Sport I.W AT DOET DE N IJMEGENAAR AAN

Transcriptie

1 Bij zowel jongeren als volwassenen is de sportdeelname toegenomen. Jongeren zijn meer bij verenigingen gaan sporten en volwassenen meer bij commerciële sportcentra. Bij de doelgroepen voor de sportstimulering is de sportdeelname wat sterker gegroeid dan bij de overige Nijmegenaren. Over het algemeen gaat het goed met de sportclubs, maar de behoefte aan extra kader blijft groot. De tevredenheid over de gemeentelijke sportaccommodaties is toegenomen. De belangstelling voor de hardloopevenementen zit nog steeds in de lift en op het vlak van de topsport waren er weer opmerkelijke prestaties. I.W AT DOET DE N IJMEGENAAR AAN SPORT? Groei sportdeelname Zowel bij jongeren als volwassenen is de sportdeelname in de afgelopen twee jaar verder toegenomen, zo blijkt uit de Stadspeiling. Het aandeel volwassenen dat aan sport doet is gestegen naar 6. Ook het aandeel dat wekelijks sport nam toe (van 5 in 2007 naar 5 in 2009). 57% 6 Belangstelling voor voetbal en fitness toegenomen Bij volwassenen blijft het aandeel, dat aan fitness doet, groeien (van 13% in 2003 naar 27% in 2009). Ook hardlopen (1), wielrennen/mountainbiken (13%) en wandelen (1) zijn onverminderd populair. Verder lijkt ook de belangstelling bij volwassenen voor veldvoetbal, vecht en verdedigingssporten en yoga wat gegroeid te zijn. Bij de jongeren is met name de belangstelling voor veldvoetbal flink toegenomen: 29% van jarigen en 19% van jarigen is lid van een voetbalclub. Zowel jongens als meisjes zijn meer gaan voetballen. Ook het aantal jongeren, dat lid van een hockeyclub is, is gestegen. Verder hoort danssport (inclusief street en breakdance) bij de populairste drie sporten onder de jeugd % lid s po rtclub (4-17 jr) beoefent sport 2 23% lid s po rtclub Illustratie 1: sportdeelname bij Nijmegenaren 16 % 2 sport bij commercieel sportcentrum voetbal danssport, s treet-/breakdance hockey vecht- en verdedigings s po rt tennis paardensport 12 % 11% 19 % 29% Het percentage volwassenen dat bij commerciële sportcentra sport is verder toegenomen, het percentage 18 plussers dat lid is van een sportvereniging nam licht af. Voor het eerst is het aandeel volwassenen dat bij commerciële sportcentra sport (2) nu hoger dan het aandeel dat lid is van een sportvereniging (23%). In tegenstelling tot bij de volwassenen, zien we bij de jongeren een groei van het aandeel sportclubleden: van de 4 17 jarigen is lid van een sportclub, tegenover in Dit sluit aan bij bevindingen uit de sportverenigingsmonitor 2009: verenigingen met jeugdleden geven vaker aan dat het aantal leden in de afgelopen vier jaar gestegen is dan verenigingen zonder jeugdleden. Eerder liet de Jeugdmonitor zien dat de sportdeelname bij jongeren in 2007/2008 hoger lag dan in turnen, gymnastiek volleybal basketbal 4% jaa r jaar Illustratie 2: percentage sportclubleden onder jarigen en jarigen Bron: Jeugdmonitor 2008 De ontwikkelingen m.b.t. de belangstelling voor sporten bij volwassenen en jongeren sluiten aan bij het landelijke beeld. O&S Gemeente Nijmegen, november

