Gemeente Breda. Monitoring ontwikkeling uitkeringen West-Brabant. 2 e voortgangsrapportage SSC Onderzoek en Informatie

Transcriptie

1 Gemeente Breda SSC Onderzoek en Informatie Monitoring ontwikkeling uitkeringen West-Brabant 2 e voortgangsrapportage 2009 Publicatienummer: 1566 Datum:oktober 2009

2

3 In opdracht van: SES West-Brabant Uitgave: Gemeente Breda Afdeling SSC Onderzoek en Informatie Projectnummer: 1169 Claudius Prinsenlaan DJ Breda Telefoon Bronvermelding verplicht

4 1. Inleiding Op 6 maart 20 hebben de samenwerkende partners in West-Brabant het regionale programma West-Brabant werkt door ! aangeboden aan staatssecretaris Aboutaleb en gedeputeerde Moons. In het programma West-Brabant werkt door hebben partners enkele ambities geformuleerd met als doel het vergroten van de arbeidsparticipatie. Opbouw rapportage In deze rapportage wordt, als een soort effectmeting van bovengenoemd programma, de ontwikkeling van het uitkeringsvolume WW, WWB en arbeidsongeschiktheid in de regio SES West-Brabant gevolgd in het perspectief van de regionale werkloosheidsontwikkeling. Allereerst wordt hieronder in het kort de situatie op de Nederlandse en regionale arbeidsmarkt geschetst. Hierbij wordt beknopt ingegaan op de effecten van de huidige kredietcrisis voor de arbeidsmarkt. Vervolgens wordt In hoofdstuk 2 stilgestaan bij de ontwikkeling van de regionale werkloosheid in In hoofdstuk 3 wordt het regionale bijstandsvolume (WWB) en het aantal werkloosheidsuitkeringen (WW) nader in beeld gebracht Hoofdstuk 4 beschrijft ten slotte de ontwikkeling van het aantal uitkeringen met betrekking tot de arbeidsongeschiktheid en de regionale ontwikkeling van de Wajong. 2. Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt in Nederland De Nederlandse economie was in 20 met 3,5% gegroeid. Dit was de hoogste groei na In 20 viel de economische groei terug tot 2%. Vooral in het vierde kwartaal 20 werden de gevolgen van de mondiale kredietcrisis zichtbaar. De Nederlandse economie is dan voor het eerst sinds vijf jaar gekrompen (-0,6%). Het effect van de verslechterende economie zal vooral in 2009 en 2010 zichtbaar worden op de arbeidsmarkt in Nederland. Deze sombere verwachtingen werden door de maartraming 2009 van het CPB over de Nederlandse economie al bevestigd. De nieuwe CPB-ramingen, die in september dit jaar beschikbaar zijn gekomen, indiceren een wat minder zwaardere impact van de mondiale crisis op de Nederlandse economie in de komende jaren (-3,25% krimp in 2009 en 0% krimp in 2010). De toename van de werkgelegenheid in arbeidsjaren (die in 20 nog 2,6% bedroeg) daalt in de recente verwachting van het CPB met -1,1% in Doordat de werkgelegenheid doorgaans met een vertraging van ongeveer een jaar op de ontwikkeling van de productie reageert valt de afname van de werkgelegenheid in 2010 met -3,75% afname groter uit. De banenreductie in de marktsector valt met -2,5% en -5,25% nog zwaarder uit. De mate waarin deze afname zich precies zal manifesteren blijft moeilijk in de schatten door de grote onzekerheden over de toekomstige ontwikkelingen van de internationale handel en de binnenlandse consumptie. 4

