Goed nieuws uit Nederland

Transcriptie

1 Goed nieuws uit Nederland Vijftig inspirerende innovaties 2013 Onder redactie van: Rob de Graaf Elke den Ouden

2

3 Goed nieuws uit Nederland Vijftig inspirerende innovaties 2013

4 ISBN juni 2013 PDMA.NL Redactie: Rob de Graaf Elke den Ouden Ontwerp en opmaak: Oirschot Druk: Drukkerij de Croon van Heerbeek, Oirschot De informatie over de innovaties is aangeleverd door de organisaties/bedrijven, PDMA.NL draagt geen verantwoordelijkheid over de juistheid van deze informatie. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van PDMA.NL. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten ontleend worden.

5 Goed nieuws uit Nederland Vijftig inspirerende innovaties 2013 Onder redactie van: Rob de Graaf Elke den Ouden

6

7 Sponsors Accenture BeaconPartners Brabant Center of Entrepreneurship The Bridge business innovators Drukkerij de Croon van Heerbeek Eneco Retail FrieslandCampina ICON&CO Innovatietv de Merkplaats LLX2 Investments BV New Business Development Associates BV People Creating Value Philips Innovation Services Promolding BV Roland Berger Strategy Consultants Shell SyncForce TU/e Innovation Lab VanBerlo VissenCom grafisch ontwerp Werk en Vakmanschap

8

9 Inhoudsopgave 11 Voorwoord 12 Inleiding 14 Deltaclip 16 Foammaster 18 Superscoop 20 Inducoat Fungi 22 PeerReach 24 Growingpaper / Groeipapier 26 Plaza Patatta ipad App 28 Quinny Yezz 30 Prestatiemonitoring met Monavisa 32 Villagepump 34 Fonckel One 36 Scan&Fly, self bag drop that easily fits any airport 38 Neurensics, consumentenonderzoek met de MRI-scanner 40 Aangetekend Mailen 42 FLIGHTMAP innovatie portfolio management 44 tiqr, sterke authenticatie met je smartphone 46 Rainwinner 48 Visvriendelijk koelwatergebruik 50 Middle Market Scan 52 LNG24 maakt schoner transport vandaag mogelijk 54 Dialogica, Het Uitzendbureau van de Toekomst 56 SmartBucky DM, digitale upgrade kit voor mammografie 58 Delphi Screener 60 Traffical: plan smart, travel smart, work smart 62 Rescue Tip-Board 64 We Share Talent 66 Minimaal invasieve oplossing voor incontinentie 68 Sensotive 70 Transparant online recruitment platform 72 TIGRIS kunststof luchtvaart catering trolley 74 CleVRET, op een prettige manier van je angst af! 76 Gutmann L-Original afzuigkap 78 Shell Thiocrete 80 Infento: Bedenk, Bouw, Beleef! 82 Plettum compact duurzaam plastic recyclen 84 Facility services in de zorg digitaal 86 Biobased koffiebeker 88 Rentovloer, Renovatie Totaal Vloer 90 DuoBody 92 NightBalance Sleep Position Trainer 94 Innovatief Materialen Platform Twente 96 Fusion Volcano wokbrander 98 Same sun, More power: KhepriCoat 100 Feedbck.com 102 Ecodish 104 hue 106 MagStream Designer WakaWaka 110 AXA Remote 2.0, de op afstand bedienbare raamopener 112 Energy for the Brain 114 Vogelvlucht over 50 inspirerende innovaties 119 Innovatie in Crisistijd

10

11 Voorwoord Het is alweer zo ver: de vierde editie van Goed Nieuws Uit Nederland. In een nieuw fleurig jasje, dat het optimisme dat de innovators moeten hebben gevoeld bij het ontstaan van hun ideeën weerspiegeld. De selectie van vijftig inspirerende innovaties geeft ook dit keer weer een rijke schakering van wat er allemaal gebeurt in ons land. Hoewel we nu al vele jaren in een aanhoudende economische crisis zitten, betekent dat geenszins dat de creativiteit daar onder heeft geleden. Voor het eerst in de geschiedenis van Goed Nieuws Uit Nederland moesten we zelfs flink selecteren: er waren in de vooraanmelding maar liefst ruim 90 innovaties ingediend. Met pijn in het hart hebben we dus bijna de helft moeten berichten dat plaatsing in deze uitgave niet mogelijk was. Een aantal daarvan waren erg kort op de markt, en we hopen die met een mooi succesverhaal te kunnen presenteren in de volgende editie: want voor 2015 zijn we stellig van plan een mooie lustrumeditie te gaan uitgeven. Maar nu gaan we eerst genieten van de verhalen van de huidige selectie. Het is een kleurrijke verzameling van innovatieve verhalen geworden. Het laat zien dat we het tijdperk dat duurzaam een geitenwollensokken imago had echt definitief achter ons hebben gelaten: met kinderschepjes en emmertjes die in zee afbreken mochten ze kwijtraken na een dagje strand en met koffiebekertjes uit bioplastic. Maar ook apps die ons helpen CO2 uitstoot te reduceren in het verkeer en schone alternatieven voor diesel. Een oplossing om regenwater te bufferen of jonge vissen te redden bij koelwaterinstallaties. Ook op gebied van high-tech wordt druk geïnnoveerd: met industriële schuimblusinstallaties, schimmelwerende coatings en coatings die het rendement van zonnepanelen vergroten. Daarnaast is er een flink aantal innovaties gericht op de zorg, variërend van medische producten tot software applicaties. Maar ook dingen waarvan je je afvraagt waarom dat niet eerder is bedacht: een reddingsvlot dat kantelt waardoor je drenkelingen makkelijker aan boord kan tillen of een oplossing om aangetekend te kunnen en. Een heleboel vernuftigs dus. Deze vierde editie bouwt door op het succes van 2007, 2009 en Via het groeiende netwerk van PDMA.NL, LinkedIn en diverse netwerken zijn mensen aangeschreven om innovaties in te dienen in twee rondes: een vooraanmelding en na selectie het indienen van de definitieve tekst en beeldmateriaal. De selectie heeft plaatsgevonden op basis van de criteria en daarnaast hebben innovaties die vroeg zijn aangemeld een hogere prioriteit gekregen. Speciaal voor deze editie is er een hoofdstuk toegevoegd over innovatie in crisistijd. Dit boek is tot stand gekomen door de enthousiaste medewerking van velen. Het redactieteam wil allereerst de innovators bedanken voor hun openheid. Ook de bijdrage van het bestuur van PDMA.NL is zeer belangrijk geweest. En bovenal zijn we onze sponsoren veel dank verschuldigd: zonder hen was de realisatie onmogelijk geweest. De lijst met sponsoren vindt u voor in dit boek. Wij willen ook Sofie den Ouden van VissenCom bedanken voor haar ontwerpwerk en haar niet aflatende energie om alle input in goede banen te leiden en te blijven chasseren voor goede teksten en mooi beeldmateriaal. Wij hopen dat deze vierde uitgave u inspireert om zelf te gaan innoveren en de ideeën die u ongetwijfeld heeft gaat realiseren. Wij nemen het resultaat graag op in de editie van 2015! Elke den Ouden, redactie Rob de Graaf, programmacommissie PDMA.NL

12 Inleiding Bij het schrijven van de inleiding van de 2011 editie dachten we allemaal dat we ons aan het einde van de economische crisis bevonden. Maar niks bleek minder waar. De afgelopen twee jaar waren zwaar. Grote bedrijven zijn nog altijd bezig met het vinden van oplossingen om de kosten in balans te krijgen met de afnemende omzetten, een enkeling daargelaten. Het ZZP leger heeft zijn inkomsten drastisch zien afnemen. Maar gelukkig heeft de innovatieve kracht van Nederland hier niet onder geleden. Er zijn vele nieuwe producten en diensten op de markt gebracht. Interessant is daarbij dat meer dan tachtig procent van de innovaties uit eigen middelen is gefinancierd. We mogen dus echt trots zijn op de innovators die zich in deze lastige tijd niet hebben laten weerhouden om hun droom, grotendeels op eigen kracht, te realiseren. Natuurlijk is het weer de vraag of er verschillen te zien zijn ten opzichte van eerdere edities. Allereerst waren we blij verrast door het enorme aantal innovaties dat bij de vooraanmelding is ingediend: meer dan 90! Er wordt dus hard geïnnoveerd. Daarnaast zien we een verschuiving in de aanleiding van de innovaties. Een opvallend aantal is gestart vanuit een duurzaamheidsperspectief, dit was een opkomende trend in 2009, maar heeft stevig doorgezet. Ook het type innovatie is aan het verschuiven: veel minder gewone productinnovaties, een flinke groei in het aantal businessmodel innovaties en een groot aantal met een sociale of maatschappelijk insteek. Deze laatste waren niet expliciet aanwezig in de eerdere edities, maar omvatten nu samen maar liefst veertig procent. Een belangrijke nieuwe trend is de bredere inzet van innovatie. Er wordt niet alleen een nieuw product op de markt gezet, maar tegelijkertijd komt daar een nieuwe dienst of businessmodel bij. In dit boek is een groot aantal van deze hybride innovaties terug te vinden. In deze editie hebben we ook een speciaal hoofdstuk opgenomen over innovatie in crisistijd. We hebben Ido Koppenaal, student Innovation Sciences aan de Technische Universiteit Eindhoven bereid gevonden ons te helpen met deze studie. Hij heeft geprobeerd inzicht te krijgen of de stelling dat in crisistijd bedrijven zich meer focusseren op innovaties met als doel de kosten te drukken of de levensduur van bestaande producten te verlengen ook nu opgelding doet. En of er nog andere opvallende conclusies te trekken zijn uit deze innovaties die in crisistijd zijn ontwikkeld. We zijn in elk geval blij dat we zoveel ingediende innovaties hebben mogen ontvangen. En dat, ondanks dat de innovators het druk hebben met de business, ze hun schaarse tijd hebben besteed aan het beantwoorden van de vragen over het hoe en waarom van hun innovatie. De 50 innovaties van dit boek zijn geselecteerd op basis van de volgende criteria: nieuw, anders is het geen innovatie toegepast, anders is het geen innovatie in de markt geïntroduceerd/toegepast na 2009 in Nederland bedacht en ontwikkeld Iedere innovatie is beschreven door het beantwoorden van de volgende vragen: Kunt u de innovatie kort beschrijven? Kunt u aangeven hoe het idee is ontstaan? Hoe was het innovatieproces georganiseerd? Hoe ziet u de toekomst? Kunt u enkele kengetallen geven? Welke gouden tip zou u de lezers van het boek willen meegeven? Inleiding

13 Wij hopen dat u als lezer evenveel plezier en inspiratie kunt halen uit dit boek als wij met het samenstellen er van. De leerpunten van anderen zijn ongetwijfeld deels herkenbaar, maar we hopen ook dat er nieuwe inzichten in zitten waar u uw voordeel mee kunt doen. Als redactie twijfelen we wel of consumentenonderzoek met een MRI-scanner niet te ver gaat. Maar misschien blijkt het positief uit te vallen. We zijn blij met alle innovaties in de zorgsector: we kunnen met een gerust hart een dagje ouder worden. Praktisch gezien willen wij u in elk geval aanraden om deze zomer als u met kinderen naar het strand gaat de Superscoop mee te nemen: mocht die onverhoopt met de golven worden meegenomen, dan eindigt die in elk geval niet in de plastic soep. En als het regent houdt u de kinderen bezig met de ipad app van Plaza Patatta of bouwt u een nieuw karretje met Infento. Mocht u afreizen naar wat onherbergzamere gebieden, dan kunt u veilig water drinken uit de Villagepump. Voor de Aziatische keuken hoeft u niet eens meer op reis: de Fusion Volcano brengt de ware wokker in u naar boven. Maar ook uw werkende leven wordt verrijkt met diverse innovaties: u vindt moeiteloos passende innovatieve materialen in Twente en een nieuwe baan via het online recruitment platform, maar u kunt uw horizon ook verbreden via We Share Talent en slimmer reizen via Traffical. En dat is maar een kleine greep: er is nog veel meer te beleven met de innovaties uit deze editie. En vergeet u vooral niet lid te worden van PDMA.NL, de vereniging voor innovatieprofessionals, als u dat nog niet was: Het redactieteam: Elke den Ouden (TU/e Intelligent Lighting Institute) Rob de Graaf (Philips Innovation Services) Dit boek heeft als doel om het goede nieuws over innovatie te brengen. Mocht u als lezer ook een innovatie hebben waarvan u vindt dat die in het volgende boek terecht zou moeten komen, dan kunt u die alvast aanmelden op de website van We zijn namelijk van plan om over twee jaar de eerste lustrum editie uit te brengen, en hopen dan natuurlijk ook weer de mooiste en inspirerendste innovaties te kunnen opnemen.

14 4 Kengetallen De tijd van ontwikkeling tot aan marktintroductie is minder dan 1 jaar geweest. De onderneming is privé gefinancierd. Het Amerikaanse distributiecontract omvat onder andere een minimale afzet van 100 miljoen Deltaclips. Deltaclip onderkent 3 markten, namelijk de kantoorartikelen markt, de promotionele markt en de web-to-print markt. Deltaclip

15 Deltaclip Johan van den Bogaard, CEO Jos van den Bogaard, licentiehouder Theo van den Bogaard, licentiehouder De innovatie De Deltaclip is een innovatieve, duurzame paperclip gemaakt van papier. Door het gebruik van FSC gecertificeerd papier zijn de bedrukkingsmogelijkheden eindeloos. En dat maakt de Deltaclip een sterk communicatiemiddel voor bedrijven. De Deltaclip is multifunctioneel door de combinatie van binden van papier met de bedrukkingsmogelijkheden en de beschrijfbaarheid van de Deltaclip. De meeste paperclips zijn gemaakt van metaal en binden papier door drukkracht. De Deltaclip maakt gebruik van een geheel nieuw bindprincipe. Door een vouwprincipe heeft de Deltaclip een bijzonder sterke bindkracht. Het duurzame materiaal gecombineerd met de goede bindkwaliteit maakt de Deltaclip een milieuvriendelijk alternatief voor de metalen paperclip. Het ontstaan Het idee voor de Deltaclip is ontstaan door een uitdaging om een milieuvriendelijk alternatief te ontwikkelen voor het bekendste en meest gebruikte product ter wereld, de paperclip. De traditionele paperclip wordt veelal beschouwd als een voorbeeld van een goed ontworpen product vanwege de functionaliteit, de bindkwaliteit en de prijs. De uitvinders hebben een alternatief ontwikkeld dat milieuvriendelijker is en tegelijkertijd minimaal dezelfde bindkwaliteit heeft als de traditionele paperclip en dat tegen een competitieve prijs vermarkt wordt. Door de eigenschappen van de Deltaclip kan deze op de wereldmarkt van meer dan 40 miljard paperclips per jaar concurreren met de gewone paperclips. Het proces Gouden Tip Het ontwikkelen van een nieuw product kost veel tijd en gaat gepaard met vele tegenslagen. Geduld is een schone zaak. Laat je niet uit het veld slaan bij een tegenslag en hou alle opties open voor optimale flexibiliteit tijdens het ontwikkelproces. Het eerste werkende prototype is door de uitvinders ontwikkeld, zonder externe hulp. In het ontwikkelproces is gebruik gemaakt van tekenpakketten en prototyping. Het fijnslijpen van het ontwerp is uitgevoerd door intensief samen te werken met het productiebedrijf en door gebruik te maken van feedback van eindgebruikers. Hiermee zijn het productontwerp, het productieproces, de kosten en het gebruiksgemak geoptimaliseerd. Het ontwikkelproces is privé gefinancieerd. De toekomst Deltaclip heeft een exclusief distributiecontract met een beursgenoteerde Amerikaanse distributeur met een jaarlijkse omzet van 2 miljard euro. Dit bedrijf is al meer dan 80 jaar actief in de kantoorartikelenbranche en levert aan alle distributeurs en groothandels in Noord-Amerika, waaronder Walmart, SP Richards, Staples, Office Max en Amazon. De doelstelling voor de Noord-Amerikaanse markt is om binnen 5 jaar 5-10% van de totale paperclipmarkt te bedienen, wat neerkomt op ongeveer 500 miljoen tot 1 miljard paperclips. In de Benelux wordt de Deltaclip al verkocht via Staples Advantage, Quantore en Lyreco. Daarnaast concurreert de Deltaclip met de promotionele paperclips met bedrijfslogo s. 5

16 6 Kengetallen Aantal verkochte systemen: 28. Eerste prototypes: na 2 jaar. 15 jaar inclusief eerste accreditaties door keuringsinstanties. Totale investering globaal enkele tonnen. Kostprijs systeem: à Kostenbesparing per jaar: à Foammaster

17 Foammaster Daniël van Beek, uitvinder Cyrille Gradus, mede-oprichter Willem van Reisen, mede-oprichter De innovatie De Foammaster is een elektronisch geregeld bijmengsysteem voor industriële schuimblusinstallaties. Door toepassing van de modernste technieken op het gebied van meten en regelen kan blusschuim voor industriële toepassingen in alle gevallen 100% gegarandeerd goed worden aangeleverd. De werking is gebaseerd op het meten van zowel de flow van het bluswater als van het schuimmiddel. De toevoer van schuimmiddel wordt door de CPU realtime continu geregeld met behulp van een elektromagnetisch regelventiel. Naast een zeer bedrijfszekere werking biedt het systeem een aanzienlijk kosten- en milieuvoordeel. Anders dan bij bestaande bijmeng-systemen kan dit systeem worden getest zonder verbruik van kostbaar en milieubelastend schuimmiddel. Het ontstaan De Foammaster is ontstaan naar aanleiding van een concrete vraag uit de markt. Het havenbedrijf Rotterdam wilde voor haar ondersteuningsvaartuigen schuimblusapparatuur die breed inzetbaar is. Bestaande schuimbijmenginstallaties voldeden niet. Er werd contact gezocht met een bedrijf gespecialiseerd in industriële flowmeters. Op basis van deze techniek van elektromagnetische flowmeting werd de Foammaster ontwikkeld in samenwerking met de scheepsbouwer en de leverancier van de brandbeveiligingsapparatuur. Aansluitend zijn alle grotere onder-steuningsvaartuigen Gouden Tip Als je met succes een innovatie wilt uitontwikkelen doe dit dan samen met een van het havenbedrijf Rotterdam met partij uit de markt. deze apparatuur uitgerust. Daarnaast zijn inmiddels meerdere industriële installaties met succes voorzien van een Foammaster waaronder het grootste schuimbluskanon in Nederland de Hellbeater. Het proces Het innovatieproces was projectmatig georganiseerd. Een concrete marktvraag lag immers aan het project ten grondslag en hierbij een harde deadline. Bij de ontwikkeling werkten meerdere partijen samen in een zogenaamd open-innovatie-model. Deze partijen waren de producent van de flowmeters, de leverancier van de brandbeveiligingsapparatuur, de scheepsbouwer en een gespecialiseerd bedrijf in blusinstallaties. De toekomst Schuimblussen is flink in opkomst. Naast branden die überhaupt niet met water kunnen worden geblust heeft blussen met schuim ook bij traditionele brandbestrijding grote voordelen. Het is vaak veiliger voor het personeel en veroorzaakt veelal aanzienlijk minder blusschade. De betrouwbaarheid van hedendaagse elektronica is beter dan die van traditionele systemen. Daarnaast kan met Foammaster nauwkeuriger en dus effectiever worden geblust. Als laatste voor de eindgebruiker een aanzienlijke kostenbesparing en milieuvoordeel. Er wordt een enorme internationale groei verwacht de komende jaren alsmede door ontwikkelingen vooral op het gebied van kleinere en mobiele apparatuur.

18 Kengetallen Juli 2012; Product ontwikkeld, start pre-orders. Prijs: 10 per Superscoop. Augustus 2012: start matrijs maken. Maart 2013: test spuitgieten. Binnenkort: eerste 1000 producten in de markt! Superscoop

19 Superscoop Superscoop team, productontwikkelaars de ontwikkeling toch door te zetten. Anderen sloten zich hierbij vrijwillig aan zoals consultants van EPEA en Matrijzenmakers van Moldes RP. Sociale netwerken zijn actief betrokken; velen steunen het project door nieuws te verspreiden of Superscoops te reserveren. Gouden Tip Het vinden van een investeerder voor een product dat nog niet bestaat is moeilijk. Als mensen geloven in de positieve impact die een product kan hebben zijn velen bereid om eigen tijd en middelen in te zetten om samen dit doel te realiseren. De innovatie Superscoop is een multifunctioneel strandspeelgoed om zand te scheppen en water te dragen. De vrolijke kikkervorm en ergonomische details zijn ontworpen voor kinderen van 3 tot 6 jaar. Het product is ontwikkeld op basis van de Cradle to Cradle principes, het kan worden gerecycled of biologisch afgebroken. In tegenstelling tot ander strandspeelgoed is de Superscoop niet schadelijk voor het zeemilieu, een weggedreven Superscoop zal uiteindelijk worden afgebroken zonder schadelijke resten achter te laten. Tot op detailniveau zijn de materialen veilig en onschadelijk bevonden voor het zeemilieu. Het ontstaan In 2011 hebben Pezy en EPEA 25 innovatieve productconcepten bedacht voor het Cradle to Cradle Islands project, gesubsidieerd door de EU. Ondanks de vele positieve reacties was er onvoldoende financiering beschikbaar om deze concepten verder te ontwikkelen. De positieve impact die Superscoop zou kunnen hebben maakte zo veel energie los dat het Pezy team besloot om Het proces Bij Pezy is het gebruikelijk om producten te ontwikkelen met multidisciplinaire teams. Naast de eigen designers, engineers, C2C-, materiaal- en productiespecialisten was de externe hulp van EPEA en Moldes RP onmisbaar voor dit project. Samen werken aan een duurzaam product waarin het team gelooft geeft een enorme drive. Er is veel eigen tijd en energie in gestoken zonder directe financiële beloning. Het ontbreken van een betalende opdrachtgever maakt de beheersing van de planning moeilijker. De toekomst Hoewel het product onschadelijk is voor het zeemilieu zou het nog beter zijn als de degradatie sneller zou optreden. Om het product verder te kunnen ontwikkelen zijn de kopers van de eerste 1000 Superscoops sponsors; zodra een beter materiaal beschikbaar is kunnen oude Superscoops worden omgeruild voor nieuwe. De serie kan worden uitgebreid met andere designs; zou het niet geweldig zijn als er in de wereld alleen nog milieuvriendelijk strandspeelgoed gemaakt werd? Op deze manier kunnen ook andere producten worden ontwikkeld die beter zijn voor mens en milieu. Wij denken al aan het volgende project, wie doet er mee?

20 Kengetallen Ontwikkeltijd 3 jaar. Geïnvesteerd kapitaal in innovatieve coating ca Terugverdientijd voor klanten die Inducoat Fungi gebruiken in hun exploitatie is 12 maanden. Dit kan besparingen opleveren van enkele honderduizenden euro s. Inducoat Fungi

21 Inducoat Fungi mr. Mike Frankhuizen algemeen directeur De innovatie Het Inducoat Fungi Systeem is het eerste systeem dat na een drie jaar durend beoordelingstraject door het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB) een in Europa uniek toelatingsnummer toegekend heeft gekregen. Deze toelating geeft aan dat de schimmelwerende coating werkelijk effectief is en dat op een manier die veilig is voor mens en milieu. Hiermee neemt de Nederlandse verfindustrie weer een leidende positie in voor wat betreft schimmelwerende coatings; het is de enige watergedragen (eco-based)schimmelwerende coating die voldoet aan de laatste Europese normering waardoor Inducoat als enige Europese verffabrikant de actieve schimmelwerende claim mag maken. Gelet op het grote belang van schimmelwerende coatings voor de voedingsmiddelenindustrie, ziekenhuiswereld, recreatieindustrie, met recht Hollands Glorie. Het ontstaan Visie: Er is een noodzaak tot bevordering van gezondheid en hygiëne. Ons kennisniveau inzake schadelijke effecten van micro-organismen, zoals schimmels, neemt toe. De komende jaren neemt de vraag toe naar antimicrobiele coatings die voldoen aan de nieuwste en strengste Europese normen. Missie: Met antimicrobiële coatings hygiëneproblemen bij opdrachtgevers die hygiene belangrijk vinden helpen verbeteren - en dat realiseren binnen huidige budget & planning van klanten. Deze coatings moeten vriendelijk zijn voor mens en milieu, conform het Europese streven. Watergedragen en geformuleerd met de nieuwste biociden. Uitkomst: Inducoat is de eerste verffabrikant met een Gouden Tip exclusieve focus op antimicrobiële Nog nadrukkelijker coatings. De innovatie past dus werkelijk alle schakels van perfect in deze visie en missie. je waardeketen betrekken De Inducoat Fungi combineert op bij het innovatieproces. een unieke manier haar eco-based (watergedragen) basis met de nieuwste biociden techniek. Daarmee heeft deze coating in korte tijd niet alleen de Nederlandse markt veroverd, maar wordt het inmiddels volop geexporteerd naar het buitenland. Het proces Deze innovatie is mogelijk gemaakt door een nauwe partnership met een internationaal team van partners, bestaande uit de marktleider op het gebied van eco-based coatings (watergedragen), biociden en testinstituut. Daarnaast is gedurende het proces ook een netwerk van potentiële belanghebbenden (klanten) betrokken middels practice based testtrajecten. Wegens het sterke internationale karakter waren webbased communicatieomgevingen erg belangrijk. Eenmaal op de markt kwam de grootste weerstand van de traditionele schilder; dat is de groep die het meeste moeite heeft met het accepteren van vernieuwing, ondanks alle objectieve testresultaten, lage prijs etc. Als oplossing is gekozen om een aantal applicateurs nadrukkelijker te betrekken bij het innovatiedenken en dit heeft ertoe geleid dat de innovatie sneller werd geaccepteerd. De toekomst De schimmelwerende coating vormt de basis voor een samenhangend systeem waarin innovatieve voorbehandelingsmiddelen opgenomen zullen worden. De verwachting is een procentuele groei per jaar in omzet van minimaal 200% voor dit product. Vanuit het innovatieteam wordt nu reeds hard gewerkt aan een biobased variant.

