Drechtsteden. Aan de gemeenteraden van de Drechtstedengemeenten. . Geachte leden,

Transcriptie

1 de e. Drechtsteden Aan de gemeenteraden van de Drechtstedengemeenten Geachte leden, Alblasserdam Na een intensief proces van "manden maken" dat we gezamenlijk hebben doorlopen, heb ik op 28 juni jl. tijdens een bijeenkomst in het voormalige kantoor van Eneco te Dordrecht mijn eindbod gepresenteerd. Dat is vervolgens onder u verspreid. Het is de bedoeling dat in september 2004 de raden van alle zeven Drechtstedengemeenten hierover ten principale een onomkeerbaar besluit nemen. In dat kader wil ik u middels déze brief een aantal overwegingen en een kernvraag meegeven bij uw bespreking van het eindbod. datum Dordrecht 4 augustus 2004 's-gravendeel behandeld door Hendrik-ldo-Ambacht G.J. Vogelaar Papendrecht ons kenmerk Sliedrecht 2004/2730 Zwijndrecht doorkiesnummer gjvogelaar@regiozhz.nl onderwerp Eindbod Manden Maken Overwegingen We hebben in de achterliggende periode de verschillende onderdelen van het mandje: het streefbeeld, de projecten, het investeringsfonds, de bestuurlijke en de ambtelijke organisatie, bewust met elkaar verbonden. Met elkaar waren en zijn we van mening dat alleen door op alle fronten voortgang te boeken de echte kwaliteitssprong gemaakt kan worden. De belangen van de verschillende gemeenten en van de Drechtsteden zijn op alle onderdelen van het mandje zorgvuldig en in samenhang tegen elkaar afgewogen. Het verplaatsen van één van de onderdelen kan dan ook leiden tot instabiliteit van het gehele bouwwerk. Het is mij gebleken dat de term "oefenen", als het gaat om de bestuurlijke organisatie, discussie oproept. Ik zal daarom trachten deze term nader te verduidelijken. In mijn visie is het nadrukkelijk niet zo dat oefenen betekent dat we vrijblijvend bijeenkomsten voor raadsleden gaan organiseren. Juist niet: we vinden het zo belangrijk dat de raden aan de voorkant kaderstellend kunnen sturen in regionale beleidsprocessen dat we wat mij betreft niet moeten wachten op een formele regeling, maar nu al zouden moeten beginnen met het erbij betrekken van raadsleden via een Drechtraad. Dit is niet vrijblijvend en geeft raadsleden de mogelijkheid kaders te stellen. We starten nu een proces van dualisering. Daarom stel ik in het eindbod ook voor om de raadsleden uit het Drechtstedenbestuur te laten treden. Zoals in het eindbod is te lezen stel ik me voor te starten met het model dat elke fractie een vertegenwoordiger afvaardigt. Onderdeel van het experiment is overigens wel dat we het functioneren van dit model eind 2005 tegen het licht houden. De eerste bijeenkomst van de Drechtraad"i voorzien op woensdag 6 oktober a.s. van tot uur. Bureau Drechtsteden Weizigtweg 33 Postbus AJ Dordrecht Telefoon (078) Fax (078) info@drèchfsteden.nl Bankrekeningnummer Bestuursdienst Zuid-Holland Zuid ABN-AMRO Het Drechtstedenbestuur is een bestuurscommissie van de gemeenschappelijke regeling regio Zuid-Hblland Zuid.

2 pagina 2, ons kenmerk: 2004/2730 Kernvraag Met het oog op de bespreking in uw raad vraag ik u in ieder geval de volgende vraag te beantwoorden en mij uiterlijk 1 oktober a.s. uw antwoord ter kennis te brengen: Kunt u zich ten principale vinden in het eindbod? Dit houdt in dat u instemt met het streefbeeld, de projecten als onderdeel van programma's en de daaraan in beginsel gevoteerde bijdragen ondersteunt, instemt met het opzetten van een investeringsfonds en het beschikbaar stellen van de financiële bijdrage van uw gemeente. Verder stemt u in met een experimenteerperiode voor de bestuurlijke organisatie en steunt u het op gang brengen van een ambtelijk vernieuwingsproces volgens de lijnen zoals in het eindbod en de bijlagen is omschreven. Ook wijst dan iedere in de gemeenteraad aanwezige fractie een lid aan voor de Drechtraad en deelt dit mee aan het bureau Drechtsteden. Het moge duidelijk zijn dat we er met de beantwoording van de kernvraag in september nog niet zijn. Er zijn uitwerkingen nodig, zoals bijvoorbeeld de formele instelling van het investeringsfonds, de werkwijze van de Drechtraad c.a., die afzonderlijke besluitvorming behoeven, maar wel direct voortvloeiend uit een positieve beantwoording van de kernvraag. Uw bericht zie ik met belangstelling tegemoet. Met vriendelijke groet, R.J.G. Bandell voorzitter Drechtstedenbestuur c.c. - Drechtstedenbestuur - colleges van B&W

3 Hier bouwen... & Drechtsteden de " MANDEN MAKEN" EINDBOD 28 juni 2004

4 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 3 1. INLEIDING Op de achterliggende pagina's en de bijgevoegde CD-ROM is het resultaat van het gezamenlijk Manden maken van de Drechtsteden neergeslagen in een eindbod. Dit vervult mij toch wel met enige trots. Met de totstandkoming van dit eindbod zetten wij onomkeerbare stappen naar een meer diepgaande samenwerking. Aan het begin van dit eindbod neem ik u graag nog even mee terug naar de aanleiding voor het Manden maken. Wij zijn van 2002 tot 2004 het GSB-experiment aangegaan om de regionale en stedelijke uitdagingen samenhangend aan te pakken. Dit zal in de tweede helft van dit jaar resulteren in een regionaal Meerjarenontwikkelingsprogramma voor het Grotestedenbeleid. Als belangrijke regio in de Zuidvleugel van de Randstad hebben we met de provincie ook afspraken gemaakt over het doen van gezamenlijke investeringen in ons gebied. Vervolgens heeft de commissie Dijkstal begin 2004 een probleemanalyse gemaakt over het ontbreken van hoogwaardigheid, resultaat en uitvoeringskracht. De commissie benadrukte dat het van belang is zo snel mogelijk te starten met die beleidsuitvoering. 1 Uit al deze ontwikkelingen blijkt dat we onze opgaven samen aan willen pakken en nu echt willen uitvoeren. Om die uitvoering voor elkaar te krijgen hebben we het Manden maken opgestart. Een bijdrage van de Drechtsteden aan de bestuurlijke vernieuwing. We zijn in staat gebleken te komen tot een omvangrijke investeringsagenda en een fonds dat die agenda mogelijk maakt. De gemeenten hebben zich gerealiseerd dat verschillende belangrijke projecten niet of nauwelijks van de grond komen in afzonderlijkheid. Het boeken van dit resultaat juist in een tijd waarin velen de broekriem aan moeten halen laat zien dat de gemeenten en de provincie hun verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van de Drechtsteden serieus nemen. Zoals later zal blijken spreekt uit dit eindbod ook de oproep aan andere maatschappelijke partijen om samen te investeren in de Drechtsteden. Een samenhangende publieke en private strategische investeringspolitiek is een voorwaarde voor de doorontwikkeling van onze Drechtsteden op de lange termijn. In die zin is dit eindbod dus ook een begin. Ik wil iedereen die zich het afgelopen halfjaar met zoveel inzet van zijn taak heeft gekweten van harte bedanken. Een woord van dank gaat zeker ook uit naar de gemeentelijke organisaties die naast hun gewone werk een flinke inspanning hebben geleverd om ook dit traject tot een goed einde te brengen. Ik wil in dit kader de inzet van maatschappelijke organisaties om mee te denken over de richting die wij zouden moeten inslaan niet onvermeld laten. Daarnaast waardeer ik de bereidheid van drukbezette bestuurders om in de commissie Scholten en de werkgroep ambtelijke organisatie een bijdrage te leveren aan de langetermijnafspraken over de bestuurlijke en ambtelijke organisatie zeer. Proces Manden maken 13 januari 2004 zijn we op de nieuwjaarsbijeenkomst van de Drechtsteden begonnen om nu echt die slag naar de uitvoering te maken. Na de behartenswaardige aanbevelingen van de commissie Dijkstal heb ik een brief geschreven aan de raden van alle gemeenten en hen gevraagd na te denken over een streefbeeld voor de Drechtsteden, uit te voeren projecten en de bestuurlijke en ambtelijke organisatie. De colleges en raden van de Drechtsteden hebben over deze onderwerpen een debat gehouden en ik heb vervolgens de oogst van dat debat opgehaald. Dit leidde tot ongeveer 85 ingediende projecten. De gemeenten zijn vervolgens in staat gesteld om hun projecten te presenteren aan raadsleden van andere gemeenten op de bijeenkomst van 2 april in Papendrecht. De raadsleden hebben daar ook aangegeven of ze vonden dat projecten wel of niet in het mandje thuishoorden. Vervolgens heb ik met de procesleiding de projecten langs de meetlat van tevoren vastgestelde criteria (met als belangrijkste scherprechters uitvoering uiterlijk in 2007 en regionaal belang) gelegd. Dit leidde tot een openingsbod waarin op basis van die criteria een duidelijke scheiding is aangebracht tussen projecten die wel en niet in het mandje thuishoren. 1 Commissie Dijkstal, "Samen Stad betekent wat. Advies over samenwerking in de Drechtsteden", december 2003

5 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 4 Daarnaast hebben we samenhang in de projecten aangebracht door ze in clusters onder te brengen. Dit openingsbod heb ik vervolgens in discussie gebracht tussen raden en colleges en ik heb de raden gevraagd of zij het college hun mening over het openingsbod en daarmee kaders voor een verder gesprek met mij zouden willen meegeven. Deze verdiepingsgesprekken zijn constructief verlopen. Medio juni zijn ze afgerond. Wat in het traject opviel is niet alleen de niet aflatende inzet van bestuurders en ambtenaren, maar ook de focus op de Drechtsteden die werd gehanteerd door de gemeenten. Er werd kritisch, maar welwillend naar de projecten van andere gemeenten gekeken. Dit heeft tot het afvallen van bepaalde projecten geleid, terwijl andere juist naar voren zijn gehaald. Het is mij tijdens dit traject opgevallen dat de vernieuwende manier van werken die we hebben gekozen ertoe heeft geleid dat alle betrokken partijen en vooral ook de raden in de gelegenheid worden gesteld om invloed uit te oefenen op de voortgang en de inhoud. Het vinden en behouden van draagvlak, alsmede het realiseren van daadkracht kan op deze manier gecombineerd worden zonder dat tijd of steun verloren gaat. Ik bespeur - ondanks de grote tijdsdruk - veel steun voor het proces zoals we dat hebben doorlopen. In die zin denk ik dat we de ambitie moeten hebben deze werkwijze voort te zetten. Dit sluit ook naadloos aan bij de bevindingen van de bijeenkomst van de raden van de Drechtsteden op 19 september 2003 in Sliedrecht, waar de interactieve benadering van regionale thema's veel bijval kreeg. Kortom: onze bijdrage aan de bestuurlijke vernieuwing moet verder worden uitgediept. Een elastiekje Gelijktijdig met de discussie over de projecten zijn ook een streefbeeld en de lange termijn perspectieven voor de bestuurlijke en ambtelijke organisatie in discussie geweest. In het mandje gaat het dus niet alleen om de projecten. De partners die naast de gemeenten willen investeren (provincie en rijk) in de Drechtsteden hebben immers als eis gesteld dat de grote projecten uitgevoerd moeten kunnen worden door een regionale uitvoeringsorganisatie. Er zit dus een elastiekje om de verschillende elementen van dit eindbod: - het streefbeeld is noodzakelijk voor het vaststellen van de uit te voeren projecten, daaruit volgen immers criteria voor de selectie (zie hoofdstuk 2); het regionaal fonds is een randvoorwaarde voor het realiseren van projecten. Ik ga er in mijn redeneringen vanuit dat we praten over een investeringsfonds van 55 miljoen. Dit investeringsfonds biedt de mogelijkheid op regionaal niveau daadkrachtig projecten met regionaal geld te realiseren (zie hoofdstuk 4). zonder daadkrachtige uitvoeringsorganisatie kunnen de projecten niet worden uitgevoerd. De koppeling van projecten, geld en uitvoeringsorganisatie is essentieel (zie hoofdstuk 6); - zonder een daadkrachtige en gedragen bestuurlijke organisatie is het risico aanwezig dat de stroperigheid en bestuurlijke drukte blijven bestaan en dat de samenwerking niet eens aan projecten toekomt (zie hoofdstuk 5); de verbinding tussen de bestuurlijke en de ambtelijke organisatie is van groot belang, omdat alleen door in beide domeinen daadkracht te organiseren gezorgd kan worden voor voortgang. Later in dit eindbod zal ik duidelijk maken dat bij de afspraken rondom de bestuurlijke en ambtelijke organisatie het uitgangspunt is gehanteerd dat de inhoud (de projecten in het mandje) bepaalt welke bestuurlijke en ambtelijke organisatievorm wordt gekozen. Kortom: in het bouwwerk van dit eindbod zijn de vier onderdelen van het mandje onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het verplaatsen van één van de onderdelen kan leiden tot instabiliteit van het gehele bouwwerk. De projecten en het mandje De afgelopen weken heb ik mij beraden op de projecten uit het openingsbod (zie paragraaf 3). Ik heb goed geluisterd naar de colleges, naar raadsleden en naar mijn ambtelijke adviseurs.

