Effectenrapport tram 9 Rapport d incidences tram 9 Pagina 2 van 74

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave Table de matières 1 De verantwoording van het project, de beschrijving van de doelstellingen en het tijdschema voor de uitvoering Voorwerp van de opdracht Voorstelling van de algemene doelstellingen en de verantwoording van het project Rubrieken van bijlage B die aan de basis liggen voor het realiseren van het huidige effectenverslag Beknopt tijdsschema van de uitvoering van het project, duur van de fases die voor bijzondere hinder zorgen De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project Varianten A Vervoersmodus Bus B Vervoersmodus Tram C Vervoersmodus Metro Multicriteria-analyse van indeling van de varianten volgens hun strategische effect A Gelijkvormigheid met de gewestelijke en gemeentelijke plannen B Prestaties van het openbaar vervoer C Gelijkvormigheid met de strategische doelstellingen en de prioriteiten van gewestelijke mobiliteit D Stedelijke en landschappelijke integratie E Invloed op het milieu (fauna, flora, hydro(geo)logie) F Invloed op het parkeren G Exploitatieproblemen H Investeringskosten en exploitatiekosten I Hinder veroorzaakt door de bouwwerkzaamheden (duur en effecten) J Robuustheid tegenover de verkeersvoorspellingen K Impact van het lawaai en de trillingen in de exploitatiefase L Bediening van de dichtbevolkte wijken M Conclusie Evaluatie van de varianten Grondige analyse van de effecten van de drie aangenomen varianten A Samenvatting B Conclusie Details van inplanting van de haltes en de eigen bedding voor de gekozen variant A Inplanting van de haltes B Inplanting van de trambedding Analyse per domein opgelegd door het BWRO Stedenbouw en landschap A Bestaande toestand B Voorspelbare situatie C Geplande toestand D Werf Het erfgoed A Bestaande toestand B Geplande toestand C Werf Het sociale en economische vlak A Bestaande toestand B Geplande toestand La justification du projet, la description de ses objectifs et le calendrier de sa réalisation Présentation succincte du projet Présentation des objectifs généraux du projet qui justifient celui-ci Rubrique(s) de l annexe B qui motive(nt) le présent rapport d incidences Calendrier succinct de la réalisation du projet, durée des phases présentant des nuisances particulières comme le bruit ou la poussière ou la mobilité La synthèse des différentes solutions envisagées ayant présidé au choix du projet introduit par le demandeur eu égard à l environnement Variantes A Mode Bus B Mode Tram C Mode Metro Analyse multicritères de classement des variantes selon leur impact stratégique A Critère de conformité aux plans régionaux et communaux B Critère de performance des transports publics C Critère de conformité avec les objectifs stratégiques et les priorités de mobilité Régionale D Critère d insertion urbaine et paysagère E Critère d impact sur l environnement (faune, flore, hydro(géo)logie) F Critère d impact sur le stationnement G Critère de contraintes d exploitation H Critère de coûts d investissement et de coûts d exploitation I Critère de nuisances générées par les chantiers (durée et impacts) J Critère de robustesse vis-à-vis des prévisions de trafic K Critère d impact du bruit et des vibrations en phase d exploitation L Critère de desserte des quartiers à haute densité d habitat M Conclusion Evaluation des variantes A Analyse approfondie des impacts des trois variantes Résumé B Conclusion Détails d implantation des arrêts de tram et d implantation du site propre tram pour la variante choisie A Implantation des arrêts de tram B Implantation du site propre tram Analyse proprement dite par domaine imposé par le CoBAT L urbanisme et le paysage A Situation existante B Situation Prévisible C Situation projetée D Chantier Le patrimoine A Situation existante B Situation Projetée C Chantier Le domaine social et économique A Situation Existante B Situation projetée C Chantier Pagina 2 van 74

3 Inhoudsopgave (vervolg) 3.3.C Werf Mobiliteit (verkeer, parkeren, ) A Bestaande toestand: toegankelijkheid binnen het geografisch gebied B Voorspelbare situatie C Geplande toestand: toegankelijkheid van het project D Werf De bodem, het grondwater en het oppervlaktewater (hydrografisch netwerk) A Bestaande toestand B Geplande toestand C Werf Afvalwater, regenwater en watervoorziening A Bestaande toestand B Geplande toestand C Werf Fauna en flora A Bestaande toestand B Geplande toestand C Werf Energie A Bestaande toestand B Geplande toestand De lucht A Bestaande toestand B Geplande toestand C Werf Het (micro)klimaat Geluid en trillingen A Bestaande Toestand B Geplande Toestand C Werf De mens (aanvulling van de inhoud van de hoofdstukken lucht, geluid en trillingen, mobiliteit, ) A Veiligheid van de bezoekers van de zondagmarkt B Veiligheid in de omgeving van scholen C Veiligheid in de omgeving van recreatieve zones D 3.12.E Veiligheid van de haltes Effect op de veiligheid en gezondheid van personen F Informeren van de buurtbewoners Afvalbeheer A Werf Niet-technische samenvatting van het effectenverslag Stedenbouw en Landschap - Samenvatting van de onderzochte Varianten A Haalbaarheidsstudie B Haltes C Inplanting trambedding Het Erfgoed Het Sociale en Economische Vlak A Werfimpact B Invloed op handelskern Jette De Mobiliteit A Invloed op het verkeer B Invloed op het parkeren De bodem, het grondwater en het oppervlaktewater Afvalwater, regenwater en watervoorziening Invloed op het milieu (fauna, flora, hydro(geo)logie) La mobilité (circulation, stationnement) A Situation existante : Accessibilité dans l aire géographique B Situation future prévisible C Situation projetée : Accessibilité du projet D Chantier Le sol, les eaux souterraines et les eaux de ruissellement (réseau hydrographique) A Situation existante B Situation projetée C Chantier Les eaux usées, eaux pluviales et aux de distribution A Situation existante B Situation projetée C Chantier La faune et la flore A Situation existante B Situation projetée C Chantier Energie A Situation existante B Situation projetée L air A Situation existante B Situation projetée C Chantier: Le (micro)climat L environnement sonore et vibratoire A Situation existante B Situation projetée C Chantier: L être humain (en complément au contenu des chapitres air, bruit et vibrations, mobilité, ) A Sécurité des clients du marché dominical B Sécurité aux abords des écoles C Sécurité aux abords des zones récréatives D Sécurité des arrêts E 3.12.F Impact sur la santé et la sécurité des personnes Informations à l adresse des riverains La gestion des déchets A Chantier Résumé non technique du rapport d incidences L urbanisme et le paysage Synthèse des variantes analysées A Etude de Faisabilité B Arrêts C Implantation des voies de tram Le patrimoine Le domaine social et économique A Chantier B Impact sur le noyau commercial de Jette La mobilité A Impact sur la circulation B Impact sur le stationnement Le sol, les eaux souterraines et les eaux de surface Les eaux usées, eaux pluviales et eaux de distribution Impact sur l environnement (faune, flore, hydro(géo)logie) L être humain Pagina 3 van 74

4 Inhoudsopgave (vervolg) 4.8 De mens Hinder veroorzaakt door de bouwwerkzaamheden Incidences transversales du chantier Pagina 4 van 74

5 Inleiding Introduction Deze stedenbouwkundige aanvraag betreft het vak 1 van de studie van tramlijn 9 en welke zich uitstrekt van het kruispunt Jetselaan - Lakenselaan tot aan het kruispunt Dikke Beuklaan Tentoonstellingslaan, welke werd toevertrouwd aan de associatie Grontmij-SumProject. Deze aanvraag maakt deel uit van het ruimere project van tramlijn 9 tussen het station Simonis, het Noordoosten van Jette en de Houba de Strooperlaan. (zie plan hierna) De stedenbouwkundige aanvraag behelst een globale aanleg van gevel tot gevel die zowel de infrastructuren voor de tramlijn integreert als de heraanleg van de aansluitende publieke ruimte langs de gehele tramlijn. Parallel hiermee zal een stedenbouwkundig attest voor een ondergrondse parking onder het Spiegelplein worden aangevraagd bij BROH en zal eveneens een stedenbouwkundige vergunning ingediend worden bij het Vlaams Gewest voor de heraanleg van het deel van de rijweg van de Dikke Beuklaan gelegen op het grondgebied van de gemeente Wemmel. Anderzijds is voorzien dat tegen eind 2012, na overleg met de Gemeente Jette, een stedenbouwkundige vergunning ingediend zal worden betreffende de bovengrondse herinrichting van het Spiegelplein. Een stedenbouwkundige vergunningaanvraag voor de herinrichting van de ondergrondse volumes en bestaande ruimtes in het station Simonis zal ingediend worden in 2013 om hiervan een eindpunt te maken van lijn 9 en de intermodaliteit met de tramlijn 19, de metro (lijnen 2 & 6) en de NMBS te waarborgen. Voorts zal de studie van het vak 2 van lijn 9 tussen het kruispunt Dikke Beuklaan Tentoonstellingslaan enerzijds en de Houba de Strooper Laan en het Heizelplateau anderzijds, in 2013 beginnen. Dit effectenrapport is gebaseerd op de studie van Stratec uit 2008 «Impactstudie van de openbaar vervoersverbinding tussen Simonis en Hoog Jette» en in het bijzonder wat betreft de keuze van het tracé, waarbij de variante 3 A- H werd weerhouden uit de multi-criteria analyse waarbij in totaal 14 varianten zijn onderzocht, variërend van bus, tram, metro en pre-metro. Dit effectenrapport is opgesteld overeenkomstig het vademecum van het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en onderzoekt met name de weerslag van de geplande situatie van de lijn 9 op de bestaande situatie. La demande de permis d urbanisme porte sur le tronçon 1 de l étude de la ligne de tram 9 confiée à l association Grontmij-SumProject et qui s étend du carrefour de l avenue de Jette et l avenue de Laeken jusqu au carrefour entre l avenue de l Arbre Ballon et l avenue de l Exposition. Cette demande s inscrit dans le projet plus global de la ligne tram 9 entre la station Simonis, le Nord-Ouest de Jette et l avenue Houba de Strooper. (voir plan ci-après) Il s agit d un réaménagement global de façade à façade intégrant tant les infrastructures pour la ligne de tram que les espaces publics adjacents sur l entièreté de la ligne de tram. En parallèle à cette demande, une demande de certificat d urbanisme pour le parking souterrain de la Place du Miroir sera demandée auprès de l AATL et une demande de permis d urbanisme sera introduite auprès de la Région flamande pour le réaménagement de la partie de voirie de l avenue de l Arbre Ballon sur la Commune de Wemmel. D autre part une demande de permis d urbanisme concernant le réaménagement de la place du Miroir en surface sera introduite fin 2012 après concertation avec la Commune de Jette. D autre part une demande de permis d urbanisme infrastructures pour le réaménagement des volumes et espaces existants en souterrain dans la station Simonis pour recevoir le terminus de la ligne 9 et assurer l intermodalité avec la ligne 19, le métro (lignes 2 & 6) ainsi qu avec la SNCB, sera déposée en Par ailleurs l étude du tronçon 2 de la ligne 9 entre le carrefour de l avenue de l Arbre Ballon et l avenue de l Exposition d une part et l avenue Houba de Strooper et le plateau du Heysel d autre part, débutera en Ce rapport d incidences se base sur l étude de Stratec de 2008 «Etude d impact de la liaison en transport commun entre Simonis et le haut de Jette» et plus particulièrement quant au choix du tracé (variante 3 A-H) retenu suite à une analyse multicritères. Cette analyse compte 14 variantes, allant de variantes de bus et de tram aux variantes de métro et de pré-métro. Ce rapport est rédigé conformément au vademecum du Ministère de la Région de Bruxelles-Capitale et présente et développe notamment les incidences de la situation projetée de la ligne 9 sur la situation existante. Pagina 5 van 74

6 Plan van de volledige tramlijn 9 met de twee vakken Plan de la ligne de tram 9 complète avec les deux tronçons Pagina 6 van 74