22 Kengetallen PeerReach heeft in 2012 een financiering van euro opgehaald bij verschillende angel investors uit zowel het binnen- als buitenland. PeerReach

23 PeerReach Zlatan Menkovic & Nico Schoonderwoerd founders Gouden Tip Geen droom is te groot, laat je niet afschrikken door Het ontstaan de grootte van je ambities Het idee van PeerReach is ontstaan bij het ondernemen. uit het gebrek aan goede tools om informatie te filteren uit de grote hoeveelheid data die te vinden is op sociale Media. Momenteel worden PeerReach data gebruikt door verschillende binnen- en buitenlandse partijen voor diensten als Social Media Monitoring, Brand reports en CRM systemen. Het proces Het innovatieproces was niet georganiseerd, de oprichters Nico en Zlatan hebben het idee uitgewerkt en vervolgens met een kleine financiering van de grond weten te krijgen. De innovatie PeerReach, opgericht in september 2011, heeft momenteel meer dan 75 miljoen Twitter-gebruikers in kaart gebracht door deze te analyseren en te categoriseren in deelgebieden zoals technologie, sport en wetenschap. Deze informatie wordt onder andere gebruikt om de gesprekken op Twitter beter in kaart te brengen, maar is voor derde partijen ook beschikbaar om hun eigen dienst te verrijken. Het bedrijf is gevestigd in Amsterdam en bestaat momenteel uit zes medewerkers. De toekomst De groei van PeerReach zal voornamelijk in de Verenigde Staten plaatsvinden. Zowel op het gebied van klanten als personeel.

24 4 Kengetallen Bij de start was het niet meer dan een voorbeeld van papiergebruik voor een duurzame toekomst van de bloemist. Daarna is het verder uitgewerkt en is de website gestart. Kleine aantallen van 10 tot 100 velletjes A4 werden verkocht die hun weg via consument naar bedrijfsleven vonden en vice versa. Na 3 jaar bestaat 60% van de omzet uit groeipapier. Aangevuld met een eigen printstraat van green machines wordt het papier al in diverse landen in Europa geleverd. growingpaper / groeipapier

25 Growingpaper / Groeipapier Geert Maas & Ton Keetels eigenaren MAKE BV De innovatie Groeipapier zorgt ervoor dat lang nadat de boodschap gelezen is er een bloeiende herinnering blijft. Het papier zit namelijk vol met zaadjes. Voor bijzondere aandacht voor een mailing, geboortekaartje, kaart bij overlijden, uitnodiging maar ook voor bijzondere toepassingen zoals kleine verpakkingen. Groeipapier wordt geproduceerd in Nederland uit puur natuur en verpakt door mensen met een beperking. Met groeipapier laat Make BV zien dat verantwoorde en duurzame producten zowel vernieuwend als verrassend kunnen zijn. Hoe werkt het? Pak het groeipapier en leg het op de aarde in de tuin of binnen in een bloempot. Dek het papier af met wat aarde. Maak het iedere dag vochtig. Na ruim een week zie je de eerste zaadjes ontkiemen. Bij goede verzorging staat na verloop van tijd het hele groeipapier vol met jonge plantjes. De beste tijd is in het voorjaar. Laat uw woorden ontkiemen. Het ontstaan Groeipapier is ontstaan uit de ontwikkeling van een totaalconcept voor duurzaamheid voor de bloemenbranche. Gezien de importantie van verduurzamen is deze nieuwe manier van papiergebruik Gouden Tip met een groeiend cadeautje een nieuwe Een product is pas af manier om aandacht te geven aan het verbruik van papier. Het geeft je een als het helemaal af is. moderne manier van communicatie. Alle details van start Met al hun producten wil Make BV laten tot finish. zien dat verantwoord en duurzaam ondernemen, vernieuwend en succesvol kan zijn. Daarnaast is er ook nog de voldoening en de lol om zaken te ontwikkelen die duurzaam zijn. Make BV werkt vanuit de groene kantoortuin met een zeer brede aandacht voor ons milieu. Het proces Het proces om naar nieuwe producten te komen verloopt via de eigen volgorde van: W.I.S.P. W Wave, het ruim denken aan wat zou kunnen I Idea, ontstaat hierna S Sample, het maken van een protomodel P Product, het uiteindelijke product. Ton is de nuchtere, commerciële man, opgegroeid om vanuit een protomodel een productieproces op te starten. Geert is daarentegen de creatieve man, out-of-the-box denken en gevoel voor de consument. Plaats deze twee mensen bij elkaar en er gaat een vulkaan barsten. De toekomst Met de eigen groene drukkerij voor groeipapier is het gehele proces van begin tot eind in eigen beheer. Zo kan er zorg gedragen worden voor een verantwoord Nederlands product. Met de vraag naar verantwoorde producten en no nonsens communicatie ziet Make BV de omzet elk jaar stijgen. Bedrijven die hun communicatieboodschap en hun imago willen onderstrepen gebruiken de producten. Maar ook consumenten die een kaart sturen die je later in de tuin als bloemen terugvindt. 5

26 6 Kengetallen Er zijn van deze app ca stuks gedownload. De investering was fors. De illustrator/ interactiondesigner heeft er een half jaar aan gewerkt. Plaza Patatta ipad App

27 Plaza Patatta ipad App Silvester Zwaneveld, interactiondesigner, illustrator, animator Nanda Roep, schrijver Harm Jonker, programmeur en De innovatie Met het hedendaagse media-aanbod lijkt de drempel voor kinderen om een boek op te pakken steeds groter. Uitgeverij Nanda probeert a part of the solution te zijn en heeft een ipad-boekenapp ontwikkeld, die de concurrentie met games en animaties gemakkelijk aankan. De app Plaza Patatta is een interactief leesboek voor kinderen van 8-12 jaar. Doordat de computer bijhoudt op welke regel het kind leest, is het mogelijk het kind te stimuleren met audio, animatie en illustraties die aansluiten bij de gelezen regels. Als kleine cadeautjes die hen fantastisch door het verhaal helpen. Voor ze het beseffen, is het boek uit! Het ontstaan Veel apps die zich richten op lezen, blijken vol te zitten met afleidingen als kleuren en spelletjes. Uitgeverij Nanda bedacht een systeem waarbij het verhaal voorop staat en alle interactieve toepassingen het verhaal versterken in plaats van af te leiden. De audio- en/of visuele cadeautjes hebben alleen voor de lezer een meerwaarde, dus kinderen zullen zeker op de tekst gericht blijven. Op die manier kan het kind in een landschap van schermen, interactiviteit en games zich toch volledig verliezen in een boek en het verhaal. Gouden Tip Als je zelf ECHT gelooft in een idee, hou daar dan aan vast. Als andere mensen het niet begrijpen, ben jij een stukje vergeten te communiceren. Het betekent zeker niet dat Het proces het idee slecht is. Meestal werkt Silvester alleen. Maar in dit geval was er al een schitterend boek van Nanda Roep dat als uitgangspunt diende. Dat gaf houvast en de basiskwaliteit. Vanuit daar is Silvester het idee gaan uitwerken, waarna hij met de schetsen een programmeur heeft gezocht. Door samen aan de slag te gaan en stap voor stap te zetten verdwenen alle beren die aanvankelijk op de weg stonden. De toekomst Zij hopen met dit product kinderen die in deze digitale tijd niet gemakkelijk naar een boek grijpen een mogelijkheid te bieden om laagdrempelig toch het plezier van lezen te ontdekken. Daarnaast hopen ze andere makers te inspireren om niet zomaar de techniek voorop te zetten, maar functionaliteit te zoeken bij de inhoud.

28 Kengetallen Zeer compacte en lichtgewicht buggy (5 kg). Eerste buggy met kunststof frame. Productie en assemblage in Nederland. Time to market van 3 naar 2 jaar. Veelvuldig bekroond: if Award, GIO award, 2 ESEF Awards en de Red Dot Best of Best Design Award. Quinny Yezz

29 Quinny Yezz Sam Pierce, uitvinder Dorel, producent Pezy Product Innovation en Dorel, productontwikkeling en De innovatie De Quinny Yezz is de eerste buggy ter wereld met een volledig kunststof frame en is ontwikkeld in Nederland. De Quinny Yezz is s werelds meest compacte en lichtste buggy, wat bereikt is door het gebruik van hoogwaardige kunststof en slimme productiemethodes. Door het aantal onderdelen te verminderen en door het speciaal ontworpen bevestigingssysteem is snelle assemblage mogelijk. Hierdoor is productie mogelijk in Nederland, terwijl andere fabrikanten die nog steeds gebruik maken van aluminium en staal, aangewezen zijn op productie in Azië. Het ontstaan Het originele idee voor de Quinny Yezz werd geïntroduceerd door Sam Pierce, een Engelse uitvinder. Het eerste concept was gemaakt met een aluminium frame, waardoor een lichtgewicht product mogelijk was. Het originele ontwerp moest enigszins worden aangepast om het sterker te maken. Door de onderdelen te maken in kunststof door te spuitgieten met gasinjectie bleek dat nog meer gewicht en kosten bespaard konden worden. Het concept was geboren! Gouden Tip Voorsprong behouden en jezelf onderscheiden eist soms een andere benadering van het proces en kan leiden tot een uniek product dat concurrerend is met Azië. Het proces De eerste stap was het vinden van de juiste partijen met de verschillende competenties en deze samen te brengen in een vroeg stadium. De tweede stap was het samenbrengen van dit team in een aparte ruimte buiten de normale kantooromgeving, met duidelijke projectdoelen. Dit heeft geleid tot minder vergaderingen, minder afleiding door andere projecten en meer focus op het project. Het team heeft daarnaast grotere verantwoordelijkheden gekregen om snelle besluitvorming mogelijk te maken. De derde stap in het proces was de focus op het verminderden van risico s en het maken van een testplan voor het oplossen van deze risico s, voordat gewerkt werd aan de bekende issues. De toekomst Met de Quinny Yezz is een nieuwe generatie buggy s geboren. Terwijl alle andere buggy s gemaakt worden van voornamelijk aluminium en geproduceerd worden in Azië, laat dit project zien dat het mogelijk is om in Europa te concurreren met producenten in Azië. Ook is het gebruik van kunststof voor het frame uniek en creëert het nieuwe mogelijkheden voor het ontwerpen van nieuwe generaties buggy s.

30 Kengetallen Productontwikkeltijd: circa 8 manjaren. Doorlooptijd ontwikkeling: 5 jaar. Aantal projecten waar Monavisa draait: circa 50. Te bereiken energiebesparing met Monavisa: 10-40%. Terugverdientijd van investering in Monavisa: 1-5 jaar. Prestatiemonitoring met Monavisa

31 Prestatiemonitoring met Monavisa Siem Opschoor, adviseur & productontwikkelaar Hans Buitenhuis, directeur De innovatie Monavisa houdt de prestaties van gebouwinstallaties en energiesystemen in de gaten en meldt afwijkingen direct. Beheerders en onderhoudsbedrijven besparen hierdoor veel tijd en kosten. Zij kunnen de prestaties met een cockpit in één oogopslag beoordelen. Monavisa faciliteert de uitvoering van prestatiecontracten, die in de bouw gaandeweg meer worden toegepast. Monavisa leest 24/7 data uit de database van een automatiseringssysteem en haalt die door een analysetool, waarin gedetailleerde kennis van de installatie is opgenomen. Afwijkingen van de prestatieafspraken worden gesignaleerd en vertaald naar bonus malus. Met deze analysetool onderscheidt Monavisa zich van alle andere monitoringproducten. Het ontstaan DWA is een adviesbureau dat al meer dan 25 jaar innovatieve energiesystemen ontwikkelt. Voorbeelden zijn warmte-koudeopslag, zonne-energiesystemen, warmtepompen, betonkernactivering. Veel van deze systemen werden na realisatie gemonitord om de goede werking te checken en eventuele verbeterpunten op te sporen. De mogelijkheid ontstond om data op afstand uit te lezen, eerst via een inbelverbinding, later via internet. Dat maakte het mogelijk steeds meer handwerk weg te automatiseren en volcontinue monitoring aan te bieden. Sinds een jaar of vijf zijn prestatiecontracten in de bouw in opmars. Monavisa maakt het mogelijk om prestaties (energie-efficiency, comfort en technisch functioneren) volcontinu te bewaken en te vertalen naar bonus/malus. De belangstelling bij gebouwbeheerders, installatiebedrijven, vergunningverleners neemt snel toe. Monavisa helpt om duurzame ambities Gouden Tip waar te maken en verdient Heb oog voor collega s zich binnen 1 tot 5 jaar terug. die hun werk in stapjes steeds Het proces Het innovatieproces is lange tijd een evolutionair proces geweest dat de ontwikkelingen op het gebied van datacommunicatie en databases volgde en er gebruik van maakte. wat gemakkelijker maken. Op een gegeven moment kan bundeling van de afzonderlijke stapjes een mooi product voor de buitenwereld opleveren. Veel deelproducten werden ontwikkeld voor gebruik binnen DWA om monitoringprojecten te automatiseren en daarmee met minder tijdsbesteding een beter resultaat te boeken. In 2008 ontstond een stroomversnelling en startte de ontwikkeling van een webbased product dat onder de naam Monavisa op de markt werd gebracht. Het team bestond uit experts op het gebied van installatietechniek en moderne softwaretools. De ontwikkeling van Monavisa is als project in de group Research van DWA uitgevoerd. In totaal zijn ruim 8 manjaren geïnvesteerd. De toekomst Monavisa speelt in op de tendens in de bouw om van een inspanningsverplichting naar een resultaatverplichting te gaan. Op dit moment (voorjaar 2013) draait Monavisa voor circa 50 gebouwen. Opdrachtgevers zijn gebouweigenaren, corporaties, installatiebedrijven en energiebedrijven. Inmiddels hebben meerdere automatiseringsbedrijven Monavisa geïntegreerd in de eigen software. Verwacht wordt dat nog anderen dit voorbeeld zullen volgen en dat in de toekomst prestatiemonitoring gekoppeld wordt aan het Building Information Model (BIM), dat nu sterk in opkomst is. Ontwikkeling van Monavisa door koppeling aan BIM biedt nieuwe kansen.

32 Kengetallen Verkochte aantallen: ca. 50. Omvang van de investering: ca. 1 miljoen. Ontwikkeltijd: 2,5 jaar. Villagepump

33 Villagepump Rob van Opdorp, uitvinder Maarten Willems, industrieel ontwerper Om de ontwikkeling van het apparaat van de grond te krijgen, zochten zij Gouden Tip samenwerking met een investeerder en Probeer niet te veel te iemand die verstand had van de markt. theoretiseren, maar ga Gezamenlijk zetten zij de start-up aan de slag! Villagepump BV op en startten het ontwikkelproces. Het product is inmiddels gepatenteerd, uitontwikkeld en wordt geproduceerd. De eerste reacties van de markt zijn veelbelovend. De innovatie Schoon drinkwater voor iedereen voor een lage prijs. Dat is het uitgangspunt geweest voor de ontwikkeling van de Villagepump. De Villagepump produceert, louter op handkracht, 500 liter zuiver drinkwater per uur. Genoeg voor een kleine gemeenschap. Bacteriën en virussen, die ziektes veroorzaken zoals diarree, dysenterie, cholera en hepatitis, worden verwijderd. De basis van de zuivering is een ultrafiltrage membraan. Dit membraan heeft echter de neiging om te verstoppen. Om te voorkomen dat dit gebeurt, wordt het membraan regelmatig onder grote druk schoongespoeld. Dit werkt geheel automatisch, zonder dat de gebruiker er iets extra s voor hoeft te doen, anders dan te blijven pompen. Het ontstaan De industrieel ontwerpers Rob van Opdorp en Maarten Willems waren al betrokken bij een aantal projecten op het gebied van water en waterzuivering. Mede door deze ervaring ontstond het idee van de Villagepump: een eenvoudig te produceren, goed onderhoudbaar waterzuiveringsapparaat op basis van een ultafiltrage membraan. Het proces Hoewel het idee achter de Villagepump in basis eenvoudig is, was de technische uitwerking complex. Om het innovatieve concept te ontwikkelen en te kunnen valideren is ervoor gekozen om veel gebruik te maken van proof of concepts en proto s. Met andere woorden, de techniek is voor een groot deel in de werkplaats ontstaan, waarbij regelmatig gebruik is gemaakt van trial and error. Om het ontwikkelproces te structureren en te bewaken, is een (externe) projectmanager aangetrokken. Er is daarnaast intensief samengewerkt met octrooideskundigen, toeleveranciers, kennisinstellingen, potentiële afnemers en subsidiegevers. De toekomst Gezien de veelbelovende reacties die wij reeds uit de markt mochten ontvangen, verwachten wij dat de Villagepump zijn plek in de markt snel gaat vinden. De vraag naar schoon drinkwater voor een lage prijs is wereldwijd zeer groot en de Villagepump is de ideale oplossing voor kleine gemeenschappen/dorpen in ontwikkelingslanden. In 2013 verwacht het bedrijf 100 Villagepumpen te verkopen en daarna door te groeien naar 500 à 1000 pompen per jaar. Plannen voor verdere ontwikkelingen en uitbreidingen zijn er voldoende, zodat de Villagepump op steeds meer plekken ingezet kan worden.

34 4 Kengetallen Fonckel One is volledig in Nederland ontwikkeld, in samenwerkingsverband met vijf engineering en productiepartijen. In december 2012 is Fonckel One op de markt gekomen. Op dit moment is het product verkrijgbaar in 12 landen, in circa 80 winkels en online, en ontwikkelt het bedrijf zich richting wereldwijde distributie. Fonckel One

35 Fonckel One Philip Ross design director De innovatie We willen het licht dichter naar mensen brengen door hen er letterlijk mee in aanraking te brengen. Fonckel One stelt je in staat om het licht in te stellen alsof je het kunt vastpakken met je hand. Door middel van specifieke gebaren op de achterkant van Fonckel One kun je de lichtbundel richten, dimmen, verbreden en versmallen. Het is een functionele designlamp die zich thuis voelt op het bureau, in de woonkamer, naast het bed of in professionele omgevingen zoals een hotel. Fonckel One combineert unieke multi-touch bediening met alle voordelen van LED-verlichting zoals flexibiliteit, duurzaamheid en energiezuinigheid. Het ontstaan Het idee komt uit het promotieonderzoek van Philip Ross. Hij zocht nieuwe manieren om interactie met intelligente producten te ontwerpen, en gebruikte daarbij lichamelijke vaardigheden als basis. Door het grote enthousiasme waarmee zijn vinding werd ontvangen is hij met de TU/e een onderzoek gestart naar patenteerbaarheid. Na een succesvolle patentaanvraag, kreeg hij ondersteuning van een valorisatiebeurs van STW. Deze beurs was een ware doorbraak en betekende dat het concept verder ontwikkeld kon worden. Samen met twee partners, Hans Filippini en Kamiel de Leur, richtte Philip het bedrijf Fonckel op dat intuïtief bedienbare verlichting op de markt brengt. Gouden Tip Fonckel is trots dat een concept uit onderzoek tot een feitelijke innovatie is gekomen. We zijn ons ervan Het proces Philip kreeg binnen zijn promotie- zonder onze partnerships in ontwikkeling, bewust dat dit niet mogelijk was geweest onderzoek de volle productie, financiering en commercie. vrijheid om zijn richting Samenwerken is daarom volgens te bepalen. Hij werd daarin ons de sleutel tot innovatie. begeleid door zijn promotoren en mentoren Overbeeke, Feijs, Hummels en Wensveen. Daarnaast werd hij ondersteund door de faciliteiten van de TU/e. Philip heeft een speciaal proces ontwikkeld in het kader van zijn onderzoek. De vaardigheid van dansers om met beweging specifieke interacties uit te lokken vormde een belangrijk element in het ontwerpproces. Een belangrijke techniek in het proces was experiential prototyping. Dit behelst het creëren en ervaren van interactieve prototypen in oplopende mate van detaillering, gedurende het hele ontwerpproces. De toekomst Na de internationale introductie van het eerste product Fonckel One richt het bedrijf zich op de ontwikkeling van een volledige productlijn. Alle producten zullen worden gekenmerkt door de vernieuwende aanraakbediening. Naast de ontwikkeling van designverlichting onder het merk Fonckel ontplooit het bedrijf een tweede activiteit: het licentieprogramma Lumotion. Het Lumotion programma bestaat uit direct toepasbare productconcepten, kennis & kunde en patenten op het gebied van intuïtieve multi-touch lichtbediening. Hiermee ondersteunt Fonckel bedrijven in onder andere de automobiel- en medische industrie. Door middel van deze twee activiteiten wil Fonckel wereldwijd mensen letterlijk in aanraking brengen met licht. 5

36 6 Kengetallen Ontwikkeltijd: >2 jaar. Geïnstalleerd op aantal airports: 2. Doel voor 2013: >20 systemen verkocht. Gemiddelde drop-off tijd met Scan&Fly: <60 seconden. Gemiddeld rapportcijfer door passagier na gebruik: >8.0. Gemiddelde reactie van passagier: It s cool, fast and easy! Scan&Fly, self bag drop that easily fits any airport

37 Scan&Fly, self bag drop that easily fits any airport Reinout vander Meûlen product manager Scan&Fly De innovatie Scan&Fly van Type22 levert de voordelen van airport selfservice bagage drop-off in een retrofit jasje. Korte wachtrijen bij bagage drop-off en lage operationele kosten, zonder wijzigingen aan de luchthaven infrastructuur aan te hoeven brengen. Dit alles draagt bij aan een maximale passagierstevredenheid. Met de Scan&Fly kan een passagier in slechts enkele stappen zijn/haar tas inchecken; plaats de tas op de band, scan de boardingpass, maak het bagagelabel vast aan de tas en bevestig de inname van de tas. Bagage drop-off in minder dan 60 seconden. Het ontstaan Scan&Fly is ontstaan uit een continue zoektocht van Type22 naar innovaties die zorgen voor hogere passagierstevredenheid, lagere operationele kosten voor luchtvaartmaatschappijen en hogere capaciteit in luchthaventerminals. Met Scan&Fly wordt precies dat bereikt. Te meer daar Scan&Fly zich onderscheidt van concurrerende systemen door zijn lage impact op de bestaande infrastructuur; er zijn nagenoeg geen wijzigingen nodig aan de originele check-in balies. Dit maakt dat de terugverdientijd van Scan&Fly zeer laag is. Het proces Scan&Fly is ontstaan uit een samenwerking tussen Type22 (bedenker en eigenaar), VanBerlo (ontwerpbureau) en VDL ETG Projects (maakpartij). De effectieve en complementaire samenwerking Gouden Tip tussen deze drie Volhouden. Innoveren kost partijen heeft onder energie, tijd, geld maar vooral veel meer gezorgd voor een prijswinnend ontwerp; aan de Scan&Fly is de Red Dot Design Award toegekend. Verder zoekt Type22 continu naar partnerbedrijven om de implementatie van Scan&Fly op luchthavens en de doorzettingsvermogen. Zoek samenwerking met krachtige en complementaire partnerbedrijven. Dit vereist vertrouwen. En betekent dat de taart wordt verdeeld. Maar bij de juiste partners zal dit vertrouwen zorgen voor een versnelling van de ontwikkeling, de marktintroductie en de verkoop. koppeling aan IT-systemen van de gebruikers te vergemakkelijken. Essentieel in de ontwikkeling van de Scan&Fly is het software ontwikkelteam van Type22. Er wordt gewerkt volgens het agile ontwikkelprincipe. Alleen hierdoor kunnen een hoge kwaliteit en korte doorlooptijd worden gegarandeerd. Dit is essentieel om de time-to-market kort te houden. De toekomst Scan&Fly is ondertussen met succes geïmplementeerd en in gebruik genomen op Rotterdam The Hague Airport en Brussels Airport. De positieve ervaringen van onze klanten en de passagiers die de Scan&Fly reeds hebben leren kennen bieden een uitstekende referentie. De verwachting is dat self-service bagage drop-off binnen nu en enkele jaren zal uitgroeien tot de standaard in de luchthavenindustrie. Initiatieven van de verschillende internationale brancheverenigingen voor luchthavens en luchtvaartmaatschappijen - IATA & ACI - tonen dit aan. Scan&Fly dingt mee om de industriestandaard te worden. Naast Scan&Fly ontwikkelt Type22 de Drop&Fly. Self-service bagage drop-off in een gesloten variant met hetzelfde gebruiksgemak.

