jaar Alzheimer Nederland Zorgen voor een beter leven voor mensen met dementie en hun naasten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "jaar Alzheimer Nederland Zorgen voor een beter leven voor mensen met dementie en hun naasten"

Transcriptie

1 25 jaar Alzheimer Nederland Jaar verslag 2009 Zorgen voor een beter leven voor mensen met dementie en hun naasten

2 blik op alzheimer La feugait nim dunt in ut augue facinibh eugiam erciliquat. Rostrud magniam zzrilit prat, vullan utet irit ver si. Quam num irilla at alismolobor augait alis nulputpat, sit eu faci esse magna commy nim nostrud tatue elis alisis niat lorem erostie conum veros nullaorem ver iriurem iure magnisl delis nulput num dolendipit nostisit iriure digna feu facinim zzriliquat. Agniscin verit aciliquis nissi. Ad ea faccumsandre molesting ercipsu scilit utat. Ad dolum quat. Giam, sisl ullutpat, quiscip isisit inissit num quipisl utatio odiam vent vero odiat, sim il inibh eu faci tem adit, consed tet ex exer iurerit la feu feuiscilit erat. Dolortie velenibh eugiamet loreetu msandre magniss eniat. Duisciliquis acip exero eugiatinci blamet dolor init lorem zzriustie enibh ex ex ea am am, velisisit, sis er sit ipit wis ad ercipit ent nos nibh el do cor sum ipsuscip euguera estrud dipsustie euip esseniat. Uguer irit alit nisi. Im vendipsuscip exerosto od et vercilit, summod magna aut nonsequis adit, veniscin volore consectem nonullandit. Genieten van kleine dingen Willem Bevers, vader van drie zoons en echtgenoot van Philo Bevers heeft de ziekte van Alzheimer. De diagnose werd in 2007 gesteld. Zoon Bram (foto links): Ik had een heel sterke band met mijn vader. We praatten vroeger heel veel. Dat kan nu niet meer. Dat is moeilijk. Zoon Ton (foto rechts) Ik zie dat mijn vader geniet van heel kleine dingen. Daar wil ik mij vooral op focussen. 1.1 Tussenkopje voor platte tekst La feugait nim dunt in ut augue facinibh eugiam erciliquat. Rostrud magniam zzrilit prat, vullan utet irit ver si. Quam num irilla at alismolobor augait alis nulputpat, sit eu faci esse magna commy nim nostrud tatue elis alisis niat lorem erostie conum veros nullaorem ver iriurem iure magnisl delis nulput num dolendipit nostisit iriure digna feu facinim zzriliquat. Agniscin verit aciliquis nissi. Ad ea faccumsandre molesting ercipsu scilit utat. Ad dolum quat. Giam, sisl ullutpat, quiscip isisit inissit num quipisl utatio odiam vent vero odiat, sim il inibh eu faci tem adit, consed tet ex exer iurerit la feu feuiscilit erat. Dolortie velenibh eugiamet loreetu msandre magniss eniat. Duisciliquis acip exero eugiatinci blamet dolor init lorem zzriustie enibh ex ex ea am am, velisisit, sis er sit ipit wis ad ercipit ent nos nibh el do cor sum ipsuscip euguera estrud dipsustie euip esseniat. Uguer irit alit nisi. Im vendipsuscip exerosto od et vercilit, summod magna aut nonsequis adit, veniscin volore consectem nonullandit. La feugait nim dunt in ut augue facinibh eugiam erciliquat. Rostrud magniam zzrilit prat, vullan utet irit ver si. Quam num irilla at alismolobor augait alis nulputpat, sit eu faci esse magna commy nim nostrud tatue elis alisis niat lorem erostie conum veros nullaorem ver iriurem iure magnisl delis nulput num dolendipit nostisit iriure digna feu facinim zzriliquat. Agniscin verit aciliquis nissi. Ad ea faccumsandre molesting ercipsu scilit utat. Ad dolum quat. Giam, sisl ullutpat, quiscip isisit inissit num quipisl utatio odiam vent vero odiat, sim il inibh eu faci tem adit, consed tet ex exer iurerit la feu feuiscilit erat. Dolortie velenibh eugiamet loreetu msandre magniss eniat. Duisciliquis acip exero eugiatinci blamet dolor init lorem zzriustie enibh ex ex ea am am, velisisit, sis er sit ipit wis ad ercipit ent nos nibh el do cor sum ipsuscip euguera estrud dipsustie euip esseniat. Uguer irit alit nisi. Im vendipsuscip exerosto odut nonsequis adit, veniscin volore consectem nonullandit. La feugait nim dunt in ut augue facinibh eugiam erciliquat. Rostrud magniam zzrilit prat, vullan utet irit ver si. Quam num irilla at alismolobor augait alis nulputpat, sit eu faci esse magna commy nim nostrud tatue elis alisis niat lorem erostie conum veros nullaorem ver iriurem iure magnisl delis nulput num dolendipit nostisit iriure digna feu facinim zzriliquat. Agniscin verit aciliquis nissi. Ad ea faccumsandre molesting ercipsu scilit utat. Ad dolum quat. Giam, sisl ullutpat, quiscip isisit inissit num quipisl utatio odiam vent vero odiat, sim il inibh eu faci tem adit, consed tet ex exer iurerit la feu feuiscilit erat. Dolortie velenibh eugiamet loreetu msandre magniss eniat. Duisciliquis acip exero eugiatinci blamet dolor init lorem zzriustie enibh ex ex ea am am, velisisit, sis er sit ipit wis ad ercipit ent nos nibh el do cor sum ipsuscip euguera estrud dipsustie euip esseniat. Uguer irit alit nisi. Im vendipsuscip exerosto od et vercilit, summod magna aut nonsequis adit, veniscin volore consectem nonullandit. quis nissi. Ad ea faccumsandre molesting ercipsu scilit utat. Ad dolum quat. Giam, sisl ullutpat, quiscip isisit inissit num quipisl utatio odiam vent vero odiat, sim il inibh eu faci tem adit, consed tet ex exer iurerit la feu feuiscilit erat. Dolortie velenibh eugiamet loreetu msandre magniss eniat. Duisciliquis acip exero eugiatinci

3 voorwoord Voorwoord Als ik terugkijk op 2009 denk ik in de eerste plaats aan de mensen die persoonlijk getroffen zijn door dementie. Aan hun groeiende onzekerheid en verdriet. Maar ook aan hun vaak ongelofelijke veerkracht. Hoe mensen ondanks hun ziekte doorgaan met hun leven. En hoe de mensen uit hun naaste omgeving hen daarin, soms met vallen en opstaan, helpen. Voor Alzheimer Nederland was 2009 een bijzonder jaar. We bestonden 25 jaar. Een gelegenheid om nog meer aandacht te creëren voor de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie. En daarmee ook begrip voor alle mensen met dementie en hun betrokkenen. Met de campagne Zorgen over Alzheimer hebben we het verschil tussen gewone vergeetachtigheid en dementie uitgelegd en het belang van een tijdige diagnose benadrukt. In 2009 organiseerden we voor de achtste keer onze landelijke collecte. Vele duizenden collectanten zorgden wederom voor een recordopbrengst. En dit ondanks de financiële crisis die Nederland treft. Deze crisis heeft ook gemaakt dat Alzheimer Nederland achterop is geraakt in sommige ambities. Voor de toekomstige generatie mensen met dementie moet er een oplossing in zicht komen. Daarom willen wij in 2010 en de jaren erna nog meer investeren in wetenschappelijk onderzoek. We richten ons vooral op onderzoek naar eerdere en betere diagnostiek en behandeling. De Alzheimer Centra, die wij financieel steunen, spelen hierbij een cruciale rol. In 2009 bleef ook veel hetzelfde en vertrouwd. Met meer dan 180 Alzheimer Cafés, de 24 uur, zeven dagen per week bereikbare Alzheimertelefoon, en onze 52 regionale afdelingen droegen we - samen met duizenden vrijwilligers bij aan een betere levenskwaliteit van mensen met dementie en hun naasten. Ook hebben wij ons ingezet voor meer casemanagers. Slechts tien procent van de mensen met dementie en hun naasten heeft nu zo n persoonlijke en deskundige begeleider. En dat terwijl steeds meer mantelzorgers overbelast raken. Daarom blijven wij ook in 2010 pleiten voor meer casemanagers. Een bijzonder project dat navolging verdient en krijgt, is het voorlichtingsproject Weten over vergeten dat zich richt op het bespreekbaar maken van dementie bij allochtone ouderen. Samen met de provincie Noord-Brabant hebben we in 2009 een succesvol project uitgevoerd. Gea Broekma, algemeen directeur/bestuurder: Groeiende aandacht voor dementie blijkt noodzakelijk. Veel mensen willen niet over de ziekte en de gevolgen nadenken. Het is een grote wens van mij dat er een dag komt dat mensen open over de ziekte durven te praten. Met dit jaarverslag leggen wij verantwoording af over ons werk. En willen wij alle vrijwilligers, donateurs en sponsors bedanken voor hun fantastische inzet voor Alzheimer Nederland. Ook de komende jaren hopen wij weer op uw steun te mogen rekenen. Gea Broekema, algemeen directeur/bestuurder Alzheimer Nederland jaarverslag