7 De verantwoording van het project, de beschrijving van de doelstellingen en het tijdschema voor de uitvoering 1 De verantwoording van het project, de beschrijving van de doelstellingen en het tijdschema voor de uitvoering 1 La justification du projet, la description de ses objectifs et le calendrier de sa réalisation 1.1 Voorwerp van de opdracht Onderhavige opdracht betreft de volledige ontwerpopdracht voor de uitvoering van de nieuwe tramlijn tussen het metrostation Simonis, het Noordwesten van Jette en de Tentoonstellingslaan, alsook de herinrichting van de openbare ruimte van gevel tot gevel. Het tracé is onder te verdelen in verschillende segmenten: de Jetselaan tussen het kruispunt van de Lakenselaan en de Eeuwfeestsquare het Astridplein (Spiegelplein) de Eeuwfeestsquare de Wereldtentoonstellingslaan tussen de Eeuwfeestsquare en het Oude Afspanningsplein de Laarbeeklaan tussen het Oude Afspanningsplein en UZ Brussel de Dikke Beuklaan (tussen UZ Brussel en het kruispunt van de Tentoonstellingslaan) De opdracht omvat de stabiliteit, architectuur en landschappelijke studies, alsook de burgerinspraak. Het betreft de volledige herziening van het profiel van de laan en de publieke ruimte, met inbegrip van de bus- en tramhaltes van het openbaar vervoer (de volledige weg) en met inbegrip van de eigen bedding van de tram, op basis van de door de MIVB opgestelde tracéplannen en voor welke enkel een fundering onder de sporen moet worden voorzien. De studie omvat eveneens de lokale herinrichting van de halte Broustin voor de volgende doeleinden: Afschaffing van de busbediening van de halte Aanpassing van de geometrie en de uitrusting van de perrons in overeenstemming met de bepalingen voor de andere haltes van de lijn. Voor dit project zijn in het verleden nog geen vergunningen afgegeven. 1.1 Présentation succincte du projet Le présent marché porte sur la mission complète de projet pour la réalisation d une nouvelle ligne de tramways entre la station de métro Simonis, le Nord-Ouest de Jette et l Avenue de l Exposition, ainsi que le réaménagement de l espace public de façade à façade. Le tracé se subdivise en différentes parties : l Avenue de Jette entre le carrefour de l Avenue de Laeken et le Square du Centenaire la place Astrid (la place Miroir) le Square du Centenaire l Avenue de l Exposition Universelle entre le Square du Centenaire et la Place de l Ancienne Barrière l Avenue du Laerbeek entre la place de l Ancienne Barrière et l UZ Brussel l Avenue de l Arbre Ballon (entre l UZ - Brussel et le carrefour de l Avenue de l Exposition) La mission comprend l étude de stabilité, d architecture et d urbanisme. Il s agira de refaire entièrement le profil des artères concernées et de l espace public, y compris les arrêts des transports en commun bus et trams, en incluant le site propre du tram, sur base des plans de tracé établis par la STIB et pour lequel un coffre sous voies est à prévoir. L étude comprend également le réaménagement local de l arrêt Broustin pour les objectifs suivants : Suppression de la desserte bus de l arrêt Mise à niveau de la géométrie et de l équipement des quais conformément aux dispositions définies pour les autres arrêts de la ligne Pour ce projet aucun permis n a été délivré antérieurement. 1.2 Voorstelling van de algemene doelstellingen en de verantwoording van het project 1 De verbetering van de toegankelijkheid van het noord-westelijke deel van het Brussels Gewest De tramlijn zal de bereikbaarheid met het openbaar vervoer van het noordwestelijke deel van Brussel aanzienlijk verbeteren, momenteel is het gebied alleen met de bus ontsloten. De lijn vormt zo een ontbrekende schakel in het openbaar vervoersnetwerk. De tramlijn zal als een feeder fungeren tussen de gemeenten Jette en Ganshoren en de metrostations Simonis en Koning Boudewijn. Het project zal de toegankelijkheid van dit gedeelte in het Gewest moeten vergemakkelijken en zou in grote mate bijdragen tot de vermindering van het gebruik van de personenwagen. Het noordwestelijke deel van Brussel wordt momenteel beheerst door het gebruik van de wagen voor verplaatsingen van 1.2 Présentation des objectifs généraux du projet qui justifient celui-ci 1 L amélioration de l accessibilité de la partie nord-ouest de la Région Bruxelles Capitale La ligne de tram améliorera considérablement l accessibilité de ces quartiers qui ne sont actuellement accessible qu en bus. Cette ligne forme donc un maillon manquant dans le réseau de transport en public. La ligne de tram sera une connexion forte entre les communes de Jette et Ganshoren et les stations de métro Simonis et Roi Baudouin. Le projet de desserte en transport public entre Simonis et le Haut de Jette améliorera l accessibilité de cette partie de la Région et contribuerait sensiblement aux objectifs de réduction de l usage de la voiture particulière. Ce quar- 1 Source: Etude d impacts de la liaison en transport en commun entre Simonis et le haut de Jette / Bron : Impactstudie van de verbinding van het openbaar vervoer tussen Simonis en Hoog-Jette Pagina 7 van 74

8 De verantwoording van het project, de beschrijving van de doelstellingen en het tijdschema voor de uitvoering allerlei aard. Deze tendens is te verklaren door het feit dat deze wijk voorzien is van een goede weginfrastructuur. In het noorden beschikt Hoog-Jette over de afritten 8 (Wemmel) en 9 (Jette) van de Ring (R0). In het zuiden is de wijk toegankelijk via de Leopold II-laan en de Keizer Karellaan. Bovendien voldoet het openbaar vervoer er niet aan de vraag: tijdens de piekuren heerst een systematische verzadiging van bussen 13 en 14 tussen de haltes Legrelle en Simonis. Om de doelstelling van het GOP te bereiken, dat streeft naar een vermindering met 20 % van het totaal aantal door voertuigen (wagens en vrachtwagens) afgelegde km op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, over een ganse dag in vergelijking met het totaal bereik genoteerd voor 1999, zullen ingrijpende maatregelen moeten worden genomen (parkeerbeheer, verbetering van het openbaar vervoer, tarifering van het wagengebruik, enz.) die een modale transfer naar het openbaar vervoer kunnen garanderen (geraamd op +45% voor het ganse Gewest). De herschikking van het transportaanbod op gewestelijk niveau is absoluut noodzakelijk, om voldoende capaciteit te bieden om op deze manier een wijziging in de vervoerwijzekeuze mogelijk te maken. Op gewestelijk vlak is de as Simonis (Belgica) Jette een ingaande radiaalweg die loopt door een zone die momenteel slecht bediend wordt door de snelle vervoersmodi, zoals de trein, de metro of de premetro. Zonder modale verschuiving, neemt de vraag naar vervoer in de doorkruiste zone voortdurend toe, met vooral nieuwe wijken die ontstaan zijn uit de projectontwikkeling (Tuinen van Jette). Die nieuwe openbaar vervoersbediening vormt een echte opportuniteit voor de gemeenten Jette en Ganshoren. Die as zal ook de activiteitenpool van het UZ Brussel bedienen die momenteel zeer slecht bediend wordt door het openbaar vervoer in vergelijking met complexen van een soortgelijke omvang in het gewest. Andere polen die aanleiding geven tot verplaatsingen, zoals het Universitair Ziekenhuis Brugmann en het Koning Boudewijnpark, zullen gemakkelijker te bereiken zijn dankzij de nieuwe openbaar vervoersverbinding. Op een meer lokaal niveau zal de integratie van dat nieuwe openbare vervoer een betere bediening mogelijk maken van de dichtbevolkte wijk langs de Jetselaan en van de handelskern van de Spiegel. Daarbij komt een niet te verwaarlozen potentieel van pendelaars die hun privévoertuigen zullen laten staan aan de grens van het Gewest om volgens het Park & Ride principe een snelle lijn te nemen naar het centrale metronet (lijnen 2 en 6). Wat de koppeling van de verschillende netten betreft, consolideren de verbindingen met het multimodale knooppunt van het station Simonis en van het toekomstige GEN-station Tentoonstelling het hele Brusselse net. Zij maken immers doeltreffende aansluitingen naar talrijke gewestelijke en buitengewestelijke bestemmingen mogelijk. Op gemeentelijk vlak is het hoofddoel de verbetering van de bediening van de bewoners en van de tewerkstellingsen activiteitenpolen, zoals het UZ-Brussel en de commerciële zone rond het Spiegelplein. Het is ook de gelegenheid om de inrichting van de grote invalswegen, zoals de Jetselaan en de Tentoonstellingslaan, te herzien. Verbeteren van de leefkwaliteit Het project behelst meer dan de aanleg van de infrastructuur van de tram. De komst van de tram biedt de mogelijkheid om de publieke ruimtes langsheen het trace ook daadwerkelijk te herwaarderen. Een integrale aanpak voor de heraanleg van de lanen dringt zich op. Bij de aanleg van de tram en fietspaden dient rekening te worden gehouden met de doorkruiste wijken. Er wordt gestreefd naar een juiste balans tussen auto, tram, fiets, voetganger en groen. Dit komt de leefkwaliteit van de lokale bevolking ten goede en maakt dat het project de aanleg van de tramlijn overstijgt. De bomen langs de lanen vormen een groen lint dat de tram langs zijn parcours begeleidt. Onze visie is om zoveel mogelijk bomen te behouden of nieuw aan te planten langs het tramtraject. De éénheid van het traject zal versterkt worden door het aanplanten van een beperkt aantal soorten bomen. Het groen karakter van de tramlijn zal nog versterkt worden door het inzaaien van gras tussen de tramsporen. tier, situé au Nord-Ouest de la Région de Bruxelles-Capitale est actuellement dominé par l utilisation de l automobile pour tous les types de déplacement. Cette tendance s explique par le fait que ce quartier est bien desservi par les infrastructures routières. En effet, au Nord, le haut de Jette est desservi par les sorties 8 (Wemmel) et 9 (Jette) du Ring (R0). Au Sud, le quartier est accessible par le boulevard Léopold II et l avenue Charles Quint. De plus, les transports en commun, qui le desservent semblent, insuffisants face à la demande ; ainsi les bus 13 et 14 sont systématiquement saturés aux heures de pointe entre les arrêts Legrelle et Simonis. Pour atteindre l objectif du PRD de réduction de 20%, du total de véhicules-km (automobiles et poids lourds) effectués sur le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale, sur toute une journée par rapport au total atteint en 1999, des mesures fortes devront être prises (gestion du stationnement, amélioration des transports publics, tarification de l usage de la voiture, etc.) qui auront pour conséquence un transfert modal important vers les transports en commun (estimé à + 45% pour toute la Région). Le redéploiement de l offre de transport au niveau régional est donc absolument nécessaire pour éviter des sous-capacités susceptibles d anéantir les effets des mesures de report modal. Au niveau régional, l axe Simonis (Belgica) Jette est une radiale pénétrante qui traverse une zone mal desservie actuellement par les modes rapides tel que le train, le métro ou le prémétro. Sans tenir compte du report modal prévu, la demande en transport de la zone traversée est en constante progression avec notamment de nouveaux quartiers nés de la promotion immobilière (jardins de Jette). Cette nouvelle desserte en transport en commun représente une réelle opportunité pour les communes de Jette et de Ganshoren. Cet axe desservira également le pôle d activité de l UZ-Brussel qui est très mal desservi actuellement par les transports en commun comparativement aux complexes d importance similaires situés dans la région. D autres pôles générateurs de déplacements comme l Hôpital Universitaire Brugmann et le Parc Roi Baudouin seront plus facilement accessibles grâce à cette nouvelle liaison de transport public1. A un niveau plus local, l insertion de ce nouveau transport en commun permettra une meilleure desserte du quartier densément peuplé situé le long de l Avenue de Jette et du noyau commercial du Miroir. A cela s ajoute un potentiel non négligeable de navetteurs susceptibles d abandonner leur véhicule privé à la frontière de la Région pour emprunter selon le principe du «Park & Ride» une ligne rapide vers le réseau central de métro (lignes 2 et 6). Du point de vue de l interconnexion des différents réseaux, les liaisons au nœud multimodal de la station Simonis et de la future gare RER Exposition consolident l ensemble du réseau bruxellois en permettant des correspondances efficaces vers de nombreuses destinations régionales et extra-régionales. Au niveau communal, l objectif principal réside dans l amélioration de la desserte pour les habitants et pour les pôles d emploi et d activité tel que l UZ Brussel et la zone de commerce place du Miroir. C est aussi l occasion de repenser l aménagement des axes de pénétration tel que les avenues de Jette et de l Exposition. Amélioration de la qualité de vie Le projet comprend plus que l aménagement même de l infrastructure du tram. L introduction du tram offre la possibilité de requalifier les espaces publics le long du tracé. Une approche intégrale pour le réaménagement s impose. Pour l aménagement du tram et des pistes cyclables l on doit tenir compte des quartiers traversés. Le projet recherche un équilibre entre voiture, tram, vélo, piétons et espaces verts. Ceci améliorera la qualité de vie de la population locale et de ce fait le projet dépasse l installation d une ligne de tram. Les arbres le long des avenues forment un ruban vert qui accompagne le tram dans son parcours. La vision du projet est de maintenir les arbres au maximum et d en planter des nouveaux où cela est possible mais plus dans un esprit de continuité et d unité en se concentrant sur quelques essences. Le caractère vert du tracé de tram sera encore renforcé par l engazonnement du site propre du tram. Verbeteren van de verkeersveiligheid voor de verschillende weggebruikers De aanpassing van de rijwegen door de aanleg van de tram wordt aangegrepen om een aantal kruispunten veiliger te maken. Door een aantal maatregelen zoals verkeersdrempels en verhoogde kruispunten zal het autoverkeer ter hoogte van de pleinen, haltes en kruispunten dienen aan te passen aan het stedelijk karakter. Een aantal voetpaden wordt Amélioration de la Sécurité routière pour les différents usagers de la route Les adaptations des voiries pour l introduction du tram forment également une occasion pour améliorer la sécurité routière de certains carrefours. Par la mise en œuvre de certaines mesures tel que des plateaux rehaussés a hauteurs de carrefours, des places et des arrêts de tram qui inciteront le trafic à adapter leur vitesse à l environnement Pagina 8 van 74