6 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 5 Verder heb ik de projecten langs de meetlat van de criteria regionaal belang, realisatie uiterlijk in 2007, integraliteit, synergie en het streefbeeld gelegd. Ik heb geconstateerd dat het openingsbod op veel draagvlak kon rekenen. Wel heb ik van verschillende kanten vernomen dat het aantal clusters uit het openingsbod wel wat hoog was. Vandaar dat ik in dit eindbod tot een vijftal programma's ben gekomen. Verder werd aangegeven dat de hoeveelheid projecten te groot was. Tegelijkertijd hebben velen aangegeven dat hun projecten toch echt niet konden sneuvelen. Dit is een moeilijk spanningsveld. In lijn met deze opmerkingen heb ik bij de projecten geconstateerd dat verschillende projecten uit het openingsbod bij nadere inspectie toch niet voldoen aan het criterium "realisatie uiterlijk in 2007". Daarom is in paragraaf 3 een scherp onderscheid gemaakt tussen projecten waar uiterlijk 2007 investeringen in gedaan zullen worden (projecten waar de schop echt de grond in gaat) en projecten waar voor dat tijdstip eigenlijk alleen ontwikkelingsgeld in gaat. Er is dus een onderscheid tussen projecten met investeringsmiddelen en projecten met ontwikkelingsmiddelen. Strikt genomen zouden die laatste projecten moeten afvallen. Het advies van de adviesgroepen van gemeentesecretarissen, directeuren grondgebied en directeuren sociaal is echter dat het onverstandig zou zijn de tijdshorizon van 2007 te kiezen en niet verder te kijken. We zijn het aan onszelf en de Drechtsteden verplicht door te gaan met de voorbereiding van projecten van na Dat blijkt ook uit het feit dat we in hoofdstuk 3 de projecten hebben samengebracht in programma's met het oog op samenhangende ontwikkeling daarvan. Dat laat onverlet dat naar mijn oordeel in deze periode het accent ligt bij projecten waar investeringsmiddelen naartoe gaan. Resultaat is immers wat telt. Ook bij de Derde Merwedehaven gaat het om het resultaat. Inmiddels is er een overeenkomst gesloten door de gemeenten Sliedrecht en Dordrecht. Ambitie is te komen tot een sluiting in 2012 of zoveel eerder als mogelijk. Hierbij is uitdrukkelijk de medewerking van de provincie en de eigenaar noodzakelijk. In de komende periode zal hierover intensief worden overlegd. Vervolg Zoals omschreven in het Plan van aanpak Manden maken en het later verschenen draaiboek zal de zomer worden gebruikt om dit eindbod per gemeente verder uit te werken. De behandeling van het eindbod zal - na overleg met de griffiers - in alle gemeenteraden van de Drechtsteden in september plaatsvinden. Op die manier zijn de raden nogmaals in de positie om kaders te stellen voor de richting van de regionale samenwerking in de komende jaren. Als we overeenstemming kunnen bereiken (wat ik gezien het voorbereidende traject hoop en verwacht) zal de uitwerking van dit eindbod grotendeels via de colleges en de ambtelijke organisatie afgehandeld kunnen worden. Voor zover nog nadere besluitvorming door de raden nodig is, kan die in oktober/ november plaatsvinden. Tot slot Dit eindbod is zorgvuldig samengesteld. De belangen van de verschillende gemeenten en van de Drechtsteden zijn op alle onderdelen van het mandje zorgvuldig en in samenhang tegen elkaar afgewogen. De vele bijeenkomsten die hebben plaatsgevonden en zeker ook de verdiepingsgesprekken met de colleges zijn daarvoor belangrijke bronnen geweest. Ik hoop en verwacht dat we in dit eindbod een evenwicht hebben bereikt dat ertoe leidt we met alle Drechtsteden de kwaliteitssprong naar de toekomst kunnen maken. We gaan aan de slag!!! De voorzitter van het Drechtstedenbestuur, R.J.G. Bandell

7 Hier Houwen de Drechtsteden pagina 6 2.STREEFBEELD HET STREVEN VAN ZEVEN SAMEN STAD AAN HET WATER DE DRECHTSTEDEN BOUWEN AAN RESULTATEN De Drechtsteden 2007 Stel dat u vandaag een aantal kranten uit 2007 mag vasthouden. Niet alleen zal dit een zeer bijzondere gebeurtenis zijn, u zult versteld staan van de koppen die u daarin aantreft: "Drechtsteden openen eerste twee scholen Leerpark, leerbedrijven in aanbouw", "Drechtsteden investeringsfonds schoolvoorbeeld van samenwerking", "Drechtsteden tweede in veiligheidstoptien", "Doorstroming binnen Drechtsteden spectaculair verbeterd", "Verbinding Kinderdijk en Hofkwartier gerealiseerd" en "Eerste Nederlandse Zorgpark annex sportboulevard gaat volgende fase in". Binnen de Zuidvleugel vormen de Drechtsteden de grens en de poort van de stedelijke agglomeratie Deltametropool. Opstappunten van de Stedenbaan en de Fast Ferry naar Rotterdam zorgen voor snelle verbindingen binnen de Randstad. Anno 2004 zijn het nog fictieve krantenkoppen, die in 2007 echter werkelijkheid kunnen zijn. Cultuurhistorie en traditie De Drechtsteden hebben van oudsher een eigen cultuurhistorische identiteit. Betrouwbaarheid, oog voor elkaar, betrokkenheid en hard werken zijn van oudsher in de wortels van de Drechtsteden verankerd. De Drechtsteden zijn voor velen een thuishaven, in de vele betekenissen die het woord in deze context kan worden toegedicht. Dit gevoel van gezamenlijkheid speelt (zeker in de kleinere gemeenten) een belangrijke rol. Drechtstedelingen zijn sterk in het werken met de handen en dat niet alleen in de nautische sector. Dit heeft de Drechtsteden in de afgelopen jaren een positief imago van 'doeners' opgeleverd. Daarnaast is dé omvangrijke werkgelegenheid in de zorgverlenende sector kenmerkend voor de Drechtsteden. Samen leven, samen de handen uit de mouwen, met aandacht voor elkaar. Betrouwbaar en zorgzaam met een stevige sociale basisstructuur. Het is ook een regio waarin van oorsprong de volksaard er een is van gewoon doen. Het is niet gebruikelijk grote sier te maken met resultaten die worden bereikt. Hard werken en voortgang maken zijn geen zaken waarmee men te koop loopt. Dat is geen kwestie van valse bescheidenheid, maar normaal gedrag. Een gevoel van gepaste trots en soevereiniteit hoort daarbij. Een van de belangrijkste bindende elementen in de Drechtsteden is het water. Midden in de Drechtsteden bevindt zich het Drierivierenpunt, waar de stromen die de regio doorsnijden zich samenvoegen. Een van de mooiste en nu nog steeds actuele voorbeelden van succesvolle samenwerking in teamverband heeft zich voltrokken op het water. De waterbus, die de gemeenten op zeer effectieve wijze met elkaar verbindt, zijn een toonbeeld van innovatie en samenwerking. Ook de economische motor van de regio is van oudsher aan het water gegroeid. Het huidige Shipping Valley is hiervan de opvolger. In de loop der jaren is er natuurlijk naast deze historische economie een nieuwe economie ontstaan in de stad. Ook de kantoorbaan is de Drechtstedeling niet vreemd. Zakelijke dienstverlening en zorg zijn belangrijke aanbieders van werkgelegenheid. Bovendien is het een toeristische regio. Kinderdijk alleen al kan jaarlijks op honderdduizenden bezoekers rekenen. Het natuurgebied aan de randen van de Drechtsteden dat doorloopt in de Alblasserwaard en de Hoeksche Waard, vormt de zuidrand van het Groene Hart. De combinatie van het voorgaande met de verlokkingen van het water en de Dordtse historische en culturele binnenstad met haar winkels en horeca vormen de basis voor een succesvol toeristisch klimaat. De samenwerking binnen de Drechtsteden heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen. Er wordt intensief samengewerkt op allerlei deelterreinen. De zeven gemeenten zijn samen één stedelijke regio: 'Samen stad aan het water', maar geen eenheidsworst.

8 Hier houwen de Drechtsteden pagina 7 Om daadwerkelijk inhoud aan deze gewenste ontwikkeling te geven, zijn veranderingen noodzakelijk, zowel in inhoudelijke thema's en projecten waaraan samen wordt gewerkt, als in de bestuurlijke en ambtelijke organisatie van de samenwerking in de Drechtsteden als zodanig. Verandering en Streefbeeld Zowel de commissie Dijkstal, als bureau Berenschot hebben in de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar de samenwerking in de Drechtsteden. Hieruit zijn verschillende problemen naar voren gekomen, met als belangrijkste: het gebrek aan hoogwaardigheid, het gebrek aan resultaat als gevolg van een tekort aan uitvoeringskracht en het gebrek aan commitment als gevolg van het ontbreken van een gezamenlijk streefbeeld. De Perspectiefnota, die in de afgelopen jaren als basis voor de samenwerking diende, biedt volgens de commissie Dijkstal onvoldoende onderscheidend vermogen om bindend te werken. Daarvoor is een gezamenlijke oriëntatie nodig op watje bent en wilt zijn in de toekomst. De missie uit de Perspectiefnota luidde als volgt: De Drechtsteden werken in wederzijds vertrouwen samen aan een meer nadrukkelijke profilering van de regio als een aantrekkelijk gebied voor wonen, werken en recreëren. Een dergelijke missie levert functionele opgaven op. Wonen, werken en recreëren staan hoog op de agenda. Deze opgaven dienen in samenhang te worden behandeld. Een eenzijdige inzet op een van de drie levert geen resultaat op. Zo zal een aanzienlijke verbetering van de bereikbaarheid in de Drechtsteden moeten worden gerealiseerd, zowel via weg als openbaar vervoer. Ook dienen gevarieerde woonmilieu's te worden gerealiseerd in aantrekkelijke"omgevingen met goede voorzieningen. In een gebied als het onze zullen ook toerisme en recreatie verder moeten worden ontwikkeld, in combinatie met het creëren van een economische motor via Shipping Valley en via de Dordtse bedrijvigheid. Op basis van de voornoemde onderzoeken blijkt dan ook een kwaliteitssprong nodig om de Drechtsteden ook werkelijk 'Samen stad aan het water' te maken. Een dergelijke kwaliteitssprong leidt tot het verbreden en verdiepen van de opgaven die in de Perspectiefnota reeds zijn gesteld. Gezamenlijk is daarom in de Drechtsteden het volgende streefbeeld opgesteld: "Samen stad aan het water" De Drechtsteden zijn een goed bereikbare, stedelijke regio in de Zuidvleugel van de Randstad. Een regio met internationale oriëntatie, onderdeel van de Deltametropool, met goede verbindingen (bijvoorbeeld met Rotterdam). Eigenstandig en eigenzinnig met een gemeenschappelijke oriëntatie op het water. Een regio met een herkenbaar en gastvrij centrum: de (historische binnen) stad Dordrecht met hoogwaardige voorzieningen, geworteld in een lange historie, dynamisch en creatief naar de toekomst. Aantrekkelijke woonmilieus, hoogstedelijk aan het water en landelijk in het groen. Een regio met een hoogwaardig cultureel aanbod en moderne kennisinfrastructuur en ruim voorzien van toeristisch-recreatieve voorzieningen, omgeven door groenblauwe landschappen van nationale allure. Een dynamische, multiculturele regio die én de schaal van een stad heeft én de menselijke maat koestert. Goed bereikbaar over land, spoor en water met een veelzijdige economische ontwikkeling, van oorsprong maritiem geworteld, industrieel en nieuwe economie in de stad en met een sociale oriëntatie, die aansluit bij het hardwerkende, zorgzame karakter van dé inwoners. Een regio die toeristen aantrekt met de verlokkingen van het water, het vele groen, Kinderdijk en natuurlijk de historische, Dordrechtse binnenstad als centrum met haar monumenten, pleinen, cultuur, winkels en horeca. Kortom, de regio Drechtsteden vormt een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bewoners, bedrijven en bezoekers en is een stedelijk gebied dat aantrekkelijk is voor de markt om in te investeren.

