Voorwoord Eerste kennismaking... 6

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorwoord Eerste kennismaking... 6"

Transcriptie

1 PC Hooftcollege

2 Inhoud Voorwoord Eerste kennismaking Wie zijn wij? Werkwijze Resultaten Slagingspercentage schooljaar Slagingspercentage schooljaar Opbrengsten Uitstroombestemmingen Uitstroomprofiel vervolgonderwijs Uitstroomprofiel arbeidsmarkt Uitstroomgegevens Tussentijdse uitstroom... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Verklaringen voor de wijzigingen in profiel en leerroute Ons onderwijs De lesdag Lesrooster Eten en drinken op school Schooltijden en onderwijsuren Schoolvakanties, studiedagen en lesuitval Klassen Leerwegen en vakken VMBO-KGT VMBO-B Entree-opleiding Arbeidstoeleiding Praktijkvakken Stage Leergebiedoverstijgende kerndoelen (LGO) Leermiddelen Schoolboeken Schoolspullen Computergebruik Dyslexie en dyscalie Toetsen, proefexamens, diploma Toetsweken Methodeonafhankelijke toetsen en de referentieniveaus taal/rekenen Rapporten en overgang Staatsexamen Slaag- en zakregelingen Onze begeleiding Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 2

3 3.1 Geïntegreerde begeleiding Leerlingvolgsysteem Ontwikkelingsperspectief Groepsplan en plan van aanpak Leerlingbesprekingen Leerlingdossiers Veilig schoolklimaat Schoolterrein Kleding Meegebrachte artikelen Bedrijfshulpverlening Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Pestprotocol Nabijheid en preventie Escalatie Time-out, schorsing, verwijdering Verzekeringen en schade Ziekte en medicijngebruik op school Medicijngebruik op school Medisch handelen Leerlingenvervoer en zelfstandig reizen De schoolorganisatie Schoolleiding en interne begeleiding Locatiedirecteur Bouwcoördinatoren Onderwijskundig begeleiders Orthopedagogen en schoolmaatschappelijk werk Decaan/stagebegeleider Coach Het locatiemanagementteam Commissie voor de Begeleiding Leo Kanner Onderwijsgroep Samenwerking met ouders Informatie-avonden en rapportdagen Schoolwebsite, intranet en SOM Today Klankbordgroep en medezeggenschapsraad Andere activiteiten door ouders Vrijwillige ouderbijdrage Zorgen of onvrede Geschillencommissie passend onderwijs Samenwerking met externe partners Centrum voor Jeugd en Gezin Shell/Jetnet Sponsoring Verantwoording en toezicht Jaarverslag Zelfevaluatiekader Monitoren uitstroom Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 3

4 4.4.4 Inspectie van het onderwijs Praktische zaken Toelaatbaarheid en toelating Toelaatbaarheidsverklaring Tijdig opgeven van nieuwe leerlingen Zorgplicht Verhuizing Geschillencommissie ingeval van niet-toelating van leerlingen Aan- en afwezigheid Afwezigheid melden Onderschrijding van de onderwijstijd Ongeoorloofd verzuim Aanvraag verlof bij uitzonderingen Wijzigen van persoonlijke gegevens Contactgegevens Bellen in geval van ziekte Medewerkers Leo Kannercollege Klankbordgroep en Medezeggenschapsraad College van Bestuur en Raad van Toezicht Centrale administratie Handige namen en adressen Locaties en diensten LKO Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 4

5 Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt de schoolgids van het P.C Hooftcollege in Leiderdorp. Het P.C. Hooftcollege is onderdeel van de Prof. dr. Leo Kanner Onderwijsgroep (LKO). De LKO biedt op verschillende locaties in de regio Leiden en Zoetermeer speciaal onderwijs aan leerlingen van vier tot twintig jaar. Wij zijn een school voor voortgezet speciaal onderwijs. Het P.C. Hooftcollege in Leiderdorp verzorgt onderwijs aan leerlingen met uiteenlopende gedrags- en psychiatrische stoornissen in de middelbare schoolleeftijd. De leerlingen kunnen er de basis- en kader- beroepsgerichte leerweg van het vmbo volgen of de theoretische leerweg VMBO-TL. Daarnaast is het mogelijk dat de leerlingen een Entreeopleiding volgen. Dit is een MBO niveau 1 opleiding. Met ingang van schooljaar wordt er naast het onderwijs voor leerlingen met externaliserende problematiek, een nieuwe afdeling MAVO gestart voor leerlingen met internaliserende problematiek. We bereiden onze leerlingen voor op een toekomst in het vervolgonderwijs en in de maatschappij. Hieraan wordt vanaf dag 1 met volledige inzet gewerkt, zowel door leerkrachten als door leerlingen. Deze voorbereiding op de toekomst doen we als school samen ouders, hulpverleningsinstanties en de buitenwereld, zoals bedrijven en collegascholen. De weg naar de toekomst gaat voor onze leerlingen vaak gepaard met angst en frustratie. Het is onze overtuiging dat we angst en frustratie met inzet van àlle betrokkenen kunnen omzetten in succes, opluchting en blijdschap. Meer informatie over onze locatie vindt u op de bladzijden hierna en op onze website onder de knop P.C Hooftcollege VSO. Met vriendelijke groet, Rokus Hassefras locatiedirecteur Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 5

6 1 Eerste kennismaking 1.1 Wie zijn wij? De Prof. dr. Leo Kanner Onderwijsgroep biedt op verschillende locaties in de regio Leiden en Zoetermeer onderwijs aan leerlingen. Onze leerlingen hebben allemaal ernstige gedragsstoornissen en/of psychiatrische problematiek. De Leo Kanner Onderwijsgroep wil bereiken dat leerlingen later in de maatschappij zo goed mogelijk kunnen functioneren. Daarom wordt er veel aandacht besteed aan hun mogelijkheden. Leerlingen worden gestimuleerd en uitgedaagd om zich niet alleen cognitief te ontwikkelen, de ontwikkeling op het gebied van levensvaardigheden vinden wij even belangrijk. Bij deze vaardigheden stimuleren wij de leerlingen bij hun zelfredzaamheid, praktische en sociale vaardigheden en hun emotionele ontwikkeling. Het P.C. Hooftcollege bestaat sinds oktober Leerlingen met ernstige gedragsproblemen, (bijvoorbeeld ADHD, ODD, CD, sociale en/of emotionele stoornissen) vormen de doelgroep voor deze locatie. Vanaf schooljaar wordt er ook onderwijs geboden, voor leerlingen met ernstige gedragsproblemen welke vallen onder internaliserende problematiek, (bijvoorbeeld PDD- NOS, ASS, Asperger). De school biedt onderwijs aan leerlingen in de leeftijd van jaar met een complexe gedragsproblematiek waardoor het leerproces verstoord is of verstoord dreigt te raken. Leerlingen van het P.C. Hooftcollege laten hun problematiek zowel thuis, op school als in hun vrije tijd zien. De onderwijsstructuur van het P.C. Hooftcollege richt zich op het verzorgen van onderwijs gericht op twee verschillende uitstroomprofielen, te weten: diplomagericht arbeidsgericht Er worden twee leerwegen aangeboden: VMBO-kgt en VMBO-B. Daarnaast is er de mogelijkheid om het Entree-programma van het MBO te volgen. Het team vindt het belangrijk dat iedere leerling zijn/haar cognitieve mogelijkheden kan benutten. Zij ontlenen hier veel zelfvertrouwen en waardering aan. Door de verschillende behoeften en talenten van de leerlingen is differentiatie een noodzaak. Gedurende hun schoolcarrière bouwen de leerlingen aan een solide basis van kennis en vaardigheden waar ze na hun schooltijd profijt van hebben. De schoolomgeving is zo ingericht en geordend dat de leerling duidelijkheid en voorspelbaarheid ervaart en zich daardoor veilig voelt. Het pedagogisch klimaat is geheel gericht op de specifieke behoeften van deze leerlingen. Het is een sociaal-emotioneel zorgklimaat, waar het team gezamenlijk zorg voor draagt. Kernwoorden zijn veiligheid, duidelijkheid, structuur en acceptatie. Ieder kind is weer anders en kent eigen behoeften. Er wordt rekening gehouden met deze verschillen en er is aandacht voor de behoefte en denkwijze van iedere leerling afzonderlijk. We willen graag dat iedere leerling zich op school veilig voelt, zelfvertrouwen krijgt en zich gewaardeerd voelt. Er wordt uitgegaan van wat de leerling al kan en wat er goed gaat. Hierin wordt hij/zij bevestigd om een positief zelfbeeld te stimuleren. Door oefeningen en het nabespreken van situaties wordt gewerkt aan herkenning van emoties bij zichzelf en Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 6

7 anderen. Wij vinden het belangrijk dat iedere leerling tijdens de schoolperiode besef krijgt van de aard van zijn gedragsprobleem en hiermee zo goed mogelijk leert omgaan. Een school biedt een optimale gelegenheid voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Gedurende de hele dag doen zich situaties voor waarin leerlingen samen zijn, samen delen en samen conflicten proberen op te lossen. Zij worden hierin op school begeleid door hun gedrag te benoemen, te bespreken en waar nodig bij te sturen. Wij proberen elke leerling respect voor anderen bij te brengen. Oefeningen om dit laatste tot stand te brengen zijn het klassikaal of individueel teruggrijpen op incidenten waar sociale en emotionele vaardigheden tekort zijn geschoten. Zo worden leerlingen tevens gestimuleerd om hun emoties te verwoorden en naar elkaar te luisteren. Waar hun inlevingsvermogen tekort schiet, wordt gewerkt met gedragsregels, die frequent herhaald worden. Deze regels worden gevisualiseerd en duidelijk zichtbaar opgehangen en besproken. De sociale ontwikkeling vinden wij belangrijk. De mate van sociale competentie die een leerling heeft kunnen verwerven, zal later doorslaggevend zijn voor zijn zelfstandig functioneren in de maatschappij. Zelfredzaamheid speelt hierin een grote rol. Op school wordt aandacht besteed aan de verzorging van zichzelf ten aanzien van kleding en hygiëne, evenals de verzorging van de eigen spullen, het invullen van de agenda en zelfstandig werken. Er wordt toegewerkt naar een mate van zelfstandigheid, verantwoordelijkheid, flexibiliteit en weerbaarheid. Binnen het team zullen we soms afwegingen moeten maken waar op een bepaald moment de prioriteit moet liggen. Het kan voorkomen dat de sociaal-emotionele ontwikkeling meer aandacht krijgt dan de cognitieve ontwikkeling. 1.2 Werkwijze Uitgangspunt van de Leo Kanner Onderwijsgroep is dat het onderwijsaanbod aansluit op de hulpvraag van de leerling. Er wordt gedifferentieerd gewerkt met de mogelijkheden en beperkingen op het gebied van de didactische ontwikkeling en het sociaal-emotioneel functioneren. Een belangrijk item is onmacht van de leerling om adequaat te kunnen functioneren. Zij willen het wel graag, maar het lukt hen soms moeilijk. De groepsindeling wordt gemaakt op basis van het verwachte uitstroomniveau in combinatie met het sociaal-emotioneel functioneren van de leerling en zijn werkhouding. De belastbaarheid van de leerling speelt hierbij een zeer grote rol. In de klas wordt getracht om die voorwaarden te scheppen waardoor leerlingen optimaal tot leren kunnen komen. Er wordt structuur geboden door een vast dagritme, er zijn duidelijke, onderling afgestemde afspraken rond het gebruik van het schoolbord, agenda en huiswerk. Er wordt gewerkt in een rustige, veilige en voorspelbare omgeving. De leerstof is zo overzichtelijk mogelijk geordend. De opdrachten zijn duidelijk gesteld. Veel leerlingen krijgen regelmatig individuele instructie. Dit is niet alleen voor het eigen handelen, maar ook ter herinnering aan wat er van hen verwacht wordt. Dit biedt hen houvast. De meer vrije situaties zijn vaak moeilijker voor de leerlingen. Daarom worden ook deze situaties zoveel mogelijk gestructureerd. De basis van de werkwijze is herkenbaar in het onderlinge respect voor elkaar in gedrag, taalgebruik en het bevorderen van onderling respect bij leerlingen. De school kenmerkt zich door de zorg voor een ordelijke en functionele leeromgeving die stimulerend en gestructureerd is voor de leerlingen. Belangrijk vinden wij dat de duidelijk afgesproken omgangsregels worden gehandhaafd. Door zorgvuldig het zelfvertrouwen van leerlingen te stimuleren en positief te bevestigen stimuleren wij hen in hun ontwikkeling naar Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 7

