In dit voorstel wordt uitgewerkt hoe we deze twee thema s in 2014 en 2015 willen gaan oppakken.

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Voorbereidingskrediet De raad wordt voorgesteld: 1. In de periode in totaal ,- beschikbaar te stellen en de kosten te dekken door een onttrekking uit de reserve afvalverwerking. 2. De Beleidsbegroting hiervoor aan te passen conform vermeld meerjarig kostenoverzicht. 1. Aanleiding Op 3 september 2013 is een interactieve sessie georganiseerd met de raad over afval en grondstoffen nu en in de toekomst. Centrale boodschap: Hengelo doet het goed, maar het moet nog beter! Vanuit de raad zijn 2 thema s benoemd die de komende periode moeten worden opgepakt: - Consolideren van de met Diftar behaalde resultaten. - Voorbereiden van de scenariokeuze zodat de raad in een later stadium een besluit kan nemen over de toekomstige inzamelsystematiek In dit voorstel wordt uitgewerkt hoe we deze twee thema s in 2014 en 2015 willen gaan oppakken. De dekking voor onze voorstellen kan worden gevonden in de afvalreserve. Tijdens de raadvergadering van 29 januari 2013 is de nota Tot op het bot, behandeld. In de nota is aangegeven dat voor de komende 5 jaar jaarlijks een claim van ,- op de afvalstoffenreserve is gelegd voor innovatie en doorontwikkeling van ons afvalbeleid. Daarnaast is in deze reserve tot en met 2015 rekening gehouden met een jaarlijkse claim voor 2 fte extra toezicht ad ,-. 2. Consolidatie richting 2015 In Hengelo hebben we in 2012 de eerste stap gezet met de invoering van Diftar. Deze methode heeft in het eerste jaar aantoonbare resultaten opgeleverd. Onderstaande grafiek toont aan dat de hoeveelheid afval per persoon flink is afgenomen. Hengelo neemt inmiddels in de regio een leidende positie in. Een resultaat waar we als stad trots op mogen zijn! De komende jaren willen we inzetten op consolidatie van de behaalde resultaten. Dit doen via een actieplan, waarmee we een gedragsbeinvloeding bij onze burgers willen realiseren. Door het aanpassen en verbeteren van de huidige infrastructuur. En door het intensiveren van de handhaving op plekken waar relatief veel overlast is. Met deze maatregelen verwachten wij te kunnen voldoen aan de doelstellingen uit LAP2, om in 2015 tenminste 65% van het restafval gescheiden te houden en voor nuttige toepasing aan te wenden. 2.1 Project Gedragsbeinvloeding Gedragsbeinvloeding is een belangrijk instrument waarmee we het aanbiedgedrag van onze burgers kunnen sturen. Elders in het land zijn hiermee interessante resultaten behaald.

2 We willen een actieplan maken en uitvoeren, waarmee we een gedragsverandering bij onze inwoners op gebied van afvalscheiding en/ of tegengaan zwerfafval willen bewerkstelligen. In dit plan komen de volgende onderwerpen aan de orde: - Participatie/beloning - Slimmere voorzieningen/middelen - Prikkels ter beïnvloeding - Investering in inrichting opdat afvaldump en zwerfafval wordt voorkomen - Overige zaken Toelichting: 1) Hoe bewerkstelligen we bij bewoners de bewustwording dat afval grondstof is. En dat bewoners dus thuis nadenken over preventie en afvalscheiding in grondstoffen. 2) Een kleine groep inwoners plaatst illegaal (grof) huishoudelijk afval naast ondergrondse afvalcontainers en/of bij de milieueilandjes (afvaldump). Hoe kunnen we dit gedrag veranderen en de omgeving (redelijk) schoon houden? Om gedrag van burgers te veranderen is meer nodig dan het overtuigen van mensen met rationele argumenten. Door burgers op zo'n manier te benaderen dat het een direct effect heeft op hun gedrag, kan tijd en geld bespaard worden. Bij gedragsverandering moet men daarom op een andere manier te werk gaan dan vaak gedacht wordt: niet via bewustwording maar middels andere vormen van zowel bewuste als onbewuste beïnvloeding. Bij de energie en middelen die worden gestoken in het overtuigen van mensen wordt bovendien vaak onvoldoende stilgestaan bij de effecten en het meten daarvan. Kosten: Voor dit project wordt subsidie aangevraagd bij Nedvang. Aanvullend is in 2014 en ,- nodig voor het uitvoeren van twee concrete projecten. 2.2 Handhaving intensiveren en verbeteren Hengeloers zijn sinds de invoering van Diftar steeds beter hun afval gaan scheiden. De hoeveelheid aangeboden grondstoffen op een aantal van onze milieu-eilanden overtreft de verwachting. Met als schaduwkant dat we slachtoffer van ons eigen succes dreigen te worden. Op plekken in de stad zijn er bijplaatsingen naast de containers en zwerfvuil. Dit levert ergernissen op bij onze inwoners. Goede gerichte handhaving is een belangrijk instrument om hier grip op te krijgen De medewerkers van de afdeling STZ zijn bevoegd verbaliserend op te treden bij overtredingen zoals het plaatsen van afval op en naast de (mini)containers en het illegaal storten van afval. De medewerkers van STZ controleren dagelijks op het naleven van de spelregels' voor het aanbieden van afval. Bij constatering van een overtreding zoekt Stadstoezicht uit wie daarvoor verantwoordelijk is. Overtreders lopen kans op een boete die flink kan oplopen. De afgelopen 3 jaar zijn gemeentebreed twee extra handhavers ingezet op afval t.l.v. de afvalreserve. Willen we gericht de leefomgeving rond de milieueilanden beheersbaar maken en houden, dan is verlenging van deze tijdelijke uitbreiding noodzakelijk. Voorgesteld wordt daarom ook in 2014 en 2015 tijdelijk twee fte extra in te zetten voor handhaving. De kosten hiervoor bedragen ,-. Deze kosten zijn gebaseerd op 1319 productieve uren en het sectortarief van de sector WVL van Voorbereiden trendbreuk richting 2030 Met de hierboven beschreven maatregelen verwachten wij de doelstelling uit LAP2 van 65% hergebruik in 2015 te kunnen gaan realiseren. Maar daarmee zijn we er nog lang niet. De komende decennia moet een trendbreuk worden gerealiseerd om te kunnen voldoen aan de milieudoelstellingen op zowel landelijk als Europees niveau. In de recente ministeriële brief Van Afval naar Grondstof wordt ingegaan op de verschuiving van een lineaire naar circulaire economie. Deze omslag vraagt om een trendbreuk in het denken over afval. Duurzaamheid wordt het centrale thema. Alleen door slimmer, efficienter en zorgvuldiger om te gaan met grondstoffen kunnen wij op termijn in onze welvaart blijven voorzien. De brief van minister Mansveld sluit nauw aan bij de doelstellingen zoals verwoord in de Twentse afvalvisie. Deze vraagt de Twentse gemeenten de