9 Hier Douwen de Drechtsteden pagina 8 Om inhoud te geven aan dit streefbeeld c.q. het streefbeeld te bereiken is een kwaliteitssprong noodzakelijk op verschillende terreinen. Voor de korte termijn bestaat deze uit het met kracht realiseren van projecten uit dit eindbod Manden maken. Hiermee worden grote impulsen gegeven aan de gewenste ontwikkeling van de Drechtsteden. De projecten zijn te clusteren in programma's, die zijn afgeleid van het streefbeeld: Kennisinfrastructuur; Economie; - Wonen en groen; Bereikbaarheid; Sociale ontwikkeling. Procesvoortgang De kwaliteitssprong op inhoud kan niet zonder een zelfde sprong in het proces. In de komende tijd zullen alle gemeenten samen moeten bewijzen dat 'samen stad' geen loze term is. Dat de samenwerking wel degelijk tot concrete resultaten kan en zal leiden. Daarbij is het zichtbaar maken van die resultaten aan de burger van essentieel belang. De burger wil immers resultaat zien. De overheid moet nu echt gaan uitvoeren. Dit hoeft ze niet altijd zelf te doen, het ondersteunen van initiatieven is tenminste net zo belangrijk. De gemeentebesturen zullen laten zien dat zij het ook daadwerkelijk 'fiksen'. Hiervoor is een slagvaardige bestuurlijke organisatie nodig, waarin de gemeenten zich kunnen herkennen, maar waarin ook daadkracht mogelijk is. Het gaat immers niet om één gemeente, maar om een netwerkstad, die op sommige terreinen optreedt als ware zij één gemeente. Het uur U voor uitvoering slaat nog steeds. Als we nu geen concrete resultaten bereiken dan leidt dat tot verlies aan draagvlak. De uitvoering zal nu ter hand moeten worden genomen door een krachtige organisatie die over financiële middelen beschikt en de deskundigheid in huis heeft om met maatschappelijke partners aan de slag te gaan. Daarnaast is het van groot belang de resultaten die worden bereikt te presenteren. Het zichtbaar maken van de verandering geeft inhoud aan de gewenste kwaliteitssprong in de Drechtsteden.

10 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 9 3. PROGRAMMA'S EN PROJECTEN Inleiding De vijfdeling die analoog aan het streefbeeld wordt gehanteerd is de volgende: 1. Kennisinfrastructuur; 2. Economie; 3. Wonen en groen; 4. Bereikbaarheid; 5. Sociale ontwikkeling. Met deze programma's en gerelateerde projecten geven wij inhoud aan de topprioriteiten die bij de Zuidvleugelconferentie van enige tijd geleden zijn benoemd: onze groene ambities, Shipping Valley en de daarmee samenhangende transformatie van bedrijventerreinen en de Spoorzone. Op die wijze geven we de zuidpoort van de Deltametropool gestalte en zetten die op de kaart. In deze paragraaf wordt steeds begonnen met een korte omschrijving van het programma. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de investeringsprojecten. Daarna komen de ontwikkelingsprojecten aan de orde. Per project wordt een korte omschrijving gegeven, inclusief beoogde effecten. Voor de investeringsprojecten wordt dit gevolgd door het investeringsvolume en de door mij voorgestelde (mogelijke) bijdrage uit het investeringsfonds. Generiek geldt hier de afspraak dat uiterlijk in 2007 de spade de grond in gaat. Door de voorgestane professionele programmatische en projectmatige aanpak ga ik er vanuit dat dit gaat lukken. Monitoring van de voortgang, praktische bijstelling van plannen en het geven van impulsen aan de uitvoering zijn sleutelwoorden. Met de gemeenten zal vervolgoverleg plaatsvinden hoe per project deze aanpak nader vorm zal worden gegeven. De projectmatige aanpak van ruimtelijke investeringsprojecten zal daarbij een belangrijke rol moeten spelen. Mocht, wat ik niet verwacht, het niet lukken om in 2007 de uitvoering ter hand te nemen, dan komen de betreffende gelden weer beschikbaar voor andere regionale projecten. In het vervolgtraject zal bovenstaande per project nader worden gespecificeerd. Tenslotte zal worden aangegeven wie verantwoordelijk is voor de uitvoering. Daarbij hanteer ik een drietal uitgangspunten: Lokaal wat lokaal kan en regionaal wat regionaal moet; dit betekent dat we geen projecten die op lokaal niveau het best kunnen worden uitgevoerd naar de regio gaan brengen. Het betekent wel dat we steeds heel kritisch moeten kijken of er voldoende garantie bestaat voor uitvoeringskracht op lokaal niveau. Als dit niet zo is, moet een dergelijk project naar de regio. Project in het mandje betekent geld uit het fonds en regie van de regio; gemeenten hebben niet voor niets deze projecten ingediend voor het mandje. Het regionaal belang dat met de projecten is gemoeid vereist dus regionale regie (ook als de uitvoering op lokaal niveau gedaan zou worden). : Ambtelijk is de directeur Drechtsteden daarom de overall regievoerder. Per project kan de invulling van deze regie echter verschillen: van regie op afstand tot dagelijkse regie. In de komende periode wordt dit per project nader bepaald. Wij werken met heldere afspraken over output, geld en planning, onder meer via het maken van een scherp onderscheid tussen de regionale opdrachtgever en de opdrachtnemer. 1. Kennisinfrastructuur Een sterke inzet op kennisinfrastructuur is onmisbaar om ook op de lange termijn onze regio concurrerend te houden en jonge mensen te houden en aan te trekken. Ook vanuit het bedrijfsleven wordt dit benadrukt. De Drechtstedengemeenten kiezen voor een gemeenschappelijke agenda voor het beroepsonderwijs.

11 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 10 Zij tonen samen met het onderwijsveld en het bedrijfsleven voor helderheid, daadkracht en vertrouwen. Het netwerk kiest voor een moderne en effectieve organisatievorm. Initiatiefnemers, trekkers en beschermheren en -vrouwen staan borg voor de voortgang. Het netwerk kiest voor dynamiek en waakt voor bureaucratie, geeft ruimte en schept voorwaarden. De onderwiisketen van het VMBO, MBO en HBO zal zo mogelijk worden aangevuld met post-hbo opleidingen. Dit kan mede door het realiseren van het Leerpark, LOC's, de versterking van het HBO en de ontwikkeling van het Hofkwartier gestalte krijgen. Naast het opleidingencircuit zal ook de aansluiting op de arbeidsmarkt worden vergroot. Voor de bestaande werkgebieden betekent dit extra aandacht voor "leren in de praktijk", terwijl voor de nieuw in het leven te roepen hogere opleidingen ook nieuwe banen zullen worden gecreëerd. Daarnaast dient de jeugdwerkloosheid drastisch te verminderen. Ook het stimuleren van ondernemerschap is een agendapunt dat aandacht verdient in het scheppen van een gezonde onderwijs-arbeidsmarkt. Het behoeft geen betoog dat een goede kwaliteit van beroepsopleidingen een van de pijlers is van de economische ontwikkelingen in onze regio. Een voorwaarde voor een goede kwaliteit is dat het beroepsonderwijs veel sterker dan in het verleden de beroepspraktijk tot uitgangspunt neemt en dat de samenwerking tussen onderwijs en bedrijven in de onderwijspraktijk structureel gestalte krijgt. We beginnen niet bij nul, er is in het kader van Leerpark, RTO en de LOC's al veel gerealiseerd. Wij bouwen voort op wat bereikt is.» Leerpark en LOC's De fysieke vormgeving van de nieuwe leeromgevingen wordt gerealiseerd in het Leerpark en in daarmee onderwijsinhoudelijk verbonden LOC's in de diverse gemeenten. ICT als onmisbare faciliteit In de Drechtsteden wordt momenteel zowel aan snelle glasvezelverbindingen als aan een ICTcommunicatieplatform gewerkt om de initiatieven en activiteiten van de Kennisinfrastructuur Drechtsteden transparant te maken en er kennis over te delen. HBO Drechtsteden Voor het vormgeven van het nieuwe leren en het nieuwe werken, is een Transfercentrum Hoger Onderwijs Drechtsteden onontbeerlijk. Onderwijsleerbedrijven Voor het realiseren van het nieuwe leren en het nieuwe werken zijn uitdagende leeromgevingen nodig die de beroepspraktijken evenaren. Het bedenken van oplossingen voor echte vraagstukken uit het bedrijfsleven vormen de kern van het leren van de student. Voor deze leerpraktijken van de diverse branches worden Onderwijsleerbedrijven in de context van de scholen opgezet. Investeringsprojecten Transfercentrum HBO Bij het versterken van het HBO in de Drechtsteden gaat het vooral om het ontwikkelen en aanbieden van duale HBO-opleidingen die aansluiten op de concrete vraag uit de arbeidsmarkt. Het transferpunt HBO verricht daartoe o.a. de volgende activiteiten: marktontwikkeling, marktverkenning m.b.t. de behoefte aan specifieke (post) HBO-opleidingen; globale beschrijving opleidingsvraag; zoeken van HBO-partners die hun opleidingen kunnen en willen toesnijden op de regionale vraag; het vormgeven van samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en bedrijfsleven om geheel nieuwe opleidingen c.q. opleidingsconcepten te ontwikkelen; maken van afspraken met HBO-instellingen m.b.t. de uitvoering van e.e.a.