9 La justification du projet, la description de ses objectifs et le calendrier de sa réalisation verbreed en langs het ganse traject worden fietspaden of fietssuggestiestroken aangelegd. De bestaande gewestelijke fietsroutes worden aangevuld en aangesloten op de nieuwe fietspaden. urbain. Des pistes cyclables sont intégrées le long du parcours et certains trottoirs étroits sont élargis. Les pistes cyclables régionales sont complétées et connectées aux nouvelles pistes cyclables. 1.3 Rubrieken van bijlage B die aan de basis liggen voor het realiseren van het huidige effectenverslag Rubriek 30. aanleg van tramlijnen (uitgezonderd de boven- of ondergrondse lijnen die reeds werden vastgesteld in bijlage A) 1.4 Beknopt tijdsschema van de uitvoering van het project, duur van de fases die voor bijzondere hinder zorgen De werf zal in verschillende fasen worden uitgevoerd om de nadelige gevolgen van de werf beperken. Voor de vakken aan de oppervlakte, bestaat de werf uit de inrichting van eigen bedding, over het algemeen op de middenberm. De aanvang van de werken is voorzien in het voorjaar van 2013 en de bouwwerken zouden minimaal 18 maanden in beslag nemen. De ruwbouw van de ondergrondse parking in de omgeving van het Spiegelplein zal de werf van tramlijn 9 moeten voorafgaan. In de Fasering is het voorzien om de aanleg van de tramlijn 9 te starten in het noorden, ter hoogte van de Dikke Beuklaan en om dan de aanleg geleidelijk aan uit te voeren naar het zuiden toe. Dit moet dan toelaten om de ruwbouwwerken beëindigd te hebben wanneer de sporen worden gelegd in de Jetselaan. Een gedetailleerde fasering zal voor de werffase opgemaakt worden teneinde een goede coördinatie van deze twee werven te waarborgen en om ook gedurende de verschillende werffases een antwoord te bieden aan de nood aan parkings voor de bewoners en voor het winkelgebeuren. Na toekenning van de vergunning en de opstelling door de auteur van het project van de uitvoeringsplannen van het tracé van de tramlijn, heeft de MIVB minstens een jaar nodig om te beschikken over het materiaal voor plaatsing van de sporen. De aanleg van de dwarsliggers neemt ongeveer 1 jaar in beslag. Gedurende dit jaar van bestelling kunnen de concessiehouders van de nutsleidingen de werken starten. De fundering van de site zelf (verhardingssleuf, platform) zal in een tweede fase worden gerealiseerd (vlak voor de aanleg van de tramlijnen). Tot slot eindigt de werf voor elke fase van vak 1 met de herinrichting van de publieke ruimte van gevel tot gevel. 1.3 Rubrique(s) de l annexe B qui motive(nt) le présent rapport d incidences Rubrique 30. constructions de lignes de tramways (hormis les lignes souterraines ou aériennes déjà visées à l'annexe A) 1.4 Calendrier succinct de la réalisation du projet, durée des phases présentant des nuisances particulières comme le bruit ou la poussière ou la mobilité Le chantier sera réalisé en plusieurs phases. Ainsi, le travail par tronçon permettra de limiter les impacts du chantier. Pour les tronçons en surface, le chantier consiste en l aménagement du site propre, généralement sur la berme centrale. Le début des travaux est prévu pour le printemps 2013 et le chantier durera au minimum 18 mois. La construction (le gros-œuvre) du parking souterrain aux abords de la place du Miroir devra précéder le chantier de la ligne de tram 9. Dans le phasage il est prévu de commencer l aménagement de la ligne de tram 9 au nord, à hauteur de l avenue de l Arbre Ballon et de réaliser l aménagement ainsi graduellement vers le sud. Ceci permettra d avoir réalisé les travaux au gros-œuvre du parking avant que les voies de tram soient posées dans l avenue de Jette. Un phasage détaillé sera réalisé en phase de chantier afin de bien coordonner ces deux chantiers et afin de répondre aux besoins de parking pour les habitants et pour la vie commerciale dans le quartier, durant les différentes phases de chantier. La STIB a besoin d'un an, au moins, après l'acceptation du permis et la réalisation par l'auteur de projet des plans d'exécution du tracé de la ligne de tram pour disposer du matériel de pose des voies. La réalisation des rails-poutres prend environ 1 an. Durant cette année de commande les concessionnaires des impétrants peuvent commencer leurs travaux nécessaires. La fondation du site propre (coffre, plate-forme) pourra être réalisé dans une deuxième phase (juste avant la pose des voies de tram). Le chantier, ceci pour chacune des phases de tronçon 1, se termine par le réaménagement de l espace public de façade à façade. Aflevering stedenbouwkundige vergunning Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Bestelling van dwarsliggers door de MIVB Werven nutsvoorzieningen Fase 1: Fase 2: Fase 3: Fase 4: Fase 5: Sectie Sectie Sectie Sectie Sectie Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel Simonis Tentoonstellingslaan Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel Plaatsen van sporen Fase 1: Fase 2: Fase 3: Fase 4: Fase 5: Sectie Sectie Sec tie Sectie Sectie Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel Simonis Tentoonstellingslaan Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel Herinrichting publieke ruimte Herstelling wegen, Lichtarmaturen, Bomenpartij, Stadsmeubilair Fase 1: Fase 2: Fase 3: Fase 4: Fase 5: Sectie Sec tie Sectie Sectie Sectie Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel Simonis Tentoonstellingslaan Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D Délivrance du PU Année 1 Année 2 Année 3 Année 4 Commande des rails-poutres par la STIB Chantiers Impétrants Phase 1: Phase 2: Phase 3: Phase 4: Phase 5: Section Section Section Section Section Ancienne Barrière Sq. du Centenaire Sq. des Bruxellois Miroir Simonis Exposition Ancienne Barrière Sq. du Centenarire Sq. Des Bruxellois Miroir Pose des voies Phase 1: Phase 2: Phase 3: Phase 4: Phase 5: Section Section Sec tion Section Section Ancienne Barrière Sq. du Centenaire Sq. des Bruxellois Miroir Simonis Exposition Ancienne Barrière Sq. du Centenarire Sq. Des Bruxellois Miroir Réaménagement de l'espace public Réfection voiries, Luminaires, Plantation d'arbres, Mobilier urbain Phase 1: Phase 2: Phase 3: Phase 4: Phase 5: Section Sec tion Sect ion Section Section Ancienne Barrière Sq. du Centenaire Sq. des Bruxellois Miroir Simonis Exposition Ancienne Barrière Sq. du Centenarire Sq. D es Bruxellois Miroir J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D Pagina 9 van 74

10 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project 2 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project 2 La synthèse des différentes solutions envisagées ayant présidé au choix du projet introduit par le demandeur eu égard à l environnement Beknopte voorstelling van de alternatieven (op technisch en/of conceptueel vlak) betreffende de voornaamste aspecten van het project die tijdens het ontwerp van het project werden overwogen, en van de argumenten die de definitieve keuze hebben bepaald. Hiervoor baseren wij ons op de impactstudie van Stratec van Varianten Keuze van het tracé De varianten van reiswegen van de openbaarvervoersverbinding die tussen het metrostation Simonis (of Belgica) en Hoog-Jette bestudeerd zijn, worden hieronder voorgesteld. Hun nummering komt overeen met de nummering van het bestek. De reiswegen van alle varianten zijn in eigen bedding, behoudens anders vermeld. Het gaat in deze studie om: Drie varanten bus; Acht varianten tram; Één variant pre-metro; Twee varianten metro. Présentation succincte des alternatives (techniques et/ou conceptuelles) portant sur les aspects essentiels du projet qui ont été envisagées durant la conception et des arguments ayant déterminé le choix définitif adopté. Cette présentation est basée sur l étude d impacts réalisée par Stratec en Variantes Choix du tracé Les variantes d itinéraires de liaison en transport en commun étudiées entre la station de métro Simonis (ou Belgica) et le haut de Jette sont présentées ci-dessous. Leur numérotation correspond à celle de l étude d impacts. Les itinéraires de toutes les variantes sont en site propre, sauf mention contraire. Dans cette étude ça concerne : Trois variantes bus; Huit variantes tram; Une variante pré-métro ; Deux variantes métro. Pagina 10 van 74

11 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project Plan van met de 14 bestudeerde varianten Plan avec les 14 variantes étudiées Pagina 11 van 74

12 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project 2.1.A Vervoersmodus Bus 2.1.A Mode Bus Variant 2A-H volgt de volgende reisweg: Simonisplein Jetselaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan Generaal de Ceunincklaan tot aan de Houba de Strooperlaan. Merk op dat die reisweg tot aan het UZ Brussel dezelfde is als die van de bestaande bus 14, behalve dat hij over zijn hele traject in een eigen bedding rijdt. De sectie gelegen tussen de Dikke Beuklaan en het begin van de Palfijnsquare wordt momenteel bediend door lijn 84 van de MIVB, terwijl de hele sectie tussen het UZ Brussel en de Houba de Strooperlaan wordt bediend door lijn 820 van De Lijn. Variant 2A-RB heeft dezelfde reisweg als variant 2A-H tot aan de Generaal de Ceunincklaan, die hij verbindt met het metrostation Koning Boudewijn via de Citroenbomenlaan. Zijn volledige reisweg is de volgende: Simonisplein Jetselaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan Generaal de Ceunincklaan Citroenbomenlaan. Variant 2B-RB verschilt van variant 2A-RB tussen het Simonisplein en de Wereldtentoonstellingslaan. In dat geval rijdt de bus in het begin langs het Elisabethpark. Zijn volledige reisweg is de volgende: Simonisplein begin Jetselaan Landsroemlaan Sermonlaan Poplimontlaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan. Merk op dat die reisweg tot aan de Sermonlaan dezelfde is als die van bus 87 (maar ook van die van bussen van De Lijn ). Vanaf de Eeuwfeestsquare komt de reisweg overeen met die van bus 84. La variante 2A-H suit l itinéraire ci-après : Place Simonis Avenue de Jette Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek et Avenue de l Arbre Ballon Avenue du Général Ceuninck jusqu à l Avenue Houba de Strooper. Remarquons que jusqu'à l UZ BRUSSEL cet itinéraire est identique à celui du bus 14 existant, sauf qu il est en site propre sur l ensemble de son parcours. La section située entre l Avenue de l Arbre Ballon et le début du square Palfijn est desservie actuellement par la ligne 84 de la STIB, alors que toute la section entre l UZ Brussel et l Avenue Houba de Strooper est desservie par la ligne 820 De Lijn. La variante 2A-RB a un itinéraire identique à la variante 2A-H jusqu à l Avenue du Général Ceuninck, qu il relie à la station de métro Roi Baudouin via l Avenue des Citronniers. Son itinéraire complet est le suivant : Place Simonis Avenue de Jette Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek et Avenue de l Arbre Ballon Avenue du Général Ceuninck Avenue des Citronniers. La variante 2B-RB diffère de la variante 2A-RB entre la Place Simonis et l Avenue de l Exposition Universelle. Le bus dans ce cas-ci longe au départ le parc Elisabeth. Son itinéraire complet est le suivant : Place Simonis début avenue de Jette Avenue des Gloires Nationales l Avenue Sermon Avenue Poplimont Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek et Avenue de l Arbre Ballon. Remarquons que jusqu'à l Avenue Sermon, cet itinéraire est identique à celui du bus 87 (mais également à ceux des bus De Lijn ). A partir du square du Centenaire, cet itinéraire correspond à celui du bus B Vervoersmodus Tram 2.1.B Mode Tram Variant 3A-H is dezelfde als variant bus 2A-H (Simonisplein Jetselaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan Generaal de Ceunincklaan tot aan de Houba de Strooperlaan). Merk op dat de reisweg tot aan het kruispunt Lakenlaan Jetselaan overeenkomt met die van tramlijn 19 De reisweg van variant 3A-RB is dezelfde als die van variant bus 2A-RB (Simonisplein Jetselaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan Generaal de Ceunincklaan Citroenbomenlaan.) De reisweg van variant 3A-AZ is dezelfde als de vorige tramvarianten tot aan het UZ Brusssel, waar de tram een lus maakt (enkel spoor, wijzerzin) via de Laarbeeklaan, Dikke Beuklaan en Tentoonstellingslaan. De volledige reisweg is de volgende: Simonisplein Jetselaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan Dikke Beuklaan Tentoonstellingslaan. Variant 3B-AZ is dezelfde als variant 3A-AZ, maar volgens dit scenario rijdt de tram door de tunnel onder het kruispunt van de Jetselaan met de Lakenlaan en komt terug bovengronds aan de andere kant van het Koningin Astridplein. De reisweg van variant 3C-AZ is bijna dezelfde als die van variant 2B met de bus tot aan het UZ Brussel, waar de tram een lus maakt (enkel spoor, wijzerzin) via de Laarbeeklaan, Dikke Beuklaan en Tentoonstellingslaan. Volgens die variant is de reisweg van de tram de volgende: Simonisplein begin Jetselaan Landsroemlaan Sermonlaan Poplimontlaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan Dikke Beuklaan Tentoonstellingslaan. Volgens variant 3D-AZ rijdt de tram langs het Elisabethpark. Aan het UZ Brussel is het traject hetzelfde als in de vorige AZ-varianten. Zijn volledige reisweg is de volgende: Simonisplein Pantheonlaan grens van de Landsroemlaan Van Overbekelaan Goedefroylaan De Brouckèrelaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan Dikke Beuklaan Tentoonstellingslaan. Merk op dat langs de Pantheonlaan de reisweg overeenkomt met die van tramlijn 19. De reisweg van variant 3E-AZ is de volgende: Simonisplein Jetselaan Lakenlaan, Poplimontlaan - Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan Dikke Beuklaan Tentoonstellingslaan. Volgens het scenario van variant 3F-AZ zou de tram vertrekken uit het station Belgica en de volgende reisweg volgen: Werrieplein Woestelaan tot aan het Kardinaal Mercierplein spoorwegemplacement tot aan de Tentoonstel- La variante 3A-H est identique à la variante bus 2A-H (Place Simonis Avenue de Jette Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek et Avenue de l Arbre Ballon Avenue du Général Ceuninck jusqu à l Avenue Houba de Strooper). Remarquons que jusqu au carrefour Avenue de Laeken Avenue de Jette, l itinéraire correspond à celui de la ligne de tram 19. L itinéraire de la variante 3A-RB est identique à celui de la variante bus 2A-RB (Place Simonis Avenue de Jette Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek et Avenue de l Arbre Ballon Avenue du Général Ceuninck Avenue des Citronniers.) L itinéraire de la variante 3A-AZ est similaire aux variantes tram précédentes jusqu à l UZ Brussel, où le tram effectue une boucle (voie unique, sens horlogique ) via l Avenue du Laerbeek, Avenue de l Arbre Ballon et Avenue de l Exposition. L itinéraire complet est le suivant : Place Simonis Avenue de Jette Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek Avenue de l Arbre Ballon Avenue de l Exposition. La variante 3B-AZ est similaire à la variante 3A-AZ, mais suivant ce scénario, le tram passe en tunnel sous le carrefour de l Avenue de Jette avec l Avenue de Laeken en débouchant au-delà de la Place Reine Astrid. L itinéraire de la variante 3C-AZ est quasi identique à celui de la variante 2B par le bus jusqu à l UZ BRUSSEL, où le tram effectue une boucle (voie unique, sens horlogique ) via l Avenue du Laerbeek, Avenue de l Arbre Ballon et Avenue de l Exposition. Suivant cette variante, l itinéraire du tram est le suivant : Place Simonis début Avenue de Jette Avenue des Gloires Nationales Avenue Sermon Avenue Poplimont Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek Avenue de l Arbre Ballon Avenue de l Exposition. Selon la variante 3D-AZ, le tram longe le parc Elisabeth. A l UZ Brussel, le trajet est similaire aux variantes AZ précédentes. Son itinéraire complet est le suivant : Place Simonis Avenue du Panthéon extrémité de l Avenue des Gloires Nationales Avenue Van Overbeke Avenue Goedefroy Avenue De Brouckère Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek Avenue de l Arbre Ballon Avenue de l Exposition. Remarquons que le long de l Avenue de Panthéon, l itinéraire correspond à celui de la ligne de tram 19. L itinéraire de la variante 3E-AZ est le suivant : place Simonis Avenue de Jette Avenue de Laeken, Avenue Poplimont Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek Avenue de l Arbre Ballon Avenue de l Exposition. Pagina 12 van 74

