Collegevoorstel Onderwerp Programma BW-nummer Portefeuillehouder Samenvatting Ter besluitvorming door het college

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Volwasseneneducatie Programma Onderwijs BW-nummer Portefeuillehouder R. Helmer-Englebert Samenvatting De gemeente maakt, op grond van de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB), afspraken over de uitvoering van volwasseneneducatie in de arbeidsmarktregio Rijk van. Wij ontvangen de gehele rijksbijdrage en dienen inzet hiervan te coördineren. Hiervoor is een regionaal programma vastgesteld voor de jaren 2016 en 2017, waarbij ROC en ROC Rivor de uitvoerder zijn van volwasseneneducatie. Wij dienen daarom een overeenkomst met de ROC s te sluiten en in 2016 een subsidie aan hen te verlenen. Vanaf 2018 is een nieuwe financieringssystematiek aangekondigd door het Rijk. Met de gehele regio is de ambitie geformuleerd om volwasseneneducatie te gaan aanbesteden. De ROC s krijgen een ontwikkelopdracht om zich voor te bereiden op een (eventuele) overgang naar een nieuwe opdrachtnemer per Ter besluitvorming door het college 1. Bij ROC en ROC Rivor in 2016 opleidingen educatie in te kopen voor een bedrag van respectievelijk en en dit ten laste te brengen van het programma Onderwijs, deelproduct Volwasseneneducatie, nummer D ROC en ROC Rivor in 2016 een subsidie te verlenen van respectievelijk en voor het verzorgen van opleidingen educatie en dit ten laste te brengen van het programma Onderwijs, deelproduct Volwasseneneducatie, nummer D De overeenkomsten met ROC en ROC Rivor voor twee kalenderjaren vast te stellen. 4. De brief aan de raad over de inzet van educatiemiddelen 2016 vast te stellen. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. MO10, Roy Breuer, 9903 Datum ambtelijk voorstel 1 december 2016 Registratienummer Steller R.Breuer Paraaf akkoord Datum Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad Besluit B&W d.d. 13 december 2016 Conform advies Aanhouden Anders, nl. nummer: 3.8 Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Portefeuillehouder CVS volwasseneneducatie 2016 ev (2)

2 Collegevoorstel 1 Probleemstelling De Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) is op 1 januari 2015 gewijzigd. De tot dan toe volledige gedwongen winkelnering bij de ROC s wordt met 25% per jaar tot aan 2018 afgebouwd ten opzichte van een budget met een vrije keuze voor een aanbieder. Dit betekent dat er tot aan 2018 sprake is van een overgangssituatie waarbij twee regimes gelden op één budget: een (steeds kleiner) deel van het budget moet verplicht worden besteed bij de ROC s en een (steeds groter) deel dient te worden aanbesteed of gesubsidieerd. De middelen voor uitvoering van volwasseneneducatie ontvangen we jaarlijks van het Rijk. De gemeente is door het Rijk als contactgemeente aangewezen voor het maken van afspraken met partijen die voor de arbeidsmarktregio Rijk van het volwasseneneducatie-aanbod verzorgen. Met het vastgestelde naal Programma Educatie zijn ambities en afspraken geformuleerd voor de overgangsjaren 2016 en Dit voorstel regelt dat het regionaal programma is vertaald in een (inkoop)overeenkomst met de ROC s en ROC Rivor voor twee jaren conform de afbouwregeling gedwongen winkelnering van de WEB. In afstemming met de regiogemeenten is besloten om in de aanloop naar 2018 een aanbesteding in de markt te zetten. Dit besluit is vertaald in het eerder vastgestelde regionaal programma Dit betekent dat tot aan 2018 het budget wat buiten de gedwongen winkelnering valt, dient te worden gesubsidieerd. In 2016 is dit 50% van het totale WEBbudget. Dit voorstel regelt dat de ambities uit het regionaal programma worden vertaald in een subsidiëring aan ROC en ROC Rivor voor Deze subsidie is incidenteel / op jaarbasis. Beide ROC s zijn hierover geïnformeerd. De behandeling van dit voorstel heeft enige tijd op zich laten wachten. Na vaststelling van het naal Programma Educatie zijn onderhandelingen gestart over een tweejarig contract en de totstandkoming van een ontwikkelopdracht. In de tussentijd is er tot 2018 sprake van een geleidelijke wijziging (afbouw en opbouw) van de financieringssystematiek waar wij ons niet meerjarig aan kunnen committeren. Het uitzicht van een aanbesteding levert bovendien de nodige onzekerheid met zich mee. Deze bijzondere situatie heeft in overleg met alle partijen langere tijd in beslag genomen dan voorgaande jaren het geval was. 2 Juridische aspecten Conform de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB) is de gemeente de contactgemeente voor de arbeidsmarktregio Rijk van voor uitvoering van volwasseneneducatie. Dit betekent dat ons college bevoegd is tot het aangaan van overeenkomsten namens de regio met ROC en ROC Rivor. De burgemeester is bevoegd tot het ondertekenen van de overeenkomsten. De inkoop vindt plaats conform de eisen die de WEB stelt. Deze schrijft voor het deel van gedwongen winkelnering af te bouwen. Voor het jaar 2016 zijn wij derhalve gedwongen om 50% van het WEB-budget te besteden bij de ROC s. In 2017 is dit 25%. Conform het regionaal programma besteden wij in 2016 tevens het 50% vrije keuze deel bij de ROC s middels een subsidie. De Algemene Wet Bestuursrecht is van toepassing op de te verstrekken subsidies voor 2016.

