Ketenanalyse gebakken steen project Herinrichting binnenstad Harderwijk Datum: Revisie: 0 Blad: 1 van 8

Transcriptie

1 Blad: 1 van 8 Opgesteld door: Stefanie Kamphuis, KAM-coördinator Bijbehorende documenten: Dominantieanalyse (scope 3) 1. Algemeen Dit document beschrijft de ketenanalyse van gebakken steen in project Herinrichting binnenstad Harderwijk en is opgesteld door Reimert. Het verwerken van gebakken steen komt veelvuldig voor binnen de projectvoering van Reimert. Uit de scope 3-analyse (dominantieanalyse) bleek dat gebakken steen één van de grootste bronnen van CO₂-uitstoot is. In deze ketenanalyse is de gehele levenscyclus van gebakken steen onder de loep genomen en per schakel de CO₂-uitstoot in kaart gebracht. 2. Activiteiten Herinrichting binnenstad Harderwijk Naast wegenbouw, het bouwrijp maken van nieuwbouwlocaties en het inrichten van openbare ruimtes voert Reimert ook civiele betonbouw uit. Dit begon met het bouwen van bedieningsgebouwen van sluizen, bruggen en gemalen. In 2002 is deze tak uitgegroeid tot een volwaardig bouwbedrijf voor de woning- en utiliteitsbouw. Reimert is kortgezegd een allround aannemingsbedrijf gevestigd in Almere met de ambitie om in Flevoland en daarbuiten van alle markten thuis te zijn in de bouwkolom. Reimert participeert in Aannemingsbedrijf De Wilde B.V. Vanuit Lelystad bedient De Wilde de GWWmarkt van Lelystad, Dronten en de Noordoostpolder. De Wilde is gespecialiseerd in het inrichten van de openbare ruimte voor overheden, bedrijven en particulieren. Sinds 2011 maakt Beugel Infrastructuur B.V. onderdeel uit van Reimert. Vanuit Beilen wordt de infrastructurele markt in het noorden van het land bediend. Beugel is gespecialiseerd in herinrichtingswerken, rioleringswerken en het bouw- en woonrijp maken van gebieden. Bouwbedrijf Ubink is een gewaardeerde aannemer in de bouw en is sterk in het realiseren van seriematige woningbouw en in het realiseren van volumebouw.

2 Blad: 2 van 8 3. Globale schets keten In onderstaand schema zijn alle schakels van de keten binnen het project Herinrichting binnenstad Harderwijk in kaart gebracht. Winning grondstoffen Productie Verwerking gebakken steen op projectlocatie: Gebruik/onderhoud gebakken steen Slopen / demonteren Hergebruik/ recycling Partners binnen de keten: Schakel binnen keten Winning grondstoffen Productie Transport naar projectlocatie Verwerking op project Gebruik/onderhoud Verwijderen Afvoer Recycling (direct vanaf project naar verwerker) Bedrijf Bylandt Bylandt Albers Transport Doesburg Gebr. Reimert B.V. Beens & Kolk Gemeente Harderwijk n.t.b. n.t.b. n.t.b.

