze spoorbouw-dochter Strukton is onder andere actief in Scandinavië. Bert Met de hogesnelheidstreinen brengen wij Europa ook qua reistijd dichterbij. Wij rekenen erop dat de staat ons in 2008 de infrastructuur ter beschikking stelt. Onze reizigers krijgen dan een voorproefje als het eerste deel van de HSL-Zuid in gebruik wordt genomen tussen Amsterdam en Rotterdam. NS Hispeed gaat in 2009 met hoge snelheid doorrijden naar Brussel en Parijs. Samen met onze buitenlandse collega s gaan wij in Railteam de dienstregelingen en ticketsystemen van alle HSL-netwerken op elkaar aansluiten, zodat klanten gemakkelijk door heel Europa kunnen boeken en reizen. Een geheel nieuwe service. Maar het duurt langer dan verwacht? Bert Ja, en dat is jammer. En dat geldt ook voor de OV-chipkaart. Nederland is het eerste land waar die kaart op zo n grote schaal voor het hele openbaar ver- voer wordt ontwikkeld. Dat kost meer tijd, het moet zorgvuldig, maar uiteinde- lijk creëren wij samen met onze collega- vervoerders een unieke technologie die onze klanten drempelloos openbaar ver- voer verschaft. Niet voor niets zijn veel andere landen hierin geïnteresseerd. Wat kunnen klanten op termijn van NS verwachten? Bert Feitelijk hebben wij de nieuwe NS-organisatie nu zo ingericht dat wij met onze bedrijfsonderdelen onze klantgroepen in de volle breedte beter van dienst kunnen zijn. Aad Zo komen er op stations veel nieuwe winkels, restaurants en service- formules bij. In Leiden gaan wij het wereldstationconcept testen. In de trein wordt het comfortabeler met onze ver- nieuwde intercity s. De nieuwe sprinters gaan vanaf eind 2008 zorgen voor een metamorfose in het korte afstands- vervoer. Ze vervangen de oude stoptreinen en hebben een gelijkvloerse instap wat makkelijk is voor mensen die moeilijk ter been zijn, maar ook voor kinderwagens. Tussen 2010 en 2020 komen de zes megastations en de zes regiopoorten gereed. In de aanloop naar 2020 gaan wij de frequentie van onze treinen opvoeren tot metro- achtige proporties. Marcel Om deze investeringen te kunnen doen is het van belang dat onze financiële positie verder verbetert. Een rendement van 7% (na belastingen) is nodig om onze continuïteit te waarborgen. Wij zijn overigens op de goede weg om dit te bereiken. Bert Ook dankzij de groei van het reizigersvervoer, de omzet op de stations en onze overige activiteiten. Aad Daarvoor wil ik graag mijn dank uitspreken aan onze vaste en nieuwe klanten die zoveel vertrouwen in ons stellen. En wij danken onze medewerkers die dat resultaat in 2007 hebben neergezet.

11 8 ruimte in 2007 / Wat bepaalde het beeld in 2007? TEVREDEN KLANTEN DUURZAAM ONDERNEMEN NS schaarde zich als eerste grote onderneming achter het Europese doel om de CO 2 -emissie te beperken: 20% minder uitstoot in 2020 ten opzichte van Het aandeel groene stroom is in 2007 al verdubbeld van 5 naar 10%. PAG. 53 en 54 70% van de reizigers geeft NS een 7 of hoger voor het vervoer in Daarmee is het klantoordeel positiever dan ooit. PAG. 44 WONEN, WERKEN, LEREN EN RECREËREN NS heeft een eerste school opgeleverd. Het eigenzinnige en energiezuinige Carolus-gebouw van het ROC Nijmegen, pal naast het station. PAG. 63

12 9 DUURZAAM ONDERNEMEN Zakelijke reizigers hebben de NS-Business Card ontdekt. Athlon Car Lease biedt hem zijn leaseautobezitters aan. PAG. 57 STATIONSBELEVING HORECA EN RETAIL De omzet uit horeca en retail steeg van 267 naar 291 miljoen. Met Döner Company en DE Koffie Café introduceerde NS wederom nieuwe horecaformules op stations. PAG. 63 RUIMTE VOOR GROEI Met een serie vernieuwingen van grote stations gaat NS een nieuwe norm neerzetten op het gebied van stationsinrichting. En het eerste station is al geopend: Utrecht Centraal, afgelopen juli in Madurodam. PAG. 62 SNELHEID EN GEMAK Introductie van NS Hispeed op de Auto RAI met premier Balkenende. Het paraplumerk staat voor snelheid en gemak. PAG. 58 Prinses Máxima heeft in november het nieuwe, veel grotere station Amsterdam Bijlmer Arena geopend. PAG. 63