8 zelfstandigheid. We stimuleren de leerlingen bij het leren nemen van eigen verantwoordelijkheid en helpen hen bij het ontwikkelen van levensvaardigheden. 1.3 Resultaten In onderstaande tabellen is zijn de slagingspercentages zichtbaar. De leerlingen die de leerweg vmbo-tl volgen, sluiten deze af met het staatsexamen vmbo-tl. De leerlingen die de entree opleiding volgen sluiten deze af met een examen dat wordt afgenomen door het ROC Slagingspercentage schooljaar volledige diploma aantal kandidaten aantal geslaagd percentage vmbo-tl % Entree % Slagingspercentage schooljaar volledig diploma aantal kandidaten aantal geslaagd percentage vmbo-tl % 3 herkansingen (uitslag nog onbekend) Entree % certificaten aantal kandidaten aantal certificaten aantal behaald percentage Maatschappijleer % Overig % Opbrengsten De resultaten van het Centraal Schriftelijk Eindexamen worden vergeleken met de landelijke resultaten. Hieronder vindt u de resultaten van vmbotl Nederlands gemiddeld cijfer landelijk Wordt ingevuld wanneer deze bekend zijn gemiddeld cijfer LKC biologie gemiddeld cijfer landelijk gemiddeld cijfer LKC Engels geschiedenis wiskunde economie Bij grote afwijkingen ten opzichte van het landelijk gemiddelde, zowel in negatieve als positieve zin, zal nader onderzocht worden hoe dit verschil heeft kunnen ontstaan. Hieruit kunnen wijzigingen in methode en didactiek volgen. Ook bij hoge scores analyseren we wat Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 8

9 daaraan heeft bijgedragen. Dit doen we om zo de kwaliteit van ons onderwijs te consolideren. 1.4 Uitstroombestemmingen Het P.C. Hooftcollege biedt de volgende leerroutes: - Uitstroomprofiel Vervolgonderwijs : VMBO B/K (Basis Kaderberoeps-gerichte leerweg) en TL (Theoretische leerweg) - Uitstroomprofiel Arbeidsmarkt : VMBO Basis Bij plaatsing op het P. C. Hooftcollege wordt op basis van bekende informatie en intakegesprekken bepaald wat een realistisch uitstroomprofiel is. Deze uitstroomprofielen vormen de basis van het onderwijsaanbod. Dit wordt vastgelegd in een ontwikkelingsperspectief (OPP). Naast leeftijd bepalen meerdere factoren deze plaatsing, te weten: - didactisch niveau (CITO uitslagen of andere methodeonafhankelijke toetsen in combinatie met leerresultaten); - sociaal-emotioneel niveau Dat de sociaal-emotionele competenties cruciaal zijn in het bepalen van het uitstroomprofiel wordt zichtbaar gemaakt in de afbeelding hierboven. Dat is dan ook waarin het onderwijs op het VSO verschilt van dat op het regulier Voortgezet Onderwijs. Het doel van het P. C. Hooftcollege is tweeledig. Enerzijds willen wij kwalitatief goed onderwijs bieden (het didactische gedeelte). Daarnaast stelt het P. C. Hooftcollege zich tot doel zo optimaal mogelijk te werken aan het versterken van de sociaal-emotionele competenties in alle leerroutes. In het schema op de volgende bladzijde is de onderwijsstructuur weergegeven. Wij plaatsen de leerling in de onderbouw in principe altijd in het profiel Vervolgonderwijs, omdat we uitgaan van een ontwikkeling met een stijgende lijn. Dit is ook de reden waarom er in de onderbouw alleen een uitstroomprofiel Vervolgonderwijs bestaat. Bij de intake of tijdens de schoolperiode kan blijken dat de leerling beter tot zijn recht komt in de praktijk. De leerling stapt dan over naar het profiel Arbeidsmarkt. Indien een leerling onvoldoende presteert in een leerroute (rapporten en CITO onvoldoende niveau, problemen en/of stagnatie op sociaal-emotioneel gebied) wordt de leerling soms gedurende het jaar, Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 9

10 maar meestal in het volgende schooljaar, overgeplaatst naar een andere leerroute. Incidenteel blijft een leerling zitten. Onderbouw (2 jaar) Bovenbouw (2 of 3 jaar) Interne vervolgopleiding Uitstroom VMBO KGT VMBO TL VMBO K MBO niveau 3 MBO niveau 4 Uitstroomprofiel Vervolgonderwijs VMBO B VMBO B VMBO BK (extern) Entree-opleiding 2F MBO niveau 1 MBO niveau 2 Uitstroomprofiel Arbeidsmarkt - - Entree-opleiding 1F/ arbeidstoeleiding Arbeid Naast de leerroutes, die in de volgende paragrafen worden behandeld, bestaat een belangrijk gedeelte van het onderwijs uit werken aan de sociaal-emotionele competenties. Op welke gebieden dat gebeurt, is te zien in de illustratie en wordt hierna verder uitgelegd. In het begin van het schooljaar wordt in de brugklas een tweedeling gemaakt tussen de leerroutes VMBO-KGT en VMBO-B. Dit betekent dat er binnen een klas gedifferentieerd wordt lesgegeven. De leerlingen krijgen les door middel van klassikale instructie gevolgd door zelfstandige werkmomenten. Daarin wordt gebruik gemaakt van verschillende werkvormen. Tijdens de lessen wordt veel aandacht besteed aan leergebiedoverstijgende competenties (LGO). Leerlingen leren o.a. om toetsen te leren, te plannen, werkstukken maken, computervaardigheden, omgaan met teleurstellingen. Zowel aan het eind van het eerste als van het tweede leerjaar zijn er momenten waarin het mogelijk is over te stappen op een andere leerroute. Dit wordt bepaald aan de hand van de rapportcijfers, de CITOtoetsen en de vorderingen op sociaal-emotionele gebied. Plaatsing in de bovenbouw vindt plaats op basis van het uitstroomprofiel, dat is bepaald aan het einde van de onderbouw. Toetsing van deze plaatsing vindt plaats door middel van toets 3 (CITO) aan het eind van het derde jaar, de methode gebonden toetsen en door middel van examinering aan het eind van het vierde jaar VMBO- TL of Entree-opleiding Uitstroomprofiel vervolgonderwijs Het onderwijs in het uitstroomprofiel Vervolgonderwijs richt zich op de leerlingen die na het VSO doorleren op het MBO. We onderscheiden twee leerroutes: VMBO theoretische leerweg (VMBO-KGT) en de VMBO basis leerweg (VMBO-B). Voor enkele leerlingen is het mogelijk om de overstap te maken naar een reguliere VMBO-school om daar een diploma te halen. Aan de leerlingen in de B-route, die ook in de bovenbouw baat hebben bij cluster IV onderwijs, biedt het P.C. Hooftcollege de mogelijkheid om, in samenwerking en onder verantwoordelijkheid van het ROC, de Entree-opleiding te volgen. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 10

11 Op deze manier zorgen we ervoor dat ook de leerlingen die geen VMBO-diploma behalen toch kunnen doorstromen naar MBO niveau 2. Als leerlingen het sociaal emotioneel aankunnen zouden zij in symbiose met een reguliere VO school het kader-examen kunnen doen Uitstroomprofiel arbeidsmarkt De leerlingen starten in de onderbouw in het profiel Vervolgonderwijs. Aan het einde van het tweede leerjaar wordt het uitstroomprofiel bepaald met het daarbij behorende niveau aan de hand van Toets 2 van CITO, de rapportcijfers en de bereikte ontwikkeling aangegeven in het portfolio. Aan het begin van de bovenbouw maakt de leerling een arbeidsinteressetest en gaat hij/zij twee of drie dagen per week stage lopen. Het arbeidsgerichte uitstroomprofiel verzorgt onderwijs op VMBO Basis niveau. De leerlingen behalen geen regulier diploma maar werken aan de vakken Nederlands, wiskunde, Engels en burgerschap. Hiervoor verzamelen ze bewijzen (certificaten) en bewaren deze in hun persoonlijk portfolio. Wanneer leerlingen de school verlaten na het eventueel intern behalen van een MBO 1 diploma, hebben ze een (leer-)werkplek of volgen ze eventueel een MBO BBL-opleiding (niveau 1) Uitstroomgegevens In de tabel hieronder ziet u het overzicht van alle leerlingen die onze school in hebben verlaten. De grootste uitstroom van leerlingen vindt logischerwijs plaats aan het eind van het schooljaar: dan verlaten de diplomaleerlingen de school op weg naar hun vervolgopleiding, een tussenjaar of een andere bestemming. In onderstaande tabel is zichtbaar naar welke vervolgbestemming de leerlingen zijn uitgestroomd. In deze tabel zijn ook de leerlingen opgenomen die de school voor het einde van de middelbare schooltijd hebben verlaten. Zij worden ook apart vermeld in paragraaf Cohort Bestemming Aantal Diploma Omschrijving VSO-school 2 n.v.t. Andere VSO- school binnen de LKO PrO- regulier 1 n.v.t. Praktijkonderwijs Limes VMBO regulier 4 n.v.t. OPDC De Delta (1), Scala College (1), Teylinger College KTS (1) Andreas College (1) MBO, niveau MBO, niveau 2 10 Entree ROC Leiden (8), Media College Amsterdam (1), Vitaliscollege Breda (1) MBO, niveau MBO, niveau 4 9 VMBO-t Grafisch Lyceum Rotterdam (1) ROC Leiden (3), Wellant College Aalsmeer (1), ID College Zoetermeer (1), NOVA College (1), ROC Mondriaan (1) Onbekend (1) Anders behandelsetting 7 n.v.t. n.v.t.(waarvan 1 in afwachting van behandeling) dagbesteding - n.v.t. - werk 5 geen Arbeidscontract (2) werkzoekend (3) 18 en weigerachtig 3 Entree VMBO-t geen 3 Entree Totaal 44 Leerlingen hebben zich aangemeld bij ROC, maar zijn niet aangenomen. - Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 11

12 In onderstaande tabel kunt u zien hoeveel leerlingen er uitstromen in het profiel en in de leerroute waarop zij bij de instroom of na het derde leerjaar zijn ingeschaald. Uitstroom leerlingen Schooljaar Profiel en leerweg ongewijzigd Profiel en leerweg gewijzigd (hoger niveau) Profiel en leerweg gewijzigd (lager niveau) Profiel ongewijzigd, leerweg gewijzigd (hoger niveau) Profiel ongewijzigd, leerweg gewijzigd (lager niveau) Profiel gewijzigd, leerweg ongewijzigd N.B. 7 leerlingen hebben de school tussentijds verlaten i.v.m. behandeling. Van hen is nog niet bekend of, en zo ja op welk niveau, zij hun onderwijstraject zullen voortzetten Tussentijdse uitstroom In onderstaande tabel kunt u aflezen hoeveel leerlingen onze school in hebben verlaten voor het einde van hun middelbare schooltijd. Zij zijn bijvoorbeeld verhuisd, doorgestroomd naar een behandelsetting of naar een andere locatie van de Leo Kanner Onderwijsgroep. Reden tussentijdse uitstroom Drie-milieu-voorziening Aantal leerlingen 2 (waarvan 1 in afwachting) Andere VSO-school 2 Regulier VO 5 Arbeid 1 Behandelsetting 5 Verhuizing - Verwijdering - 18 jaar en weigerachtig 1 Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 12