38 Iedere televisiecommercial wekt een neuraal activatiepatroon op, zoals in deze afbeelding weergegeven. Door de aard van het materiaal (audiovisueel) valt hierin in eerste instantie vooral de activatie van de visuele (1), auditieve (2) en associatieve (3) hersenschors op. De sterkte van deze activatie zegt met name iets over de hoeveelheid aandacht die de commercial trekt, en de mate van bekendheid met het getoonde materiaal. Van groter belang is de activatie van meer frontale (4) en dieper gelegen structuren (5). Het is vooral dit activatiepatroon dat veel zegt over de emotionele waardering van de commercial, en dat van belang is voor het uiteindelijke effect van de commercial op consumentengedrag. Kengetallen In het tweede bestaansjaar werd Neurensics winstgevend. De omzet groeide richting een miljoen en maakte Neurensics het meest innovatieve MRI-gedreven onderzoeksbureau ter wereld. Commercieel hersenonderzoek staat nog in de kinderschoenen, maar zal wereldwijd met triple digit groeien. Ook Neurensics streeft deze groeicijfers na, mede door uitbreiding op alle continenten binnen 10 jaar. Neurensics, consumentenonderzoek met de MRI-scanner

39 Neurensics consumentenonderzoek met de MRI-scanner Prof. dr. Victor Lamme, head of science Martin de Munnik, head of sales dr. H. Steven Scholte, head of research drs. Walter Limpens, neuromarketing research manager De innovatie Neurensics is s werelds eerste neuro-economisch onderzoeksbureau dat exclusief gebruikmaakt van MRI-scanners. Met functionele MRI kijken wij rechtstreeks in het brein van de consument en meten wat mensen écht denken, voelen en willen. Zo meten wij neurale netwerken (ook wel breindimensies) die bijvoorbeeld vertrouwen, begeerte, waarde en verwachting representeren. Maar ook negatieve emoties als angst, gevaar en afkeer. De hieruit resulterende data heeft tot 4x meer voorspellende waarde dan traditionele vormen van onderzoek. Veel gedragswetenschappelijk onderzoek toont namelijk aan dat breindimensies waarin onbewuste gedachten worden verwerkt ons uiteindelijke consumentengedrag bepalen. Het ontstaan Maar liefst 80% van alle productintroducties mislukt, ondanks extensief marktonderzoek. 200 miljard reclamegeld blijkt achteraf weggegooid geld. Het bedrijfsleven en hun adviseurs kunnen (vanwege de gebrekkige voorspellende waarde) geen genoegen meer nemen met traditionele onderzoekstechnieken. En met het toenemen van de wetenschappelijke kennis over ons gedrag, zijn steeds meer marketeers geïnteresseerd in de invloed van marketingstimuli op ons brein. Met Neurensics hebben neurowetenschappers en reclamemakers de handen ineengeslagen op zoek naar neurologische onderzoeksvormen die commercieel kunnen worden ingezet. En met succes; gegeven de enorme vraag, de snelle groei in Nederland en vestigingen in Argentinië, Duitsland en binnenkort de Verenigde Staten. Gouden Tip Al onze beslissingen Het proces worden onbewust genomen. Aan de hand van wetenschappelijke inzichten en Het is een automatisch en bovendien emotioneel proces. Wie het onderbewuste internationale studies aan wil beïnvloeden, moet dat met emoties onder meer Harvard en en niet met feiten doen. Positieve Stanford is er een methodiek ontwikkeld emoties bovendien. waarmee deze innovatieve onderzoeksvorm commercieel kan worden ingezet. Commercieel in de zin dat het een hoge voorspellende waarde heeft als het gaat om marketingkeuzes, maar ook de snelheid van oplevering (binnen drie weken) en de competitieve prijsstelling. De ontwikkeling tot een marktrijp onderzoeksproduct heeft ongeveer een jaar geduurd. In een gezamenlijke inspanning met het bedrijfsleven wordt er gebouwd aan verbetering van onze technieken, teneinde het gedrag van mensen te verklaren en steeds beter te voorspellen. De toekomst De verwachting is dat bovengenoemde methodiek binnen vijf tot tien jaar een onontbeerlijk onderdeel is bij consumentenonderzoek naar het ontwikkelen en vermarkten van producten en diensten. Neurensics is er van overtuigd dat hersenonderzoek een efficiëntie- en effectiviteitsslag teweeg zal brengen in alle facetten van de economie. Door het gedrag van mensen beter te kunnen verklaren en voorspellen, worden klanten geholpen om het juiste product, voor de juiste prijs, bij de juiste groep mensen te krijgen. Dit bespaart tijd, energie en geld. Het verkleint de footprint van het bedrijfsleven en levert tevreden klanten op.

40 4 Kengetallen Lancering december Reeds verzonden s rond de Ontwikkeltijd 7-8 maanden. Gerealiseerde besparing 1,19 per normaal poststuk. Aangetekend Mailen

41 Aangetekend Mailen Philip Voogt founder & commercieel directeur De innovatie In de huidige tijd waarin vrijwel alles is gedigitaliseerd, maken we nog steeds de keuze om belangrijke documenten op inefficiënte en kostbare wijze per post te versturen. Met de tussenkomst van Aangetekend Mailen kan een bericht als bewezen en rechtsgeldig worden verzonden zodat deze ook daadwerkelijk als schriftelijk is aan te merken. Met de dienst kan het fysieke postproces worden vervangen waardoor je als verzender naast de juridische zekerheid volledig grip heb op acceptatie, ontvangst, inhoud en tijd, maar bovenal een aanzienlijke kostenreductie kunt realiseren. Het ontstaan Met de dienst Aangetekend Bellen was de organisatie al gericht op het rechtsgeldig vastleggen van communicatie. Aangetekend Mailen was een logisch gevolg en bleek voor vele organisaties de oplossing om het postproces te doen vervangen. Een uitgebreide behoefte-inventarisatie, een doordachte architectuur die de conversie ten goede zou komen en juridische toetsingen hebben tot een werkbare dienst geleid. Gouden Tip Alles staat of valt met DOEN! Vele innovaties blijven Het proces steken op een mooi idee. Zodra een Van idee tot een werkbare idee klaar is om te worden uitgevoerd is FOCUS de sleutel tot dienst is een creatief proces waar een uiteindelijke blueprint daadwerkelijk succes. uit voort komt. De blueprint wordt vervolgens getoetst aan diverse partijen, eindgebruikers, juristen, analisten, marketeers en techneuten. Vervolgens wordt de bleuprint aan de hand van de feedback omgezet in een werkende pilot, ontwikkeld door diverse IT competenties. Een pilot concept wordt vervolgens geïmplementeerd bij een paar pilot partijen voor een x periode. Alle bevindingen voortkomend uit de pilot worden vertaald naar een daadwerkelijke go-to market versie. De toekomst De innovatie begeeft zich momenteel in een markt die snel volwassen aan het worden is. Vele organisaties zijn hun fysieke postproces aan het vervangen door een efficiënter en goedkoper proces. De dienst heeft een samenwerking met telecomprovider KPN. 4

42 4 Kengetallen De ontwikkeling van FLIGHTMAP is in 2008 gestart, en loopt (ook sinds de markt-introductie van FLIGHTMAP 1.0 begin 2010) volop door. Van FLIGHTMAP 3.0 zijn inmiddels al meer dan 10 portals in gebruik. FLIGHTMAP innovatie portfolio management

43 FLIGHTMAP innovatie portfolio management Arthur Leijtens, ceo Jac Goorden, cto De innovatie FLIGHTMAP is een webgebaseerde toepassing voor portfolio management, waarin de complete business case van alle projecten kan worden berekend, vergeleken en beheerd. Daarbij ondersteunt FLIGHTMAP op een hele praktische manier de besluitvorming over de innovatie funnel, met kennis van markt- en technologietrends, variatie in businessmodellen, resource en risicomanagement, met ingebouwde open innovatie opties. Door eenvoudige configuratie van de krachtige rekenregels in FLIGHTMAP en de web-portal opzet is een snelle invoering mogelijk. Het ontstaan Het idee voor FLIGHTMAP is onstaan door de groeiende behoefte executive en portfolio en project managers aan betere besluiten. Om tot goede besluiten te komen moeten zij een breed pallet aan criteria op een consistente en correcte manier over alle lopende en nieuwe projecten vergelijken. FLIGHTMAP sluit daarmee uitstekend aan bij de strategie van Bicore om verder te groeien door praktische ondersteuning in het innovatieproces te bieden. Deze groeidoelstelling wordt inmiddels gehaald: twee jaar na marktintroductie van FLIGHTMAP draagt dit product al bijna de helft van de omzet. Gouden Tip Richt je vanaf het begin op de complete propositie voor je Het proces klanten (niet alleen de software), De ontwikkeling van toets voortdurend je aannames en FLIGHTMAP is gebaseerd op stuur bij, en selecteer daarbij de een eenvoudig stage-gate proces, beste partners. waarin ze op alle dimensies de voortgang hebben bewaakt: marketing, sales, product, technologie, financiën, operatie, partners en uiteraard team. Dit team is gevormd door een kern van eigen mensen en een flexibele schil van experts (o.a. op gebied van security, user interface en gegevensuitwisseling). De productontwikkeling is volledig Agile opgezet, met tweewekelijkse sprints (iteraties) en 4 releases per jaar, ondersteund met een Agile planning tool VersionOne, SVN versiebeheer en een eigen Wiki omgeving voor documentatie. De toekomst Op dit moment is FLIGHTMAP al succesvol ingevoerd bij een aantal grote bedrijven en onderzoeksprogramma s in de Benelux. Ook internationaal groeit de waardering, en de verwachting is dan ook dat FLIGHTMAP een grote vlucht gaat nemen als portfoliomanagementomgeving. Daarbij zal de doorontwikkeling gericht zijn op verdere ondersteuning van adviesbureaus, op het inpassen van FLIGHTMAP in de complete innovatie-suite en uiteraard op nieuwe ontwikkelingen op het gebied van portfolio management. 4

44 44 Kengetallen Aantal downloads (iphone en Android): enkele duizenden. Ontwikkeltijd prototype: 2 maanden. Ontwikkeltijd product: 4 maanden. Omvang investeringen: een kleine middenklasser ;-) tiqr, sterke authenticatie met je smartphone

45 tiqr sterke authenticatie met je smartphone Roland van Rijswijk & Joost van Dijk technisch product managers De innovatie tiqr is een nieuwe manier van inloggen op bijvoorbeeld websites, waarbij je geen wachtwoorden hoeft te onthouden. In plaats daarvan maak je gebruik van een app op je smartphone. Met de camera van de smartphone scan je een plaatje op de loginpagina van de site, op basis waarvan de app op je telefoon een unieke code berekent en opstuurt naar de server van de site waar je wilt inloggen. De server verifieert de code en als alles klopt word je automatisch ingelogd. Het ontstaan tiqr is op een vrijdagmiddag ontstaan uit een brainstorm tussen Joost en Roland. Ze wilden dolgraag een smartphone gebruiken als veilig alternatief voor het alomtegenwoordige gebruikersnaam/wachtwoord principe. En dan zonder moeilijke codes in SMS berichten (zoals sommige banken gebruiken) zodat het echt gebruiksvriendelijk zou zijn. Door de features van een moderne smartphone te combineren (namelijk apps + camera + internetverbinding) is dat met tiqr gelukt. Gouden Tip Neem geen genoegen met ingewikkelde oplossingen maar pak de gebruikers als Het proces uitgangspunt. Zo biedt een Bij SURFnet zijn kleine innovatie echt meerwaarde. budgetten beschikbaar om de levensvatbaarheid van wilde ideeën als tiqr te testen door een prototype te maken. In twee maanden is samen met partner Egeniq ( zo n prototype gebouwd en aangetoond wat de meerwaarde van het idee is. Dit leidde tot veel enthousiasme bij het management waarop het idee verder uitgewerkt is tot een bruikbaar product. De toekomst De doelgroep van SURFnet, hoger onderwijs en onderzoek, heeft de afgelopen tijd veel interesse voor sterke authenticatie, iets waar tiqr een voorbeeld van is. SURFnet is daarom bezig een dienst te ontwikkelen om het makkelijker te maken voor de doelgroep om sterke identiteiten uit te rollen, en tiqr gaat daar een belangrijke rol in spelen. Daarnaast is tiqr opgepakt door twee bedrijven, RCDevs ( en Clavid ( die tiqr in hun dienstverlening hebben geïntegreerd. Zij zijn met veel enthousiasme bezig om tiqr onder de aandacht van hun klanten te brengen. 45

46 46 Kengetallen Van idee naar product heeft in totaal 3 jaar geduurd. Er hebben frequent diverse in- en externe specialisten aan gewerkt. De in 2010 van het ministerie SBIR innovatieprijs, welke is en moest worden ingezet voor een uitgebreid haalbaarheidsonderzoek, bedroeg bijna ,-. Rainwinner

47 Rainwinner Jan Broos & Harry den Hartigh directeuren De innovatie De Rainwinner is een holle kunststof bouwsteen waarmee diverse functionele tuinelementen gebouwd kunnen worden zoals een schutting, verhoogde borderrand, muurtje, carport, tuinmeubel e.d., en die tevens geschikt zijn voor het bufferen, opslaan en gebruiken/infiltreren van overtollig regenwater afkomstig van daken. De modulaire opbouw zorgt ervoor dat ook in gebieden met weinig ruimte iedere gewenste opslagcapaciteit kan worden gerealiseerd. De Rainwinner is zowel onder- als bovengronds als in- en/of outdoor te gebruiken. De multifunctionele eigenschappen van de Rainwinner zorgen ervoor dat hij goed is voor de portemonnee (overheid en gebruiker), het milieu, veiligheid, woonplezier en het welzijn. Het ontstaan Het idee van de Rainwinner is ontstaan tijdens een heftige regenbui waar bewoners in een woonwijk veel wateroverlast van ondervonden. Naast heftige regenbuien zorgt klimaatverandering tevens voor langdurige droge periodes met hoge temperaturen. Door het bij de bron opvangen van overtollig regenwater en nuttig besteden in tijden van tekorten, ontstaat er een duurzame balans tussen deze twee uitersten. het kost steeds meer inspanning om te kunnen beschikken over voldoende schoon zoet water. De verwachting is dan ook dat de prijs, in welke vorm dan ook, Gouden Tip van drinkwater in de toekomst Wees zeer selectief bij het zal stijgen en de vraag naar benaderen van personen om je duurzaam gebruik van idee te toetsen. Wissel out of the box regenwater zal toenemen. denken af met realistisch denken. Neem de tijd, maar wees Het proces op tijd. Na een periode van interne evaluatie werd duidelijk dat het idee een kans moest krijgen. In 2010 werd dit door het ontvangen van een innovatieprijs van het ministerie, in het kader van klimaatadaptatie en water, bevestigd. Het daaraan gekoppelde haalbaarheidsonderzoek op technisch, economisch en maatschappelijk vlak werd op alle drie de onderdelen positief afgerond. Met hulp van Syntens is er een programma van eisen en wensen opgesteld waaraan het product moest voldoen. Samen met een Industrial Design & Engineering bureau zijn deze eisen en wensen uiteindelijk vertaald naar de vereiste product- en productiekeuze en kon de Rainwinner geboren worden. De toekomst 73% van de gemeentes zegt: Het bij de bron (gebouwenniveau) opslaan en benutten van overtollig regenwater is de toekomst. Voldoende schoon zoet water wordt steeds schaarser en er zijn steeds grotere inspanningen voor nodig om aan de behoefte te voldoen. Leidingwater zal daarom steeds duurder worden en vanuit de bevolking zal de vraag naar duurzaam gebruik van gratis regenwater toenemen. Regenwater is gratis en schoon. De Rainwinner is breed inzetbaar waardoor er massaal van geprofiteerd kan worden. Dankzij de Rainwinner kan regenwater in de toekomst worden gecombineerd met duurzame energie waardoor kosten zullen dalen, opbrengsten gaan stijgen en veiligheid zal toenemen. 4

48 4 Kengetallen Ontwikkeltijd 2 jaar naar werkend concept. Demonstratieproject moet omzet op gang brengen. Terugverdientijd 1 project. Visvriendelijk koelwatergebruik

49 Visvriendelijk koelwatergebruik Frides Laméris directeur De innovatie De vinding zorgt ervoor dat eenmaal ingezogen jonge vissen in koelwatersystemen van energiecentrales op een uiterst visvriendelijke manier weer levend naar het water van oorsprong worden teruggebracht. In aansluiting op deze vinding heeft 1&UConsult in samenwerking met fabrikanten uitermate visvriendelijke zeven ontwikkeld, zodat een integraal visvriendelijk koelwatersysteem kan worden ontworpen en geleverd. Gouden Tip Reken je niet rijk aan uitvindingen, maar zorg voor Het proces neveninkomsten, zodat je niet Het innovatieproces kenmerkte zich afhankelijk wordt van je door een Leonardo Da Vinci-achtige creatieve denkwerk. ontwikkeling van steeds betere schetsen van mogelijke oplossingen. Luisteren naar mariene biologen en ecologen, die de kwetsbaarheid van juveniele vissen duidelijk wisten aan te geven, vormde een elementair onderdeel van het ontwikkelingsproces. Verder was het streven naar eenvoud een belangrijke maatstaf. Het visretourwiel werd in 2011 bekroond met de tweede prijs van de CleanTech prijsvraag van de provincie Groningen en won in 2012 de Grand Prix - de Leonardo Da Vinci prijs - van l Association Européenne des Inventeurs en een gouden medaille van de stad Genève. Het ontstaan Elektriciteitscentrales gebruiken grote hoeveelheden koelwater. Per centrale al gauw 60 tot 80 m 3 iedere seconde. In Nederland zo n 16 miljard m 3 per jaar. Volwassen vissen kunnen voor de inlaten weggejaagd worden, juveniele vissen zijn echter niet sterk genoeg en gaan willoos met de waterstroom mee naar binnen. Op de zeven, die bedoeld zijn om de koelwaterinstallatie tegen verstoppingen te beschermen, gaan ze tot nu toe een gewisse dood tegemoet. Het gaat hierbij om enorme aantallen. In koelwater zit naar schatting evenveel vis als we eten. Juveniele vissen maken 80 tot 90% deel uit van de populaties. Het gemis aan juveniele vissen vormt een bedreiging voor de biodiversiteit. De rode lijst van verdwenen en bedreigde vissoorten wordt alleen maar langer. Het is noodzakelijk vissen levend uit de koelwatersystemen op te vangen en weer levend terug te brengen naar het water van oorsprong. De toekomst Het is te verwachten dat toekomstige energiecentrales moeten worden voorzien van daadwerkelijk doeltreffende visvriendelijke systemen bestaande uit visvriendelijke zeven en bij voorbeeld een visretourwiel. De innovaties kunnen met minimale aanpassingen ook in bestaande centrales worden ingebouwd. 4

50 5 Kengetallen Inmiddels worden tientallen bedrijfsanalyses periodiek afgenomen. Qua investering komt dat uit op circa De online bedrijfsanalyse bespaart ondernemers gemiddeld 45% op advies- en accountantskosten. Middle Market Scan

51 Middle Market Scan Raymond Bergs oprichter en innovator De innovatie De Middle Market Scan is de eerste deugdelijke online bedrijfsanalyse die Middle Market Ondernemingen in staat stelt zelfstandig de kwaliteit van de bedrijfsvoering te meten. Geheel online gedreven zonder tussenkomst van een externe adviseur of accountant. De ondernemer selecteert 13 bedrijfsonderdelen, beantwoordt per bedrijfsonderdeel tussen de 15 tot 20 relevante kernvragen en het analysemodel berekent telkenmale twee scores per bedrijfsonderdeel. De huidige situatie en de gewenste situatie (ambitie-niveau) worden met elkaar vergeleken en afgezet tegen de best-in-class. Aan de hand van een bijbehorende Best-Practice is per afzonderlijke vraag een uitvoerige handreiking beschikbaar hoe gaps (is verschil tussen waar men nu staat en wil staan) kunnen worden overbrugd. Ook is er een compleet beheersingsframework beschikbaar dat ondernemers kunnen implemeteren ten behoeve van hun bedrijfsvoering. Het ontstaan Het idee is ontstaan uit de ergernissen van ondernemers die telkenmale dure adviesuren betalen voor routine/ standaardwerk dat ook door interne medewerkers zelfstandig kan worden gedaan. Daarnaast bestaat er een grote ontevredenheid bij ondernemers over de kwaliteit, de communicatie en sectorkennis van hun accountant. Zo is het online bedrijfsanalysemodel ontstaan, dat ondernemers in staat stelt zelfstandig hun huiswerk te doen. Het model slaat de spijker op zijn kop, ondernemers zijn uiterst positief over deze vorm van digitale dienstverlening. Het werkt effectief en efficiënt. Gouden Tip Goede ideeën komen vaak voort uit ergernis, irritaties over bestaande concepten, methoden, modellen, Het proces Het analysemodel wijze van werken etc. Als je daar goed over is ontwikkeld door nadenkt dat zijn er zo wel 3-4 goede nieuwe jarenlange ervaring concepten te bedenken. Met volharding, en praktijkkennis te doorzetten en incasseren is de kans bundelen in concrete kernvragen per bedrijfsonderdeel. op succes binnen handbereik. Door het beantwoorden van deze vragen ontstaat een helder beeld waar de onderneming nu staat en morgen wil staan. Inmiddels bestaat er veel interesse bij Middle Market Ondernemingen, brancheverenigingen en Nederlandse en Belgische banken die het analysemodel willen inzetten ten gunste van hun zakelijke klanten. Zakelijke account managers willen het verhaal achter de cijfers kennen om te begrijpen waar significante bedrijfsrisico s liggen, maar ook om te zien waar mogelijke groeikansen zich kunnen ontplooien. De toekomst Gelet op de grote vraag, wordt verwacht dat deze innovatie sterk zal groeien. Inmiddels zijn er nieuwe uitgebreide detailanalyses in ontwikkeling, zoals onder andere een fiscale scan. Het bedrijf verwacht groei in de Nederlandse en Europese markt. Naast deze Middle Market Scan zal binnenkort eveneens een uniek online kennisportaal worden gelanceerd onder de naam BeKnowledged Box dat bestaat uit beproefde praktijkkennis ten behoeve van 123 bedrijfssectoren alsmede 63 vakgebieden. 5

52 Foto boven: Ben Vulkers Fotografie. Foto rechts: Ballast Nedam Ingrid Bertens. 5 Kengetallen LNG trucks: Iveco, Mercedes, Scania en Volvo. Openbare LNG24 tankstation: 1 in Zwolle. Overige openbare LNG tankstations: 2. Aantal LNG trucks in Nederland: 125. Ontwikkeltijd LNG tankstations: 1,5 jaar. LNG24 maakt schoner transport vandaag mogelijk