13 10 ruimte van de wereld / NS brengt Europa dicht bij huis: dankzij de hogesnelheidstreinen van NS Hispeed. De Thalys, ICE en Eurostar. Deze zijn nú al serieuze concurrenten voor het vliegtuig. Dat worden ze helemaal als de aansluiting op het Europese HSL-netwerk binnenkort een feit is. Supersnel van stad Het nieuwe Europese samenwerkingsverband Railteam werkt hard aan een gezamenlijk Europees servicesysteem. Zodat de HSL-klanten straks hun Europese reis zorgeloos in één keer kunnen boeken en daarmee nog comfortabeler reizen. Razendsnel van deur-tot-deur. naar stad Als het aan Railteam ligt, wordt het reizen met een hogesnelheidstrein de komende jaren alleen nog maar makkelijker. De oprichters willen dat mensen zonder drempels van deur-tot-deur over het Europese spoornet kunnen reizen. Op 2 juli 2007 is Railteam officieel van start gegaan. In Railteam werken de meest vooraanstaande Europese hogesnelheidsmaatschappijen samen. Dat zijn DB (Duitsland), SNCF (Frankrijk), NS Hispeed, Eurostar (VK, Frankrijk en België), ÖBB (Oostenrijk), SBB (Zwitserland) en NMBS (België), maar ook de dochtermaatschappijen Thalys en Lyria. Volgens Véronique Peccoud van de Franse SNCF profiteren de klanten direct al van een aantal concrete voordelen. Op de stations van Brussel, Lille, Keulen, Frankfurt en Stuttgart zijn nu al lounges ingericht voor onze meest frequente reizigers. En klanten die een trein gemist hebben, kunnen voortaan bij een gemiste aansluiting zonder verdere formaliteiten of reserveringen de volgende trein nemen. Om het reizen zo eenvoudig mogelijk te maken, heeft Railteam afspraken gemaakt over de kwaliteit van dienstverlening die het overal in Europa wil bieden. Véronique Peccoud Vertegenwoordigt SNCF in Railteam

14 11 4:09 uur 2:38 uur 3:50 uur 3:49 uur 6:00 uur 6:21 uur 4:50 uur 4:10 uur

15 12 ruimte van de wereld Prijs voor Merseyrail Doel daarbij is ervoor te zorgen dat reizigers zo min mogelijk tijd verliezen bij het overstappen en dat ze optimaal geïnformeerd worden over de reistijden. Op dit moment is het al mogelijk om bij elke Railteampartner een groot aantal bestemmingen te boeken, maar op termijn is het de bedoeling dat alle Railteambestemmingen via elke partner tegen de beste prijs te reserveren zijn. Ook het inwisselen, wijzigen of annuleren van tickets is dan in alle landen mogelijk. Véronique Peccoud: Hierdoor moet de hogesnelheidstrein in Europa nóg sterker concurreren met het vliegtuig. Nu al zijn de hogesnelheidstreinen comfortabel, zeer stipt en betrouwbaar. Door op Europees niveau met elkaar samen te werken wordt het netwerk op alle punten verder geperfectioneerd. Het wordt completer, ook betrouwbaarder en voldoet aan de allerhoogste servicenormen. Vooral de zakelijke reizigers krijgen zo extra ruimte om te ondernemen. Ze kunnen direct van stadscentrum naar stadscentrum reizen. Dus geen gedoe met transfers vanaf de luchthaven. Hogesnelheidstrajecten hebben de toekomst, daar ben ik zeker van. Bij reistijden tot zo n zes uur kan er geen vliegtuig tegenop. NS-dochter NedRailways bouwt in Engeland aan een indrukwekkend railbedrijf. Het verzorgt samen met Serco het stadsgewestelijk vervoer in en rond Liverpool. Merseyrail is door de Britse overheid uitgeroepen tot de best presterende railvervoerder. Verder verzorgt het bedrijf het regionale vervoer in Noord-Engeland (Northern Rail). Adoptie van stations Bijna alle stations van Northern zijn geadopteerd door vrijwilligers. Hierdoor kwamen deze stations, die vaak te maken hadden met vandalisme en leegstand, weer tot leven. De zeer betrokken vrijwilligers die deze stations adopteren, signaleren allerlei problemen en gebreken. Ook zijn er vrijwilligers die met hulp van Northern Rail stationsgebouwtjes opknappen en onderhouden. Zo gaan stations weer een functie vervullen binnen een lokale samenleving. NS Poort heeft het idee in 2007 toegepast op station Veenendaal West en wil het Northern-initiatief in 2008 ook op andere kleine stations in Nederland toe gaan passen. Eco-station Het Liverpool South Parkway station is milieuvriendelijk ontworpen met zonnepanelen op het dak en systemen voor de opvang en recycling van regenwater.

16 Earth De BBC-documentaire Earth brengt de schoonheid van onze planeet in beeld en maakt duidelijk dat de opwarming van de aarde ons bedreigt. De bioscoopfilm trok vanaf november 2007 tot februari 2008 volle zalen. NS-klanten kregen korting op de film en alle bezoekers een speciale Earth/NS-krant. NS is samen met het Wereld Natuur Fonds (WNF) partner van Earth. 0p 18 juni 2007 was het feest in de Thalys van Amsterdam naar Parijs. NS Internationaal verwelkomde die dag de 10 miljoenste Thalysreiziger! Het succesverhaal van de Thalys spreekt boekdelen. Steeds meer reizigers vinden deze snelle en comfortabele weg van Amsterdam via Brussel naar Parijs en terug. In 2007 is het aantal reizigers wederom gestegen. Als alles volgens planning verloopt, zal de reistijd tussen Schiphol en Paris-Nord teruggebracht worden van 3 uur en 53 minuten naar 2 uur en 58 minuten. De spoormarkt is volop aan het liberaliseren. Om sterk te staan in de strijd met andere vervoerders en bedrijven, is NS op steeds meer plekken in Europa actief. Grenzen verleggen Strukton in Denemarken en Zwitserland De internationale activiteiten dragen positief bij aan het resultaat én versterken de knowhow van de bedrijven onderling. Strukton past de nieuwste railinfratechnieken ook in het buitenland toe. Zo is Strukton-dochter Eurailscout Inspection & Analysis actief in Denemarken. Het bedrijf rijdt met de meet- en inspectietrein UFM 120 door het land om daar de conditie van het spoor en de bovenleidingen op te meten. Strukton Railinfra helpt Banedanmark bij het neerzetten van een goed concept voor het onderhoud en management. In Zwitserland heeft Eurailscout in 2007 een contract gesloten met de Zwitserse Spoorwegen (SBB) voor het meten en inspecteren van het spoor met de ultrasoontrein UST 02. Deze spoorrailtesttrein spoort beschadigingen van spoorrails op en analyseert ze. Zo is het mogelijk om scheurtjes in spoorstaven in een zeer vroeg stadium te signaleren. De kans op breuken is daardoor minimaal.