13 1.4.2 Verklaringen voor de wijzigingen in profiel en leerroute Leerlingen met gedragsproblematiek en psychiatrische stoornissen zijn niet altijd goed testbaar. Hierdoor zijn uitslagen van IQ-tests niet altijd betrouwbaar. Het geteste IQ wijkt soms af van de mogelijkheden die wij op basis van hun schoolprestaties zien. Dit verklaart waarom leerlingen soms op een hoger niveau uitstromen. Voor sommige leerlingen met gedragsproblematiek is het moeilijk om aan de gestelde eisen te voldoen, zij stromen op een lager niveau uit dan verwacht mag worden op grond van hun IQ-gegevens. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 13

14 2 Ons onderwijs 2.1 De lesdag Lesrooster Op het P.C. Hooftcollege wordt zoveel mogelijk gewerkt met lessen van 45 minuten en blokuren van 90 minuten. De praktijkvakken vinden ook binnen deze uren plaats. Deze vakken worden door vakleerkrachten gegeven. Indien de groepsleerkracht afwezig is, valt een andere leerkracht in. We zorgen ervoor dat er alleen een bekende leerkracht voor de groepen staat en proberen lesuitval zoveel mogelijk te beperken. Vakdocenten begeleiden de leerlingen bij koken, techniek, verzorging (alleen de meiden), gym, creatief, CKV en ICT. De leerlingen hebben 3 pauzes gedurende de dag. Hierdoor is de dag te verdelen in 3 lesblokken. Ze hebben een kwartier pauze om en uur en 25 minuten lunchpauze om uur. Alle dagen is er les tot uur, met uitzondering van de woensdag, dan is er les tot uur Eten en drinken op school Leerlingen hebben een continurooster. Dit betekent dat iedereen overblijft. De leerlingen zijn een lange dag op school en sommigen gaan s morgens al vroeg van huis. Wij vinden een goed ontbijt voor leerlingen erg belangrijk. Het zal hen dan beter lukken hun schoolwerk te maken en zich op hun taken te kunnen concentreren. Het nuttigen van energy drank is daarbij verboden. Op school zijn in de middagpauze broodjes en drinken te koop. Verjaardagen willen we natuurlijk vieren! Ieder op zijn eigen manier, dus niet vieren kan ook Schooltijden en onderwijsuren De school begint om 8.30 uur. Vanaf 8.20 uur is er toezicht op het schoolplein. Op woensdag gaat de school om uur uit, de overige dagen is dat om uur. Het P.C. Hooftcollege kent per schooljaar vijf toets- of proefexamenperiodes. Deze zijn opgenomen in de jaarkalender. In die periodes beginnen alle lesdagen om 8.30 uur en eindigen de lessen om uur. De wet kwaliteit (V)SO kent drie uitstroomprofielen: vervolgonderwijs, arbeidstoeleiding en dagbesteding. Het P.C. Hooftcollege biedt het profiel vervolgonderwijs en arbeidstoeleiding aan. Het aantal uren dat deze profielen moeten maken verschilt van elkaar. In deze tabel is dat zichtbaar gemaakt. Schooljaar Wettelijk Uren op Vakantie en Reëel te Marge jaarbasis studiedagen maken uren Onderbouw alle :30 370, profielen Leerjaar 3 (VO :30 370, en AT) en 4 (AT) Leerjaar 4 (VO) :30 370, Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 14

15 In het Nationaal Onderwijsakkoord is afgesproken om in het voortgezet onderwijs de schotten in de onderwijstijd af te schaffen. Dat wil zeggen dat er niet meer wordt uitgegaan van een urennorm per leerjaar, maar van een urennorm over de hele opleiding. Als VSOschool volgen wij de regelingen over de onderwijstijd zoals die gelden voor het voortgezet onderwijs, dit doen wij op grond van de wet kwaliteit VSO uit Berekening uren per leerweg Wettelijk Realisatie aantal uren per leerweg Marge per leerweg Vmbo-tl 3700 Entree Arbeidstoeleiding Schoolvakanties, studiedagen en lesuitval De eerste lesdag van schooljaar is maandag 29 augustus. De vakanties in het schooljaar zijn als volgt: Herfstvakantie t/m Kerstvakantie t/m Voorjaarsvakantie t/m Goede vrijdag en Pasen en Meivakantie t/m Hemelvaart Pinksteren Zomervakantie t/m Als een leerkracht ziek is, worden de lessen intern overgenomen. Heel af en toe komt het voor dat er klassen wegens ziekte van personeel thuis moeten blijven. In principe informeren we u tijdig over een dergelijke maatregel. Aan het begin van het schooljaar ontvangt u een jaarkalender waarop studiedagen en andere vrije dagen vermeld zijn. Deze kalender is ook te vinden op de intranetsite voor ouders. Op studiedagen is het schoolpersoneel wel op school, maar blijven de leerlingen thuis. 2.2 Klassen In de onderbouw zitten maximaal 10 leerlingen in de klas en in de bovenbouw maximaal 12. Elke klas heeft een vast lokaal met een vaste groepsleerkracht die alle theorievakken geeft. Iedere klas krijgt ook praktijkonderwijs. De praktijkvakken worden gegeven in de hiervoor bestemde lokalen. Het P.C. Hooftcollege volgt zoveel mogelijk het onderwijsprogramma dat ook voor het regulier voortgezet onderwijs geldt. Wij werken met dezelfde lesmethodes en hetzelfde toetsmateriaal als in het regulier onderwijs. Uitzondering hierop is dat wij, behalve Engels, geen moderne vreemde talen aanbieden. De ervaring heeft ons geleerd dat deze vakken vooral voor onze jongste leerlingen vaak een te grote belasting te zijn. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 15

16 2.3 Leerwegen en vakken In schooljaar kent het P.C. Hooftcollege 11 groepen. Door een zo laat mogelijke splitsing geven we leerlingen de grootste kans op een passende leerroute. Het onderwijs verandert er niet door, alleen het keuzemoment wordt iets later gesteld. Het is onze ervaring dat dit goed aansluit bij de problematiek van de leerlingen. Bij het indelen van de klassen houden we rekening met de informatie van de basisschool, het leerlingdossier en de informatie uit de intakegesprekken. Als de belastbaarheid, werkhouding en het cijferbeeld daar aanleiding toe geven kunnen leerlingen na de eerste klas doorstromen naar een ander niveau. In schooljaar 2016/17 ziet de groepsopbouw er als volgt uit: leerjaar Basis Kgt /TL (externaliserend) TL (internaliserend) Entree 1 x x x - 2 x - x - 3 x x x x - X (1F / 2F) VMBO-KGT De vakkenstructuur van VMBO-KGT/TL is als volgt: Vak Methode 1 e jaar 2 e jaar 3 e jaar 4 e jaar 5 e jaar TL Nederlands Nieuw Nederlands Examen Examen Engels Stepping Stones Examen Examen Wiskunde Moderne Wiskunde Examen Examen Mens en Plein M maatschappij Economie Economisch Bekeken Examen Examen Biologie Biologie Voor Jou Examen Examen Geschiedenis Memo Examen Examen Maatschappijleer 1 Team Examen Rekenen rekenblokken examen examen Taal Route 2F ICT Diverse modules De leerlingen maken hun definitieve keuze uit drie profielen: Zorg en Welzijn (ZW) Economie (EC) Landbouw (LA) Een volledig diploma verkrijgen de leerlingen door: - alle vakken af te ronden Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 16

17 - het sectorwerkstuk Examinering vindt plaats door middel van staatsexamens. Het is ook mogelijk deelcertificaten te behalen voor losse vakken. Indien een leerling het leertempo niet heeft om de stof af te ronden in vier jaar, is het mogelijk de bovenbouw af te ronden in drie in plaats van twee jaar. Wij hebben de afgelopen jaren ervaren dat het voor veel van onze leerlingen moeilijk is om hun TL-diploma binnen de gestelde 4 jaar te halen. We hadden te weinig tijd om te werken aan de leergebied overstijgende vaardigheden. Hierdoor vielen de leerlingen uit op het MBO of zijn ze op een lager niveau bij ons uitgestroomd omdat ze niet konden voldoen aan de eisen die aan TL-leerlingen gesteld worden. We verdelen daarom de leerstof die normaal in 4 jaar behandeld wordt sinds schooljaar over 5 jaar. Op die manier hebben wij meer tijd om aan hun leergebied overstijgende competenties te werken en kunnen we rekening houden met de beperkte belastbaarheid. De eerste klas heeft op deze manier gewerkt. In schooljaar gaat ook de 2 e klas werken volgens het model van het 5-jarige traject. Voor de andere jaren verandert er nog niets. Onze verwachting is dat we op deze manier nog meer leerlingen hun volledige TL-diploma kunnen laten halen VMBO-B De vakkenstructuur van VMBO-B ziet er als volgt uit: Vak Methode 1 e jaar 2 e jaar 3 e jaar Nederlands Nieuw Nederlands Engels Stepping Stones Wiskunde Moderne Wiskunde Mens en maatschappij Plein M (GS, AK, en economie) Economie Economisch Bekeken Biologie Biologie Voor Jou Maatschappijleer 1 Team Rekenen springstof rekenblokken Taal Route 2F ICT Diverse modules De grootste groep leerlingen doet het derde en vierde jaar op het P.C. Hooftcollege. Ze werken toe naar een Entree-MBO niveau 1 diploma dat de leerling kan behalen in zijn 4 e of 5 e jaar op het P. C. Hooftcollege. Het is altijd mogelijk en soms wenselijk een traject van vijf jaar te doorlopen vanwege een beperkte belastbaarheid van de leerling. In de bovenbouw heeft de leerling vier dagen onderwijs en start daarnaast één dag in de week met een stage. Aan het begin van het schooljaar wordt er een arbeidsinteresse test afgenomen aan de hand waarvan een stageplek wordt gezocht. Er wordt per individuele leerling bekeken of het verwachte uitstroomperspectief haalbaar is. Dit kan ieder jaar worden bijgesteld. We kijken bij iedere individuele leerling of het mogelijk is om te schakelen naar het regulier onderwijs in de bovenbouw. Indien dit tot de mogelijkheden behoort, wordt hier in de derde klas met ouders en leerlingen over gesproken naar aanleiding van het eerste rapport. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 17