53 LNG24 maakt schoner transport vandaag mogelijk Foto: Ballast Nedam Ingrid Bertens. Antwan van Echtelt general manager De innovatie LNG biedt voordelen op alle punten. LNG is vloeibaar gemaakt aardgas en wordt in de Verenigde Staten al 40 jaar in de transportsector toegepast. Niet voor niets. LNG is schoner, stiller èn kostenconcurrerend met diesel. Het verbrandt schoner: 90% minder uitstoot van fijnstof en stikstof dan diesel en een lagere uitstoot van CO2. Een LNG-motor is 50% stiller dan een dieselmotor waardoor de venstertijden worden verruimd en de transporteur 24 uur per dag de binnenstad mag bevoorraden. Bovendien maakt LNG de weg vrij voor een moeiteloze transitie naar het nog duurzamere bio-lng zodra daarvan voldoende kan worden geproduceerd. Het ontstaan LNG24 erkent het belang van de verbetering van de luchtkwaliteit in onze directe leefomgeving en kan helpen deze te verbeteren. We committeren ons aan de uitrol van een netwerk van LNG tankstations op strategische locaties en werken samen met gemeenten, truckfabrikanten, pomphouders en transporteurs. LNG technologie is beproefd en beschikbaar voor vrachtverkeer. Zolang er geen betrouwbaar netwerk van LNG tankstations is zullen transporteurs niet op LNG gaan rijden. Ballast Nedam doorbreekt deze impasse met LNG24 zoals ze eerder met CNG Net de markt voor CNG (gecomprimeerd aardgas) hielpen ontsluiten. LNG24 tankstations zijn openbaar, Gouden Tip dus zonder dat afnemers tot Een innovatie is pas exclusiviteit worden verplicht. geslaagd als het succesvol op de markt is gebracht. Besteed Het proces minimaal net zo veel aandacht Het innovatieproces bij Ballast aan het vermarkten als aan Nedam wordt ondersteund door het product zelf. tok!. Tok! is een online idee- en discussieplatform. Het platform is bedoeld om innovatie binnen de hele organisatie te stimuleren door uitwisseling van kennis en ervaring. Sinds vorig jaar is het tok!-platform opengesteld voor externe stakeholders. De kennis van ontwerp, bouw en onderhoud van reguliere tankstations, alternatieve brandstoffen en verdienmodellen is gecombineerd tot LNG24. Het bedrijf is innovatief in techniek en ook in de toepassing, want er is nog geen regelgeving in Nederland voor LNG tankstations. Het vergunningstraject van 1,5 jaar zal steeds sneller gaan, en gemeenten krijgen advies hoe het vergunningtraject in te richten. De toekomst Op basis van eigen analyses van de verschillende groepen in de transportsector verwacht het bedrijf dat de LNG doelgroep 20% van zijn wagenpark op LNG zal laten rijden. Hiervoor zijn in Nederland zo n 50 LNG tankstations nodig. LNG24 heeft een tankstation in Zwolle en verwacht dit jaar 2 LNG tankstations te openen. LNG is ook geschikt voor de scheepvaart. De scheepvaart moet vanaf 2015/2016 voldoen aan strengere emissienormen. Door te gaan varen op LNG wordt de vervuiling bij de bron aangepakt en wordt direct aan deze normen voldaan. Een duurder alternatief is investeren in nabehandelingstechnieken. 5

54 54 Kengetallen Dialogica zit sinds 2012 in een betafase en is toegankelijk voor een beperkt en geselecteerd aantal gebruikers. De omzet is daardoor nog beperkt. Op dit moment zijn er ca. 50 gebruikers die het platform gebruiken voor een eerste dienst transcriptie. Dit jaar zijn 2 tot 4 nieuwe diensten gepland. Het gebruik van Dialogica zorgt voor een aanzienlijke tijd- en daarmee kostenbesparing van 15 minuten per job. Bovendien is het werk beduidend makkelijker en beter te managen. In totaal is er tot op heden ca ,- geïnvesteerd. Dialogica, Het Uitzendbureau van de Toekomst

55 Dialogica, Het Uitzendbureau van de Toekomst Frank Slisser eigenaar & directeur De innovatie Dialogica, uitzendbureau van de toekomst, maakt het makkelijk om taken net zo makkelijk intern door eigen werknemers als extern door dienstverleners uit te laten voeren. Het is een webbased flexible sourcing solution en work social network dat afnemers en leveranciers van verschillende diensten naadloos verbindt in supply chains. Organisaties en zelfstandige professionals kunnen met Dialogica taken eenvoudig managen en effectief en efficiënt uitvoeren m.b.v. tools voor ondermeer self scheduling en workflow management. Bovendien helpt Dialogica bij het verkrijgen van werk dan wel het vinden van gekwalificeerde dienstverleners op een marktplaats en binnenkort bij betalen of betaald krijgen. Gouden Tip Zoek zo snel mogelijk complementaire partners en werk op basis van goede afspraken. Het proces Dit leidt sneller tot betere resultaten Innovatie bij Dialogica wordt en gezamenlijk een resultaat gedreven door zowel visie als neerzetten is bovendien praktijk en wordt centraal leuker. geleid door een ondernemer die het concept en platform heeft ontworpen en de technologie en business ontwikkeling managet. Dialogica practices what she preaches en opereert als netwerkorganisatie met vaste, gespecialiseerde en internationale partners op het gebied van onderzoek, innovatie en strategie, softwareontwerp en -ontwikkeling en marketing en verkoop. De initiële dienst ontwikkelde zij via een waterval methode waarna is overgegaan op een Agile/scrum aanpak. Het belangrijkste hulpmiddel hierbij is de Application Life Cycle Management tool, Rally, die wordt gebruikt voor ontwerp, documentatie, planning en communicatie binnen het team. Het ontstaan Dialogica is ontstaan als oplossing voor praktijkproblemen van een outsourcing dienstverlener en vanuit de visie dat uitbesteden en online en flexwerk zal toenemen. Marktontwikkelingen laten deze groei inderdaad zien. Flexibele sourcing is belangrijk om op- en af te schalen en in te spelen op de groter wordende dynamiek van markten. Dialogica gebruikt en gelooft in principes van zelforganisatie in de vorm bottom up planning via self scheduling en bewezen logistieke concepten. Zij ondersteunt deze met tools voor workflow en document management. Hiermee laat zij mensen en organisaties tijd- en plaatsonafhankelijk samenwerken in eenvoudige supply chains die makkelijk te managen zijn. De toekomst Dialogica gaat haar platform verbeteren en uitbouwen met ondermeer een mobiele app. Daarnaast gaat zij nieuwe toepassingen van het platform en internationale markten ontwikkelen. Ondermeer klantcontact services en de planning en flexibele sourcing van ambulante diensten op locatie staan op de agenda. Ook gaat zij haar applicatie ecosysteem uitbouwen door koppelingen met onder andere Google apps en diverse CRM en helpdesk systemen. Marktbehoeften en -potentie zullen leidend zijn bij deze product- en marktontwikkeling. Deze wordt bij voorkeur in de vorm van half open innovatie in samenwerking met partners, waaronder FeedBck die ook in dit boek staat, gerealiseerd. 55

56 56 Kengetallen Eind 2010 is het concept voor de SmartBucky DM gepresenteerd op de wereldwijd bekendste röntgenbeurs in Chicago om het idee te toetsten. De reacties waren zeer positief en eind 2011 kon op dezelfde beurs een prototype worden getoond en eind 2012 kon het uiteindelijke product worden getoond. Er was twee jaar nodig om van concept tot product te komen. SmartBucky DM, digitale upgrade kit voor mammografie

57 SmartBucky DM digitale upgrade kit voor mammografie Mark Megens, CTO & Kees Hilhorst, Principal Engineer De innovatie Het betreft een upgrade kit om een conventionele mammograaf op te waarderen naar digitaal. Een mammograaf wordt gebruikt voor röntgenonderzoek van borstweefsel om borstkanker op te sporen. Tegenwoordig zijn er digitale mammografen te koop die de röntgenopnamen direct gedigitaliseerd op een beeldscherm tonen en opslaan. Er zijn echter wereldwijd ook nog veel conventionele mammografen in gebruik die met film werken. De SmartBucky DM biedt de unieke mogelijkheid om die bestaande aparatuur te upgraden naar digitaal, tegen beduidend lagere kosten dan een nieuwe digitale mammograaf. De SmartBucky DM bestaat o.a. uit een speciale digitale detector en een slim circuit dat röntgendosis-informatie terugkoppelt aan het belichtingscircuit van de mammograaf, wat het upgraden mogelijk maakt. Deze innovatie werd in 2012 met de Erasmus Innovation Award bekroond. Het ontstaan Het idee sluit aan bij de visie van het bedrijf om componenten en subsystemen voor röntgensystemen te ontwikkelen. Eén van de componenten die al in het productenpakket zat, was de zogenaamde bucky ; een component waarin de röntgenbeelddetector gemonteerd kan worden en die zorgt voor een betere beeldkwaliteit door middel van een bewegend anti-strooistralenrooster. Nadat een detectorleverancier gevraagd had een passende bucky voor hun mammografiedetector te ontwikkelen, zodat ze deze makkelijker zouden kunnen verkopen aan fabrikanten van nieuwe digitale mammografen, ontstond het idee om samen een kit te ontwikkelen voor het upgraden van bestaande conventionele mammografen; een uniek product. Gouden Tip Durf de Het proces planningsdwangbuis wat Deze voor Claymount radicale los te laten en geloof in de innovatie werd oorspronkelijk creativiteit van de mens om gepland conform een standaard tot oplossingen te komen. ontwikkelproces. Algauw kwam Claymount er achter dat een meer iteratieve aanpak benodigd was, zowel intern als bij de partner. Er is een klein team van engineers vrijgemaakt om alleen nog maar aan dit project te werken en twee keer per week werd de status geëvalueerd en of men nog licht aan het eind van de tunnel zag; kort op de bal en veel brainstormen. Het was zo nieuw dat alleen maar kleine stapjes gezet konden worden, maar wel steeds vooruit. Een bijkomende uitdaging was de medical device certificering en bijbehorende klinische evaluatie. De toekomst De SmartBucky DM is inmiddels gereed als kit voor een tweetal populaire mammografen en draait momenteel in een tweetal ziekenhuizen in het buitenland. Nu wordt gewerkt aan SmartBucky DM kits voor nog twee andere populaire mammografen. Met deze SmartBucky DM kits kan een groot deel van de wereldwijd geïnstalleerde conventionele mammografen gedigitaliseerd worden. In totaal staan er wereldwijd zo n conventionele mammografen, dus dat vormt een interessant vooruitzicht, mede omdat de SmartBucky DM kit veel goedkoper is dan een nieuwe digitale mammograaf en daar qua beeldkwaliteit zeker niet voor onderdoet. Er is veel interesse en het product draait nu in een tweetal pilot sites waar geïnteresseerde klanten kunnen gaan kijken. 5

58 5 Kengetallen Ontwikkeltijd: ca. 5 jaar. Delphi Screener

59 Delphi Screener VanBerlo, ontwerpbureau Delphi Bioscience, uitvinder & exploitant De innovatie Jaarlijks krijgen wereldwijd vrouwen de diagnose baarmoederhalskanker. De Delphi Screener kan het aantal nieuwe gevallen reduceren met Met één enkele test. De Delphi Screener is een gepatenteerd medisch sampling product met unieke vrouwvriendelijke eigenschappen. Het kan betrouwbare vaginale/baarmoederhalsmonsters nemen om deze te testen op de aanwezigheid van het HPVvirus (de belangrijkste veroorzaker van baarmoederhalskanker) en andere seksueel overdraagbare aandoeningen. De Delphi Screener wordt uitgebreid gebruikt als zelftest voor de screening op baarmoederhalskanker. Met deze baanbrekende oplossing kan deze voorheen pijnlijke en oncomfortabele test nu pijnloos worden uitgevoerd door vrouwen zelf, in hun vertrouwde thuisomgeving. Dit biedt vrouwen en medisch specialisten voor het eerst toegang tot een gebruiksvriendelijke en effectieve manier van screenen. Het ontstaan Het concept van de Delphi Screener is een uitvinding van drie Nederlandse gynaecologen, onder wie dr. Maarten Wiegerinck. De intentie was om vrouwen een eenvoudig, comfortabel en betrouwbaar alternatief te bieden voor het huidige onderzoek naar baarmoederhalskanker. Een nieuwe methode van DNA-onderzoek naar het virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt, maakt het mogelijk om vrouwen met een hoog risico op te sporen. Dat de test thuis en zonder inspectie door een arts kan gebeuren, verlaagt de drempel voor onderzoek aanzienlijk. Reacties van de gebruikers en distributeurs zijn enthousiast. Wetenschappelijk Gouden Tip onderzoek in diverse landen Dr. Maarten Wiegerinck: waaronder Nederland heeft Blijf je verwonderen. aangetoond dat van de vrouwen Kan het anders, kan het beter? die niet deelnemen aan het huidige Hou vol, met de juiste bevolkingsonderzoek, een derde mensen. wel de Delphi Screener zou gebruiken. Het proces Het eerste concept van de Delphi Screener is in een vroeg stadium uitgevoerd als een prototype dat in een gecontroleerde test met gebruikers is geëvalueerd. De bemoedigende resultaten leidden tot een ontwerpproces waarin Delphi Bioscience uit een groep Nederlandse bedrijven een multidisciplinair team samenstelde dat de Delphi Screener heeft gerealiseerd. Hierbij zijn het technisch ontwerp, de ergonomie, de vormgeving en het productieproces parallel ontwikkeld. Helvoet, een bedrijf dat kunststof producten ontwikkelt en produceert, is technisch ontwikkelaar en producent. Ontwerpbureau VanBerlo nam de onderdelen ergonomie en vormgeving voor haar rekening. De Delphi Screener is inmiddels bekroond met enkele designprijzen. De toekomst De Delphi Screener kan van grote betekenis zijn om vroegtijdig voorstadia van baarmoederhalskanker op te sporen, als alternatief voor het traditionele uitstrijkje. Door de mogelijkheid van comfortabele zelfafname van een monster wordt onderzoek voor veel vrouwen in de wereld toegankelijk. De snelheid waarmee deze innovatie om zich heen zal grijpen is afhankelijk van de acceptatie door artsen en de stimulering door overheden en verzekeraars. Uiteindelijk is een kwart van de wereldbevolking (de helft van de vrouwen) de doelgroep. Er zal een compleet nieuw toepassingsgebied worden ontwikkeld voor diagnostiek van vaginale infecties zoals SOA s, infecties die hinderlijke klachten voor vrouwen geven en zwangerschapsinfecties die tot vroeggeboorte leiden. 5

60 6 Kengetallen Totale ontwikkelkosten (van initieel idee tot marktrijp product). Eerste klant: Rabobank ten behove van haar eigen medewerkers (direct 500 tot 1000 medewerkers). Tweede klant: XXimo voor een White Label toepassing voor naar verwachting tot gebruikers in De te behalen winsten zijn afhankelijk van de bedrijfsdoelstelling: kosten, tijd en/of CO2 besparing. Naar verwachting zal Traffical aan het einde van 2013 op het break-even punt staan. Traffical: plan smart, travel smart, work smart

61 Traffical: plan smart, travel smart, work smart Theo Lodewijkx, algemeen directeur De innovatie Traffical is een applicatie die in de kern een zakelijke doelgroep faciliteert slimmer te reizen waardoor besparingen op diverse gebieden worden gerealiseerd: het kost minder geld en tijd en is goed voor het milieu. De Traffical applicatie biedt vanaf plannen tot het moment van aankomst inzicht in actuele reistijd, reiskosten, file tijdsbesparing, aantal gereden kilometers en CO2-uitstoot per vervoersoptie. Gouden Tip Een goed idee is 1, het bouwen is 2, maar alles valt Het proces of staat met een degelijke Het innovatieproces werd activatie van het geheel. ondersteund door het team van Inspired Vision onder leiding van Ellis de Vries. Het proces bestond uit meerdere workshops rondom de volgende thema s: Markt, Toepassing, Verdienmodellen, Techniek en Trends. Voor dit proces werd uitvoerig gebruik gemaakt van Mind-Mapping. Het was een gestructureerd proces, en dat is het nog, waarbij zoveel mogelijk gebruik werd gemaakt van dezelfde bronnen en mensen, waardoor de visie en de missie binnen de innovatie steeds helderder werden en door alle betrokkenen gedragen werd. Het ontstaan De oorsprong van Traffical ligt bij het feit dat er tot nu toe geen hulpmiddel is dat ervoor zorgt dat je vanaf het plannen van de reis tot aan het moment van reizen en aankomst wordt geadviseerd over tijdstip van vertrek en de wijze van vervoer. Dit zorgt voor een besparing op diverse gebieden welke een grote bijdrage leveren aan het behalen van bedrijfsdoelstellingen op een hoger niveau. Traffical is ontstaan vanuit de gedachte en de frustratie dat de meeste huidige tools en diensten alleen maar reisadvies geven van a naar b en op het moment van reizen zelf. Dat betekent veelal dat men wanneer de reis start te horen krijgt of de plaats van bestemming op tijd bereikt zal worden of niet. Dat kan beter vond Traffical en daarom werd een tool ontwikkeld die vanaf het moment van het plannen van de reis continu een aantal belangrijke factoren in de gaten houdt en op basis daarvan altijd het beste reisadvies kan geven met het oog op tijd, milieu en kosten. De toekomst Er zal voornamelijk innovatie plaatstvinden op keten-niveau, gericht op de zakelijke mobiliteitsvraag. Er worden ontwikkelingen en innovaties verwacht op het gebied van smartphones en met name het toegankelijk maken van statistiek en data. Eén enkele applicatie leidde naar diverse mobiliteitsoplossingen. Het ging van app naar bedrijf en dat brengt organisatorisch uiteraard een hoop verandering en uitdagingen met zich mee. Een heel mooie ontwikkeling die de kracht en de mogelijkheden van de markt onderstreept. 6

62 6 Kengetallen 1,5 jaar ontwikkeltijd. 3 testmodellen. 2 prototypes. 6x sneller dan huidige reddingsmethode. Rescue Tip-Board

63 Rescue Tip-Board Wichert Put, Anke Kempen & Diederik Augustijn industrieel ontwerpers, Spark design & innovation Jack Ruibing, inhoudelijk deskundige, Veiligheidsregio Haaglanden Jon Westerweel, marktpartij, HONOR Safety & Consultancy De innovatie Het Rescue Tip-Board is een innovatief, opblaasbaar reddingsvlot. Hiermee kunnen hulpverleners een waterslachtoffer sneller bereiken en effectiever hulp verlenen ten opzichte van huidige reddingsmiddelen. Dit verhoogt de overlevingskansen van een drenkeling en is veiliger en fysiek minder zwaar voor hulpverleners. Met de Seabob - een elektrische waterjet - wordt het opgeblazen reddingsvlot naar de drenkeling getrokken. De hulpverlener gaat achterop het vlot staan, waardoor het vlot kantelt en hij de drenkeling gemakkelijk kan vastgrijpen. Vervolgens kan hij de drenkeling eenvoudig uit het water halen door achterover te leunen. Het vlot komt weer vlak in het water te liggen, zodat direct gestart kan worden met het stabiliseren van de drenkeling en het terugvaren naar de wal. Het ontstaan Jack Ruibing van de Veiligheidsregio Haaglanden benaderde Spark design & innovation om een ontwerp te maken voor de Nederlandse Brandweer, waarmee een veilige redding tot 200 meter vanaf de wal gegarandeerd kan worden. Reden hiervoor was onderzoek van de inspectie Openbare Orde & Veiligheid waaruit blijkt dat de inspanning die duikers moeten leveren om drenkelingen te redden en de risico s die dat met zich meebrengt, erg hoog is. De Veiligheidsregio Haaglanden wilde daarom onderzoek doen naar alternatieve en betere werkmethodes. In nauwe samenwerking met de Nederlandse Brandweer heeft Spark design & innovation het Gouden Tip Niets is relevanter voor een Rescue Tip-Board ontwerper dan zich te verplaatsen in de ontwikkeld, dat de gebruiker en te achterhalen wat deze echt hulpverlening veel nodig heeft. Doe in het veld ervaring op met effectiever, veiliger het te ontwerpen product, ontwikkel samen met en sneller maakt. de gebruikers, maak tussentijds modellen en test deze. Alleen dan kom je tot innovaties Het proces waar je voor de volle 100% achter Bij het innovatieproces kunt staan. van het Rescue Tip-Board waren diverse enthousiaste partijen betrokken, met ieder hun eigen expertise. Onder supervisie van een stuurgroep en in samenwerking met deze partijen, waaronder de brandweer van de Veiligheidsregio Haaglanden en HONOR Safety & Consultancy (adviseur veiligheid) heeft Spark design & innovation de belangen van al deze partijen op elkaar afgestemd en verwerkt in het innovatieve reddingsvlot. Na analyse van de context, gebruikswensen en huidige reddingsmiddelen, onder meer door deze zelf uit te proberen, is middels brainstorming technieken nagedacht over mogelijke productoplossingen. Hiervan zijn modellen gemaakt - zowel op schaal als op ware grootte - en samen met toekomstige gebruikers in het water getest. Na diverse verbeterslagen is het huidige ontwerp gemaakt en in CAD gedetailleerd vastgelegd. Op basis hiervan zijn prototypes in de beoogde materialen gerealiseerd en gevalideerd in de praktijksituatie. De toekomst Het Rescue Tip-Board wordt op dit moment door HONOR Safety & Consultancy bij verschillende brandweerkorpsen en reddingsbrigades in Nederland, Duitsland en Engeland gedemonstreerd. Er wordt vanuit alle hoeken erg positief op het nieuwe product gereageerd. Verwacht wordt dat het Rescue Tip-Board en bijbehorende reddingsprocedure als een onderdeel van de brandweerbasiszorg zal worden ingevoerd. 6

64 64 Kengetallen 300 organisaties talenten mensen in het netwerk euro investering door 20 ambassadeurs. Break even eind Winstgevend in We Share Talent

65 We Share Talent Michel Verspui, Frank Paridaens, Masja Schmitz & André Lacomblé ondernemers De innovatie Meedoen in de meest eenvoudige vorm is je inschrijven voor een ShareTime. Dit is een interactief kijkje in de keuken gericht op een specifiek (kennis)thema, met en binnen het WeShareTalent netwerk. Ook kun je uitgenodigd worden voor een ThinkTank om met peers te sparren over een uitdaging van een van de deelnemers. Een Stretch Assignment is de meest eenvoudige opdrachtvorm van 5 tot 10 dagen zonder verrekening van uren en met een heldere opdrachtomschrijving. De Market Match is een opdracht met verrekening van kosten. Het ontstaan WeShareTalent is ontstaan als open en innovatief netwerk voor uitwisseling van kennis en talent tussen organisaties. Het delen van kennis staat centraal; het talent van de ene organisatie is van toegevoegde waarde voor een andere organisatie, en andersom. Het proces De oprichters zijn direct hun netwerk gaan benaderen om Gouden Tip If you love somebody, set them free! We moeten mensen de ruimte geven, samenwerken met talenten van andere organisaties. Zo zijn we aantrekkelijk voor talent en succesvol in business. Laat jouw leidingevende jou vrij? begin 2011 met ruim 100 innovators het idee te verkennen en verder uit te werken. Daarna zijn een zestal ronde tafels georganiseerd met telkens 6 organisaties om de uitgewerkte ideeën aan te scherpen. De 20 organisaties die samen de pilot hebben opgezet hebben hun kennis (o.a. HR, legal, procurement, finance) ingebracht. Met een netwerk van 30 ambassadeurs en met partner Blue Carpet is het platform ontwikkeld en de cloud omgeving ingericht. De toekomst Het is de ambitie van WeShareTalent om er samen met de deelnemende organisaties voor te zorgen dat we het normaal gaan vinden om kennis en talent over organisatiegrenzen heen te delen. De verwachting is dat steeds meer mensen binnen het netwerk bij elkaar in de keuken gaan kijken. Verspreiding zal viraal gaan en de tipping point zal over 2 tot 3 jaar worden bereikt. Het platform gaat de basis worden voor succesvolle innovaties met elkaar. Mensen halen veel inspiratie uit elkaar in het netwerk. 65

66 66 Kengetallen Ontwikkeltijd: 3 jaar. Verwachte omzet in 5 jaar: 50 miljoen. In Polen zijn 100 vrouwen succesvol behandeld. Begin april 2013 zijn de eerste patiënten in Nederland succesvol behandeld. Inmiddels staan er trainingen gepland voor artsen die het nieuwe product gaan toepassen. Minimaal invasieve oplossing voor incontinentie

