Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wonenen Werken rondde Zuiderzee"

Transcriptie

1 Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis en economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar VMBO Docentenhandleiding 1

2 Wonen en Werken Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis en economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar VMBO Docentenhandleiding I Inleiding en Synopsis...3 II Voorbereidende lessen... 4 III Werken in het Zuiderzeemuseum... 6 IV verwerking en presentatie....7 Een educatief project ontwikkeld door Instituut voor de Lerarenopleiding (ILO) van de Universiteit van Amsterdam Steunpunt Kunstzinnige Vorming Westfriesland (SKV) Hoorn Zuiderzeemuseum Enkhuizen Opdrachtgevers Provincie Noord-Holland Stichting Mondriaan Ministerie van OCW Zuiderzeemuseum Enkhuizen 2

3 I Inleiding en Synopsis Het project Omgevingsonderwijs Zuiderzeemuseum Wonen en werken beoogt de cultuurhistorisch gegroeide omgeving een plaats te geven binnen het onderwijs in de Basisvorming en leerjaar 3 en 4 VMBO voor de vakken geschiedenis, aardrijkskunde en economie. Het project wil naast meer inhoudelijk gerichte kerndoelen juist ook de didactische en algemene kerndoelen uit de Basisvorming en leerjaar 3 en 4 VMBO voor geschiedenis, economie en aardrijkskunde concretiseren. Doordat de nadruk ligt op zelfstandig, onderzoekend en samenwerkend leren, vormt het een uitstekende opmaat voor wie in school een didactisch curriculum van vaardigheden op dit gebied wil ontwikkelen. Tenslotte laat het project de leerlingen de samenhang van vakken zien. Wonen en werken omvat voorbereidende lessen op school, een onderzoeksgedeelte in het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen en verwerkings- en presentatielessen. Voor de voorbereidende lessen kunt u putten uit deze Docentenhandleiding. Daarin komen ook de aparte Onderzoeksboeken voor leerlingen aan de orde en het Basisboek dat iedere leerling voorbereidt op het eigenlijke onderzoek in het museum. Als aanvulling op de voorbereidende lessen kunt u bij de afdeling Events ( ) de film En de zee was niet meer van Bert Haanstra bestellen. Het project kan voor elk van de gammavakken apart uitgevoerd worden, maar bevat zowel in de voorbereidende lessen uit het Basisboek als in de verschillende Onderzoeksboeken invalshoeken uit alle drie participerende gammavakken. Hierdoor kunt u het ook als gezamenlijk project van deze vakken zien. Voor u met de leerlingen aan de slag gaat, zult u eerst zowel het Basisboek voor de leerlingen als de Onderzoeksboeken die de sub-thema s behandelen in voldoende oplaag moeten laten kopiëren. In deze Docentenhandleiding vindt u verder tips voor de lessen voorafgaand aan het museumbezoek, het werken in het Zuiderzeemuseum zelf en voor de verwerking en presentatie naderhand op school. Opzet in grote lijnen In het Zuiderzeemuseum zijn negen verschillende onderzoekstochten uitgezet, die met behulp van de Onderzoeksboeken gelopen kunnen worden. Via routeaanwijzingen, vragen en opdrachten lopen de leerlingen van elk sub-groepje een eigen route en verzamelen data rond hun eigen sub-thema. Er kunnen zo binnen de klas negen werkgroepjes worden gevormd. Elk Onderzoeksboek start bij de aankomst van de veerboten, die u vanaf de parkeerplaats naar het buitenmuseum brengen. In de Onderzoeksboeken en in het Basisboek krijgen ze de benodigde kennis en vaardigheden aangereikt om het eigen onderzoek in het Zuiderzeemuseum goed uit te kunnen voeren. Ze nemen het Onderzoeksboek van hun eigen werkgroepje door en leren de hoofdvraag plus deelvragen kennen die ze al onderzoekend moeten gaan beantwoorden. In het Zuiderzeemuseum verzamelt ieder sub-groepje data en kan daar geheel zelfstandig aan de slag. Terug op school nemen de leerlingen de Onderzoeksboeken weer voor zich en werken het verwerkingsgedeelte (ordenen en presenteren) door. U kunt het project afsluiten door een presentatie in de klas, waardoor de hele klas op de hoogte raakt van de onderzoeksresultaten van elke werkgroep. Hun producten lenen zich ook goed voor een afsluitende expositie in school. 3