17 14 ruimte onderweg / Als al onze reizigers in de auto zouden stappen, dan vraagt dat een ruimte van circa 2200 voetbalvelden aan parkeerplaatsen in de steden. Park of

18 parking? 15

19 16 ruimte onderweg Als het om duurzame bereikbaarheid gaat, was 2007 het jaar van de omslag. Het consumentengedrag werd zichtbaar groener doordat opnieuw meer mensen kozen voor de trein. Veel bedrijven gingen meedenken over nieuwe oplossingen voor mobiliteit en bereikbaarheid. Nu is het én-én Richard Sikkel Directeur Athlon Car Lease Tegenwoordig kiezen steeds meer mensen voor een combinatie van verschillende vervoersvormen. Bijvoorbeeld, eerst de auto, dan de trein en daarna misschien nog wel een taxi of huurfiets. In 2007 speelden Athlon Car Lease en NS op deze ontwikkeling in met een opmerkelijk initiatief: ze sloten een overeenkomst waardoor de (zakelijke) klanten van Athlon Car Lease per 1 januari 2008 de mogelijkheid hebben om het leaserijden eenvoudig te combineren met reizen per trein en taxi. Alle Athlon-klanten kunnen de beschikking krijgen over de NS-Business Card. Een kaart waarmee ze heel gemakkelijk via internet of telefoon de trein of taxi kunnen boeken en betalen. Bovendien kunnen kaarthouders gebruikmaken van de OV-fiets of draadloos internetten op zo n vijftig stations via NS HotSpots. Zo wordt reistijd werktijd. Volgens Richard Sikkel, directeur van Athlon Car Lease, is het belangrijk om - met het oog op de CO 2 -reductie - leaserijders te stimuleren een deel van hun autokilometers om te zetten in treinkilometers. Sikkel: We willen graag een voortrekkersrol spelen op het gebied van duurzaam mobiliteitsmanagement. Daarmee dragen wij bij aan de vermindering van de uitstoot van CO 2 en fijnstof. Maar daarnaast is de overeenkomst zeker óók bedoeld als remedie tegen de fileproblematiek in Nederland. Even een rekensom: 20% van de leaserijders is aangesloten bij Athlon Car Lease. We zijn marktleider in Nederland. De kans is daardoor groot dat al onze concurrenten nu ook de NS-Business Card gaan aanbieden. In totaal

20 17 rijden alle leaserijders in Nederland samen 20 miljard kilometer. Stel nu dat al die leaserijders 5% van hun kilometers voortaan met de trein gaan. Dat betekent: 1 miljard minder autokilometers per jaar. Daarmee zou je de filedruk merkbaar verminderen. Winst voor iedereen Eigenlijk had er al veel eerder iets moeten gebeuren. Maar ik ben blij dat het openbaar vervoer nu eindelijk gezien wordt als een serieus alternatief. Om een actueel voorbeeld te noemen: de snelweg Den Bosch-Eindhoven zal de komende tijd praktisch onbegaanbaar zijn door wegwerkzaamheden. Op dat soort trajecten kun je voorlopig beter de trein nemen! Het positieve van de overeenkomst met NS is dat niemand gedwongen wordt om de trein te pakken. Mensen kunnen zélf de juiste keuze maken en de trein nemen als dat sneller of handiger voor ze is. Zo houden ze meer werkbare tijd over, doen ze iets aan de filedruk en zijn ze nog duurzaam bezig ook. Kortom: winst voor iedereen! OV-fiets Op meer dan 140 stationslocaties kunnen reizigers een OV-fiets huren. Een handige huurfiets die met een speciaal OV-fietspasje of een aangemelde NS-kaart zó is mee te nemen. Makkelijk en voordelig. Van A naar Beter Om een bewuste reiskeuze te kunnen maken is een proef gestart met de site VanAnaarBeter.nl. Via één reisplanner voor de auto, bus en trein kunnen reizigers de reistijden vergelijken tussen auto en openbaar vervoer. Daarbij is zelfs rekening gehouden met de verwachte files. Op basis van de geplande vertrek- en aankomsttijd krijgen gebruikers van de site een reisadvies op maat.

21 18 ruimte onderweg Paul Langeweg ANWB-projectleider Slim Mobiel De nieuwe Reizen is voor mensen belangrijk. Maar de vrijheid van mobiliteit heeft ook een keerzijde: de files. We kunnen de huidige mobiliteitsproblemen niet oplossen binnen het systeem dat we nu hebben. We zullen anders met mobiliteit om moeten gaan onder het motto: soms de auto, soms de trein, soms allebei. Inmiddels is er al een pioniersgroep aan het ontstaan van mensen die niet meer per definitie kiezen voor de auto. Daar hebben ze verschillende redenen voor: allereerst heeft Al Gore met The Inconvenient Truth het gevoel versterkt dat we iets moeten doen om deze aarde netjes achter te laten voor onze kinderen. Mensen denken méér na over duurzaamheid en zoeken naar alternatieven voor de auto. Ze kijken of ze een keer de fiets, de trein of een andere vorm van openbaar vervoer kunnen nemen. Daar komt nog bij dat er tegenwoordig dankzij internet, mobiele telefoons en GPS betere informatie beschikbaar is over de reistijden. Een groeiende groep reizigers weegt de mogelijkheden af. Als de trein sneller gaat, nemen ze de trein.