5 Gemeente Breda Monitoring ontwikkeling uitkeringen 2e voortgangsrapportage 2009 West-Brabant Het landelijk niveau van de werkloze beroepsbevolking, dat in drie jaar was gedaald naar 4% eind 20, loopt in 2009 naar verwachting weer op tot 5,25%. De werkloze beroepsbevolking stijgt hiermee landelijk tot 405 duizend personen in De grootste stijging van de werkloosheid zal in 2010 plaatsvinden. In 2010 stijgt het landelijk werkloosheidspercentage tot 8% van de beroepsbevolking. In totaal neemt de werkloze beroepsbevolking in Nederland tussen 20 en 2010 met 311 duizend personen toe. Daarmee wordt de grote daling van de afgelopen jaren vrijwel teniet gedaan. Bovendien zal de Nederlandse arbeidsmarkt de komende jaren ingrijpend veranderen.. De komende jaren vergrijst de beroepsbevolking. Het aantal jongeren neemt daarbij nauwelijks toe. De groei van de beroepsbevolking zal hierdoor op middellange termijn geleidelijk afnemen. Op langere termijn zal er zelfs sprake zijn van een afname van de beroepsbevolking. Inmiddels zijn er duidelijke signalen die duiden op een concturele omslag van de arbeidsmarkt: De daling van de werkloosheid en de WW is in de laatste maanden van 20 omgeslagen in een stijging. Deze zet in het in het 1 e halfjaar van 2009 verder door; De instroom in de werkloosheid is hoger dan in 20, de kortdurende werkloosheid (< 3 maanden) ligt al een aantal maanden fors hoge dan in dezelfde periode vorig jaar; Het aantal openstaande en ontstane vacatures is sterk afgenomen; Het aantal door het CWI verleende ontslagvergunningen is fors gestegen; Diverse sectoren (o.a. MKB, EIB, Kleinmetaal) verwachten voor 2009 een dalende werkgelegenheid. Deze daling varieert van -4,5% in de bouw tot -1% in de detailhandel. In de zorgsector wordt daarentegen nog een toenemende werkgelegenheid verwacht. De arbeidsmarkt in West-Brabant De situatie op de West-Brabantse arbeidsmarkt was in 20 erg gunstig. In 20 bleef de arbeidsmarktsituatie ook redelijk gunstig, zij het minder positief dan in 20: De groei van de werkgelegenheid viel in 20 lager uit, het vacaturevolume stabiliseerde vrijwel op het hoge niveau van 20 en de werkloosheid daalde in 20 minder snel dan in voorgaande jaren. Het omslagpunt in de ontwikkeling van de arbeidsmarkt lag in het vierde kwartaal van 20. Eind 20 toonde de werkloosheid in West-Brabant een lichte toename, evenals het aantal WW-uitkeringen. In het laatste kwartaal van 20 was (op landelijk niveau) een duidelijke afname van het vacaturevolume zichtbaar. Verwachtingen 2009 en 2010 Worden de verwachtingen van het CPB geprojecteerd op de werkgelegenheid in West- Brabant dan zal in 2009 het aantal banen met 1,6% afnemen tot circa 320 duizend banen. In 2010 zal het aantal banen met nog eens met 3% à 4% afnemen. In twee jaar tijd zal dan het aantal banen in de regio met tussen de 15 duizend en 18 duizend banen zijn gedaald. Zoals eerder is vermeld reageert de werkgelegenheid doorgaans met een vertraging van ongeveer een jaar op de ontwikkeling van de productie waardoor de afname van de werkgelegenheid in 2010 groter uitvalt dan in In 20 stabiliseerde het vacaturevolume in West-Brabant op ruim 40 duizend vacatures. West-Brabant presteerde in 20 en 20 vrijwel gelijk aan de landelijke ontwikkeling. 5