3 Collegevoorstel Vervolgvel 2 3 Doelstelling Het afsluiten van een overeenkomst met en het verlenen van een subsidie aan ROC en ROC Rivor voor de regionale uitvoering van de opleidingen educatie zoals bedoeld in de Wet Educatie Beroepsonderwijs. 4 Argumenten Met volwasseneneducatie wordt laaggeletterdheid aangepakt Door het verzorgen van volwasseneneducatie wordt actief gewerkt aan het probleem van laaggeletterdheid. Dit past binnen de ontwikkeling dat de samenleving zich steeds meer ontwikkelt naar meer zelfredzaamheid en participatie. Een van de meest fundamentele voorwaarden voor duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, zelfredzaamheid van burgers en het voorkomen van maatschappelijke uitsluiting, is geletterdheid. Omdat mensen die moeite hebben met lezen en schrijven zich uit zichzelf niet zo gauw aanmelden (vaak ook uit schaamte) betrekken we instellingen bij onze aanpak waar laaggeletterdheid kan worden gesignaleerd en aandacht is voor doorverwijzing. Om zo veel mogelijk laaggeletterden te bereiken is een optimale spreiding van het aanbod aan volwasseneneducatie van belang. We organiseren educatie en welzijn zoveel mogelijk in eigen dorp of stad (lokaal als het kan, regionaal als het moet). Volwasseneneducatie is het instrument waarmee arbeids- en maatschappelijke participatie wordt gestimuleerd. Volwasseneneducatie is geen doel op zich maar een instrument dat in relatie tot het bredere gemeentelijk veld van sociaal beleid en welzijn kan worden ingezet om een volwaardige participatie aan de samenleving te bereiken. Volwasseneneducatie biedt in het bijzonder een meerwaarde voor een groep volwassenen die in een achterstandsituatie verkeert of hierin dreigt te geraken door een tekort aan maatschappelijke, sociale of beroepsmatige kennis en vaardigheden. We zien volwasseneneducatie als een middel om de taalvaardigheid (lezen, spreken, luisteren, schrijven) inclusief de digitale vaardigheid aan te scherpen en eventuele taalachterstanden te verminderen of weg te werken. Het is een middel om arbeidsparticipatie te stimuleren. Zowel in het verkrijgen van een baan, als in het behouden van werk. Daarnaast zien we volwasseneneducatie als een middel dat is gericht op het bevorderen en behouden van maatschappelijke participatie. Dit betekent dat we van onze uitvoerende organisaties verwachten dat zij niet alleen kwaliteit en deskundigheid leveren, maar ook kunnen laten zien dat volwasseneneducatie rendement heeft. Volwasseneneducatie in Rijk van wordt ingezet voor bepaalde doelgroepen De WEB stelt dat volwasseneducatie bedoeld is voor inwoners van de gemeente(n) van 18 jaar of ouder die maximaal een opleidingsniveau vergelijkbaar met MBO niveau 1 hebben en allochtone volwassenen waarvan het traject niet onder de Wet Inburgering valt. Binnen die beperking behoren tot de doelgroepen: - analfabeten; - laaggeletterden, die hun vaardigheden Nederlandse taal en rekenen willen verbeteren, gericht op het bereiken van het ingangsniveau voor het beroepsonderwijs, zoals vastgesteld met de Wet referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen, ten einde eventueel aan een beroep opleidend traject te kunnen deelnemen;

4 Collegevoorstel Vervolgvel 3 - vrijwillige inburgeraars die hun Nederlandse taalvaardigheden beogen te verbeteren door deelname aan een opleiding Nederlands als tweede taal en/of het afleggen van het staatsexamen. 1 De WEB biedt de mogelijkheid om binnen bovengenoemde doelgroepen nog prioritaire doelgroepen te benoemen. Wij hebben ervoor gekozen om in te zetten op de volgende doelgroepen: Werkzoekenden met bijstandsuitkering (Participatiewet) Inwoners met bijstandsuitkering (Participatiewet) waarin het traject zich richt op maatschappelijke participatie. Ouders/opvoeders met jonge kinderen Producten 2016 en 2017 De inzet van volwasseneneducatie richt zich op een viertal producten. Dit zijn: Product Doelstelling NT1 niet intensief Basiseducatie Nederlands, rekenen, digitale vaardigheden NT1 Activering Basiseducatie Nederlands, rekenen, digitale vaardigheden NT2 Intensief NT2-Plus, Staatsexamen 1 en 2, Alfabetisering anderstaligen NT2 niet intensief NT2-Plus, Staatsexamen 1 en 2, Alfabetisering anderstaligen De producten hebben we de afgelopen jaren ook ingezet via gedwongen winkelnering bij ROC en ROC Rivor. Beide partijen hebben bewezen een kwalitatief goed te leveren. Het traject richting aanbesteding wordt opgepakt, een ontwikkelopdracht aan de ROC s is hierbij logisch. Voor uitvoering vanaf 1 januari 2018 bereiden we een aanbesteding voor. Deze wordt in 2017 uitgeschreven. Voor die tussengelegen periode geven we ROC en ROC Rivor een ontwikkelopdracht mee. Het doel van de ontwikkelopdracht is onder andere dat de ROC s in de overgang naar een nieuwe opdrachtnemer per 1 januari 2018 zorgen voor een soepele overgangssituatie waarbij de lopende educatietrajecten en instroom niet plotseling worden afgebroken. Het doel is om cursisten zo min mogelijk hinder te laten ondervinden van een overgangssituatie naar een nieuwe aanbieder. Daarnaast werken we in regionaal verband en met het bondgenootschap laaggeletterdheid aan de ontwikkeling van een regionale educatie infrastructuur. Deze moet duidelijkheid geven over hoe we vraag (doelgroep) en aanbod goed op elkaar laten aansluiten. Vervolgens moeten afspraken worden gemaakt over wie welke rol in deze infrastructuur inneemt. Het streven is dat deze infrastructuur begin 2018 (tegelijkertijd met de start van de aanbesteding) staat. 5 Klimaat Dit voorstel heeft geen consequenties voor het klimaat. 1 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3, p.5/6

