Vredegerecht, kanton Berchem-Antwerpen, 27 november

Transcriptie

1 RECHTSPRAAK III Gerechtelijk Recht De motiveringsverplichting in een akte van verzet : een conditio sine qua non voor een snel proces Vredegerecht, kanton Berchem-Antwerpen, 27 november 1984 (1) Vrederechter: G. Michiels S. en M. t/l. (... ) Gelet op het geregistreerd exploot van verzet van 7 juni 198.4, van gerechtsdeurwaarder Lucas Engels, te Antwerpen verblijvende, tegen Ons hogervermeld verstekvonnis, strekkende tot: onderhavig verzet ontvankelijk en gegrond te zien en te horen verklaren, dienvolgens het vonnis waartegen verzet te zien en te horen te niet doen, en opnieuw rechtdoende, de oorspronkelijke vordering van de geadresseerde ongegrond te zien en te horen verklaren en haar ervan te zien en te horen afwijzen; mitsdien eisers in verzet te zien en te horen ontlasten van de tegen hen uitgesproken veroordelingen, zo in hoofdsom als in interest en kosten; verweerster in verzet te zien en te horen veroordelen tot aile kosten, zowel deze van onderhavig verzet als deze van de procedure bij verstek, met inbegrip van de rechtsplegingsvergoeding ; akte te zien en te horen verlenen aan eisers in verzet van hun meest uitdrukkelijk voorbehoud ten opzichte van al hun andere rechten; Gehoord, ter openbare terechtzitting, de partijen in hun middelen; Gelet op de stukken van het dossier van de rechtspleging en inzonderheid op de door verweerster in verzet, oorspronkelijk eiseres, genomen concluste; (1) Dit vonnis werd bevestigd door de Rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen op 28 maart

2 dat verweerster in verzet in die conclusie vordert dat de akte van verzet nietig zou worden verklaard en, ter staving van die vordering, als middel aanvoert: "Aangezien de akte van verzet op verzoek van huidige eiser "op 7 juni j.l. nietig is ingevolge artikel 1047, lid 4 "van het G. W., daar niet voldaan is a an de aldaar "opgelegde motiveringsplicht, waardoor de belangen "van verweerster op verzet geschaad zijn"; Overwegende dat niet wordt betwist dat het verzet tijdig is gedaan ; Overwegende dat krachtens het vierde lid van artikel 1047 van het Gerechtelijk Wetboek de akte van verzet, op straffe van nietigheid, de middelen van de eiser in verzet moet bevatten ; dat als "middelen" in de akte van verzet van 7 juni 1984 slechts is vermeld: "Aangezien requiranten niet op de zitting aanwezig "konden zijn om redenen onafhankelijk van hun wil ; "dat m.n. op 10 april 1984 de uitvaart plaats vond "van wijlen de broer van Mevrouw Murrath Coletta, "tweede requirante" ; dat, vermits de middelen welke de akte van verzet moet bevatten, betrekking moeten hebben op de grond van de zaak en, zoals uit bovenvermelde passus uit de akte van verzet blijkt, de erin vervatte middelen slechts een rechtvaardiging van de niet-verschijning, rechtvaardiging die trouwens niet moet worden verstrekt, beogen, de akte van verzet de door voornoemde wetsbepaling bedoelde middelen niet bevat (GUTT, E. en STRA NART-THILLY, A.-M., "Examen de Jurisprudence, 1974, (563), 582; LE PAIGE, A., Rechtsmiddelen~ dl. IV in Handboek voor gerechtelijk recht~ nr. 35); Overwegende evenwel dat de door vermelde wetsbepaling opgelegde verplichting om in de akte van verzet de middelen van de eiser in verzet te vermelden, slechts is voorgeschreven op straffe van gewone nietigheid zodat de akte van verzet krachtens artikel 861 van het Gerechtelijk Wetboek aileen dan nietig kan worden verklaard indien het aangeklaagde verzuim de belangen schaadt van de partij die de exceptie opwerpt (Vred. Brussel, le kant., 13 december 1979, T. Vred., 1980, 51;- GUTT, E. en STRA NART-THILLY, A.-M., I.e.; - cf., onder de toepassing van het oude Wet hoek van Burgerlijke Rechtsvordering, Cass., 17 maart 1972, Arr. Cass.~ 1972, 675); 18

3 dat de excipiens krachtens artikel 870 van het Gerechtelijk Wetboek de bewijslast heeft van zijn aanvoering als zou het aangeklaagde verzuim zijn belangen hebben geschaad (Vred. Brussel, 1e kant, 13 december 1979, l.c.;- GUTT, E. en STRANART-THILLY, A.-M., l.c.); dat, zoals uit het hoven letterlijk aangehaalde middel in de conclusie van verweerster in verzet lijkt, zij wel aanvoert dat haar belangen geschaad zouden zijn door het aangeklaagde verzuim doch zij niet zegt waarom zulks het geval zou zijn; dat, vermits verweerster in verzet bewijst noch aanbiedt te bewijzen dat het aangeklaagde verzuim inderdaad haar belangen he eft geschaad, de akte van verzet niet nietig kan worden verklaard; dat het verzet, dat voor het overige op regelmatige wijze werd gedaan, dan ook toelaatbaar is ; Overwegende dat, vermits de partijen niet over de grond van de zaak hebben gepleit, de heropening van de debatten ambtshalve moet worden bevolen ten einde hen daarover te horen ; Gelet op de artikelen 774, eerste lid en 775, eerste lid van het Gerechtelijk Wetboek; OM DIE REDENEN, recht doende op tegenspraak, verklaren het verzet toelaatbaar (... ) bevelen de heropening van de debatten ten einde de partijen te horen over de grond van de zaak ; bepalen te dien einde de rechtsdag op dinsdag negentien februari 1900 vijfentachtig te uur voormiddag ; houden de kosten aan ; stellen vast dat aile akten van rechtspleging in het Nederlands werden opgesteld bij toepassing van artikel 2 der wet van 15 juni G. Michiels P. Heurterre 19