6 Recente gegevens van het aantal openstaande vacatures tonen vanaf oktober 20 een duidelijke afname. Vanaf die maand daalt het aantal openstaande vacatures met meer dan 20%. Algemeen wordt verondersteld dat in 2009 het aantal vacatures behoorlijk zal dalen. Alleen de mate waarin is momenteel niet goed aan te geven, maar een afname van 35% is zeker niet uit te sluiten. Aangenomen wordt dat het aantal vacatures in 2009 net zo sterk zal dalen als in de laatste prognoses van het UWV werkbedrijf is berekend. Het vacaturevolume in West- Brabant zal dan in 2009 dalen tot circa 27 duizend vacatures. Dit zijn er 14 duizend minder dan in 20. De West-Brabantse beroepsbevolking nam tussen 2000 en 2009 met 5,5% toe tot bijna 321 duizend personen. Vanaf 2010 zal de toename van de beroepsbevolking geleidelijk afvlakken en in de periode zelfs een lichte krimp gaan vertonen (-0,3%). Eind 2020 zal de beroepsbevolking uitkomen op ruim 328 duizend personen. De West-Brabantse beroepsbevolking zal sterk vergrijzen. In de periode steeg het aantal ouderen al met meer dan 30%. Het aantal 45-plussers zal tussen 2009 en 2020 nog eens met 13% toenemen tot bijna 144 duizend personen. Het aandeel ouderen zal in % gaan bedragen. In 2000 was dit aandeel 32%. Het Centraal Plan Bureau voorziet in haar Centraal Economisch Plan van september 2009 een landelijke toename van de werkloze beroepsbevolking van 33% in 2009 en van 52% in Wordt deze ontwikkeling doorgetrokken naar West-Brabant dan zal de regionale werkloosheid stijgen tot personen in 2009 en tot personen in De prognose van het UWV werkbedrijf zijn voorzichtiger en verwachten in 2010 een toename van het aantal niet-werkende werkzoekenden van 33%. 6

7 Gemeente Breda Monitoring ontwikkeling uitkeringen 2e voortgangsrapportage 2009 West-Brabant 3. Werkloosheid West-Brabant Werkloosheid regionaal West-Brabant (SES gebied) telt eind augustus werklozen. Dit is 29% meer dan eind 20 ( personen). De grote daling van de West-Brabantse werkloosheid in de afgelopen twee jaar kwam eind 3 e kwartaal 20 tot stilstand. Vanaf het 4 e kwartaal 20 treedt een (voorzichtige) stijging van de West-Brabantse werkloosheid op (+2%). In het 1 e kwartaal van 2009 versnelt de werkloosheidsstijging tot +16%. In het 2 e kwartaal van 2009 houdt de toename van de regionale werkloosheid aan maar is zij minder groot dan in het 1 e kwartaal (+7%). het aantal werklozen in West-Brabant stijgt vooral door de nieuwe instroom. Het aantal werklozen korter dan 6 maanden werkloos (gemiddeld personen) ligt in de eerste acht maanden van 2009 fors hoger dan het kwartaal-gemiddelde van 20 (+80%). Figuur 1 Ontwikkeling werkloosheid (nww) SES West-Brabant aug Bron: UWV werkbedrijf De werkloosheid zal in West-Brabant verder stijgen tot bijna 19 duizend personen eind Jeugdwerkloosheid Vooral jongeren profiteerden de afgelopen jaren van de gunstige arbeidsmarkt. De werkloosheid onder jongeren (tot 27 jaar) daalde in 20 en de 1 e helft van 20 fors. In het 3e kwartaal van 20 stagneert deze daling en vanaf het 4 e kwartaal 20 begint zij duidelijk op te lopen. Eind augustus 2009 telt West-Brabant werkloze jongeren tot 27 jaar. De toename van 81% ten opzichte van eind 20 bevestigt het beeld dat jongeren momenteel zwaarder dan andere doelgroepen door de economische crisis worden getroffen. Het 7