22 19 Ik werk vandaag lekker thuis reiziger Daarnaast speelt misschien nog een derde factor een rol: doordat het aantal mensen met een auto van de zaak sterk is toegenomen, is de auto als symbool aan het veranderen. Veel mensen rijden niet meer in hun eigen auto, ze krijgen er één en daardoor is het een minder onderscheidend vervoermiddel geworden. Al die bewegingen hebben geleid tot een groep nieuwe treinreizigers. Op dit moment gaat het nog vooral om hoger opgeleiden met beter betaalde banen. Mensen met een werkgever die naast de leaseauto een NS-Business Card aanbiedt. Het is buitengewoon lastig om te zeggen of deze trend zich doorzet. Maar persoonlijk denk ik dat dit inderdaad het begin is van een blijvende verandering, een volgende fase in onze omgang met mobiliteit. Zo blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek dat steeds meer jonge, hoogopgeleide mensen er bewust voor kiezen om dichter bij huis te werken. Vroeger was het op verjaardagsfeestjes stoer als je kon vertellen dat je km per jaar reed. Nu ben je wel gek als je dat doet. Mensen besteden hun tijd liever aan andere dingen. Tegelijkertijd verbetert het aanzien van reizen met het openbaar vervoer, je bent geen loser als je met de trein naar een vergadering komt. Sterker nog, openbaar vervoer blijkt een aantrekkelijk en comfortabel alternatief te zijn. De opgave ligt er nu om de vervoersystemen die altijd gescheiden waren zoals bus, tram, auto, fiets en trein met elkaar te integreren. Zodat de reiziger zélf zijn keuzes kan maken. Daar zijn nog forse investeringen voor nodig, maar het gevoel van urgentie is groot! Er kan ineens veel meer. In deze lijn past ook het initiatief van de ANWB, NS, het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, de Rabobank en KPN voor Nederland Bereikbaar. Samen willen we mensen stimuleren om soms de auto te nemen, soms het openbaar vervoer en soms te kiezen voor thuiswerken. Want... als het aan ons ligt, mag de pioniersgroep van nieuwe reizigers de komende jaren stevig doorgroeien. Dat is voor de bereikbaarheid in Nederland in ieder geval een zeer goede zaak! Reisinfo langs de snelweg Stel dat je op de snelweg laat zien dat er vlakbij een handige locatie is om op de trein te stappen. Zouden er dan méér mensen de trein nemen? Om hier een antwoord op te krijgen, heeft NS eind 2007 langs de A12 bij Veenendaal in de richting Utrecht een dynamisch reisinformatiebord geplaatst. Het bord laat de reistijd zien vanaf die locatie aan de A12 tot aan Utrecht centrum, per auto (inclusief files) en per trein (inclusief de tijd om de trein te halen en eventuele afwijkingen van de dienstregeling). Op basis van deze informatie kan de automobilist kiezen tussen doorrijden of overstappen. De resultaten van de proef zijn onder meer van belang voor het concept van de zogenaamde Regiopoorten. Het is de bedoeling van NS om de komende jaren in en om de randstad een aantal toegangspoorten te ontwikkelen. Dat worden aantrekkelijke overstaplocaties. Met volop parkeergelegenheid en extra faciliteiten op en rond het station.

23 20 ruimte rondom het station / De stationsomgeving wordt steeds aantrekkelijker. Vooral de grotere stations worden meer en meer een bestemming op zich: een middelpunt van activiteiten. De stationsomgeving wordt steeds aantrekkelijker. Vooral de grotere stations worden meer en meer een bestemming op zich: een middelpunt van activiteiten. En een ontmoetingsplek voor reizigers, passanten en bewoners. Jong en oud, zakelijk en recreatief. Zelfs zonder reisplannen kun je het station beleven als een verbindende ruimte. Een plek in de stad waar je kunt wonen, naar school gaan, werken, sporten, winkelen en uit eten gaan. En waar je natuurlijk ook de trein, bus of metro kunt nemen naar een andere bestemming. Cees-Anton de Vries Adviseur organisatie- en gebiedsontwikkeling NS doet tegenwoordig dingen rond stations die ze vroeger nooit gedaan zouden hebben. Ze zijn bewust bezig met het bedenken van concepten om de kwaliteit van het stationsgebied te verbeteren. Er zijn wat dat betreft in Nederland nieuwe verhoudingen aan het ontstaan. Vroeger bepaalde de overheid van bovenaf wat er moest gebeuren in en rond de stations. De laatste jaren heeft de overheid zich echter teruggetrokken en moet de markt het doen. NS heeft duidelijk haar maatschappelijke rol opgepakt en zij fungeert in feite als intermediair tussen de overheid en de markt. Daarbij wordt óók steeds beter naar de burger geluisterd. Dat levert vaak betere plannen op. De laatste jaren is heel duidelijk het besef gekomen dat we de verschillende functies met elkaar moeten combineren. We moeten verbindingen leggen. NS Poort is daar in Nederland een absolute koploper in. Een goed voorbeeld is het project AmorForte in Amersfoort. NS heeft daar woningen ontwikkeld pal achter het station. En NS Poort heeft de verantwoordelijkheid genomen voor de overgang tussen het station en het Soesterkwartier, een karakteristieke, Amersfoortse woonwijk. In feite is dat een maatschappelijke rol!

24 21 De rol van het station is sterk veranderd Riek Bakker Stedenbouwkundige Er is een wereld te winnen Volgens mij is er in Nederland op en rond de stations nog een wereld te winnen. Ik was laatst in Taiwan en Japan. In de steden daar zijn de stations booming locaties, alle knooppunten van openbaar vervoer komen er samen. Veel mensen hadden tot voor kort weinig ontzag voor het openbaar vervoer, ze hadden het altijd over de geluidshinder. Maar je ziet nu dat vastgoedbeleggers de strategie voeren om alleen te kiezen voor kantoren op stationslocaties. Ook de Rijksgebouwendienst doet dat inmiddels. Met name bij de inrichting van het openbaar gebied is het van groot belang dat we gezamenlijk optrekken en iets neerzetten van hoge kwaliteit.