4 II Voorbereidende lessen Benodigde materialen * De Basisboeken (voor iedere leerling 1 exemplaar) * De Onderzoeksboeken (zoveel groepjes als u wilt en dan ieder lid van het groepje een eigen Onderzoeksboek) * Indien u de DVD En de zee was niet meer besteld heeft: DVD en DVD speler * Evenveel koffiebekertjes (plastic) als er leerlingen zijn Les I Algemene introductie over het leven op en anno 1920 U kunt dit natuurlijk zo aanpakken als u het zelf het beste vindt. Het volgende is dan ook een suggestie. A. Iedere leerling krijgt van u een Basisboek. B. Leest u hen uit het Basisboek voor of laat een leerling voorlezen tot waar staat: Vroeger en nu: geschiedenis (p.5) C. U bespreekt vervolgens kort met de leerlingen waar dit over gaat. Laat ze eventueel fantaseren over het verschil tussen het leven van een kind vroeger en nu, geïnspireerd door de foto en het verhaaltje. D. Optie: laat de DVD En de zee was niet meer zien. Bespreekt u deze film vervolgens met uw leerlingen. E. Ten slotte legt u in het kort uit hoe het project in elkaar zit (school-museum-school). Les II A. Begint u weer op pagina 5 van het Basisboek bij het kopje Vroeger en nu: geschiedenis.nu volgen drie stukjes tekst waarin telkens voor één van de participerende gammavakken wordt uitgewerkt op welke manier het in het project vertegenwoordigd is. Natuurlijk zal dat tijdens de onderzoeken, de verwerking ervan en de presentatie ook weer aan de orde kunnen komen. B. Legt u de leerlingen uit dat het project dus ook voor uw vak geldt, maar dat ze elementen van de andere twee vakken erin zullen herkennen. C. Laat uw leerlingen de vragen en opdrachten bij elk tekstfragment maken (geschiedenis, aardrijkskunde, economie) D. Legt u hen uit dat er negen Onderzoeksboeken zijn (maximaal, u kunt ook minder onderzoeken laten doen) en dat u in de klas groepjes vormt of de leerlingen groepjes laat kiezen die gedurende het hele project samen zullen werken. E. Nadat de groepjes zijn gevormd zet u de bankjes zo dat elk groepje een eigen grote tafel heeft, waaromheen de groepsleden zitten. F. Nu laat u een vertegenwoordiger van elke Onderzoeksgroep de beschrijving van het eigen onderzoek voorlezen. Onderzoeksgroep 1 Leven en dood leest het eigen tekstje voor, onderzoeksgroep 2 Arm en rijk het eigen tekstje etc (p. 7 Basisboek). G. Nu vat u zelf samen waar het onderzoek over gaat. Licht aan de hand van voorbeelden uit deze tekstjes het grotere thema Wonen en Werken toe. H. Laat ze in elk groepje inhoudelijke verbindingen leggen tussen de verschillende Onderzoeken. Geeft u als opdracht: neem de tekst bij je eigen Onderzoek als uitgangspunt, kies drie andere Onderzoeken en geef dan aan wat deze subthema s voor raakvlakken en dwarsverbindingen hebben. Wat heeft het Onderzoek 8 Water, vriend of vijand bijvoorbeeld te maken met 6 Visserij? Zo maakt u duidelijk dat de klas als geheel een Onderzoeksgroep vormt en dat de Onderzoeksgroepen daarbinnen subthema s gaan uitzoeken, die sterk met elkaar te maken hebben. Wijs op de presentatielessen aan het einde van het project, waarin dat geheel weer zichtbaar zal worden. 4

5 Les III A. De leerlingen nemen het Basisboek en eigen Onderzoeksboek voor zich. De Onderzoeksgroepjes zitten weer elk aan een eigen tafel bij elkaar. B. Leest u uit het Basisboek III Onderzoeksboeken (p.9) voor en bekijk samen met de leerlingen foto 3. Laat de leerlingen vervolgens hun Onderzoeksboek lezen. Zo raken zij bekend met de inhoud en weten ze welke hoofdvraag en deelvragen zij moeten gaan beantwoorden. C. Licht IV Voorbereiding op het onderzoek toe (p.10). Legt u vervolgens uit dat de onderzoeksvaardigheden aan de orde komen die ze nodig hebben tijdens het museumbezoek en dat ze daarmee nu in de klas alvast gaan oefenen. D. Werkt u dan vaardigheid A. Iets leren door te kijken naar objecten (p.10) met ze door. Laat ze in het groepje Opdracht 4 maken en bespreek dat plenair. Wijst u op andere voorbeelden van informatie halen uit objecten. Wijdt eventueel uit over het feit dat ze nu geoefend hebben met foto s, dus dat het eigenlijk ook gaat om de foto als informatiebron, een beeld als bron. E. Zorgt u dat u nu de koffiebekertjes paraat heeft. Elke Onderzoeksgroep krijgt een bekertje op tafel. Laat ze Opdracht 5 maken en bespreekt u die vervolgens ook na. U kunt dit leren kijken naar objecten uitbreiden door een eigen mistery-object mee te nemen, op uw bureau te zetten en er de leerlingen over te laten brainstormen: wat zie ik allemaal, wat zegt dat over het object en de functie die het had of heeft? F. B Een interview houden (p.11): dit veroorzaakt enig rumoer, omdat binnen elk groepje geoefend gaat worden met het houden van een interview. U hebt dat misschien al eens op een andere manier gedaan, maar het kan geen kwaad om het hier te doen zoals het ook tijdens het onderzoek zelf, via opdrachten in de Onderzoeksboeken, gevraagd wordt.in bijna elk onderzoek komt wel een interview voor, dus als u ze na het oefenen laat opzoeken waar dat in elk Onderzoeksboek het geval is, zien ze in dat het nuttig is om dat eerst in de klas eens te oefenen. Laat ze Opdracht 6 doen (p. 10). Belangrijk is de functieverdeling en dat het echt geoefend wordt. Laat tenslotte een Onderzoeksgroep het geheel voor de klas voordoen. Komt u nog eens terug op onderzoeksvaardigheden. G. Neem V Slot (p. 12) met ze door. Laat ze in het eigen Onderzoeksboek de aanwijzingen Spoor, Aanwijzing, Kaart en Route opzoeken en wijst u zo op de betekenis van deze termen. Maakt u eventueel een grote kaart van Nederland voor in de klas die de leerlingen kunnen gebruiken voor hun presentatie. Geeft u nog eens aan dat het om groepswerk en samenwerkend leren gaat. Wijst u ze op de noodzaak in te vullen wie bij wie in het groepje zit (p. 3 Onderzoeksboek). 5