3 doelstelling van een afvalloos Twente te omarmen. Gestreefd wordt naar een hergebruikpercentage van 90% en nog slechts 50 kilogram huishoudelijk restafval per inwoner in Met de huidige stand der kennis denken wij dat het scenario van milieu-eilanden zoals dat is geschetst in de Twentse afvalvisie het best past bij de Hengelose situatie. Maar gezien de ingrijpendheid van de keuzes voor de Hengelose burgers achten wij gedegen nader onderzoek noodzakelijk. Alleen dan kan de raad een weloverwogen keuze maken. Oftewel wat is het voor Hengelo beste scenario om de noodzakelijke trendbreuk van afval naar grondstof te kunnen realiseren? Daarom willen we de komende twee jaar gaan gebruiken voor het voorbereiden van de trendbreuk. We gaan onderzoek doen naar de drie scenario s uit de Twentse afvalvisie. Daarnaast willen we deelnemen aan het landelijke project voedselresten in de afvalwaterketen? Wat levert de trendbreuk ons op termijn op? De trendbreuk die we de komende jaren willen realiseren leidt tot een aanzienlijke structurele verlaging van de afvalstoffenheffing. De trendbreuk richt zich op het voorkomen van verspilling, het nog beter scheiden, effectiever inzamelen en duurzamer verwerken van de ingezamelde grondstoffen en materialen. Ze vormen daarmee een belangrijk onderdeel van de circulaire economie. 3.1 Voorbereiden van de scenariokeuze door de raad De Twentse afvalvisie schetst drie scenario s, waarmee de noodzakelijke trendbreuk gerealiseerd kan worden. Deze lichten we hieronder kort toe: Scenario 1. Milieu-eilanden Bij dit scenario worden voor alle deelstromen milieu-eilanden gerealiseerd. Milieu-eilanden zijn groepen verzamelcontainers in de wijk waar behalve restafval diverse grondstoffen als glas, textiel, oud papier en karton en kunststof verpakkingsafval gescheiden worden ingezameld. Dit geldt zowel voor hoog- als laagbouw. Voor de succesvolle implementatie van milieu-eilanden dienen burgers te worden gestimuleerd om een extra afstand af te leggen voor het inleveren van grondstoffen. De ervaring in Hengelo leert dat burgers daar best bereid toe zijn. Vanaf 2010 zijn bij de winkelcentra milieu-eilanden gecreëerd voor plastic, oud papier, glas, textiel en blik. Een groeiend aantal gebruikers weet de eilanden inmiddels te vinden. De hoeveelheid aangeleverde grondstoffen bij de milieu-eilanden neemt nog steeds toe. Scenario 2. Omgekeerd inzamelen Bij omgekeerd inzamelen worden de herbruikbare stromen (gft, papier en plastic) met minicontainers bij huishoudens opgehaald. Inwoners krijgen bij de inzameling van de herbruikbare stromen een hoog serviceniveau. Op het restafval wordt de service voor inwoners verlaagd. Zij moeten dit zelf wegbrengen naar (ondergrondse) verzamelcontainers op wijk- of buurtniveau. De gedachte bij dit model is dat afvalscheiding gestimuleerd wordt door de herbruikbare fracties aan huis op te halen en het comfort te verminderen op de ongescheiden fractie restafval. Deze fractie moeten inwoners zelf wegbrengen. Scenario 3. Grondstoffenton Uitgangspunten bij het model waarbij de droge en herbruikbare fractie wordt ingezameld is het inzamelen van deelstromen op basis van bronscheiding. Uitgegaan wordt van bij elk huishouden drie containers voor restafval, gft en droog en herbruikbaar. In de container voor de droge en herbruikbare fractie mogen inwoners papier, hard en zacht plastic, textiel, ferro, non-ferro, kunststofverpakkingen, hout, klein elektrische apparaten stoppen. Deze droge en herbruikbare fractie wordt na inzameling gesorteerd en kan daarna afgezet worden bij grondstofvragers. De gedachte bij dit model is inspelen op comfort. Inwoners hoeven nauwelijks meer zelf te scheiden. Dat gebeurt achteraf via een nascheiding. Kritiek punt is dat de grondstoffenton vraagt om intensieve nascheiding, waarbij drankenverpakkingen gescheiden worden van plastic en plastic naar soort verder gescheiden wordt. Ervaringen met het nascheiden van Nederlands afval afkomstig uit een grondstoffenton moeten nog opgebouwd worden. Duidelijk is in ieder geval wel dat deze variant vraagt om forse investeringen in scheidingsfabrieken. Resultaat De opbrengst van het project is een uitwerking van de drie scenario s op basis waarvan het gemeentebestuur een afgewogen keuze kan maken. Voor elk van de 3 scenario s geven we antwoord op de volgende vragen: - Welke aanpassingen zijn nodig ten opzichte van de huidige inzamelstructuur?