5 Collegevoorstel Vervolgvel 4 6 Financiën In 2016 was er oorspronkelijk voor de regio Rijk van een voorlopig educatiebudget beschikbaar van Hierop zijn de afspraken met de ROC s gebaseerd. Het rijk heeft dit budget onlangs verhoogd naar De verdeling van het WEB-budget 2016 ziet er per gemeente als volgt uit: Gemeentenaam Educatie 2016 Berg en Dal Beuningen Druten Heumen Mook en Middelaar Wijchen Totaal In 2016 kopen we bij ROC en ROC Rivor in voor een bedrag van respectievelijk en en brengen we ten laste te van het deelproduct Volwasseneneducatie, nummer D In 2016 verlenen we tevens een incidentele subsidie aan ROC en ROC Rivor van respectievelijk en voor het verzorgen van opleidingen educatie en brengen dit ten laste van het deelproduct Volwasseneneducatie, nummer D Dit betekent dat onze opdracht aan ROC in totaal bedraagt en aan ROC Rivor Beide organisaties hebben ons voor dit bedrag een programma doen toekomen. Het overschot van het WEB-budget 2016 bedraagt , waarvan voor ROC Rivor en voor ROC. Deze middelen worden in overleg met de ROC s ingezet. 7 Participatie en Communicatie We informeren de gemeenteraad met een raadsbrief over de inzet van In 2017 informeren we de gemeenteraad opnieuw over de inzet van 2017 en het traject richting aanbesteding. 8 Uitvoering en evaluatie De uitvoering van de overeenkomst door ROC en ROC Rivor zullen wij blijven volgen. De ROC s leveren in elk geval na afloop van elk kwartaal een rapportage over de voortgang van de uitvoering en de uitputting van de budgetten zoals we deze hebben afgesproken.

6 Collegevoorstel Vervolgvel 5 9 Risico De middelen voor uitvoering van volwasseneneducatie ontvangen we jaarlijks van het Rijk. De subsidie is incidenteel. Beide ROC s zijn hierover geïnformeerd. Er is hierdoor geen risico op een meerjarige verplichting die voorbij de datum van 1 januari 2018 gaat. We lopen geen risico op overprogrammering, aangezien in de overeenkomst de bepaling (artikel 6) is opgenomen dat er nooit meer geoffreerd kan worden door beide ROC s dan de rijksbijdrage die wij als contactgemeente voor dit doel ontvangen. De ROC s dienen voor 2017 een nieuwe subsidieaanvraag in te dienen voor de uitvoering van volwasseneneducatie in dat jaar. De uitvoering van de genoemde ontwikkelopdracht, gericht op de overgang naar een nieuwe opdrachtnemer, zal onderdeel uitmaken van deze afspraken in Bijlage(n): ROC Rivor Overeenkomst Inkoop Volwasseneneducatie ROC Overeenkomst Inkoop Volwasseneneducatie ROC Rivor beschikking subsidie 2016 ROC beschikking subsidie 2016 Brief aan de gemeenteraad educatie 2016 Ter inzage: Aanvraag subsidie 2016 ROC Rivor Aanvraag subsidie 2016 ROC naal programma Educatie

7 Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Korte Nieuwstraat PP Telefoon Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postbus HG Datum 13 december 2016 Ons kenmerk MO10/ Contactpersoon Roy Breuer Onderwerp Inzet educatiemiddelen 2016 Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de raad, De gemeente maakt, op grond van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) namens de arbeidsmarktregio Rijk van afspraken met het ROC en ROC Rivor over de uitvoering van volwasseneneducatie. Eerder dit jaar is hiervoor het regionaal programma volwasseneneducatie vastgesteld. Deze dient als basis voor de gemaakte (en te maken) afspraken. U bent hier indertijd i over geïnformeerd. In deze brief informeren we u over de uitvoering hiervan in Afbouw WEB en subsidie 2016 De WEB werkt tot aan 2018 met een afbouw van gedwongen winkelnering aan het ROC. Voorheen was het een wettelijke verplichting om het ROC de volwasseneneducatie uit te laten voeren. Het doel van de afbouw is dat gemeenten vanaf 2018 een volledig vrije keuze hebben in de aanbieder van educatietrajecten. Voor de afbouw van het regime gedwongen winkelnering hebben we een overeenkomst met het ROC en ROC Rivor afgesloten voor de jaren 2016 en Tegelijkertijd met de afbouw ontstaat er in het WEB-budget geleidelijk ruimte voor vrije keuze van een aanbieder voor educatietrajecten. Voor 2016 hebben we voor dit deel de ROC s als aanbieder gekozen, conform het regionaal programma. Daarom hebben we voor het jaar 2016 een incidentele subsidie verleend aan het ROC en ROC Rivor van respectievelijk en voor de uitvoering van volwasseneneducatie. 2017: aanbesteding en ontwikkelopdracht Per 1 januari 2018 vervalt de gedwongen winkelnering voor de uitvoering van volwasseneneducatie volledig. Begin 2015 is het besluit genomen (door de arbeidsmarktregio Rijk van ) om de dan ontstane vrije keuze voor een aanbieder via een aanbesteding te laten verlopen. Deze aanbesteding wordt in 2017 uitgeschreven. Om deze volledig vrije keuze te realiseren dienen er geen verplichtingen te rusten op het WEB-budget na Om die reden kunnen we nu via subsidiëring geen meerjarige verplichtingen aangaan. In 2017 zal het ROC een

8 Gemeente Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 1 nieuwe subsidieaanvraag indienen voor de uitvoering van volwasseneneducatie. We zullen deze eveneens behandelen als een éénjarige subsidie en hier in de verdere communicatie richting de ROC s rekening mee houden. De ambitie is dat per 1 januari 2018 een (eventueel) nieuw gekozen aanbieder aan de slag gaat met de uitvoering van de WEB. Dit betekent dat er sprake is van een overgangsperiode. We zijn daarom met de ROC s in overleg over een ontwikkelopdracht voor een soepele overgang naar een (eventuele) nieuwe opdrachtnemer. We vinden dat cursisten hier zo min mogelijk hinder van mogen ondervinden. De uitvoering van deze ontwikkelopdracht maakt onderdeel uit van de afspraken die we in 2017 met de ROC s willen maken. U wordt in 2017 op deze punten nader geïnformeerd. Bijzonderheden De behandeling van een en ander heeft enige tijd op zich laten wachten. Na vaststelling van het naal Programma Educatie zijn onderhandelingen gestart over een tweejarig contract en de totstandkoming van een ontwikkelopdracht. In de tussentijd is er tot 2018 sprake van een geleidelijke wijziging (afbouw en opbouw) van de financieringssystematiek waar we ons niet meerjarig aan kunnen committeren. Het uitzicht van een aanbesteding levert bovendien de nodige onzekerheid met zich mee. Deze bijzondere situatie heeft in overleg met alle partijen langere tijd in beslag genomen dan voorgaande jaren het geval was. We vertrouwen erop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls mr. drs. A. van Hout i Zie hiervoor raadsbrief met kenmerk