3 Blad: 3 van 8 4. Gedetailleerde ketenbeschrijving Zoals gezegd is voor deze ketenbeschrijving het project Herinrichting binnenstad Harderwijk als voorbeeld aangehouden. Per schakel is bekeken wat voor invloed deze heeft op de CO₂-uitstoot. Winning grondstoffen en productie Straatbakstenen worden gemaakt van rivierklei. De klei wordt in de directe omgeving van de fabriek gewonnen. Na het winningsproces wordt de klei opgeslagen in depots. De opslagperiode is afhankelijk van overdekte opslag of buitenopslag. Na de opslagperiode wordt de klei voorbewerkt. Dit betekent dat de klei wordt gereinigd, geraspt, bevochtigd, gemengd en dat er zand wordt toegevoegd zodat de kleur kan worden beïnvloed. Vervolgens wordt de klei gevormd en gedroogd, waarna de klei in een tunneloven wordt gebakken. De totale bakperiode neemt 2 à 3 dagen in beslag. Na het bakproces worden de stenen gereed gemaakt voor opslag en transport.¹ Voor de productie van 1 kg straatbaksteen zijn de volgende grondstoffen benodigd: materialen g/kg ² klei 922 zand 102 toeslagstoffen 35 pallet 0,36 ¹informatie over winning grondstoffen en productie afkomstig van de website van de Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek ²bron: MRPI voor straatbaksteen - MRPI-code: Winning/productie straatbaksteen: gewicht straatbaksteen in kg conversiefactor¹ ton CO₂ ,34 kg CO₂/kg 532,53 ¹bron: MRPI voor straatbaksteen - MRPI-code: Transport naar project De gebakken stenen worden door de leverancier rechtstreeks op de projecten geleverd. In totaal hebben er 54 vrachten plaatsgevonden door leverancier Bylandt. Bylandt is gevestigd in Tolkamer. transport afstand in lading in tonkm conversiefactor¹ ton CO₂ km ton Tolkamer - Harderwijk km 29, ,49 0,11 kg CO₂/tonkm 15,51 ¹bron: SKAO, Handboek CO₂-Prestatieladder 2.2, 4 april 2014

4 Blad: 4 van 8 Verwerking op de projecten Op het project zijn de gebakken stenen met de hand verwerkt door medewerkers van onderaannemer Beens & Kolk. Wat betreft het woon-werkverkeer is uitgegaan van 40 km (enkele reis). In onderstaand schema is de CO₂-uitstoot weergegeven. woon-werkverkeer dagen afstand in km conversiefactor¹ ton CO₂ Beens & Kolk ,215 3,56 ¹bron: SKAO, Handboek CO₂-Prestatieladder 2.2, 4 april 2014 inzet materieel uren conversiefactor¹ ton CO₂ shovel 414² 47 kg CO₂/uur 19,46 ¹bron: PCC tool, BAM ²bron: begroting Herinrichting binnenstad Harderwijk / berekening uitvoerder Totale uitstoot binnen ketenschakel verwerking op de projecten: 23,02 ton CO₂ Gebruik / onderhoud In deze schakel van de keten wordt geen CO₂ uitgestoten. In verband met de levensduur van de bakstenen, wordt ervan uitgegaan dat de stenen niet onderhouden/vervangen hoeven te worden. Verwijderen, afvoer & recycling Volgens een onderzoek van Tauw gaat straatbaksteen circa 100 jaar mee, waarbij een uitvalpercentage van 20% wordt gehanteerd. De Royal Haskoning gaat nog een stapje verder en spreekt van een levensduur van 125 jaar straatbaksteen met een uitvalpercentage van 10%. In onderstaande tabellen een berekening van het verwijderen en afvoeren indien dit op het project zou plaatsvinden: woon-werkverkeer dagen afstand in km conversiefactor¹ ton CO₂ Beens & Kolk 118 uur = 15 dagen² 80 0,215 kg CO₂/km 0,26 ¹bron: SKAO, Handboek CO₂-Prestatieladder 2.2, 4 april ²bron: begroting Herinrichting binnenstad Harderwijk inzet materieel t.b.v. verwijderen uren conversiefactor¹ ton CO₂ bakstenen shovel 2000l 118² 47 kg CO₂/uur 5,55 ¹bron: PCC tool, BAM ²bron: begroting Herinrichting binnenstad Harderwijk