2 Aandeel sporters iets hoger dan landelijk, aandeel sportclubleden vergelijkbaar met stedelijke gebieden De lokale cijfers over het aandeel sporters kunnen we voor het jaar 2007 vergelijken met landelijke cijfers verzameld door het SCP. Van de 6 79 jarige Nederlanders doet 6 minimaal 1 keer per maand aan sport en is 34% lid van een sportvereniging. Voor Nijmegen liggen deze percentages op 67 respectievelijk 31%. Dat het aandeel sportclubleden wat lager is dan het landelijk gemiddelde past in het beeld dat het aandeel sportclubleden afneemt, naarmate de stedelijkheidsgraad toeneemt (RSO referentiecijfers voor 2008 van het Mulier Instituut). Dat heeft onder meer te maken met het relatief grote aandeel nietwesterse allochtonen in steden. Vooral allochtone meisjes en vrouwen zijn relatief weinig lid van een sportclub. In gemeenten die vallen in de categorie (zeer) sterk stedelijk is het aandeel sportclubleden ongeveer even hoog als in Nijmegen. Voor fitness is het beeld andersom: uit gegevens van het SCP blijkt dat stedelingen vaker aan fitness doen dan bewoners van dorpen. Een vergelijking met een aantal afzonderlijke steden is voor de sportdeelname bij volwassenen niet mogelijk, omdat de bevolkingsonderzoeken in met Nijmegen vergelijkbare steden niet hetzelfde zijn opgezet. De sportdeelname bij de jeugd kunnen we voor de jarigen vergelijken met steden in Gelderland; in Nijmegen is het aandeel jongeren dat lid van een sportclub is hoger dan in Arnhem en Ede en wat lager dan in Apeldoorn. Sportdeelname relatief sterk toegenomen bij doelgroepen sportstimulering De Jeugdmonitor 2008 laat zien dat sportstimulering vooral effectief is bij de jeugdige doelgroepen, die minder aan sport doen: niet westerse allochtone jongeren en jongeren in aandachtsgebieden. Van de basisscholieren, die deelnemen aan sportstimuleringsactiviteiten, wordt 1 op de 7 naar aanleiding van die activiteiten lid van een sportclub; bij degenen woonachtig in aandachtsgebieden geldt dat voor 1 op de 5 en bij de niet westerse allochtone scholieren voor 1 op de 4. Hierbij aansluitend zien we in illustratie 3 dat de verschillen in het aandeel sportclubleden tussen autochtone jongeren en niet westerse allochtone jongeren en tussen jongeren in de aandachtsgebieden en jongeren in de overige gebieden wat kleiner geworden zijn. Ook bij de volwassenen zijn deze verschillen wat kleiner geworden. totaal 4-17 jaar aandachtsgebieden overige gebieden niet-wes ters e allo chto nen autochtonen % 69% 67% Illustratie 3: aandeel 4 17 jarigen dat lid is van een sportvereniging Behalve op de jeugd, de niet westerse allochtonen en personen woonachtig in de aandachtsgebieden richt het sportstimuleringsbeleid in Nijmegen zich ook op 50 plussers, minima en mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking. Kijken we naar de sportdeelname onder volwassenen dan zien we dat vanaf 2003 met name personen in de leeftijdscategorieën jaar en 65 jaar en ouder meer mensen zijn gaan sporten jaar jaar jaar jaar 65+ Alle Nijmegenaren 3 49% 6 57% 84% 7 77% Illustratie 4: aandeel sporters onder volwassenen, naar leeftijdscategorie Gegevens uit de sportverenigingsmonitor 2009 duiden erop dat het aantal sportclubleden met een functiebeperking is toegenomen. O&S Gemeente Nijmegen, november

3 Sterke samenhang tussen sportdeelname en opleidingsniveau Het opleidingsniveau is een belangrijke achterliggende factor bij de eerder genoemde verschillen in sportdeelname tussen de wel en niet aandachtsgebieden en tussen allochtonen en autochtonen. Uit nadere analyses van de uitkomsten van de Stadspeiling blijkt keer op keer dat het opleidingsniveau een sterk bepalende factor voor de sportdeelname is. Hoogopgeleiden doen meer aan sport dan laag en middelbaar opgeleiden. Tot de bewoners van de aandachtsgebieden en de niet westerse allochtonen behoren relatief weinig hoogopgeleiden. Bij volwassenen is het verschil in sportdeelname tussen hoog en lager opgeleiden in de periode niet kleiner