4 inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Over Alzheimer Nederland 8 2. Onze activiteiten en resultaten Bepalend in beeldvorming Leidend in voorlichting Nabij in hulp Duidelijk in belangenbehartiging Regisserend in wetenschappelijk onderzoek Ondernemend in fondsenwerving Onze organisatie en mensen Werkwijze en doelgroepen Vrijwilligers Medewerkers Bestuur en Raad van Toezicht Risicomanagement Samenwerking Onze financiën Resultaatontwikkeling Beleid ten aanzien van reserves Beleid van beheer van vermogen Vorming van bestemmingsreserve Onze toekomst Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december Geconsolideerde staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten over Verdeling uitvoeringskosten 81 Overige gegevens 82 Accountantsverklaring 84 Sluipmoordenaar Jan Langes kreeg drie jaar geleden te horen dat hij de ziekte van Alzheimer heeft: Alzheimer is een sluipmoordenaar. Hij komt langzaam binnen zonder dat je er erg in hebt. Hier staat Jan Langes op de foto met zijn vrouw Greet. jaarverslag

5 blik op alzheimer 1 Over Alzheimer Nederland Dementie is een heel onbegrijpelijke ziekte Jeffrey Meijer, kleinzoon van opa Tom. Tom Meijer *, vasculaire dementie. Diagnose gesteld: * de heer Tom Meijer is op 11 mei 2010 overleden. jaarverslag

6 over alzheimer nederland Impact van dementie Dementie is een ziekte waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord. Als gevolg daarvan treden (in wisselende combinaties) veranderingen op in persoonlijkheid, stemming en gedrag. Dementie is een progressieve en dodelijke hersenaandoening waarvoor genezing nog steeds ontbreekt. De belangrijkste en meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer, gevolgd door vasculaire dementie. Ruim tien procent van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie; van de mensen boven de 80 jaar is dit meer dan twintig procent. In 2009 leden ruim mensen in Nederland aan dementie. Door de vergrijzing van de bevolking, gecombineerd met een stijgende levensverwachting, groeit dit aantal naar verwachting in 2050 naar ruim Dit blijkt uit bevolkingsonderzoek. Gemiddeld zijn er drie mensen betrokken bij de zorg van iemand met dementie. In 2009 hadden dus ongeveer een miljoen mensen dagelijks met dementie te maken. koepelorganisatie Alzheimer s Disease International (ADI) en Alzheimer Europe (AE) vindt kennisuitwisseling plaats en wordt gewerkt aan gezamenlijke belangenbehartiging en wereldwijde bewustwording over dementie. Ook wordt kennis over wetenschappelijk onderzoek gedeeld. Werkwijze en beleidsvisie 2009 was het tweede jaar in de beleidsperiode onder de noemer Strijd tegen dementie. Belangrijkste inzet in deze beleidsperiode is een sterke groei van de activiteiten van Alzheimer Nederland bij het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek bij dementie. Zonder dat dit ten koste gaat van de huidige kernactiviteiten ten aanzien van voorlichting, ondersteuning en belangenbehartiging. Onze missie en ambities voor deze beleidsperiode hebben we vertaald in zes taakgebieden: Naast deze explosieve groei van de omvang van het aantal mensen dat met dementie te maken heeft, zijn er nog andere ontwikkelingen die de gevolgen van dementie voor de samenleving vergroten. In 2030 is van het aantal mensen met dementie 46 procent alleenstaand. Nu woont nog de meerderheid van de mensen met dementie samen met een partner of huisgenoot. Bovendien verandert de bevolkingssamenstelling zodanig dat er minder mensen zijn die beroepsmatig of in eigen kring voor iemand met dementie kunnen zorgen. 1. Bepalend in beeldvorming Bijdragen aan een positieve beeldvorming over dementie en emancipatie van mensen met dementie. 2. Leidend in voorlichting Verspreiden en aanbieden van informatie over dementie en de gevolgen voor mensen met dementie en hun naasten. Jan Langes (69), heeft de ziekte van Alzheimer: Ik had een heel andere voorstelling van de toekomst, maar ik probeer niet aan later te denken. Er was in het begin niks wat me blij kon maken. We hebben ons hele leven hard gewerkt en altijd gespaard, maar met dat geld kunnen we nu niets doen. Daar zit je dan op je 68e. Inleveren, inleveren, wat overblijft probeer ik met beide handen te grijpen. Ik heb geen interesse meer in dingen die ik vroeger belangrijk vond. Sommige mensen zeggen: Het valt wel mee. We merken niks aan je. Korte gesprekken gaan goed, maar het moet niet te diepgaand zijn. Mijn vrouw merkt elke dag dat ik verander. Zij zit 24 uur per dag aan mij vast. Ik voel me niet meer gelijkwaardig aan haar. Zonder mijn vrouw ben ik niks. Dit is een zorgwekkende ontwikkeling omdat de gezondheidszorg nu al ernstig onder druk staat. Dementie is een fatale ziekte die niet alleen veel leed bij de betrokkenen oplevert, maar ook hoge kosten voor de samenleving met zich meebrengt. Bij een afnemend aantal mantelzorgers zullen de kosten nog verder stijgen. Ook heeft onderzoek uitgewezen dat bijna alle mantelzorgers (98%) diverse problemen hebben bij de zorg. Achttien procent is dusdanig overbelast dat het risico s oplevert voor de gezondheid van zowel de mantelzorger als de patiënt. Het ontbreekt aan voldoende psychosociale begeleiding van mantelzorgers en zij kunnen te weinig beroep doen op respijtzorg om de zorg voor hun dementerende naaste tijdelijk te laten overnemen. Tot slot zijn er te weinig mogelijkheden om in de beginfase van de ziekte een diagnose te stellen, terwijl tijdige herkenning van dementie kan bijdragen aan een betere levenskwaliteit bij dementie. Missie, visie en doelstellingen Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland werkt al meer dan 25 jaar aan een betere kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun naaste omgeving. Alzheimer Nederland komt op voor de belangen van betrokkenen, informeert en wijst de weg in de doolhof van de zorg en ondersteuning bij dementie. We stimuleren onderzoek naar dementie en bepleiten goede zorg voor mensen met dementie bij politici en beleidsmakers. Alzheimer Nederland kent een landelijk bureau en 52 regionale afdelingen waaraan meer dan 180 Alzheimer Cafés verbonden zijn. Elke afdeling biedt een zogenaamd basispakket van vaste activiteiten aan: voorlichting, regionale belangenbehartiging, Alzheimer Café(s) en een activiteit rondom Wereld Alzheimer Dag (jaarlijks op 21 september). Zo combineert Alzheimer Nederland een landelijk bereik met praktische, laagdrempelige activiteiten dichtbij de mensen met dementie. Ook op internationaal niveau werkt Alzheimer Nederland aan een betere levenskwaliteit van mensen met dementie en hun naasten. Binnen het verband van de wereldwijde 3. Nabij in hulp Ondersteunen van mensen met dementie en hun naaste omgeving door het (laten) aanbieden van een laagdrempelig en gevarieerd hulp- en dienstverleningsaanbod. 4. Duidelijk in belangenbehartiging Collectieve belangenbehartiging ten behoeve van mensen met dementie en hun naaste omgeving. 5. Regisserend in wetenschappelijk onderzoek Stimuleren van wetenschappelijk onderzoek bij dementie en het vertalen van onderzoeksresultaten naar de praktijk. 6. Ondernemend in Fondsenwerving Om de eerst vijf doelstellingen te kunnen realiseren is een sterke groei van onze inkomsten nodig. Greet Langes (70), echtgenote van Jan Langes: Het zwaarst is de verandering van zijn gedrag. Mijn man kan zich druk maken om kleine dingen, vaak bij prikkels van buitenaf. Hij heeft een kort lontje gekregen. Hou je rustig, moet ik vaak zeggen. Mensen moeten dingen op de manier doen zoals hij dat in zijn hoofd heeft, er is geen tussenweg meer. Diepgaande gesprekken hebben we niet meer. Ik kan mijn verhaal niet meer aan hem kwijt terwijl we altijd alles bespraken. Vroeger was hij voor mij de schouder waarop ik kon leunen, nu is dat andersom. Dat is frustrerend. Mensen zeggen vaak: Ach, ik vergeet ook wel eens wat. Maar effe wat vergeten is het niet. Ik zie mijn man langzaam afglijden. Soms schaam ik me als we eerder naar huis moeten bij een verjaardag, zeker als mensen dan ook nog eens zeggen: Gaan jullie nu al? 10 alzheimer nederland jaarverslag

7 blik op alzheimer 2 Onze activiteiten en resultaten Ik mis mijn moeder. Gewoon moeder-dochterdingen doen, is er voor ons niet bij Dominique Wissen, dochter van Hannie. Hannie Wissen heeft frontotemporale dementie (FTD). Diagnose gesteld: jaarverslag