12 Hier DOUWeD de Drechtsteden pagina 11 Voor genoemde activiteiten is op jaarbasis noodzakelijk (periode dus ). Daarnaast is een eenmalige investering van noodzakelijk. Ik stel voor voor dit project beschikbaar te stellen. De gemeente Dordrecht. Onderwijsleerbedrijven De vorming van Onderwijsleerbedrijven is een van de belangrijkste sleutels om te komen tot een vernieuwing van het beroepsonderwijs. Het in een contextrijke bedrijfsomgeving leren van echte vanuit het bedrijfsleven opgedragen producties leidt tot het opdoen van toepasbare kennis en tot het aanleren van een juiste werkhouding, werkcultuur en sociaal gedrag. Onderwijs en bedrijfsleven zullen samen leerbedrijven ontwikkelen en exploiteren. Exclusief huisvesting en inrichtingskosten (welke voor rekening van resp. onderwijs en bedrijfsleven komen) gaat het om Het voorstel om tot 8 leerbedrijven te komen spreekt mij aan. Per saldo spreken we dan over een bedrag van bijna 3 miljoen. Ik stel voor 1 miljoen impulsgelden ter beschikking te stellen. De overige betrokkenen zorgen voor de overige dekking. De gemeente Dordrecht in nauwe samenwerking met alle betrokkenen. LOC-De Grienden / LOC-Zwijndrechtse Waard Het realiseren van kwalitatief goed voortgezet onderwijs en daarbij komen tot een goede afstemming op het Leerpark. Het leerproces van elke individuele leerling is verdeeld in vijf fasen en voor al die fasen moeten de LOC's goede accommodatie bieden in een logische samenhang. Dat geeft vervolgens een goed uitgangspunt voor het huisvestingsconcept. Leerbedrijven vormen een belangrijke toevoeging. Zoals in mijn openingsbod aangegeven rechtvaardigt dit een bijdrage uit het fonds. Het investeringsvolume bedraagt in totaal ruim 25 miljoen. Ik stel voor om zowel ten behoeve van LOC De Grienden als LOC Zwijndrechtse Waard 2 miljoen ter beschikking te stellen. De overige dekking is verzorgd door de gemeenten en de onderwijsinstellingen. De gemeenten Sliedrecht en Zwijndrecht. Ik hoop nog, zoals ook eerder door mij aangegeven, op openingen richting LOC Papendrecht/ Alblasserdam. Een en ander dient vormgegeven te worden samen met de betrokken scholengemeenschappen. Ik stel voor hier in beginsel 2 miljoen voor te reserveren. Ontwikkelingsprojecten Een van de communicatie-instrumenten is een ICT-platform. Dit platform wordt nu experimenteel ingericht. Nlaast de investeringskosten in hardware en software zijn er centraal kosten met betrekking tot het technisch beheer en het functioneel beheer. Met betrekking tot functioneel beheer gaat het ook om actieve kennisuitwisseling via dit platform. Tot slot is een goede samenwerking/coördinatie tussen de verschillende actoren nodig. Oogmerk is het organiserend vermogen op regioniveau te versterken. Er zal een facilitaire structuur moeten komen. Het programmabureau Leerpark vervult zijn faciliterende en coördinerende functie voor het Leerpark. Het lijkt slim om ook het faciliteren van andere initiatieven daaraan te koppelen. Ik stel voor om in totaal maximaal 1 miljoen bij te dragen aan het ICT-platform en de coördinatie. Op basis van nadere plannen van aanpak zullen concretere voorstellen moeten komen.

13 Hier bouwen de Drechtsteden pagina Economie ZAKELIJKE DIENSTVERLENING Op het gebied van de zakelijke dienstverlening willen de Drechtsteden een inhaalslag maken, om daarmee de regionale economische structuur te verbreden. Op verschillende locaties in de Drechtsteden worden op dit moment kantoorlocaties ontwikkeld en wordt dus al concreet bijgedragen aan de verbreding van de economische structuur. De belangrijkste locatie, waarmee de Drechtsteden zich de komende jaren kunnen profileren als vestigingslocatie voor zakelijk dienstverlening, is de Spoorzone. Dit is het gebied in de gemeenten Dordrecht en Zwijndrecht, dat globaal gelegen is tussen de spoorlijn Rotterdam - Breda en de A16. Het Masterplan "Maasterras" geeft aan dat de Spoorzone volop kansen heeft om uit te groeien tot een strategisch knooppunt voor zakelijke dienstverlening in de Drechtsteden. Van het project Spoorzone gaat niet alleen een belangrijke economische impuls uit, want het genereert naast kwalitatief hoogwaardige bedrijfs- en kantoorruimten ook ruimte voor woningen en voorzieningen. Daarnaast is een verbetering van de infrastructuur noodzakelijk, moet de relatie met de binnenstad van Dordrecht verbeterd worden en de barrières die in Zwijndrecht bestaan als gevolg van de doorsnijdende rijksweg en de spoorlijn worden verminderd. Om de aantrekkelijkheid van de Drechtsteden voor de zakelijke dienstverlening te vergroten geldt dat de ontwikkeling van locaties als de Spoorzone alleen niet voldoende is. In kennisintensieve sectoren zoals de zakelijke dienstverlening geldt dat zowel de bedrijven zelf als de werknemers van die bedrijven hoge eisen stellen aan de omgeving waarin ze werken en wonen. Andere investeringen in dit eindbod dragen daar aan bij. Investeringsproject Spoorzone Het project Spoorzone geeft invulling aan de ambitie van de Drechtsteden om de zakelijke dienstverlening verder te ontwikkelen en draagt daarmee in hoge mate bij aan de verdere verbreding van de regionale economie. De Spoorzone is de locatie voor de ontwikkeling van hoogwaardige kantoormilieus. Daarnaast biedt de Spoorzone ook ruimte voor bijzonder woon- en werkmilieus. Uiteindelijk wordt m 2 tot m 2 bebouwing gerealiseerd, waarvan m 2 tot m 2 kantoorruimte. De totale investeringskosten bedragen ruim 650 miljoen. Hierbij moeten we ons bedenken dat het project in circa 2030 zal worden afgerond en dat de realisatie van het plan in samenwerking met marktpartijen zal plaatsvinden. De grondexploitatie kent een tekort van 42 miljoen. Als het gaat om de kosten voor een nieuwe oprit voor de stadsbrug gaat het indicatief om 20 miljoen. Ik stel voor om een bijdrage van 4 miljoen uit het investeringsfonds beschikbaar te stellen. Hiermee kan de komende periode de overstap worden gemaakt van een passief naar een actief aankoopbeleid met betrekking tot woningen aan de Weeskinderendijk. Tevens is het de ambitie om op korte termijn tot maatregelen aan de stadsbrug te komen. De voorgestelde bijdrage uit het fonds is dan ook een start, een start om tot een onomkeerbaar proces te komen; om een impuls te geven aan het investeringsklimaat van de Spoorzone. Uiteraard zullen in de toekomst forse investeringen van alle partijen noodzakelijk zijn. Vooralsnog gemeente Dordrecht. SHIPPING VALLEY Naast het benutten van kansen op het gebied van zakelijke dienstverlening is een verdere ondersteuning van het concept Shipping Valley belangrijk voor de economische ontwikkeling van de Drechtsteden. Shipping Valley is van oudsher één van de pijlers onder de Drechtstedeneconomie, mede door een zeer gunstige ligging ten opzichte van nationale en Europese netwerken van goederenvervoer.

14 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 13 Het belang van Shipping Valley voor de regionale economie blijkt onder andere uit het feit dat 20% van de regionale werkgelegenheid zich bevindt in de economische sectoren binnen het Shipping Valley cluster. Bovendien is er binnen de scheepsbouwsector in de Drechtsteden sprake van een hoge kennisintensiteit en behoort de baggerindustrie in de Drechtsteden tot de leiders op de wereldmarkt. Kust- en binnenvaart zullen in de toekomst blijven groeien. Bereikbaarheid en niet alleen over de weg is een vestigingsvoorwaarde die steeds belangrijker wordt. Dat betekent dat de Drechtsteden, als onderdeel van een groter geheel - de driehoek tussen de mainport Rotterdam, West-Brabant en Antwerpen - de kans hebben zich tot een knooppunt van nationale betekenis te ontwikkelen. De inzet van de Drechtsteden moet zich dan ook richten op het verder ontwikkelen en vernieuwen van de scheepsbouw en baggersector en het benutten van de potenties voor vervoer over water. Deze ontwikkeling zal in belangrijke mate moeten plaatsvinden op de bestaande bedrijventerreinen in de Drechtsteden. Om deze terreinen hiervoor geschikt te maken en te houden is sprake van een omvangrijke herstructurering- en revitaliseringopgave. Investeringsprojecten De aanpak van het Oosteind, het Zeehavengebied en Antoniapolder/Grootenoord kan voor 2007 starten. In totaal gaat het om maar liefst bijna 200 ha te herstructureren bedrijventerrein. Oosteind Papendrecht Revitalisering en herstructurering van het watergebonden bedrijventerrein op een duurzame manier. Het terrein omvat (bruto) 59 ha. Het beoogde effect is het nastreven van zorgvuldiger ruimtegebruik. Het herstructureren door uitplaatsen en herverkavelen van percelen kan een oplossing bieden (benutten van strategische reserves, snijverliezen en braakliggende tussengebieden en het schakelen of combineren van bedrijfsgebouwen). De totale kosten voor de uitvoering van het revitaliseringsprogramma zijn 7,1 miljoen. De herstructureringskosten worden geschat op 17,7 miljoen. Totaal gaat het derhalve om een kleine 25 miljoen. De gemeente draagt 3,4 miljoen bij. Verwacht wordt ook een bijdrage in TIPPkader en van het hoogheemraadschap. Het revitaliseringsprogramma is zo goed als gedekt. Met een bijdrage van 2 miljoen uit het investeringsfonds wordt beoogd via strategische aankopen uiterlijk in 2007 een onomkeerbaar proces van herstructurering op gang te brengen. Gemeente Papendrecht/ROM-D. Zeehavens Dordrecht Herstructurering van de enige voor shortsea scheepvaart toegankelijke haven in de Drechtsteden. Bevordering van de vestiging van watergebonden bedrijven is een belangrijk doel. Het ministerie van EZ heeft het project opgevoerd op de Top 30 van landelijke projecten, waarmee belangrijke kansen kunnen worden verzilverd voor de economie. Het gaat om de herstructurering van 123 ha (excl. water). 51 miljoen overheidsinvesteringen. Dordrecht draagt 1 3 miljoen bij; andere overheden worden voor 23 miljoen "aangeslagen". Voorgesteld wordt uit het investeringsfonds 4 miljoen bij te dragen. Een extra inspanning van 1 1 miljoen is echter noodzakelijk. De gemeente Dordrecht is primair verantwoordelijk voor de werving van extra fondsen. ROM-D.

15 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 14 Antoniapolder/Grotenoord Hendrik-ldo-Ambacht Ontwikkelingsprojecten Herstructurering van het watergebonden bedrijventerrein Grotenoord en het noordelijk deel van de Antoniapolder. Beoogd effect is het zo goed mogelijk gebruik maken van de oevers en daardoor een versterking bereiken van de mogelijkheden tot watergebonden bedrijvigheid in het gebied. Daarnaast het oplossen van de ruimteproblemen van de zittende bedrijven. Het gaat om 15 ha. Dit bedraagt De gemeente is bereid haar eigendom in het gebied in te brengen. Om een aantal strategische aankopen mogelijk te maken, en daarmee uiterlijk in 2007 een onomkeerbaar proces op gang te brengen, wordt voorgesteld 2 miljoen uit het investeringsfonds bij te dragen. ROM-D. Ook voor andere bedrijventerreinen in de Drechtsteden is een herstructureringsopgave benoemd. Het gaat dan om Groote Lindt, Haven Zuid en Voorpoort. Hiervoor zijn echter nog geen concrete plannen gereed. Voorgesteld wordt deze ontwikkelingen te versnellen. Ik ben er van overtuigd dat dit mogelijk is. Voor Groote Lindt en Haven Zuid stel ik voor ontwikkelingsbudget ter beschikking te stellen. Gezien de problematiek wordt voor de Voorpoort noodzakelijk geacht. Gezien de importantie van deze keten van bedrijventerreinen en de ambities van de regio wordt in overweging gegeven op termijn tot een industrieschap te komen. Dit mede in afstemming met de voorstellen voor versterking van de regionale uitvoeringskracht (ROM-D). Ik vraag het bureau Drechtsteden hiertoe een verkenning uit te voeren. TOERISME/CULTUUR Toerisme is een sector met nog veel groeipotentie. De sector is relatief arbeidsintensief en kan een motor zijn voor werkgelegenheid, niet in de laatste plaats voor laaggeschoolden. De sector heeft ook invloed op de bekendheid en het imago van de regio en beïnvloedt het woon- en vestigingsklimaat. De afgelopen jaren heeft de stad Dordrecht zich sterk ontwikkeld op het terrein van cultuur en toerisme. Met de schitterende historische binnenstad als kern en bijvoorbeeld de molens van Kinderdijk liggen er geweldige kansen om dit proces in samenhang met de regio te versterken. Investeringsprojecten De projecten Mercon Kloos, Hofkwartier, City Lounge en Energiehuis kunnen op korte termijn worden opgepakt. Een van de doelstellingen (niet alleen van de regio maarpok van de provincie) is om de omzet in de Binnenstad van Dordrecht door bezoekers van buiten de regio te laten groeien van 11 % in 2001 naar 20% in In bijzondere mate zullen hier het Mercon Kloos-project en het Hofkwartier aan bijdragen. Dit zijn immers twee polen van een en dezelfde ontwikkeling. Mercon Kloos Ontwikkeling van het Merconterrein om een sterke relatie te leggen tussen de molens van Kinderdijk en de Binnenstad van Dordrecht. Tevens realisering van koop- en huurwoningen. Het project zal leiden tot onder meer: hogere bezoekersaantallen aan de Binnenstad van Dordrecht; impuls voor verblijfstoerisme in de regio; tot hogere toeristisch-recreatieve bestedingen; werkgelegenheid voor niet in de laatste plaats laaggeschoolden. Het investeringsvolume bedraagt 6 miljoen. De gemeente Alblasserdam is bereid substantieel bij te dragen. Ik stel voor uit het investeringsfonds 2 miljoen bij te dragen. Nadere bepaling van de beste uitvoeringsmodaliteit zal nog plaatsvinden. Gedacht kan worden aan bijvoorbeeld de ROM-D of Stadswerven.