5 Blad: 5 van 8 In dit geval zou Van Werven Recycling de afvoer op zich kunnen nemen: transport afstand in km lading in ton eenheid conversiefactor ton CO₂ Harderwijk - Oldebroek 1620 ¹ tonkm 0,11 kg CO₂/tonkm ² 5, ,16 48 ¹54 vrachten, 30km p/vracht ²bron: SKAO, Handboek CO₂-Prestatieladder 2.2, 4 april 2014 Vrijkomende stenen kunnen meestal worden hergebruikt. Deze worden doorverkocht aan particulieren of handelaren. Daarnaast kunnen stenen die niet geschikt meer zijn voor gebruik en verkoop worden afgebroken en verwerkt worden tot menggranulaat. 5. Datacollectie en kwaliteit Voor het opstellen van deze ketenanalyse is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van primaire data. Niet voor alle schakels binnen de keten hebben we echter gebruik kunnen maken van primaire data. Dit heeft te maken met het feit dat niet alle werkzaamheden binnen deze schakels door Reimert zelf zijn uitgevoerd. In dat geval is er gebruik gemaakt van secundaire data. Binnen de ketenanalyse is gebruik gemaakt van: - MRPI-blad straatbaksteen MRPI-code (secundair) - Informatie leveranciers en KNB t.b.v. het winning- en productieproces (secundair) - PCC-tool van de BAM (secundair) - Begroting Herinrichting binnenstad Harderwijk (primair) 6. Onzekerheden Deze ketenanalyse is gebaseerd op één project. Dit betekent dat bij de uitvoering van andere projecten niet per definitie dezelfde resultaten naar voren zullen komen. Zo zullen de afstanden ten opzichte van de leverancier anders liggen en kan het per project verschillen wat een opdrachtgever eist. Bij een ander project zou ook voor een andere leverancier kunnen worden gekozen. Bij het in kaart brengen van de CO₂-uitstoot binnen schakels in de keten zijn diverse aannames gedaan: - Het brandstofverbruik van het materieel is gebaseerd op de draaiuren. Aan de hand van de draaiuren is vervolgens een schatting gemaakt van het verbruik. - Het transport naar de projectlocatie bestond uit 54 vrachten. Er is niet afzonderlijk gekeken naar de hoeveelheid per vracht.

6 Blad: 6 van 8 7. Reductiemogelijkheden Overzicht per schakel in de keten: schakel binnen keten ton CO₂ Aandeel in % winning grondstoffen / productie 532,53 91,49 transport naar project 15,51 2,66 verwerking op project 23,02 3,96 gebruik / onderhoud n.v.t. 0 verwijderen 5,81 1 afvoer 5,17 0,89 totaal 582,04 100% resultaat ketenanalyse 3% 4% 0% 1% 1% winning grondstoffen/productie transport naar project verwerking 91% gebruik / onderhoud verwijderen afvoer Reimert ziet zichzelf als een middenmoter wat betreft de emissie in scope 3. De mate van invloed binnen de keten is klein. Omdat Reimert veelal een coördinerende rol heeft, is het wel mogelijk om eisen te stellen aan de leverancier. Met het inzicht dat is verkregen met de ketenanalyse kan Reimert in het vervolg gerichter eisen stellen aan haar ketenpartners.