8 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN 2.1 Bepalend in beeldvorming Bijdragen aan een positieve beeldvorming over dementie en emancipatie van mensen met dementie. Hoewel dementie een ongeneeslijke hersenaandoening is met dramatische gevolgen voor mensen met dementie en hun omgeving, houdt het leven niet op na de diagnose. Het is mogelijk om zeker als dementie in een vroeg stadium wordt vastgesteld met dementie nog geruime tijd actief deel te nemen aan de samenleving. Bij veel mensen bestaat het beeld dat lijden aan dementie gelijk staat aan wonen in het verpleeghuis. Met de activiteiten onder de noemer Bepalend in beeldvorming wil Alzheimer Nederland dit beeld rechtzetten. Menzis kregen we voor deze campagne ook een financiële bijdrage. Menzis heeft als tegenprestatie het eigen logo op de folders gekregen die zijn verspreid in Groningen, Overijssel en Gelderland Wereld Alzheimer Dag 21 september is Wereld Alzheimer Dag. Vrijwel alle regionale afdelingen van Alzheimer Nederland organiseerden bijzondere bijeenkomsten en evenementen voor mensen met dementie en hun naasten, variërend van symposia en lezingen tot boottochten en zogenaamde Memory Walks. Naar schatting namen in 2009 totaal ruim mensen deel aan deze activiteiten. In de beleidsagenda 2009 zijn hierover de volgende doelstellingen geformuleerd. Zijn deze bereikt? Wim Soellaart (76), kreeg in 2008 de diagnose ziekte van Alzheimer: De diagnose voelde niet als een steen door de voorruit. Pak jezelf bij de kraag, accepteer het en ga er het beste van maken, zei ik tegen mezelf. Sommige dagen doet het wel pijn, maar ik wil me niet door de ziekte laten leiden. Ik zie mezelf niet als zielig. Ik wacht wel af wat er gebeurt. Doelstellingen Vergroting zichtbaarheid en naamsbekendheid als dé organisatie in Nederland voor mensen met dementie en hun naasten. DEELS GEHAALD Toelichting: Ondanks meer zichtbaarheid in de media in het kader van de campagne Zorgen over Alzheimer is de naamsbekendheid van Alzheimer Nederland iets afgenomen ten opzichte van Vergroten van de zichtbaarheid als spreekbuis van mensen met dementie en hun familie in de Tweede Kamer. GEHAALD Vergroten van de zichtbaarheid van regionale belangenbehartigers als de spreekbuis in de regio van mensen met dementie en hun familie in regionale dementieketens. GEHAALD Campagne Zorgen over Alzheimer Op Wereld Alzheimer Dag 2009 (21 september) is Alzheimer Nederland de publiekscampagne Zorgen over Alzheimer gestart. De campagne moet ervoor zorgen dat mensen bij serieuze vermoedens van dementie naar de huisarts gaan. Ook moet de campagne ervoor zorgen dat de beeldvorming van dementie wordt bijgesteld. Dementie gaat niet alleen over vergeetachtigheid, maar ook over andere verschijnselen. De bijbehorende, gratis brochure Zorgen over Alzheimer is sindsdien door mensen aangevraagd. Huisartsencampagne Voordat de publiekscampagne van start ging, hebben we ook alle huisartsen benaderd. Via de speciale website geven we huisartsen een korte update over dementie, waarvan de kern is: tijdig diagnosticeren en verwijzen naar een geheugenpoli loont en tijdig is eerder dan u wellicht denkt. Doel van de huisartsenbenadering is bewustwording, zodat huisartsen aan het denken worden gezet over een tijdige diagnose van mensen met dementie. Ook de adressen van alle geheugenpoliklinieken worden op de website vermeld. Om de huisartsen te attenderen op deze website ontvingen zij een brief, waarna ruim tien procent van de achtduizend aangeschreven huisartsen de website bezocht. Dit is erg hoog voor een dergelijke campagne. De gemiddelde tijd dat een huisarts de website bezocht was kort, maar velen kwamen vaker terug. Alzheimer Nederland heeft ten behoeve van de campagne Zorgen over Alzheimer unrestricted grants gekregen van Novartis Pharma B.V., Nutricia Advanced Medical Nutricion, Janssen-Cilag B.V. en Whyeth Pharmaceuticals B.V. Deze partijen hebben geen invloed gehad op de ontwikkeling en uitvoering van de campagne. Van verzekeraar Pers en publiciteit Het genereren van persaandacht en free publicity zijn zeer effectieve en kostenefficiënte middelen om met een bescheiden mediabudget toch veelvuldig in de media te figureren. Zo maken we dementie bespreekbaar en vergroten we de naamsbekendheid van Alzheimer Nederland. Pers In 2009 heeft Alzheimer Nederland op drie momenten proactief persaandacht gezocht. rond de presentatie van een NIVEL-onderzoek over overbelasting van mantelzorgers (22 juni). De onderzoeksresultaten kregen aandacht in de Volkskrant en waren het openingsonderwerp van de NOS Journaals. rondom Wereld Alzheimer Dag (21 september) presenteerde Alzheimer Nederland een onderzoek over misverstanden over dementie. Het persbericht werd door diverse kranten overgenomen. De aftrap van de landelijke collecte op 9 november, een wandeltocht langs objecten van kunstenaars en bekende Nederlanders door het centrum van Amsterdam, leverde diverse items op in lokale televisie- en radioprogramma s. Ook werd een video over de wandeltocht op diverse goedbezochte websites geplaatst. Daarnaast werkte Alzheimer Nederland op verzoek van de media tientallen keren mee aan informatieve artikelen en uitzendingen over dementie zoals het radioprogramma Wekker Wakker en het AVRO- programma De Praktijk op Radio 1. Ook belichtten uiteenlopende tijdschriften zoals ZIN, Flair, Margriet en Plus Magazine de gevolgen van dementie voor patiënten en hun omgeving. Door mensen met dementie aan het woord te laten, werd duidelijk dat er na de diagnose zeker in de beginfase wel degelijk een leven met dementie mogelijk is. SOCUTERA SOCUTERA stelt zendtijd beschikbaar aan goede doelen die het CBF-keur hebben. Rondom de jaarlijkse collecteweek van Alzheimer Nederland, in de eerste week van november, zond Socutera tweemaal een spotje van Alzheimer Nederland uit Alzheimer Magazine Alzheimer Magazine biedt informatie over alles wat helpt bij dementie en over de activiteiten van Alzheimer Nederland. Het wordt elk kwartaal toegezonden aan donateurs Statistieken 25 items in landelijke radioen televisieprogramma s 18 artikelen in landelijke dagbladen 8 artikelen in regionale dagbladen 9 artikelen over dementie en/of Alzheimer Nederland in diverse tijdschriften honderden vermeldingen in huis-aan-huisbladen (variërend van aankondigingen Alzheimer Cafés en andere activiteiten van regionale afdelingen tot landelijke artikelen) overname van deze artikelen op internet verhoogde ons bereik verder. 14 alzheimer nederland jaarverslag