13 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project lingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan Dikke Beuklaan Tentoonstellingslaan. Merk op dat langs de De Woestelaan tot aan de De Smet de Naeyerlaan de reisweg overeenkomt met die van tram C Vervoersmodus Metro Selon le scénario de la variante 3F-AZ, le tram partirait de la station Belgica et suivrait l itinéraire suivant : Place Werrie Avenue Woeste jusqu'à la place Cardinal Mercier site ferroviaire jusqu a l Avenue de l Exposition Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek Avenue de l Arbre Ballon Avenue de l Exposition. Remarquons que le long de la chaussée de Woeste jusqu au boulevard de Smet de Naeyer, l itinéraire correspond à celui du tram 51. Volgens variant 4A-Heym gebeurt de bediening door de metro vanaf het Simonisplein onder de Jetselaan, de Wereldtentoonstellingslaan, de Tentoonstellingslaan, de Laarbeeklaan en de Dikke Beuklaan. 2.1.C Mode Metro Volgens variant 4B-RB wordt metrolijn 6 verlengd vanaf het station Koning Boudewijn tot aan het UZ Brussel onder de Modelwijk, de Romeinsesteenweg en de Dikke Beuklaan. Sommige aanvullende varianten werden tijdens de studie toegevoegd. Het betreft een subvariant premetro, met of zonder Park&Ride (4A-Premetro-H P+R en 4A-Premetro-H zonder P+R), en een subvariant 3A-Y Wemmel waarbij het einde van lijn 3A in Y wordt geëxploiteerd, d.w.z. een opsplitsing op halve frequentie in twee takken, de ene naar Houba en de andere naar Wemmel. Suivant la variante 4A-Heym, la desserte est réalisée par le métro à partir de la Place Simonis sous l Avenue de Jette, l Avenue de l Exposition Universelle, l Avenue de l Exposition, l Avenue du Laerbeek et l Avenue de l Arbre Ballon. Suivant la variante 4B-RB, la ligne de métro 6 est prolongée à partir de la station Roi Baudouin jusqu'à l UZ Brussel sous la Cité Modèle, la chaussée Romaine et l Avenue de l Arbre Ballon. Certaines sous-variantes supplémentaires ont été ajoutées en cours d étude. Il s agit d une sous-variante prémétro, avec ou sans Park&Ride (4A-Prémétro-H P+R et 4A-Prémétro-H sans P+R), et d une sous-variante 3A-Y Wemmel consistant à exploiter la fin de la ligne 3A en Y, c est-à-dire une division à demi-fréquence en deux branches, l une vers Houba et l autre vers Wemmel. 2.2 Multicriteria-analyse van indeling van de varianten volgens hun strategische effect In het eerste deel van de effectenstudie werden de varianten bestudeerd op basis van de volgende strategische criteria: 2.2 Analyse multicritères de classement des variantes selon leur impact stratégique Dans la première partie de l étude d impacts, les variantes ont été étudiées en fonction des critères stratégiques suivants : 2.2.A Gelijkvormigheid met de gewestelijke en gemeentelijke plannen 2.2.A Critère de conformité aux plans régionaux et communaux De reiswegvarianten werden onderzocht op hun gelijkvormigheid met het Gewestelijk Ontwikkelingsplan (GewOp), het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) en de Gemeentelijke Mobiliteitsplannen (GMP) van Jette en Ganshoren. 2.2.B Prestaties van het openbaar vervoer Dat criterium steunde op de modelvorming van de aantrekkelijkheid van de verschillende reiswegvarianten tegen 2015 op het ochtendpiekuur tussen 7 en 9 uur (die periode komt overeen met het grootste gebruik dat in aanmerking moet worden genomen voor de herwaardering van de infrastructuren). Het referentiescenario dat voor die modelvormingen wordt gebruikt, heet variant 0. Dat referentiescenario is ontstaan uit het strategische mobiliteitsplan van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest IRIS 2. Het is het verst gevorderde voluntaristische scenario tegen 2015 dat beschikbaar was op het ogenblik van de modelvorming van de effectenstudie. Dat scenario bestaat voornamelijk uit: de invoering van het Gewestelijk Expres Net volgens het exploitatieschema van de NMBS van maart 2001, met enkele aanpassingen om rekening te houden met een tramtrein op lijn 50 (Aalst); het beheer van het parkeren op de weg in het hele Brussels Hoofdstedelijk Gewest door de invoering van een parkeertarifering; de invoering van de hiërarchische indeling van de door het Gewestelijk Ontwikkelingsplan gedefinieerde wegen; de bescherming van de woonwijken; de kosteloosheid van het openbaar vervoer voor woon-werk- en woonschoolverplaatsingen. 2.2.C Gelijkvormigheid met de strategische doelstellingen en de prioriteiten van gewestelijke mobiliteit De openbaarvervoerverbinding tussen Simonis en het noordwesten van Jette past in de projecten TEOR2 (die de openbaarvervoerbediening van de site van Tour&Taxis mogelijk maakt) en TRIAS3 (beantwoordt aan het nijpende probleem van de verzadiging van de metro in het oosten van het Gewest (Montgomery). Les variantes d itinéraires ont été examinées du point de vue de leur conformité par rapport au Plan Régional de Développement (PRD), le Plan Régional d Affectation du Sol (PRAS) et les Plans Communaux de Mobilité (PCM) de la commune de Jette et de Ganshoren. 2.2.B Critère de performance des transports publics Ce critère s appuyait sur la modélisation de l attractivité des différentes variantes d itinéraires à l horizon 2015 à l heure de pointe du matin entre 7h et 9h (cette période correspond à la fréquentation la plus élevée qui doit être prise en compte pour le dimensionnement des infrastructures). Le scénario de référence utilisé pour ces modélisations se nomme la variante 0. Ce scénario de référence est issu du plan stratégique de mobilité de la Région Bruxelles-Capitale IRIS 2. Il s agit du scénario volontariste à l horizon 2015 le plus abouti disponible au moment du travail de modélisation de cette étude d impact. Ce scénario comporte principalement : la mise en place du Réseau Express Régional selon le schéma d exploitation de la SNCB de mars 2001 avec quelques adaptations pour tenir compte d un tram-train sur la ligne 50 (Alost) ; la gestion du stationnement en voirie dans toute la Région Bruxelles-Capitale par la mise en place d une tarification du stationnement; la mise en place de la hiérarchisation des voiries définies par le Plan Régional de Développement la protection des quartiers résidentiels ; la gratuité des transports en commun pour les déplacements domicile-travail et domicile-école 2.2.C Critère de conformité avec les objectifs stratégiques et les priorités de mobilité Régionale La liaison en transports en commun reliant Simonis au Nord-Ouest de Jette s inscrit dans les projets TEOR2 (qui permet la desserte en transport public du site de Tour&Taxis) et TRIAS3 (répond au problème préoccupant à terme de la saturation du métro à l est de la Région (Montgomery). Pagina 13 van 74