18 2.3.3 Entree-opleiding De Entree is een opleiding op niveau 1 die bij het succesvol afronden met een diploma (onder voorwaarden) doorstroomrecht kan geven naar een vervolgopleiding op een Middelbare Beroeps Opleiding (MBO). Bij deze opleiding volgen de leerlingen de lessen op onze school maar je wordt geëxamineerd op het Regionaal Opleidings Centrum Leiden (ROC Leiden). Het Entree-diploma is een landelijk erkend diploma en geeft je de mogelijkheid om verder te leren (MBO2) en/of een goede start op de arbeidsmarkt. Het programma van de Entree-opleiding: Gedurende het jaar 500 uur stage lopen op donderdag en vrijdag 3 dagen per week naar school (maandag, dinsdag, woensdag) Proeve van Bekwaamheid op stage Certificaten voor Nederlands en rekenen Aanwezigheidsplicht bij CKV, gym en koken Deelname aan lessen Engels Tops Vak methode Nederlands Via starttaal 2F rekenen Rekenblokken 2F burgerschap Kies 2 Engels starters Arbeidstoeleiding De leerlingen starten in de onderbouw in het profiel Vervolgonderwijs. Aan het einde van het tweede leerjaar wordt het uitstroomprofiel bepaald met het daarbij behorende niveau aan de hand van Toets 2 van CITO, de rapportcijfers en de bereikte ontwikkeling aangegeven in het portfolio. Aan het begin van de bovenbouw maakt de leerling een arbeidsinteressetest en gaat hij/zij twee of drie dagen per week stage lopen. Het arbeidsgerichte uitstroomprofiel verzorgt onderwijs op VMBO Basis niveau. De leerlingen behalen geen regulier diploma maar werken aan de vakken Nederlands, wiskunde, Engels en burgerschap. Hiervoor verzamelen ze bewijzen (certificaten) en bewaren deze in hun persoonlijk portfolio. Wanneer leerlingen de school verlaten na het eventueel intern behalen van een MBO 1 diploma, hebben ze een (leer-)werkplek of volgen ze eventueel een MBO BBL-opleiding (niveau 1). Vak methode Nederlands Via vooraf en vervolg rekenen Rekenblokken 1F burgerschap Kies 1 Engels Good practice 2.0 Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 18

19 2.3.5 Praktijkvakken Koken Tijdens de kooklessen leren de kinderen in eerste instantie de basisbeginselen van het koken. Bij de keuze van de gerechten worden deze beginselen (bakken, grillen, koken, werken met de oven en/of magnetron en zonder bakken gerechten bereiden) zoveel mogelijk gecombineerd. Het combineren en afwisselen van ingrediënten zorgt voor kennis van voedingsmiddelen en bereidingswijzen. In tweede instantie leert een kind wanneer het individueel bezig kan zijn en wanneer het handiger is om samen te werken. Het sociale aspect is bij de kooklessen heel belangrijk: gesprekken en gezelligheid zijn onontbeerlijk in de keuken. Er wordt gewerkt met de methode Portfolio Lichamelijke opvoeding (gym) Bij leerlingen met ernstige gedragsmoeilijkheden of psychiatrische problematiek vraagt het veel tijd om hen beter te leren bewegen. Regels en afspraken vereisen veel herhaling, het elkaar aanraken is veelal problematisch en het omgaan met winnen en verliezen zijn gevoelige onderwerpen. De organisatie en de structuur van de lessen zijn belangrijk voor een gedoseerde aanbieding van leerervaringen. Veel van de leergebied overstijgende doelen komen tijdens de lessen bewegingsonderwijs nadrukkelijk naar voren. Veel leerlingen hebben een minder positief lichaamsidee dan wat zou mogen worden verwacht. Het is voor deze leerlingen belangrijk om het zelfvertrouwen te vergroten en het zelfbeeld realistischer te maken. Op het P.C. Hooft College ligt de nadruk op respect en hoe gaan we met elkaar om. Het van lichamelijke opvoeding dient dan ook als middel en niet als doel. Benadrukt wordt het plezier van het bewegen en zelden de prestatie. Wel worden kinderen uitgedaagd om het beste uit hun zelf te halen maar zelden zal er een cijfer aan gegeven worden. Tijdens spel activiteiten wordt dan ook meestal de stand bijgehouden. Er wordt wel een cijfer bij elk rapport gegeven. Er wordt dan beoordeeld op drie onderdelen: Inzet, werkhouding en bewegen. Hier wordt een gemiddelde van genomen en wordt op het rapport genoteerd. Daarnaast wordt met één zin een korte feedback gegeven wat goed gaat of waar nog aan gewerkt wordt. Wel altijd opbouwend en positief zodat de motivatie zo groot mogelijk blijft. De sportaccommodatie bestaat uit een sportzaal en een aparte fitnessruimte. Sportkleding is verplicht: een sportbroek, shirt en schone sportschoenen zonder zwarte zolen. Deodorant is aan te bevelen temeer omdat douchen niet verplicht is. De sportroosters worden apart aan de leerlingen bekend gemaakt Techniek De technieklessen worden gegeven aan de hand van de methodes Portfolio, Opitec en eigen ontwikkeld materiaal. De nadruk ligt in de lessen bij het leren hanteren van diverse soorten gereedschappen voor hout- en metaal- bewerking, de basisvaardigheden van fiets- en brommertechniek en eenvoudige reparaties verrichten in eigen huis. De leerlingen volgens de lessen in groepjes van maximaal vier leerlingen. De mate van zelfstandigheid in bijvoorbeeld het leren lezen van een werktekening en het aftekenen van maten neemt toe naarmate de leerling zich in een hoger leerjaar bevindt. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 19

20 Verzorging De meiden op het P.C. Hooftcollege krijgen uiterlijke verzorging. Dit is gericht op haar, gezicht en nagels. Daarnaast leren ze ook meer over een gezonde levensstijl, bijvoorbeeld de invloed van de zon en het effect van een verzorgd uiterlijk op je omgeving. Een belangrijk neveneffect van de lessen is de gezelligheid die de meisjes ervaren. De docent grijpt dit aan om te proberen het zelfbeeld van de meisjes te verstevigen Informatiekunde De leerlingen op het P. C. Hooftcollege volgen het vak informatiekunde en moeten dit voor uitstroom voldoende afronden. Er wordt begonnen met een module Word, daarna Excell en Powerpoint. Deze lessen worden klassikaal gegeven en zijn er op gericht de leerlingen kennis te laten maken met de basisvaardigheden in en de voornaamste toepassingen van Office Creatief en Cultureel Kunstzinnige Vorming (CKV) Dit vak is er op gericht leerlingen ervaringen op te laten doen met allerlei soorten manieren van expressie en creativiteit. In de onderbouw volgen de leerlingen het vak creatief waarin ze kennis maken met allerlei materialen en opdrachten. In de bovenbouw heet het CKV. Naast het maken van werkstukken wordt er ook aandacht besteed aan kunstgeschiedenis en museumbezoek Regulatie van emoties en gedrag Onze leerlingen kunnen vaak hulp gebruiken bij het reguleren van hun gedrag en/of emoties. Binnen de school bieden wij meerdere sociale vaardigheidsmethodes: In de onderbouw starten de leerlingen met Aardig Vaardig 1 en 2. In de bovenbouw gebruiken we de methodes Jongeren en hun sociale talenten en Op weg naar stage en werk. Daarnaast maken we gebruik van methoden die meer zijn toegespitst op individuele behoeftes van leerlingen zoals: Rots en Water Het Rots en Water-programma stelt zich ten doel jongeren bij te staan in het ontdekken van hun eigen kwaliteit en richting; het leren beheersen, vergroten en richten van hun eigen kracht en hen met begrip, respect en gevoel te leren omgaan met zichzelf en de mensen om hen heen. Alle klassen in de onderbouw krijgen Rots en Water TOPs! TOPs! Onderwijs is een lesprogramma dat het klimaat op school helpt te verbeteren door aan de slag te gaan met sociale vaardigheden, omgaan met emoties en moreel redeneren. Thema s die in de lessen aan de orde komen zijn bijvoorbeeld omgaan met groepsdruk en agressie, het voeren van een moeilijk gesprek, excuses maken, vriendschap en pesten. TOPS! is een programma dat jongeren bewust maakt van hun eigen denken en doen en hen leert hier verantwoordelijkheid voor te nemen. Dit doet TOPs! door jongeren te leren dat ze in iedere situatie kunnen kiezen voor een positieve oplossing. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 20

21 2.3.6 Stage Klas 3 B Entree -1F Entree - 2F 3 KGT Soort stage Leerwerkbedrijf Leerwerkbedrijf Leerwerkbedrijf Maatschappelijke stage Aantal uur/dagen 1 dag in de week 2 dagen in de week 2 dagen in de week 30 uur De eerste stap is altijd het afnemen van een arbeidsinteressetest. De uitslag hiervan geeft een duidelijke indicatie voor de beroepsrichtingen die bij de leerling passen. Elk bedrijf dat een geschikte stageplaats beschikbaar wil stellen kan functioneren als stage-werkplek. Er zijn dus veel richtingen mogelijk. Een geschikte stageplaats wordt gezocht door de school, in overleg met de ouders en de leerling. In de bovenbouw kan het een leerdoel zijn dat de leerling zelf een plek zoekt. De leerlingen ontvangen geen stagevergoeding. De stages die alle leerlingen lopen zijn gericht op de volgende leerdoelen: Oriëntering op de arbeidsmarkt Voor onze leerlingen is het belangrijk om concreet te zien wat arbeid inhoudt en welke mogelijkheden de arbeidsmarkt hen te bieden heeft. Werkvaardigheden leren Bij werkvaardigheden hoort niet alleen je werk goed doen, maar ook vaardigheden als: op tijd komen, op tijd hulp vragen, weten hoe je met collega s om moet gaan, de pauze goed besteden, etc. Werkervaring opdoen Door ervaring op te doen op verschillende werkplekken merkt een leerling al snel wat hem wel of niet ligt. Jezelf leren handhaven op de werkvloer Werknemer zijn is anders dan scholier zijn. Het vraagt andere vaardigheden, meer zelfredzaamheid, maar ook aanpassing. Het doel is om deze leerlingen kennis te laten maken met een werkomgeving waardoor ze een beter beeld krijgen van een eventueel te volgen vervolgopleiding. Deze stage is tevens onderdeel van het examenonderdeel Oriëntatie op leren en werken. De stage wordt in de klas voorbereid aan de hand van de methode Op weg naar stage en werk. Alle leerlingen worden tijdens hun stageperiode bezocht door de stagedocenten van het P.C. Hooftcollege Maatschappelijke stage Het doel van de maatschappelijke stage is dat de leerling zich belangeloos inzet voor de maatschappij. De maatschappelijke stage ondersteunt leerlingen bij het ontwikkelen van hun zelfredzaamheid, praktische en sociale vaardigheden en hun emotionele ontwikkeling. Een maatschappelijke stage vindt bijvoorbeeld plaats bij een sportvereniging, ziekenhuis, basisschool of ouderenzorginstelling. Zie ook hoofdstuk Leergebiedoverstijgende kerndoelen (LGO) Naast de kerndoelen voor het voortgezet onderwijs werken we met de leerlingen aan de leergebiedoverstijgende kerndoelen VSO. Deze beslaan de volgende gebieden: Leren leren Leren taken uitvoeren Leren functioneren in sociale situaties Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 21