7 Blad: 7 van 8 Winning grondstoffen / productie Bij de productie van gebakken steen komt veel CO₂ vrij. Onze invloed op deze schakel in de keten is echter beperkt. Er worden door Reimert wel steeds meer Design & Construct-werken aangenomen. Dit betekent dat er meer vrijheid bestaat wat betreft de materialen die in het project worden gebruikt. Waar bij traditionele contracten (bestek) wordt voorgeschreven wat voor stenen er in een project moeten worden verwerkt, is er binnen Design & Construct-werken meer controle wat betreft de toe te passen materialen. Dit betekent dat Reimert er bijvoorbeeld voor zou kunnen kiezen gebakken stenen te hergebruiken in plaats van nieuwe stenen in te kopen. Belangrijk hierbij is dat een opdrachtgever of bijvoorbeeld een architect overtuigd wordt om gebakken stenen te hergebruiken. De mate van reductie is echter wel sterk afhankelijk van de markt en dus ook van de opdrachtgever. Ten eerste kan niet met zekerheid worden gezegd hoeveel Design & Construct-contracten er binnengesleept worden en ten tweede is de opdrachtgever degene die uiteindelijk de eisen stelt. De mate van reductie hebben wij dan ook gebaseerd op de huidige trends. Hergebruik is een reële optie, aangezien Reimert als het om opslag gaat een beroep kan doen op de drie vestigingen binnen de boundary in Almere, Lelystad en Beilen. Hergebruik zou op ongeveer 5% à 10% van de projecten waarin gebakken stenen worden verwerkt kunnen plaatsvinden. Echter, de opgeslagen straatbakstenen dienen dan in de juiste hoeveelheden en kleuren aanwezig te zijn. Hergebruik is dus zeker niet op alle projecten haalbaar. De keten verandert als volgt indien er sprake is van hergebruik en optimale verwerking/sloop: Huidige situatie Situatie hergebruik schakel binnen keten ton CO₂ aandeel ton CO₂ winning grondstoffen/productie 532,53 91,49% 106,51 Opslag voorraad 80% en inkoop nieuwe stenen 20% transport van leverancier naar project 15,51 2,66% 14,04 transport van opslag naar project /transport vanaf leverancier verwerking op project 23,02 3,96% 22,8 verwerking op project gebruik / onderhoud n.v.t. 0% 0 gebruik / onderhoud verwijderen 5,81 1% 5,77 verwijderen afvoer 5,17 0,89% 5,17 afvoer / transport naar opslag totaal 582,04 100% 154,29 reductie: 73,5% In bovengenoemde situatie is uitgegaan van 80% hergebruik en 20% nieuwe bakstenen. Transport naar project Wanneer nieuwe stenen worden ingekocht, is de transportafstand van de leverancier naar de projectlocatie niet te beïnvloeden. Bijna alle leveranciers zitten in het zuidelijke gedeelte van Nederland langs de rivieren. De transportafstand is in dat opzicht niet te verkleinen. Wanneer er sprake is van hergebruik zal de transportafstand wel verkleind kunnen worden. Zoals hierboven genoemd kunnen de stenen op de drie vestigingen in respectievelijk Almere, Lelystad en Beilen worden opgeslagen. Deze vestigingen liggen op kortere afstand (gemiddeld 50% korter) ten opzichte van de projecten vergeleken met de vestigingen van de leveranciers. Verwerking en verwijderen op project Voor de verwerking en het verwijderen van de stenen wordt er veel gebruikgemaakt van onderaannemers en inhuur. Er dient zeer nauwkeurig naar de afstand ten opzichte van de projectlocatie gekeken te worden waar het de keuze voor een onderaannemer betreft. In de huidige situatie wordt dit al zoveel mogelijk gedaan, dus de verwachting is dat op dit onderdeel beperkt reductie te behalen valt.

8 Blad: 8 van 8 Reimert heeft behoorlijk wat invloed op de onderaannemers/inhuur, doordat er vaak sprake is van langdurige samenwerkingen. Deze onderaannemers en ZZP ers zijn nog niet allemaal intensief bezig op het gebied van duurzaamheid. Reimert kan dus ook van hen vragen dezelfde maatregelen te treffen zoals Reimert deze zelf treft binnen haar eigen wagen- en machinepark. Dit zal naar verwachting de eerste twee jaar, afhankelijk van de onderaannemer, reductie kunnen opleveren. Na die tijd zal de reductie stagneren. Met bovenstaande maatregelen verwacht Reimert 1% reductie binnen de gehele keten te kunnen behalen in 2020 ten opzichte van 2014: schakel binnen keten ton CO₂ aandeel absolute reductie reductie winning grondstoffen/productie 532,53 91,49% 5,33 1% transport naar project 15,51 2,66% 0,08 0,5% verwerking 23,02 3,96% 0,12 0,5% gebruik / onderhoud n.v.t. 0% 0 n.v.t. verwijderen 5,81 1% 0,02 0,25% afvoer 5,17 0,89% 0 0% totaal 582,04 100% 5,55 1% Het reductiecijfer is gebaseerd op de trends van het afgelopen jaar. Dit wil echter niet zeggen dat de trends gelijk zullen blijven. Het kan zijn dat er aankomende jaren meer of minder D&C-werken worden aangenomen, waarbinnen gebakken steen verwerkt dient te worden. Goedgekeurd d.d door: H.T.B. Reimert, directeur