9 naal programma volwasseneneducatie 2016 en 2017 Rijk van 1

10 Inhoud 1. Doelstelling document Samenwerking tussen gemeenten Visie volwasseneducatie 2016/ Doelstellingen Educatie Doelgroepen Aanbod/inhoud educatie Verdeling beschikbare middelen educatievoorziening 2016/ Uitvoerende partners Samenwerking gemeenten Voorbereiding regionaal plan educatievoorzieningen Bijlage 1: Overzicht activiteiten terugdringen laaggeletterdheid arbeidsmarktregio Rijk van... 9 Bijlage 2: Tabel productenaanbod

11 1. Doelstelling document In dit document leggen wij, de gemeenten in de arbeidsmarktregio Rijk van, vast op welke wijze wij in 2016 en 2017 vorm willen geven aan de uitvoering van volwasseneneducatie. Door de wijziging 1 van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) in 2014 dienen de samenwerkende gemeenten binnen een arbeidsmarktregio te komen tot een regionaal programma educatievoorzieningen. Met dit programma willen we duidelijk maken: - Wat onze visie op educatie is en welke doelen we nastreven, - welke doelgroepen we (prioritair) bedienen, - welk aanbod aan educatievoorzieningen we binnen onze regio bieden, - welke financiële middelen beschikbaar zijn, - hoe we deze verdelen over de verschillende educatievoorzieningen, - welke partners de uitvoering verzorgen, - hoe wij de uitvoering monitoren en verantwoording inrichten, - als ook hoe we onze samenwerking organiseren,. Volgens de WEB dienen partijen jaarlijks een programma van educatievoorzieningen vast te leggen. Voor de periode 2016 en 2017 stellen wij één programma vast, aangezien we voor deze twee jaren hetzelfde productenaanbod willen verzorgen. Gelijk aan de looptijd van de WEB zal voor 2018 vervolgens een nieuw regionaal programma van educatievoorzieningen komen. 2. Samenwerking tussen gemeenten De WEB schrijft voor dat de gemeenten in een arbeidsmarktregio samenwerken in de uitvoering van volwasseneneducatie. In de arbeidsmarktregio Rijk van zijn dit de gemeenten: Beuningen Druten Berg en dal Heumen Mook en Middelaar (contactgemeente) Wijchen De WEB draagt een aantal taken over aan de contactgemeenten die eerder onder de eigen verantwoordelijkheid van de gemeenten afzonderlijk viel. Het betreft bijvoorbeeld het zorgdragen voor contracten en contractbeheer met de uitvoerende partners, als ook de financiële verantwoording van de besteding van de WEB- middelen naar het rijk. Het is daarom van belang hier onderling goede afspraken over te maken. In 2015 hebben we hiervoor een samenwerkingsovereenkomst opgesteld, zodat voor alle betrokken gemeenten helder is hoe we wat op welke wijze organiseren en wie daarin welke bevoegdheid heeft (zie ook H9). 1 Betreft artikel 2.3.1, lid 3 sub a van de wetswijziging: Wijziging van onder meer de Wet participatiebudget en de Wet educatie en beroepsonderwijs inzake het invoeren van een specifieke uitkering educatie en het vervallen van de verplichte besteding van educatiemiddelen bij regionale opleidingscentra 1

12 3. Visie volwasseneducatie 2016/ Laaggeletterdheid de feiten Een van de meest fundamentele voorwaarden voor duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, zelfredzaamheid van burgers en het voorkomen van maatschappelijke uitsluiting, is geletterdheid. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) definieert geletterdheid als het vermogen om geschreven teksten te begrijpen, te evalueren en te gebruiken om te participeren in de samenleving, om doelen te bereiken, en om kennis en potentieel te ontwikkelen. Geletterdheid omvat een scala van vaardigheden die variëren van het ontcijferen en begrijpen van geschreven woorden en zinnen, tot de interpretatie en evaluatie van complexe teksten. Laaggeletterdheid is overal en komt in alle lagen van de bevolking voor. In Nederland zijn 1,3 miljoen mensen tussen 16 en 65 jaar die moeite hebben met lezen en schrijven. Dat staat gelijk aan 1 op de 9 Nederlanders in deze leeftijdscategorie. Alles staat of valt met lezen. Ongelijkheid in geletterdheid kan leiden tot grotere sociale verschillen en juist leiden tot maatschappelijke kosten. Laaggeletterdheid zorgt voor een lagere productiviteit en lagere belastinginkomsten en vergroot de druk op sociale voorzieningen en subsidies. Volgens een schatting van Price Waterhouse Coopers (PWC) in 2013 kost dit de Nederlandse samenleving jaarlijks gemiddeld 560 miljoen. 2 Investeren in educatie loont. Omdat de eisen voor het maatschappelijk volwaardig functioneren steeds hoger worden en betrekking hebben op een breder pakket aan vaardigheden, achtte het Kabinet het in 2011 noodzakelijk om de toenmalige definitie van het begrip geletterdheid te verbreden. Het accent op lezen en schrijven werd in het actieplan laaggeletterdheid uitgebreid naar: luisteren, spreken, lezen, schrijven, gecijferdheid en in dat kader het gebruiken van alledaagse technologie om te communiceren en om te gaan met informatie. In het verlengde van het talige component kreeg geletterdheid dus ook een ICT-/informatiegerichte component. 3 Wij als gemeenten, maar vooral ook organisaties en instellingen binnen onze regio, ondernemen diverse acties om laaggeletterheid terug te dringen. In bijlage 1 treft u een overzicht van deze activiteiten. 3.2 Volwasseneducatie als instrument in stimuleren arbeids- en/of maatschappelijke participatie In het licht van bovenstaande zien we volwasseneneducatie niet als een doel op zich, maar als een instrument dat in relatie tot het bredere gemeentelijk veld van sociaal beleid en welzijn kan worden ingezet om een volwaardige participatie aan de samenleving te bereiken. Volwasseneneducatie biedt in het bijzonder een meerwaarde voor een groep volwassenen die in een achterstandsituatie verkeert of hierin dreigt te geraken door een tekort aan maatschappelijke, sociale of beroepsmatige kennis en vaardigheden. We zien volwasseneneducatie als een middel om de taalvaardigheid (lezen, spreken, luisteren, schrijven) inclusief de digitale vaardigheid aan te scherpen en eventuele taalachterstanden te verminderen of weg te werken. Het is een middel om arbeidsparticipatie te stimuleren. Zowel in het 2 PWC, Zie ook: Feiten & Cijfers geletterdheid. Overzicht van de gevolgen van laaggeletterdheid en opbrengsten van investeringen voor samenleving en individu. Amsterdam: Stichting Lezen & Schrijven (i.s.m. Maastricht University School of Business and Economics Educational Research & Development). 3 Actieplan Laaggeletterdheid 'Geletterdheid in Nederland 2