67 Minimaal invasieve oplossing voor incontinentie Urogyn BV, producent/uitvinder People Creating Value, ontwerpbureau en alle klinische onderzoeken met glans, en geeft droge resultaten zelfs bij voorheen hopeloze gevallen. Gouden Tip Vermenigvuldig de tijd en het geld dat je nodig denkt te hebben voor een ontwikkeling met een factor 4 en focus, focus, focus! De innovatie Urogyn, een jong en innovatief bedrijf in Nijmegen, ontwikkelt medische producten voor de urologische en gynaecologische praktijk. Het nieuwste product is een tweecomponenten siliconenpasta, die niet door het lichaam wordt afgebroken, voor het verhelpen van stressincontinentie en het uitvoeren van patiëntvriendelijke sterilisaties bij de vrouw. De procedure is relatief eenvoudig en minimaal invasief. Met een siliconengun wordt een precies afgemeten hoeveelheid siliconenpasta via een catheter of naaldsysteem in de eileiders gebracht of rondom de urinebuis onder de blaashals gespoten. De bijdrage van People Creating Value hierin was de ontwikkeling van een gebruiksvriendelijk ergonomisch siliconengun waarmee nauwkeurig gedoseerd kan worden. Het ontstaan Injecteerbare producten ter bestrijding van stressincontinentie en voor sterilisatiedoeleinden werden al in de jaren 80 gelanceerd; deze bleken echter op de langere termijn door het lichaam afgebroken te worden, zegt Noes de Vries van Urogyn. Hij beschikte over een gepatenteerde tweecomponenten siliconencompound die hem voor dergelijke toepassingen juist geschikt leek. Noes: Vooral incontinentie kan de kwaliteit van het leven dramatisch beïnvloeden. De huidige, invasieve standaardoplossing is relatief patiëntonvriendelijk, moet onder narcose gebeuren en kan gepaard gaan met vervelende bijwerkingen. Ons product doorstaat Het proces Sinds 2010 werkt Urogyn aan de ontwikkeling van Urolastic en Ovalastic. Vanwege de multidisciplinaire aanpak is voor het project een Europese subsidie verkregen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Noes: Samenwerken brengt risico s met zich mee; 1 partner ging bijvoorbeeld halverwege failliet, wat een behoorlijke impact op de voortgang had. Naast het optimaliseren van de injectietechniek werd de spuit zelf gere-engineerd. De siliconencompound hardt uit tijdens het uitdrukken. De gun moest de volumedosering precies kunnen regelen en tegen die hoge druk bestand zijn. People Creating Value creëerde hier een low-cost hightech oplossing en leverde de benodigde materiaalkennis en engineering. De toekomst Sinds 2012 beschikt Urogyn over CE registraties voor Urolastic en Ovalastic. Belangrijk nu is om de markt te overtuigen dat er een langwerkend injecteerbaar product is dat werkt. Dat vergt investeringen in extra klinisch onderzoek en tijd, om te bewijzen dat het predicaat langwerkend verdiend is. Ondertussen is de verkoop in Polen - waar het klinisch onderzoek plaatsvond - al gestart. De technologie is verder doorontwikkeld voor toepassing bij incontinente mannen, en zal in de toekomst naar verwachting ook bij ontlastingsincontinentie kunnen worden gebruikt. Immers, de toenemende vergrijzing betekent een groeiend incontinentieprobleem. Dit product biedt een veilige en effectieve oplossing. 6

68 6 Kengetallen Ontwikkeltijd: 3,5 jaar. Marktintroductie: juni Aantal gebruikers: 200. Salusion bestaat inmiddels 5 jaar. Sensotive wordt aangeboden in de vorm van een implementatieprogramma. Hierin worden zorginstellingen begeleid met de invoering van Sensotive en worden de voordelen van Sensotive meetbaar gemaakt. Sensotive

69 Sensotive Gerard Vaandrager, commercieel directeur Benno Groosman, algemeen directeur De innovatie Sensotive is een technische innovatie in de incontinentiezorg. Dementerende cliënten of mensen met een complexe handicap in een zorginstelling kunnen zelf vaak niet aangeven dat hun incontinentiemateriaal vervangen moet worden. Hierdoor worden verbanden regelmatig te vroeg of te laat vervangen. Het gevolg: lekkages en onnodige belasting. Sensotive biedt hiervoor de oplossing. Met de wegwerpbare sensorsticker en draagbare scanner kan de verzadiging van het incontinentieverband gemakkelijk en snel gecontroleerd worden. Zo kan de zorgverlener inspelen op de individuele behoeftes van de cliënt. Dit voorkomt lekkages, verbetert de persoonlijke hygiëne en biedt cliënten meer rust en comfort. Daarnaast bespaart het zorgverleners tijd. Het ontstaan Het idee voor Sensotive is ontstaan tijdens een studieopdracht aan de Erasmus Universiteit. Benno Groosman en Gerard Vaandrager zochten een oplossing voor een veelvoorkomend probleem in de zorg: het niet tijdig verschonen van incontinentiemateriaal bij dementerenden. De oplossing was een vochtsensor, een manier om van buitenaf te detecteren of een verband nat is of niet. Aan de keukentafel begonnen ze hun bedrijf: Met koffie en siroop hebben we getest hoe een verband nat wordt, vertelt Gerard. Ook hebben we verpleeghuizen bezocht, spraken we met managers en liepen we met zorgverleners mee. De conclusie: er is een markt voor dit product! Gouden Tip Werk samen! Eindgebruikers, klanten, kennisinstellingen en producenten zijn allen cruciaal voor de totstandkoming van een commercieel haalbaar product. Het is belangrijk al deze partijen Het proces in de verschillende fases van de ontwikkeling Het innovatieproces te betrekken; van begin tot eind. Dit maakt was een samenwerking met verschillende ook financiering gemakkelijker, omdat er vertrouwen bij banken en overheden ontstaat. partijen. Benno en Gerard zijn met hun idee al in een vroeg stadium naar zorginstellingen gestapt. Ook andere partijen zijn bij het innovatieproces betrokken, zoals het VUmc en verschillende (incontinentie)specialisten. Het eerste prototype was hier het resultaat van. Dit prototype werd direct in de praktijk getest bij Zorginstellingen Pieter van Foreest, die na de marktintroductie tevens de eerste gebruiker van de innovatie werd. Door het betrekken van de eindgebruiker tijdens de ontwikkelingsfase hebben we het product echt kunnen afstemmen op hun behoeftes, aldus Gerard Vaandrager. De toekomst Door vergrijzing groeit het aantal incontinente mensen, terwijl het aantal zorgverleners afneemt. Sensotive speelt hierop in door de kwaliteit van de zorg te verbeteren en de kosten voor de maatschappij te reduceren. Naast zorginstellingen wil Salusion ook incontinente cliënten thuis helpen. Incontinentie is voor ouderen een van de belangrijkste redenen voor opname in een zorginstelling, omdat het een grote last betekent voor zowel de ouderen als hun verzorgers. Met Sensotive kan deze last significant worden beperkt. Zo kunnen ouderen langer thuis blijven wonen en actief participeren in de maatschappij. 6

70 Kengetallen Gekeken naar het verloop van het aantal plaatsingen van nieuwe kandidaten (niet eerder voor Atlas Services Group gewerkt) uit Atlas4Jobs, ten opzichte van het aantal nieuwe kandidaten geworven via andere wegen, is een forse stijging te zien. Het aantal geplaatste nieuwe kandidaten lag in 2010 nog op 7%, inmiddels is dat 40%. De verwachting is dat dit percentage in 2014 op 65 ligt. Transparant online recruitment platform waar werkgevers en werknemers elkaar kunnen vinden

71 Transparant online recruitment platform waar werkgevers en werknemers elkaar kunnen vinden Atlas4Jobs, innovatieve business unit Luuk Kornelius, director business innovation & technology De innovatie Atlas4Jobs is een online recruitment platform dat transparantie biedt aan zowel werkgevers als werknemers. Het platform is tot stand gekomen met behulp van crawl-technologie. Een vacature-crawler verzamelt dagelijks automatisch tienduizenden vacatures van honderden websites. Uit deze vacatures worden relevante, gestructureerde stukjes informatie geëxtraheerd. Met behulp van deze informatie worden vacatures doorzoekbaar gemaakt en gekoppeld aan de professionele profielen van de eindgebruikers. Voortbordurend op open source software, is een systeem ontwikkeld waardoor met relatief weinig tijd en kennis een nieuwe website gecrawld kan worden. De resultaten van deze technische inspanningen zijn gepresenteerd op een overzichtelijke website waar klant en kandidaat elkaar kunnen vinden. Het ontstaan Zelfs in deze tijd, waarin velen continu in verbinding staan met het internet, is de uitzend- en detacheringsbusiness voor een groot deel nog altijd ondoorzichtig. Voor werknemers blijven de afzenders van vacatures vaak anoniem tot en met het tekenen van de overeenkomst, en ook andersom blijven de persoonsgegevens achter CV s onbesproken voor de werkgevers tot het moment van bemiddeling. Atlas Services Group is, vanuit haar visie dat klanten en kandidaten beter geholpen zijn bij een Gouden Tip transparantere markt, op zoek gegaan Laat je niet afleiden naar de benodigde technologie om dit door je huidige idee te ondersteunen. Dit leidde tot het businessmodel. online recruitment platform Atlas4Jobs. Het proces Er is geïnvesteerd in een onafhankelijk team waarvoor een nieuwe directeur is aangetrokken. Juist door niet beïnvloed te worden door de huidige, traditionele manier van denken, heeft deze innovatie kans gehad om het verschil te maken. Aanvankelijk is gezocht naar partners voor de technologie. Later zijn ook verkennende gesprekken met potentiële businesspartners gevoerd. Vanwege uiteenlopende belangen, is uiteindelijk besloten om de technologie zelfstandig te ontwikkelen en een eigen koers te varen. Het innovatieteam, dat in eerste instantie bestond uit een directeur, een ontwikkelaar en een marketeer, is uitgegroeid tot een volledige afdeling binnen een bestaand bedrijf. De toekomst Op dit moment is het bestand van Atlas4Jobs een van de grootste ter wereld, binnen deze niche. Het aantal plaatsingen van nieuwe kandidaten via de Atlas4Jobs community, ten opzichte van het aantal nieuwe kandidaten geworven via andere wegen, zal, naar verwachting, groeien van 7% in 2010 naar 65% in Verder kan de innovatie op meer specifieke fronten ingezet worden, zoals bij het in kaart brengen en matchen van de vraag enerzijds en CV-specifieke zaken als competenties anderzijds. De vergaarde informatie kan op meerdere fronten dienen ter ondersteuning van de medewerkers van Atlas Services Group bij de dagelijkse werkzaamheden.

72 Kengetallen De totale ontwikkeling (van eerste schets tot serieproductie) heeft 3,5 jaar en bijna 5 miljoen Euro gekost. De besparingen die door gebruik van de TIGRIS gerealiseerd kunnen worden zijn afhankelijk van vloot, aantal vliegbewegingen en brandstofprijzen maar lopen van enkele tonnen tot vele miljoenen euro s per airline per jaar. TIGRIS kunststof luchtvaart catering trolley

73 TIGRIS kunststof luchtvaart catering trolley Ontwikkelteam Promolding BV De innovatie De TIGRIS is een lichtgewicht kunststof catering trolley voor de commerciële luchtvaart. Hij biedt de stewards en stewardessen een comfortabele manier van uitserveren van de vliegtuigmaaltijden en dranken en combineert daarbij de volgende voordelen: Goed manoeuvreerbaar door een laag gewicht en kunststof low-friction wielen. Ergonomisch door afgeronde hoeken, ronde duwbar en staand bedienbaar slot. Diefstalveilig door een gepatenteerde 14-pens sluiting en dubbel pianoscharnier over de volledige deurhoogte. Hoge thermische isolatie als gevolg van dubbelwandige profielen. Vrijwel niet plastisch vervormbaar (geen deuken). Lage onderhoudskosten. Volledige recycleerbaar. Het ontstaan Het idee voor de TIGRIS is ontstaan door irritatie over de gebruikelijke aluminium vliegtuigkarren die zonder uitzondering lelijk, gedeukt en slecht manoeuvreerbaar zijn en regelmatig tot klachten van de crew leiden. Dit voerde tot een eerste concept voor een kunststof trolley, dat na presentatie aan enkele luchtvaartcateraars en airlines voldoende basis leek te hebben voor een verdere uitwerking en ontwikkeling. Daartoe werd op initiatief van Promolding BV (Den Haag) Aerocat BV opgericht en ontwikkelde Promolding de eerste EASA gecertificeerde kunststof vliegtuigtrolley die in 2010/2011 in productie werd genomen. Ofschoon het penetreren van de luchtvaartmarkt Gouden Tip een taai en moeizaam proces is Reken erop dat in radicale lijkt inmiddels het kantelpunt innovaties de Wet van Brown bereikt te zijn en neemt de afzet altijd geldt: Het duurt 3 keer zo gestaag toe. Later dan verwacht, lang en het kost 2 keer meer dan maar nog steeds met een je denkt en Murphy is een aantrekkelijk business perspectief. bloody optimist! Het proces Het ontwerp en de ontwikkeling vonden plaats onder regie van het Promolding ontwikkelteam in samenwerking met Solvay (leverancier grondstof), AIS International (certificering), Gategroup (luchtvaartcatering) en diverse luchtvaartmaatschappijen (customer input). Daar de ontwerpvrijheid zeer klein was (de trolley moest matchen met de bestaande galleys en gebruikte trays en laden, voldoen aan niet alleen luchtvaartveiligheidseisen maar ook aan gebruikersvoorschriften) is veel tijd besteed aan de keuze van de te gebruiken kunststof. Promolding heeft daarvoor veel (intern) onderzoek gedaan en intensief samengewerkt in open discussies en designmeetings met Solvay. De productietechnologie is kunststof extrusie en spuitgieten. De toekomst De markt voor toepassing van kunststof in de luchtvaart is onomkeerbaar en zo ook voor de trolleys. Na de slow-start in 2011/2012 verwacht Promolding dan ook een exponentiële groei, temeer daar inmiddels meerdere aanbieders van kunststof trolleys op de markt zijn gekomen. Twee belangrijke aspecten zullen deze groei voeden: de toepasbaarheid van RFID voor het tracken en tracen van de trolleys en de verbeterde thermische isolatie. Met name qua isolatie zijn er grote verbetermogelijkheden in de cateringketen, daar de huidige manier van koelen middels droogijs (CO2) inefficiënt en duur is. Daarnaast verwacht Promolding ook in de ontwikkeling van nieuwe galleyconcepten een rol te spelen die aansluit op de kunststof trolley.

74 4 Kengetallen Na de lancering in het tweede kwartaal van 2012 zijn er 6 VRET systemen in omloop. Een totale initiële investering van meer dan een ton was nodig om het CleVRET systeem in anderhalf jaar tijd te ontwikkelen. De cumulatieve omzet bedraagt ongeveer 3 ton. CleVRET, op een prettige manier van je angst af!

75 CleVRET, op een prettige manier van je angst af! Guntur Sandino ceo De innovatie CleVR s Virtual Reality Exposure Therapy (CleVRET) is een nieuwe methode waarbij therapeuten gebruik maken van virtuele werelden om patiënten met bijvoorbeeld hoogtevrees of vliegangst van hun angst af te helpen. De patiënten ervaren deze virtuele wereld als echt dankzij sensoren die bewegingen realistisch overbrengen in een 3D-bril. De therapeut kijkt intussen mee op een beeldscherm en kan zo de patiënt in een gecontroleerde en veilige omgeving helpen. Omdat beelden onze hersenen sterk beïnvloeden, kunnen patiënten dankzij deze nieuwe vorm van therapie sneller hun angsten overwinnen. Het ontstaan CleVR is opgericht na meer dan 10 jaar onderzoek in wat VRET kan betekenen voor de zorgsector. Ir. Sandino werd n.a.v. zijn afstudeerproject door de TU Delft gevraagd om VRET te commercialiseren. CleVR is dus een spin-off bedrijf van de uitkomsten van het onderzoek van TU Delft, UvA en diverse zorginstellingen. Deze partijen zijn nog steeds belangrijke partners. Met de huidige bezuinigingen in de zorgsector is het doel om de zorgsector efficienter, veiliger en toegankelijker te maken. CleVR s visie is een toekomst waarbij VR niet meer weg te denken is. Het bedrijf is hard op weg om dit waar te maken! Gouden Tip Een Hightech innovatieve onderneming starten is lastiger dan wordt gedacht. Vergeet daarom niet om goed om je heen te kijken naar middelen die je kunnen helpen om de opstart fase te vergemakkelijken. Denk hierbij aan subsidies van AgentschapNL en organisaties als Syntens. Het proces CleVR, een innovatieve onderneming, wordt geleid door Guntur Sandino, CEO, met een technische achtergond die het R&D team direct aanstuurt. Het R&D team ontwikkelt op maat gemaakte software in co-creatie met de klanten. Doordat CleVR nauw samenwerkt met de klant en met universiteiten bij het ontwikkelen en ontwerpen van Virtual Reality toepassingen, zijn CleVR s producten niet alleen wetenschappelijk gevalideerd, maar ook ontworpen met directe input van de klant. Dit maakt CleVR s producten effectief, innovatief, gebruiksvriendelijk en toegankelijk. Daarnaast blijft CleVR nieuwe toepassingen ontwikkelen zoals Virtual Reality therapie voor de behandeling van psychose, sociale fobie of zelfs autisme. De toekomst Vliegangst is een groot probleem. Er zijn 3 miljoen mensen in Nederland die bang zijn om te vliegen. CleVR verwacht daarom een sterke groei door te maken. CleVR s ambitie is om intern te groeien naar ongeveer medewerkers binnen 3 tot 5 jaar met een jaarlijkse omzet van ongeveer 3 miljoen. De productportfolio zal uitgebreid worden met nog meer toepassingen voor de zorgsector. Ook zullen er nieuwe producten op de markt komen voor trainingsdoeleinden. CleVR ambieert om over vijf jaar Europees marktleider te zijn op het gebied van interactieve Virtual Reality simulaties voor therapie- en trainingsdoeleinden. 5

76 6 Kengetallen Ontwikkeltijd: het proces van eerste schets tot eerste geproduceerd product is in één jaar doorlopen. Gutmann L-Original afzuigkap

77 Gutmann L-Original afzuigkap VanBerlo projectteam: Ronald te Vruchte, Derk-Jan Zeelenberg, Steef Joosten, Taco Dietvorst, Eric Biermann, Taco Schuur, Michiel Verhaar, Thomas Paulen design & development Gouden Tip Met je opdrachtgever samenwerken, kennis delen en samen ontwikkelen is de key to success! De innovatie L-Original: een nieuwe generatie afzuigkappen. Met de L-Original brengt Gutmann opnieuw een revolutionaire afzuigkap voor de thuiskeuken. Superieure opvang van vet en geur door toepassing van een nieuwe filtertechniek, optimaal zichtbaar gemaakt in een uniek design. De nieuwe filtertechniek vangt vet beter op dan traditionele filters en staat een recirculatiesysteem toe. Het speciaal ontwikkelde filterpatroon is niet alleen een lust voor het oog, het zorgt tevens voor een minimale luchtweerstand zodat een lichtere motor gebruikt kon worden. Hierdoor verbruikt de motor in de hoogste stand slechts 50 Watt: dit maakt de L-Original tot de meest energiezuinige afzuigkap op de markt. Voor het eerst past Gutmann kunststof in een kap toe in plaats van staal. Hierdoor hadden de ontwerpers van VanBerlo veel meer vrijheid om een unieke vormgeving neer te zetten. Bovendien heeft men hierdoor de prijs kunnen drukken en de productie kunnen opschalen, zodat Gutmann een compleet nieuw marktsegment bereikt. Het ontstaan Gutmann zoekt continu naar nieuwe ideeên om onderscheidend te zijn in de high-end markt voor afzuigkappen. Het idee voor de L-Original is ontstaan vanuit de wens om de energiezuinigste afzuigkap op de markt te ontwikkelen, met een onderscheidende gebruikservaring. Een afzuigkap die in grote aantallen te produceren is en een groot marktsegment aanspreekt. Voor de productie is Gutmann van een 100% RVS product overgestapt op een kunststof spuitgiet-product. Zo kunnen tegen gunstige kostprijzen grote productaantallen gerealiseerd worden en is ook de assemblagetijd verkort. Met deze ontwikkelingen - en met een bijzonder design - zijn de gewenste doelstellingen gerealiseerd. Het proces Voor dit innovatieproces is gewerkt vanuit de vaste VanBerlo projectfasering, waarbij het bureau ook de projectleiding op zich nam. VanBerlo heeft het oorspronkelijke idee omgezet naar realistische doelen en deze vertaald naar het product. Het proces vond plaats in nauwe samenwerking met Gutmann. In de ontwerpfase zijn diverse digitale schets- en renderpakketten gebruikt om het ontwerp te visualiseren. Door middel van rapid prototyping zijn meerdere modellen gemaakt om de technische werking en veiligheid te testen. De toekomst Gezien het nieuwe marktsegment dat Gutmann met deze revolutionaire kap betreedt, zijn er hoge verwachtingen van het product. De ontwikkelingen gaan intussen door, om in de toekomst nóg energiezuiniger apparaten te kunnen produceren en lucht nóg beter te kunnen filteren.

78 Kengetallen Circa tien jaar geleden begonnen wetenschappers van Shell in Amsterdam met onderzoek naar zwavelbeton. Aanleiding was de toenemende hoeveelheid zwavel, een bijproduct van de olie- en gaswinning. Anno 2013 staat het zogenoemde Shell Thiocrete op de drempel van commerciële doorbraak. Thiocretebeton is in vele opzichten duurzamer dan regulier cementbeton. Bij de productie van dit beton is de CO2-uitstoot lager, het kan gerecycled worden én het vermindert het wereldwijde zwaveloverschot. Shell Thiocrete

79 Shell Thiocrete Rini Reynhout, Margreet Mauer, Rob van Trier & Guy Verbist De innovatie Shell Thiocrete is een bindmiddel op basis van zwavel, waarmee zwavelbeton gemaakt kan worden dat door zijn eigenschappen veel voordelen biedt ten opzichte van cementbeton. Zo is voor de productie van Shell Thiocrete veel minder energie en geen cement en water nodig. Bovendien is dit beton volledig recyclebaar en dankzij chemisch resistente, esthetische, productietijd besparende en vloeistofdichte eigenschappen geschikt voor vele toepassingen. De technologie vermindert het zwaveloverschot, is prijstechnisch concurrerend, sterker en flexibel inzetbaar. Shell Thiocrete staat dan ook op de drempel van commerciële doorbraak. Duurzaamheid verbinden met innovatie past uitstekend binnen de strategie van Shell. Het ontstaan We kennen zwavel van de zwavelwaterstofverbinding H2S uit het scheikundelokaal ( rotte eieren ). Maar ook als bestanddeel van kunstmest, waarbij het indirect bijdraagt aan de oplossing van het wereldwijde voedselvraagstuk. Zwavel is een bijproduct van de olie- en gaswinning, waardoor Shell er in grote mate over beschikt. Wetenschappers van het Shell Technology Centre Amsterdam ontwikkelden de afgelopen jaren een nieuwe vorm van gemodificeerde (aangepaste) zwavel, genaamd Shell Thiocrete. In 2006 kwam vast te staan dat Shell Thiocrete prijstechnisch kan concurreren met cementbeton en dat het bovendien duurzamer is. Cement en water in gewoon beton worden vervangen door het nieuwe Thiocrete zwavelbindmiddel, waardoor een zwavelbeton ontstaat met grote voordelen. Gouden Tip Het proces Cogito ergo sum (ik denk, Shell Thiocrete gebruikt een dus ik ben); geloof in jezelf en nieuw soort modificatie die vaar op je eigen kompas. vloeibare zwavel om de steentjes Maar wees tegelijkertijd je eigen en zand in beton lijmt. Zo grootste criticus om alle ontstaat een zeer stabiel en hard klippen te omzeilen. betonnen product dat gemakkelijk te modelleren is, en goed bestand is tegen water, zout en zuur. De CO2-uitstoot bij de productie van Thiocrete-beton ligt lager dan bij de productie van conventioneel beton. De verwerkingstemperatuur van Thiocrete is namelijk circa 140 graden Celsius, terwijl de productie van conventioneel cement vraagt om tot graden Celsius. Twee jaar geleden richtte Shell in Hoofddorp een ontwikkel-laboratorium in voor het testen en doorontwikkelen van Shell Thiocrete. Sindsdien werkt Shell met een aantal betonproducenten en eindgebruikers samen aan de ontwikkeling en commercialisatie van eindproducten op basis van Thiocrete-beton. Dit leidde tot veel positieve en enthousiaste reacties. Duurzamer, goedkoper en breed inzetbaar; dat levert een interessante business case op. De toekomst Shell Thiocrete is uitermate geschikt voor betontoepassingen die robuust, flexibel, zout-, zuur- en waterbestendig, kleurecht en gemakkelijk modelleerbaar moeten zijn. Zo worden er al dijkbekleding, industrieverharding, verkeersbarrières en spoorwegbielzen mee geproduceerd. Met zijn eigenschappen is het zwavelbeton ook zeer geschikt voor waterbouwkundige en infrastructurele toepassingen in bijvoorbeeld walmuren, drainage- en rioleringsbuizen, sierbestrating, chemisch resistente vloeren en geluidsschermen. De installatie van Shell in Hoofddorp is bedoeld voor de ontwikkeling van prototypes. Shell gaat de eindproducten niet zelf fabriceren. De eerste licentienemers, (internationale) betonproducenten, treffen op dit moment voorbereidingen om op grote schaal Thiocrete-beton te gaan produceren.