9 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN Een lezer mailde over één van de ervaringsverhalen in het jubileummagazine: Het raakte mij. Vooral de foto van het gezin vond ik ontroerend, maar ook het verhaal waarin ik zaken herken vanuit mijn werk. Goed te zien en te horen dat de zorg hebben voor een dementerend familielid niet alleen moeilijke momenten kent, maar ook tijden van liefdevol met elkaar omgaan en respect. die Alzheimer Nederland steunen met een gift van minimaal 25 per jaar. Het magazine wordt ook verspreid onder vrijwilligers, bibliotheken, Alzheimer Cafés en ruim 250 instellingen. Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van Alzheimer Nederland verscheen in december een speciaal jubileumnummer dat in een grotere oplage dan gebruikelijk is verspreid. In dit nummer stonden onder meer 25 verhalen van mensen die van dichtbij met dementie te maken hebben. De redactie ontving veel positieve reacties op dit magazine. Enquête Bij het Alzheimer Magazine van september 2009 zat een vragenlijst over het blad. Alzheimer Nederland ontving formulieren retour. De lezer waardeert het magazine met een gemiddeld cijfer (voor inhoud, schrijfstijl, vormgeving en fotografie) van 8,06. De lezer blijkt vooral behoefte te hebben aan artikelen met praktische tips over het omgaan met dementie, gevolgd door ervaringsverhalen van betrokkenen. Bladen van goede doelen blader ik vaak snel wat door, maar ze lezen, nee, daar komt weinig van. Van terugschrijven komt al helemaal niets. Deze is de bekende uitzondering op de regel. Ik werd om de een of andere reden geboeid door de artikelen in uw magazine van maart. Ik heb het blad daarna helemaal van a tot z gelezen. De openheid en de persoonlijke wijze waarop door de patiënten en hun naasten over hun ziekte werd gesproken was heel bijzonder en ontroerend. Hartelijk dank hiervoor. Ik vind het magazine goed, helder en duidelijk. Voor mij is het inspirerend want mijn man vertoont tekenen van dementie. Ik ben geen lezer, maar als ik uw tijdschrift ontvang plotseling wel. Vooral de persoonlijke verhalen van zowel de patiënt als de verzorg(st)er vind ik fijn om te lezen. Vooral doorgaan met dit fijne, informatieve tijdschrift. Ik gebruik het magazine in mijn onderwijsgroepen. Mijn man is aan de ziekte van Alzheimer overleden vorig jaar. Jaren heb ik voor hem gezorgd en veel uit uw tijdschrift gehaald en geleerd. Vaak heb ik het tijdschrift doorgegeven. Het was heel herkenbaar. Dit is een van de weinige bladen die ik in een keer uitlees en mij leert om nog beter te luisteren en te kijken naar de mensen Digitale communicatiemiddelen website en nieuwsbrief De website van Alzheimer Nederland biedt uitgebreide informatie over dementie, over Alzheimer Nederland en de regionale afdelingen, en geeft een overzicht van de landelijke en regionale activiteiten. Gemiddeld kende de website in unieke bezoekers per dag, een stijging van veertien procent ten opzichte van De bezoekersaantallen laten dus een stijgende lijn zien, met pieken rondom Wereld Alzheimer Dag en de start van de collecte in november. Nieuwsbrief Maandelijks verschijnt een digitale nieuwsbrief. Deze biedt een actuele stand van zaken van het werk van Alzheimer Nederland. Het aantal lezende abonnees is met meer dan vijftig procent gestegen tot ruim drieduizend per maand door mensen actief te vragen om abonnee te worden bij de webwinkel en op de website Positionering Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland wil zich graag duurzaam en relevant onderscheiden ten opzichte van andere organisaties. Om dit te bereiken is een heldere positionering noodzakelijk en willen we onze naamsbekendheid vergroten. In 2009 is een begin gemaakt met een communicatieproject dat tot doel heeft aan het algemeen publiek duidelijk te maken: waar staat en gaat Alzheimer Nederland voor? Dit traject moet in 2010 zijn beslag krijgen. Plannen Bepalend in beeldvorming Publiekscampagne Om nog meer mensen te bereiken met onze boodschap wordt de publiekscampagne Zorgen over Alzheimer in het voorjaar van 2010 herhaald. Met televisiespotjes wordt ingezet op een groter bereik. Ook de huisartsen worden opnieuw benaderd. Website De opwaardering van de website van Alzheimer Nederland tot een online dementie platform is een prioriteit voor De website moet een frisse uitstraling krijgen en heldere, goed doorzoekbare informatie over dementie en Alzheimer Nederland. Daarnaast wil Alzheimer Nederland de interactie met de bezoeker verbeteren door het forum en de chat te vernieuwen. Alzheimer Magazine De resultaten van de enquête gebruiken we voor het aanscherpen van de bladformule. In 2010 zoeken we nieuwe wegen om met het magazine mensen te bereiken die het werk van Alzheimer Nederland nog niet kennen, bijvoorbeeld door het aanbieden van proefnummers. Zinvol werk De heer Ad Nelis doet vrijwilligerswerk voor Alzheimer Nederland. Ik schenk elke maand koffie in het Alzheimer Café in Purmerend en maak een praatje met de bezoekers. Ook bezoek ik mensen met dementie thuis om de partner te ontlasten. Het werk geeft mij veel voldoening; het is zinvol. We hebben gelukkig in onze eigen kring (nog) geen ervaring met dementie. Daarbuiten wel en meer weten helpt enorm. We hebben hierdoor meer begrip, ook voor partners van mensen met dementie. Ik ben blij met Alzheimer Magazine. Ik vind het een erg goed en informatief blad. Je hebt er wat aan vanwege de praktische informatie. 16 alzheimer nederland jaarverslag

10 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN Soumia Nhass (36), voorlichter Weten over vergeten Het zorgen voor andere mensen zie ik als mijn levenstaak. Iedereen heeft recht op goede informatie. Ik hoop aan mensen met dementie en hun naasten houvast te bieden door inzicht te geven in de ziekte en de mogelijkheden om er goed mee om te gaan. 2.2 Leidend in voorlichting Verspreiden en aanbieden van informatie over dementie en de gevolgen daarvan voor mensen met dementie en hun naaste omgeving. Iedereen die met dementie te maken krijgt, moet brede toegang hebben tot actuele en betrouwbare informatie over de ziekte en de gevolgen daarvan. Dat is één van de belangrijkste uitgangspunten voor onze voorlichtingsactiviteiten. In de beleidsagenda 2009 zijn hierover de volgende doelstellingen geformuleerd. Zijn deze bereikt? Doelstellingen Toegankelijke voorlichting aan mensen met dementie en naaste omgeving via onder andere Alzheimer Cafés, Alzheimertelefoon en website. GEHAALD Toegankelijke voorlichting aan algemeen publiek via deelname aan publieksbeurzen, vakbeurzen en organisatie van een publieksdag. DEELS GEHAALD Toelichting: De publieksdag is uit kostenoogpunt niet doorgegaan. Overige activiteiten zijn wel gehaald. Goede verspreiding van voorlichtingsmaterialen via geheugenpoliklinieken, wachtkamers van huisartsen en andere relevante informatiekanalen. DEELS GEHAALD Toelichting: Verspreiding via wachtkamers van huisartsen is uit kostenoogpunt niet doorgegaan. De afdelingen van Alzheimer Nederland hebben het voorlichtingsmateriaal wel verspreid via informatiekanalen in hun regio s. Ook de informatietafels van de 180 Alzheimer Cafés zijn hierin belangrijk. De website van Alzheimer Nederland is zo ingericht dat mensen met dementie en hun naasten op eenvoudige wijze kunnen beschikken over gewenste informatie. DEELS GEHAALD Toelichting: Er is een analyse van de website gemaakt. De huidige informatie wordt verbeterd en de website wordt in 2010 omgebouwd (zie Digitale communicatiemiddelen website en nieuwsbrief). Ook moeilijk bereikbare groepen, zoals mensen van niet-nederlandse afkomst, worden bereikt met onze voorlichtingsactiviteiten. GEHAALD Informatiemateriaal Het voorlichtingsmateriaal van Alzheimer Nederland bestaat uit gratis folders en informatieven (korte feitenoverzichten), brochures, boeken en dvd s. Ook de website van Alzheimer Nederland bevat veel informatie over dementie. Wat was nieuw in 2009? Brochure Dementie wat nu? In 2009 publiceerde Alzheimer Nederland de nieuwe brochure Dementie wat nu?, bestemd voor mensen die net de diagnose ontvangen hebben. Aan deze brochure werkte ook iemand met dementie mee, partners en andere (ervarings)deskundigen. Ben Drost, die zelf de ziekte van Alzheimer heeft, las vóór publicatie de brochure Dementie Wat nu? : Ik had deze brochure graag direct na de diagnose gehad. Dat zou zeker geholpen hebben. Dvd Leren leven met dementie In samenwerking met omroep EO heeft Alzheimer Nederland de dvd Leren leven met dementie ontwikkeld. De dvd bevat een compilatie van programma s over het ontstaan, herkennen, omgaan en leven met dementie. De films gaan niet alleen over de problemen, maar ook over de oplossingen die mensen vinden en de zoektocht naar behandeling en genezing van dementie. De dvd bevat onder andere afleveringen uit de series Intensive Care, het wetenschapsprogramma Galileo, de documentaireserie Het zal je maar gebeuren en een aflevering uit de Teleacserie Wetenschap is beterschap. Webwinkel De webwinkel van Alzheimer Nederland is in 2009 vernieuwd. Mensen kunnen nu 24 uur per dag online informatiemateriaal over dementie bestellen of snel downloaden. De afhandeling van bestellingen is uitbesteed. Hierdoor verloopt het versturen efficiënter en kan de Publieksservice meer tijd besteden aan persoonlijke dienstverlening Informatiestands In 2009 was Alzheimer Nederland aanwezig op elf landelijke beurzen en congressen. Bijna vijftig vrijwilligers, in wisselende teams, voorzagen bezoekers van informatie en boden hen een luisterend oor. Daarnaast vertegenwoordigden regionale vrijwilligers en de collectepromotoren Alzheimer Nederland op uiteenlopende regionale beurzen, markten en andere bijeenkomsten. De informatiestands dragen bij aan het maatschappelijk bewustzijn over dementie en de naamsbekendheid van Alzheimer Nederland. In 2009 stond Alzheimer Nederland voor het eerst op de EO Jongerendag. Dit leverde zo n zeventig nieuwe collectanten op Speciale doelgroepen Jonge mensen met dementie Naar schatting zijn in Nederland ruim mensen jonger dan 65 die dementie hebben. Zij vallen vaak buiten de reguliere voorlichting en het doorsnee hulpaanbod voor mensen met dementie. Alzheimer Nederland zit in twee kennisgroepen op dit gebied. Ook houdt Alzheimer Nederland op haar website een overzicht bij van gespecialiseerde hulp voor jonge mensen met dementie en hun naasten. Deze sociale kaart wordt regelmatig geactualiseerd. Expertgroep FTD Alzheimer Nederland heeft in 2007 de expertgroep FTD opgezet om meer kennis en bewustzijn rondom frontotemporale dementie (FTD) te creëren. Deze vorm van dementie komt vaak op jonge leeftijd voor. De expertgroep bestaat uit professionals die veel ervaring hebben met mensen met FTD. De expertgroep, die vanaf 2009 zelfstandig functioneert, bundelt kennis en houdt Alzheimer Nederland op de hoogte van actuele ontwikkelingen op het gebied van FTD. Stuurgroep Jong Dementerenden Alzheimer Nederland zit ook in de stuurgroep Jong Dementerenden. De stuurgroep behartigt de belangen van jonge mensen met dementie. In 2009 heeft de stuurgroep richtlijnen opgesteld zodat jonge mensen met dementie beter een CIZ-indicatie kunnen aanvragen. Migranten Onderzoek heeft uitgewezen dat de meeste migrantengroepen niet bereikt worden met reguliere publieksvoorlichting. Daarom heeft Alzheimer Nederland een speciale methode ontwikkeld om migranten te informeren over het belang van vroege herkenning van dementie, hoe ze met de ziekte om kunnen gaan en welke hulp er in Nederland mogelijk is. Met de toolkit Weten over vergeten, een draaiboek voor het organiseren en geven van de voorlichtingsbijeenkomsten, traint Alzheimer Nederland migrantenorganisaties om via hun eigen kanalen voorlichting te geven. Een pilot-programma in Noord-Brabant in 2009 leverde mooie resultaten op. Verschillende deelnemers aan de bijeenkomsten gingen na afloop met hun vermoedens van dementie naar een huisarts voor een diagnose. Vervolgens werd de toolkit in samenwerking met migrantengroepen en ouderenbonden verder over twintig regio s verspreid. In totaal zijn er ruim dertig voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd, folders verspreid Top 3: 1. De meest gestelde vragen: exemplaren 2. Dementie wat nu?: exemplaren 3. Algemene folder: exemplaren brochures verspreid Top 3: 1. Dementie en rechtsbescherming: exemplaren 2. Vergeetachtig of dement: exemplaren 3. Omgaan met dementie: exemplaren gratis informatieven en folders gedownload via de website 330 boeken verkocht 540 dvd s verkocht 18 alzheimer nederland jaarverslag