6 III Werken in het Zuiderzeemuseum Nadat u een afspraak hebt gemaakt met de Afdeling Events van het Zuiderzeemuseum ( ) komt u meestal met een bus op het parkeerterrein bij de dijk van Enkhuizen naar Lelystad aan. Daar scheept u zich met uw leerlingen in op een van de veerboten. Het is zaak dat de leerlingen de Onderzoeksboeken van het eigen onderzoeksgroepje al bij zich hebben en dat ze als groepje op dezelfde boot gaan. Aan land gekomen kunnen ze namelijk meteen hun eigen route volgen. Elke onderzoeksgroep heeft zijn eigen route en doet zijn eigen onderzoek in het buitenmuseum. U kunt er voor kiezen om met een van de groepjes mee te lopen, maar al gauw zult u merken dat u de leerlingen kwijt raakt op het terrein. Dat is geen ramp, want u zult merken dat als u een groepje tegen komt, het goed aan het werk is. Een van de voorwaarden hiervoor is dat elk groepje een eigen onderzoek doet. Ze beseffen ook dat het museumbezoek de enige keer is dat er data kunnen worden verzameld. Het moet daarom ook goed gebeuren. Zorgt u echter voor voldoende schoolbegeleiding tijdens het bezoek. Loopt u zoveel mogelijk rond om te kijken hoe het met uw leerlingen en hun onderzoek gaat. U blijft ten alle tijden verantwoordelijk voor uw leerlingen. Tijdens het maken van de opdrachten in het buitenmuseum kan het overigens voorkomen dat het op een locatie erg druk is met andere bezoekers of dat een museummedewerker afwezig is (bv. vanwege pauze). Dit is vaak van korte duur. Raadt uw leerlingen in voorkomend geval aan verder te gaan met de volgende opdracht en even later op de locatie terug te keren. De leerlingen kunnen hun weg vinden in het buitenmuseum door de routebeschrijvingen in hun onderzoeksboekjes te volgen. Of ze bij de juiste locatie of bij het juiste pand zijn, kunnen ze verder zien aan de foto s in het onderzoeksboek en aan de codes die in de tekst vermeld staan. Elk pand in het buitenmuseum heeft z n eigen code. Deze code kunnen ze terugvinden op het informatiebordje op het pand. Op deze manier kunnen ze nog eens extra nagaan of ze zich op de goede plek bevinden. De leerlingen moeten de ingevulde Onderzoeksboeken goed bewaren en weer mee naar school nemen. Ook de verwerkingsopdrachten staan namelijk in deze boeken. Spreek met de leerlingen een eindtijd af en een verzamelpunt. 6

7 IV Verwerking en presentatie (in 3 tot 4 lessen) De Onderzoeksboeken zijn meegenomen en worden op school binnen de onderzoeksgroep gebruikt. In het tweede deel van elk onderzoeksboek vinden de leerlingen op het eigen onderzoek toegespitste verwerkingsopdrachten. Daarna volgen twee instructies voor presentatie: een werkstuk of een presentatie voor het bord met poster. Ook dit werk kan zelfstandig door de leerlingen gedaan worden, maar uw begeleiding en organisatie is natuurlijk zeer gewenst. Presentatie U kiest voor een van de presentatiemogelijkheden of bedenkt een andere. Het door de leerlingen geproduceerde materiaal leent zich erg goed voor een tentoonstelling op school. 7

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis, economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Onderzoeksboek 9 Handel en diensten 1 Wonen

Nadere informatie

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis, economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Onderzoeksboek 3 Jeugd 1 Wonen en Werken

Nadere informatie

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis, economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Onderzoeksboek 2 Arm en rijk 1 Wonen en

Nadere informatie

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis, economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Onderzoeksboek 7 Natuur en cultuur 1 Wonen

Nadere informatie

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis en economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Onderzoeksboek 1 Leven en dood 1 Wonen

Nadere informatie

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis, economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Onderzoeksboek 4 Transport en communicatie

Nadere informatie

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis, economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Onderzoeksboek 8 Water, vriend of vijand?