22 Ontwikkelen van een persoonlijk toekomstperspectief Leergebiedoverstijgende doelen komen gedurende de hele week, elke dag, op verschillende momenten aan bod. Ze komen terug in het dagelijks handelen van leerkrachten, contacten tussen leerkracht-leerling en leerlingen onderling. Gedurende de hele schooldag doen zich situaties voor waarin leerlingen samen zijn. School biedt een leeromgeving aan waarin leerlingen begeleid leren omgaan met elkaar, met conflicten, (sociale) spanning, vrije ruimte etc. Er wordt op school veel aandacht besteed aan sociale vaardigheden, het vooren nabespreken van situaties en het adequaat leren omgaan met teleurstelling en frustraties. Daarnaast werken we actief aan leergebiedoverstijgende kerndoelen bij de verschillende vakken. Zo wordt bij het vak economie aandacht besteed aan het leren budgetteren en beheren van de eigen financiën, mede met het oog op zelfstandig wonen in de toekomst. Er wordt niet alleen aandacht besteed aan het financiële aspect, maar ook aan andere facetten van het zelfstandig wonen zoals het belang en de betekenis van werk en het indelen van de tijd. Bij het vak maatschappijleer leren de leerlingen over burgerschap in de Nederlandse samenleving en de eigen rol als burger. Zo leren leerlingen bijvoorbeeld hoe verkiezingen werken en hoe ze daar actief en passief aan deel kunnen nemen. In de lessen LGO werken we op basis van diverse methodes aan de leergebiedoverstijgende doelen. We bouwen bewust in ons onderwijsprogramma activiteiten en momenten in waarin leerlingen vaardigheden kunnen trainen die ze nodig hebben bij hun vervolgopleiding of later in hun werk. Zo gaan de 2 e, 3 e en 4 e klassen op schoolkamp, gaan we naar musea en gaan we in groepen kijken in diverse bedrijven. Bij al dit soort gelegenheden bieden wij leerlingen oefensituaties om communicatieve en sociale vaardigheden toe te passen, leren om te gaan met verschillende verwachtingen, hulpvragen bij zichzelf te herkennen en deze op een adequate manier te stellen en tevens rekening te houden met verschillende normen en waarden in steeds wisselende situaties. 2.4 Leermiddelen Schoolboeken De overheid heeft een regeling voor het regulier voortgezet onderwijs voor de vergoeding van het boekenpakket. Omdat wij voortgezet speciaal onderwijs zijn en daardoor vallen onder de wet voor primair onderwijs, geldt deze vergoeding niet voor onze school. Dit betekent dat de school het totale boekenpakket inkoopt. De kosten hiervan komen voor rekening van de school. Mocht een boek beschadigd raken gedurende het schooljaar, dan komt vervanging van het boek voor rekening van de ouders van de betreffende leerling Schoolspullen In de maand juli krijgen alle leerlingen een brief met daarin vermeld het onderwijs ondersteunend materiaal dat door de ouders zelf moet worden aangeschaft. (o.a. pennen, potloden, agenda, rekenmachine, geodriehoek, passer, etui en gymkleding). Schriften worden door de school verstrekt. De schoolspullen dienen meegenomen te worden in een stevige (rug)tas. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 22

23 2.4.3 Computergebruik In de klaslokalen zijn computers beschikbaar voor lesactiviteiten. 2.5 Dyslexie en dyscalculie De school hanteert een dyslexieprotocol waarin beschreven wordt hoe er op de school met dyslexie wordt omgegaan. Is dyslexie vastgesteld, dan komt de leerling in aanmerking voor compenserende maatregelen. Voorbeelden hiervan zijn: - verlenging van de toetstijd - gebruik van computer In 2014 is voor de eerste keer het vak rekenen geëxamineerd. Net als voor de andere vakken houden we ook voor het vak rekenen bij hoe leerlingen zich ontwikkelen en of ze extra ondersteuning nodig hebben. Rekenen is in principe een vak waarbij geen rekenmachine of andere hulpmiddelen gebruikt mogen worden. Voor leerlingen met dyscalculie kunnen we wel extra hulpmiddelen inzetten zoals een rekenmachine of een rekenkaart. Aan het begin van het examenjaar bekijkt de examencommissie samen met de onderwijskundig begeleiders, de vakleerkracht, de leerling en ouders of en zo ja, welke examenaanpassingen voor de leerling aangevraagd worden. 2.6 Toetsen, proefexamens, diploma Toetsweken Vijf keer per jaar hebben de leerlingen een toetsweek. Dit is altijd de laatste week voor de vakantie, met uitzondering van de zomervakantie. In deze weken ervaren leerlingen vanaf klas 1 wat een toetsweek met zich meebrengt aan werkdruk en spanning. Op deze manier wennen leerlingen al in een vroeg stadium om te gaan met toets- en examendruk. In de toetsweek gaan leerlingen van 8.30 uur tot uur naar school. In die tijd doen zij twee proefwerken en volgen ze les. Thuis moeten ze gaan leren voor de toetsen van de andere dagen. Doel bij het geven van huiswerk is het aanleren van een goede studiehouding, leren plannen, zelfstandig leren werken en taakbesef bijbrengen. Het is belangrijk dat alle leerlingen een agenda hebben. Huiswerk kan bestaan uit leerwerk, maar ook uit het maken van een werkstuk, een bepaald tv programma kijken of materiaal verzamelen Methodeonafhankelijke toetsen en de referentieniveaus taal/rekenen De leerlingen worden sinds dat schooljaar beoordeeld aan de hand van de nieuwe referentieniveaus taal en rekenen. Aan het eind van hun schoolcarrière moeten alle leerlingen uit het uitstroomprofiel vervolgonderwijs voor taal en rekenen niveau 2F gehaald hebben. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 23

24 Om te bepalen of leerlingen op koers liggen toetsen we de leerlingen niet alleen met de methodetoetsen, maar ook met methodeonafhankelijke toetsen. In klas 1 t/m 3 gebruiken we hiervoor Cito-toetsen. Die nemen we af in de vakken Nederlands, Engels en wiskunde/rekenen. De leerlingen van leerjaar 1 worden tweemaal getoetst: één keer in september (nulmeting) en één keer in april. De andere leerlingen worden in april getoetst. Alle resultaten worden geanalyseerd door de onderwijskundig begeleider. Indien een achterstand of voorsprong bij een leerling wordt geconstateerd zullen zij een aangepast leerarrangement voor de leerling samenstellen. De resultaten van de toetsen en de bijbehorende analyse worden teruggekoppeld naar ouders en leerlingen. Vanaf 2014 is de rekentoets een verplicht onderdeel van het examen. Daarom is in schooljaar gestart met het aanbieden van structureel rekenonderwijs middels de methode Rekenblokken buiten de wiskundelessen om. De leerlingen doen dit meestal digitaal, 1 uur per week. Ook werken we met de methode Nieuwsbegrip om het niveau van het begrijpend lezen te verhogen. Uit de CITO resultaten van de afgelopen twee schooljaren blijkt dat de leerlingen ook een achterstand hebben in spelling en grammatica. Bovendien worden dit schooljaar de eisen in de TL-examen aangescherpt voor het vak Nederlands. Vandaar dat we in schooljaar extra spelling en grammaticaonderwijs gaan verzorgen in alles klassen Rapporten en overgang Vijfmaal per jaar krijgen onze leerlingen een rapport. Tweemaal per jaar komen de leerlingen met hun ouders of verzorgers naar school voor een OPP/rapportgesprek. De groepsleerkracht of mentor bespreekt onder andere de cijfers, de werkhouding, de sociaalemotionele ontwikkeling en de belastbaarheid. Alleen in uitzonderlijke gevallen, zoals langdurige ziekte of ander langdurig verzuim, kan het voorkomen dat een leerling een jaar doubleert. Aan het eind van het schooljaar krijgt de leerling een doorstroomadvies. In overleg met de groepsleerkracht, betrokken vakleerkrachten, orthopedagoog, bouwcoördinator en locatiedirecteur wordt per leerling besproken wat het meest passende vervolgtraject is. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar cijfers, maar ook naar de uitslag van de TOA-toetsen en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling. Vooral belastbaarheid speelt hierbij een grote rol. Voor veel van onze leerlingen is niet het niveau van de leerstof een probleem, maar wel de hoeveelheid en het tempo waarin de stof verwerkt moet worden. Soms is het voor de leerling dus beter om een niveau lager te werken dan op basis van IQ-gegevens haalbaar zou zijn Staatsexamen De leerlingen van VMBO- TL doen staatsexamen. In 3TL doen leerlingen al examen in het vak maatschappijleer in rekenen. Dit doen we om hen vast te laten wennen aan de druk van een examen. Als de leerlingen voor deze vakken een voldoende halen, krijgen zij een certificaat. Het jaar erna doen ze examen in de overige vakken. Als een leerling volgens de eisen van het staatsexamen voldoende certificaten heeft behaald, worden deze ingewisseld voor een diploma. Niet alle leerlingen die examen doen, ronden ook daadwerkelijk hun opleiding af. In een enkel geval blijkt een volledig diploma niet haalbaar te zijn. Deelname aan de staatsexamens is voor leerlingen in het Voortgezet Speciaal Onderwijs gratis. Schoolgids PC Hooftcollege Leiderdorp 24

Schoolgids Schooljaar

Schoolgids Schooljaar School voor speciaal onderwijs Schoolgids Schooljaar 2016-2017 PC Hooft College Leiderdorp PC Hooft MAVO Leiderdorp PC Hooftcollege Touwbaan 42 a/b 2352 CZ Leiderdorp 071-581 45 66 www.leokannerschool.nl

Nadere informatie

Schoolgids Schooljaar 2015-2016

Schoolgids Schooljaar 2015-2016 School voor speciaal onderwijs Schoolgids Schooljaar 2015-2016 PC Hooft College Leiderdorp PCHooftcollege Touwbaan 42 a/b 2352 CZ Leiderdorp 071-581 45 66 www.leokannerschool.nl PC Hooftcollege Inhoudsopgave

Nadere informatie

* Vanaf 9 september is onze nieuwe website online : www.pentacollege-attendiz.nl

* Vanaf 9 september is onze nieuwe website online : www.pentacollege-attendiz.nl Opbrengsten Penta College 2014-2015 Inleiding Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. Uitgangspunt voor dat aanbod zijn de kerndoelen

Nadere informatie

Dit boekje is bedoeld voor de nieuwe brugklasser van het Nieuwe IJsselcollege! Het is belangrijk dat je ouder(s)/verzorger(s) meelezen.

Dit boekje is bedoeld voor de nieuwe brugklasser van het Nieuwe IJsselcollege! Het is belangrijk dat je ouder(s)/verzorger(s) meelezen. Inhoud Jouw school!... 2 Voorwoord... 3 Je mentor/mentorlessen... 4 De brugklas... 5 Het rooster... 5 De pauzes... 5 Afwezigheid van een docent... 6 Leerlingen aan het woord... 6 De vakken... 7 Extra begeleiding...

Nadere informatie

Informatieavond. Staatsexamen Certificaten

Informatieavond. Staatsexamen Certificaten Informatieavond Staatsexamen Certificaten Programma - Inleiding door Steven Baart Aankondiging: het examenboek - Presentatie staatsexamens door René Lentink - Vragen Samenwerking met DUO - De Leo Kannerschool

Nadere informatie

Bernardusschool Praktische stroom, uitstroomprofiel arbeidsmatige dagbesteding

Bernardusschool Praktische stroom, uitstroomprofiel arbeidsmatige dagbesteding Bernardusschool Praktische stroom, uitstroomprofiel arbeidsmatige dagbesteding Typering van de vakken die binnen het profiel arbeidsmatige dagbesteding worden aangeboden Nederlandse taal en communicatie

Nadere informatie

Praktijkonderwijs. TerraNigraMaastricht

Praktijkonderwijs. TerraNigraMaastricht Praktijkonderwijs TerraNigraMaastricht Contact Praktijkonderwijs TerraNigraMaastricht Terra Nigrastraat 5 6216 BK Maastricht T 043-3621079 E administratie@terranigra.nl I www.terranigra.nl Persoonlijk

Nadere informatie

Opbrengsten. Verantwoording

Opbrengsten. Verantwoording Opbrengsten VSO Inleiding Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. Uitgangspunt voor dat aanbod zijn de kerndoelen (voortgezet)

Nadere informatie

Kiezen, ontdekken & doen!