geworden. Bij de jongeren is dat wel het geval. In de periode is het aandeel vmbo leerlingen dat wekelijks sport en dat lid is van een sportvereniging relatief sterk gestegen (zie illustratie 5) % % vmbo 71% havo/vwo Illustratie 5: percentage jarigen dat lid is van een sportvereniging, naar opleidingsniveau Bron: Jeugdmonitor, O&S Verschillende redenen om geen lid van een sportclub te worden De meest genoemde redenen waarom jongeren geen lid van een sportclub willen worden, zijn: geen tijd, geen zin om iedere week te trainen en competitie te spelen en de voorkeur geven aan sporten op veldjes en pleintjes in de buurt. Een andere reden is dat de ouders het niet kunnen betalen: voor 1 op de 11 jongeren is dat een reden om niet bij een sportclub te gaan. De sportverenigingsmonitor laat in dit verband zien dat circa de helft van de sportverenigingen met leden onder de 18 jaar het gemeentelijke sportfonds niet kent. Via dit fonds kunnen kinderen van 6 tot 18 jaar uit gezinnen met een laag inkomen lid van een sportclub worden. Het fonds vergoedt de contributie (wordt rechtstreeks aan verenigingen overgemaakt) en de eerste sportattributen. II.H OE GAAT HET MET HET SPORTAANBOD? Veel clubs met ambitie Bij twee derde van de sportclubs bleef het ledental in de afgelopen 4 jaar ongeveer even groot; bij 23% nam het aantal leden toe en bij 1 daalde het aantal leden. Groei van het aantal leden komt vooral voor bij grotere clubs en ook wat meer bij clubs met alleen jeugdleden. Vooral voetbalclubs melden een groei. Verder vindt de groei verspreid over verschillende sporttakken plaats. Deze bevindingen uit de sportverenigingsmonitor 2009 sluiten aan bij eerder vermelde uitkomsten van de Jeugdmonitor en Stadspeiling. Beide onderzoeken tonen een groei van het aantal sportclubleden onder jongeren. De Jeugdmonitor 2008 laat verder zien dat met name het aandeel leden van voetbalclubs flink is toegenomen, zowel onder jongens als onder meisjes. Veel clubs streven naar een groter ledental: twee derde van de clubs geeft aan dat een groei van het aantal leden tot de belangrijkste ambities voor de komende vier jaar behoort. En circa een derde van de clubs streeft naar betere prestaties (23%) of prestaties op topsportniveau (1). Behoefte aan kader even groot als in 2005 Net als in 2005 is het tekort aan kader een belangrijk knelpunt bij sportverenigingen: een derde heeft onvoldoende vrijwilligers en in totaal twee derde van de clubs is op zoek naar (extra) vrijwilligers. Clubs zoeken vooral naar bestuurs en commissieleden, trainers en mensen voor bar en kantinediensten. De Stadspeiling laat zien dat het aandeel volwassenen, dat zich als vrijwilliger inzet voor sportclubs, sinds 2003 ongeveer gelijk gebleven is (). Een ander (mogelijk) knelpunt bij een deel van de sportclubs is de financiële positie: 1 op de 7 clubs omschrijft de financiële positie van de club als minder gezond () of zorgwekkend (7%); 13% ervaart reeds de gevolgen van de kredietcrisis en nog eens 31% verwacht er komende periode last van te krijgen. Men vreest vooral een terugloop van sponsorinkomsten. Tevredenheid bij sportclubs over samenwerking met partners Driekwart van de clubs wordt ondersteund door of werkt samen met 1 of meer partners. Het gaat met name om andere sportverenigingen, Sportservice Nijmegen, sportbonden/ federaties en onderwijsinstellingen (basisscholen, voortgezet onderwijs scholen, ROC, HAN en Transferpunt Sport). Uit de sportverenigingsmonitor mogen we voorzichtig afleiden dat er in 2009 wat meer samenwerking tussen clubs en partners is dan in De ondersteuning en samenwerking ligt op O&S Gemeente Nijmegen, november