11 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN Bezoeker voorlichtingsbijeenkomst Weten over vergeten : Ik ben blij dat ik geweest ben. Bij het praatje over vasculaire dementie zag ik een vriend voor me die onlangs een hersenbloeding heeft gehad. Sindsdien praat hij onsamenhangend en heeft hij moeite met dagelijkse handelingen. Precies zoals de voorlichtster vertelde. Ik wist helemaal niet dat er sprake was van dementie en hoe je er mee om kunt gaan. Ik ga hem gelijk opzoeken en er met zijn familie over praten. (Bron: Alzheimer Magazine september 2009) waarmee Alzheimer Nederland bijna zevenhonderd mensen van Turkse, Marokkaanse en Surinaamse afkomst heeft bereikt. Uit een evaluatie onder 140 deelnemers kwam naar voren dat zij de voorlichtingsbijeenkomsten met een 8,2 beoordelen. Ook trainde de projectleider van Alzheimer Nederland zestien voorlichters van migrantengroepen. Een voorlichter: Tijdens een voorlichting in Noord-West Veluwe aan Marokkaanse mannen was er één man zo blij dat hij meer wist over de ziekte dat hij erop stond de voorlichter uit te nodigen bij hem thuis zodat zijn familie een maaltijd kon koken als uiting van dank. Lage SES Mensen met een lage sociaal-economische status hebben vaak slecht toegang tot bestaande informatiebronnen over gezondheidsvragen, ook over dementie. Alzheimer Nederland maakt deel uit van Werkgroep Gezondheidsachterstanden van de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) die zich met deze problematiek bezighoudt. De deelnemende organisaties en het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie hebben een intentieverklaring ondertekend en zijn in overleg met de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) om deze groep beter te bereiken. De gezondheidsfondsen wisselen onderling kennis uit en ontwikkelen gezamenlijke projecten. Plannen Leidend in voorlichting Filmmaker Kees van Hemert volgde drie jaar lang een echtpaar waarvan de man dementie heeft. De documentaire maakt zichtbaar wat de praktijk is om te leven met dementie voor de persoon met dementie zelf en voor zijn partner, in alle facetten. Alzheimer Nederland financierde deze film. De documentaire wordt ingediend voor het International Documentary Film Festival (IDFA) in november Daarnaast wil Alzheimer Nederland in samenwerking met regionale zorginstellingen en migrantenorganisaties het voorlichtingsproject Weten over vergeten over meer regio s verspreiden. Ook wil Alzheimer Nederland nog meer mensen met een buitenlandse achtergrond trainen zodat zij in de toekomst zelfstandig voorlichting over dementie kunnen geven aan hun achterban. Verder breidt Alzheimer Nederland de methodiek uit naar Antilliaanse en Chinese ouderen. 2.3 Nabij in hulp Ondersteunen van mensen met dementie en hun naaste omgeving door het (laten) aanbieden van een laagdrempelig en gevarieerd hulp- en dienstverleningsaanbod. Alzheimer Nederland staat met haar regionale afdelingen dichtbij de mensen met dementie en hun omgeving. Alzheimer Nederland weet als geen ander waar mensen met dementie en hun naasten behoefte aan hebben. In de loop der jaren heeft Alzheimer Nederland een laagdrempelig en praktisch ondersteuningsaanbod opgebouwd, gericht op het geven van informatie, ondersteuning, praktische tips en lotgenotencontact. Naast het bestaande aanbod, zoals de Alzheimer Cafés, stimuleren we ook andere hulpvormen, waarmee we ook mensen bereiken voor wie een Alzheimer Café niet de juiste weg is. Bij de ontwikkeling hiervan staan de behoeften van mensen met dementie voorop. In de beleidsagenda 2009 zijn hierover de volgende doelstellingen geformuleerd. Zijn deze bereikt? Doelstellingen Alzheimer Cafés hebben een niet meer weg te denken plaats in de lokale of regionale samenleving. Om de kwaliteit te optimaliseren en te waarborgen wordt een gedegen trainingsaanbod voor gespreksleiders en vrijwilligers verspreid over het land. GEHAALD Vergroten van de herkenbaarheid van Alzheimer Nederland door het aanbieden van een basispakket aan regionale activiteiten in alle afdelingen. GEHAALD Het toerusten van afdelingsvrijwilligers met informatie/kennis en vaardigheden. GEHAALD Groei van het aantal vrijwilligers met tien procent. DEELS GEHAALD Toelichting: Alzheimer Nederland kent een grote variëteit aan vrijwilligerswerk. Groei van aantal vrijwilligers is over de gehele linie iets onder het streefcijfer gebleven. Voor sommige vormen van vrijwilligerswerk was dit voldoende Alzheimer Cafés Het Alzheimer Café is een maandelijkse informele bijeenkomst voor mensen met dementie, hun naasten en andere belangstellenden. Het Alzheimer Café vindt plaats in een veilige en laagdrempelige gezellige omgeving. Tijdens ieder Café staat een bepaald onderwerp centraal. De bijeenkomsten beginnen meestal met een interview met een deskundige, een lezing of het vertonen van een dvd. Na een pauze kunnen mensen vragen stellen aan de deskundige. De bezoekers kunnen na afloop iets drinken, met elkaar praten of informatie halen bij een tafel met voorlichtingsmateriaal van Alzheimer Nederland. Psychogerontoloog Bère Miesen bedacht het concept in De Alzheimer Cafés worden mede mogelijk gemaakt door vrijwilligers van de regionale afdelingen en regionale aanbieders van zorg en welzijn. Corrie Mark (76), partner van Rins (75): Onze dochter stelde een paar maanden geleden voor om eens een Alzheimer Café te bezoeken. Ik wist helemaal niks over dementie. Mede dankzij het Alzheimer Café hebben we besloten om te laten onderzoeken of mijn man een vorm van dementie heeft. In het Café hebben we meer informatie over de ziekte gekregen en met andere mensen erover gepraat, waardoor we beter weten wat ons mogelijk te wachten staat. 180 Alzheimer Cafés 105 Alzheimer Café-vrijwilligers getraind 41 gespreksleiders ( kroegbazen ) getraind 7 trainers opgeleid die zelf training kunnen geven aan gespreksleiders Octrooi WoonZorgcentra Haaglanden (WZH) heeft het merk Alzheimer Café mede mogelijk gemaakt en draagt haar deel van het merkrecht in 2010 over aan Alzheimer Nederland. Bère Miesen en Alzheimer Nederland zijn nu samen merkhouder van het Alzheimer Café. 20 alzheimer nederland jaarverslag