16 Hier houwen de Drechtsteden pagina 15 Hofkwartier Het Hofkwartier wordt het cultureel-historisch centrum van de Drechtsteden. Waar anders worden de unieke elementen uit de geschiedenis van Dordrecht en omstreken, zoals de Statenzaal, aantrekkelijker gepresenteerd met behulp van moderne technologie, dan in en rondom het historische unieke Hofcomplex. Het project zal onder meer een bijdrage leveren aan een verbetering van het nationale imago van Dordrecht als levende historische stad. Ook zal cultureel kapitaal en talent worden aangetrokken gericht op een duurzame culturele ontwikkeling. Het investeringsvolume bedraagt ruim 27 miljoen. De gemeente Dordrecht draagt substantieel bij in het kader van de strategische investeringen. Ik stel voor 2,2 miljoen uit het investeringsfonds bij te dragen. Gemeente Dordrecht. City Lounge De City Lounge is als de hotellobby van de stad, een herkenbare en zichtbare plek, waarin de stad haar bezoekers ontvangt, informeert en uitdaagt, onder andere over de geschiedenis en de beleving van de stad. Het laat in een oogopslag zien wat de stad te bfeden heeft. Een budget van is noodzakelijk. Ik stel een bijdrage uit het investeringsfonds van 1 miljoen voor. Het restant wordt gedekt door Dordrecht. Voor de exploitatie en voor marketing, promotie en communicatie is structureel 2, 1 miljoen noodzakelijk. Dit bedrag is eveneens door de gemeente gedekt. Gemeente Dordrecht. Energiehuis -----'. ' ' In toenemende mate wordt het Energiehuis gebruikt door allerlei partijen voor manifestaties, etc. Het betreft het op een inspirerende en adequate wijze huisvesten van een instelling die een culturele dynamo vormt en vooral jongeren een fantastisch podium biedt. Het beoogd effect is onder meer bezoekers/deelnemers per jaar. De noodzakelijke onrendabele investering (eenmalig) bedraagt 10 miljoen. Vanuit het investeringsfonds stel ik voor 2 miljoen bij te dragen in het Energiehuis. Het restant dient door de gemeente te worden opgebracht. Gemeente Dordrecht. 3. Wonen en Groen WONEN Mede door het industriële verleden van de regio is het bestaande woningaanbod en het aanbod aan soorten wóonmiliëus onvoldoende gedifferentieerd. Daarnaast vraagt de bewoner ook in de breedte om meer kwaliteit, Het aanbod in de regio voldoet daarom niet meer aan de vraag uit de markt. Met name hogere inkomens vestigen zich bovengemiddeld buiten de regio. Daarnaast vindt ook in de Drechtsteden vergrijzing plaats die andere eisen stelt aan het woningaanbod en de woonomgeving. De regio streeft er naar een gedifferentieerd en kwalitatief goed aanbod aan woningen en wóonmiliëus te bieden waarbinnen een ieder zijn woonwensen kan vervullen. Het behalen van deze doelstelling staat onder druk. Door de stagnatie in de nieuwbouw, is het absolute woningtekort toegenomen. De moeilijker wordende afzetbaarheid van koopwoningen ten gevolge van de huidige marktomstandigheden versterkt dit. Door het ontbreken van een aantrekkelijk aanbod schuiven de doorstromers niet op en komt er onvoldoende woonruimte vrij voor starters.

17 Hier Bouwen de Drechtsteden pagina 16 Door het ontbreken van voldoende buffervoorraad voor bewoners van te slopen/verbouwen woningen vertraagt de aanpak in de herstructurering. Noordoevers Zoals in het openingsbod is aangegeven, is het plan Noordoevers van grote regionale betekenis. Ik heb toen al aangegeven over Noordoevers scherpere afspraken te willen maken. Noordoevers is een voorbeeld van een onderwerp op programmatisch niveau met een omvang die het bereik van individuele gemeenten overstijgt. Gezien de omvang en de impact van het project zie ik een rol voor de regio als het gaat om het overnemen van verantwoordelijkheden van de betrokken gemeenten; uiteraard in goed overleg. Met dit doel zou aansluiting gezocht kunnen worden bij de modaliteiten zoals die zijn aangereikt door de commissie Scholten. Dit betekent dat niet alleen op uitvoerend vlak maar ook in regietermen (programmatisch niveau) taken en bevoegdheden naar de regio zouden kunnen overgaan. Eind dit jaar zou een concreet afsprakenkader hieromtrent gereed moeten zijn. Baanhoek West Baanhoek West zie ik met de provincie als een belangrijke VINEX-locatie. Het is een woningbouwlocatie die zowel lokaal als regionaal van groot belang is. In eerste instantie zullen de reguliere financieringsmiddelen in het kader van woningbouw aangewend worden. Afhankelijk van de voortgang en ontwikkelingen zou, in samenspraak met de provincie, bezien moeten worden of extra impulsen noodzakelijk zijn. Investeringsprojecten Onderdijkserijweg / centrum Herinrichting van het gebied Onderdijkserijweg door de realisering van woningen met groen; als verbindende schakel tussen het stadscentrum en de oevers van de Oude Maas. Met het project wordt beoogd een kwalitatief achtergebleven deel van het centrum, maar gelegen op een sleutelpositie in dat centrum, te ontwikkelen tot een aantrekkelijk woongebied. Het is ook de kans om Zwijndrecht vanuit het stadscentrum via de Drechtoevers logischer te koppelen aan de Dordtse binnenstad. De kosten voor dit project zijn geraamd op 35 miljoen. De opbrengsten komen op 12,5 miljoen. Het programma stadscentrum, waar het project onderdeel van uitmaakt, kent een substantieel tekort. Ik stel voor vanuit het fonds 2 miljoen bij te dragen. Gemeente Zwijndrecht. Ontwikkelingsprojecten HKS/Heuvelman in 's-gravendeel is een belangrijk plan met regionale betekenis. In de huidige fase is helaas nog niet duidelijk of dit plan ook daadwerkelijk haalbaar is (geluidscontouren, toestemming provincie). Om tot tempo te komen acht ik het noodzakelijk uit het fonds ter beschikking te stellen; uiteraard inclusief de bepaling van go - no go momenten. Mocht blijken dat het project haalbaar is dan zal bekeken worden in hoeverre investeringsmiddelen ter beschikking kunnen worden gesteld. Mocht blijken dat het plan niet haalbaar is, dan zal opnieuw overleg met 's-gravendeel plaatsvinden. Het land van Matena (Papendrecht) betreft de planologische aspecten in relatie tot woningbouw en groene invulling van het cultuurhistorisch landschapselement. Het is opgenomen in het Bouwscenario. Tevens is er een relatie met de verstedelijkingsafspraken, zoals die met de voormalige staatssecretaris Remkes zijn gemaakt. Ik stel voor een traject in te zetten om met de provincie tot voor de regio bevredigende afspraken te komen. In het kader van de PALT-afspraken is met de woningbouwcorporaties afgesproken te komen tot meer transparantie in relatie tot de gemeentelijke grondbedrijven. De huidige situatie kenmerkt zich door grondbedrijven die allemaal hun eigen methodiek hanteren.

18 (Herbouwen de Drechtsteden pagina 17 Met het oog op genoemde transparantie zal hier tot meer uniformiteit moeten worden gekomen. Hiertoe zal een studie moeten worden uitgevoerd. Ik stel voor uit ter beschikking te stellen. GROEN Het belang van groen-blauw voor de Drechtsteden is groot. Het stedelijk gebied van de Drechtsteden wordt omringd door gebieden met hoge landschappelijke en ecologische waarden. De aanwezigheid van omringende groene gebieden moet beschouwd worden als een belangrijke bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit en identiteit van de Drechtsteden. De aanwezigheid van deze groene gebieden is daarmee ook een belangrijke vestigingsvoorwaarde voor bedrijven en bewoners. Het belang van de groene gebieden in en rond de Drechtsteden voor het stedelijk gebied staat of valt met de mate van toegankelijkheid en bereikbaarheid voor de inwoners en bezoekers van de Drechtsteden. Om de aantrekkelijkheid van de Drechtsteden voor huidige en toekomstige bewoners, bezoekers en bedrijven te behouden en te verbeteren is dus het noodzakelijk om te komen tot een groter areaal van beter toegankelijke groengebieden in en rond de Drechtsteden. Het Uitvoeringsprogramma Groene Contramal richt zich in hoofdzaak op het bereikbaar en toegankelijk maken van de groengebieden rond de Drechtsteden. Daarop zullen wij ons blijven richten. Het gaat dan zowel om de concrete uitvoering van bestaande plannen als om het versnellen van de ontwikkeling van nieuwe plannen. Investeringsprojecten Dórdtwijkzone Met het project wordt een versterking van de natuur en ecologie beoogd. Ook wordt ingezet op de vergroting van de waterberingscapaciteit. Voorts zullen de recreatiemogelijkheden sterk toenemen. Dit bedraagt circa 4,5 miljoen. Ik stel voor 1 miljoen uit het investeringsfonds beschikbaar te stellen. De gemeente Dordrecht stelt 2 miljoen beschikbaar. De gemeente Dordrecht wordt geacht de resterende dekking te verzorgen. Gemeente Dordrecht. Zone 70 Aanleg en inrichting van het deel van de ecologische verbindingszone dat gelegen is in de gemeente Hendrik-ldo-Ambacht. Dit is een onderdeel van de Groene Contramal. Dit bedraagt De gemeente heeft aangegeven bij te dragen. Ik stel voor het resterende deel van uit het investeringsfonds beschikbaar te stellen. Gemeente Hendrik Ido Ambacht. Recreatief steunpunt Sliedrecht c.a. Als onderdeel van de Groene Contramal is het gewenst dat in de stedelijke rand van Sliedrecht, gesitueerd ten noorden van de Betuweroute, een recreatief steunpunt wordt gerealiseerd. Betreffende locatie is tevens geschikt voor andere stedelijke randfuncties, zoals de ter plaatse al aanwezige RWZI en de aanleg van mogelijk uit te plaatsen sportvelden. De gemeente heeft aangegeven grote waarde te hechten aan een zo spoedig mogelijke realisering van dit project, dat een belangrijke brugfunctie kan vervullen bij het creëren van een geleidelijke overgang van het bebouwde gebied naar de Alblasserwaard. Tegen die achtergrond stel ik voor 2 miljoen investeringsmiddelen ter beschikking te stellen. Ik ga er dan wel vanuit dat de gemeente voor het einde van dit jaar een concreet plan van aanpak presenteert. Ook hier ligt de regievoering bij de directeur Drechtsteden.