8 aantal werkloze jongeren ligt eind augustus 2009 op het niveau van i 20. Het aantal werkloze jongeren lag vijf jaar geleden behoorlijk hoger. Eind ember 2004 lag de omvang van de jeugdwerkloosheid met jongeren twee maal zo hoog dan op dit moment. Bij jongeren tot 23 jaar is de werkloosheid tussen ember 20 en augustus 2009 zelfs meer dan verdubbeld (tot 358 jongeren). Figuur 2 Ontwikkeling jeugdwerkloosheid SES West-Brabant mrt sept mrt sept mrt aug 09 werkloosheid < 27 jaar Bron: UWV werkbedrijf De stijging van jeugdwerkloosheid is in de periode ember 20-augustus 2009 groter bij mannen (+81%) dan bij vrouwen (+70%). Eind augustus 2009 zijn 1.1 mannen tot 27 jaar werkloos en vrouwen. Op landelijk niveau is de jeugdwerkloosheid tot 27 jaar eveneens fors gestegen. Deze stijging is met 46% minder groot dan in West-Brabant.. Tabel 3 : Ontwikkeling werkloosheid (nww ) SES West-Brabant naar aandachtgroep Niet werkende Werkzoekenden aug-09 t.o.v. - (%) aug-09 t.o.v. - (%) aug-09 <27 jaar % 29% 45-plus % -15% vrouw % -17% langdurig werkloos (>= 1 jaar) % -46% Totaal SES West-brabant % -12% Bron: UWV werkbedrijf Ouderen In het eerste halfjaar van 20 daalde het aantal werkloze ouderen (45-plus) door de gunstige arbeidsmarkt (iets) meer dan in 20 en 20. 8

9 Gemeente Breda Monitoring ontwikkeling uitkeringen 2e voortgangsrapportage 2009 West-Brabant Deze daling van de werkloze 45-plussers wordt daarentegen vanaf het 3 e kwartaal 20 minder groot en komt in het laatste kwartaal van 20 tot stilstand. De werkloosheid onder ouderen neemt vanaf ember 20 toe. Eind augustus 2009 zijn plussers werkloos. Ruim 50% van het aantal West-Brabantse werklozen is dan 45 jaar of ouder. Het aantal werkloze 45-plussers is ten opzichte van ember 20 met 14% toegenomen Vrouwen De grote daling van het aantal werkloze vrouwen in het 2 e en 3 e kwartaal van 20 valt in de laatste drie maanden van 20 nagenoeg stil. Vanaf begin 2009 stijgt het aantal werkloze vrouwen. Eind augustus 2009 zijn in West- Brabant bijna 9 duizend vrouwen werkloos. De werkloosheid bij vrouwen is tussen ember 20 en augustus 2009 met ruim een vijfde (22%) toegenomen.. Het aantal werkloze mannen neemt tussen eind 20 en augustus 2009 met 36% toe en is daarmee anderhalf maal zo groot als de toename bij vrouwen. Langdurige werkloosheid In de periode steeg de langdurige werkloosheid (personen die 1 jaar of langer werkloos zijn) nog behoorlijk. In 20 trad een voorzichtige daling van het aantal langdurig werklozen op. Vanaf het 4e kwartaal 20 daalde de langdurige werkloosheid met meer dan 700 personen per kwartaal. Ook in 20 en 20 zette deze daling onder langdurig werklozen door. Het dalingstempo verminderde in 20 nauwelijks. In de eerste acht maanden van 2009 zwakt de daling van de langdurige werkloosheid duidelijk af. Het aantal langdurig werklozen ligt in augustus 2009 met personen nog maar 5% lager dan in ember 20. Het aantal personen tussen een en twee jaar werkloos stijgt in de eerste acht maanden van 2009, in tegenstelling tot voorgaande jaren, met 23% (+400 personen). De afname van de werkloosheid bij personen die langer dan twee werkloos zijn wordt minder groot. In de eerste acht maanden van 2009 is deze afname gehalveerd ten opzichte van 20 (respectievelijk -13% en -26%). Gelet op de fors hogere instroom van nieuwe werklozen en de afnemende uitstroom mag worden verwacht dat de langdurige werkloosheid de komende jaren sterk zal gaan stijgen. 9