13 verkrijgen van een baan, als ook in het behouden van werk. Daarnaast zien we volwasseneneducatie als een middel dat is gericht op het bevorderen en behouden van maatschappelijke participatie. Dit betekent dat we van onze uitvoerende organisaties verwachten dat zij niet alleen kwaliteit en deskundigheid leveren, maar ook kunnen laten zien dat volwasseneneducatie rendement heeft. Omdat mensen die moeite hebben met lezen en schrijven zich uit zichzelf niet zo gauw aanmelden (vaak ook uit schaamte) betrekken we instellingen bij onze aanpak waar laaggeletterdheid kan worden gesignaleerd en aandacht is voor doorverwijzing. Om zoveel mogelijk laaggeletterden te bereiken is een optimale spreiding van het aanbod aan volwasseneneducatie van belang. Conform de regionale WMO-visie organiseren we educatie en welzijn zoveel mogelijk in eigen dorp of stad (lokaal als het kan, regionaal als het moet). 3.3 Relatie met het naal Werkbedrijf en invoering Wet Taaleis Met het oog op de doelstelling arbeidsparticipatie is er ook een directe lijn met het Werkbedrijf. De gemeenten in de regio hebben het Participatiebudget volledig overgedragen aan het Werkbedrijf. Het Werkbedrijf is daardoor de verbindende schakel tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Ook het werkbedrijf signaleert dat het niet (voldoende) beheersen van de taal een belemmerende factor kan zijn in het vinden of behouden van werk. Het werkbedrijf ziet daarin het belang van taal. Op 1 januari 2016 zal de Wet Taaleis in werking treden voor inwoners die vanaf die datum recht op bijstand hebben. Deze wet bevalt een inspanningsverplichting voor bijstandsgerechtigden om de Nederlandse taal te beheersen, voor zover dit noodzakelijk is voor het verkrijgen, aanvaarden en het behouden van algemeen geaccepteerde arbeid. Vanaf 1 juli 2016 geldt de wet ook voor het zittende bestand. De wet Taaleis kent een aantal uitzonderingen, waarvan de belangrijkste is dat als je 8 jaar Nederlandstalig onderwijs hebt gehad, je geacht wordt aan het minimaal vereiste taalniveau te voldoen. Hierdoor zal het beroep erop beperkt zijn. Het Werkbedrijf regelt de afname van de taaltoets, waarmee wordt vastgesteld dat iemand wel of niet voldoet aan de Taaleis. De taaltoets wordt bekostigd uit het Participatiebudget. Er is afgesproken dat wanneer arbeid alleen wordt belemmerd door taal, de bijpassende taalcursus zal worden bekostigd vanuit het werkbedrijf en dus het Participatiebudget. Wanneer de afstand tot arbeid groter is, en er meerdere belemmeringen zijn naast taal, zal een deelnemer worden doorverwezen naar een taalcursus bekostigd vanuit de WEB. 3.4 Taal voor het leven Bij de aanpak van laaggeletterdheid raken de werkvelden volwasseneneducatie, bibliotheekwerk, welzijnswerk, voor- en vroegschoolse educatie en jeugdbeleid, werk en inkomen en Wmo elkaar. Laaggeletterdheid is een probleem dat ook maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven treft. In februari 2014 is met ondersteuning van Stichting Lezen & Schrijven vanuit het Actieplan Laaggeletterdheid het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio van start gegaan. Intensievere ondersteuning werd door Stichting Lezen & Schrijven geboden aan de zogenaamde Taal voor het Leven-regio s. De ministeries van OCW, VWS en SZW hebben op 6 maart 2015 gezamenlijk een brief aan de Tweede Kamer gestuurd over hun voornemen aan een vervolg op het Actieplan Laaggeletterdheid gezamenlijk inhoud te geven. Dit initiatief heeft de werktitel Tel mee met Taal gekregen. Een uitvloeisel van het bovenstaande is dat Stichting Lezen & 3