25 22 ruimte rondom het station Op 17 november opende Prinses Máxima station Amsterdam Bijlmer Arena. Dit station kan in anderhalf uur moeiteloos zo n reizigers aan. En... dat moet ook wel. De ArenA, de Heineken Music Hall en de winkels van de Amsterdamse Poort liggen om de hoek. Passanten, bewoners, winkelend publiek, voetbalfans, bioscoopbezoekers: 24 uur per dag is er leven in Amsterdam Bijlmer Arena. Het is een plaats waar je graag komt. Een brandpunt van activiteiten, een ontmoetingsplek voor iedereen. Je kunt er wonen, naar school gaan, werken, sporten, winkelen, uit eten gaan, maar ook uitgaan en genieten van theater of muziek. Het station is hip, verrassend licht, met een zinderende, eigentijdse sfeer.

26 Amsterdam Bijlmer Arena bruist 23 Romario en Kimberly We komen hier shoppen en gaan straks naar de bioscoop. We reizen veel met de trein, vooral omdat Kimberley in Rotterdam woont en ik in Amsterdam. In de trein lig ik het liefst te slapen.

27 24 ruimte rondom het station David Emma John Dare Stella en Diz Leontien en Ingeborg

28 25 Een paleis van hout, glas en licht. Zo is het station Amsterdam Bijlmer Arena het best te omschrijven. Een 200 meter lange overkapping verbindt de sporen en perrons met de brede Arena-boulevard. Een dynamische plek in het hart van Amsterdam-Zuidoost. Emma Gaat winkelen e Mooi station. Maar ik blijf hier niet, ik ga shoppen in Amsterdam en dan naar Schiphol. Dare Werkt vlak bij het station Vijf keer per week reis ik met de trein, om naar m n werk te gaan. Ik heb een baan bij een bank. Dit station vind ik erg mooi en wat nog belangrijker is: de koffie is goed! Het is hier lekker wakker worden. David Speelt muziek op het stationlen Ik reis veel, ik speel muziek in Parijs, Berlijn en Amsterdam. Dit station vind ik mooi en groot, de sfeer is vriendelijk. Ik voel me hier het meeste thuis. Stella en Diz Wonen in de Bijlmer Ik heb Diz in februari vorig jaar gekocht via internet. Met de trein en de metro heb ik hem opgehaald uit Geldrop. John Werkt in de buurt in de Bijlmer Ik speel sousafoon en we hebben hier in de buurt net in een bejaardentehuis opgetreden. We spelen hier wel vaker. Het is een centraal punt en ik spreek hier regelmatig af. De sfeer op het station is prettig, óók als je niks gaat eten of drinken. Leontien en Ingeborg Werken vlak bij het station i We komen hier iedere dag, op weg naar ons werk. Ik loop wel eens snel de AKO of de Etos binnen of ik haal koffie.

29 26 mijn ruimte / NS probeert iedereen de ruimte te geven voor een beweeglijk leven. Maar hoe mooi dat ook klinkt: vraag is natuurlijk hoe mensen dat zélf ervaren. Impressies van reizigers, medewerkers en anderen. Daan, 10 jaar Wij gaan vaak met onze opa en oma met de trein mee. Dat is leuker dan de auto, want we zitten meestal tegenover elkaar, je kunt dan allemaal spelletjes doen! En als ik me verveel, ga ik lekker door trein lopen. Wat ik het leukst vind? Dubbeldekkers! Ik ga dan altijd bovenin zitten, bij het raampje. Dan kunnen we iedereen van bovenaf bekijken.

30 27 Reizen met een Railrunner In 2007 reisden er in totaal 1,9 miljoen kinderen van 4 tot en met 11 jaar met de trein. En... dat doen ze voor een prikkie. Voor maar 2,- mogen ze - onder begeleiding van hun ouders, opa en oma of een andere volwassene vanaf 19 jaar - met een Railrunnerkaartje héél Nederland door. Tess, 10 jaar Ik zou ook wel eens in de eerste klas willen zitten. Maar van m n moeder mag dat niet. Of in een trein slapen... dat heeft mijn vriendinnetje een keer gedaan. Die stapte hier in Nederland in en de volgende dag, toen ze wakker werd, zat ze helemaal in Frankrijk. En ze kreeg ook nog heel lekker eten.