10 4. Uitkeringen West-Brabant Het SES-gebied West-Brabant telt bijstandsuitkeringen tot 65 jaar (juli 2009) en bijna WW-uitkeringen (i 2009). Beide soorten uitkeringen tonen tot en met de eerste helft van 20 vrijwel eenzelfde beeld: Vanaf halverwege 2005 tot en met de i 20 een afname van het aantal uitkeringen. Figuur 4 Ontwikkeling WWB en WW SES West-Brabant mrt WWB uitkeringen WW uitkeringen Bron: statline CBS. In de 2 e helft van 20 wordt het beeld meer divers. De daling van het bijstandvolume houdt nog aan terwijl het aantal WW-uitkeringen in het vierde kwartaal sterk toeneemt. Vanaf januari 2009 loopt ook het aantal bijstandsuitkeringen geleidelijk op. De grote toename van het aantal WW-uitkeringen zet in 2009 verder door. De effecten van de economische krimp zijn nu ook zichtbaar geworden in de ontwikkeling van de regionale bijstand. Ten aanzien van de WW-uitkeringen was dit effect al zichtbaar in het 4 e kwartaal van 20. Bijstandsuitkeringen WWB Eind ember 20 nam het aantal bijstandsgerechtigden(tot 65 jaar) in West-Brabant nog met 180 personen af ten opzichte van een kwartaal eerder. In januari 2009 is voor het eerst sinds maart 2005 een stijging van het aantal bijstandsuitkeringen zichtbaar (+0,4%). Deze stijging zet in de twee daarop volgende kwartalen van 2009 door. Het aantal bijstandsuitkeringen ligt eind juli % hoger dan eind ember 20 (+580 bijstandsuitkeringen). 10

11 Gemeente Breda Monitoring ontwikkeling uitkeringen 2e voortgangsrapportage 2009 West-Brabant Tussen i en juli 2009 is het regionaal bijstandvolume met 150 personen toegenomen tot 7810 personen. Dit is twee maal zo groot dan het maandgemiddelde in de 1 e helft van Het West-Brabantse bijstandsvolume ligt eind juli 2009 nog altijd 9% lager dan eind ember 20 (taakstelling %). Door de te verwachten grote werkloosheidstijging in 2009 en 2010 zal het aantal bijstandsgerechtigden het komend jaar verder toenemen. Hiermee komt de regionale taakstelling onder druk te staan. Tabel 5: Ontwikkeling uitkeringen WWB (bijstand) en WW West-Brabant t.o.v. - (%) -09 t.o.v. - (%) WWB ,9% -11,0% WW ,0% -11,9% Bron:statline CBS. Op landelijk niveau constateert het CBS in het eerste halfjaar van 2009 eveneens een toename van het aantal bijstandsuitkeringen tot 65 jaar. (+4,4% ten opzichte van ember 20). In Zuid-Nederland was in het afgelopen halfjaar de stijging ongeveer anderhalf keer zo groot dan landelijk. Werkloosheidsuitkeringen WW Het aantal WW-uitkeringen boog in het 4 e kwartaal van 20 om van een daling in een stijging. Hiermee werden de gevolgen van de financiële crisis voor het eerst in de West- Brabantse regio zichtbaar. Het aantal WW-uitkeringen stijgt in het 1 e halfjaar van 2009 verder tot ruim uitkeringen. Het WW-volume stijgt in 6 maanden tijd met ruim uitkeringen. Dit is 29% hoger dan eind ember 20 en nog maar 12% lager dan eind ember 20 (taakstelling %). Hiermee wordt de taakstelling niet meer gehaald. Door een te verwachten grote(re) toename van het aantal WW-gerechtigden in 2009 en 2010 zal deze regionale taakstelling verder onder druk komen te staan. Maandinformatie van het UWV Werkbedrijf over West-Brabant indiceert m.b.t. het aantal personen met een WW-uitkering een verdere toename van 17% over de periode iaugustus Dit betekent voor SES West-Brabant een verdere toename van het WW-volume tot uitkeringen eind augustus De stijging ten opzichte van ember 20 zal dan eind 51% bedragen. 11