Nadere informatie

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis, economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Onderzoeksboek 6 Visserij 1 Wonen en Werken

Nadere informatie

Profielwerkstuk 4 MAVO

Profielwerkstuk 4 MAVO Profielwerkstuk 4 MAVO Logboek Het groepje bestaat uit de volgende leerlingen: Klas: Logboek profielwerkstuk blz. 1 Profielwerkstuk 4 MAVO Logboek Planning: 1. Voorbereiding 2. Onderzoeksvraag en deelvragen

Nadere informatie

Wonenen Werken rondde Zuiderzee

Wonenen Werken rondde Zuiderzee Wonenen Werken rondde Zuiderzee Omgevingsonderwijs voor aardrijkskunde, geschiedenis en economie in het Zuiderzeemuseum voor de basisvorming en leerjaar 3 + 4 VMBO Basisboek Wonen en Werken Omgevingsonderwijs

Nadere informatie

Naam:. Namen groepsleden:... Begeleider:

Naam:. Namen groepsleden:... Begeleider: Naam:. Klas: Namen groepsleden:........ Begeleider: 1 Inleiding In deze projectweek ga je onderzoek doen. Dit onderzoek is ter voorbereiding op het sectorwerkstuk in de vierde klas. Dit boekje is jouw

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende

Nadere informatie

Een educatief programma voor groep 8 (en 7) Handleiding Deel 2 Draaiboek Woordvoerders van de Eendenkooi

Een educatief programma voor groep 8 (en 7) Handleiding Deel 2 Draaiboek Woordvoerders van de Eendenkooi Een educatief programma voor groep 8 (en 7) Handleiding Deel 2 Draaiboek Woordvoerders van de Eendenkooi Inhoudsopgave Deel 2: programma Eendenkooi 1. Planning en organisatie 1.1. Voordat u begint 1.2.

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 2&4 vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Inhoudsopgave Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Inhoudsopgave Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Gemaakt door: Bjorge Buysman IPABO 2007 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 Start van het project 4 Start lessen 4 Geschiedenis 5 Aardrijkskunde 6 Taal 7 Bronnen: 7 Bijlage 1: 8 Bijlage 2 Fout!

Nadere informatie

Kettingreacties. Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-3 VMBO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO

Kettingreacties. Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-3 VMBO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Kettingreacties Docentenhandleiding Lesmateriaal 1-3 VMBO Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief

Nadere informatie

De palingroute met Ali P.

De palingroute met Ali P. De palingroute met Ali P. Vakgebied: Aardrijkskunde, Biologie Niveau: brugklas havo/vwo Tijdsduur: ± 100 min. Vismigratie is een hot item bij de Noordelijke waterschappen op dit moment. In het verleden

Nadere informatie

Docentenhandleiding Buitenspel

Docentenhandleiding Buitenspel Docentenhandleiding Buitenspel Museumles bij de tentoonstelling De heksen van Bruegel (19 september 2015 t/m 31 januari 2016) Museum Catharijneconvent Utrecht Museum Catharijneconvent, 2015 Inleiding U

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 2hv Naam: Klas: Geschiedenis CHRONOLOGIE In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Ontwikkeld door Judith Smits. Eindredactie: Onderwijsafdeling Duitsland Instituut Amsterdam

Ontwikkeld door Judith Smits. Eindredactie: Onderwijsafdeling Duitsland Instituut Amsterdam Fototocht Keulen Ontwikkeld door Judith Smits. Eindredactie: Onderwijsafdeling Duitsland Instituut Amsterdam Docentenhandleiding Bij een bezoek aan Keulen ligt het voor de hand om de leerlingen rond te

Nadere informatie

GELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1

GELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1 PAG > 1 GELOVEN IN DE WERELD VOORTGEZET ONDERWIJS LESBRIEF WAAR GELOOF JIJ IN? Overal in de wereld geloven mensen. Ze geloven in goden, natuurkrachten, voorouders of geloven juist dat dit allemaal niet

Nadere informatie

Drents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht

Drents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht Drents Museum Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht Thema-overzicht Drents Museum Groep 3 Essentie van het thema Beeldcultuur kan omschreven worden als een maatschappelijke

Nadere informatie

Kobe maakt een museum Docentenhandleiding Groep 1 t/m 3

Kobe maakt een museum Docentenhandleiding Groep 1 t/m 3 Kobe maakt een museum Docentenhandleiding Groep 1 t/m 3 1 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Kobe maakt een museum.

Nadere informatie

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal. & OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 2vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Nijvere Neeltje groep 3-4

Docentenhandleiding. Nijvere Neeltje groep 3-4 Docentenhandleiding Nijvere Neeltje groep 3-4 1 Inhoud 1. Over deze lesbrief p. 2 2. Over het Zaans Museum p. 3 3. Praktische informatie p. 4 3.1 Verloop van het programma p. 4 3.2 Bereikbaarheid p. 4

Nadere informatie

Hoe maak ik... Naam: Groep:

Hoe maak ik... Naam: Groep: Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen

Nadere informatie

Nog 1 nachtje slapen Docentenhandleiding. augsustus 2017

Nog 1 nachtje slapen Docentenhandleiding. augsustus 2017 Nog 1 nachtje slapen Docentenhandleiding 1 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Nog 1 nachtje slapen. Dit programma

Nadere informatie

1-Kennismaking met archeologie

1-Kennismaking met archeologie UITLEG VOOR DE LEERKRACHT Deze opdracht is de start van de lessenserie. Met deze opdracht introduceert u bij de leerlingen het onderwerp op een leuke manier. U kunt het onderwerp op verschillende manieren