4 NOOT : De motiveringsverplichting in een akte van verzet : een conditio sine qua non voor een snel proces De vraag die in dit vonnis aan de orde is, betreft de draagwijdte van de motiveringsverplichting in een akte van verzet. De echtgenoten X en Y werden op 10 april 1984 op verstek veroordeeld. Zij tekenden verzet aan op 7 juni Het exploot van verzet was niet gemotiveerd. De sanctie hiervoor is de nietigheid (art lid 4 Ger. W. jo. Art. 860 Ger. W.). Deze nietigheid is echter relatief in de zin van art. 861 Ger. W., d.w.z. de aangeklaagde onregelmatigheid moet de belangen schaden van de partij die de nietigheid inroept (2). De vraag is nu : zijn de belangen geschaad? Vooraleer we op deze vraag een antwoord geven, is het eerst nodig art lid 4 Ger. W. en de vereiste die het bevat in de ruimere context van het Gerechtelijk Wetboek te plaatsen. De onderliggende bedoeling van dit Wetboek is een vereenvoudiging en versnelling van het proces tot stand te brengen (3 ). De eenvoud en de snelheid zijn ook de twee essentiele kenmerken van een behoorlijke rechtsbedeling in de zin van art. 8, lid 1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en art. 14, lid 1 van het lnternationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten ( 4 ). Alhoewel er een aantal cassatiearresten bestaan die dit bevestigen (5), blijft het Hof van Cassatie toch in de greep van 'le demon du fopmalisme ( 6)'. Dit valt natuurlijk sterk te betreuren. Maar anderzijds kan men er niet onderuit dat 'een behoorlijke procesbedeling' een richtlijn is voor de interpretatie (2) (1) Cass., 17 maart 1972, R. W., , 1925 dat met toepassing van de artt. 161, 173 en 437 Rv. gewezen is; Cass., 23 april1974, R. W., , 48; Luik, 13 maart 1974, R. W., , 431; Brussel, 15 mei 1981, J. T., 1981, 476; Vred. Brussel, lste kanton, 13 december 1979, T. Vred., 1980, 51; Vred. Menen, 10 juni 1981, Pas., 1982, III, 6. Zie ook: GUTT, E. en STRANART-THILLY, A.-M., "Examen de jurisprudence (1965 a 1970): Droit judiciaire prive", R.C.J.B., 1974, 582; LAENENS, J., "Kroniek van het Gerechtelijk Recht", R. W., , 1762 en DEPUYDT, P., "A propos de!'obligation de motiver l'acte d'opposition", J. T., 1981, 621., (3) Cf. VAN REEPINGHEN, C., Verslag over de Gerechtelijke Hervorming, Brussel, Belgisch Staatsblad, 1964, 34. (4) LEMMENS, P., "Het recht op een eenvoudig en snel proces", in De vereenvoudiging en versnelling van het burgerlijkeproces, GEINGER, H. (ed.), Antwerpen, Kluwer, 1984,4, nr. 2. (5) Cass., 10 april1978, Arr. Cass., 1978, 917 en Cass., 10 september 1982, R. W., , 524. "Overwegende dat uit de tekst van de artikelen 807 tot 810 en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek, waarvan de draagwijdte op dit punt bevestigd wordt door het Verslag van de Koninklijke Commissaris voor de gerechtelijke hervorming en door het door de wetgever beoogde doel de rechtspleging te vereenvoudigen en te versnellen, volgt dat... " (6) LAENENS, J., "Inleiding van het geding: exploot of verzoekschrift?", in De vereenvoudiging en versnelling van het burgerlijke proces, GEINGER, H. (ed.), Antwerpen, Kluwer, 1984, 55 nr. 4 en STORME, M., "Honderdvijftig jaar Belgisch procesrecht", in Honderdvijftig jaar rechtsleven in Belgie en Nederland , SPANOGHE, E. en FEEN STRA, R. (eds.), Leiden, Universitaire Pers, 1981, nr. 7, 138, voetnoot

5 van de bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek (7). Zo ook voor de interpretatie van art lid 4 Ger. W. De motiveringsverplichting heeft niet aileen als ratio legis een dilattoir gebruik van dit rechtsmiddel tegen te gaan ( 8) en de mogelijkheid te verschaffen aan de verweerder in verzet zijn verdediging op te maken (9), maar ook is haar ratio te vinden in het verantwoorden van het ernstig en schadelijk tijdverlies dat de verweerder in verzet ondergaat door het verzet als zodanig ( 10). Met andere woorden : de verweerster in verzet heeft in casu wei degelijk belang bij de nietigverklaring van het exploot van verzet (art. 861 Ger. W.) Een gebrekkige motiveringsverplichting schendt sowieso de belangen, wanneer de goede rechtsbedeling - die ten grondslag ligt aan de motiveringsverplichting ( 11) - niet in acht wordt genomen. Deze interpretatie ligt in de lijn van de grondgedachte van het Gerechtelijk Wethoek! Bart GOOSSENS (7) LEMMENS, P., I.e., nr. 5, 5. (8) LEVAL, G., "L'acceleration de Ia procedure", Ann. Fac. Dr. Liege, 1978, en DEPUYDT, P., I.e., 621. (9) Ibid., 621; LEVAL, G., I.e., 42 en Brussel, 15 mei 1981, J. T., 1981, 476. (10) Cf. Gent, 9 december 1981, R. W., , 250, noot DECONINCK, B., "Motivering van de akte van boger beroep". (11) DECONINCK, B., I.e.,