31 28 mijn ruimte Brussel Rick de Leeuw Werken aan een spoorbrug Frits van Loenen Tot zeven jaar geleden was Rick de Leeuw leadzanger van de band de Tröckener Kecks en reisde hij vooral met de bus van de band. Daarna raakte hij voor z n werk in België verzeild. Ik ben alles gaan doen wat op mijn weg komt, dat is vrij veel. Hij schrijft, treedt op, produceert en maakt muziek, werkt mee aan tvprogramma s. En omdat hij geen rijbewijs heeft, werd hij al snel een vertrouwd gezicht in de internationale trein van Amsterdam naar Brussel. Je stapt je huis uit en je geeft je over aan de wereld: dat is het fijne van de trein. Als je in de auto stapt, reis je in je eigen kleine luchtbel, met de muziek zo hard als je wilt. Je hebt als het ware even de wereld ontkend. Ik vind het juist heerlijk om in de trein die paar uur onderweg te ondergaan. Dat is een cadeau, je bent iets aan het doen. Je ontmoet mensen, anonieme, vaak heel openhartige reizigers, allemaal met een verhaal. Je weet toch dat je elkaar nooit meer tegenkomt. Ik schrijf ook veel in de trein. Een tijd geleden oefende ik onderweg iedere week hardop een gedicht. De conducteurs waren m n eerste publiek. De meeste conducteurs ken ik vrij goed, trouwens. Het valt me op dat het altijd leuke, stevige mensen zijn. In Amsterdam-West heb ik ooit nog voor de Nederlandse Spoorwegen gewerkt, als remblokmonteur. Maar dat was geen werk voor de eeuwigheid. Nee... als ik ooit nóg een leven zou krijgen, dan zou ik conducteur worden. Kaartjes knippen op de internationale trein. Bij werkzaamheden aan het spoor zijn altijd diverse aannemers op verschillende momenten betrokken. Dat is onrustig, zegt Frits van Loenen, projectmanager ProRail: Telkens moet het treinverkeer even worden stilgelegd. Om voor NS en de reizigers de overlast te beperken, hebben we daarom in 2007 bij de renovatie van de 19e- eeuwse spoorbrug over de Dinkel in Losser (het traject Oldenzaal Bentheim) gekozen voor een nieuwe aanpak. Intern noemen we dat de corridorbenadering. We hebben vooraf vier weekenden ingepland en NS gevraagd om in die weekenden het treinverkeer 52 uur lang volledig stil te leggen, van vrijdagavond tot maandagochtend. Dit gaf ons de ruimte om het werk echt efficiënt te organiseren. Uiteindelijk hebben we één weekend moeten laten schieten vanwege de regen. We hebben op het laatst ook een kraan op een terpje in het weiland moeten laten staan, omdat de grond te drassig was om hem weg te halen. Maar de werkzaamheden zijn uitstekend binnen planning gelukt. Dus alles bij elkaar was het winst voor iedereen. ProRail én NS. Voor onze projecten moeten we vaak op andermans grond of weiland aan de slag. We hebben ruimte nodig om ons werk goed uit te voeren, maar ik vind het belangrijk dat we ons werk goed en netjes doen. Zonder de hele omgeving overhoop te gooien.

32 29 Herman den Blijker Stefanie Determan Stefanie Determan startte in september 2007 als trainee-servicemedewerker op de Ringlijn Amsterdam. Voor ik hier terechtkwam, werkte ik op een reisbureau, maar daar was ik niet op m n plek, veel te rustig. M n vader adviseerde me om het eens bij de NS te proberen en dat heb ik gedaan. Wat ik erg leuk vond is dat we bij de Selectiedag de kans kregen om met het personeel te praten van Herman den Blijker, die kok. Ze vertelden van alles over service en hoe je het beste met mensen kunt omgaan. In feite maakt het niet zo veel uit of je nu in een restaurant werkt of in een trein: het gaat erom dat je mensen op hun gemak stelt, dat je de sfeer goed houdt. Dat is ook het leuke en afwisselende van mijn baan, ik moet allerlei verschillende mensen informatie geven, helpen of op hun gemak stellen. Misschien dat ik ooit nog eens probeer om machinist te worden. Maar... voorlopig hoef ik me in deze baan niet te vervelen. Ik heb nog alle ruimte om te groeien. Net zo snel Marita Wahlen Marita Wahlen woonde eerst in een appartement in Amstelveen. Wij wilden wat groters, maar de huizen bleken daar onbetaalbaar. Omdat ik in Hilversum werk, zijn we daar in de buurt op goed geluk wat gaan rondkijken. Zo zijn we in Amersfoort terechtgekomen. Bij het bezichtigen van een bestaande woning in het Soesterkwartier, achter het station, zagen we heel toevallig het nieuwe project AmorForte. Dat sprak ons erg aan, vooral ook vanwege de ligging bij het station en bij het stadscentrum van Amersfoort. Inmiddels wonen we in één van de eengezinswoningen. Het leuke is dat we nu een nieuwbouwhuis hebben in een bestaande wijk. Dat geeft meteen sfeer. En het station ligt op een paar minuten lopen. Toen we nog in Amstelveen woonden, deden we er een half uur over om in het centrum van Amsterdam te komen. Nu kost ons dat nauwelijks meer.

33 30 mijn ruimte Groot denken Jan Benthem Jan Benthem, architect van Benthem & Crouwel, is verantwoordelijk voor de ontwerpen van de nieuwe centraal stations in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam. In veel Nederlandse steden snijden de stations tegenwoordig het centrum in tweeën. Je hebt achter en voor het station. De spoorwegemplacementen vormen een barrière, terwijl ze eigenlijk een verbindend element zouden moeten zijn in de stedelijke structuur, stadsknooppunten waar alles samenkomt. Dankzij de aanleg van de Hogesnelheidslijn is er in Nederland budget vrijgekomen om grote stations te herontwikkelen. In elke stad doen we dat op een andere manier, maar bij elk project draait het erom dat we de twee delen van de stad weer aan elkaar willen verbinden. In Den Haag hebben we er bijvoorbeeld voor gekozen om géén gebouw neer te zetten, maar een overdekt plein te maken, een soort glazen paraplu die bijna ongemerkt overloopt in de buitenruimte. Het is goed dat Nederland hierin investeert, het was heel hard nodig! Jammer is wel dat er bij de verdeling van het geld weer druk gepolderd is. Waarom moet de hogesnelheidstrein hier in Nederland op zo veel stations stoppen? Even ter vergelijking: zes nieuwe stations hier kosten net zo veel als één station in Berlijn. Maar goed, als ontwerper houd ik mijn ambities hoog. Dit soort projecten moet je groot zien!