19 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 18 Ontwikkelingsprojecten De voortgang van de afzonderlijke projecten uit het Uitvoeringsprogramma Groene Contramal blijkt tegen te vallen. Dit betreft zowel de voorbereiding als de uitvoering van de lokale en regionale projecten. De financiering van de projecten is hierbij vaak een obstakel. Het gaat hierbij in eerste instantie om kosten die samenhangen met de voorbereiding van de projecten; namelijk het maken van een uitvoeringsgereed plan inclusief de financiering van de uitvoering. Ik stel voor in dit kader beschikbaar te stellen om de bestaande plannen aan te jagen en nieuwe te ontwikkelen. 4. Bereikbaarheid Bereikbaarheid binnen een zich verder verstedelijkend gebied is daarom van vitaal belang voor de Drechtsteden. Het mobiliteitsplan geeft een visie op het bereikbaar houden en maken van de regio. De visie beschrijft vooral "waf nodig is en gedeeltelijk ook "hoe" de Drechtsteden dit gaan doen. Het gaat daarbij om personen- en goederenvervoer. Bij personenvervoer betreft het de fiets, het openbaar vervoer, de auto en het parkeren. Voor het goederenvervoer zijn dit het spoor, de weg en het water. Daarnaast is in het mobiliteitsplan aangegeven waarom het belangrijk, maar ook logisch is om op een aantal thema's als Drechtsteden samen op te trekken. Binnen de Drechtsteden is een groot aantal projecten gedefinieerd, die samen een grote economische impuls betekenen voor de regio. Belangrijke onderdelen hiervan zijn, de versterking van het regionale hart, het toevoegen van voorzieningen op het gebied van toerisme, cultuur, sport en recreatie (Drierivierenpunt). Ook vindt versterking plaats van bestaande bedrijvigheid en worden nieuwe ontwikkelingen op het gebied woningbouw, van de zakelijke en kennisintensieve dienstverlening, de logistieke sector en de detailhandel gestimuleerd (ontwikkeling Spoorzone en Shiping Valley). Daarnaast wordt het knooppunt Dordtwijk een regionaal voorzieningenknooppunt voor onderwijs, sport en gezondheidszorg. De geschetste ontwikkelingen leiden tot een forse toename van de mobiliteitsvraag binnen de Drechtsteden. Investeringsprojecten HOV-D De mobiliteit in de Drechtsteden neemt in de komende jaren nog fors toe. De bereikbaarheid van de Drechtsteden onderling en met Rotterdam komt daardoor steeds meer onder druk te staan. Hierdoor nemen de ontwikkelingskansen voor de regio af. Dit vormt een grote bedreiging voor het ambitieniveau van de Drechtsteden. Duurzame facilitering van de vervoersvraag met een grotere rol voor het openbaar vervoer is daarom nodig. Dit vraagt om een kwaliteitssprong van het openbaar vervoer. (Boven-) regionale ontwikkelingen zoals de Stedenbaan, de Merwede-Lingelijn en de Ridderkerklijn kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Dit vereist dat de Drechtsteden tijdig aansluiting vinden bij deze plannen. Het in elkaar schuiven van de concessies in het DAV-gebied (Dordrecht, Drechtsteden en Alblasserwaard - Vijfherenlanden) in combinatie met kwaliteits- en imagoverbetering leidt naar verwachting tot een toename van het aandeel openbaar vervoer in de modal split tot ver boven de 10%. Dit bedraagt 33 miljoen. Concrete bijdrage in de investeringskosten vanuit het fonds: 9 miljoen. Daarnaast 4 miljoen uit GDU-sparen. Doel is vanuit Manden maken een ononderbroken proces van realisatie te bewerkstelligen. Dit wordt bereikt door strategische inzet van 13 miljoen, waardoor een grote gebondenheid en betrokkenheid van veel gemeenten ontstaat; periode 2006/2007. Ik acht een verplichting tot reservering in de meerjarenbegroting door gemeenten, een logisch uitvloeisel van de brede steun voor dit concept. Afronding van de ontwikkelingsfase vindt plaats in het eerste kwartaal van Regio. Eerste kwartaal 2005 zal de beste uitvoeringsmodaliteit moeten worden bepaald.

20 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 19 Aansluiting A15 Bedrijventerrein Alblasserdam, verkeersafwikkeling Papendrecht. Hiermee wordt ondermeer beoogd een betere doorstroming van het verkeer vanaf de A15. Dit bedraagt 1,4 miljoen. Gemeente Alblasserdam 0,7 miljoen, GDU 0,1 miljoen, investeringsfonds 0,6 miljoen. Gemeente Alblasserdam. A1 6: westelijke ontsluiting Volgerlanden Gericht op de realisatie van de Ambachtsezoom, aansluitende infrastructuur en bijbehorende werken. Op langere termijn is een reconstructie van de op- en afritstructuur van de A16 noodzakelijk in verband met capaciteitsproblemen Ambachtsezoom 8,7 miljoen. Gemeente Hendrik Ido Ambacht 3,5 miljoen, investeringsfonds 1,5 miljoen. Van de gemeente wordt een extra inspanning gevraagd van 3,7 miljoen. Gemeente Hendrik Ido Ambacht. Parkeergarage Zwijndrecht (Euryza) Het project Euryza kent aspecten van wonen, cultuur en parkeren in relatie tot een betere benutting van de waterbus. Euryza is een onderdeel van de Drechtoevers en is daarmee de ontbrekende schakel tussen het Zwijndrechtse stadscentrum en de Dordtse binnenstad. Met het project wordt beoogd de transformatie van de Drechtoevers tussen Stadsbrug en Veerplein te completeren. Het combineren van dit plan met gebouwd parkeren in relatie tot de waterbus en de binnenstad van Dordrecht resulteert in een betere bereikbaarheid van de centra. De kosten voor het totaal zijn ruim 35 miljoen. De opbrengsten bedragen 18 miljoen. Het project Euryza maakt onderdeel uit van het programma stadscentrum. Het programma kent een dekkingsprobleem. Tegen die achtergrond wordt een bijdrage van 4 miljoen uit het investeringsfonds gerechtvaardigd geacht. Met de gemeente wil ik afspreken die in te zetten op het onderdeel parkeren (medio 2005 aanleg damwand ten behoeve van landaanwinning). Gemeente Zwijndrecht. Ontwikkelingsprojecten Ook in Papendrecht zijn mogelijkheden voor een parkeervoorziening voor mensen die het centrum van Dordrecht willen bezoeken en hiervoor de waterbus willen gebruiken. Om de mogelijkheden nader in kaart te brengen wordt een ontwikkelingsbudget van voorgesteld. De projecten in de sfeer van bereikbaarheid zijn ook van groot belang voor de economische ontwikkeling van onze regio. We kennen allemaal de congestieproblematiek op ons hoofdwegennet. Al eerder is aangegeven dat een nadere studie nodig is rondom de problematiek A16-N3-A15 in het kader van aansluitingen en externe veiligheid. Ik stel voor beschikbaar te stellen. Deze middelen zullen ter ondersteuning worden ingezet voor de door de gemeenten Alblasserdam, Dordrecht, Papendrecht en Sliedrecht ingebrachte projecten.

21 Hier Douwen de Drechtsteden pagina Sociale ontwikkeling Binnen de Drechtsteden is de afgelopen periode de visie op sociaal beleid op regionaal niveau ontwikkeld. Het doel van sociale ontwikkeling is het verhogen van de kwaliteit van samenleven in de Drechtsteden. Het gaat daarbij om het verhogen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer, het bevorderen van de samenhang in de samenleving en het delen van verantwoordelijkheid door overheid, burgers en instellingen. Om dit te bereiken zal de sociale basisstructuur van de regio op een hoogwaardig niveau moeten zijn. Het gaat dan om sociaal in de brede zin van het woord: het toewerken naar een regio met een breed aanbod aan voorzieningen op het gebied van onderwijs, welzijn, zorg, cultuur, sport en recreatie waar bewoners en bezoekers in verschillende richtingen en op verschillende niveau's aanbod van hun gading vinden. Zoals hieruit blijkt speelt sociale ontwikkeling door alle vier de andere programma's heen. Het stimuleren en in stand houden van een sterke sociale basisstructuur is een topprioriteit van de Drechtsteden. Met de formulering van het sociaal programma volgend op de visie is een start gemaakt. De twee onderstaande projecten maken hier in ieder geval deel van uit. Dit programma wordt de komende tijd nog verder uitgewerkt. Zo wordt met de maatschappelijke partners die in het sociale (of sociaal culturele) domein actief zijn gewerkt aan versterking (van de samenhang) in de regionale sociale (sociaal culturele) voorzieningenstructuur. Investeringsprojecten Route 23 Doel van het project is de bestrijding van voortijdig schoolverlaten en de bestrijding van jeugdwerkloosheid in de Drechtsteden. Het gaat om een uitbreiding van de Dordtse ketensamenwerking bij de aanpak van jeugdwerkloosheid naar de hele regio Drechtsteden. Hierbij worden alle jongeren die zich bij het gezamenlijk gerealiseerde jongerenloket bij het CWI als werkloos melden in een traject met scholing, werk en/of hulpverlening geplaatst. Hiervoor worden drie werkplaatsen voor jongeren in de regio gerealiseerd, waar jongeren direct aan het werk kunnen als ze zich als werkloos aanmelden. Het totaal investeringsvolume bedraagt 1,1 miljoen. In 2004 is ook sprake van ontwikkelkosten. In het tweede jaar staat de régionale verbreding centraal. Ik stel voor voor de regionale verbreding beschikbaar te stellen. De gemeente Dordrecht draagt bij. Aanhaken bij reeds door de ketenpartners gestarte projectorganisatie. PALT sociaal (gespreide huisvesting en zorg bijzondere groepen) Het bieden van huisvesting en zorg aan bijzondere doelgroepen in de regio huisvesting en zorg. Dit jn het kader van de Prestatie Afspraken Lange Termijn (PALT) tussen de Drechtstedengemeenten en corporaties en de vermaatschappelijking van de zorg. Voor analyse, spreidingsplan, projectleiding, proces- en implementatiemiddelen is nodig. Voor de substitutie en/of uitbreiding van 50 begeleid wonen plaatsen is naast de AWBZ-bijdrage hiervoor op jaarbasis nodig (vier jaar) en incidenteel Ik stel voor uit het investeringsfonds beschikbaar te stellen. Gemeenten/Drechtsteden.

22 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 21 Investeringsprojecten in één oogopslag investeringsvolume bijdrage gemeenten / derden / exploitatieinkomsten KENNISINFRASTRUCTUUR Transfercentrum HBO 1,1 0,6 Onderwijsleerbedrijven 3,0 2,0 LOC-De Grienden LOC-Zwijndrecht LOC-Papendrecht/Alblasserdam 25,0 21,0 Totaal 29,1 +? 23,6 +? ECONOMIE Spoorzone 20,0 16,0 Subtotaal 20,0 16,0 Shipping Valley Oosteind 25,0 23,0 Zeehavens 51,0 47,0 Antoniapolder/Grotenoord 5,3 3,3 Subtotaal 81,3 73,3 bijdrage uit mandje 0,5 1,0 2,0 2,0 2,0 7,5 4,0 4,0 2,0 4,0 2,0 Toerisme en cultuur Mércon Kloos 6,0 4,0 2,0 Hofkwartier 27,0 24,8 2,2 City Lounge 1,75 0,75 1,0 Energiehuis 10,0 8,0 2,0 Subtotaal 44,75 37,55 Totaal 146,05 126,85 WONEN EN GROEN Wonen Onderdijkserijweg 35,0 33,0 HKS-Heuvelman PM PM Subtotaal 35,0 33,0 Groen Dordwijkzone 4,5 3,5 Zone 70 0,5 0,285 Recreatief steunpunt Sliedrecht 2,0 0,0 2,0 Subtotaal 7,0 3,785 Totaal 42,0 36,785 8,0 7,2 2,0 PM 2,0 1,0 0,215 3,215 BEREIKBAARHEID HOV-D 33,0 24,0 9,0 Aansluiting A15 1,4 0,8 0,6 Aansluiting A16 (aansluiting 8,7 7,2 1,5 Volgerlanden) 'arkeergarage Zwijndrecht 35,0 31,0 4,0 Totaal 78,1 63,0 SOCIALE ONTWIKKELING Route 23 1,1 0,2 0,9 Palt sociaal 1,50 0,0 1,50 Totaal 2,60 0,2 TOTAAL 297,05 +? 248,035 +? Bedragen x 1 min