4 verschillende vlakken, waaronder sportstimulering, ondersteuning van het kader bij verschillende activiteiten, de inzet van stagiaires en kennisuitwisseling. Voor alle soorten partners, waar de clubs mee samenwerken, geldt dat een meerderheid van de clubs tevreden is over het resultaat van de samenwerking. Maar er zijn ook de nodige clubs die geen duidelijk oordeel over de samenwerking geven, deels omdat de samenwerking nog niet zo lang bestaat en deels omdat men noch tevreden, noch ontevreden is. Tevredenheid over gemeentelijke sportaccommodaties toegenomen In de afgelopen jaren heeft de gemeente geïnvesteerd in de kwaliteit en het onderhoud van binnen en buitensportaccommodaties. Dat heeft geleid tot een toegenomen tevredenheid bij sportclubs over de gemeentelijke sportaccommodaties. De sportverenigingsmonitor 2009 laat zien dat 74% van de clubs, die gebruik maken van 1 of meer gemeentelijke sportaccommodaties, in het algemeen tevreden is over die accommodaties (was 5 in 2005); 14% is er ontevreden over (was 21%). Gevraagd is naar allerlei aspecten van de accommodaties, bijvoorbeeld de kwaliteit van de vloeren en velden, de verlichting van de zalen en velden en het onderhoud van de accommodaties. Over de meeste aspecten zijn de clubs tevreden. Voor zover er ontevredenheid over binnensportaccommodaties is, gaat het met name om het schoonmaken van de accommodatie (douches, toiletten, kleedruimtes en vloer), het zaalklimaat (verwarming, ventilatie, temperatuur) en parkeermogelijkheden. Voor zover er onvrede is bij buitensportaccommodaties gaat het met name om parkeermogelijkheden en de bewegwijzering naar het sportpark. Oordeel over sport en speelplekken verbeterd In de periode is het bereik van sport en speelplekken in de buurten toegenomen naar 89% van de jarigen en 63% van de jarigen. Veel jongeren geven aan na schooltijd het liefst bij verenigingen en/of op veldjes en pleintjes in de buurt te sporten. De behoefte aan extra sportplekken in de buurt blijft groot, maar is ten opzichte van 2003 wel afgenomen. Er is met name behoefte aan plekken waar men kan voetballen en/of elkaar kan ontmoeten % % 39% 4 11% 31% % 33% 27% jaar jaar (bijna) no o it <1 keer per week we kelijks Illustratie 6: gebruik van sport en speelplekken in 2003 en 2008 Bron: Jeugdmonitor, O&S Veel jongeren maken gebruik van Cruyff Court Ruim de helft van de jarigen in Hatert maakt gebruik van het Cruyff Court in de wijk, zo blijkt uit de Jeugdmonitor En ook een vijfde van de jongeren in de omliggende wijken gaat er wel eens naartoe. Daarmee is het bereik van het Cruyff Court een stuk hoger dan van de andere sport en speelplekken in Hatert. Het Mulier Instituut heeft het gebruik en de effecten van de Cruyff Courts in drie steden, waaronder Nijmegen, uitgebreid geëvalueerd. De enthousiaste gebruikers geven aan dat ze meer en beter zijn gaan voetballen. Ze zijn trots op hun veld. Aandachtpunten zijn onder meer de conflicten tussen groepen gebruikers en de overlast die mensen, die dichtbij een court wonen, ervaren. Het is zaak om deze in goede banen te leiden. Hiertoe zijn in Nijmegen de Cruyffberaden in het leven geroepen, waarin door overleg tussen gebruikers en aanwonenden vinger aan de pols wordt gehouden en zonodig maatregelen worden getroffen. Gesteld wordt verder dat er nog onbenutte mogelijkheden liggen als het gaat om het organiseren van activiteiten op de courts en het stimuleren