12 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN Ria Munzebrock (62), moeder (92) heeft de ziekte van Alzheimer: Ik snapte in het begin weinig van haar gedrag. Ik wist niet dat bepaalde verschijnselen horen bij de ziekte en vond het moeilijk om met haar veranderende karakter om te gaan. Dankzij het Alzheimer Café heb ik haar gedrag geaccepteerd. In de verhalen van mensen die de ziekte van dichtbij ervaren, herken ik veel. Laatst werd een mevrouw geïnterviewd over het omgaan met haar dementerende partner. De onmacht, de worsteling met de ziekte, het verdriet, soms de boosheid, de pijn zó herkenbaar en boeiend. Het is prettig om te horen dat je niet de enige bent die met bepaalde problemen zit. Ik ga elke maand naar het Alzheimer Café. Ik kom er zelfs eerder voor naar huis als ik elders in het land zit. Marlies van Gils-Blaisse (69), echtgenoot (73) heeft de ziekte van Alzheimer: Toen mijn man nog thuis woonde, gingen we samen naar de avonden. Hij wil er eigenlijk niks van weten dat hij de ziekte van Alzheimer heeft, maar er zijn veel bezoekers die er wel heel open over praten. Dat is goed om het taboe rond dementie te doorbreken Toch Uit vakanties Toch Uit is een bijzonder vakantieproject waarbij thuiswonende mensen met dementie samen met hun partner of familielid een week verzorgd op vakantie kunnen. Door de aanwezigheid van getrainde vrijwilligers en professionele coördinatoren zijn de mantelzorgers van mensen met dementie tijdens een Toch Uit vakantie in staat om even te ontspannen. Ook kunnen zowel degene met dementie als zijn naaste lotgenoten ontmoeten. In 2009 bood Alzheimer Nederland acht vakanties aan voor tien paren per reis. Drie vakanties werden georganiseerd in samenwerking met het VakantieBureau, een in vakanties gespecialiseerd bureau. In evaluaties gaven de tachtig deelnemende paren aan erg tevreden zijn over het vakantieaanbod. Shanti Punwasi (60), man (58) heeft frontotemporale dementie (FTD): Ik voel me begrepen in het Alzheimer Café. Ik hoef me er niet groot te houden. Door het Alzheimer Café weet ik hoe ik dingen aan kan pakken. Ik heb bijvoorbeeld geleerd om niet meer tegen mijn man te zeggen: Jij kan dat niet meer, maar juist: Ik kan het niet meer aan. Door deze tip is het me na negen maanden gelukt om hem zover te krijgen dat hij gespecialiseerde thuiszorg toeliet. (Bron: Alzheimer Magazine juni 2009) Voor al uw vragen Mevrouw Els Kliphuis is één van de vrijwilligers die mensen te woord staan aan de Alzheimertelefoon. Mensen kunnen 7 dagen per week en 24 uur per dag bellen met hun vragen of verhalen keer werd de Alzheimertelefoon gebeld in % na uur 5% s nachts 12% op zaterdag of zondag 45 vrijwilligers werkten in wisseldiensten Meest gestelde vragen: Omgaan met dementie (23% van de gesprekken) Dementie wat nu? (14%) Vergeetachtig? Of dement? (13%) Alzheimertelefoon Al meer dan 20 jaar is de Alzheimertelefoon dag en nacht bereikbaar voor mensen die vragen hebben over (het omgaan met) dementie of hun verhaal kwijt willen. Een team van vrijwilligers, merendeels ervaringsdeskundigen of professionals werkzaam in de dementiezorg, staat het hele jaar, 24 uur per dag paraat. Het aantal mensen dat belt naar de Alzheimertelefoon is de laatste jaren stabiel gebleven. Vermoedelijk ligt dat aan het groeiend informatieaanbod via internet. Ook stellen steeds meer mensen via de website vragen aan Alzheimer Nederland. Alzheimer Nederland houdt oog op de kwaliteit van de geboden hulp. Op 12 mei organiseerde Alzheimer Nederland een bijscholingsmiddag over fondsenwerving, gevolgd door intervisie. Acht telefonisten namen hieraan deel. De vrijwilligers worden ook maandelijks geïnformeerd over de laatste stand van zaken rondom dementie, relevante wetswijzigingen en het werk van Alzheimer Nederland om bellers zo goed mogelijk te woord te kunnen staan. Ik wil even zeggen dat ik zo blij ben met de Alzheimertelefoon. Jullie geven mij goede adviezen en luisteren naar mijn verhaal. Dank voor het luisterend oor dat ik bij jullie heb gevonden. Het verbaast me, maar wat fijn dat u ook op zondag te bereiken bent! Ik heb nu drie keer gebeld, en ben zo blij dat je kunt bellen. U begrijpt mij helemaal. Dank, dank u wel. De dame die mij te woord stond heeft mij niet alleen enorm veel advies kunnen geven, maar zij getuigde ook van grote empathie jegens de medemens. In deze tijd is dat (jammer genoeg) een zeldzaamheid. Mijn man kan moeilijk in een andere omgeving wennen. Het was aanvankelijk best moeilijk omdat hij heel ander gedrag vertoonde, maar de begeleiding heeft mijn man onder de hoede genomen en ik heb daarna een heerlijke week gehad. We zijn veel vrij geweest en hebben leuke dingen gedaan. Niets moest. Het was fijn om te gaan met andere partners van mensen met dementie. Zonder veel uit te hoeven leggen krijg je begrip van een ander. Dat schept een band. De vrijwilligers zetten zich ontzettend in om ons te ontlasten. Een mooie, leerzame en gezellige vakantie, waarbij wij allen dezelfde taal hebben gesproken. Bravo voor het team! Energie Als vrijwilliger neem je tijdens de Toch Uit vakantie de zorg van de verzorgende partner over. De mantelzorger kan dan ook even alleen, of samen met andere partners, op pad. Het mooiste compliment voor ons is als de verzorgende partners weer wat energie hebben gekregen om thuis verder te kunnen. Adrie den Hollander is vrijwilliger bij de Toch Uit vakantieweken. 22 alzheimer nederland jaarverslag

13 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN Regionale afdelingen Regionale afdelingen vervullen een cruciale rol in het werk van Alzheimer Nederland. Naast een actieve bijdrage aan de Alzheimer Cafés (zie pagina 21), bieden de vele vrijwilligers mensen met dementie in hun eigen omgeving verschillende vormen van informatie en hulp aan, zoals: Laagdrempelige gespreksgroepen voor partners en kinderen van (jonge) mensen met dementie; Beweegactiviteiten voor mensen met dementie; Bezoekdiensten; Themabijeenkomsten; Stands op regionale beurzen en markten; Activiteiten voor jonge mensen met dementie; Lezingen of andere voorlichtingsbijeenkomsten; Activiteiten rond Wereld Alzheimer Dag (zie Wereld Alzheimer Dag) Buddy s Buddy s komen bij mensen thuis in de beginfase van de ziekte. Ze bieden de persoon met dementie een luisterend oor. Samen ondernemen zij activiteiten. In 2009 waren er in de regio s Utrecht, Breda en Tilburg in totaal bijna twintig buddy s actief. In Breda heeft Alzheimer Nederland vier trainingen gegeven voor toekomstige buddy s. Om meer mensen te kunnen bereiken draagt Alzheimer Nederland het buddyproject in 2010 over aan welzijnsorganisaties. Alzheimer Nederland geeft op aanvraag informatie en eventueel trainingen voor het opzetten van een buddygroep Gespreksgroepen voor mensen met dementie Mensen met dementie hebben er baat bij wanneer zij over hun ziekte kunnen praten met lotgenoten. Gespreksgroepen onder begeleiding van een professional, zoals een psycholoog, bieden deze mogelijkheid. Eind 2009 waren er 26 gespreksgroepen voor mensen met dementie (zogenaamde KOPgroepen ) bij Alzheimer Nederland bekend. Alzheimer Nederland draagt het stimuleren van het aantal KOPgroepen in 2010 over aan Gerion, een opleidingsinstituut voor professionals in de ouderenzorg. Dichtbij Alzheimer Nederland biedt hulp en ondersteuning in de regio. Op is een overzicht te vinden van de regionale afdelingen. Plannen Nabij in hulp Alzheimer Café Alzheimer Nederland wil de regionale functie van het Café versterken door gerichte training van gespreksleiders, werving en training van vrijwilligers en positionering in het reguliere aanbod bij dementie. Daarnaast wil Alzheimer Nederland de manier van organiseren, de financiering en de programmering van de Alzheimer Cafés inventariseren. Met de uitkomsten van deze inventarisatie willen we er voor zorgen dat: het oprichten van een Alzheimer Café volgens een vast stramien verloopt; de Cafés goed blijven draaien en de continuïteit wordt gewaarborgd; de Cafés blijven voldoen aan de kwaliteitseisen; de positie van de Alzheimer Cafés in de dementieketen blijft waargemaakt; de Cafés goed worden ondersteund door lokale overheden, zorgaanbieders en andere partijen. Alzheimertelefoon Het aantal gesprekken ligt de laatste jaren rond per jaar. Vanwege de toename van het aantal mensen met dementie, de bekendheid van onze organisatie en de mogelijkheid de Alzheimertelefoon bij een breder publiek onder de aandacht te brengen (onder andere via de landelijke publiekscampagne) is de verwachting dat het aantal gesprekken kan groeien. Ruimte voor jezelf Mevrouw Joke Wittenaar bezoekt als vrijwilliger gezinnen om de mantelzorger te ontlasten. Om ervoor te zorgen dat de mantelzorger wat tijd krijgt voor zichzelf om een boodschap te doen of om naar de kapper te gaan, kom ik op afspraak langs. Ik blijf dan bij degene met dementie en ga iets met hem of haar doen. Bijna alle regionale afdelingen voeren een basispakket uit dat bestaat uit de volgende activiteiten: Alzheimer Café(s), lezingen, Wereld Alzheimer Dag en lokale belangenbehartiging. Eind 2009 telt Alzheimer Nederland 52 afdelingen en had daarmee een landelijk bereik. Om de zichtbaarheid van Alzheimer Nederland in de regio te vergroten en de herkenbaarheid van het ondersteuningsaanbod dichtbij betrokkenen te verhogen, worden de afdelingen ondersteund door het landelijk bureau in Bunnik bij de uitvoering van deze activiteiten. Toch Uit Alzheimer Nederland zoekt samenwerking met organisaties die gespecialiseerd zijn in het organiseren van vakanties voor speciale doelgroepen. Zo kunnen wij een groter aanbod verschaffen aan mensen met dementie en hun naasten. In 2010 organiseert Alzheimer Nederland, mede in samenwerking met het Vakantiebureau en Albatros Reizen, acht Toch Uit vakanties. Twee daarvan worden door Alzheimer Nederland georganiseerd. 24 alzheimer nederland jaarverslag