23 Hier Douwen de Drechtsteden pagina 22 Ontwikkelingsprojecten in één oogopslag bijdrage uit mandje KENNISINFRASTRUCTUUR ICT-platform 1,0 Coördinatie Totaal ECONOMIE Shipping Valley Gróote Lindt Haven Zuid Voorpoort Totaal 0,1 0,1 0,2 WONEN EN GROEN Wonen HKS-Heuvelman 0,7 Studie grondbedrijven 0,1 Subtotaal 0,8 Groen Groene Contramal 0,2 Subtotaal Totaal BEREIKBAARHEID Parkeervoorziening Papendrecht 0,1 Fileproblematiek A16-N3-A15 0,2 Totaal TOTAAL Bedragen x 1 min

24 Hier ftoüwen de Drechtsteden pagina HET INVESTERINGSFONDS DRECHTSTEDEN Een gemeente kan veel. Een gemeente kan echter niet alles. Samen met andere gemeenten kun je meer dan alleen. Vaak zal bij grote, dure of grensoverschrijdende projecten ook hulp nodig zijn van andere overheden (provincie en rijk). Deze hulp is vooral noodzakelijk op financieel terrein. Het instellen van een investeringsfonds is een mogelijkheid om de samenwerking tussen gemeenten en andere overheden te concretiseren in een slagvaardig instrument. Doelen fonds Met een investeringsfonds voor de Drechtsteden wordt een aantal doelen beoogd: 1. Verbondenheid: Met een gemeenschappelijk investeringsfonds geven de gemeenten een duidelijk en sterk signaal af dat samenwerken meer is dan alleen woorden. Een sterke financiële betrokkenheid van de verschillende gemeenten maakt de zaak van de Drechtsteden een stuk sterker. 2. Verantwoordelijkheid: Door een financiële betrokkenheid tonen de gemeenten ook aan een gezamenlijke verantwoordelijkheid te willen en kunnen nemen. 3. Sterker: De positie van de Drechtsteden naar andere overheden of particuliere partners wordt sterker als de Drechtsteden zelf ook iets te bieden hebben. De ervaring leert dat alleen komen vragen om bijdragen van anderen praktisch nooit tot resultaat leidt. 4. Snelheid: De kracht die door het beschikbaar zijn van een investeringsfonds wordt gegenereerd zit vooral in de snelheid die ontwikkeld kan worden. Als er "onderhandeld" moet worden over bijdragen met externen gaat een deel van de dynamiek verloren als "onze" onderhandelaars niet in staat zijn om boter bij de vis te leveren. 5. Betrokkenheid andere overheden: Eerder is al gezegd dat veelal de betrokkenheid van de _. andere overheden niet gemist kan worden. "Meedoen" met het fonds door met name de provincie biedt mogelijkheden om gezamenlijk een aantal gemeentelijke en provinciale doelen te bereiken. Een vorm van "meebepalen" door de provincie is dan wel een vereiste. Een achterliggend doel is het ondersteunen en vormgeven van de omslag van een Drechtstedelijke ontwikkeling "van een consumptieve regio naar een investerende regio" om daarmee de uitvoeringsgerichtheid in het regionaal beleid en de herkenbaarheid van de regionale samenwerking bij de burger te vergroten. Het fonds levert daar een bijdrage aan door extra middelen niet direct te besteden aan consumptieve uitgaven (ofwel: deel uit te laten maken van de reguliere begrotingen van de Drechtstédengemeenten), maar apart te houden voor investeringstrajectën. In dat verband bestaat er een parallel met het nationale Fonds economische structuurversterking. Dit fonds is immers deels om dezelfde reden opgezet, te weten het voorkomen van het "verjubelen" van bijvoorbeeld aardgasbaten. Deze incidentele gelden moesten juist geïnvesteerd worden ter versterking van de economische structuur van Nederland op de langere termijn. Aandachtspunten bij vormgeving investeringsfonds Welke vorm zou nu gekozen moeten worden voor ons investeringsfonds? Een belangrijke randvoorwaarde is een heldere en transparante besluitvorming en verantwoording van genomen beslissingen. Om daaraan tegemoet te komen verdient het mijns inziens aanbeveling het fonds los van de allocatie van middelen van een gemeente in te stellen. Dit impliceert dat de beslissingsbevoegdheid over het toekennen van bijdragen uit het fonds aan het Drechtstedenbestuur is. Het bepalen van de bijdrage aan het fonds is dus een zaak van de gemeente; het toekennen van bijdragen aan projecten is aan het Drechtstedenbestuur. In het licht van de lange termijn afspraken over de bestuurlijke organisatie lijkt het in de rede te liggen dat na de komst van de zelfstandige WGR-regeling het dagelijks bestuur daarvan besluit over het toekennen van bijdragen uit het fonds.

25 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 24 Om recht te doen aan de controle van doelmatigheid en doeltreffendheid is het dan wel van belang maatregelen te nemen om het fonds uitvoeringsgericht te maken. Als het gaat om het daadwerkelijk overdragen van geld uit het fonds aan de gemeenten worden door de opdrachtgever (het Drechtstedenbestuur) onder voorbehoud beschikkingen afgegeven met harde voorwaarden. Pas als aan die voorwaarden voldaan is, is de gemeente zeker van het toegezegde geld. Een belangrijke voorwaarde voor het beschikbaar stellen van investeringsmiddelen is start van feitelijke realisatie uiterlijk in Het daadwerkelijk bereiken van resultaat is dus een voorwaarde voor het krijgen van het bij dit eindbod toegezegde geld. Aangezien het in het belang is van de gehele Drechtsteden dat de projecten uit het eindbod worden uitgevoerd zullen gemeenten vanuit het regionale niveau wel gestimuleerd en ondersteund worden om dat resultaat te bereiken. De projectmatige aanpak bij ruimtelijke projecten zal daarbij goede diensten bewijzen. Ten aanzien van het proces kan worden opgemerkt dat de raden met de vaststelling van het eindbod de inhoudelijke kaders voor de bijdragen uit het fonds zullen stellen. Binnen die kaders zullen het Drechtstedenbestuur en de ambtelijke organisatie vervolgens de voorbereiding van de uitvoering ter hand nemen. De regionale ambtelijke organisatie heeft de verantwoordelijkheid om aan te geven of (voorgenomen) besluiten in overeenstemming zijn met de geformuleerde kaders rondom het fonds. Deze signaalfunctie van de ambtelijke organisatie dient geborgd en veilig te zijn. - Dé verslaglegging rondom het fonds dient transparant te zijn en zich niet alleen te beperken tot de registratie van geldstromen maar ook aandacht te geven aan voortgang en doelmatigheid van de uit te voeren projecten. Het formuleren van heldere uitvoerings-, beheer- en verslaggevingsregels is daarbij onmiskenbaar belangrijk. In ieder geval zal er elk jaar in september een opschoningsoperatie plaatsvinden. Dit houdt in eerste instantie in dat alle projecten uit het eindbod op voortgang zullen worden gecheckt. Op dat moment bestaat ook de mogelijkheid dat - indien onvoldoende voortgang wordt geconstateerd - de bijdrage vanuit het fonds aan dit project elders wordt aangewend. Dit laatste is een besluit van het Drechtstedenbestuur. Het Investeringsfonds Drechtsteden Doelstelling van het fonds: Het beschikbaar stellen van middelen voor uitvoering c.q. ontwikkeling (ten behoeve van uitvoering) van projecten ten bate van de ontwikkeling van de Drechtsteden, waarbij een aanzienlijke multiplier in de yorm van bijdragen van externen (rijk, provincie, particulieren) een belangrijke voorwaarde is. Naast een doelstelling heeft een dergelijk fonds criteria nodig waaraan kan worden getoetst of een project wel of niet voor een bijdrage in aanmerking zou moeten komen. De criteria die wij onderscheiden zijn voor een groot deel reeds in het traject Manden maken gebruikt om tot een selectie te komen: regionaal belang; het project dient meerwaarde te bieden voor de Drechtsteden als regio; voorwaarden voor investeringsmiddelen; indien investeringsmiddelen uit het fonds aan een project worden toegekend dient de realisatie binnen afzienbare tijd (drie jaar) gestart te zijn; het project dient gestalte te krijgen op het grondgebied van de Drechtsteden; indien aan een project investeringsmiddelen worden toegekend dient er tenminste perspectief te zijn op het verzekeren van de volledige uitvoering door het beschikbaar stellen van bijdragen van gemeenten en eventueel anderen. Daarnaast zijn bij de totstandkoming van het eindbod criteria gehanteerd als integraliteit, synergie, vernieuwend, hoogwaardig, zet de Drechtsteden op de kaart en mogelijk icoon voor de regio. Deze criteria zijn echter van minder verplichtende aard dan de hierboven genoemde. Beslissingen De beslissing tot het geven van een bijdrage aan het fonds is een zaak van de gemeenten. De beslissingen tot het toekennen van bijdragen worden door het Drechtstedenbestuur genomen.

26 Mier bouwen de Drechtsteden pagina 25 Verantwoording wordt afgelegd aan de deelnemende gemeenten. Om de provinciale betrokkenheid optimaal tot zijn recht te kunnen laten komen kan een instemmingsbevoegdheid van de gebiedsgedeputeerde worden geïntroduceerd. Een voorwaarde daarvoor is overigens wel dat de bijdrage van de provincie aan het fonds hoogstens op programmaniveau gelabeld zal zijn. Juridische vormgeving van het fonds Het zou eigenaardig zijn - hoewel juridisch mogelijk - een fonds van de Drechtsteden op te hangen onder Zuid-Holland Zuid. Het betreft geld dat door de zeven Drechtsteden bijeen is gebracht en waar de andere gemeenten uit Zuid-Holland Zuid niets mee te maken hebben. Niettegenstaande dat feit zou het wel op de begroting van de Zuid-Holland Zuid verschijnen. Deze situatie is mijns inziens ongewenst en brengt de bijzondere verbondenheid van de Drechtsteden niet tot uiting. Ik stel voor dat de komende tijd de alternatieve mogelijkheden voor vormgeving verder in kaart worden gebracht. Op dit moment lijkt het logisch dat in het kader van het voorsorteren naar een zelfstandige regeling voor de Drechtsteden op 1 januari 2006 een WGR-regeling aangewezen is. In beide gevallen gelden echter de randvoorwaarden zoals die in deze paragraaf zijn genoemd. Beheer Het beheer kan worden ondergebracht bij het bureau Drechtsteden. Hierbij dienen vooraf in een reglement regels te worden opgesteld voor de beheerstaken, zoals bijvoorbeeld de verwerking van rentetoevoegingen. Uitvoering In de regeling van het fonds zou vastgelegd moeten worden dat bij de uitvoering van de investeringen ons eigen regionale ontwikkelingsbedrijf (ROM-D) altijd betrokken behoort te zijn. Dat betreft dan niet zozeer de ROM-D in de huidige vorm maar vooral een ROM-D nieuwe stijl, die nadrukkelijk meer "angehaucht" is bij het Drechtstedenbestuur. Deze betrokkenheid kan op twee manieren vorm krijgen: ofwel als uitvoerder van het project ofwel als adviseur van het Drechtstedenbestuur (of eigenlijk het bureau Drechtsteden) als opdrachtgever van de uitvoering. Omvang Gezien de tekst van het vorige hoofdstuk hoeft er weinig twijfel te bestaan over de substantie van het fonds. Mede gelet op de omvang van de investeringsbehoefte zou het voor de komende tijd ook niet zinvol zijn om een fonds te maken met een omvang van slechts enige miljoenen. Het gaat om een bedrag van zo'n 55 miljoen. Voorshands zou geen afloopdatum van het fonds moeten worden ingesteld, mede vanwege de ambitie een meerjarige investeringsagenda op te stellen, wel dient aangegeven te worden hoe bij een eventuele beëindiging de vereffening moet plaatsvinden. Voeding en vulling van het fonds Over de bijdragen van gemeenten aan het fonds zal gekoppeld aan dit eindbod besluitvorming moeten plaatsvinden. In verschillende gemeenten is bij de behandeling van de voorjaarsnota van 2004 al een reservering gemaakt. Bronnen voor dit fonds zouden bijvoorbeeld de grondbedrijven en de gemeentelijke reserves kunnen zijn. De in dit eindbod gemaakte berekeningen gaan uit van een storting in het fonds van in totaal 55 miljoen, onder verdeeld in 30 miljoen door de gemeenten van de Drechtsteden gezamenlijk en 25 miljoen door de provincie Zuid-Holland. Ik mag er - op basis van de gevoerde gesprekken - vanuit gaan dat de gemeenten 30 miljoen zullen storten. Zover is het (nog) niet met de wenselijke bijdrage van de provincie Zuid-Holland. Op basis van de afspraken die het ambtelijke management van de provincie met de gezamenlijke gemeentesecretarissen heeft gemaakt in december 2003 wordt thans door het provinciaal bestuur nagegaan op welke wijze de provincie haar bijdrage aan de ontwikkeling van de Drechtsteden in het algemeen en het investeringsfonds in het bijzonder in financiële zin zou kunnen concretiseren. De wijze waarop thans in dit eindbod de projecten zijn geclusterd en geconcretiseerd zal naar verwachting deze besluitvorming binnen het provinciaal bestuur in positieve zin bevorderen.