Kiezen, ontdekken & doen! BUSINESS SCHOOL BUSINESS SCHOOL christelijke school voor vmbo-mbo-hgl Kiezen, ontdekken Kiezen, ontdekken & doen! Veel praktijk en (digitale) vaardigheden Onderbouw op MBS & doen MBS in het kort Je werkt

Nadere informatie

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. De Isselborgh

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. De Isselborgh VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK De Isselborgh Plaats : Doetinchem BRIN nummer : 01QH OKE 02 VSO Onderzoeksnummer : 267150 Datum onderzoek : 16 januari 2014 Datum vaststelling : 13 maart 2014 Pagina 2 van

Nadere informatie

Schoolondersteuningsprofiel Attendiz

Schoolondersteuningsprofiel Attendiz Schoolondersteuningsprofiel Attendiz 1. Inleiding Alle scholen baseren hun onderwijs op de zeven kernwaarden zoals die door het Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs zijn ontwikkeld: 1. Is ambitieus

Nadere informatie

Opbrengsten VSO

Opbrengsten VSO Opbrengsten VSO 2013-2014 Inleiding Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. Uitgangspunt voor dat aanbod zijn de kerndoelen (voortgezet)

Nadere informatie

KWALITEITSWET (V)SO DE SPRIENKE KWALITEITSWET (V)SO DE SPRIENKE. Uitdaging Beweging Perspectief

KWALITEITSWET (V)SO DE SPRIENKE KWALITEITSWET (V)SO DE SPRIENKE. Uitdaging Beweging Perspectief DE SPRIENKE Uitdaging Beweging Perspectief Mytylschool de Sprienke Vivaldipad 1, 4462 JA Goes Telefoon: 0113 22 91 50 E-mail: info@desprienke.nl Website: www.desprienke.nl KWALITEITSWET (V)SO KWALITEITSWET

Nadere informatie

Schoolgids Schooljaar 2014-2015

Schoolgids Schooljaar 2014-2015 School voor speciaal onderwijs Schoolgids Schooljaar 2014-2015 PC Hooft College Leiderdorp PCHooftcollege Touwbaan 42 a/b 2352 CZ Leiderdorp 071-581 45 66 www.leokannerschool.nl Inhoudsopgave Inhoudsopgave...

Nadere informatie

Protocol overgangsnormen. schooljaar

Protocol overgangsnormen. schooljaar Protocol overgangsnormen schooljaar 2017-2018 Team>docenten>protocollen>overgangsnormen 2017-2018 Inhoud Inleiding... 3 1. Doelstelling... 4 2. Algemene bepalingen... 5 3. Naar een ander niveau... 7 4.

Nadere informatie

- Aan het eind van deze fase is niveau 1F bereikt

- Aan het eind van deze fase is niveau 1F bereikt Bernardusschool - Cognitiestroom, uitstroomprofiel arbeidsmarkt Typering van de vakken die binnen het profiel arbeidsmarkt worden aangeboden Nederlandse taal en communicatie Op de Cognitiestroom van de

Nadere informatie

De kwaliteit van ons onderwijs Examenresultaten Stedelijk College Zoetermeer

De kwaliteit van ons onderwijs Examenresultaten Stedelijk College Zoetermeer De kwaliteit van ons onderwijs Examenresultaten Stedelijk College Zoetermeer schooljaar 2005-2006 schooljaar 2006-2007 schooljaar 2007-2008 Gemiddelde examenresultaten over de laatste drie schooljaren

Nadere informatie

Inhoud. Uitstroom naar het vo. Onderwijstypen vo Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo. bo sbo so. PrO vmbo havo vwo (lwoo)

Inhoud. Uitstroom naar het vo. Onderwijstypen vo Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo. bo sbo so. PrO vmbo havo vwo (lwoo) Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 1 Uitstroom naar het vo 6

Nadere informatie

Groepsplan VSO AGL Naam school: Drechtster College

Groepsplan VSO AGL Naam school: Drechtster College Groepsplan VSO AGL Naam school: Drechtster College Yulius onderwijslocatie Leerroute Drechtster College AGL Groep/klas 2.2 Mentor(en) Kiona Groenen-van den Rijen Schooljaar 2015-2016 Datum start groepsplan

Nadere informatie

Welkom. Naam Klas Mentor. Lestijden. Bellen bij ziekte en afwezigheid

Welkom. Naam Klas Mentor. Lestijden. Bellen bij ziekte en afwezigheid Mini-gids 2014-2015 Welkom Naam Klas Mentor Welkom op onze school in het schooljaar 2014-2015. Een plezierige en veilige schooltijd is van groot belang. Op school maak je vrienden, je oefent er je sociale

Nadere informatie

NAAR DE TRAVO

NAAR DE TRAVO NAAR DE TRAVO 2017-2018 1 OVER DE TRAVO INHOUD 2 1 OVER DE TRAVO 3 De Travo aan de Laan van de Mensenrechten is een de leerling aan het eind van de havo gestimuleerd 3 2 LEERLINGBESPREKING 6 Gentiaan College

Nadere informatie

3e klas vmbo beroepsgericht (#2) 3e klas vmbo theoretische leerweg (#22) 4/5 havo (#50) 4/5/6 vwo (#62)

3e klas vmbo beroepsgericht (#2) 3e klas vmbo theoretische leerweg (#22) 4/5 havo (#50) 4/5/6 vwo (#62) Praktijkonderwijs Onderwijs en leren Leren 3,1 2,9 2,9 3,2 2,8 3,2 3,2 3,1 3,3 3,3 3,6 B De meeste leraren maken de lessen aantrekkelijk. 3,0 2,8 0,0 2,9 2,6 2,9 2,9 2,8 3,3 3,2 3,5 B Op deze school ontwikkelen

Nadere informatie

Onderwijstypen vo 7 december 2016

Onderwijstypen vo 7 december 2016 Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 Uitstroom naar het vo 6 jaar

Nadere informatie

Ouderavond Ordening en Ontwikkeling

Ouderavond Ordening en Ontwikkeling Ouderavond Ordening en Ontwikkeling dinsdag 1 oktober 2013 Programma 1. Missie & Visie; waar staan we voor 2. Wet kwaliteit VSO 3. Richtinggevend (wettelijk) kader USP 4. Profielen in beeld 5. Verbindingen

Nadere informatie

vmbo bb en kb, ondersteuningsgroepen bb, kb en tl 500 leerlingen

vmbo bb en kb, ondersteuningsgroepen bb, kb en tl 500 leerlingen vmbo bb en kb, ondersteuningsgroepen vmbo bb, kb en tl 500 leerlingen Leren door te doen Wij zijn een open christelijke school voor voortgezet onderwijs in de stad Groningen. Onze school is een plek waar

Nadere informatie

Overgangsnormen 2008-2013. JUNIOR LEERWERKHUIS (onderbouw vmbo)

Overgangsnormen 2008-2013. JUNIOR LEERWERKHUIS (onderbouw vmbo) Overgangsnormen 2008-2013 JUNIOR LEERWERKHUIS (onderbouw vmbo) 01 Inhoud: 1. Algemene gegevens leerjaar 1 en 2 2. Regionale zorgonderwijsvoorziening Maasland K/T met LWO leerjaar 1 Regionale zorgonderwijsvoorziening

Nadere informatie

Dalton Skills. Stedelijk Dalton College Alkmaar

Dalton Skills. Stedelijk Dalton College Alkmaar Dalton Skills Stedelijk Dalton College Alkmaar Plaatsing in Dalton Skills Alle leerlingen met een bb, bb/kb, kb, kb/tl advies komen op het Stedelijk Dalton College terecht in Dalton Skills. Dit geldt ook

Nadere informatie

Alles uit de kast voor een diploma!

Alles uit de kast voor een diploma! 2018-2019 ALTRA COLLEGE HAARLEMMERMEER Alles uit de kast voor een diploma! WWW.ALTRA.NL Beste leerling, welkom bij Altra College! Mentor Goedemorgen, goed dat je er bent! Bij Altra College Haarlemmermeer

Nadere informatie

Doelomschrijving vier deelnemende scholen

Doelomschrijving vier deelnemende scholen Doelomschrijving vier deelnemende scholen 1 doelgroepomschrijvingen Leerbedrijf BAVA (ROC-AKA) Het leerbedrijf Basisvaardigheden (BAVA) is onderdeel van de school voor AKA van het ROC Midden Brabant. Bij

Nadere informatie

Schoolgids 2016/2017 deel A VSO Het Mozaïek Almelo

Schoolgids 2016/2017 deel A VSO Het Mozaïek Almelo Schoolgids 2016/2017 deel A VSO Het Mozaïek Almelo Datum vaststelling Attendiz: juni 2016 Datum instemming MR: juni 2016 Inhoudsopgave Inleiding 3 Foto s 5 Gymnastiek 5 Informatie aan gescheiden ouders

Nadere informatie

EEN WERELD SCHOOL. lyceum (h)tl vakcolleges (b/k) lwoo. vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen.

EEN WERELD SCHOOL. lyceum (h)tl vakcolleges (b/k) lwoo. vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen. lyceum (h)tl vakcolleges (b/k) lwoo EEN WERELD SCHOOL vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen Gemini (H)TL Gemini (H)TL, iets voor jou! De HTL- route Je hebt advies

Nadere informatie

Overgang van Primair naar Voortgezet Onderwijs Almere

Overgang van Primair naar Voortgezet Onderwijs Almere Overgang van Primair naar Voortgezet Onderwijs Almere Voorlopig advies groep 6 en 7 Aan het einde van het schooljaar groep 6 en 7 geeft de PO school na overleg met ouders een voorlopig schooladvies 1.

Nadere informatie

Katern schoolresultaten de Taalbrug VSO

Katern schoolresultaten de Taalbrug VSO Toledolaan 3 5629 CC Eindhoven Telefoon: 040 290 23 45 website: www.taalbrug.nl Katern schoolresultaten de Taalbrug VSO - 2019 D E T A A L B R U G VSO - D I P L O M A G E R I C H T Voorwoord Voor u liggen

Nadere informatie

Dalton Skills. Stedelijk Dalton College Alkmaar

Dalton Skills. Stedelijk Dalton College Alkmaar Dalton Skills Stedelijk Dalton College Alkmaar Plaatsing in Dalton Skills Alle leerlingen met een bb, bb/kb, kb, kb/tl advies komen op het Stedelijk Dalton College terecht in Dalton Skills. Dit geldt ook

Nadere informatie

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. De Atlas, locatie Assen

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. De Atlas, locatie Assen VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK De Atlas, locatie Assen Plaats : Assen BRIN nummer : 00ZF OKE 01 VSO Onderzoeksnummer : 278482 Datum onderzoek : 23 oktober 2014 Datum vaststelling : 8 december 2014 Pagina

Nadere informatie

Voorwoord Eerste kennismaking Wie zijn wij? Werkwijze in het kort Resultaten Vmbo-t...