14 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project 2.2.D Stedelijke en landschappelijke integratie 2.2.D Critère d insertion urbaine et paysagère Dat criterium houdt rekening met het effect op de straatruimte, de inrichtingsmogelijkheden en de gevolgen voor de functies van de openbare ruimte. Die analyse werd uitgevoerd aan de hand van stedenbouwkundige profielen die met name langs de verschillende tracés werden gemaakt. Ce critère prend en compte l impact sur l espace - rue, les opportunités d aménagement et les effets sur les fonctions de l espace public. Cette analyse a été effectuée grâce à des coupes urbanistiques réalisées le long des différents tracés notamment 2.2.E Invloed op het milieu (fauna, flora, hydro(geo)logie) 2.2.E Critère d impact sur l environnement (faune, flore, hydro(géo)logie) De invloed op bodem, ondergrond, grondwater en oppervlaktewateren en de invloed op fauna en flora, en meer bepaald op de beschermde groene ruimten (Natura 2000) en de grote bomen langs de wegen werden in dat criterium geëvalueerd. L impact sur les sols, sous-sols, les eaux souterraines et les eaux de surface et l impact sur la faune et la flore, et en particulier sur les espaces verts protégés (Natura 2000) et les grands arbres en voiries ont été évalués dans ce critère. 2.2.F Invloed op het parkeren 2.2.F Critère d impact sur le stationnement De wijziging (verlies of winst) van het aantal parkeerplaatsen werd voor elke variant, per gedeelte, opgenomen. Le changement (gain ou perte) du nombre de places de stationnement a été comptabilisé pour chaque variante, par tronçon. 2.2.G Exploitatieproblemen 2.2.G Critère de contraintes d exploitation Dat criterium werd toegevoegd om rekening te houden met de exploitatieproblemen die in het nadeel van sommige varianten zouden zijn, zoals het oversteken van grote kruispunten van wegen, of het gebruik van een bestaande spoorweginfrastructuur. Ce critère a été ajouté pour prendre en considération les contraintes d exploitation pouvant pénaliser certaines variantes, comme la traversée d importants carrefours routiers ou l utilisation d une infrastructure ferroviaire existante, par exemple. 2.2.H Investeringskosten en exploitatiekosten 2.2.H Critère de coûts d investissement et de coûts d exploitation Dat criterium houdt rekening met de ramingen van de investeringskosten (kosten voor aanleg van de sporen in eigen bedding, de herinrichting van de wegen, het rollend materieel) en de exploitatiekosten (kosten voor de productie van het aanbod konvooi x kilometer verbonden met de exploitatie van de lijn, de kosten per station, de kosten per km voor het onderhoud van het net, beheerskosten van het rollend materieel). Ce critère prend en compte les estimations des coûts d investissement (coûts de l aménagement des voies du site propre, du réaménagement de la voirie, du matériel roulant) et d exploitation (coûts liés à la production de km x convois liés à l exploitation de la ligne, les coûts par station, les coûts par km d axe pour l entretien du réseau, coûts de gestion du matériel roulant). 2.2.I Hinder veroorzaakt door de bouwwerkzaamheden (duur en effecten) 2.2.I Critère de nuisances générées par les chantiers (durée et impacts) Dat criterium is gebaseerd op de raming van de duur van de bouwwerkzaamheden, de impact daarvan op de toegankelijkheid van de handelszaken en gemeenschapsvoorzieningen, de gevolgen ervan op de ondergrond en het grondwater, en de effecten ervan op het vlak van lawaai en trillingen. Ce critère se base sur l appréciation de la durée du chantier, de son impact sur l accessibilité aux commerces et aux équipements publics, de ses impacts sur le sous-sol et les eaux souterraines et de ses impacts en terme de bruit et de vibrations. 2.2.J Robuustheid tegenover de verkeersvoorspellingen 2.2.J Critère de robustesse vis-à-vis des prévisions de trafic Dat criterium houdt rekening met het vermogen van het openbaar vervoer om zich aan te passen aan de onzekerheid aangaande de toekomstige vraag naar privé voertuigen. Ce critère prend en compte la capacité du transport en commun à s adapter à l incertitude concernant la demande future en véhicules particuliers. 2.2.K Impact van het lawaai en de trillingen in de exploitatiefase 2.2.K Critère d impact du bruit et des vibrations en phase d exploitation Dat criterium werd in aanmerking genomen in het tweede gedeelte van de studie toen de studiegelastigde over de informatie beschikte van de akoestische en trillingsmodelvorming die het mogelijk maakt om de varianten op dat gebied onderling te onderscheiden. 2.2.L Bediening van de dichtbevolkte wijken Dat criterium werd gekozen omdat de wijken Modelwijk, Tuinen van Jette en Heymbosch een hoge bevolkingsdichtheid vertonen, en momenteel zeer slecht bediend worden door het openbaar vervoer. 2.2.M Conclusie De varianten kregen een cijferwaardering op basis van die criteria. Elk criterium werd gewogen. Het eindresultaat staat in een multicriteriatabel die de cijfers van elke variant volgens elk criterium samenbrengt en die het mogelijk maakt om een eindrangschikking op te stellen. Samengevat kunnen de volgende overwegingen worden aangenomen, van de hoogst gerangschikte tot de laagst gerangschikte varianten. Ce critère a été pris en compte dans la seconde partie de l étude lorsque le chargé d étude possédait les informations grâce à la modélisation acoustique et vibratoire permettant de distinguer les variantes entre elles sur ce point. 2.2.L Critère de desserte des quartiers à haute densité d habitat Ce critère a été choisi car les quartiers dits de la Cité modèle, des Jardins de Jette et du Heymbosch présentent une densité de population élevée et sont actuellement très mal desservis par les transports en commun. 2.2.M Conclusion Les variantes ont été cotées en fonction de ces critères. Chaque critère a été pondéré. Le résultat final se trouve dans un tableau multicritères qui synthétise les notes de chaque variante selon chaque critère et permet d établir un classement final. Les considérations suivantes peuvent être retenues en guise de synthèse ; en allant des variantes les mieux classées aux moins bien classées. Pagina 14 van 74

15 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project 2.3 Evaluatie van de varianten Er zijn vier varianten die boven de andere uitsteken door hun hoge cijferwaardering. De varianten tram 3A-H, 3A-AZ en 3 E-H en de variant premetro 4A-premetro-H hebben geen enkele grote beperking. Zij zijn performant (winst van reistijd voor de gebruikers in het Hoofdstedelijk Gewest) en bedienen dichtbevolkte woonwijken (de wijk van de Spiegel, de Jetselaan, het UZ-Brussel, de Tuinen van Jette, de Modelwijk en de wijk dicht bij het station Houba de Strooper (behalve in het geval van variant 3A-AZ)). De varianten metro 4A-Heym, 4A-Heym P+R, 4A-premetro-H P+R en 4B-AZ P+R hebben betrekkelijk goede waarderingscijfers. Hun sterke punt is immers dat zij performant zijn; zij zijn echter veel duurder dan de bovenvermelde tramvarianten. De varianten tram 3B-AZ en 3C-AZ hebben lage waarderingscijfers omdat zij de straatruimte ernstig zouden schaden, respectievelijk door het aanbrengen van tunnelingangen en het vellen van bomen langs het Elisabethpark. Ten slotte zijn de varianten met de laagste cijfers de varianten tram 3A-RB, 3D-AZ en 3F-AZ en de varianten bus 2A-H, 2A-RB en 2B-RB. De varianten 3D-AZ en 3F-AZ bedienen immers geen zeer dichtbevolkte wijken. Variant 3A-RB heeft een minder hoge cijferwaardering dan de varianten 3A-AZ en 3A-H omdat zijn terminus in het station Koning Boudewijn komt, wat niet pertinent is voor de bediening van de woonwijken. De busvarianten zijn negatief gewaardeerd omdat, hoewel hun effecten vrij gering zijn, de modelvorming aantoont dat zij geen middel zijn om te beantwoorden aan de vraag naar openbaar vervoer tegen Kortom, variant tram 3A-H kreeg de hoogste score. Op de tweede plaats staan met een ex aequo variant tram 3A- AZ en variant 4A-premetro-H zonder Park & Ride. Op de derde plaats vinden we variant 3 E-H. Die rangschikking is het resultaat van fase 1 van de studie van Stratec. De aangenomen varianten zijn uitgebreid geanalyseerd in het tweede gedeelte van de studie door de analyse van de lokale effecten te verfijnen In overleg met het begeleidingscomité werd beslist om de varianten 3AH, 4A-premetro-H en 3 E-H tot aan de halte Houba de Strooper dieper te bestuderen. De varianten die een lus maken (naam van variant eindigend op -AZ) waren immers minder relevant met betrekking tot de openbaar vervoersbediening van de woonwijken. De volgende drie varianten worden in deze effectenstudie verder meegenomen: Variant 3 A-H (tram) is dezelfde als variant bus 2A-H (Simonisplein Jetselaan Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan Generaal de Ceunincklaan tot aan de Houba de Strooperlaan). Variant 3 EH (tram) De reisweg van variant 3E-AZ is de volgende: Simonisplein Jetselaan Lakenselaan, Poplimontlaan - Wereldtentoonstellingslaan Tentoonstellingslaan Laarbeeklaan Dikke Beuklaan Tentoonstellingslaan. Variant 4A (prémetro) Volgens variant 4A-Heym gebeurt de bediening door de metro vanaf het Simonisplein onder de Jetselaan, de Wereldtentoonstellingslaan, de Tentoonstellingslaan, de Laarbeeklaan en de Dikke Beuklaan 2.3 Evaluation des variantes Quatre variantes se dégagent des autres par leur cotation élevée. En effet, les variantes de tram 3A-H, 3A-AZ et 3 E-H et la variante pré-métro 4A-Prémétro-H n ont aucune contrainte majeure. Elles sont performantes (gains de temps de parcours pour les usagers à l échelle de la Région de Bruxelles-Capitale) et desservent des quartiers résidentiels à forte densité de population (le quartier du Miroir, l Avenue de Jette, l UZ-Brussel, les jardins de Jette, la Cité Modèle et le quartier situé près de la station Houba de Strooper (excepté dans le cas de la variante 3A-AZ). Les variantes métro 4A-Heym, 4A-Heym P+R, 4A-Prémétro-H P+R et 4B-AZ P+R ont des évaluations relativement bonnes. En effet, leur point fort est qu elles sont performantes ; cependant elles sont beaucoup plus chères que les variantes tram, énoncées précédemment. Les variantes de tram 3B-AZ et 3C-AZ ont des cotations faibles car elles nuiraient gravement à l espace-rue par, respectivement, l implantation de trémies et l abattage d arbres le long du Parc Elisabeth. Enfin, les variantes qui ont les cotations les plus faibles sont les variantes de tram 3A-RB, 3D-AZ et 3F-AZ et les variantes de bus 2A-H, 2A-RB et 2B-RB. En effet, les variantes 3DAZ et 3F-AZ ne desservent pas des quartiers très denses. La variante 3A-RB a une cotation moins élevée que les variantes 3A-AZ et 3A-H car son terminus s effectue à la station Roi Baudouin, ce qui n est pas pertinent du point de vue de la desserte des quartiers résidentiels. Les variantes de bus sont notées négativement car bien que leurs impacts soient assez faibles, la modélisation montre qu elles ne sont pas un moyen de répondre à la demande en transports en commun à l horizon En conclusion, la variante tram 3A-H a obtenu le score le plus élevé. En seconde position, on retrouve ex-aequo la variante tram 3A-AZ et la variante 4A-Prémétro-H sans Park & Ride. En troisième position, on retrouve la variante 3 E-H. Ce classement constitue le résultat de la phase 1 de l étude de Stratec. Ces variantes retenues sont analysées en détail dans la deuxième partie de l étude en affinant l analyse des impacts locaux (voir le point suivant). En accord avec le comité d accompagnement, il a été décidé d étudier plus profondément les variantes 3A-H, 4A- Prémétro-H et 3 E-H jusqu à l arrêt Houba de Strooper. En effet, les variantes réalisant une boucle (nom de variante se finissant par -AZ) étaient moins pertinentes en terme de desserte en transports publics des quartiers résidentiels. Variante 3 A-H (tram) La variante 3A-H est identique à la variante bus 2A-H (Place Simonis Avenue de Jette Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek et Avenue de l Arbre Ballon Avenue du Général Ceuninck jusqu à l Avenue Houba de Strooper). Variante 3 EH (tram) L itinéraire de la variante 3E-AZ est le suivant : place Simonis Avenue de Jette Avenue de Laeken, Avenue Poplimont Avenue de l Exposition Universelle Avenue de l Exposition Avenue du Laerbeek Avenue de l Arbre Ballon Avenue de l Exposition. Variante 4A (prémetro) Suivant la variante 4A-Heym, la desserte est réalisée par le métro à partir de la Place Simonis sous l Avenue de Jette, l Avenue de l Exposition Universelle, l Avenue de l Exposition, l Avenue du Laerbeek et l Avenue de l Arbre Ballon. 2.4 Grondige analyse van de effecten van de drie aangenomen varianten MOBILITEIT De drie varianten impliceren de herstructurering van het bestaande openbaar vervoersnet: afschaffing van bus 13, wijziging van de reisweg van bus 14. De haltes van de bus en van de gekozen variant (tram of premetro) moeten worden gehergroepeerd. De drie varianten rijden bovengronds in een eigen bedding. Naast de gemeenschappelijke reisweg van de drie varianten, vereist variant 3A-H de bouw van de haltes Brusselaarsplein en Eeuwfeestsquare, variant 3E-H impliceert de inrichting van de haltes Prins Boudewijn en Eeuwfeestsquare; variant 4A-premetro-H ten slotte veroorzaakt de bouw van twee ondergrondse stations: Spiegel en Eeuwfeestsquare. 2.4 Analyse approfondie des impacts des trois variantes MOBILITE Les trois variantes impliquent la restructuration du réseau de transport en commun existant : suppression du bus 13, modification de l itinéraire du bus 14. Les arrêts de bus et de la variante choisie (tram ou pré-métro) devront être regroupés. Les trois variantes circulent sur un site propre en surface. En plus de l itinéraire commun aux trois variantes, la variante 3A-H nécessite la construction des arrêts Square des Bruxellois et Square du Centenaire, la variante 3E-H implique l aménagement des arrêts Prince Baudouin et Square du Centenaire ; enfin la variante 4A-Prémétro-H engendre la construction de deux stations souterraines : Miroir et Square du Centenaire. Pagina 15 van 74