14 Schrijven de Taal voor het Leven aanpak inclusief intensievere ondersteuning m.i.v uit kan rollen over alle arbeidsmarktregio s van Nederland. In de Taal voor het Leven regio Rijk van werken we samen met private partners om gezamenlijk laaggeletterdheid in het Rijk van te voorkomen en te verminderen. Zij kunnen ook een eigen bijdrage leveren tegen de laaggeletterdheid (kracht van de samenleving benutten). We willen goede verbindingen tussen de beleidsterreinen leggen. Dat bereiken we niet alleen door inzet van een formeel onderwijs aanbod (diploma), maar ook door samenwerkingen te creëren met aanbieders van non-formeel onderwijs. Om voor de doelgroep een goede weg tot toeleiding te kunnen bieden is het van belang dat de zogenoemde taalpunten en taalhuizen vanuit de private sfeer verankerd zijn in een sterkt regionaal netwerk. Aanbieders van educatie behoren tot dit regionale netwerk en hebben grote belangen bij een goede samenwerking 4. Doelstellingen Educatie Educatie voor volwassenen is gericht op het verwerven van vaardigheden Nederlandse taal en rekenen inclusief digitale vaardigheden. Ons doel is om gezamenlijk met de relevante partners laaggeletterdheid in het Rijk van te voorkomen en te verminderen. Onze doelstellingen ten aanzien van de inzet van volwasseneneducatie zijn de volgende: - Het behoud en stimuleren van aansluiting met de arbeidsmarkt, en - Behoud van aansluiting met de maatschappij in verband met toename zelfredzaamheid/participatiesamenleving - Verbeteren van de taalvaardigheid van ouders/opvoeders van jonge kinderen en het vergroten van de ouderbetrokkenheid om zo achterstanden in onderwijs en maatschappelijk functioneren van kinderen terug te dringen. Een beperkte taalvaardigheid werpt een drempel op voor ouderbetrokkenheid. 5. Doelgroepen De WEB stelt dat volwasseneducatie bedoeld is voor inwoners van de gemeente(n) van 18 jaar of ouder die maximaal een opleidingsniveau vergelijkbaar met MBO niveau 1 hebben en allochtone volwassenen waarvan het traject niet onder de Wet Inburgering valt. Binnen die beperking behoren tot de doelgroepen: - analfabeten; - laaggeletterden, die hun vaardigheden Nederlandse taal en rekenen willen verbeteren, gericht op het bereiken van het ingangsniveau voor het beroepsonderwijs, zoals vastgesteld met de Wet referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen, ten einde eventueel aan een beroep opleidend traject te kunnen deelnemen; 4

15 - vrijwillige inburgeraars die hun Nederlandse taalvaardigheden beogen te verbeteren door deelname aan een opleiding Nederlands als tweede taal en/of het afleggen van het staatsexamen. 4 Met het oog op het beperkte beschikbare budget kunnen wij de doelgroep nader afbakenen, waarvoor binnen de WEB die vrijheid ons geboden wordt. De WEB biedt de mogelijkheid om binnen bovengenoemde doelgroepen nog prioritaire doelgroepen te benoemen. Wij kiezen ervoor om in te zetten op de volgende doelgroepen: Werkzoekenden met bijstandsuitkering (Participatiewet) Inwoners met bijstandsuitkering (Participatiewet) waarin het traject zich richt op maatschappelijke participatie. Ouders/opvoeders met jonge kinderen Ontwikkeling statushouders Met het oog op de huidige ontwikkelingen in de toestroom van vluchtelingen en de verwachte groei van statushouders vanaf 2016, is het mogelijk dat wanneer deze nieuwe groep statushouders de inburgering hebben afgerond er een extra vraag gaat ontstaan naar diverse NT1 en NT2 cursussen. Momenteel zijn er al wachtlijsten voor diverse cursussen. Te verwachten is dat deze wachtlijsten zullen groeien wanneer het budget niet zal worden verhoogd. Er is momenteel nog te weinig over deze groep bekend om hier een concreet aanbod op te ontwikkelen anders dan het reguliere aanbod. 6. Aanbod/inhoud educatie We willen ons aanbod aanpassen op onze visie en doelstellingen rond volwasseneneducatie, zoals verwoord in paragraaf 3 en 4. Dit betekent dat ons educatieaanbod bestaat uit de volgende producten: Opleidingen als bedoeld in art , lid b t/m e van de WEB. Hierbinnen kunnen de volgende opleidingen educatie worden onderscheiden: - opleidingen Nederlandse taal en rekenen, gericht op alfabetisering en op het ingangsniveau van het beroepsonderwijs (NT1), - de opleidingen Nederlands als tweede taal I en II die opleiden voor het niveau van het diploma Nederlands als tweede taal, bedoeld in het Staatsexamenbesluit Nederlands als tweede taal - de opleidingen Nederlands als tweede taal, gericht op beheersing van een basisniveau Nederlandse taal - de opleidingen Nederlands als tweede taal, gericht op alfabetisering Wanneer we bovenstaande mogelijkheden koppelen aan onze doelstellingen rond educatie en doelgroepen die we willen bedienen, dan komen we tot de productenindeling van: 4 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3, p.5/6 5

16 Inhoud NT2 NT2 Alfabetisering NT2 Staatsexamen I en II NT1 NT1 NT1 activering Het staat gemeenten op onderdelen vrij vorm en inhoud aan de opleidingen te geven. Uiteindelijk dient er aan het einde van de cursus een bepaald taalniveau bereikt te zijn. De opbouw van een cursus is altijd gebaseerd op (betekenisvolle delen) van de eindtermen volwasseneneducatie. Voor zowel cursussen voor NT1 als NT2 zijn hiervoor eindtermen vastgelegd. Het cursusaanbod zal daar dus aan voldoen. Het aanbod van de cursussen NT2 alfabetisering, NT2, Staatsexamen I en II en NT1 (activering) als aangegeven in bovenstaande tabel kennen een meer traditionele insteek. In klassikaal verband, kleine groepen of individueel wordt gewerkt aan een zo groot mogelijk taalbegrip. Voor alle cursussen geldt een maximale doorlooptijd van 3 jaar. In bijlage 2 is het productenoverzicht opgenomen inclusief toelichting op taalniveau, doelstelling, doelgroep, leeftijdsgrens, etc. Lokale spreiding Naast een passend aanbod willen we ook rekening houden met de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de educatievoorzieningen voor de doelgroep. Ons uitgangspunt hierin is lokale spreiding van aanbod met voldoende plaatsen. Gelet op de beschikbaarheid van de middelen in relatie tot het potentiële beroep op deze middelen, sturen we op een optimale inzet. We sturen hierbij ook op de toegankelijkheid van educatievoorzieningen op lokaal niveau. We maken hierbij een afweging in volume en kwaliteit. Beter een goede cursus op (redelijke) afstand, dan een beperkte voorziening dichtbij. Het aanbod is daarmee geconcentreerd op strategisch de juiste plekken, niet gecentreerd. 7. Verdeling beschikbare middelen educatievoorziening 2016/ Beschikbare middelen Voor 2016 is voor de arbeidsmarktregio in totaal een bedrag van ,10 beschikbaar voor volwasseneneducatie. Deze rijksbijdrage wordt in zijn geheel overgemaakt aan de contactgemeente. In onderstaande tabel is dit bedrag nader onderverdeeld per gemeente (ter vergelijking de bedragen ook voor 2015 vermeld). Te verwachten is dat in 2017 de bedragen bij benadering gelijk zullen zijn aan die van