Nadere informatie

Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo

Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Bespreek met vakdocenten mogelijkheden om leerlingen in de vaklessen feedback over zichzelf te laten vergaren. Deel Vaardigheid:

Nadere informatie

Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk

Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In de lesbrieven van het thema Aan het werk hebben jullie

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2016-2017 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Opdracht 4 Stappenplan 4 Logboek 8 Overzicht van taken 9 Planning 10 Informatiebronnen profielkeuze 13 2 INLEIDING In de tweede fase

Nadere informatie

Wie ben jij? HANDLEIDING

Wie ben jij? HANDLEIDING HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan

Nadere informatie

Docentenhandleiding >>> IDEALS. >>> Codename Future - Tel Fax

Docentenhandleiding >>> IDEALS. >>> Codename Future - Tel Fax Docentenhandleiding >>> IDEALS Docentenhandleiding IDEALS Inleiding IDEALS is een project waarbij leerlingen actief aan de slag gaan met ontwikkelingssamenwerking. Eerst krijgen ze een beeld van de verdeling

Nadere informatie

Beschrijving van een fantasiedier

Beschrijving van een fantasiedier Beschrijving van een fantasiedier Algemeen Product: beschrijving van een fantasiedier Leerjaar: brugklas vmbo/h/v Aantal lessen: 3 x 50 minuten Bron: Stepping Stones, Hoofdstuk 4: OUT AND ABOUT Leerdoelen

Nadere informatie

Een blik op Zilver. Lespakket voor groep 5/6

Een blik op Zilver. Lespakket voor groep 5/6 Een blik op Zilver Lespakket voor groep 5/6 Voorwoord Deze handleiding hoort bij de museumles een blik op Zilver van het Nederlands Zilvermuseum Schoonhoven voor groep 5 en 6 van het basisonderwijs. De

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

Week 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal

Week 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal Introductie Deze lesmodule is geschreven voor een project van 5 bijeenkomsten van elk 60 minuten, waarvan de laatste bijeenkomst het werkelijke Voorleesontbijt is. Het aantal, de duur en inhoud van de

Nadere informatie

INHOUD DE TIJDSWINKEL. groep 3-4 HOE MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDEN LEVEN

INHOUD DE TIJDSWINKEL. groep 3-4 HOE MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDEN LEVEN ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De

Nadere informatie

Zuiderzeemuseum te Enkhuizen

Zuiderzeemuseum te Enkhuizen Organiseert in samenwerking met Werkgroep DigiFoto Apeldoorn wederom een gezamenlijke FOTO-EXCURSIE naar het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen Zaterdag 10 mei 2014 Naar het Zuiderzeemuseum. De jaarlijkse excursie

Nadere informatie

Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1

Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1 Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1 Verslag door J. 875 woorden 26 oktober 2016 5,5 1 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Lesvoorbereiding Verantwoording (waarom ga je dit doen) Beginsituatie

Nadere informatie

Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012

Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012 Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk april 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De tijdlijn 3. De verschillende fasen 4. Onderwerp zoeken 5. Informatie zoeken 6. Nog 10 tips 7. De beoordeling

Nadere informatie

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: > Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,

Nadere informatie

Spots on Jobs Docentenhandleiding

Spots on Jobs Docentenhandleiding Spots on Jobs Docentenhandleiding December 2018 Spirit4you Spots Experience is opgenomen in de Lobbox VMBO Kijk op www.bekijkjetoekomstnu.nl Inhoudsopgave Deel 1 Algemene informatie 2 Een opleiding of

Nadere informatie

HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES?

HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? OPDRACHT HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? In deze opdracht doorloop je in vogelvlucht alle stappen die je kunt zetten om van leerdoelen te komen tot een goede les voor de leerlingen. Het betreft

Nadere informatie

Lesinhoud in schema Voorbereidingsles (30 minuten) Tijd Activiteit leerling Activiteit docent Hulpmiddelen Opmerkingen 5 min.

Lesinhoud in schema Voorbereidingsles (30 minuten) Tijd Activiteit leerling Activiteit docent Hulpmiddelen Opmerkingen 5 min. Lesinhoud in schema Voorbereidingsles (0 minuten) 1 Luistert en stelt eventueel vragen Luistert en stelt eventueel vragen Vult individueel online vragenlijst in en print van resultaat en interviewformulier

Nadere informatie

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les China Stadsgeluiden in China 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad Vakgebied: Muziek Lesduur: 60 minuten per les China Pagina 1 - Stadsgeluiden in China - Colofon Stadsgeluiden in China Les voor groep

Nadere informatie

De Vlaardingencultuur. leven in de steentijd

De Vlaardingencultuur. leven in de steentijd De Vlaardingencultuur leven in de steentijd INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 LES 1... 4 LES 2... 5 LES 3... 7 OPDRACHTEN... 8-12 2 Inleiding Voor u ligt de docentenhandleiding van het lespakket over de Vlaardingencultuur.