14 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN 2.4 Duidelijk in belangenbehartiging Collectieve belangenbehartiging ten behoeve van mensen met dementie en hun naaste omgeving. Op dit moment zijn er mensen met dementie. Voorspellingen laten zien dat het aantal patiënten de komende jaren snel groeit en dat over enkele decennia het aantal patiënten zal zijn verdubbeld. Een zorgwekkende ontwikkeling omdat de gezondheidszorg nu al onder druk staat. Naast de capaciteit is de kwaliteit van zorg een punt van aandacht. Meer, betere en andere hulp is nodig om te voldoen aan de vraag naar een groeiend aantal mensen met dementie. Alzheimer Nederland behartigt regionaal en landelijk de belangen van mensen met dementie en hun naaste omgeving. In de beleidsagenda 2009 zijn hierover de volgende doelstellingen geformuleerd. Zijn deze bereikt? Effect van ketenzorg Alzheimer Nederland werkt samen met de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) en Deloitte aan een onderzoek naar de effecten van ketenzorg op mensen met dementie en mantelzorgers. Het projectteam met medewerkers van NPCF, Alzheimer Nederland en Deloitte brengt onder andere in kaart welke veranderingen ketenzorg in tien regio s oplevert voor patiënten en mantelzorgers. Wat zijn de ervaringen van cliënten en hun omgeving met ketenzorg en in hoeverre sluit de geleverde zorg en ondersteuning aan op hun vraag. De cliëntervaringen zijn op verschillende manieren in kaart gebracht: via een webenquête ingevuld door casemanagers en via (groeps)gesprekkken met mantelzorgers. Alzheimer Nederland organiseert de gesprekken met mantelzorgers. Ter aanvulling van de onlineenquête zijn groepsgesprekken met casemanagers gevoerd over de resultaten. De onderzoeksresultaten worden teruggekoppeld naar zorgaanbieders en -professionals in het land. Hetty van Duijne (76, uiterst links op de foto), haar man heeft frontotemporale dementie: Tijdens de petitieaanbieding aan de Tweede Kamer vertelde zij over het omgaan met de ziekte van haar man. Door de ziekte is hij erg van karakter veranderd. Hij eist de hele dag mijn aandacht op. Als mantelzorger ga je maar door. Door de druk heb ik een burn-out opgelopen waarvan ik nog steeds niet ben hersteld. Ik vind het heerlijk als hij naar de dagopvang is, want hij loopt constant achter me aan. Via de dagopvang heb ik een casemanager gekregen. Ik wist helemaal niet dat zo n persoon bestond. Het is fijn dat er nu iemand is die ons in de gaten houdt en die ik kan bellen als er wat is. Doelstellingen 2009 De ideale regio voor mensen met dementie en hun familie ontwikkelen en het gebruik als blauwdruk voor inkoop stimuleren. GEHAALD De herkenning van (de verschijnselen van) dementie door het publiek vergroten en hen overtuigen eerder naar de arts te gaan voor een diagnose en hulp. GEHAALD Vergroten van de invloed als spreekbuis van mensen met dementie en hun familie in de Tweede Kamer (beschreven in het lobbyplan). GEHAALD Vergroten van de invloed van regionale belangenbehartigers als de spreekbuis in de regio van mensen met dementie en hun familie in regionale dementieketens. GEHAALD Mensen met dementie inzetten als spreekbuis. DEELS GEHAALD Toelichting: Eind 2009 is Alzheimer Nederland gestart met het opzetten van een panel van mensen met dementie. Door toegenomen aandacht in media en activiteiten in het kader van het lobbyplan is er meer behoefte aan panelleden Inkoopleidraad en zorgstandaard Zorgkantoren, zorgaanbieders en belangenbehartigers van Alzheimer Nederland in de zogenaamde Koploperregio s zijn bezig met de inkoop van ketenzorg bij dementie. Zij maken hierbij gebruik van de inkoopleidraad Ketenzorg bij dementie. Hierin staat beschreven uit welke bouwstenen goede zorg voor mensen met dementie moet bestaan, vanaf de niet pluis -fase tot en met eventuele opname in een verpleeghuis. Door onze uitgebreide en systematische raadpleging van naasten van mensen met dementie, in cliëntenpanels en met schriftelijke vragenlijsten, is Alzheimer Nederland goed op de hoogte van hun behoeften. In 2009 heeft Alzheimer Nederland het initiatief genomen tot het ontwikkelen van een Zorgstandaard Dementie. In een zorgstandaard staat beschreven waaraan goede hulp moet voldoen. Zo weten mensen met dementie en hun naasten waar ze aan toe zijn. De Zorgstandaard Dementie vormt ook de basis voor zorginkoop Casemanagement Alzheimer Nederland pleit in de inkoopleidraad Ketenzorg bij dementie onder meer voor de inzet van casemanagers. Een casemanager is een onafhankelijke, vaste begeleider van iemand met dementie en zijn naaste omgeving. Hij informeert, adviseert, regelt zorg en helpt keuzes maken, vanaf de eerste verschijnselen tot opname in het verpleeghuis. Een casemanager werkt in een team met andere deskundigen. NIVEL-onderzoek In juni 2009 deed Alzheimer Nederland samen met het NIVEL een groot onderzoek onder mantelzorgers van mensen met dementie. Bijna alle mantelzorgers (98%) hebben diverse problemen bij de zorg. Achttien procent is dusdanig overbelast, dat het risico s oplevert voor de gezondheid van zowel de mantelzorger als de patiënt. Uit het onderzoek blijkt dat tweederde van de mantelzorgers ook in het begin van de ziekte extra professionele ondersteuning wil. Eén van de initiatieven om de belasting van mantelzorgers te verminderen is de invoering van een vaste begeleider. Door veranderingen in de AWBZ dreigen mantelzorgers nog verder onder druk te komen staan. Alzheimer Nederland heeft hierover in 2009 in brieven aan leden van de Tweede Kamer haar zorg uitgesproken. Koffiebezoeken Om ons pleidooi voor casemanagement kracht bij te zetten, nodigde Alzheimer Nederland in oktober Tweede Kamerleden van diverse partijen uit bij mantelzorgers van mensen met dementie thuis. Tijdens deze koffiebezoeken vertelden de mantelzorgers over de problemen waar zij in de dagelijkse praktijk tegenaan lopen. Zonder casemanager zou ik me geen raad weten, was een veelgehoorde uitspraak. De Kamerleden waren zichtbaar onder de indruk van de verhalen. Petitie Een week voor de behandeling van de begroting van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor 2010 bood Alzheimer Nederland een petitie aan de Tweede Kamer aan. Hiermee bracht Alzheimer Nederland de zware belasting van mantelzorgers onder de aandacht. Ook vroeg Alzheimer Nederland een financiële impuls voor casemanagement. Door de vergrijzing zal het aantal mensen met dementie toenemen naar een half miljoen in Gezien de leeftijd van dementiepatiënten, zal een aanzienlijk deel van de mantelzorgers dan behoren tot de groep van oudere werknemers. De uren die zij besteden aan de zorgen voor een naaste, kunnen zij echter geen betaald werk verrichten. Daarom vindt Alzheimer Nederland het van groot belang dat er tijdig adequate ondersteuning wordt geregeld. Verlichting De casemanager kan eraan bijdragen dat mantelzorgers zich minder belast voelen. Een casemanager is een onafhankelijke en vaste begeleider voor mensen met dementie en hun naasten. Hij informeert, begeleidt, denkt mee, adviseert, regelt zorg en helpt keuzes maken, vanaf het begin van de ziekte. 26 alzheimer nederland jaarverslag