17 Gemeente Rijksbijdrage 2016 ( ) Rijksbijdrage 2015 ( ) Beuningen Druten Berg en Dal Heumen Mook en Middelaar Wijchen Totaal Tot 2015 was het volgens de WEB gewoon om per gemeente voor het eigen budget educatie in te kopen. Een doelstelling van het samenvoegen van de budgetten per arbeidsmarktregio is te komen tot een meer doelmatige besteding van de middelen. In het verzorgen van het educatieaanbod willen we daarom zo flexibel mogelijk zijn, zodat inwoners uit alle gemeenten maximaal bediend kunnen worden. Door gedurende het jaar te monitoren waar de onderwijsbehoefte ligt, willen we hier op kunnen inspelen. Bijvoorbeeld wanneer er meer behoefte aan NT2 dan NT1 blijkt te zijn dan we op voorhand in hebben geschat. Of wanneer in een gemeente nog educatieplaatsen onbezet zijn, terwijl in een andere gemeente een wachtlijst is. Door te schuiven met budget en het optimaal vullen van een klas, verwachten we een meer doelmatige besteding van middelen. 8. Uitvoerende partners 8.1 Uitvoerende partijen volwasseneducatie De partijen die het aanbod volwasseneneducatie voor de gemeenten uitvoeren tot 2018 zijn ROC en ROC Rivor. De gemeente Druten heeft van oudsher het educatieaanbod door ROC Rivor laten verzorgen, hetzelfde geldt voor de overige gemeenten in hun relatie met ROC. De afbouwregeling van de WEB stelt dat de verplichte inzet van educatiemiddelen bij ROC s over een periode van 4 jaar (2015 t/m 2018) afgebouwd kan worden. Er is besloten om tot 2018 geen aanbesteding te doen. Aanleiding hiervoor is het belang van een soepele overgang zonder de instroom van cursisten te belemmeren. Vanaf 2016 zal het ROC een ontwikkelopdracht meekrijgen om efficiënter om te gaan met groepscontacturen en een bezuiniging te realiseren. 8.2 Contract beheer De contactgemeente heeft op basis van de WEB als taak om tot afspraken te komen met de uitvoerende partners. Dit betekent dat de gemeente de taak heeft om tot overeenkomsten te komen met ROC en ROC Rivor en de uitvoering hiervan te monitoren. 8.3 Monitoring We monitoren de uitvoering en resultaten via de kwartaal- en jaarrapportages die worden aangeleverd door de uitvoeringspartijen. Deze rapportages worden besproken met alle gemeenten. 8.4 Verantwoording In de contracten met de educatieaanbieders is opgenomen op welke wijze zij zich dienen te verantwoorden over de inzet van de educatiemiddelen en bereikte resultaten. Dit uit zich in het 7

18 bespreken van de kwartaalrapportages en jaarrapportage. Tevens dient de uitvoerder de financiële verantwoording aan de contactgemeente aan te leveren conform vereiste format van Single Information, Single Audit, zodat de contactgemeente namens de regio verantwoording aan het Ministerie van OC&W kan afleggen. 9. Samenwerking gemeenten 9.2 Samenwerkingsovereenkomst De WEB stelt de kaders voor de inzet van educatiemiddelen. Ook beschrijft de WEB de taken en bevoegdheden van de contactgemeente. Desalniettemin vinden we het voor onze regio van belang om een aanvullende samenwerkingsovereenkomst op te stellen, waarin we nadere afspraken met elkaar maken. In de samenwerkingsovereenkomst is vastgelegd welke verantwoordelijkheden de contact gemeente heeft, welke verantwoordelijkheden de regio gemeentes hebben en de totstandkoming van het regionaal programma. 9.2 Rol contactgemeente In de WEB is tevens bepaald dat bij uitvoeringsregeling één van deze gemeenten contactgemeente is en daarmee een coördinerende rol heeft. Binnen de arbeidsmarktregio Rijk van is dat de gemeente. De coördinerende rol van de contactgemeente uit zich in een drietal taken: - In overleg met de colleges van burgemeester en wethouders in de overige gemeenten in de regio, zorg te dragen voor de totstandkoming van een regionaal programma van educatievoorzieningen. - Afspraken te maken met aanbieders van opleidingen educatie overeenkomstig met het overeengekomen regionaal programma, en - De overige werkzaamheden die verband houden met het regionaal programma te coördineren De gemeente heeft als contactgemeente ook de taak verantwoording af te leggen aan het Rijk wat betreft de bestedingen van de educatiemiddelen. 10. Voorbereiding regionaal plan educatievoorzieningen 2018 Het nu voorliggende educatieplan stellen we op voor de periode van twee kalenderjaren 2016 en Voor 2018 stellen we een nieuw (meerjarig) plan op. Dit zal ook noodzakelijk zijn, gelet op enerzijds onze ervaringen met mogelijk nieuwe educatieaanbieders, anderzijds in verband met de aankondiging van het ministerie van OCW om in 2017 te evalueren of het educatiebudget opgaat in het gemeentefonds. Dit zal ook gevolgen hebben voor de berekeningswijze en daarmee hoogte van het educatiebudget voor onze arbeidsmarktregio. Het regionaal plan educatievoorzieningen 2018 zullen we in regionaal verband voorbereiden en opstellen. Dit doen we doen op basis van evaluatie over de periode 2016 en 2017, gesprekken met taalaanbieders en (oud-)cursisten en de uitkomsten van de ontwikkel opdracht. Samen met de landelijke kaders kunnen we op grond van onze regionale (en lokale) gegevens tot een gedegen educatieplan komen. 8