Nadere informatie

Maak samen met Kobe een museum Docentenhandleiding Groep 1 t/m 3

Maak samen met Kobe een museum Docentenhandleiding Groep 1 t/m 3 Docentenhandleiding Groep 1 t/m 3 1 Utrecht, 2016 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma. In deze docentenhandleiding

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden;

Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden; Lesbrief 1 Beroemd worden Voorbereiding Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden; - De leerlingen kennen de verschillende

Nadere informatie

Zeker weten?! Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-2 havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO

Zeker weten?! Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-2 havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Docentenhandleiding Lesmateriaal 1-2 havo/vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod,

Nadere informatie

Monitor de Bibliotheek op school vmbo

Monitor de Bibliotheek op school vmbo Monitor de Bibliotheek op school vmbo 2018-2019 Vragenlijst docenten Basisinformatie U vult deze vragenlijst in voor BRIN school... - Naam school... - Plaats school... Deze vragenlijst heeft betrekking

Nadere informatie

DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 VMBO

DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 VMBO DEEL 1 DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 In Nederland wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar wie bepaalt wat er onderzocht wordt? In het voorjaar van 2015 hebben Nederlanders

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Docentenhandleiding KIES VAARDIG! klas 1/2 VMBO-TL/HAVO/VWO

Docentenhandleiding KIES VAARDIG! klas 1/2 VMBO-TL/HAVO/VWO Docentenhandleiding KIES VAARDIG! klas 1/2 VMBO-TL/HAVO/VWO INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Lesdoelen 4 Overzicht werkvormen 5 Uitleg werkvormen 1. Beeld bij kiezen 6 2. Grote en kleine keuzes 6 3. Gevolgen

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 4vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in

Nadere informatie

Een deel van het onderzoek doe je met z n tweeën, het andere deel doe je zelfstandig. Dit onderzoek telt als repetitie A en B.

Een deel van het onderzoek doe je met z n tweeën, het andere deel doe je zelfstandig. Dit onderzoek telt als repetitie A en B. In jouw stad of dorp zijn er vast wel wijken waar mensen met wat hogere inkomens wonen en wijken waar mensen met wat lagere inkomens wonen. Er wordt beweerd dat mensen met een hoger inkomen meer en verder

Nadere informatie

Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor:

Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor: Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor: Inhoud document Hulpmiddel (draaiboek) om een bijeenkomst te organiseren waarin de uitkomsten van de JOBmonitor (of ander onderzoek

Nadere informatie

Bron afbeelding: [1] Voorbeeldles Onderzoekend leren Natuur rondom de school. Groep 1 & 2. Lerarenhandleiding

Bron afbeelding: [1] Voorbeeldles Onderzoekend leren Natuur rondom de school. Groep 1 & 2. Lerarenhandleiding Bron afbeelding: [1] Voorbeeldles Onderzoekend leren Natuur rondom de school Groep 1 & 2 Lerarenhandleiding Algemene disclaimer Dit document is bedoeld ter algemene informatie, en dient als voorbeeld voor

Nadere informatie

primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding

primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding Inhoud Een doorlopende leerlijn erfgoededucatie 3 Leerdoelen 6 Voorbereiding op het museumbezoek 7 De museumles Mijn verhaal

Nadere informatie

Docentenhandleiding Coldcase Evolutie van olifantachtigen

Docentenhandleiding Coldcase Evolutie van olifantachtigen Docentenhandleiding Coldcase Evolutie van olifantachtigen Doelgroep: 4-5 Havo, 4-6 VWO Leerstofgebied: Biologie (evolutie), Aardrijkskunde (aarde) Werkvorm: digitaal, groepswerk (max. 3 leerlingen per

Nadere informatie

De spreekbeurt. In welke groepen wordt een spreekbeurt gehouden? De spreekbeurt wordt gehouden in de groepen 5 t/m 8.

De spreekbeurt. In welke groepen wordt een spreekbeurt gehouden? De spreekbeurt wordt gehouden in de groepen 5 t/m 8. De spreekbeurt mei 2011. Wat is een spreekbeurt? Onder een spreekbeurt verstaan we een vertelbeurt voor de klas. De leerling leert in het openbaar voor een groep te durven spreken over een bepaald onderwerp.

Nadere informatie

SPELREGELS GO! INHOUD SPEL. PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen. 8 inhoudslijnen. spelregels

SPELREGELS GO! INHOUD SPEL. PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen. 8 inhoudslijnen. spelregels INHOUD SPEL PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen 8 inhoudslijnen spelregels PER SPELGROEP (MAXIMAAL 4 SPELERS) 1 stippendobbelsteen 4 x 7 rolkaarten 2 stickervellen rolstickers en

Nadere informatie

De laatste wens van Maarten Ouwehand

De laatste wens van Maarten Ouwehand De laatste wens van Maarten Ouwehand Een verhalend ontwerp voor CKV waarin leerlingen op school een museum ontwerpen, inrichten en openen. Gemaakt voor en door: Andreas College Katwijk en Bureau voor Educatief

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je geoefend in het werken met de microscoop

Nadere informatie

Oriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren.

Oriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren. Oriëntatie: Het doel van deze lessenserie is: bestaande foto s zoeken met een eigen verhaal erbij. Dan gaan jullie mensen deze fotoserie voorleggen en vragen welk verhaal zij erin zien. Tot slot gaan jullie

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 MAVO

Beroepenwerkstuk 3 MAVO Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2016 2017 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan

Nadere informatie

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL:

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL: Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Alle leerlingen van het vmbo theoretische leerweg zijn verplicht een sectorproject te doen als onderdeel van het schoolexamen. Met een sectorproject

Nadere informatie

Gebruiken en begrijpen van de formele breuknotatie.