27 Hier houwen de Drechtsteden pagina 26 Het vullen van de mand bij het proces Manden maken leert dat het nog niet zo eenvoudig is om op korte termijn een groot aantal projecten te inventariseren, die allemaal op korte termijn uitvoeringsgereed zijn. De vulling van het fonds zal dan ook geleidelijk kunnen plaatsvinden. Op die manier kunnen de gemeenten en de provincie in het kader van hun meerjarenramingen ook beter inspelen op de gevraagde middelen. Een redelijke termijn voor de vulling van het fonds zou kunnen zijn: Jaar totaal Gemeenten Provincie g Totaal De gemeenten dienen dus 30 miljoen op te brengen. De verhouding van de inbreng van de deelnemende gemeenten kan op verschillende manieren worden bepaald. Gedacht kan worden aan een inbreng naar rato van de algemene uitkering, het aantal inwoners, de oppervlakte van de gemeente, de waarde van de grondbedrijven, de waarde van de (vrije) reserves, etc. Uitgegaan wordt van een gemeentelijke bijdrage die gebaseerd is op de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Hiervan uitgaande betekent dit voor de gemeenten het volgende: Gemeente Bijdrage Bijdrage Bijdrage Totaal Alblasserdam 0,578 0,578 0,578 1,734 Dordrecht 5,272 5,272 5,272 15,816 's-gravendeel 0,230 0,230 0,230 0,690 Hendrik Ido Ambacht 0,606 0,606 0,606 1,818 Papendrecht 0,950 0,950 0,950 2,850 SI ied recht 0,828 0,828 0,828 2,484 Zwijndrecht 1,540 1,540 1,540 4,620 Totaal 10,004 10,004 10,004 30,012 Bedragen x 1 min

28 Hier Bouwen de Drechtsteden pagina BESTUURLIJKE ORGANISATIE Naar ik heb begrepen uit de raadsbehandelingen en de verdiepingsgesprekken met de colleges is de bestuurlijke structuur het onderwerp dat de meeste discussie oplevert. Dat lijkt mij niet geheel verwonderlijk, aangezien op dat terrein tegenover elke optie altijd weer een andere staat met eigen merites. Wij zijn in het verleden op verschillende momenten door adviseurs en de ervaringen van andere samenwerkingsverbanden gewaarschuwd dat we geen structuurdiscussie moeten gaan voeren. Ik denk dat ik voor iedereen spreek als ik zeg dat dat inderdaad wel het laatste is wat we willen. Wij binden elkaar - zo blijkt ook uit dit eindbod - op de inhoud. De structuur moet die binding ondersteunen. Op de CD-rom vindt u het advies van de commissie Scholten over de vormgeving van de bestuurlijke organisatie. Ik ben de commissie Scholten bijzonder erkentelijk voor het door haar gedane grondige werk en constateer dat over diverse onderwerpen eenstemmigheid bestaat binnen de commissie en daarbuiten. Over een aantal andere onderwerpen is dat echter niet het geval; de commissie presenteert daar opties en ook de zienswijzen van de raden verschillen. Toch is er wel een aantal rode lijnen te herkennen. Als onderdeel van dit eindbod zou ik op basis van de gevoerde discussies daarover een aantal zogenaamde richtinggevende uitspraken willen doen. Daardoor wordt het mogelijk een volgende stap in de samenwerking en het realiseren van uitvoeringskracht te zetten. Motto: Oefening baart kunst! De manier van werken die in het traject Manden maken is gevolgd, verdient voortzetting. Het gaat er immers om dat een ieder zijn rol kan spelen. De zorgvuldige inrichting van het proces, waarin elke actor in staat wordt gesteld zijn rol te spelen zou voor de Drechtstedensamenwerking tot norm moeten worden verheven. Het combineren en uitbalanceren van het evenwicht tussen draagvlak en daadkracht is de succesvoorwaarde voor effectieve samenwerking. Duale rolneming is daarbij ook volgens mij een belangrijk hulpmiddel. - De autonomie van gemeenten staat niet ter discussie. Van de overdracht van bevoegdheden kan alleen sprake zijn als de projecten en/of programma's uit het mandje daartoe nopen vanuit een oogpunt van uitvoeringskracht. De belangrijkste bevoegdheid die door gemeenten wordt overgedragen aan het Drechtstedenbestuur is de bevoegdheid tot het toekennen van bijdragen uit het fonds. In zekere zin is hier echter geen sprake van overdragen, omdat het hier een nieuwe bevoegdheid betreft. Verder zullen in de beschikking, waarin de toekenning van de bijdrage staat zoals eerder aangegeven diverse voorwaarden worden opgenomen die voor ieder project anders kunnen zijn. Bevoegdheden maken daarvan standaard deel uit. Als de ROM-D bijvoorbeeld wordt ingeschakeld door een gemeente om een ruimtelijk project uit te voeren, zullen bevoegdheden op het terrein van het aangaan van privaatrechtelijke overeenkomsten en grondverwerving overgaan naar de ROM-D. - Ik deel de opvatting van de commissie dat het bij een investeringsagenda, zoals die in dit eindbod wordt beschreven, passend en wenselijk is een zelfstandige WGR-regeling met rechtspersoonlijkheid te starten. Het gebruik van Zuid-Holland Zuid als rechtspersoon sluit niet meer aan bij de zelfstandige ontwikkeling van onze samenwerking. Wettelijk gezien hoort bij een zelfstandige., règeljng met rechtspersoonlijkheid de instelling van een algemeen en een dagelijks bestuur. Dit wil overigens niet zeggen dat de Drechtsteden niet meer deel zouden blijven nemen aan Zuid-Holland. Zuid. De uitvoerende taken op het gebied van milieu, gezondheid en veiligheid nemen we immers niet over, die blijven op dat niveau. Het besluit tot vorming van de zelfstandige regeling voor de Drechtsteden wordt met dit eindbod ten principale genomen, vervolgens zal voor de zomer van 2005 een besluit kunnen worden genomen over de precieze vormgeving, waarna de regeling op 1 januari 2006 een feit zou moeten zijn. - De betrokkenheid van de raden moet verbeteren. De wijze waarop dit in het Manden maken is gebeurd is daarvan een goed voorbeeld en verdient voortzetting. Een vernieuwende manier van inrichten van het proces van betrokkenheid is onze uitdaging voor de toekomst.

29 Hier bouwen de Drechtsteden pagina 28 Het uitgangspunt van duale rolneming betekent immers dat raden in de gelegenheid worden gesteld om aan de voorkant te sturen. Het vormgeven van de betrokkenheid van raden bij intergemeentelijke samenwerking is en blijft dus een opgave. Wij moeten onszelf daarom dan ook de ruimte van het experiment geven om onze werkwijze en structuur verder te verbeteren. Dit past ook in ons motto "Oefening baart kunst". Het experiment zou kunnen bestaan uit de volgende onderdelen: Inzetten van de werkwijze uit Manden maken, zodat iedere actor voluit zijn eigen rol kan spelen. Door de keuze voor een heldere en participatieve werkwijze kunnen raden, colleges en ambtenaren, alsmede externe actoren echt invloed uitoefenen op de richting van de samenwerking. Start met een informele Drechtraad; het lijkt mij verstandig eerst eens met elkaar te oefenen om vast te stellen hoe en of we met een dergelijk orgaan moeten omgaan. Daarbij kunnen we leren van de ervaringen met het algemeen bestuur van Zuid-Holland Zuid. De focus van het experiment zou moeten liggen op de manier waarop de Drechtraad een nuttige rol zou kunnen spelen in de regionale samenwerking. Ik stel me daarbij voor dat we voor de periode van het experiment kiezen voor een Drechtraad, waarin van alle fracties in de onderscheiden gemeenteraden een vertegenwoordiger plaatsneemt. Dit wil voor mij niet zeggen dat we met dit model ook in de nieuwe regeling gaan werken. We proberen het eerst eens uit en kijken dan eind 2005 of het bevalt. Graag neem ik de suggestie van de commissie Scholten over dat de herijking van de ruimtelijke visie een traject is, waar het experiment een concrete invulling zou kunnen krijgen. Dit past goed in de tijd en is een kaderstellend onderwerp dat bij uitstek een zaak van de Drechtraad zou moeten zijn. De mogelijkheid van koppeling aan het vaststellen van een structuurvisie (één van de vijf bevoegdheden van een WGR+ regio) maakt dit experiment nog interessanter. Het lijkt mij dan ook haalbaar om de herijking uiteindelijk vast te stellen als structuurvisie voor de Drechtsteden (ook al hebben we die bevoegdheid formeel nog niet omdat we geen WGR+ status hebben). Het herhalen van dergelijke bijeenkomsten, waarin ook andere beleidstrajecten en de voortgang van de projecten uit het mandje aan de orde kunnen komen lijkt me ook een goed idee. Het is daarbij echter nadrukkelijk niet de bedoeling dat dit orgaan meer dan 4 x per jaar vergadert. De bestuurlijke drukte moet immers worden verminderd. Start met een regiobestuur avant la lettre; het huidige Drechtstedenbestuur kan worden omgevormd naar een regiobestuur. Toepassing van het principe van duale rolneming leidt tot de conclusie dat de raadsleden dan het Drechtstedenbestuur zouden moeten verlaten. De instelling van de Drechtraad en de zorgvuldige inrichting van beleidsprocessen waarborgen op ; een betere manier de betrokkenheid van raadsleden. De raadsleden zouden vervangen moeten worden door leden van het college van B&W. Op korte termijn zullen we tevens moeten komen tot het aanwijzen van portefeuillehouders voor de programma's en voor de projecten uit het mandje. Een scherpe bestuurlijke aansturing en verantwoordelijkheid is een voorwaarde voor uitvperingskracht. ;a Neem voor dit experiment de tijd tot 1 januari Op dat moment kunnen we beoordelen tot? welke conclusies die oefening zou moeten leiden. Deze oefen-periode zal in nauw overleg met de griffiers en de leden van het Bestuurlijk Overleg Raads- en Statenleden (BORS) worden ingevuld. De WGR+'.is - zoals dé commissie schrijft - een lonkend toekomstperspectief. Het feit dat wij reeds hu veel van de toekomstige wettelijke mogelijkheden op informele basis benutten en de vergroting van de mogelijkheden die de WGR+ biedt om als gebied op de kaart te blijven op landelijk en provinciaal niveau zorgt daarvoor. De discussie over het wel of niet aanvragen van de WGR+ status moét gaan over de mogelijke voordelen die daaraan voor de Drechtsteden verbonden zitten. Alleen als die er zijn zouden we moeten overwegen deze status aan te vragen. Of dit voor de hand ligt hangt ook af van de ervaringen die we met het experiment opdoen.