16 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project Wat de vervoersprestaties (winst van reistijd in het BHG) betreft, zijn ze evenwaardig. Variant 3E-H lijkt 12 % minder performant (ten opzichte van de twee andere) in de ogen van de gebruikers (wegens de splitsing door de Poplimontlaan). Op de gemeenschappelijke stukken van de drie varianten zijn de rijwegen breed genoeg om het autoverkeer niet te hinderen. Varianten 3A-H en 3 E-H veroorzaken echter een min of meer belangrijke vermindering van het autoverkeer (tussen 5 % en 30 %). Variant 4Apremetro-H beïnvloedt het autoverkeer en de organisatie van het parkeren minder aangezien een deel van zijn tracé ondergronds is.het voornaamste gevolg van die openbaarvervoerverbinding betreft het lang parkeren nabij de haltes. Wat het parkeren betreft, zouden er 153 parkeerplaatsen worden afgeschaft op de gemeenschappelijke stukken van de drie varianten. Bij variant 3 E-H worden de minste parkeerplaatsen afgeschaft op het specifieke stuk van elke variant: 15 afgeschafte parkeerplaatsen. De varianten 3A-H en 4A-premetro-H leiden tot de afschaffing van respectievelijk 50 en 51 plaatsen Die openbaar vervoersverbinding geeft de opportuniteit om een fietspad aan te leggen langs de heringerichte stukken. Die nieuwe inrichtingen leiden echter tot een vermindering van de breedte van het voetpad, met name in de Poplimontlaan en de Lakenlaan (variant 3E-H). Variant 4A-Premetro-H is gedeeltelijk ondergronds en minimaliseert dus de conflicten tussen trams en zachte weggebruikers. Er valt op te merken dat de varianten 3A-H en 4A-premetro-H de capaciteit van de Poplimontlaan (met het statuut van grootstedelijke weg in het GewOP) om het verkeer over te nemen, niet aantasten. Aanbevelingen De creatie van een intermodale pool GEN-Tram ter hoogte van de halte EXPO zou het mogelijk maken om pendelaars naar de nieuwe lijn 9 te lokken. Om lang parkeren in de buurt van de haltes te vermijden, wordt aanbevolen om blauwe zones in te voeren op de wegen die grenzen aan de eigen bedding. Meer algemeen, moeten de oversteekplaatsen voor fietsers en voetgangers zoveel mogelijk worden beveiligd om de veiligheid van de zwakke weggebruikers ten opzichte van de tram of de premetro en de auto s te verzekeren. Om de toegang tot de ondergrondse stations te verbeteren, moeten roltrappen en een lift voor personen met beperkte mobiliteit en voor kinderwagens worden geïnstalleerd. Bovendien, in het kader van variant 3A-H en eventueel van variant 4A- premetro, moet een ondergrondse parking met 196 plaatsen voor auto s en 3 plaatsen voor motorfietsen onder het Spiegelplein worden gebouwd om de verloren parkeerplaatsen te compenseren. Evaluatie en conclusie De wijziging van de huidige openbaarvervoerinfrastructuren is gelijkaardig voor de drie varianten. Variant 4Apremetro-H heeft de minste gevolgen qua effecten op het wegverkeer en qua conflicten tram - zachte weggebruikers. Wat het parkeren betreft, veroorzaakt variant 3 E-H de afschaffing van de minste parkeerplaatsen. Er dient echter opgemerkt dat de parkeerplaatsen die verloren gaan voor variant 3A-H moeten worden gecompenseerd door de bouw van een ondergrondse parking onder het Spiegelplein of aansluitend. En ce qui concerne des performances de transport (gains de temps de parcours à l échelle de la RBC), elles sont équivalentes. La variante 3E-H paraît 12% moins performante (par rapport aux deux autres) aux yeux des utilisateurs (à cause de la bifurcation par l Avenue Poplimont). Sur les tronçons communs aux trois variantes, les largeurs des chaussées sont suffisantes pour ne pas entraver le trafic automobile. Les variantes 3A-H et 3 E-H engendrent néanmoins une réduction du trafic automobile de manière plus ou moins significative (entre 5% et 30%). La variante 4A-Prémétro-H influence moins le trafic automobile et l organisation du stationnement puisqu une partie de son tracé est souterrain. L effet principal de cette liaison de transport en commun concerne le parking ventouse près des arrêts. Concernant le stationnement, 153 places de stationnement seraient supprimées sur les tronçons communs aux trois variantes. La variante 3 E-H est celle qui engendre le moins de suppression de parking sur le tronçon spécifique à chaque variante : 15 suppressions de stationnements. Les variantes 3A-H et 4A-Prémétro-H entraînent la suppression de respectivement 50 et 51 places Cette liaison en transport en commun donne l opportunité d une création d une piste cyclable le long des tronçons réaménagés. Cependant, ces nouveaux aménagements engendrent des réductions de largeur de trottoir, dans l Avenue Poplimont et l Avenue de Laeken notamment (Variante 3E-H). La variante 4A-Prémétro-H étant partiellement en souterrain, elle minimise les conflits entre trams et modes doux. Il est à remarquer que les variantes 3A-H et 4A-Prémétro-H maintiennent intacte la capacité de l Avenue Poplimont (classée en tant que voirie métropolitaine au PRD) à reprendre le trafic. Recommandations La création d un pôle intermodal RER-Tram au niveau de l arrêt EXPO permettrait de drainer des navetteurs sur la nouvelle ligne 9. Pour éviter le parking ventouse auprès des haltes, il est recommandé de mettre en place des zones bleues dans les voiries jouxtant le site propre. Plus généralement, les traversées cyclo-piétonnes doivent être sécurisées au maximum pour assurer la sécurité des usagers faibles par rapport au tram ou au pré-métro et aux automobiles. Afin d améliorer l accès aux stations souterraines, des escalators et un ascenseur pour les PMR et les poussettes devront être mises en place. De plus, dans le cadre de la variante 3A-H et, éventuellement, de la variante 4A Prémétro-H, un parking souterrain avec 196 emplacements pour voitures et 3 pour motos sous la Place du Miroir doit être construit afin de compenser les pertes de stationnement. Evaluation et conclusion La modification des infrastructures de transport public actuel est similaire pour les trois variantes. La variante 4A- Prémétro-H est celle qui a le moins d incidences au niveau de l impact sur le trafic routier et des conflits trammodes doux. Concernant le stationnement, c est la variante 3 E-H qui engendre le moins de suppression. Cependant, il est à noter que le stationnement perdu pour la variante 3A-H doit être compensé par la construction d un parking souterrain sous la Place du Miroir ou abords. SOCIAAL EN ECONOMISCH Het voornaamste sociaal-economische effect van de drie varianten zijn de gevolgen op de zondagsmarkt van Jette en op de handelskern van de Spiegel. Zo heeft variant 3A-H een directe impact op de markt aangezien de eigen bedding zich in de Jetselaan zou bevinden, de plaats die thans wordt ingenomen door de kraampjes van de zondagsmarkt. Die variant zou dus de verplaatsing van 52 kraampjes met zich meebrengen. Bovendien schaft ze 50 parkeerplaatsen af op het eilandje dat voor het Spiegelplein ligt, wat een negatief aspect is voor de handelaars. De varianten 3E-H en 4A-premetro-H zouden een verlies aan zichtbaarheid veroorzaken voor de handelszaken op het Spiegelplein. De huidige bussen 13 en 14 bedienen immers die handelswijk, terwijl variant 3E-H en variant 4Apremetro-H een vermindering van de zichtbaarheid van de handelswijk zullen veroorzaken. Wat de waarde van het vastgoed betreft, zullen de bediende wijken profijt halen uit die verbetering van de toegankelijkheid met het openbaar vervoer. De laagste investeringskosten zijn die van variant 3A-H ( euro), gevolgd door variant 3 E-H ( euro) en ten slotte variant 4A-premetro-H ( euro). Jette kent eveneens een belangrijke jaarmarkt. Deze vindt plaats op maandag na de laatste zondag van augustus. De markt is drie kilometer lang, kent 600 plaatsen voor handelaars, 300 plaatsen voor particulieren en trekt meer dan bezoekers. Een dergelijk groot evenement kan enkel voortbestaan dankzij collectief vervoer. tram 9 zal de drager moeten worden tijdens op de dag van de jaarmarkt, immers tram 19 wordt dan vervangen door bussen. DOMAINES SOCIAL ET ECONOMIQUE Le principal impact socio-économique de ces trois variantes est l incidence sur le marché dominical de Jette et sur le noyau commerçant du Miroir. Ainsi, la variante 3A-H a un impact direct sur le marché puisque le site propre se situerait dans l Avenue de Jette, endroit actuellement occupé par les échoppes du marché le dimanche. Cette variante entraînerait donc le déplacement de 52 échoppes. De plus, elle supprime 50 places de parking sur l îlot situé devant la place du Miroir, ce qui est un aspect négatif pour les commerçants. Les variantes 3E-H et 4A- Prémétro-H pourraient engendrer une perte de visibilité pour les commerces de la Place du Miroir. En effet, les bus 13 et 14 actuels desservent ce quartier commerçant tandis que la variante 3E-H et la variante 4A-Prémétro-H engendreront une diminution de la visibilité du quartier commerçant. Du point de vue de la valeur immobilière, les quartiers desservis vont tirer profit de cette amélioration de l accessibilité aux transports en commun. Le coût d investissement le moins élevé est celui de la variante 3A-H ( euros), arrive ensuite la variante 3 E-H ( euros) et enfin la variante 4A-Prémétro-H ( euros). Le lundi suivant le dernier dimanche du mois d août la commune de Jette organise un marché annuel important. Ce marché a une longueur de 3 km, offre 600 places pour commerçants, 300 places pour les personnes privées et attire plus de visiteurs. Un événement d une telle ampleur n est susceptible de continuer à exister qu avec un transport en commun efficace. Comme les jours dudit marché le tram 19 est remplacé par des bus, le tram 9 Pagina 16 van 74