12 5. Arbeidsongeschiktheid West-Brabant Arbeidsongeschiktheid Het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (AO: WAO, Wajong, WAZ) bedraagt in West-Brabant eind i uitkeringen. Het aantal uitkeringen daalt ten opzichte van ember 20 met 2%. Ten opzichte van ember 20 is het aantal uitkeringen met 11% gedaald. Het aantal uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid daalt substantieel vanaf Deze daling wordt volgens het UWV veroorzaakt door beëindigingen van de uitkering als gevolg van herbeoordeling, pensionering en overlijden, terwijl de instroom in de WAO als gevolg van de invoering van de WIA beperkter is (alleen oude gevallen). Figuur 6 : Ontwikkeling arbeidsongeschiktheid (WAO, Wajong, WAZ) West-Brabant mrt Uitkeringen arbeidsongeschiktheid (WAO, WAZ, Wajong) Bron: statline CBS Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) De Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) wil de focus op werk versterken. De WIA is de opvolger van de WAO. Het WIA-volume in West-Brabant kwam in 20 uit op uitkeringen en in 20 op uitkeringen. Het aantal WIA-uitkeringen was in 20 met 59% toegenomen. Deze toename ligt in 20 6% hoger dan de landelijke ontwikkeling Voor 2009 zijn geen regionale WIA-gegevens beschikbaar. Per saldo daalde in 20 het totaal aantal uitkeringen van AO én WIA in West-Brabant met 2,5% ten opzichte van 20. Deze afname is in 20 twee maal zo groot dan landelijk. 12

13 Gemeente Breda Monitoring ontwikkeling uitkeringen 2e voortgangsrapportage 2009 West-Brabant Figuur 7 Ontwikkeling (WIA uitkeringen West-Brabant schatting augustus 2009 Uitkeringen WIA Bron: UWV Atlas SV 20 en 20, maandcijfers cijfers en trends Het aantal landelijke WIA-uitkeringen steeg in 20 met uitkeringen tot (+53%). Tot en met augustus 2009 stijgt in Nederland het aantal WIA-uitkeringen met 23%. Wordt dit percentage geprojecteerd op West-Brabant dan geeft dit regionaal een toename tot uitkeringen eind augustus. Tabel 8 : Ontwikkeling arbeidsongeschiktheid, Wajong en WIA West-Brabant t.o.v. - (%) -09 t.o.v. - (%) Arbeidsongeschiktheid (AO) ,1% -11,1% Wajong ,1% 23,1% WIA Bron: statline CBS, UWV Atlas SV 20 en 20 Wajong Het aantal uitkeringen voor Wajongers in West-Brabant toont, in tegenstelling tot het totaal aantal uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid WAO en WAZ, al ruim vijf jaar een stijgende lijn. Tussen maart 2004 en i 20 steeg het aantal regionale uitkeringen Wajong geleidelijk tot Na i 20 trad een tempoversnelling op in deze toename. Het aantal Wajong uitkeringen nam in 20 fors toe (+10,2%). In 20 steeg het aantal Wajong uitkeringen verder met 7,3%. Eind 20 telde West-Brabant Wajong-uitkeringen. 13

14 In de 1 e helft van 2009 stijgt het aantal Wajong-uitkeringen met ruim 4% verder tot uitkeringen. Daarmee wordt het stijgingstempo van 20 vastgehouden. Figuur 9 : Ontwikkeling arbeidsongeschiktheid Wajong West-Brabant mrt Uitkeringen Wajong Bron: statline CBS Ten opzichte van eind 20 is het aantal wajongers inmiddels met 23 procent toegenomen en ten opzichte van eind 20 met bijna 12%. Volgens het UWV (Wajongdossieronderzoek) wordt de landelijke toename bij de Wajong vooral veroorzaakt door de toenemende instroom vanuit het speciaal voortgezet onderwijs en het praktijkonderwijs en door de opschoning van de bijstandbestanden. 14