34 31 Stad in stad Geert Vlogman Geert Vlogman was oorspronkelijk fotograaf, deed een studie Gebiedsontwikkeling, reist regelmatig met de trein en reageerde spontaan op de oproep van NS aan reizigers om mee te gaan in het toekomstbeeld dat in Visie 2020 is neergezet. Ja, ik krijg van die visie wel kriebels in mijn buik. Het idee dat het écht zo kan worden, vind ik heel intrigerend. Je krijgt in feite een stad in een stad. Wat ik wel een beetje mis is een soort stadsplan. Mensen zijn gewoontedieren. Hoe leer je ze navigeren in die nieuwe ruimte? Hoe help je ze om makkelijk de overstap te maken van het reisdomein naar winkeldomein? Als ik naar mezelf kijk: ik reis heel regelmatig van Utrecht naar Amsterdam. Eens in de zoveel tijd moet ik de tram nemen en dat voelt dan elke keer ongemakkelijk. Ik moet me steeds opnieuw oriënteren. Dit soort dingen worden volgens mij wel eens onderschat bij het inrichten van nieuwe gebieden of bij het maken van toekomstplannen. Als nieuweling merk je pas hoe ontoegankelijk veel plekken zijn. Ik vraag me af hoe NS daar straks in de stationsgebieden mee omgaat. Hoeveel ruimte ik persoonlijk nodig heb, is afhankelijk van mijn stemming en kan per situatie verschillen. Soms heb ik een eigen ruimte nodig om me te kunnen concentreren. Soms wil ik juist met heel veel mensen in een kleine ruimte doorbrengen, bijvoorbeeld als ik uit eten ga met vrienden. Dat maakt het volgens mij zo ook lastig om ruimtes te ontwerpen. Alles begint bij de gebruiker. Je moet met allerlei stemmingen en omstandigheden rekening houden.

35 32 uw ruimte / Een A4-tje schone lucht cadeau. Wie reist met de trein gaat verantwoord om met het milieu. Want de trein is in alle opzichten duurzamer dan de auto: twee derde minder CO 2 -uitstoot en géén uitstoot van fijnstof. Vandaar deze symbolische geste.

36 Jaarverslag

37 34 NS Jaarverslag 2007 Verslag van de Raad van In 2007 stond verdere vooruitgang op het gebied van voor NS essentiële basisprocessen centraal. Tegelijk was de blik gericht op de toekomst: het ontwikkelen van een strategie die aansluit bij de markt en inspeelt op te verwachten veranderingen. De jaarrekening over 2007, zoals deze is opgesteld door de directie, is door de Raad van Commissarissen besproken. Bij de bespreking was de externe accountant aanwezig. De jaarrekening gaat vergezeld van het verslag van de NS-directie. Wij stellen de algemene vergadering van aandeelhouders voor de jaarrekening 2007, opgenomen op pagina 78 tot en met 135, vast te stellen. Tevens verzoeken wij onze enige aandeelhouder, de Nederlandse Staat, om de directie en de Raad van Commissarissen decharge te verlenen. De winstbestemming, die de raad voorstelt, is opgenomen op pagina 136 van dit verslag. De raad heeft in het verslagjaar intensief met de directie gesproken over de strategie van de onderneming en de rol van NS in de mobiliteit. De liberalisering van de markt voor openbaar vervoer in Europa wordt ook binnen Nederland steeds duidelijker zichtbaar. De verwachting is dat de toenemende concurrentie zal leiden tot consolidatie van de sector op Europees niveau. Een klein aantal grote partijen zal de Europese markt gaan domineren. NS bereidt zich in dit kader voor op een nieuwe positionering. De onderneming richt zich als Europese, multimodale dienstverlener op de reis van de klant van deur-tot-deur, waarbij de klant bij zijn reis verschillende vervoermodaliteiten gebruikt. De Raad van Commissarissen heeft in 2007 zeven maal vergaderd. De commissarissen zijn, op een enkele uitzondering na, bij alle vergaderingen aanwezig geweest. In april hebben raad en directie in het Verenigd Koninkrijk vergaderd. Deze vergadering is gecombineerd met een bezoek aan de activiteiten van NedRailways in het Verenigd Koninkrijk. Er heeft een evaluatie van de rol en het functioneren van de Raad van Commissarissen plaatsgevonden, waarbij de inbreng is verkregen van de leden van de Raad van Commissarissen, de leden van de directie en contactpersonen van het Ministerie van Financiën, de aandeelhouder. Constateringen hebben voor een groot deel te maken met de omstandigheid dat een houding met het zwaartepunt gericht op huis op orde verandert naar een houding met het zwaartepunt bij met het oog op de toekomst. Afgesproken is dat meer aandacht zal worden gegeven aan belangrijke onderwerpen die spelen op middenlange en lange termijn. Het risico bestaat dat anders de actualiteit te veel tijd opslokt. Ook is afgesproken meer aandacht te geven aan de evaluatie van het topmanagement en het zicht op key executives. Het profiel van de raad zal bezien worden in het licht van de strategie. Voorts heeft de relatie met de aandeelhouder de aandacht. Een belangrijke constatering bij de evaluatie is dat er een goede balans is tussen betrokkenheid op hoofdlijnen en een raad op afstand. Verder is sprake van goede verhoudingen tussen betrokkenen en een constructieve samenwerking. Raad en directie hebben in 2007 gesproken over diverse thema s: wijzigingen in organisatie en de portefeuilleverdeling van de directieleden, HSA, Strukton, statuten, de CAO, toetreding tot Railteam en de evaluatie van de spoorwetgeving. In het bijzonder is gesproken over de ontwikkelingen rond de OV-chipkaart. Voorts hebben de heren Huberts en Groot de raad geïnformeerd over NS Reizigers, mevrouw Boumeester heeft de ontwikkelingen binnen NS Poort toegelicht en de heer Van As heeft zijn visie op NedTrain gegeven. De raad, de directie en de Centrale Ondernemingsraad hebben in 2007 open met elkaar van gedachten gewisseld over de positie van NS in een liberaliserende omgeving en de koers van NS. Aan de hand van jaarcijfers, halfjaarcijfers en kwartaalrapporten laat de raad zich informeren over de prestaties van NS. Iedere reguliere vergadering informeert de directie de raad ook over actuele veiligheidsissues, zoals spoorongevallen en daarmee samenhangende onderzoeken. De veiligheidsrapportages omvatten verder de sociale veiligheid en bedrijfsongevallen. Investeringsvoorstellen en desinvesteringsvoorstellen van uiteenlopende aard zijn aan de raad voorgelegd. De voorstellen hadden onder andere betrekking op nieuwe treinen, versneld