17 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project devra desservir le quartier. De jaarlijkse exploitatiekosten zijn van dezelfde ordegrootte: euro voor variant 3AH, euro voor variant 3 E-H en euro voor variant 4A-premetro-H. Merk op dat de varianten 3A-H en 4A-premetro-H hogere investeringskosten zullen vereisen door de uitvoering van compenserende maatregelen (ondergrondse parking voor variant 3AH en het achteruitbrengen van de uitgangskokers voor variant 4A-premetro-H Aanbevelingen Er dient opgemerkt dat een vermindering van 4,6 miljoen euro zou kunnen worden gerealiseerd in het geval dat er geen railliggers zouden worden aangebracht in de noordelijke stukken van het tracé (zie hoofdstuk Geluidsen trillingsomgeving ). Om de activiteit van de zondagsmarkt te behouden ondanks het langsrijden van variant 3A-H wordt voorgesteld om de schikking van de kraampjes in de Jetselaan te veranderen. Zo lijkt het aangewezen om het verkeer op de Jetselaan af te sluiten in de richting Eeuwfeestsquare-Spiegelplein, om die ruimte op Ganshoren ook te laten innemen door de verplaatste kraampjes. Ondanks het verlies aan dichtheid van de markt kunnen de kraampjes dankzij die herinrichting op dezelfde laan als vroeger blijven. Les coûts d exploitation annuels respectent le même ordre de grandeur : euros pour la variante 3A- H, euros pour la variante 3 E-H et euros pour la variante 4A-Prémétro-H. Notons que les variantes 3A-H et 4A-Prémétro-H nécessiteront un coût d investissement supérieur, de part la réalisation de mesures compensatoires (parking souterrain pour la variante 3A-H et recul des trémies de sortie pour la variante 4A- Prémétro-H Recommandations Il est à noter qu une réduction de 4,6 millions d euros pourrait être effectuée dans l hypothèse où des rails poutres ne sont pas mis en place sur les tronçons Nord du tracé (voir le chapitre «Environnement sonore et vibratoire»). Afin de poursuivre l activité du marché dominical malgré le passage de la variante 3A-H, l on devra modifier la disposition des échoppes dans l Avenue de Jette. En effet, l on pourrait fermer la circulation sur l Avenue de Jette dans le sens Square du Centenaire-Place du Miroir afin d occuper cet espace sur Ganshoren par le replacement des échoppes. Malgré la perte de densité du marché, ce réaménagement permet aux échoppes de rester sur la même Avenue qu auparavant. Evaluatie en conclusie Variant 3A-H is de goedkoopste qua investering en exploitatie, terwijl variant 4A-premetro-H de duurste is. Evaluation et conclusion La variante 3A-H est la moins coûteuse en terme d investissement et d exploitation tandis que la variante 4A-Prémétro-H est la plus coûteuse. STEDENBOUW, LANDSCHAP EN RUIMTELIJKE ORDENING De drie varianten vertonen geen enkele onverenigbaarheid met de gemeentelijke en gewestelijke reglementaire plannen. De drie tracévarianten bieden een interessante opportuniteit voor de herinrichting van bepaalde stukken langs het tracé, zoals de Dikke Beuklaan of de Wereldtentoonstellingslaan. Het effect op de straatruimte is groter voor variant 4A-premetro-H vanwege de ingangs- en uitgangskokers van de tunnel. Dat punt is bijzonder problematisch ter hoogte van het kruispunt tussen de Lakenlaan en de Jetselaan aangezien tram 19 om de ingangskoker van de tunnel (van variant 4A-premetro-H) rijdt om zijn reisweg voort te zetten. Die vier tramsporen hebben een sterke impact op de straatruimte. Varianten 3A-H en 4A-premetro-H vertonen risico s van aantasting van de bomen in de Jetselaan. Inderdaad, de eigen bedding van variant 3A-H zou tussen de rijen bomen komen in de Jetselaan. Het opsnoeien van de bomen, het onderhoud van de eigen bedding, de zetting van de grond (tijdens de werkzaamheden) zouden negatieve gevolgen kunnen hebben voor de fytosanitaire gezondheid van de laanbomen. Variant 4Apremetro-H vertoont echter de meeste risico s voor het behoud van de laanbomen. De twee premetrotunnels (naast elkaar gebouwd, de ene onder de middenberm, de andere onder de rijweg) waarborgen immers het behoud van de bomen niet, aangezien het wortelstelsel door hun aanwezigheid sterk beïnvloed zou worden. Alle stukken van de bovengrondse eigen bedding zouden met gras worden ingezaaid, behalve de haltes die met de bussen zouden worden gedeeld5. Variant 4A-premetro-H biedt de opportuniteit om het Spiegelplein onafhankelijk van het langsrijden van de tram in te richten. Ten slotte, wat de gevolgen voor de functies van de openbare ruimte betreft, geeft variant 3A-H een stedenbouwkundige coherentie aan de Spiegelwijk, en verbetert haar zichtbaarheid en aantrekkelijkheid. Net als bij variant 3 E-H draagt het langsrijden van de tram in variant 3A-H bij tot de versterking van de sociale controle, wat niet het geval is bij variant 4A-premetro-H, aangezien die twee ondergrondse haltes heeft (die bijdragen tot een gevoel van onveiligheid). URBANISME, PAYSAGE ET AMENAGEMENT DU TERRITOIRE Les trois variantes ne présentent aucune incompatibilité avec les plans réglementaires communaux et régionaux. Les trois variantes de tracé offrent une opportunité intéressante pour le réaménagement de certains tronçons le long du tracé, comme l Avenue de l Arbre Ballon ou l Avenue de l Exposition Universelle, par exemple. L impact sur l espace-rue est plus important pour la variante 4A-Prémétro-H du fait des trémies d entrée et de sortie du tunnel. Ce point est particulièrement problématique au niveau de l intersection entre l Avenue de Laeken et l Avenue de Jette car le tram 19 contourne la trémie d entrée du tunnel (de la variante 4A-Prémétro-H) pour poursuivre son itinéraire. Ces quatre voies de tram ont un fort impact sur l espace- rue. Les variantes 3A-H et 4A-Prémétro-H présentent des risques d atteinte aux arbres de l Avenue de Jette. En effet, le site propre de la variante 3A-H s insérerait entre les alignements d arbre dans l Avenue de Jette. L élagage des arbres, l entretien du site propre, le tassement de la terre (lors du chantier) pourraient avoir des incidences négatives sur la santé phytosanitaire des arbres d alignement. Cependant, la variante 4A-Prémétro-H présente le plus de risques pour le maintien des alignements d arbres. En effet, les deux tunnels de pré-métro (construits côte à côte, l un sous la berme centrale, l autre sous la chaussée) ne garantissent pas la conservation des arbres puisque le système racinaire serait fortement impacté par leur présence. L ensemble des tronçons du site propre en surface serait engazonné mis à part les arrêts qui seraient partagés avec les bus. La variante 4A-Prémétro-H offre l opportunité d aménager la Place du Miroir indépendamment du passage du tram. Enfin, du point de vue des effets sur les fonctions de l espace public, la variante 3A-H donne une cohérence urbaine au quartier du Miroir et améliore sa lisibilité et son attractivité. De même que la variante 3 E-H, le passage du tram dans la variante 3A-H participe à la rehausse du contrôle social, ce qui n est pas le cas de la variante 4A-Prémétro-H puisqu elle compte deux arrêts souterrains (qui participent au sentiment d insécurité). Evaluatie en conclusie Variant 3A-H vertoont de beste stedenbouwkundige en ruimtelijke coherentie. Dat tracé vormt een echte opportuniteit om de Jetselaan, het Spiegelplein en de Spiegelwijk in het algemeen te herwaarderen, op voorwaarde dat de rijen bomen van de Jetselaan bewaard blijven. Variant 3 E-H is de variant die de minste gevolgen op lokaal niveau heeft; het is de voorzichtigste, maar hij lijkt minder relevant om de dichte woonwijk van de Spiegel en zijn handelskern te bedienen. Het ondergrondse stuk van variant 4A-premetro-H vertoont grote ongemakken: het verlies aan sociale controle en het risico van aantasting van het wortelstelsel van de bomen. Evaluation et conclusion La variante 3A-H présente la meilleure cohérence urbanistique et spatiale. Ce tracé représente une réelle opportunité pour requalifier l Avenue de Jette, la Place du Miroir et le quartier du Miroir en général sous la condition que les alignements d arbres de l Avenue de Jette soient conservés. La variante 3 E-H est celle qui entraîne le moins d incidences au quartier d habitat dense du Miroir et son noyau commerçant. Le tronçon souterrain de la variante 4A-Prémétro-H présente d importants inconvénients : la perte du contrôle social et le risque d atteinte au système racinaire des arbres. Pagina 17 van 74

18 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project ARCHITECTURAAL EN NATUURLIJK ERFGOED Het gemeenschappelijke tracé van de drie varianten loopt over de site van het Koning Boudewijnpark die als Gewestelijk Natuurgebied is geregistreerd. Het tracé van variant 3A-H loopt langs de wijk van de Vlamingen- en Walenstraat, die ingeschreven is op de bewaarlijst. Aangezien het tracé op meer dan 50 meter van die straten loopt, blijft de bescherming van het architecturale en stedenbouwkundige complex van die zone gevrijwaard. Het tracé van variant 4A-premetro-H voorziet in een uitgangskoker vóór de straatwand van de wijk Home in de Wereldtentoonstellingslaan. Aanbevelingen Zelfs al heeft de site van het Koning Boudewijnpark niet rechtstreeks te maken met het tracé, toch dienen tijdens de bouwwerkzaamheden de nodige maatregelen te worden genomen om de bescherming van de fauna en flora van het park te verzekeren. GELUIDS- EN TRILLINGSOMGEVING Betreffende het lawaai dat door de verschillende varianten op het gemeenschappelijke stuk wordt veroorzaakt, komt volgens de uitgevoerde akoestische modelvormingen, enkel de lawaaiproductie van de tram de doelstelling van de overeenkomst MIVB-BHG na. De grenswaarde die overdag (7-22 uur) ter hoogte van de straatwand buiten niet mag worden overschreden, is 70 db(a). Die waarde vloeit voort uit de keuze van het rollend materieel: de nieuwe tram 3000, die veel geruislozer is dan de vorige versies. Het lawaaierigste gedeelte van het tracé is het gedeelte ten zuiden van de Lakenlaan wegens de dubbele omloop van de nieuwe variant en van tram 19. Variant 3A-H concentreert het lawaai van de tram op de Jetselaan en variant 3 E-H op de Poplimontlaan. De gunstigste variant op dat gebied is variant 4A-Premetro-H aangezien die de geluidseffecten over ongeveer 1000 m tenietdoet door ondergronds te gaan. Het wegverkeer (en het daardoor veroorzaakte lawaai) vermindert duidelijk in de Dikke Beuklaan tegenover het UZ Brussel. Variant 3A-H veroorzaakt een homogene vermindering van 2 db over het hele tracé, terwijl variant 3 E-H geen homogene vermindering veroorzaakt: zo vermindert het lawaai met 3 db op de Poplimontlaan, terwijl het toeneemt in bepaalde stukken van de Jetselaan. Variant 4A-Premetro-H ten slotte, vertoont de beste resultaten, aangezien hij het lawaai van het openbaar vervoer ondergronds centraliseert en geen bijkomend verkeer veroorzaakt in de Jetselaan. In het algemeen veroorzaakt het langsrijden van een tram trillingen langs het tracé. Die trillingen zijn hinderlijker (ten zuiden van de Expolaan) in de dichter bebouwde wijken. Aanbevelingen Er moeten trillingwerende systemen worden geïnstalleerd om die hinder te beperken. PATRIMOINE ARCHITECTURAL ET NATUREL Le tracé commun aux trois variantes traverse le site du Parc Roi Baudouin qui est inscrit comme Réserve Naturelle Régionale. Le tracé de la variante 3A-H longe le quartier des rues des Flamands et des Wallons qui est inscrit sur la liste de sauvegarde. Le tracé passant à plus de 50 mètres de ces rues, la protection de l ensemble architectural et urbanistique de cette zone est préservée. Le tracé de la variante 4A-Prémétro-H prévoit une trémie de sortie devant les façades du quartier «Le home» dans l Avenue de l Exposition Universelle. Recommandations Même si le site du Parc Roi Baudouin ne touche pas le tracé directement, il convient de prendre des précautions nécessaires lors du chantier pour assurer la protection de la faune et la flore du parc. ENVIRONNEMENT SONORE ET VIBRATOIRE Concernant le bruit engendré par les différentes variantes sur le tronçon commun, le niveau de bruit du tram prit isolément respecte les objectifs de la convention STIB-RBC, d après les modélisations acoustiques réalisées. La valeur limite à ne pas dépasser au droit des façades à l extérieur pendant la journée (7h-22h) est de 70dB(A). Cette performance est due au choix du matériel roulant: le nouveau tram 3000, qui est beaucoup plus silencieux que les précédentes versions. La partie la plus bruyante du tracé est celle située au sud de l Avenue de Laeken à cause de la double circulation de la nouvelle variante et du tram 19. La variante 3A-H concentre le bruit du tram sur l Avenue de Jette et la variante 3 E-H sur l Avenue de Poplimont. La variante la plus favorable dans ce domaine est la variante 4A-Prémétro-H puisqu elle supprime les incidences sonores sur environ 1000m lorsqu elle est en souterrain. Le trafic routier (et le bruit qu il génère) diminue nettement sur l Avenue de l Arbre ballon face à l UZ Brussel. La variante 3A-H entraîne une diminution homogène sur tout le tracé de 2 db, tandis que la variante 3 E-H n entraîne pas de diminution homogène : ainsi le bruit diminue de 3 db sur l Avenue de Poplimont alors qu il augmente sur certaines portions de l Avenue de Jette. Enfin, la variante 4A-Prémétro-H présente les meilleurs résultats puisqu elle centralise le bruit des transports en commun en souterrain tout en n engendrant pas de trafic supplémentaire dans l Avenue de Jette. De manière générale, le passage d un tram engendre des vibrations le long du tracé. Celles-ci sont plus gênantes (au sud de l Avenue de l Expo) dans les quartiers plus densément bâtis. Recommandations Des systèmes anti-vibratoires devront être mis en place pour réduire ces nuisances. BODEM EN WATER Het voornaamste criterium dat in aanmerking wordt genomen in de analyse is de bodemafdekking. In het algemeen vergroot een toegenomen verharding het gevaar op overstromingen, vooral in het dal van de Molenbeek. De eigen bedding zal met gras worden ingezaaid, behalve aan de haltes. De varianten 3A-H en 3 E-H hebben een positief effect op de bodem aangezien zij doorlaatbare (met gras ingezaaide) oppervlakken creëren ten opzichte van de referentievariant. Variant 4A-Premetro-H daarentegen zou de ondoorlaatbare oppervlakken kunnen vergroten. Aanbevelingen Er moeten voorstudies worden uitgevoerd om de negatieve effecten te bepalen die een dergelijke openbaar vervoerverbinding zou kunnen hebben op de hoogte en de afvloeiing van het grondwater, het opvangen van het water in de omgeving en de restcapaciteiten van de afvoervoorzieningen van het rioleringsnet. SOLS ET EAUX Le principal critère pris en compte dans cette analyse est l imperméabilisation des sols. De manière générale, une imperméabilité augmentée des surfaces augmente les risques d inondations, surtout dans le fond de la vallée du Molenbeek. Le site propre sera engazonné, excepté aux arrêts du tram. Les variantes 3A-H et 3 E-H ont un impact positif sur les sols puisqu elles créent des surfaces perméables (engazonnées) par rapport à la variante de référence. Par opposition, la variante 4A-Prémétro-H risque d augmenter les surfaces imperméables. Recommandations Des études préalables sont à réaliser afin de déterminer les impacts négatifs que pourraient avoir cette liaison en transport public sur les hauteurs et les écoulements des nappes souterraines, les captages d eaux environnants et les capacités résiduelles des ouvrages d évacuation du réseau d égout. KLIMAAT, LUCHT, ENERGIE De vermindering van de CO2-emissies door de vermindering van het verkeer op de betrokken wegen blijft te gering vergeleken met het referentiescenario van variant 0 om een significant effect te hebben. Wat het energieverbruik betreft, werd bij het opmaken van de energiebalans van elke variant rekening gehouden met het rollend materieel en CLIMAT, AIR, ENERGIE Concernant la diminution des émissions de CO2, liée à la diminution du trafic sur les voiries concernées, celle-ci reste trop faible comparée au scénario de référence de la variante 0 pour avoir un impact significatif. Du point de vue de la consommation énergétique, le bilan énergie de chaque variante a été réalisé en tenant compte du matériel roulant et des dépenses énergétiques des stations souterraines par exemple (lumière, escalator). Les trois Pagina 18 van 74