Voorwoord Eerste kennismaking Wie zijn wij? Werkwijze in het kort Resultaten Vmbo-t... Schooljaar 2018-2019 Inhoud Voorwoord... 7 1. Eerste kennismaking... 9 1.1 Wie zijn wij?... 9 1.2 Werkwijze in het kort...10 1.3 Resultaten...11 1.3.1 Vmbo-t...11 1.3.2 Entree-opleiding...11 1.3.3 Uitstroombestemming...11

Nadere informatie

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016 REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016 Vastgesteld door de medezeggenschapsraad d.d. 27 mei 2015 ALGEMEEN In gevallen waarin deze

Nadere informatie

Verantwoording. 1. Totale uitstroom

Verantwoording. 1. Totale uitstroom Opbrengsten 2014 Schutte s Bosschool Inleiding Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. Uitgangspunt voor dat aanbod zijn de kerndoelen

Nadere informatie

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. Altra College, Noord

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. Altra College, Noord VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK Altra College, Noord Plaats : Amsterdam BRIN nummer : 07IQ OKE 05 VSO Onderzoeksnummer : 282295 Datum onderzoek : 18 maart 2015 Datum vaststelling : 18 mei 2015 Pagina 2 van

Nadere informatie

Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte. Leerwegen: BBL, KBL, TL. samen een eigen wijze weg vinden

Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte. Leerwegen: BBL, KBL, TL. samen een eigen wijze weg vinden Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte Leerwegen: BBL, KBL, TL Welkom Als er sprake is van leer- en/of gedragsproblemen, waarbij meer ondersteuning nodig is dan het reguliere

Nadere informatie

Het pedagogisch beleid van het OPDC Samenwerkingsverband Zuidoost-Friesland VO

Het pedagogisch beleid van het OPDC Samenwerkingsverband Zuidoost-Friesland VO Het pedagogisch beleid van het OPDC Samenwerkingsverband Zuidoost-Friesland VO 1. Inleiding Er zijn soms leerlingen die tijdelijk geen onderwijs kunnen volgen op hun eigen school. De reden hiervoor is

Nadere informatie

Schoolgids Carré College (samenvatting)

Schoolgids Carré College (samenvatting) Schoolgids Carré College (samenvatting) 2016-2017 1 Over het Carré College Praktijkgericht Nu naar het Carré College, straks een baan Op het Carré College bieden we de best denkbare voorbereiding op MBO

Nadere informatie

Welkom. Naam Klas Mentor. Lestijden. Bellen bij ziekte en afwezigheid

Welkom. Naam Klas Mentor. Lestijden. Bellen bij ziekte en afwezigheid Mini-gids 2015-2016 Welkom Naam Klas Mentor Welkom op onze school in het schooljaar 2015-2016. Een plezierige en veilige schooltijd is van groot belang. Op school maak je vrienden, je oefent er je sociale

Nadere informatie

Informatieboekje Voortgezet Onderwijs

Informatieboekje Voortgezet Onderwijs Informatieboekje Voortgezet Onderwijs 1 2 Voorwoord Dit informatieboekje geeft een overzicht van de belangrijkste gegevens over het VMBO, Havo en VWO. Hoe het VMBO is opgebouwd, welke vakken in de onderbouw

Nadere informatie

Alles uit de kast voor een diploma!

Alles uit de kast voor een diploma! 2017-2018 ALTRA COLLEGE HAARLEMMERMEER Alles uit de kast voor een diploma! WWW.ALTRA.NL Beste leerling, welkom bij Altra College! Mentor Goedemorgen, goed dat je er bent! Bij Altra College Haarlemmermeer

Nadere informatie

Handboek Examinering Praktijkonderwijs Versie: februari 2019

Handboek Examinering Praktijkonderwijs Versie: februari 2019 Handboek Examinering Praktijkonderwijs Versie: februari 2019 Inhoud 1. Inleiding blz. 2 2. Algemeen blz. 2 3. Eisen blz. 3 4. Het eindgesprek blz. 3 5. Examenkosten blz. 3 Bijlage Het examenreglement blz.

Nadere informatie

Welkom op. Naar het voortgezet onderwijs

Welkom op. Naar het voortgezet onderwijs Welkom op Naar het voortgezet onderwijs Een homogene klas Meerdere vakdocenten Andere mensen Meer vakken Meer lokalen Meer boeken Meer huiswerk Andere verantwoordelijkheden Andere lestijden Pauzeren op

Nadere informatie

Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte. Leerwegen: BBL, KBL, TL. samen een eigen wijze weg vinden

Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte. Leerwegen: BBL, KBL, TL. samen een eigen wijze weg vinden Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte Leerwegen: BBL, KBL, TL Bij De Rotonde werkt een jong team in de onderbouw. Onze docenten staan daarom dicht bij de leerlingen. Ze

Nadere informatie

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. De Twijn (19QK 19VD)

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. De Twijn (19QK 19VD) VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK De Twijn (19QK 19VD) Plaats : Zwolle BRIN nummer : 19QK OKE 02 VSO Onderzoeksnummer : 284988 Datum onderzoek : 12 oktober 2015 Datum vaststelling : 12 november 2015 Pagina

Nadere informatie

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2016-2017 Vastgesteld door de medezeggenschapsraad d.d. 1 juni 2016 ALGEMEEN In gevallen waarin deze

Nadere informatie

EEN WERELD SCHOOL. vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen. Gemini (H)TL

EEN WERELD SCHOOL. vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen. Gemini (H)TL EEN WERELD SCHOOL vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen Gemini (H)TL Gemini (H)TL is iets voor jou! Je hebt advies vmbo theoretische leerweg Vmbo theoretische leerweg

Nadere informatie

SLIM LEREN. Plus school met intensieve begeleiding op maat.

SLIM LEREN. Plus school met intensieve begeleiding op maat. SLIM LEREN Plus school met intensieve begeleiding op maat. Over Roekhorst Wij zijn een particuliere middelbare school. We bieden kwaliteitsonderwijs op alle niveaus met een duidelijke identiteit. Modern

Nadere informatie

PAKKETKEUZE EN LOOPBAAN ORIËNTATIE

PAKKETKEUZE EN LOOPBAAN ORIËNTATIE PAKKETKEUZE EN LOOPBAAN ORIËNTATIE LOB/PAKKETKEUZE OP HET BERNARD NIEUWENTIJT COLLEGE de loopbaan begeleiding is de verantwoordelijkheid van de decaan, mentoren en vakdocenten. de decaan coördineert de

Nadere informatie

Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, jaar vmbo basis

Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, jaar vmbo basis Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, 12 16 jaar vmbo basis Bij leerlingen in route 2 uitstroomprofiel vmbo basis ligt het accent op instroom in de onderbouw van de vmbo basisberoepsgerichte

Nadere informatie

Schets van het onderwijsprogramma Route 2, jaar vmbo basis

Schets van het onderwijsprogramma Route 2, jaar vmbo basis Schets van het onderwijsprogramma Route 2, 12 16 jaar vmbo basis Bij leerlingen in route 2 uitstroomprofiel vmbo basis ligt het accent op instroom in de onderbouw van de vmbo basisberoepsgerichte leerweg.

Nadere informatie

Praktijkonderwijs. In het kort

Praktijkonderwijs. In het kort Het praktijkonderwijs In het laatste jaar van de (speciale) basisschool moet je beslissen naar welke school voor voortgezet onderwijs je gaat. Meestal is dat een moeilijke keuze. Zeker wanneer je: moeite

Nadere informatie

De overgang naar het voortgezet onderwijs

De overgang naar het voortgezet onderwijs Loket Passend Onderwijs De overgang naar het voortgezet onderwijs Informatieavond De Vlieger 14 oktober 2014 PO VO 2014-2015 Loket Passend Onderwijs & Passend Primair Onderwijs Leiden De overstap van primair

Nadere informatie

Informatieboekje Voortgezet Onderwijs

Informatieboekje Voortgezet Onderwijs Informatieboekje Voortgezet Onderwijs 1 2 Voorwoord Dit informatieboekje geeft een overzicht van de belangrijkste gegevens over het VMBO, Havo en VWO. Hoe het VMBO is opgebouwd, welke vakken in de onderbouw

Nadere informatie

Drechtsteden College. De school waar ik mezelf kan zijn! vmbo. Techniek Zorg & Welzijn Economie

Drechtsteden College. De school waar ik mezelf kan zijn! vmbo. Techniek Zorg & Welzijn Economie Drechtsteden College De school waar ik mezelf kan zijn! Techniek Zorg & Welzijn Economie vmbo Je zit in groep 8 en je hebt een VMBOadvies gekregen. Maar welke school past nu het beste bij je? Waar voel

Nadere informatie

Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte. Leerwegen: BBL, KBL, TL. samen een eigen wijze weg vinden

Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte. Leerwegen: BBL, KBL, TL. samen een eigen wijze weg vinden Specifiek vmbo, vmbo voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte Leerwegen: BBL, KBL, TL Bij De Rotonde werkt een jong team in de onderbouw. Onze docenten staan daarom dicht bij de leerlingen. De

Nadere informatie

Groenewald. Waar staat. voor?

Groenewald. Waar staat. voor? groenewald Waar staat Groenewald voor? Groenewald is een persoonlijke, kleinschalige school waar kwalitatief, eigentijds, toekomstgericht onderwijs wordt gegeven. Binnen een duidelijke structuur is er

Nadere informatie

Schoolgids Leo Kannerschool VSO

Schoolgids Leo Kannerschool VSO Schoolgids 2017-2018 Leo Kannerschool VSO Versie 30-08-2017 Vastgesteld door klankbordgroep ouders Leo Kannerschool VSO De foto s in deze schoolgids zijn geplaatst met toestemming van ouders en leerling

Nadere informatie

Op grond van de uitstroomcijfers van de afgelopen jaren heeft de Sluis een schoolstandaard opgesteld Ambitie/schoolstandaard

Op grond van de uitstroomcijfers van de afgelopen jaren heeft de Sluis een schoolstandaard opgesteld Ambitie/schoolstandaard Opbrengsten VSO de Sluis Inleiding Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. Uitgangspunt voor dat aanbod zijn de kerndoelen (voortgezet)

Nadere informatie

Informatieboekje leerjaar 2

Informatieboekje leerjaar 2 2016 Vakkenpakket TL 3 kiezen Inhoud Beste leerlingen en hun ouder(s) of verzorger(s),... 2 Het vmbo 3 Vakkenkeuze voor de 3 e klas vmbo-tl.4 De gevolgen van je keuze..5 Doorstroom van 4 vmbo -tl naar

Nadere informatie

N I E U W S B R I E F

N I E U W S B R I E F N I E U W S B R I E F September 2014 V O O R W O O R D Bij de start van het nieuwe jaar willen wij graag wat informatie met u delen die van belang is dit schooljaar. Op onze geactualiseerde website vindt

Nadere informatie

OPEN DAG 2015. www.staring.nl. 24 januari 10 tot 13 uur. 24 januari 10 tot 13 uur. 24 januari 10 tot 13 uur. Borculo Beukenlaan

OPEN DAG 2015. www.staring.nl. 24 januari 10 tot 13 uur. 24 januari 10 tot 13 uur. 24 januari 10 tot 13 uur. Borculo Beukenlaan OPEN DAG 2015 Borculo Beukenlaan 24 januari 10 tot 13 uur Borculo Herenlaan bovenbouw vmbo 24 januari 10 tot 13 uur Lochem Zutphenseweg 24 januari 10 tot 13 uur www.staring.nl Het Staring College daagt

Nadere informatie

Informatieboekje voor leerlingen. Het Lingewaal College VSO. Informatieboekje voor leerlingen van het Lingewaal College

Informatieboekje voor leerlingen. Het Lingewaal College VSO. Informatieboekje voor leerlingen van het Lingewaal College Informatieboekje voor leerlingen Het Lingewaal College VSO 1 Beste leerling, Dit is het informatieboekje voor leerlingen van het Lingewaal College. In dit boekje vind je allerlei informatie die met school

Nadere informatie

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. Portalis, locatie Groningen (Portalis Onderwijs en Arbeidstoeleiding)

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. Portalis, locatie Groningen (Portalis Onderwijs en Arbeidstoeleiding) VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK Portalis, locatie Groningen (Portalis Onderwijs en Arbeidstoeleiding) Plaats : Groningen BRIN nummer : 02YL OKE 01 VSO Onderzoeksnummer : 281164 Datum onderzoek : 15 januari

Nadere informatie

Groepsgids Groep 7-8

Groepsgids Groep 7-8 Groepsgids 2017-2018 Groep 7-8 Wie werken er in de groepen 7/8: Monique van Gemert Simon van Nieuwland m.vangemert@dezonnepoort.nl s.vannieuwland@dezonnepoort.nl De Bruggenbouwers maandag dinsdag (gymdag)

Nadere informatie

Normering voor bevordering en doorstroom VMBO onderbouw & bovenbouw

Normering voor bevordering en doorstroom VMBO onderbouw & bovenbouw Normering voor bevordering en doorstroom VMBO onderbouw & bovenbouw Onderwerp Regeling voor bevordering en doorstroom vmbo OB & BB Datum September 2017 Kenmerk Vervangt ;regeling voor plaatsing & bevordering

Nadere informatie

Dalton Skills. 2 e leerjaar. Stedelijk Dalton College Alkmaar

Dalton Skills. 2 e leerjaar. Stedelijk Dalton College Alkmaar Dalton Skills 2 e leerjaar Stedelijk Dalton College Alkmaar Plaatsing in Dalton Skills Alle leerlingen met een bb, bb/kb, kb, kb/tl advies komen op het Stedelijk Dalton College in Dalton Skills. Dit geldt

Nadere informatie

leeromgeving. Veiligheid en geborgenheid

leeromgeving. Veiligheid en geborgenheid GSG Het Segment GSG Het Segment is een veilige, zelfstandige school voor Praktijkonderwijs voor jongeren die worden begeleid en gecoacht naar werk, zelfstandigheid, vervolgopleiding (ROC) en zinvolle vrijetijdsbesteding.