van doorstroming naar voetbalclubs. Naschools sportaanbod in trek Op veel basisscholen, met name de brede scholen en de sportieve scholen, is er een aanbod van naschoolse sportactiviteiten. Ook bij de buitenschoolse opvang is een dergelijk aanbod in ontwikkeling. Voor alle basisscholen tezamen geldt dat circa een derde van de scholieren er gebruik van maakt. Bij de brede scholen geldt dat voor circa de helft van de scholieren, en bij de sportieve scholen voor circa twee derde. Veel scholieren, die aan de naschoolse activiteiten deelnemen, geven aan deze activiteiten leuk te vinden. O&S Gemeente Nijmegen, november

5 III.HOE GAAT HET MET DE SPORTEVENEMENTEN Hardloopevenementen groeien door Het aantal deelnemers aan de Zevenheuvelenloop is in de afgelopen jaren doorgegroeid, van circa in 2004 naar bijna in Ook het aantal deelnemers aan de Marikenloop nam verder toe, tot circa loopsters in Na het afgelasten van de Vierdaagsemarsen in 2006 nam het aantal deelnemers het jaar daarna af tot , maar in 2008 steeg het aantal weer tot en in 2009 gingen wandelaars van start. De Vierdaagsemarsen staan nummer 3 in de landelijke Evenementen Top 100, die op basis van bezoekersaantallen en media aandacht wordt samengesteld. En de Zevenheuvelenloop behoort, evenals de Vierdaagsemarsen, tot de top 10 van sportevenementen in Nederland qua deelnemersaantal. Andere grotere sportevenementen in Nijmegen zijn de nationale kampioenschappen judo voor personen onder de 20 jaar en voor clubteams en het baanatletiekevenement Nijmegen Global Athletics. Hoge waardering voor loopevenementen In het kader van de Evenementenmonitor is in 2008 bij twee loopevenementen de Vierdaagsemarsen en de Zevenheuvelenloop een peiling onder de deelnemers gehouden. De waardering voor beide evenementen is hoog (gemiddelde rapportcijfer: 8,3). Een ruime meerderheid van de bezoekers komt van buiten Nijmegen en omgeving. De deelnemers aan de Vierdaagsemarsen zorgen voor veel extra inkomsten. Naar schatting geven ze 7,6 miljoen euro in de stad uit, vooral in de horeca, in winkels en tijdens de Vierdaagsefeesten. De bestedingen door Zevenheuvelenloop deelnemers zijn geraamd op euro. IV.H OE GAAT HET MET DE TOPSPORT Bijzondere prestaties in de afgelopen periode Voor diverse sporten geldt dat er in Nijmegen op hoog niveau gesport wordt: voetbal, basketbal, hockey, ijshockey, volleybal, turnen, vecht en verdedigingssporten en atletiek. Meer dan 10 verenigingen komen uit in de hoogste of één na hoogste competitieklasse. Opvallende prestaties in de afgelopen jaren waren onder meer de deelname aan de UEFA cup door NEC in seizoen 2008/2009 de club werd pas in de derde ronde uitgeschakeld door Hamburger SV, het winnen van de nationale beker in 2009 door ijshockeyploeg Nijmegen Devils en het winnen van het NK judo voor clubteams in 2008 door het Hodij Coatings Judo Team. Bronnen Stadspeilingen 2003, 2005, 2007 en 2009, O&S Jeugdmonitor 2003 en 2008, O&S Sportverenigingsmonitor 2005 en 2009, O&S Peilingen Vierdaagsemarsen en Zevenheuvelenloop in kader van evenementenmonitor, 2008, O&S E MOVO rapporten over steden in Gelderland (Nijmegen, Arnhem, Apeldoorn), 2008/2009 Rapportage sport 2008, Sociaal en Cultureel Planbureau/W.J.H. Mulier Instituut, Den Haag, 2008 Referentiecijfers Richtlijn Deelname Onderzoek (RSO) uit 2008, W.H.J. Mulier Instituut Scoren op het Cruijff Court, winnen in de wijk, W.H.J. Mulier Instituut, 2009 Websites van Vierdaagsemarsen, Zevenheuvelenloop en diverse sportclubs O&S Gemeente Nijmegen, november