Gebruiken en begrijpen van de formele breuknotatie. Titel Vruchtentaart Groep / niveau Groep 5/6 Leerstofaspecten Benodigdheden Organisatie Bedoeling Voorwaardelijke vaardigheden Lesactiviteit Gebruiken en begrijpen van de formele breuknotatie. Leerkracht:

Nadere informatie

Spots on jobs. Docentenhandleiding. November Spirit4You.

Spots on jobs. Docentenhandleiding. November Spirit4You. Spots on jobs Docentenhandleiding November 2017 Spirit4You www.bekijkjetoekomstnu.nl/lobbox Inhoudsopgave Deel 1 Algemene informatie 3 Spots on Jobs 3 Waarom dit lesmateriaal? 3 Voor wie? 3 Bij welk vak?

Nadere informatie

Docentenhandleiding Museumassistent Groep 4

Docentenhandleiding Museumassistent Groep 4 Docentenhandleiding Museumassistent Groep 4 Openbaar Vervoer en Speelgoed Museum Doetinchem versie 1.0 oktober 2017 1. Inleiding Deze handleiding geeft informatie over de les Museumassistent in het Openbaar

Nadere informatie

PWS project VWO t/m 31 maart Naam:

PWS project VWO t/m 31 maart Naam: VWO 5 PWS project 27 t/m 31 maart 2017 Naam: Het profielwerkstuk: een goede start in V5! De komende week maken jullie een start met het PWS. In groepjes van drie of vier leerlingen kiezen jullie een CE-vak

Nadere informatie

2. Doelgroep Dit project is speciaal gemaakt voor leerlingen uit de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs.

2. Doelgroep Dit project is speciaal gemaakt voor leerlingen uit de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs. Docentenhandleiding Een kind in de oorlog 1. Inleiding Een kind in de oorlog is een project van Memory Oorlogs- en Vredesmuseum Nijverdal (Memory Museum). Het project omvat een programma dat vooral de

Nadere informatie

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen

Nadere informatie

Docentenhandleiding veldwerk

Docentenhandleiding veldwerk Docentenhandleiding veldwerk Inhoudsopgave 2 Les 1 3 Les 2 5 Veldwerk 7 Les 3 Les 4 ~ 1 ~ In deze docentenhandleiding kun je een aantal zaken vinden die over de lessen gaan. Zo kun je steeds een vast aantal

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Opdracht 4 Stappenplan 4 Logboek 8 Overzicht van taken 9 Langetermijnplanning 10 Overzicht informatiebronnen profielkeuze 13 2 INLEIDING

Nadere informatie

Uitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 7/8. Algemeen. Titel. Lang leve je lijf. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen

Uitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 7/8. Algemeen. Titel. Lang leve je lijf. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Uitdager van de maand Lang leve je lijf Natuur & Techniek, groep 7/8 Algemeen Titel Lang leve je lijf Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Inzicht in gezonde eetgewoontes en voedingsmiddelen

Nadere informatie

Checklist Presentatie geven 2F - handleiding

Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Inleiding De checklist Presentatie geven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een presentatie moeten kunnen geven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht

Nadere informatie

Docentenhandleiding Een kind in de oorlog

Docentenhandleiding Een kind in de oorlog Docentenhandleiding Een kind in de oorlog 1. Inleiding Een kind in de oorlog is een project van Memory Oorlogs- en Vredesmuseum Nijverdal (Memory Museum). Het project omvat een programma dat vooral de

Nadere informatie

UTRECHT AAN ZEE: Hoe houd jij droge voeten? Docentenhandleiding

UTRECHT AAN ZEE: Hoe houd jij droge voeten? Docentenhandleiding UTRECHT AAN ZEE: Hoe houd jij droge voeten? Docentenhandleiding DOCENTENHANDLEIDING UTRECHT AAN ZEE: HOE HOUD JIJ DROGE VOETEN? 2 April 2011 Utrecht aan Zee: hoe houd jij droge voeten? is ontwikkeld door

Nadere informatie

Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Letteren Afdeling Nederlands Tweede Taal De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam

Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Letteren Afdeling Nederlands Tweede Taal De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam De deur uit is ontwikkeld door de Vrije Universiteit Amsterdam Afdeling Nederlands Tweede Taal, mede op initiatief van het Amsterdams Buurvrouwen Contact (ABC). De ontwikkeling was mogelijk dankzij een

Nadere informatie

ZUIDERZEEMUSEUM. voortgezet onderwijs ENKHUIZEN

ZUIDERZEEMUSEUM. voortgezet onderwijs ENKHUIZEN ZUIDERZEEMUSEUM voortgezet onderwijs ENKHUIZEN 1 BINNENMUSEUM Fietsenstalling Sluiskeet BUITENMUSEUM Aankomst Veerboten Waterwerken 2 3 PROEF, VOEL, RUIK, ZIE, HOOR EN DOE Een bezoek aan het Zuiderzeemuseum