80 Kengetallen In 3,5 jaar tijd zijn 63 Infento onderdelen ontworpen en in productie gebracht. De eerste order van het speciale Infento profiel had een lengte van 3 km. Infento is bedacht om plezier te brengen voor kinderen. De verkoop is gestart in september Technisch constructiespeelgoed voor het onderwijs gelanceerd op de Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT) januari Dankzij veel buitenlandse interesse zal Infento de verkoop uitbreiden naar andere Europese landen eind Infento: Bedenk, Bouw, Beleef!

81 Infento: Bedenk, Bouw, Beleef! Spencer Rötting & Sander Letema uitvinders & eigenaren van Infento De innovatie De Latijnse woorden Infinitus (oneindig) en Planto (maken) vormen de basis van het merk Infento. Fantasie en creativiteit zijn twee van de grootse stromen van energie in het leven van kinderen. Infento stimuleert spelenderwijs de fantasie en creativiteit van kinderen, laat ze kennismaken met techniek en nodigt ze uit om samen te bouwen. Zo brengt Infento verbindingen, letterlijk en figuurlijk. Verbindingen met eigen creativiteit, verbindingen in het ontwerp en een verbinding tussen mensen die samen iets bouwen. De Infento componenten zijn zo ontwikkeld dat je met slechts een inbussleutel in je hand onbeperkt kan bouwen. Het ontstaan Als je het kunt bedenken dan kun je het bouwen en beleven. Het idee is altijd geweest om mooi, sterk, technisch constructiespeelgoed te bieden aan kinderen. Zodat ze samen met hun vrienden, ouders of grootouders iets moois bedenken, zelf maken om vervolgens lekker buiten mee te gaan spelen. Het allerleukst zijn dingen die je samen doet met anderen. Dat zijn de waardevolle momenten die je bijblijven. Infento komt voort uit de herinneringen van Sander en Spencer en de wens het plezier dat ze zelf hebben beleefd in hun jeugd door te kunnen geven. Het proces Bedenk, bouw, beleef. Alle bedrijfsprocessen vinden hun fundament in deze filosofie; de relatie met educatie en kinderen is hierbij heel sterk. Het Infento team Gouden Tip Geloof in je eigen droom, wees overtuigd dat je het kunt waarmaken, geniet ervan als je het hebt gerealiseerd. Bedenk, bouw, beleef! Doe dat waar je goed in bent en vind aanvulling voor wat je nog mist. Neem geen genoegen met doorsnee, ga voor het beste wat je kunt krijgen. bestaat dan ook mede uit jongeren die by-learning-onthe-job hun educatie gefaciliteerd zien door Infento. Jongeren met een indicatie krijgen fulltime (werk)educatie in het bedrijf. Zowel op het gebied van theorie als in de praktijk krijgen zij alles mee wat ze nodig hebben om toe te treden tot de arbeidsmarkt. Dit traject heet: InfentoWerkt! De toekomst De naam Infento (oneindig maken) geeft al een beetje aan welke doorontwikkelingen mogelijk zijn. Educatie, speelgoed... bedenk het maar. De uitvinders van Infento zijn nog maar net begonnen en hebben tot nu toe dat gebouwd wat zij zelf hebben bedacht en dat beleven ze ten volle. De volgende fase die ze nu ingaan bestaat uit het uitnodigen van iedereen die hun filosofie omarmt om in co-creatie mee te doen: Als je het kan bedenken, kan je het ook bouwen om het volledig te beleven.

82 Kengetallen Aangezien er nog sprake is van de opstartfase, is het lastig om nu al cijfers te noemen. Enkele belangrijke webshops zijn al klant. De ontwikkeltijd bedroeg ruim 1,5 jaar en de investering ca euro. Plettum compact duurzaam plastic recyclen

83 Plettum compact duurzaam plastic recyclen Fotografie: Jur Engelchor Jaco van Daalen eigenaar De innovatie De Plettum is een luxe afvalbak met een ingebouwde perstechniek. Met dit systeem kan de afvalemmer eenvoudig gebruikt worden om afval (met name plastic) in de zak te persen en te comprimeren. Hierdoor is het mogelijk tot wel 50% volume te besparen. Dit betekent meer plastic in een zak, minder plastic afvalvolume in huis, minder volume aangeboden aan afvalinzameling. De afvalemmer bestaat uit een onderste dichte bus en een afvalgedeelte dat over de onderste bus heen schuift. Door het deksel dicht te doen en de gehele emmer over de onderste bus heen te duwen perst men handmatig het afval in de emmer. Het ontstaan Het idee is ontstaan uit eigen ervaring met het scheiden van plastic afval en het onhandelbare volume. Vervolgens is een verkennend onderzoek gedaan door de Haagse Hogeschool naar de ervaringen van consumenten met het scheiden van plastic afval. Daarnaast bleek dat er een groep consumenten bereid is te betalen voor luxe afvalbakken van 150 tot 250 euro. Deze informatie tezamen heeft er toe geleid dat het besluit is genomen om een representatieve afvalbak te ontwikkelen met een persfunctie voor met name plastic afval. Gouden Tip Gaat het niet linksom probeer het dan rechtsom. Met andere woorden: er zijn Het proces altijd wel weer andere Het innovatieproces is organisch oplossingen te bedenken verlopen (met andere woorden voor een probleem. niet volgens vast plan). Het begon met een eerste prototype om het werkingsprincipe aan te tonen, vervolgens is er een industrieel ontwerper bij betrokken die de prototypes naar een industrieel en technisch ontwerp heeft vertaald. Daarnaast is er door het productiebedrijf een aantal prototypes gemaakt. Toen een eerste prototype aantoonbaar bleek te werken, was de uitdaging een productierijp product te maken tegen een acceptabele kostprijs. Samen met Industrieel ontwerpbureau Fever ( uit Leiden zijn een aantal ontwerpen en productietechnieken uitgewerkt. Wat begon met een metalen gevormde deksel, werd via spuitgiettechniek en kunststof deksel uiteindelijk een rotatiegegoten kunststof deksel. Ook het ontwikkelen van de juiste veertechniek voor het pletten heeft aardig wat tijd gekost. De doelstelling om met relatief eenvoudige techniek duidelijk toegevoegde waarde te creëren bij een product als een afvalbak is uiteindelijk volledig behaald. De toekomst Het bedrijf verwacht met de Plettum te kunnen groeien in zowel de consumentenmarkt als de markt voor kleine bedrijven. Aangezien afval scheiden en recyclen in Europa steeds belangrijker wordt, ziet de onderneming ook mogelijkheden in andere Europese landen. Daarnaast kan er een doorontwikkeling zijn in het aantal varianten van de Plettum, een 30-liter en misschien 90-liter versie.

84 4 Kengetallen De ontwikkeltijd van was 6 maanden. Het onderliggend platform zelf is in circa 9 maanden ontwikkeld. Met het ontwikkelen van Zorg@lly is euro gemoeid. Er zijn momenteel 200 gebruikers van Zorg@lly. In het voorjaar van 2013 komen er daar nog 300 bij. Facility services in de zorg digitaal

85 Facility services in de zorg digitaal Roy Ploum, manager online development Ingeborg Zwolsman, manager innovatie & kwaliteit De innovatie is een ontwikkeling voor schoonmaakmedewerkers in de Zorg. is een smartphone, uitgerust met applicaties met als doel het werk efficiënter, beter en leuker te maken. Door gebruik van krijgt men inzicht en ondersteuning in: looptijden: en dus reactiesnelheid; door betere planning van geplande en ad hoc werkzaamheden wordt deze korter storingen: registreren en doorgeven aan het centraal facilitair punt bestellingen: door schoonmakers klanttevredenheidsonderzoeken: ingezet als tool Medewerkerstevredenheidsonderzoeken: ingezet als tool Bedden registreren: hele beddenlogistiek transparant maken Kwaliteitsmetingen (DKS) Onderlinge communicatie onder schoonmakers Alarmering bij onveilige situaties Het ontstaan Hago Zorg heeft als één van de kenmerken dat ze werken met VIP. een programma dat staat voor Vakmanschap, Interactie en Plezier. Hago Zorg zocht daarom een manier waarop medewerkers gemakkelijk in staat werden gesteld om alle drie de onderdelen goed uit te kunnen voeren. De oplossing vond Hago Zorg onder andere in techniek en software: Het was duidelijk dat er een limiet is aan het menselijk kunnen en dat technologie ons weer een stap verder kon helpen. Het proces De app is in eigen beheer ontwikkeld (blauwdruk), waarbij de bouw zelf niet door Hago Zorg is gedaan. In het proces is uitgegaan van de behoeften van de Gouden Tip Bouw een eigen ecosysteem, start klein en maak het niet te complex. Zoek naar de echte killer elementen; wat maakt deze ontwikkeling nu zo bijzonder om te gebruiken? Hiermee wordt de gebruikerswaarde expliciet boven de techniek verheven. Tot slot: maak één persoon eigenaar van het proces. schoonmakers en hun leidinggevenden. Zo kwam het team er snel achter dat registratie, controle ofwel administratie, de grootste ergernis waren in het werk. Daarnaast is vrij snel gesproken over de factor plezier. Door het brainstormen over modules in de app die werkplezier brengen, zoals de meting van medewerkerstevredenheid en gaming elementen (bijvoorbeeld het schoonste object en het uitdelen van sterren door leidinggevenden), heeft de app direct een grote aantrekkingskracht gekregen bij schoonmakers. De toekomst De verwachting is dat groot gaat worden. De interesse is vanaf het begin al fors en groeit naarmate er meer ervaring mee is in de praktijk. De zorgsector ziet graag eerst goede voorbeelden, maar is dan vervolgens snel bereid investeringen te doen die gedurende de komende jaren meer opleveren. De eerstvolgende ontwikkelingen liggen in het koppelen van met systemen van de klant. beschikt namelijk over een uitstekend dashboard van gegevens. Dit is een mooie basis om ook andere gegevens van de zorgorganisaties te integreren en te komen tot een soort integrated reporting, maar dan zonder accountant stempel. 5

86 6 Kengetallen Wereldwijd worden per jaar meer dan (ja 50 miljard) koffiebekers eenmalig gebruikt en weggegooid. Er is 3 jaar aan deze innovatie gewerkt. Dat lijkt in het eerste opzicht lang, maar terugkijkend op het traject is er in die periode heel erg veel bereikt! Biobased koffiebeker

87 Biobased koffiebeker Sicco de Vos, Kees Joziasse & Aad Hoekstra doorgewinterde innovatiespecialisten De innovatie Voor de oerhollandse automaten koffiebeker is een duurzamer alternatief ontwikkeld. De nieuwe koffiebeker is geheel gemaakt uit hernieuwbare grondstoffen, is volledig recycleerbaar maar is ook biologisch afbreekbaar. Zo is het mogelijk de meest ecologische end-of-life optie te kiezen na het gebruik van de koffiebeker. De innovatie zit in de materiaalontwikkeling die nodig was om een drietal hoofddoelstellingen te realiseren: het materiaal in de beker is duurzamer dan de traditionele beker, de nieuwe beker kan op traditionele bekerproductielijnen worden geproduceerd en de nieuwe beker voldoet technisch aan alle eisen die ook aan de traditionele beker worden gesteld. Het ontstaan Binnen Purac was de technologie ontwikkeld om zeer hittebestendige bioplastics te maken. Deze technologie grijpt terug op de 80 jaar ervaring die Purac heeft met het produceren van hoge kwaliteit melkzuur, en werd gecommercialiseerd in samenwerking met de Universiteit van Wageningen. Vanuit een geheel ander perspectief had de facilitaire dienst van de Universiteit Wageningen de wens uitgesproken om voor de 3 miljoen koffiebekers die jaarlijks in de prullenbak verdwijnen een duurzamer alternatief te ontwikkelen. Daar waar technology push en market pull zijn samengekomen om aan dit project te werken is deze innovatie ontstaan. Gouden Tip Innovatie is een creatief proces, waarbij het natuurlijk wel heel erg helpt om kundige, Het proces ervaren mensen met een hoge Een hecht projetteam heeft 2 jaar dosis energie en passie in het aan het project gewerkt. Na het team te hebben. uitvoerig in kaart brengen van de wensen, de eisen en de risico s is er eerst op lab-schaal aan een oplossing gewerkt. Deze is later in de echte productie-omgeving om industriële productie lijnen geverifieerd, geoptimaliseerd en gecommercialiseerd. Er is nu patent aangevraagd op deze innovatie. De toekomst Meer en meer consumenten wensen gebruik te maken van duurzame producten die minder belastend voor het milieu zijn. Deze bioplastics koffiebeker voorziet in deze behoefte. De verwachting is dat over 5-7 jaar meer dan 50% van alle koffiebekers uit de nieuwe bioplastics zijn gemaakt.

88 Kengetallen In de eerste 4 maanden is er reeds 400 m 2 verkocht. Er is gebruik gemaakt van bestaande machines. Er zijn wel nieuwe mallen ontwikkeld en geproduceerd, deze vertegenwoordigen een bedrag van ca ,-. De ontwikkeltijd bedroeg ongeveer 9 maanden. De investering wordt terugverdiend dankzij een veel langere levensduur, te weten zo n 50 jaar, waarna de vloer nogmaals is te gebruiken. Ook hoeven er geen kosten gemaakt worden voor huisvesting elders tijdens de ingreep. Bovendien voorkomt de droge uitvoering schade aan het bestaande interieur. Rentovloer, Renovatie Totaal Vloer

89 Rentovloer, Renovatie Totaal Vloer Ton van Langen, technisch directeur René Kenter, hoofd kleinbouw Gouden Tip Anders denken. Begin waar je naar toe wilt Het ontstaan ofwel begin bij het einde. De Rentovloer is ontstaan vanuit Dit bespaart niet alleen geld een eerdere innovatie van Mulder maar ook kostbare tijd. Obdam, te weten de Inschuifwoning. Uit evaluaties met betrekking tot de Inschuifwoning kwam naar voren dat de vloeren in de Inschuifwoningen voor verbetering vatbaar waren. Het lichtgewicht, de droge verwerking en snelle verwerkingstijd zijn de speerpunten die de Rentovloer tot ontwikkeling brachten. Contact en verdere uitwerking samen met bovengenoemde partners brachten deze innovatieve vloer tot wording. Het proces De Rentovloer is binnen Mulder Obdam bedacht in een tweemanschap tussen eerdergenoemde heren Van Langen en Kenter. Vervolgens is contact gezocht met de huidige partners. In een aantal brainstormsessies is de innovatie nader uitgewerkt. De innovatie De Rentovloer is een extreem lichte vloer van gerecyclede kunststof voorzien van wapening met een gewicht van 26/31 kg/m 2. De vloer is ontwikkeld door Mulder Obdam in samenwerking met Lankhorst Recycling Products, De Hoop Pekso en Hordijk EPS en is een alternatief voor slecht isolerende houten vloeren op een lichte fundering. De snelle montagetijd en het niet van toepassing zijn van droogtijden zijn eveneens belangrijke voordelen. De vloer wordt niet aangetast door vocht. Het vervangen van een houten vloer in een verblijfsruimte vergt maximaal een dag. Bewoners kunnen gedurende de ingreep gewoon in huis blijven. De toekomst De Rentovloer wordt momenteel breed in de markt gezet en is binnenkort ook voor de particuliere klant beschikbaar via de bouwmaterialenhandel. Momenteel is de Rentovloer al op diverse locaties toegepast. Er wordt een flinke toename in de vraag verwacht zodra de vloer ook voor particulieren beschikbaar is.

90 Kengetallen De DuoBody-technologie is in 2,5 jaar ontwikkeld. Naast gebruik van de DuoBody-technologie in de eigen portfolio, heeft Genmab momenteel (Q1-2013) vier samenwerkingsverbanden met farmaceutische bedrijven. Hiermee heeft Genmab in 2012 meer dan 10 miljoen USD verdiend. De potentiële waarde van de grootste deal tot nu toe is meer dan 1,75 miljard USD. DuoBody

91 DuoBody Paul Parren, senior vice-president & scientific director Janine Schuurman, director srategic research Aran Labrijn, senior scientist De innovatie De toepassing van antistoffen als geneesmiddel heeft geleid tot succesvolle nieuwe therapieën voor tal van ziekten. Antistoffen zijn in staat om ziekteprocessen zeer precies uit te schakelen, hebben weinig bijwerkingen en worden o.a. gebruikt in de bestrijding van kanker, hart- en vaatziekten, infectieziekten en ontstekingsziekten. Een veelbelovende strategie om antistoftherapie nog effectiever te maken is de ontwikkeling van antistoffen die zich op meerdere ziekteprocessen tegelijk kunnen richten. Deze klasse van multifunctionele geneesmiddelen noemen we bispecifieke antistoffen. Genmab heeft voor dit doel de DuoBody technologie uitgevonden, waarmee nieuwe bispecifieke antistoffen voor therapeutische doeleinden op eenvoudige wijze kunnen worden ontdekt en ontwikkeld. Het ontstaan DuoBody is ontstaan vanuit de passie om immunologische processen te begrijpen. Tijdens onderzoek dat Genmab samen met andere wetenschappers deed, werd iets opmerkelijks ontdekt: het menselijk lichaam is zelf in staat om bispecifieke antistoffen te maken. Genmab heeft onderzocht hoe dat gebeurt. Met deze kennis heeft het bedrijf een technologie ontwikkeld waarmee op een vernuftige maar eenvoudige manier bispecifieke antistoffen in het laboratorium Gouden Tip gemaakt worden. De gepatenteerde Laat je door de DuoBody-technologie gebruikt het natuur inspireren voor bedrijf zelf voor het maken van nieuwe de beste en meest producten, en is ook gelicenseerd aan elegante innovaties. farmaceutische bedrijven. Dit sluit aan bij de bedrijfsvisie, om zelf of samen met anderen innovatieve antistof-geneesmiddelen te maken. Het proces Kennis over natuurlijke bispecifieke antilichamen werd opgebouwd samen met academici. Het verdere ontwikkelen van de DuoBody-technologie en het toepassingsgereedmaken ervan gebeurde intern bij Genmab. Dit werd projectmatig aangepakt. Een multidisciplinair projectteam werd gevormd, waarin teamleden op basis van hun expertise zorgden voor validatie van de technologie en het gereedmaken van DuoBody voor productontwikkeling en partnering. In dit proces werden door Genmab zelf ontwikkelde project-, data-, document- en kennismanagement technieken gebruikt. Hierdoor kon complexe biologie en procesontwikkeling gestructureerd worden samengebracht in een bruikbaar technologieplatform. De toekomst DuoBody is ontwikkeld tot een simpele maar uiterst efficiënte technologie. Niet alleen Genmab zelf is in staat hiermee snel hoogkwalitatieve bispecifieke antilichamen te maken, ook in de samenwerkingen met de bedrijven aan wie ze de technologie gelicenseerd hebben komt de eenvoud, kracht en veelzijdigheid van DuoBody naar voren. Verwacht wordt dat deze technologie in toenemende mate zal worden gebruikt door farmaceutische bedrijven, biotech-bedrijven en academische onderzoekers. Hierdoor kunnen nieuwe toepassingsmogelijkheden, concepten voor behandeling van ziekten en uiteindelijk nieuwe geneesmiddelen ontwikkeld worden.

92 Kengetallen De ontwikkeling van de Sleep Position Trainer is gestart in Inmiddels is de SPT meer dan nachten getest in klinische onderzoeken. In 2012 sliepen de eerste apneupatiënten met de Sleep Position Trainer. 8 maanden na marktintroductie was de SPT ook internationaal verkrijgbaar. NightBalance Sleep Position Trainer

93 NightBalance Sleep Position Trainer Eline van Beest, managing director Thijs van Oorschot, technical director De innovatie De Sleep Position Trainer (SPT) van NightBalance helpt positieafhankelijke apneupatiënten van extreme vermoeidheid af. Apneupatiënten hebben last van een blokkade in de luchtweg tijdens de slaap, waardoor men meerdere keren per uur wakker wordt. Ernstige vermoeidheid overdag en een vergrote kans op hart- en vaatziektes zijn hier de gevolgen van. Meer dan de helft van de apneupatiënten heeft vooral last van apneu in rugligging. De SPT is een klein apparaatje dat met een elastische band om het lichaam wordt gedragen. Zodra de patiënt op de rug gaat liggen geeft de SPT een lichte trilling waardoor men afleert om op de rug te slapen. Het ontstaan De missie van NightBalance is om de Sleep Position Trainer daadwerkelijk beschikbaar te maken voor apneupatiënten over de hele wereld. De SPT is het eerste medische apparaat bij behandeling binnen positietherapie. Positietherapie is een behandelmethode om mensen af te leren in een bepaalde houding te liggen. Tijdens haar studie hoorde Eline van Beest dat er voor positietherapie geen geschikte methode was en ontwikkelde ze het eerste prototype van de SPT. Na haar afstuderen had ze de ambitie om de SPT voor patiënten voorhanden te maken. Samen met Thijs van Oorschot startte ze in 2009 het bedrijf NightBalance op binnen het hightech ondernemerscentrum YES!Delft. Gouden Tip Het is mogelijk om daadwerkelijk verandering te brengen in het Het proces leven van mensen. NightBalance streeft Met de eerste ernaar om apneupatiënten wereldwijd weer prototypes van de een leven vol energie terug te geven. Door SPT is NightBalance bij met een innovatie een wezenlijk verschil tientallen KNO- en longartsen langs geweest om ook energie. te maken krijg je zelf als innovator hun mening te vragen over de innovatie. Ook zijn zogenaamde gebruikersonderzoeken uitgevoerd om te leren over het gebruiksgemak en comfort van het product. De opgedane kennis en inzichten zijn meegenomen in verdere ontwikkelingen naar nieuwere prototypes. Deze zijn vervolgens in verschillende Nederlandse ziekenhuizen binnen klinische onderzoeken met apneu patiënten getest. Na positieve resultaten die lieten zien dat de SPT een effectieve behandeling vormt voor positie afhankelijke apneu is de uiteindelijke versie van de SPT in productie genomen. De toekomst NightBalance streeft er naar om apneupatiënten wereldwijd van hun slaapstoornis af te helpen. Om deze mensen te helpen brengt NightBalance medisch onderbouwde producten op de markt. Jaarlijks komen er veel nieuwe apneupatiënten bij. Daarom richt NightBalance zich momenteel op het uitbreiden van de internationale verkrijgbaarheid van de Sleep Position Trainer. Om patiënten een comfortabele en effectieve behandeling te kunnen geven blijft NightBalance op zoek naar opvolgende innovaties op de internationale slaapmarkt.