38 35 Commissarissen uitoefenen van opties voor een vervolgorder SprinterLightTrain, onroerend goed, verplaatsing van de werkplaats voor goederenlocomotieven in Rotterdam, het inrichten van station Leiden als proefstation voor nieuwe concepten, verbetering van treinen en het stroomlijnen en vereenvoudigen met intranettechnologie van P&O-processen. Voorts zijn de overname van de aandelen en activa/passiva van Duiker Combinatie Nederland-belangen door Strukton Civiele Bouw, uitbreiding van het belang in Syntus, overname van 100% van de aandelen van Reisse GmbH Duitsland door Strukton Railinfra en de acquisitie van Betonmast Bane AS door Strukton Railinfra aan de raad voorgelegd. De Raad van Commissarissen heeft twee actieve commissies: de auditcommissie en de remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie. De auditcommissie bestond in 2007 uit F.J.G.M. Cremers (voorzitter), H. Zwarts en mevrouw T.M. Lodder. De commissie heeft drie keer vergaderd waarbij alle leden aanwezig waren. Belangrijkste onderwerpen waren de halfjaar- en jaarcijfers, het concernplan, audits en risk management. De onderwerpen zijn uitgebreid besproken ter voorbereiding van de raadsvergaderingen. De remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie, bestaande uit H. Zwarts (voorzitter), W. Meijer en mevrouw M.J. Oudeman, is in 2007 tweemaal bijeen geweest. Alle leden waren aanwezig. Besproken zijn onder andere het vaste salaris, de targets en de variabele beloning van de directie. De besluiten van de raad op basis van adviezen van de commissie staan weergegeven bij het bezoldigingsbeleid van de directie op pagina 125 en 126. Alle commissarissen zijn onafhankelijk, zoals bedoeld in de Nederlandse corporate governance code. Per 1 juni 2007 is de heer P. Rosenmöller toegetreden tot de Raad van Commissarissen. Tijdens de aandeelhoudersvergadering op 7 maart 2007 is de heer H. Zwarts herbenoemd als commissaris voor een periode van vier jaar. In 2008 loopt volgens het rooster van aftreden de eerste termijn van mevrouw T.M. Lodder af. Tijdens de komende aandeelhoudersvergadering zal mevrouw Lodder worden voorgedragen voor herbenoeming. Utrecht, 13 februari 2008 De Raad van Commissarissen W. Meijer voorzitter (1939) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2002 tot 2005, herbenoemd tot 2009 Voormalig voorzitter raad van beheer Rabobank Nederland BV Nevenfuncties: onder andere voorzitter Raad van Commissarissen NV NUON, lid Raad van Commissarissen TBI Holdings BV, voorzitter Raad van Commissarissen Novamedia H. Zwarts vice-voorzitter (1940) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2002 tot 2007, herbenoemd tot 2011 Interim-voorzitter van de Kamer van Koophandel Midden-Nederland, voormalig voorzitter Kamer van Koophandel Amsterdam en voormalig CEO van Randstad NV Nevenfuncties: onder andere lid Raad van Commissarissen NV NUON, lid Raad van Commissarissen RON NV, voorzitter Dutch Trade Board, president-commissaris Raet Holding BV, bestuurslid administratiekantoren aandelen van een aantal Nederlandse bedrijven Dr F.J.G.M. Cremers (1952) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2002 tot 2006, herbenoemd tot 2010 Voormalig lid raad van bestuur en CFO van VNU NV Nevenfuncties: onder andere lid Raad van Commissarissen NV Luchthaven Schiphol, lid Raad van Commissarissen Vopak NV, lid Raad van Commissarissen Unibail Rodamco SA, vice-voorzitter Raad van Commissarissen Fugro NV en lid Raad van Commissarissen Parcom Ventures BV Mevrouw T.M. Lodder (1948) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2004 tot 2008 Voorzitter directie Het Muziektheater en zakelijk directeur De Nederlandse Opera Nevenfuncties: onder andere lid Raad van Commissarissen F. van Lanschot Bankiers, lid raad van toezicht Universiteit Maastricht, lid algemeen bestuur St. Praemium Erasmianum, lid bestuur VSB Fonds Mevrouw mr M.J. Oudeman MBA (1958) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2004 tot 2008 Executive director Corus Strip Product Division Nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen HKS Scrap Metals BV en lid Innovatieplatform P. Rosenmöller (1956) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2007 tot 2011 Programmamaker IKON Nevenfuncties: onder andere lid Raad van Commissarissen Cordares, lid Raad van Commissarissen CSU, lid bestuur Nederlandse Rode Kruis, lid Raad van Advies Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) Een volledig overzicht van de nevenfuncties van de leden kan op verzoek worden ingezien.