Nadere informatie

Migratie. Ik vertrek - Zij vertrokken VMBO 2. docentenhandleiding

Migratie. Ik vertrek - Zij vertrokken VMBO 2. docentenhandleiding Migratie Ik vertrek - Zij vertrokken VMBO 2 docentenhandleiding Colofon Deze lessen zijn gemaakt in opdracht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Realisatie: Codename Future: www.codenamefuture.nl

Nadere informatie

Museum voor Kleine Kunsten. Docentenhandleiding

Museum voor Kleine Kunsten. Docentenhandleiding Museum voor Kleine Kunsten Docentenhandleiding Museum voor Kleine Kunsten In deze handleiding vindt u informatie over het project Museum voor Kleine Kunsten. Dit project bestaat uit de volgende onderdelen;

Nadere informatie

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? - China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider:

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider: 2016-2017 mavo 4 Leerlingen Namen:... Begeleider:... Sectorwerkstuk Logboek Inhoud 1. Spelregels 3 2. Afspraken 4 3. Tijdpad 5 4. Afsprakenlijst 6 5. Planning 7, 8, 9 6. Activiteitenweek 9 7. Het verslag

Nadere informatie

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 WAAROM ONDERZOEK? Onderzoek doen is een belangrijke wetenschappelijke vaardigheid. Tijdens de plusweek ga je leren hoe je dat moet doen. Je

Nadere informatie

Aanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces

Aanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces Aanleiding projectweken In het kader van talentontwikkleing en werken met 21 eeuwse vaardigheden zijn leerkrachten zich aan het ontwikkelen en professionaliseren naar nieuwe, innovatieve vormen van onderwijs.

Nadere informatie

Presentaties: presenteer jezelf met PowerPoint

Presentaties: presenteer jezelf met PowerPoint Werkblad 13C Presentaties: presenteer jezelf met PowerPoint Leerjaar 1 Presentaties maken Presentaties algemeen Stappenplan: wat gaan we deze week doen? Praten over presentaties en presenteren Een PowerPoint-presentatie

Nadere informatie

Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen?

Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? In groep 5-6 nemen kinderen steeds vaker werk mee naar huis. Vaak vinden kinderen het leuk om thuis aan schooldingen

Nadere informatie

MUSEUMKLAS VAN HET JAAR 2014: DE OPDRACHTEN

MUSEUMKLAS VAN HET JAAR 2014: DE OPDRACHTEN MUSEUMKLAS VAN HET JAAR 2014: DE OPDRACHTEN Praktische informatie Tijdsduur: 2 uur (exclusief montagetijd) Lesdoel: Het op een originele manier verslag doen van het museumbezoek. Benodigdheden: Camera

Nadere informatie

Jij als onderzoeker Docentenhandleiding Groep 4 t/m 8

Jij als onderzoeker Docentenhandleiding Groep 4 t/m 8 Docentenhandleiding Groep 4 t/m 8 1 Utrecht, 2016 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma. In deze docentenhandleiding

Nadere informatie

Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief

Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius Lesbrief Lesbrief Onder onze voeten U gaat met uw klas een bezoek brengen aan Min40Celsius, aan de hand van deze lesbrief kunt het bezoek (kort) voorbereiden.

Nadere informatie

Handleiding profielwerkstuk HAVO examen 2016

Handleiding profielwerkstuk HAVO examen 2016 1. INLEIDING. Handleiding profielwerkstuk HAVO examen 216 Een van de onderdelen van het schoolexamen (SE) is het profielwerkstuk (PWS). Het PWS kun je beschouwen als een uitgebreide praktische toets. Het

Nadere informatie

Sport en Gezondheid Hoe fit ben ik? Inleiding

Sport en Gezondheid Hoe fit ben ik? Inleiding Inleiding Dat bewegen gezond is, dat weten we. Maar wat is gezonde beweging voor je? Hoeveel beweging heb je nodig? Om antwoord te krijgen op deze vragen en te ontdekken hoe fit je bent, is er de Fitkit.

Nadere informatie

Hogere Orde Denken in de klas! De BloomBox. Handleiding Leerkrachten. De materialen in de BloomBox -

Hogere Orde Denken in de klas! De BloomBox. Handleiding Leerkrachten. De materialen in de BloomBox - Hogere Orde Denken in de klas! De BloomBox Handleiding Leerkrachten De materialen in de BloomBox - Maken leerlingen vaardig in het stellen van hogere orde denkvragen Zijn speels van opzet en nodigen uit

Nadere informatie

12. Leerstof samenvatten

12. Leerstof samenvatten 12.1 Samenvatten van tekst(gedeelt)en doel Hoofdzaken uit een tekst halen en samenvatten in steekwoorden wanneer kern les(senserie) groepssamenstelling individueel, tweetallen voorbereiding: - De leerling

Nadere informatie

Een doos vol spullen. Colofon. In het kort

Een doos vol spullen. Colofon. In het kort N E L L U P S L O V S O O EEN D Project voor groep 3 en 4 In het kort Er is op school een telefoontje gekomen van Historisch Museum Haarlemmermeer, met de vraag of de leerlingen ergens mee willen helpen.

Nadere informatie