4 - Wat zijn de effecten op de hoeveelheid restafval in kg per inwoner? - Wat zijn de consequenties voor de inzamel- en verwerkingskosten? Kosten Er is een projectbudget nodig voor externe kosten van ,- voor het ontwerp, voorbereiding en aanleveren van het realisatie- en communicatieplan. Het krediet voor de daadwerkelijke realisatie van de voorzieningen wordt in een later stadium afzonderlijk ter besluitvorming voorgelegd aan de raad. 3.2 Project Voedselresten in de afvalwaterketen? Op dit moment verzamelen we etensresten en tuinafval gezamenlijk in. Maar eigenlijk is dat helemaal niet zo n goede keuze. Aan de ene kant hebben we etensresten: dagelijks in kleine hoeveelheden. En aan de andere kant hebben we tuinafval: een aantal maal per jaar maar grote hoeveelheden. Door de verschillen in hoeveelheid en frequentie ontstaan klachten over stank, vastvriezen, te groot of te kleine container. Daarnaast is er voor hoogbouw en appartementen is er geen mogelijkheid etensresten te kunnen scheiden. Het doel is een betere inzameling c.q. verwerking van etensresten en tuinafval te realiseren. Daarbij moet nu ook een oplossing geboden worden voor de ongeveer hoogbouw/appartementen in de stad. Er zijn meerdere verwerkingsmethoden die milieukundig en kostentechnisch beter uitpakken. De huidige inzichten en technische kennis is relatief nieuw. Onderdelen: Landelijk inventarisatie en onderzoek verwerking etensresten (STOWA-RIONED consortium) Rapportage van ervaringen gebruik composteren, fermenteren, gootsteen vermaler, Voorstellen voor de gemeente Hengelo Realisatieplan voor besluitvorming gemeentebestuur Voordelen Het gescheiden inzamelen en verwerken van etensresten en tuinafval levert een direct voordeel op in inzameling en verwerking. Simpelweg het laten drogen van tuinafval levert al een grote besparing op gewicht. Alternatieven voor het inzamelen van etensresten maakt wellicht de huidige groene container overbodig. Nieuwe technische ontwikkelingen op het gebied van vergisting en energie terugwinning op decentraal niveau (smart grids) bieden op langere termijn ook voordelen. Zo is de potentiële besparing op etensresten op langere termijn circa ,- per jaar. Voor de uitwerking van dit project is een kennis inhoudelijke bijdrage nodig op landelijk niveau. De gemeente Hengelo is deelnemer in het consortium van STOWA, RIONED, Waternet Amsterdam, gemeente Apeldoorn, Twente milieu, Attero en diverse waterschappen. De kosten voor Hengelo van deelname in het landelijk onderzoek bedragen eenmalig ,-. 4. Projectleider Voor de begeleiding vanuit de gemeente van de hierboven beschreven projecten en activiteiten is een projectleider (0,83 fte) nodig. Op basis van uurtarief en overhead bedragen de kosten ,- op jaarbasis. Deze kosten zijn gebaseerd op 1319 productieve uren en het sectortarief van de sector WVL van Recapitulatie kosten Kostenoverzicht Projectleider (0,83 fte) Handhaving (2 fte)

5 Kostenoverzicht Ontwerpkosten optimaliseren Infrastructuur (1-2 maand externe capaciteit) Project gedragsbeïnvloeding (zie offerte) 25 Deelname consortium 35 Totaal per jaar

6