15 Gemeente Breda Monitoring ontwikkeling uitkeringen 2e voortgangsrapportage 2009 West-Brabant Bijlagen. Bestand WWB per gemeente SES West Brabant (jonger dan 65 jaar) per kwartaal % t.o.v. % t.o.v. - mrt- - sep- - mrt- - sep- - mrt Aalburg ,0% 25,0% Alphen-Chaam ,0% -25,0% Baarle-Nassau ,0% 20,0% Bergen op Zoom ,0% 14,1% Breda ,9% 1,6% Drimmelen ,1% 0,0% Etten-Leur ,7% 5,1% Geertruidenberg ,3% 5,9% Halderberge ,0% 14,3% Moerdijk ,7% 5,3% Oosterhout ,4% 5,7% Roosendaal ,5% 12,0% Rucphen ,0% 10,5% Steenbergen ,0% 11,8% Werkendam ,7% 0,0% Woensdrecht ,9% 5,9% Woudrichem ,0% 0,0% Zundert ,0% 12,5% Totaal West Brabant ,0% 5,9% Bron; Statline CBS Bestand WW per gemeente SES West Brabant - mrt- - sep- - * mrt-* -* sep-* -* mrt-09* Aalburg Alphen-Chaam Baarle-Nassau Bergen op Zoom Breda Drimmelen Etten-Leur Geertruidenberg Halderberge Moerdijk Oosterhout Roosendaal Rucphen Steenbergen Werkendam Woensdrecht Woudrichem Zundert Totaal West Brabant * afgerond op Bronnen:CBS statline, UWV 15

16 Bestand Arbeidsongeschiktheid per gemeente SES West Brabant % t.o.v. % t.o.v. % t.o.v. - mrt- - sep- - mrt- - sep- - mrt Aalburg ,5% -5,4% -2,8% Alphen-Chaam ,7% -6,7% -3,4% Baarle-Nassau ,6% -3,0% -3,0% Bergen op Zoom ,2% -6,0% -2,0% Breda ,9% -5,7% -1,5% Drimmelen ,4% -7,6% -2,7% Etten-Leur ,3% -3,8% -1,7% Geertruidenberg ,9% -6,3% -2,2% Halderberge ,2% -9,6% -3,1% Moerdijk ,9% -6,6% -2,3% Oosterhout ,2% -7,9% -3,0% Roosendaal ,6% -6,0% -1,8% Rucphen ,5% -7,8% -2,4% Steenbergen ,3% -7,3% -1,9% Werkendam ,0% -8,5% -2,3% Woensdrecht ,1% -9,2% -2,5% Woudrichem ,5% -8,0% -2,1% Zundert ,0% -7,4% -3,3% Totaal West Brabant ,1% -6,6% -2,1% Bron; Statline CBS Bestand Wajong per gemeente SES West Brabant % t.o.v. % t.o.v. % t.o.v. - mrt- - sep- - mrt- - sep- - mrt Aalburg ,7% 16,7% 0,0% Alphen-Chaam ,0% 0,0% 0,0% Baarle-Nassau ,0% 50,0% 20,0% Bergen op Zoom ,0% 10,0% 4,8% Breda ,2% 13,5% 5,3% Drimmelen ,5% 3,1% 3,1% Etten-Leur ,3% 16,7% 5,0% Geertruidenberg ,9% 5,9% 0,0% Halderberge ,3% -5,6% 0,0% Moerdijk ,5% 16,7% 5,0% Oosterhout ,6% 11,8% 0,0% Roosendaal ,6% 17,5% 5,7% Rucphen ,4% 0,0% 0,0% Steenbergen ,4% 15,4% 7,1% Werkendam ,8% 5,6% 5,6% Woensdrecht ,7% 7,7% 7,7% Woudrichem ,3% 14,3% 0,0% Zundert ,1% 14,3% 0,0% Totaal West Brabant ,1% 11,7% 4,1% Bron; Statline CBS 16