94 4 Kengetallen Materialenlijst met ruim 75 innovatieve materialen gepubliceerd. 10 innovatieve materialen nader onderzocht. Ruim 60 betrokken bedrijven. Materialenspel voor onderwijs uitgebracht. Het IMPT is financieel mogelijk gemaakt door Kennispark Twente, provincie Overijssel en Regio Twente. Innovatief Materialen Platform Twente

95 Innovatief Materialen Platform Twente Karin van Beurden, lector Product Design, Saxion Kenniscentrum Design en Technologie Tonny Grimberg, projectpartner IDC Annette Schumer, projectpartner BiomimicryNL De innovatie Er worden continu nieuwe materialen ontwikkeld, maar welke materialen zijn voor mijn business interessant en wat kan ik ermee? Innovatief Materialen Platform Twente (IMPT) is een kennisleverancier van innovatieve materialen. Door het leveren van materiaalkennis over innovatieve, dan wel weinig toegepaste (onbekende) materialen aan ontwerpers en bedrijven wordt innovatie gestimuleerd. Materialen zijn namelijk de bouwstenen van producten en vormen daarmee de basis van veel innovatietrajecten. Het IMPT werkt hierbij volgens een innovatieve methodiek, waarbij vanuit eigenschappen van materialen wordt gekomen tot innovatieve toepassingen en producten. Wat het platform doet is het oppakken van een onbekend materiaal. Vervolgens wordt volgens een bepaald stappenplan onderzoek gedaan om aanvullende informatie boven tafel te krijgen, waarbij specifiek wordt gekeken naar wat bedrijven en ontwerpers van het materiaal willen weten. De informatie wordt samengebracht in materialendata-sheets en ontwerpcases worden gestart. Het platform draagt door het verzamelen en verspreiden van kennis over de eigenschappen van materialen bij aan het oplossen van ontwerpproblemen en het ontstaan van nieuwe productmogelijkheden. Het ontstaan Als gevolg van de enorme ontwikkelingen op het gebied van materialen en technologieën (denk aan smart en nano) is het voor een ontwerper en MKB-bedrijf steeds moeilijker om zinvolle en bruikbare opties te identificeren en evalueren. Uit eerdere materiaalprojecten waarin het Saxion Kenniscentrum Design en Technologie en het Industrial Design Centre (IDC) Gouden Tip hebben samengewerkt bleek dat op Materialen vormen de het gebied van materiaalkeuze nog bouwstenen van producten. veel onbenutte innovatiekansen Blijf op de hoogte van materiaalinnovaties, zodat u geen liggen. Om bedrijven en ontwerpers in het productontwerpproces op het gebied van productontwerp. kansen misloopt voor in uw materiaalkeuze te ondersteunen zijn Kenniscentrum Design en Technologie, IDC en BiomimicryNL daarom het samenwerkingsverband aangegaan en is het Innovatief Materialen Platform Twente (IMPT) opgericht. Het proces Het IMPT-project is opgedeeld in drie fases: 1: scouting & screening, het inventariseren van innovatieve materialen, 2: transformatie, toegepast onderzoek op basis van vragen van bedrijven/ontwerpers en 3: disseminatie, het verspreiden van de kennis en deze gebruiken in ontwerpcases. Binnen de drie fases is veel contact geweest met andere partijen. Zo is in de eerste fase gewerkt met een denktank en zijn in de tweede fase brainstormsessies georganiseerd voor bedrijven en ontwerpers. De werkwijze die is gehanteerd in de transformatiefase is analoog aan het Delfts Innovatie Model. In de derde fase wordt de opgedane kennis gepresenteerd in materialendatasheets, waarin materialen worden beschreven op basis van de zes punten van Ashby en Johnson (2009). De toekomst De eerste ontwerpcases zijn gestart waarbij een bedrijf één van de IMPT materialen opneemt in het productontwerp. Het IMPT blijft op deze wijze bedrijven en ontwerpers stimuleren en ondersteunen in het innoveren op basis van materiaalkeuze. De opgedane kennis uit dit project, en eerdere projecten, wordt via bijeenkomsten gedeeld. De materialendatasheets worden online gepubliceerd. 5

96 6 Kengetallen Verkochte aantallen: vanaf mei 2013 start de productie pas echt. Alle reeds geproduceerde toestellen voor in de showrooms zijn al uitverkocht. Doorlooptijd project: 3 jaar (inclusief fases gebruiksonderzoek en conceptontwerp). Omvang investering ca. 1 miljoen. Fusion Volcano wokbrander

97 Fusion Volcano wokbrander Vincent Hofstee, product management Xander Gunnewijk, project manager (eerste fase) Sjoerd van Haaster, project manager (tweede fase) Jeroen van Eerten, product engineer Tony Wouters, gas engineer De innovatie Met de ontwikkeling van de Fusion Volcano hebben we de echte professionele wokbrander vertaald in een consumentenproduct voor de thuiskok. De kern van de brander, de vulkaan, genereert geconcentreerde warmte in het midden van de pan door middel van een uniek gedraaid vlambeeld. Deze binnenvlam is direct gericht op de pan en veel efficiënter dan een breed uitstaande vlam. De besparing op het gasverbruik is tot 50% in vergelijking met een conventionele wokbrander, waar veel warmte verloren gaat langs de pan. De brander heeft nog twee functies waardoor hij zeer veelzijdig is: je kunt omschakelen naar een buitenvlam en er is een hele lage sudderstand. Het ontstaan Het idee is ontstaan tijdens creatieve sessies, die ATAG organiseerde na een consumentenonderzoek. Eén bevinding was dat mensen erg graag wokgerechten bereiden. ATAG heeft als product leader op het gebied van gaskookplaten bedacht om een echte goede wokbrander voor consumenten te maken waarmee je echt kunt wokken, qua werking en beleving. De kern van het idee is om met een bijzondere binnenvlam te gaan werken, die geconcentreerde hitte levert. Dit concept sluit aan bij de visie van het bedrijf dat product leader wil blijven met innovatieve gaskookplaten en het sluit aan bij de doelgroep van hobbykoks en kookenthousiastelingen. ATAG zit nog midden in de introductiecampagne maar de reacties zijn zonder uitzondering zeer enthousiast. Het proces Begonnen met gebruiksonderzoek /consumentenpanel. Tools: Methode context mapping. Resultaat: consumer insights. Middels creatieve sessies meerdere innovatierichtingen gedefinieerd, Gouden Tip Stel de gebruiker centraal. Begin met gedegen onderzoek. En niet met een standaard vragenlijst, maar ga observeren en in gesprek. Definieer consumer insights en neem deze als basis om innovatierichtingen vast te stellen. Valideer het nieuwe concept tijdig. waaronder de Fusion Volcano. Concept door ontwerpbureau Waacs. In het ATAG business plan en product roadmap hoge prioriteit gegeven aan de uitontwikkeling van deze wokbrander. Uitontwikkeling ATAG R&D. Tools: Middels CAD en rapid prototyping met korte iteratieslagen naar definitieve prototype toegewerkt. Tools: Planning in Microsoft Project Door productmanagement range definitie, inclusief prijspositionering en globaal tijdsplan marktintroductie. Tools: Portfolio en roadmap tools. Kostprijscalculaties, budgetteringstools. Er was een dedicated projectteam, geleid door een projectmanager van R&D. Er was een stuurgroep met daarin R&D, category management en product management. De toekomst Doel: Vergroten marktaandeel gaskookplaten van 20 naar 25%. ATAG heeft reeds een zeer groot marktaandeel in dit segment, maar hiermee nog sterker de naam vestigen en bereiken doelgroep hobbykoks. ATAG echt op de kaart zetten als hèt merk voor de serieuze hobbykok, met deze en andere innovaties. Doorontwikkeling: Meer zeer gebruiksgerichte producten brengen. Goed de (al dan niet latente) behoefte van de eindgebruiker in kaart brengen en daarvoor unieke ATAG innovaties ontwikkelen.

98 Kengetallen Als we 0,01% van al het zonlicht dat de aarde bereikt zouden kunnen opvangen, kan de hele wereld van energie worden voorzien. En de zon is nog gratis ook. Op dit moment is er wereldwijd 100GW aan zonneenergie gebouwd, wat vergelijkbaar is met ongeveer 100 kerncentrales. Deze markt groeit nu jaarlijks met 10-20%. Same sun, More power: KhepriCoat, anti-reflective coating voor zonnepanelen

99 Same sun, More power: KhepriCoat, anti-reflective coating DSM Advanced Surfaces Emerging Business Area van DSM Innovation Center Jan Grimberg, business director Advanced Surfaces De innovatie Als zonlicht op het glasoppervlak van een solar module valt, is het belangrijk dat er zoveel mogelijk licht wordt doorgelaten om een maximale energieopbrengst te krijgen. Echter door zogenaamde brekingsindexverschillen van lucht en glas weerkaatst een gedeelte van het zonlicht op het glasoppervlak. Deze straling kan dan door de zonnecellen niet in energie worden omgezet. Hier sluit KhepriCoat op aan. Door een nano-poreuze coating op het glasoppervlak aan te brengen (een coating met zeer kleine holtes, denk aan de welbekende Bros-repen), wordt er minder licht weerkaatst en dus meer licht doorgelaten. Het resultaat: een hogere energieopbrengst van de zonnepanelen. Het ontstaan DSM heeft een aantal jaren geleden een eerste generatie anti-reflecterende coating ontwikkeld voor inlijstglas; een gepatenteerde coating die glas ontspiegelt, waardoor de foto of het kunstwerk beter zichtbaar is. Het basisprincipe is doorontwikkeld voor de zonne-energiemarkt hetgeen geleid heeft tot een speciaal product KhepriCoat, dat zorgt voor een maximale transmissie van het zonlicht. Eén van de grote verschillen is dat een coating op een zonnepaneel 25 jaar lang mee moet gaan in de buitenlucht en onder alle weersomstandigheden. Een niet eenvoudige uitdaging, waar dan ook met grote focus is op doorontwikkeld. voor zonnepanelen Het proces Voor de ontwikkeling Gouden Tip van het product en Innovatie is uiteindelijk de introductie in hard werken. Als je de kans op de markt, maakt succes wilt vergroten, zul je focus moeten DSM gebruik van aanbrengen. Betrek klanten in een zo vroeg het zogenaamde mogelijk stadium van de ontwikkeling van PMP (Project een nieuw product. Zij weten wat ze nodig Management Process). hebben. Daarmee vergroot je de kans dat Hierbij wordt een vijftal producten worden ontwikkeld waar fasen gedefinieerd met de markt op zit te wachten. daarbij expliciet aangegeven wat er bij elke fase moet worden opgeleverd. Op deze manier ga je effectief om met de resources en sla je geen belangrijke zaken over. Bij een nieuw product is het erg belangrijk in een vroeg stadium van ontwikkeling feedback van de klant te vragen. Daarmee waarborg je dat de ontwikkeling aansluit bij de behoefte van de klant. De toekomst Het is heel duidelijk: we moeten op zoek naar alternatieve en duurzame energie bronnen. Zonne-energie speelt hierbij een zeer belangrijke rol aangezien het vrijwel onuitputtelijk is en overal ter wereld voorhanden. Het is allang het stadium voorbij van een excentrieke, niche energievoorziening. Voor de echte doorbraak blijft het niettemin belangrijk om met innovaties te komen die de kosten per energie-eenheid verder omlaag brengen. De toekomst voor producten als KhepriCoat ziet er dan ook zonnig uit. Er zullen steeds meer verschillende zonnepanelen worden ontwikkeld. Wat te denken bijvoorbeeld van flexibile panelen op het dak van je auto?

100 Kengetallen Ontwikkeltijd van idee tot pilot 9 maanden. In 2012 pilot van 6 maanden bij 14 Shell stations. Tijdens de pilot heeft 93% van de gebruikers van de app zich geregistreerd met een account. Apps zijn enkele duizenden keren gedownload. Tijdens pilot 10 keer meer feedback per locatie. 4 klanten hebben tezamen circa actieve locaties. Feedbck.com

101 Feedbck.com Carl Bik chief feedbck officer De innovatie Met de Feedbck app kan de consument op elk gewenst moment zijn feedbck over een locatie geven. De locatie-manager kan vervolgens via de app in contact treden met de feedbck gever. Op deze manier ontstaat er betrokkenheid. De consument wordt gehoord èn serieus genomen, en de locatie-manager krijgt direct vanuit klantperspectief inzichten in zijn locatie, producten en/of dienstverlening. De feedbcks zijn openbaar en kan er een discussie ontstaan waaraan alle gebruikers van de app kunnen deelnemen. Het ontstaan Feedbck is ontstaan uit de opvallende constatering dat het vaak moeilijk is om je feedbck te geven op en over een fysieke locatie. De Feedbck app biedt de consument een eenvoudige en snelle manier om ter plekke feedbck te geven. De consument kan zijn feedbck op het moment van de waarheid delen en niet minuten, uren of zelfs dagen later, wanneer de ervaring verwaterd, gefilterd, beïnvloed of genuanceerd is. Het vooraf ingeschatte gedrag van consumenten is naar verwachting. Met daarbij de verassende uitkomst dat 75% van de feedbcks een compliment betreft. Gouden Tip Geef je oprechte mening, gevraagd of Het proces ongevraagd. Het innovatieproces is een iteratief proces geweest waarbij gebruik is gemaakt van prototyping en diverse pilots. Tijdens de verschillende fasen van de innovatieontwikkeling zijn diverse partijen betrokken waaronder specialisten op technisch, retail- en marketinggebied alsmede launching customers. De toekomst In 2013 wordt dé Feedbck Consumer app gelanceerd. De bedoeling is dat uiteindelijk iedereen overal op een eenvoudige en snelle manier zijn feedbck kan geven. Een belangrijke doorontwikkeling daarbij is een koppeling met relevante sociale netwerken zodat gegeven feedbcks nog breder kunnen worden gedeeld. Daarnaast blijven ze klant specifieke apps en nieuwe toepassingsconcepten van de app ontwikkelen. Deze worden bij voorkeur in de vorm van een half open innovatie gerealiseerd, in samenwerking met partners (waaronder Dialogica, die ook in dit boek staat).

102 Kengetallen Met de ontwikkeling is een investering van ca gemoeid. De ontwikkeltijd bedroeg 3 jaar. Over omzet en winst worden vanuit strategisch perspectief verder geen mededelingen gedaan. Ecodish

103 Ecodish Marcel in het Veld ceo Savon Group BV De innovatie Wereldwijd het eerste èn enige 100% milieuvriendelijke en ph-neutrale machinale vaatwasmiddel! ECODISH bevat geen gevaarlijke componenten, is mild voor de huid en volkomen veilig voor mens en dier. Het is geschikt voor alle één- en meertanks professionele vaatwasmachines en is werkzaam bij alle waterhardheden. ECODISH is gebaseerd op een combinatie van innovatieve moleculaire technologie met gebruikmaking van Biotechnologische integratie. Pro-biotische micro-organismen zorgen hierbij voor de milieuvriendelijke verwijdering van vetten, eiwitten en zetmeel. ECODISH bevat als enige geen loog, chloor of bleek, EDTA, NTA, silicaat of fosfaat. ECODISH wordt als systeeminnovatie geleverd in de Ecoflex verpakking. Het meest duurzame verpakkingsconcept in de markt. Gouden Tip Betrek bij het samenstellen van een R&D team ontwikkelaars uit Ecodish is in januari andere branches/productsegmenten geintroduceerd Betrek ook creatieve personen bij op de markt en wordt de trajecten en neem hun op- en enthousiast ontvangen. aanmerkingen serieus. Zij hebben Hiermee zijn de verwachtingen uitgekomen en ligt er niet de last daarvan! weliswaar niet de kennis, maar ook een perspectiefrijke toekomst voor Ecodish in het verschiet. Het proces Bij innovatieprocessen zijn creativiteit en vindingrijkheid minstens zo belangrijk als kennis. Binnen een dergelijk proces is er geen ruimte voor standaardprocessen met vooraf vastgestelde milestones en doelstellingen. Enerzijds een risico, anderzijds maximale ruimte voor creativiteit en afwijkende processen. Ecodish heeft een relatief klein R&D team bestaande uit 7 mensen. Het team wordt geleid door de R&D manager en bestaat uit ervaringsdeskundigen, chemisch technologen en technical engineers. Er is samengewerkt met andere bedrijven op specifieke onderdelen van de innovatie maar zonder de nucleus van de R&D activiteiten te delen. Het ontstaan Met een volume-aandeel van meer dan 30% is profesioneel machinaal vaatwasmiddel veruit de grootste productgroep in de markt voor professionele institutionele reinigingsmiddelen. De conventionele middelen zijn alle gevaarlijk en milieubelastend. Deze combinatie van factoren was de aanleiding om met een duurzame innovatie een baanbrekend concept te ontwikkelen en introduceren. Dit is gelukt na een intensief R&D traject van bijna 3 jaar. De toekomst Ecodish wordt een van onze belangrijkste omzetpijlers in de komende jaren. Door Ecodish strategisch als marketinginstrument in te zetten voor het hele productprogramma, verwacht het bedrijf minimaal een vervijfvoudiging van de omzet in de komende vier jaar.

104 4 Kengetallen Van concept to product in 14 maanden. Verkrijgbaar sinds het vierde kwartaal van 2012 exclusief via de Apple Store. Alle verwachtingen werden overtroffen toen Philips hue meteen bij introductie werd uitverkocht. Hue

105 Hue George Yianni, hue system architect Filip Jan Depauw, senior director marketing Ronald Geerlings, business development De innovatie Hue is een lichtinnovatie die Philips introduceerde in het najaar van Bij hue wordt LED-licht met behulp van de hue app op een smartphone of tablet bediend. Met Philips hue is het mogelijk om verlichting digitaal af te stemmen op persoonlijke wensen en voorkeuren van warm tot koud wit en gekleurd licht. Voor iedere kamer en gelegenheid kan op elke afstand een andere sfeer worden gecreëerd. Door de eindeloze variaties in licht, kan de gebruiker het licht aanpassen naar wens. Vanaf 30 oktober 2012 is hue exclusief verkrijgbaar in Apple Stores in Europa en de Verenigde Staten. Philips hue werkt met bestaande lampfittingen en is zeer eenvoudig te installeren. De lampen worden in de armaturen gedraaid en de bridge wordt aangesloten op de WiFirouter. Na het downloaden van de hue app is de verlichting met slechts één vingerbeweging te personaliseren. Zowel thuis als buitenshuis is de verlichting op elk moment in te stellen op zowel wittinten als kleur in iedere helderheid. Hue kan door middel van timers ingesteld worden om automatisch de verlichting in- of uit te schakelen. Het ontstaan Philips heeft goed naar de consumenten geluisterd en heeft op basis daarvan hue ontwikkeld. De basis is What you do with hue is up to you. Dit werd in New York, Berlijn en Shanghai in home placement tests onderzocht en bevestigd. Andere Philips lichtkennis werd samengebracht in de voorgeprogrammeerde LightRecipes van de hue app voor uiteenlopende activiteiten zoals ontspannen, lezen of concentreren. Gouden Tip Beantwoord steeds de vraag: waarom is dit zinvol voor mijn doelgroep? Het proces Philips hue is een open systeem op basis van Zigbee Light Link (ZLL). Hierdoor kunnen ook andere ZLL gecertificeerde apparaten aangesloten worden op het hue systeem. Hue is future proof omdat alle onderdelen van het systeem kunnen worden geüpdate. Hiermee kunnen consumenten eenvoudig hun eigen hue systeem uitbreiden met toepassingen en functies voor een rijkere beleving. Philips presenteerde in maart 2013 zijn hue SDK (Software Developer Kit) en API (Application Programming Interface). Hiermee krijgen alle ontwikkelaars de mogelijkheid om nieuwe apps voor hue te programmeren zodat hue straks met een brede verscheidenheid aan apps en apparaten kan communiceren. De toekomst Philips gaat de komende maanden zelf het potentieel van hue uitbreiden met nieuwe functionaliteit op het vlak van timerprogrammering en geo-fencing, geografische zonemarkering waarbij de verlichting bijvoorbeeld aangaat zodra je in de buurt van je huis komt, zodat je nooit meer in het donker thuis hoeft te komen. Dit is nog maar de eerste fase van het software-ontwikkelingsprogramma voor s werelds eerste web-ondersteunde LED-thuisverlichtingssysteem. Externe ontwikkelaars hebben al vele apps gemaakt, bijvoorbeeld een app die reageert op de beat van de muziek En er volgt nog veel meer. Hue s mottto: Have fun, what you do with hue is up to you! 5

106 6 Kengetallen De klanten hebben het afgelopen jaar 2400 publicaties gemaakt met onze Designer. Deze publicaties werden bij elkaar meer dan 2,5 miljoen keer bezocht. In totaal werd door bezoekers ruim 20 jaar besteed aan het bekijken van magazines. MagStream Designer 2.0

107 MagStream Designer 2.0 Jan Heijmans, technisch directeur Noëlle van Eijk, ceo Gouden Tip Zorg dat de afstand tussen ontwikkelaar en eindgebruiker Het ontstaan niet te groot is en dat de ontwikkelaars Als klein bedrijf dat gevoed worden door feedback en ideeën service hoog in zijn van klanten, partners, enz. En pas op dat vaandel heeft staan, tussen alle wensen voor de korte termijn is MagStream nauw de visie voor de lange termijn niet betrokken bij haar verloren gaat. opdrachtgevers. De feedback van klanten is ook een belangrijke bron voor innovatie. Klanten gaven aan snel, direct, persoonlijk en via alle kanalen te willen communiceren met hun doelgroep. Met de ontwikkeling van MagStream Designer 2.0 werd dit mogelijk. De innovatie MagStream biedt softwareoplossingen waarmee communicatieprofessionals eenvoudig digitale communicatie kunnen realiseren. Met de Designer bouwt u in een handomdraai publicaties vol beeld, geluid, video en animaties, die u vervolgens direct kunt publiceren naar desktop of tablet. Ook is het mogelijk de content in de publicaties te personaliseren door middel van een innovatief content management systeem dat achter de Designer hangt. Het proces Naast het team van programmeurs werkt een aantal visual designers in het MagStream DesignLab dagelijks met de nieuwste versie van de software. Dit team koppelt wensen van klanten en hun gebruikerservaringen direct terug naar de programmeurs. Het ontwikkelteam bestaat uit frontendprogrammeurs (zowel Flash / Flex als HTML / JS), backendprogrammeurs en designers, zodat de controle over het hele proces wordt behouden. MagStream maakt dankbaar gebruik van WBSO subsidies voor innovatieve ontwikkeltrajecten. De toekomst Mobiel en tablet worden steeds belangrijker. Met de focus op HTML5 en gepersonaliseerde content is MagStream Designer 2.0 klaar voor de toekomst. Het bedrijf blijft ontwikkelen en richt zich daarbij op realtime content. Hiermee wordt het platform geschikt voor een nog breder spectrum aan communicatieuitingen en -doelen.

108 Kengetallen Off-Grid Solutions is van 2 naar 10 werknemers in een jaar gegaan. Heeft 1 miljoen dollar aan crowdfunding verkregen in een jaar. Er zijn producten in productie in China. WakaWaka

109 WakaWaka Camille van Gestel & Maurits Groen eigenaars De innovatie De WakaWaka ( Schitterend Licht in Swahili) Light is een draagbare en zeer efficiënte solar LED lamp. De WakaWaka Light levert gedurende 16 uur betrouwbaar leeslicht danwel licht om een woonkamer 8 uur lang goed te verlichten danwel 80 uur nachtverlichting. Off-Grid Solutions B.V. wil met de WakaWaka Light (en de nieuwe WakaWaka Power) de 1,5 miljard mensen die off-grid leven een veilige en goedkope bron van licht en elektriciteit bieden. Het maakt gebruik van de kracht van de zon in plaats van gevaarlijke, giftige, dure en CO 2 -uitstotende kerosine. WakaWaka is een high-tech, stevig en duurzaam product, ontworpen voor de Base of the Pyramid. Het ontstaan De oprichters van Off-Grid Solutions, Maurits Groen en Camille van Gestel, namen samen het initiatief om het wereldkampioenschap voetbal van 2010 in Zuid-Afrika klimaatneutraal te maken. Dit deden ze door gloeilampen te vervangen door ledlampen in hotels, kantoren, stadions en op vliegvelden. Al reizend door het land kwamen ze in dorpen zonder stroomaansluiting, en het besef groeide dat mensen daar te weinig geld hadden voor duurzame verlichting. Deze mensen hadden een oplossing nodig, en wel in de vorm van een off-gridoplossing, onafhankelijk van het elektriciteitsnet. Toen hebben ze zich als doel gesteld om voor die mensen een alternatief te ontwikkelen voor gevaarlijke kerosinelampen. De WakaWaka Light en de WakaWaka Power zijn dit alternatief. Inmiddels heeft het bedrijf contact met afnemers voor de producten in meer dan 80 landen. Het proces Gouden Tip De grootste tip is dat je moet streven naar het scheppen van mogelijkheden in andermans hoofd. Als je echt innoverend wil zijn moet je durven disruptive te zijn, dus je buiten de gebaande paden en kanalen te begeven. Logischerwijs zullen andere instellingen/organisaties en individuen jouw propositie of business concept dan niet direct kunnen integreren in hun activiteiten. Zaak is dan door te zetten en mensen te inspireren uit hun comfort zone te komen. Off-grid Solutions en de WakaWaka-productlijn zijn opgezet zonder ook maar een cent van een financiële instelling. Via twee crowdfundingacties is er ruim euro opgehaald. Met dit geld, wat spaargeld en anderhalf jaar zelf niks verdienen kon Off-Grid Solutions toch bestaan. Dankzij ervaring en productie in China en dankzij connecties binnen de milieu-wereld is er een goed verhaal en goed product ontwikkeld. Ook mede dankzij een nieuwe Nederlandse chip in het paneel van de WakaWaka werkt de zonnecollector twee keer zo efficiënt als reguliere modellen en heeft WakaWaka in een kort tempo veel leverage gecreëerd. De toekomst Naast de WakaWaka Light is er nu ook de WakaWaka Power. Er wordt gebruikgemaakt van netwerken van uiteenlopende typen organisaties; NGO s, bedrijven en ontwikkelingsorganisaties. Daarnaast is het de bedoeling een apart businessmodel voor Off-Grid Solutions in samenwerking met de WakaWaka Foundation te ontwikkelen. In 2013 wordt een stormachtige groei verwacht.