19 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project met bijvoorbeeld de energie-uitgaven van de ondergrondse stations (licht, roltrap). De drie varianten tonen een stijging van het energieverbruik, aangezien trams meer verbruiken dan bussen en aangezien de met de tram verbonden inrichtingen (haltes) meer energieverslindend zijn dan die van de bussen. Variant 4A-Premetro-H is echter de variant die het meeste energie verbruikt vanwege de ondergrondse stations. Variant 3A-H vertoont het laagste energieverbruik. Aanbevelingen Om het energieverbruik van de MIVB te verminderen, beveelt de studiegelastigde de followup van de elektrische installaties en de constante verbetering van de rijdende voertuigen aan. variantes affichent une hausse de la consommation en énergie car les trams consomment plus que les bus et les aménagements liés au tram (arrêt) sont plus «énergivores» que ceux des bus. Cependant la variante 4APrémétro- H est la variante qui consomme le plus d énergie du fait des stations souterraines. La variante 3A-H est celle qui présente la consommation énergétique la moins élevée. Recommandations Afin de diminuer la consommation énergétique de la STIB, le chargé d études recommande le suivi des installations électriques et l amélioration constante des véhicules roulants. DE MENS De voornaamste gevolgen van die varianten betreffen de veiligheid van de voetgangers (met name van de leerlingen van de scholen in de buurt van het tracé), aangezien de bovengrondse haltes impliceren dat de rijbanen moeten worden overgestoken. Het belangrijkste aandachtspunt voor variant 3A-H is het feit dat deze door de zondagsmarkt komt, die gedeeltelijk langs de Jetselaan plaats vindt. Momenteel rijdt tram 19 ook over de markt, de trambestuurder past zijn rijgedrag aan, aan de omstandigheden. Aanbevelingen Oversteekplaatsen worden beveiligd met verkeerslichten of door asverschuivingen in de oversteek. Er worden ook herinrichtingen van de wegen aangeraden, om de snelheid van de automobilisten ter hoogte van de haltes te verlagen. Het rijden van variant 3A-H door de zondagsmarkt moet voorzichtig gebeuren (zeer beperkte snelheid, waarschuwingssignalen) en de manier van inplanten van de marktkramen nabij de tramsporen zal gecoördineerd gebeuren in overleg met o.a. de politie. ETRE HUMAIN Les incidences principales de ces variantes concernent la sécurité des piétons (notamment des élèves des écoles situées à proximité du tracé) puisque les arrêts en surface impliquent la traversée des voies de circulation. L élément qui mérite une attention particulière pour la variante 3A-H est la traversée à travers le marché dominical qui se tient, en partie, le long de l Avenue de Jette. Actuellement le tram 19 passe aussi à travers du marché. Le conducteur de tram adapte sa conduite a la situation. Recommandations Les traversées piétonnes sont sécurisées à l aide de feux de signalisation ou de chicanes dans les traversées. Des aménagements des voiries sont également préconisés afin de diminuer la vitesse des automobilistes au niveau des arrêts. La traversée de la variante 3A-H à travers le marché dominical devra se faire avec précaution (vitesse très réduite, avertissements sonores) et la façon d implanter les échoppes se fera notamment en coordination avec la police. FLORA EN FAUNA Het gemeenschappelijke stuk van de drie varianten veroorzaakt het wegdoen van 45 hoogstambomen (bomen verspreid over de middenberm van de Wereldtentoonstellingslaan en over de groene eilandjes voor het UZ Brussel). Wanneer het vellen van de bomen als criterium wordt beschouwd, is variant 3A-H de variant met de meeste gevolgen. Hij leidt inderdaad tot het vellen van 24 grote hoogstamlaanbomen, tegen 22 jonge bomen voor variant 4A- Premetro-H en 11 voor variant 3E-H. Naast het vellen van bomen houden de varianten ook risico s in van aantasting van het wortelstelsel van de bomen. Langs de Jetselaan zal de eigen bedding van variant 3A-H immers vlakbij de laanbomen rijden. Het effect van het langsrijden van variant 3 E-H zal niet groot zijn voor de laanbomen van de Lakenlaan (die verder uit elkaar staan). Het grootste effect op de bomen zou komen van de bouw van de tunnels van variant 4APremetro- H (twee tunnels naast elkaar: een tunnel onder het wegdek, de tweede onder de middenberm). Die tunnels zouden de wortelontwikkeling van de laanbomen van de Jetselaan hinderen. Een fythosanitaire studie heeft uitgewezen dat de platanen in de Jetselaan in principe gehandhaafd kunnen worden bij de aanleg van vrije trambaan in het midden (variant 3A-H). Aanbevelingen Er moeten opnieuw bomen worden geplant op de Wereldtentoonstellingslaan, de Laarbeeklaan, de Dikke Beuklaan en de halte Heymbosch. De keuze van de soorten moet geval per geval worden bestudeerd, rekening houdend met de milieurestricties en in overleg met de gemeentelijke en gewestelijke diensten. Tijdens de bouwwerkzaamheden is het aangeraden om een bijzondere zorg te besteden aan de bescherming van de bestaande laanbomen, met name langs de Jetselaan. Die opmerking geldt voor de drie varianten. Evaluatie en conclusie Gelet op het aantal te vellen bomen lijkt variant 3 E-H iets gunstiger dan variant 3 A-H voor de vegetatie van het bestudeerde natuurlijke gebied. Variant 4A Premetro H, heeft de meest negatieve effecten voor de flora in de Jetselaan. FLORE ET FAUNE Le tronçon commun aux trois variantes entraîne la suppression de 45 arbres à haute tige (arbres dispersés sur la berme centrale de l Avenue de l Exposition Universelle et sur les îlots de verdure devant l UZ Brussel). En considérant l abattage d arbres comme critère, la variante 3A-H est la variante ayant le plus d incidences. En effet, elle entraîne l abattage de 24 grands arbres d alignement à haute tige, contre 22 jeunes arbres pour la variante 4A- Prémétro-H et 11 pour la variante 3E-H. En plus, des abattages d arbres, les variantes constituent également des risques d altération du système racinaire des arbres. En effet, le long de l Avenue de Jette, le site propre de la variante 3A-H passera à proximité des troncs d arbres d alignement. L impact du passage de la variante 3 E-H sera peu significatif pour les arbres d alignement de l Avenue de Laeken (plus espacés). Cependant, l incidence majeure sur les arbres serait la construction des tunnels de la variante 4A-Prémétro-H (deux tunnels côte à côte: un tunnel sous la chaussée, le second sous la berme centrale). Ces tunnels entraveraient le développement racinaire des arbres d alignement de l Avenue de Jette. Une étude phytosanitaire a démontré qu en principe les platanes dans l Avenue de Jette peuvent être maintenus pendant l aménagement du site propre du tram au milieu (variante 3A-H). Recommandations Des arbres devront être replantés sur l Avenue de l Exposition Universelle, l Avenue du Laerbeek, l Avenue de l Arbre Ballon et l arrêt Heymbosch. Le choix des essences devra être étudié au cas par cas en prenant en compte les contraintes environnementales et en concertation avec les services communaux et régionaux. Lors du chantier, il est recommandé d accorder un soin particulier à la protection des arbres d alignements, notamment le long de l Avenue de Jette. Cette remarque est valable pour les trois variantes. Evaluation et conclusion En tenant compte du nombre d arbres qu il faudra abattre, la variante 3 E-H semble un peu plus favorable que 3A- H pour la végétation de l aire géographique étudiée. La variante 4A Prémétro H aura plus d incidences négatives sur la flore dans l Avenue de Jette. Pagina 19 van 74

20 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project EFFECTEN VAN DE BOUWWERKZAAMHEDEN De bouwwerkzaamheden zullen in verschillende fasen worden uitgevoerd. Het werken per wegvak zal het mogelijk maken de effecten van de werkzaamheden te beperken. Voor de bovengrondse stukken (gemeenschappelijk stuk voor de drie varianten, variant 3A-H en variant 3 E-H) bestaan de bouwwerkzaamheden in de aanleg van de eigen bedding, meestal op de middenberm. Voor variant 4A-H zijn de bouwwerkzaamheden complexer, aangezien die variant de bouw impliceert van een tunnel over 1000 m en van tunnelkokers. De bouw van de tunnel van variant 4Apremetro-H is de meest belastende, aangezien de duur van de werkzaamheden langer zou zijn (3 jaar in plaats van 2 jaar voor de tramvarianten). Die bouw zou ook meer ongemakken veroorzaken voor de bewoners aangezien het om complexere bouwwerkzaamheden gaat waarbij een 1000 m lange tunnel moet worden gebouwd. Aanbevelingen Aangezien de drie varianten een gemeenschappelijke reisweg hebben over de helft van hun tracé zijn de meeste aanbevelingen gemeenschappelijk voor de drie varianten. De bouwwerkzaamheden moeten in overeenstemming zijn met de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening betreffende de bouwplaatsen. Bovendien is het aan te raden om bijzondere aandacht te besteden aan: - de bescherming van de laanbomen tijdens de bouwwerkzaamheden - de veiligheid van de bewoners en van de arbeiders tijdens de hele duur van de bouwwerkzaamheden - de opstelling van een verkeersplan om het autoverkeer te beheren in samenhang met de fasering en de vorderingen van de werkzaamheden. Ten slotte zullen aanvullende studies moeten worden uitgevoerd (met name op het vlak van het grondwater) om de natuurlijke ruimte grondig te kennen. De voornaamste aanbeveling is een goede communicatie te verzekeren tussen de bewoners en de bouwheer. Het goede verloop van de bouwwerkzaamheden hangt immers af van de aanvaarding daarvan door de buurtbewoners. Op die manier kunnen bepaalde regelingen worden getroffen. Voor sommige bouwwerkzaamheden werd het advies van de bevolking gevraagd om te weten of zij bouwwerkzaamheden verkozen die belastender waren maar korter van duur of bouwwerkzaamheden die minder hinderlijk waren maar die langer zouden duren. Er werd toen voor de eerste oplossing gekozen. Er zou in het bestek ook een beding over een vooruitgangspremie kunnen worden opgenomen, om zich te verzekeren van de snelle vooruitgang van de werkzaamheden. Evaluatie en conclusie De uitvoeringstermijnen zijn verschillend afhankelijk van de varianten. Zo zouden de voorstudies over het wortelgestelsel van de bomen, de stabiliteit van de bodem de procedure- en uitvoeringstermijnen kunnen verlengen. IMPACTS DES CHANTIERS Le chantier sera réalisé en plusieurs phases. Ainsi, le travail par tronçon permettra de limiter les impacts du chantier. Pour les tronçons en surface (tronçon commun aux trois variantes, variante 3A-H et variante 3 E-H), le chantier consiste en l aménagement du site propre, généralement sur la berme centrale. Concernant, la variante 4A-H, le chantier est plus complexe puisqu il implique la construction d un tunnel sur 1000 m et de trémies. La construction du tunnel de la variante 4A-Prémetro-H est la plus contraignante puisque la durée des travaux serait plus longue (3 ans, au lieu de 2 ans pour les variantes de tram). Cette construction entraînerait également plus de désagréments pour les habitants puisque c est un chantier plus complexe à cause de la construction du tunnel d une longueur de 1000m. Recommandations Les trois variantes ayant un itinéraire commun sur la moitié de leur tracé, la majorité des recommandations est commune aux trois variantes. Le chantier devra être conforme au Règlement Régional d Urbanisme (RRU) concernant les chantiers. De plus, il est recommandé de porter une attention particulière à : - la protection des alignements d arbres pendant le chantier - la sécurité des habitants et des ouvriers tout au long du chantier - l élaboration d un plan de circulation afin de gérer la circulation automobile en cohérence avec le phasage et l avancement des travaux. Enfin, des études complémentaires devront être réalisées (notamment dans le domaine des eaux souterraines), afin de connaître l aire géographique de manière approfondie. La recommandation essentielle est d assurer une bonne communication entre les habitants et le maître d ouvrage. En effet, le bon déroulement d un chantier passe par une acceptation de celui-ci par les riverains. Certains arrangements peuvent ainsi être trouvés. Pour certains chantiers, l avis de la population a été demandé pour savoir si elle préfère un chantier plus contraignant, mais plus court ou moins gênant, mais plus lent. La première solution avait alors été choisie. Une prime à l avancement pourrait également être ajoutée comme clause du cahier des charges de l entrepreneur afin de s assurer de l avancement rapide des travaux. Evaluation et conclusion Les délais d exécution sont différents suivant les variantes. Ainsi, les études préliminaires relatives à l enracinement des arbres, à la stabilité du sol pourraient prolonger les délais en terme de procédure et d exécution. Pagina 20 van 74