19 Bijlage 1: Overzicht activiteiten terugdringen laaggeletterdheid arbeidsmarktregio Rijk van Overzicht Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio 5 Sector 6 Wie Aanbod in/voor Bibliotheken - Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid - Bibliotheek Wijchen Beuningen, Berg en Dal, Heumen, Mook en Middelaar, Wijchen Berg en Dal - Bibliotheek Groesbeek Onderwijs - ROC - St Josephscholen - Conexus - Step - REA college - Martinusschool Millingen Berg en Dal - Peuteropvang Beuningen Beuningen - Stichting Kans en Kleur Wijchen - Stichting Oeverwal Beuningen - Montessorischool De Triangel Beuningen - Kinderopvang Humanitas Nederland - De eerste stap Wijchen Wijchen - School voor Ouders - Radboud Universiteit Nederland - Expertisecentrum Nederlands Nederland - Stichting ABC Gelderland Zorg & Welzijn Werk Overig - GGD Gelderland Zuid - Zorgbelang Gelderland - Tandem Welzijn Organisatie - Stip - Het Inter-Lokaal - ZZG Zorggroep - Canisius Wilhelmina Ziekenhuis - Stichting Perspectief - Gezondheidscentrum Lindenholt - Coöperatie integrale huisartsenzorg - Stuurgroep Hatert Gezond - Orthopedagoog en psycholoog - Vluchtelingenwerk Oost Nederland - Indigo - UWV - Leer werk Loket - Breed - Jongerenloket - Werkwijzer Mobiliteit - Facskills - Eberon & Zo - Wintertuin - Rotary - VVD gemeente Wijchen - PvdA gemeente Wijchen Gelderland Beuningen Nederland Wijchen Wijchen 5 In dit overzicht is de gemeente Druten niet meegenomen. De kernpartners van Druten v.w.b. laaggeletterdheid zijn ROC Rivor en Bibliotheek Rivierenland, welke kernpartners zijn aangesloten bij het Bondgenootschap voor geletterdheid Rivierenland. 6 In het overzicht ontbreken de recente aangemelde geïnteresseerden n.a.v. de Week van de Alfabetisering in september

20 - Rabobank Rijk van Inventarisatie van activiteiten Type Wat Aanbieder /lokaal Preventie VVE en OAB aanbod Kinderopvang en Lokaal scholen Inbedding in de zorg GGD Gelderland Zuid en Gemeente Lokaal project met regionale uitstraling Educatie Leesbevordering Formeel aanbod (lezen, rekenen, schrijven, digitale vaardigheden) NT1 en NT2 op verschillende niveaus ROC s Informeel taalaanbod STEP Lokaal Klik & Tik cursussen Bibliotheken Lokaal Computercursussen Verschillende Lokaal aanbieders Inburgeringscursus I&I Lokaal Taalpunt: specifiek Bibliotheken Lokaal aanbod (boeken) voor laaggeletterden Voorleesexpres Bibliotheken Lokaal Leesgroepen algemeen Bibliotheken Lokaal Leesgroepen voor Bibliotheken Lokaal cursisten Bibliotheek op school Bibliotheken Lokaal naal aangestuurd met lokaal aanbod in de kernen Ondersteuning Taalmaatjes Vluchtelingenwerk Welzijnsinstellingen Gilde Hulp bij formulieren of aanvraag van voorzieningen Eenvoudig communiceren Welzijnsinstellingen Vluchtelingenwerk Ouderenadviseurs Zorginstellingen Gemeenten, ROC, bondgenoten Lokaal Lokaal Lokaal en regionaal Herkennen en doorverwijzen Taalmeter: een instrument om vast te stellen of iemand laaggeletterd is. UWV/Werkbedrijf (nog niet volledig geïmplementeerd in werkwijze) naal Taalverkenner: verkort screeningsinstrument Te implementeren bij verschillende instellingen en op verschillende terreinen (schuldhulpverlening, gezondheidszorg, bijstand) Lokaal 10

21 dat sinds september 2015 op de markt is Informatie en advies Taalhuis: fysiek en digitale ontmoetingsplek voor laaggeletterden met taalhuisaanbod, ondersteuning vrijwilligers en (nog te ontwikkelen) overzicht van regionaal aanbod. Landelijk nummer voor educatie aanbod (NB doorverwijzing naar ROC s, maar t.z.t. doorverwijzing naar Taalhuis) Bibliotheek Gelderland Zuid i.s.m. vrijwilligers en netwerk Stichting Lezen & Schrijven Lokaal en regionaal Werving ROC naal manager Laaggeletterdheid; Diverse masterclasses en materialen Stichting Lezen & Schrijven en Gemeente naal 11

22 NT1 NT2 Bijlage 2: Tabel productenaanbod NT2 Alfabetisering Toeleiden naar Alfa C en indien mogelijk A1 2 NT2 Toeleiden van A1 naar A2, of mogelijk B1 3 Staatsexamen I en II 4 NT1 activering Staatsexamen I (B1 / 2F) Staatsexamen II (B2/3F) Van 0F naar 1F Maatschappelijke participatie Vaardigheden: lezen, spreken, schrijven, luisteren, rekenen, digitale vaardigheden Maatschappelijke en arbeidsparticipatie Vaardigheden: lezen, spreken, luisteren, digitale vaardigheden Vaardigheden: lezen, spreken, luisteren, maatschappelijke participatie Vaardigheden: lezen, spreken, schrijven, luisteren, rekenen, digitale vaardigheden 5 NT1 Van 1F naar 2F Maatschappelijke en arbeidsparticipatie Vaardigheden: lezen, spreken, schrijven, luisteren, rekenen, digitale vaardigheden Niet-inburgering plichtige anderstaligen. Allen hebben maximaal een opleidingsniveau vergelijkbaar met MBO niveau 1. Niet-inburgeringsplichtige anderstaligen, Niet-inburgeringsplichtige anderstaligen, - Ook toegankelijk voor NT2-er - Werkzoekenden - Werkzoekenden met uitkering - Werkenden - Ouders/opvoeders met jonge kinderen - Allen hebben maximaal een opleidingsniveau vergelijkbaar met MBO niveau 1. - Ook toegankelijk voor NT2-er - Werkzoekenden - Werkzoekenden met uitkering - Werkenden - Ouders/opvoeders met jonge kinderen - Allen hebben maximaal een opleidingsniveau vergelijkbaar met MBO niveau 1. Product Inhoud Taalniveau Doelstelling traject Doelgroep Leeftijdsgrens minimalemaximale groepsomvang Aantal unieke personen Geen Geen Geen Totaal