110 Kengetallen De Remote 2.0 is in mei 2012 geïntroduceerd. De totale ontwikkeltijd bedroeg ca. 2 jaar, van marktonderzoek tot productiestart. De verkoop in 2012 was ruim 40% boven budget. AXA verwacht in de komende jaren omzetgroei door export naar Duitsland, Scandinavië, Engeland, Australië en het Verre Oosten. AXA Remote 2.0, de op afstand bedienbare raamopener

111 AXA Remote 2.0, de op afstand bedienbare Willem Jan de Visser, manager product development Ralph Oosterhoorn, productmanager Remote-raamopeners-met-afstandsbediening De innovatie Met de AXA Remote 2.0 kunnen gebruikers een raam op afstand openen en sluiten. Ramen die lastig bereikbaar zijn, kunnen met een simpele druk op de afstandbediening bediend worden. Zo kan de verblijfsruimte op eenvoudige en comfortabele wijze geventileerd worden. Doel was om het product als een laagdrempelig consumentenproduct op de markt te brengen. Zowel de montage als de bediening is eenvoudig. De interessante consumentenprijs maakt brede vermarkting mogelijk. Het gepatenteerde sluitsysteem kan op zeer efficiënte wijze een raam braakwerend en tochtdicht sluiten met een kracht van minimaal 400 Newton. Dit terwijl het product op slechts 4 penlite batterijen functioneert. Het ontstaan AXA leverde aanvankelijk alleen raamproducten die handmatig bediend worden. Marktonderzoek wees uit dat veel gebruikers moeite hadden met het bedienen van klepraampjes. Deze raampjes zitten vaak op lastig bereikbare plekken, zoals boven een deur. Raambedieningssystemen met stangmechanismen, die de bediening op afstand mogelijk maken, verdienen meestal niet de voorkeur vanwege esthetische redenen. Een afstandbedienbare raamuitzetter die op batterijen functioneert, kan op laagdrempelige wijze in een veelvoorkomende behoefte voorzien. De verkoopaantallen van andere klepraamproducten tonen aan dat deze raampjes veelvuldig in woningen zitten. Op basis van onder andere een positieve verkoopforecast ontstond een interessante businesscase. raamopener Het proces AXA heeft duidelijk in kaart gebracht hoe het gefaseerd doorlopen van het ontwikkelingstraject voor haar optimaal verloopt. Gouden Tip Door gebruik te maken van de input van diverse specialisten en de gebruikers lukte het de meest relevante criteria in kaart te brengen. Als de betrokkenen mee kunnen denken in het traject resulteert dit in enthousiasme en draagvlak. Overleg vond plaats in een multidisciplinair team dat gedurende het traject van samenstelling veranderde. Zo wordt optimaal gebruik gemaakt van de aanwezige kennis en ervaring. Veel ontwerpcriteria waren gerelateerd aan de functionaliteit en gebruiksvriendelijkheid. De AXA Remote is een mechatronisch product. Een feilloos samenspel tussen electronica en mechanica is hierbij noodzakelijk. Tijdens het gehele traject hebben de mechanische ontwikkelaars en de electronica-ontwikkelaars nauw samengewerkt. Voordat er werd geïnvesteerd in productiegereedschappen, zijn de meest kritische testen doorlopen met functionerende prototypes. De toekomst Doel is om het Remote-concept uit te bouwen tot een platform van producten. Met deze producten is AXA uniek in de markt. AXA is druk bezig het toepassingsbereik van de Remote 2.0 vergroten. Naast klepramen kunnen ook valramen, draairamen en dakramen bediend worden. Daarnaast zijn diverse accessoires geïntroduceerd, zoals adapter en zonnecelvoeding. Bediening is naast een afstandbediening ook mogelijk met een wandbedieningspaneel en via diverse domotica-systemen.

112 Kengetallen 3 pilotstudies in jong volwassenen. 3 succesvolle pivotal studies onder kinderen. Nauwe samenwerking met meerdere universiteiten verspreid over de hele wereld. Energy for the Brain

113 Energy for the Brain dr. Anne Schaafsma development manager nutrition & clinical trials De innovatie De opmerkelijk grote hersenomvang van de mens wordt in een korte tijd gevormd. Dit suggereert dat de groei van de hersenen, of de uitkomst daarvan, zeer voordelig was tijdens de evolutie van de mens. Het grootste deel van de hardware van de hersenen wordt intra-uterien en kort na de geboorte opgebouwd. De software, cognitieve prestaties, is het resultaat van gezondheid, educatie en voeding. Als de eerste twee aspecten op orde zijn kan voeding het verschil maken. Dat is wat Dutch Lady Activ Gold doet. Het ontstaan Ergens tussen 2004 en 2005 begon er een discussie op gang te komen over hoe de cognitieve prestatie van kinderen verder te stimuleren. Voortbouwend op de post-lunch dip theorie werd er gespeculeerd dat dit mogelijk zou moeten zijn met behulp van een mix van koolhydraten met ieder een andere glycemische index. Een zoektocht naar geschikte koolhydraten bracht isomaltulose aan het licht. Dit koolhydraat wordt compleet en toch traag afgebroken in de darm. Deze trage afbraak zorgt voor een continue aanvoer van glucose naar de bloedsomloop over een langere periode na de maaltijd. Met andere woorden, er is over een langere periode brandstof beschikbaar voor de hersenen wat tot een betere prestatie zou moeten leiden. Het proces De eerste isomaltulose-studie werd in 2009 opgezet in samenwerking met de vakgroep van Nutrition and Dietetics, Faculty of Gouden Tip Deze uitstekende set studies toont de kracht van focus en geduld. Kleine verandering in nutriënten kunnen zeer effectief zijn zodra er een limitering of onbalans optreedt. Medicine and Health Sciences, Universiti Putra Malaysia. De cognitieve prestatie werd gemeten met een aantal testen die ontwikkeld en geëvalueerd werden door United BioScource Corporation, UK. Deze studie gaf de eerste aanwijzing dat het concept inderdaad werkte! Echter, in de wetenschap is één studie geen studie, en dus werd een tweede studie opgezet samen met de Medical Research Unit of the University of Indonesia. Deze studie liet zien dat de aandacht en het geheugen gescheiden beïnvloed kunnen worden, en dat door b.v. ook het eiwitgehalte van een product aan te passen. Een derde studie volgde en gezamenlijk lieten alle studies zien dat een kleine aanpassing in GUMs (Growing Up Milk) de cognitieve prestaties inderdaad kunnen stimuleren. De toekomst De marktintroductie van het in de studies best presterende product was zeer succesvol. Seminars, interviews en krantenartikelen volgden, de concurrentie probeerde het product onderuit te halen, maar de studies bleken zeer solide. We hebben hoge verwachting van Dutch Lady Activ Gold.

114 Vogelvlucht over 50 inspirerende innovaties Rob de Graaf Senior Consultant Product Innovation, Philips Innovation Services, Industry Consulting Elke den Ouden Strategic Director LightHouse TU/e Intelligent Lighting Institute 4 Inleiding Innovatie blijft belangrijk voor de Nederlandse economie. De innovaties in dit boek laten zien dat in Nederland op vele fronten wordt geïnnoveerd. Er zitten leuke apps bij, die zijn nieuw in deze editie, maar ook aan het traditionele logo van innovatie, het lampje, wordt nog volop geïnnoveerd. En ook de organisaties die de innovaties in dit boek hebben ingediend zijn weer zeer verschillend. Ze bedienen verschillende markten, hebben allen hun eigen wijze van innoveren, maar delen vooral de passie voor het nieuwe. Ook op sociale media. Over de innovaties heen kijkend zijn er steeds weer interessante trends te ontdekken in deze reeks of juist een breuk met trends uit het verleden. Eens kijken wat we dit keer opsteken. Innovaties Wat bij de innovaties meteen opvalt is dat deze vaak meerdere types in zich bergen. Productinnovatie is nog steeds dominant, bij 76% van de innovaties wordt dit aangegeven. Maar vaak gaat het gecombineerd met een service-, proces- of businessmodel innovatie. Ook maatschappelijke en sociale innovaties zijn goed vertegenwoordigd met respectievelijk 22% en 18%. De volle breedte van innovatie wordt dus goed benut, waardoor de vernieuwing niet beperkt blijft tot de functie, maar ook het gebruik (bijv. Visretourwiel) en zelfs het afdanken (bijv. Superscoop) worden afgedekt. Type innovatie Vogelvlucht over 50 inspirerende innovaties Anders 4 Maatschappelijk 11 Sociaal 9 Proces 14 Concept/franchise/license Systeem 3 9 Services 13 Product 38 Businessmodel Veel innovaties zijn dusdanig vernieuwend dat er nog maar één versie van is. Van de 50 innovaties in dit boek zijn er nog 26 zonder familie. 16 maken wel deel uit van een reeks, daar is dus al wat te kiezen. Slechts 3 van de innovaties zijn helemaal klant specifiek, zoals de Rainwinner. Iedereen kan daarmee zelf bouwen hoe de wateropslag eruit komt te zien. Maak je er een schutting van of een zitje? Het kan allemaal. Net als in vorige jaren zijn er veel innovaties die echt nieuw zijn te noemen, maar liefst 58% meent iets geheel nieuws voor de klant op de markt te hebben gezet. Interessant is dat bij hetzelfde percentage van de innovaties is aangegeven dat het om een verbetering gaat. Dat telt samen op tot meer dan 100% dus er moeten innovaties bij zijn die zowel geheel nieuw als een verbetering zijn. Inducoat is daar een voorbeeld van.

115 Doel van de innovatie Anders 8 Nieuw product voor de klant 29 Nieuwe markt voor de klant 24 Nieuw product voor het bedrijf 23 Nieuwe markt voor het bedrijf 14 Uitbreiding 10 Verbetering 29 Kostenbesparing Net als in 2011 is de business to business markt weer dominant in dit boek, meer dan de helft (54%) van de innovaties richt zich bij de introductie op de zakelijke markt. De consumentenmarkt is een goede tweede met 36%. Een op de vijf innovaties in dit boek is (ook) bedoeld voor (non) gouvernementele instituties, vaak in combinatie met de zakelijke of de consumentenmarkt (zoals WakaWaka Light). Opvallend is dat men zich minder dan voorheen beperkt tot Nederland als markt om te lanceren. Bij alle drie de doelmarkten (zakelijk, consument, overheid) is de grootste groep gericht op het buitenland. Doelmarkt bij de lancering van de innovatie Internationaal (non) gouvernementeel 9 Internationaal consumentenmarkt 18 Internationaal zakelijke markt 27 Lokaal/nationaal (non) gouvernementeel 1 Lokaal/nationaal consumentenmarkt 13 Lokaal/nationaal zakelijke makrt Dat innovatie en technologie hand in hand gaan is natuurlijk niets nieuws. Bij 72% van de innovaties in dit boek was technologie een belangrijke inspiratiebron voor de innovatie. Maar gelukkig wordt de klant niet vergeten, bij 50% is de klant als belangrijke inspiratiebron aangegeven. Opvallend veel innovaties in dit boek (44%) hebben ook duurzaamheid als innovatiebron, dat vaak in één adem wordt genoemd met maatschappelijke verantwoordelijkheid. Opvallend is dat efficiëntie als inspiratiebron sterker is vertegenwoordigd dan voorheen (34%). Begrijpelijk in tijden van economische teruggang. Bron / inspiratie voor de innovatie Anders Sociaal (Veranderende) wetgeving Maatschappelijke verantwoordelijkheid 20 Efficiëntie 17 Duurzaamheid 22 Technologie 36 Klant Organisaties en financiering Zoals wel vaker wordt gesteld blijkt ook nu de kleine onderneming weer de grootste bron van innovatie te zijn. Met de beperking van één innovatie per organisatie vanwege het grote aantal aanmeldingen, worden grotere organisaties die meerdere innovaties indienen er wel een beetje uitgefilterd. Bijna de helft van de organisaties achter de innovaties in dit boek bestaat uit 10 personen of minder. Net als in vorige jaren komen in die gevallen innovatie en organisatie vaak sterk overeen. Maar dat wil niet zeggen dat ze one trick ponys zijn. Kijk maar eens in hun toekomstplannen. Grootte van organisatie Zelfstandige 4% Klein: 2-10 personen 44% Midden: personen 28% Groot: meer dan 250 personen 14% Niet aangegeven 10% 5

116 Toch is innovatie niet alleen iets voor nieuwe bedrijven. De grootste groep organisaties bestaat al meer dan 10 jaar (32%). Natuurlijk zijn er ook start-ups, zelfs wat meer dan de afgelopen jaren (26%). Opvallend genoeg is de groep die 6-10 jaar bestaat het kleinst (12%). Blijkbaar vindt innovatie in dit boek vooral plaats in nieuwe of gevestigde organisaties. Leeftijd van organisatie Start-up 26% 3-5 jaar 20% 6-10 jaar 12% Ouder dan 10 jaar 32% Niet aangegeven 10% Dit jaar is voor het eerst gevraagd naar de financiering van de innovatie. Ondanks het behoorlijke aantal start-ups, gebruikt toch meer dan 80% van de organisaties eigen vermogen om innovatie te financieren. Dat wordt aangevuld met Venture Capital (18%), zoals bij PeerReach en bankleningen (14%). Financiering Anders 2 Internationale subsidies/toekenningen 4 Nationale subsidies/toekenningen 19 Lokale subsidies/toekenningen 4 Banklening 7 Venture capital 9 Eigen vermogen 42 Toch kan het juist het verschil maken, het is immers gemakkelijker aan te trekken dan een lening of Venture Capital voor veel bedrijven als er even wat geld tekort is. Innovatieprocessen en tools In 2011 werd al vastgesteld dat samenwerking tussen een aantal partijen het dominante innovatieproces was geworden. Ook in 2013 is samenwerking met een paar partijen bij 62% van de innovaties een belangrijke karakterisering van het innovatieproces. Open innovatie (met veel externe partijen) wordt slechts in 16% van de innovaties genoemd. Het interne samenwerken blijft ook belangrijk. Het multidisciplinaire proces wordt nog steeds bij meer dan de helft van de organisaties gebruikt. Iteratief werken, al dan niet met prototypes, blijft ook in 2013 een veel gebruikt proces (38%). Opvallend is dat Agile/scrum en Lean nu breder worden ingezet dan 2 jaar geleden, maar nog onder de 20% zitten. Type innovatieproces Anders State gated (mijlpaal gestuurd) Ad hoc Iteratief/prototyping 18 Regulier project management Lean new product development Agile/scrum Multidisciplinair (voornamlijk interne partijen) 29 Samenwerking (met een paar externe partijen) 31 Open (met meerdere externe partijen) Aangezien de technologie een belangrijke drijfveer voor de Ook subsidies worden behoorlijk gebruikt om innovatie te financieren. Daarbij gaat het voornamelijk om nationale subsidies zoals WBSO en de innovatiebox. Dat soort subsidies maakt innovatie natuurlijk wel iets goedkoper, maar zal de innovatie natuurlijk nooit volledig financieren. innovaties in dit boek is, is te verwachten dat er ook met kennisinstituten flink wordt samengewerkt. Het is zelfs ten opzichte van 2011 flink toegenomen. Meer dan de helft van de innovaties is tot stand gekomen met hulp van een hogeschool, universiteit of onderzoeksinstituut. Vogelvlucht over 50 inspirerende innovaties

117 Wetenschappelijke ondersteuning in het innovatieproces Hogeschool 16% Universiteit 32% Onderzoeksinstituut 14% Anders 10% Niet aangegeven 28% Wellicht heeft dat ook iets te maken met de doorlooptijd van de innovaties die in dit boek zijn opgenomen. Bijna de helft van de innovaties heeft namelijk 2-5 of meer dan 5 jaar in het innovatieproces doorgebracht. Slechts 10 innovaties waren binnen een jaar op de markt. Er is dus blijkbaar tijd nodig om de innovatie te laten rijpen en er nog eens goed onderzoek naar te laten doen. Doorlooptijd van het innovatieproces 0-2 maanden 0% 3-6 maanden 4% 7-12 maanden 16% 1-2 jaar 20% 2-5 jaar 38% Meer dan 5 jaar 10% Niet aangegeven 12% Klantbetrokkenheid in het innovatieproces Niet van toepassing 7 Bij de marktintroductie 27 Tijdens testen 33 In de ontwikkeling van de innovatie 26 Bij het ontstaan van het idee Om die klant te betrekken worden sociale media uitgebreid gebruikt. In 2011 was dat nog mondjesmaat nu geeft men bij maar liefst 62% van de organisaties aan sociale media te hebben gebruikt bij de marktintroductie. Ook tijdens het ontwikkelen en testen van de innovatie worden sociale media gebruikt, zij het in veel minder gevallen (beide 26%). Voor ideation worden sociale media nog minder gebruikt. Slechts bij 9 innovaties zijn sociale media al in deze fase ingezet. 34% van de innovaties is geheel zonder actief gebruik van sociale media tot stand gekomen. Gebruik van sociale media in het innovatieproces Niet van toepassing 17 Bij de marktintroductie 31 Tijdens testen 13 In de ontwikkeling van de innovatie 13 Bij het ontstaan van het idee Natuurlijk wordt ook de klant betrokken in het innovatieproces. Bij meer dan de helft van de innovaties in dit boek is samengewerkt met de klant bij ontwikkeling, testen en marktintroductie. En in 38% van de gevallen ook al bij het ontstaan van het idee. De trend die zich in 2009 al liet zien is dus steeds sterker geworden. Innoveren doe je, indien mogelijk, samen met de klant. Feedbck is daar een mooi voorbeeld van: samen met eerste klant Shell hebben zij vrijwel het gehele innovatietraject doorlopen. Natuurlijk is het ook interessant te weten welke andere tools er worden ingezet in het innovatieproces. Daarop is dit jaar meer respons gekregen dan in eerdere edities. Zo is bij 38% van de innovaties rapid prototyping gebruikt. Ook simulaties en projectmanagementsystemen zijn bij meer dan 30% van de innovaties toegepast. Verder is alleen portfolio management door meer dan 10% van de innovaties gebruikt, vooral in de grotere organisaties. Tools voor ideation, kennismanagement en product data management worden ook nog genoemd in 8% van de gevallen.

118 Conclusie In 2013 krijgen we weer een ander beeld van innovatie in Nederland dan in voorgaande jaren. Zo wordt innovatie breder ingezet. Alleen een nieuw product op de markt zetten is niet genoeg meer, er moet ook een dienst bij en/of een nieuw businessmodel als het even kan. Dan wordt het verschil met de bestaande orde duidelijker. Tegelijkertijd denken we groter, het grootste deel van de innovaties in dit boek moet het niet hebben van de kwakkelende Nederlandse economie alleen, maar kijkt vanaf het begin al naar het buitenland. Verstandig als het vertrouwen van inkopers en consumenten daar hoger is. Interessant is dat ook nu weer een behoorlijk deel van de innovaties pretendeert echt nieuw te zijn en er ook een flinke groep is die juist een verbetering van een bestaand concept als innovatie indienen. Het is niet veel anders dan in andere jaren, maar het lijkt de boodschap te bestendigen om voor nieuw of beter te gaan bij innovatie, een tussenweg is er eigenlijk niet. Meer dan voorheen springt technologie eruit als grote drijfveer voor innovatie. Waar in vorige edities nog klant en technologie hand in hand gingen is nu technologie duidelijk dominant. Dat wil niet zeggen dat er niet aan de klant wordt gedacht, maar als de klant niet weet wat hij wil, kun je het maar beter niet vragen. Dan lijkt het slimmer om met een onderzoeksinstituut samen te gaan werken. Dat is bij de innovaties in deze editie veel meer gedaan dan in voorgaande edities. Qua innovatieproces is er niet erg veel nieuws. Door gebruik te maken van de sterktes van verschillende soorten processen komt de innovatie redelijk soepel tot stand. Samenwerking blijft essentieel zowel binnen als buiten de organisatie. Of je nu groot of klein bent. Sociale media worden wel veel bewuster ingezet, vooral bij het op het de markt zetten van de innovatie. Innovatievere processen zoals Lean en Agile/scrum rukken wel op maar zitten nog onder de 20%. Ook qua tools is er weinig verandering ten opzichte van eerdere edities, het overgrote deel gebruikt maar weinig tools, alleen tools voor rapid prototyping, simulatie en projectmanagement worden in meer dan 30% van de innovaties van dit boek toegepast. Wat leren we van deze 50 innovaties? Dat er ook in langjarige economische tegenwind geïnnoveerd blijft worden in Nederland. Er wordt scherper aan de wind gevaren qua propositie en er lijkt meer ruimte te zijn voor nieuwe technologie. Samenwerking blijft essentieel gedurende het hele proces. En je moet het wel zelf kunnen financieren. Financiering van innovatie blijft een heikel punt. Meer dan 80% heeft vooral eigen vermogen aan moeten spreken. Vaak versterkt door subsidies, waardoor de haalbaarheid net even gunstiger werd. Bij de bank aankloppen is er bijna niet meer bij. Venture Capital is nog beperkt voor de innovaties in dit boek, maar heeft de bank als financier al wel ingehaald. Vogelvlucht over 50 inspirerende innovaties

119 Innovatie in Crisistijd Rob de Graaf Senior Consultant Product Innovation, Philips Innovation Services, Industry Consulting Ido Koppenaal student Innovation Sciences, TU Eindhoven Inleiding De economische crisis die eind 2008 begon waart nog steeds rond in ons land. Alle innovaties in dit boek zijn sinds die tijd ontwikkeld en op de markt gekomen. Dus moeten ze beïnvloed zijn door die crisis. Maar is crisis nu goed of slecht voor innovatie? En welk type innovaties lijkt beter aan te slaan in crisistijd? Zijn door de economische tegenwind de redenen om te innoveren, het soort innovatie en het proces van de innovatie veranderd? Om deze vragen te beantwoorden is gekeken naar alle innovaties die zijn ingediend voor dit boek en is een vergelijking gemaakt met innovaties uit van innovatie. Omdat de kritische massa door bezuinigingen kleiner werd, besloot Philips op zijn campus het roer om te gooien. De hekken gingen open en Philips omarmde het beginsel van Open Innovatie. 1 Het gevolg was de High Tech Campus die sinds enkele jaren de motor is achter de snelle ontwikkeling op economisch en technologisch gebied in de regio. Een ander veel genoemd verschijnsel is dat bedrijven die het van hun hoogwaardige technologische producten moeten hebben, tijdens crisistijd extra geld steken in innovatie om op dat gebied de slag te slaan met hun naaste concurrenten die geneigd zijn behoudender te zijn. Voor de innovaties uit 2013 waren goed vergelijkbare data beschikbaar, aangezien ze zich allen middels een dataformulier in moesten schrijven. In 2011 is bij de voorinschrijving minder gedetailleerd uitgevraagd, waardoor de data niet geheel vergelijkbaar zijn. Het onderzoek dat is uitgevoerd is niet diepgravend statistisch onderbouwd. Mede omdat dat data tussen 2011 en 2013 niet geheel vergelijkbaar zijn was dit niet mogelijk. Wel is gekeken naar relevante verschillen tussen en in populaties om een verklaring te kunnen vinden. Wat zegt de literatuur De wetenschappelijke literatuur stelt dat er mede door de crisis een steeds grotere tendens is naar open innovatie. Kijken we naar Nederland dan is de High Tech Campus in Eindhoven een voorbeeld van de verandering op het gebied Het is een veelgehoord argument dat bedrijven tijdens crisistijd minder geld uitgeven aan hun R&D afdeling en dat daardoor minder ruimte is voor innovaties tijdens crisistijd. De innovaties tijdens crisistijd hebben vooral als doel de kosten van het product of productieproces te drukken of om de levensduur van bestaande producten te verlengen. Daarentegen wordt ook beweerd dat innovatie de snelste weg uit de crisis is. Door nieuwe producten op de markt te brengen ter vervanging van de oude bekende producten, vergroot de economische groei. Ook kan de crisis juist een zegen zijn voor innoverend Nederland: Zo kan een crisissituatie een gelegenheid zijn voor bedrijven om de efficiëntie te vergroten en ernaar te streven dingen te doen op een slimmere manier met minder middelen. 2