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. de Dijnselburgschool voor praktijkonderwijs PRO

RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. de Dijnselburgschool voor praktijkonderwijs PRO RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK de Dijnselburgschool voor praktijkonderwijs PRO Plaats : Zeist BRIN nummer : 26HY C1 BRIN nummer : 26HY 00 PRO Onderzoeksnummer : 254037 Datum onderzoek : 25

Nadere informatie

Nieuw vmbo op. het Haarlem College. op het Haarlem College kan het. Podium & Presentatie Mavo en Mavo + Informatie voor de leerlingen van groep 8

Nieuw vmbo op. het Haarlem College. op het Haarlem College kan het. Podium & Presentatie Mavo en Mavo + Informatie voor de leerlingen van groep 8 Nieuw vmbo op het Haarlem College op het Haarlem College kan het Media & Vormgeving Zorg & Welzijn Techniek & Energie Ondernemen & Commercie Podium & Presentatie Mavo en Mavo + Sport & Veiligheid Gemengde

Nadere informatie

VOORLICHTINGSAVOND VOORTGEZET ONDERWIJS

VOORLICHTINGSAVOND VOORTGEZET ONDERWIJS VOORLICHTINGSAVOND VOORTGEZET ONDERWIJS SBO De Regenboog 7 januari 2015 Inhoud van de avond Uitstroom leerlingen en een aantal verschillende scholen Pauze (15 minuten) Toetsing en aanmelden van onze leerlingen

Nadere informatie

ONDERNEMER VAN JE EIGEN TALENT...want jij kunt meer!

ONDERNEMER VAN JE EIGEN TALENT...want jij kunt meer! ONDERNEMER VAN JE EIGEN TALENT...want jij kunt meer! Welkom Met ons onderwijs willen we voor elke vmbo-leerling relevant zijn. Door ons onderwijs ontdekken leerlingen wat hen boeit, wat ze kunnen en waar

Nadere informatie

Aanvulling PTA & Examenreglement VMBO

Aanvulling PTA & Examenreglement VMBO Aanvulling PTA & Examenreglement VMBO 2017 2018 Herkansing In geval van herkansing geldt het hoogst behaalde cijfer. Algemene vakken: Elke examenkandidaat heeft het recht om na schoolexamenperiode 4 in

Nadere informatie

Schoolondersteuningsprofiel Attendiz

Schoolondersteuningsprofiel Attendiz Schoolondersteuningsprofiel Attendiz 1. Inleiding Alle scholen baseren hun onderwijs op de zeven kernwaarden zoals die door het Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs zijn ontwikkeld: 1. Is ambitieus

Nadere informatie

ALTRA COLLEGE HAARLEMMERMEER. Alles uit de kast voor een diploma! minigids_altra Haarlemmermeer_2016.indd 1

ALTRA COLLEGE HAARLEMMERMEER. Alles uit de kast voor een diploma! minigids_altra Haarlemmermeer_2016.indd 1 ALTRA COLLEGE HAARLEMMERMEER Alles uit de kast voor een diploma! W W W. A LT R A. N L minigids_altra Haarlemmermeer_2016.indd 1 19-08-16 13:41 Beste leerling, welkom bij Altra College! Bij Altra College

Nadere informatie

OUDERINFORMATIEBULLETIN

OUDERINFORMATIEBULLETIN OUDERINFORMATIEBULLETIN Stedelijk Dalton Lyceum Vakcollege juli 2017 Voorwoord Allereerst een hartelijk welkom aan de ouders van de nieuwe leerlingen. Wij hopen dat uw zoon of dochter zich snel thuis zal

Nadere informatie

nieuwsbrief. 01 nieuwsbrief voor ouders/verzorgers

nieuwsbrief. 01 nieuwsbrief voor ouders/verzorgers nieuwsbrief. 01 nieuwsbrief voor ouders/verzorgers Intern begeleider Actieplan Examens Projectweek Dec. 2014 Projectweek Vorige week hebben we voor het eerst een projectweek gehouden op de Rede. Spannend

Nadere informatie

Welkom op DAlToN HeT GRoeNe lyceum

Welkom op DAlToN HeT GRoeNe lyceum Welkom op DALTON HET GROENE LYCEUM Wie zijn WIJ? Binnenkort ga jij naar het voortgezet onderwijs. Een grote stap! Kun je goed leren, maar ben je ook praktisch ingesteld? Dan past Dalton Het Groene Lyceum

Nadere informatie

Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018)

Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) In de VMBO stroom van het ACL wordt sinds het schooljaar 2016-2017 expliciet aandacht besteed aan de leergebied overstijgende (LGO)

Nadere informatie

INFOBOEKJE KLAS 4 2013-2014

INFOBOEKJE KLAS 4 2013-2014 INFOBOEKJE KLAS 4 2013-2014 1 Inhoud Inleiding 3 Schoolexamen 4 1. SE PTA. Wat betekenen deze afkortingen? 2. Herkansingen 3. Tijdens het Schoolexamen Rekenexamen 6 Info van de decaan 7 Maatschappelijke

Nadere informatie

Elde College. Elke dag Een uitdaging

Elde College. Elke dag Een uitdaging Elde College Elke dag Een uitdaging VMBO Theoretisch Kader VMBO Kader- Basisberoeps Denny Arians Teamleider Onderbouw VMBO Keuze voor een schooltype De basisschool zegt : Theoretische leerweg En dan? U

Nadere informatie

Exameninformatie Klas 3

Exameninformatie Klas 3 Exameninformatie Klas 3 2018-2019 Inhoudsopgave Exameninformatie voor 3 e klassen Examencijfers, rapporten, herkansingen en dossiers Informatie over praktische opdrachten Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding

Nadere informatie

Informatieboekje leerjaar 2. Vakkenpakket TL 3 kiezen

Informatieboekje leerjaar 2. Vakkenpakket TL 3 kiezen 2017-2018 Vakkenpakket TL 3 kiezen Inhoud Beste leerlingen en hun ouder(s) of verzorger(s),... 2 Het vmbo 3 Vakkenkeuze voor de 3 e klas vmbo-tl.4 De gevolgen van je keuze..5 Doorstroom van 4 vmbo -tl

Nadere informatie

Praktijkonderwijs L E R E N D O O R D O E N!

Praktijkonderwijs L E R E N D O O R D O E N! Praktijkonderwijs L E R E N D O O R D O E N! Wat is praktijkonderwijs? Regulier Voortgezet Onderwijs Praktijk- en theorievakken Eindonderwijs Toeleiding naar de arbeidsmarkt Aandacht voor werken, wonen,

Nadere informatie

Kom bij ons je vak leren. Positief Respectvol Ontdekkend

Kom bij ons je vak leren. Positief Respectvol Ontdekkend Kom bij ons je vak leren Positief Respectvol Ontdekkend Beste leerling, beste ouder/verzorger, Waar vind je tegenwoordig nog iemand die met zijn handen wil werken? Het antwoord: Bij PRO Emmen. Want bij

Nadere informatie

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. Beukenrode Onderwijs

VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK. Beukenrode Onderwijs VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK Beukenrode Onderwijs Plaats : Doorn BRIN nummer : 02RM OKE 01 VSO Onderzoeksnummer : 281988 Datum onderzoek : 19 maart 2015 Datum vaststelling : 26 mei 2015 Pagina 2 van 10

Nadere informatie

Passend Onderwijs. VMBO met leerwegondersteuning Leerwegen: BBL, KBL, TL. pomonavmbo.nl

Passend Onderwijs. VMBO met leerwegondersteuning Leerwegen: BBL, KBL, TL. pomonavmbo.nl Passend Onderwijs VMBO met leerwegondersteuning Leerwegen: BBL, KBL, TL pomonavmbo.nl Welkom op onze school Elk kind heeft recht op goed onderwijs. Ook kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Met

Nadere informatie

Praktijkschool diploma. De Faam November 2014

Praktijkschool diploma. De Faam November 2014 Praktijkschool diploma De Faam November 2014 Het praktijkschool diploma? Iedere leerling op de Faam kan sinds vorig schooljaar in de bovenbouw een PrO diploma halen als hij/zij: ontwikkeling kan aantonen

Nadere informatie

Typering van de vakken die binnen het profiel Cognitief ZML en PRO worden aangeboden

Typering van de vakken die binnen het profiel Cognitief ZML en PRO worden aangeboden Bernardusschool SO-, uitstroomprofiel ZML Cognitie en PRO Typering van de vakken die binnen het profiel Cognitief ZML en PRO worden aangeboden Nederlandse taal en communicatie Op de Cognitiestroom van

Nadere informatie

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van huiswerk levert

Nadere informatie

Rijswijk. vmbo bb vmbo kb mavo lwoo. Brengt leren in beweging

Rijswijk. vmbo bb vmbo kb mavo lwoo. Brengt leren in beweging Rijswijk vmbo bb vmbo kb mavo lwoo Brengt leren in beweging Elke dag beginnen met bewegen Het nieuwe vmbo in Rijswijk Het Stanislascollege is een vernieuwende VMBO-school die draait om jou. Om wat je goed

Nadere informatie

Opbrengsten schooljaar 2014-2015 VSO Onderwijscentrum Het Roessingh

Opbrengsten schooljaar 2014-2015 VSO Onderwijscentrum Het Roessingh Opbrengsten VSO OCR schooljaar 0-05 Inleiding Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. Uitgangspunt voor dat aanbod zijn de kerndoelen

Nadere informatie

Dalton Skills. Stedelijk Dalton College Alkmaar

Dalton Skills. Stedelijk Dalton College Alkmaar Dalton Skills Stedelijk Dalton College Alkmaar 2 Plaatsing in Dalton Skills Alle leerlingen met een bb, bb/kb, kb, kb/tl advies komen op het Stedelijk Dalton College terecht in Dalton Skills. Dit geldt

Nadere informatie

Regelingen voor voortgang en overgang tijdens de leerloopbaan. Inleiding

Regelingen voor voortgang en overgang tijdens de leerloopbaan. Inleiding Regelingen voor voortgang en overgang tijdens de leerloopbaan Inleiding Iedere leerling doorloopt de schoolperiode op zijn of haar eigen manier. Het proces van keuzes maken in leerniveau en uiteindelijk

Nadere informatie

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt: Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan

Nadere informatie

Opbrengsten VSO De Sluis schooljaar 2014-2015

Opbrengsten VSO De Sluis schooljaar 2014-2015 Opbrengsten VSO De Sluis schooljaar 2014-2015 Inleiding Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. Uitgangspunt voor dat aanbod

Nadere informatie