15 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN Lobby richting gemeenten Door nieuwe wetgeving zijn gemeenten in Nederland voor een deel zelf verantwoordelijk voor de zorg voor inwoners met dementie en hun familie. In december stuurde Alzheimer Nederland een lijst met tien praktische punten om de hulp bij dementie te verbeteren (zie kader) naar lokale afdelingen van politieke partijen. Ook publiceerde Alzheimer Nederland op haar website een overzicht van het aantal mensen met dementie per gemeente en een prognose van dat aantal voor 2010, 2020 en Met deze actie riep Alzheimer Nederland lokale bestuurders op om hun beleid dementiebestendig te maken. Daarnaast vroeg Alzheimer Nederland lokale politieke partijen om dementie tot speerpunt te maken in hun partijprogramma s voor de gemeenteraadsverkiezingen die in maart 2010 worden gehouden. 2.5 Regisserend in wetenschappelijk onderzoek Stimuleren van wetenschappelijk onderzoek bij dementie en het vertalen van onderzoeksresultaten naar de praktijk. In haar beleidsvisie heeft Alzheimer Nederland gekozen voor meer nadruk op het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar dementie. Onderzoek is nodig om meer inzicht te krijgen in oorzaken, risicofactoren en verloop van dementie. Ook patiëntgericht onderzoek naar diagnostiek en de effecten van behandeling en psychosociale interventies levert noodzakelijk kennis op. Alzheimer Nederland kiest bij wetenschappelijk onderzoek dan ook voor onderzoek dat bijdraagt aan verbeterde levenskwaliteit van mensen met dementie. 10x betere hulp bij dementie door gemeente 1 Ken het aantal burgers met dementie 2 Dementie is een fatale progressieve ziekte 3 Hulp bij dementie vraagt om een lange adem 4 Dementie vraagt deskundige hulp 5 Mantelzorg bij dementie is vanaf het begin erg zwaar 6 Spoor mantelzorgers actief op 7 Laagdrempelige, praktische en deskundige informatie over dementie werkt 8 Locaties voor hulp dichtbij 9 Casemanagement helpt 10 Werk samen in de dementieketen Panel van mensen met dementie Alzheimer Nederland wil mensen met dementie een landelijk podium bieden waar door hen zelf aangedragen thema s besproken en uitgediept worden. Alzheimer Nederland is daarom eind 2009 gestart met een panel voor mensen met dementie die op willen komen voor het belang van de patiënt. De panelleden kunnen hun verhaal vertellen en zijn bereid te spreken voor bijvoorbeeld landelijke partijen, beleidsmakers en de pers. Alzheimer Nederland ondersteunt hen hierbij. Plannen Duidelijk in belangenbehartiging In 2010 werkt Alzheimer Nederland verder aan de ontwikkeling van een Zorgstandaard Dementie in samenwerking met professionals en wetenschappers uit het hele land. De Zorgstandaard kan tot grote verbeteringen leiden in de zorg en ondersteuning voor mensen met dementie en hun naasten. Daarnaast gaat de structurele belangenbehartiging in de regio s door. Samen met de vrijwillige belangenbehartigers en afdelingsbesturen trekken de medewerkers van Alzheimer Nederland op om de ketenzorg aan te laten sluiten op de behoeften van mensen met dementie. In samenwerking met Stichting Geriant, een grote aanbieder van casemanagement, en Gerion, een opleidingsinstituut voor professionals in de ouderenzorg, is Alzheimer Nederland bezig met het ontwikkelen van een opleiding voor casemanagement bij dementie op HBO-plus niveau. Ook gaat Alzheimer Nederland verder met de cliëntenpanels en het gebruik van schriftelijke vragenlijsten. Zo blijft Alzheimer Nederland goed geïnformeerd over de wensen van mensen met dementie en hun omgeving en kunnen we tijdig knelpunten in kaart brengen en aankaarten bij de zorginstellingen, overheden en zorgverzekeraars. Tenslotte zal Alzheimer Nederland zich niet onbetuigd laten bij de landelijke verkiezingen in juni Er zal een verkiezingsdossier worden opgesteld dat in discussie met politici en politieke partijen zal worden gebracht. Ook hierin zal het pleidooi voor casemanagement een centrale rol krijgen. In de beleidsagenda 2009 zijn hierover de volgende doelstellingen geformuleerd. Zijn deze bereikt? Doelstellingen 2009 Uitbouw samenwerking met Alzheimer Centra GEHAALD Start uitvoering onderzoeksprogramma Vroegdiagnostiek GEHAALD Opzet Nationaal Register Dementie DEELS GEHAALD Toelichting: Project staat qua uitvoering gepland na start van twee langlopende onderzoeksprojecten uit het onderzoeksprogramma Vroegdiagnostiek. Uitvoering is afhankelijk van externe financiering. Verdere ontwikkeling International Scientific Forum GEHAALD Groeiende inkomsten ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek NIET GEHAALD Toelichting: Inkomsten blijven achter bij de prognose. Inkomsten bestaan nu uit acties derden, evenementen. Aandeel van giften van particulieren of particuliere fondsen is nog niet gerealiseerd. Groei aantal gesponsorde proefschriften binnen het brede onderzoeksveld GEHAALD Alzheimer Centra Alzheimer Nederland werkt al jaren nauw samen met de Alzheimer Centra in Nederland in Maastricht, Amsterdam (aan de VU) en Nijmegen. Sinds 2008 is ook een Alzheimer Centrum in Groningen actief. Alzheimer Centra zijn met steun van Alzheimer Nederland opgericht om patiëntgericht onderzoek op het terrein van dementie te stimuleren. Het soort onderzoek wisselt per Centrum, maar valt binnen het terrein van vroegdiagnostiek en de klinische behandeling en begeleiding van patiënten en hun naaste omgeving. Het onderzoek in de Alzheimer Centra heeft zich de laatste jaren mede onder invloed van de samenwerking met Alzheimer Nederland sterk ontwikkeld. Elk van de centra legt zijn eigen accenten: De wetenschappelijke projecten van het Alzheimer Centrum Limburg hebben betrekking op de volgende hoofdlijnen: het ontdekken van vroege signalen (markers) bij dementie, psychiatrische stoornissen bij dementie, de ontwikkeling van vroege interventies en de evaluatie van zorgvoorzieningen. In 2009 werden 475 nieuwe patiënten gezien. De wetenschappelijke activiteiten van het Alzheimercentrum VUmc in Amsterdam concentreren zich voor een belangrijk deel op dementie op jonge leeftijd: de identificatie van specifieke vormen van dementie. Daarnaast wordt onderzoek verricht naar vasculaire factoren, vroegdiagnostiek en de interventies bij dementie. In 2009 werden 505 nieuwe patiënten gezien. Prof. dr. Frans Verhey, oprichter en Hoofd Alzheimer Centrum Limburg en hoogleraar Ouderen- en Neuropsychologie. In 2010 bestaat dit Alzheimer Centrum tien jaar. Ons centrum heeft een aandeel gehad in het op de agenda krijgen van dementie en het stellen van vroege diagnoses. Ook willen we probleemgedrag beïnvloeden en interventies ontwikkelen die het leven van mensen met dementie, en hun omgeving, kunnen verbeteren. Wat kan een mantelzorger aan en hoe kunnen we de beste zorg bieden zodat iemand nog een goed leven kan leiden? Helaas is er nog geen geneesmiddel ontdekt. Wel zijn er medicijnen die het ziekteproces in sommige gevallen kunnen vertragen. Voorlopig zal er waarschijnlijk ook geen medicijn komen die dementie geneest, daarom ligt de focus bij ons onder meer op het leren omgaan met dementie. 28 alzheimer nederland jaarverslag

16 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN Het Alzheimer Centrum Nijmegen concentreert zich op kennis over zorg en behandeling bij dementie en op de ontwikkeling en evaluatie van psychosociale interventies bij patiënten en hun mantelzorgers. Daarnaast heeft men twee onderzoekslijnen die zich respectievelijk richten op biomedisch onderzoek en translationeel onderzoek. In 2009 werden 259 nieuwe patiënten gezien. Het Alzheimer Centrum Groningen richt zich op onderzoek naar gedragsveranderingen bij dementie. Dit in nog te organiseren afstemming met de andere Centra. In 2009 zijn onder andere onderzoeksactiviteiten ontplooid op het gebied van determinanten van cognitieve achteruitgang en de invloed van veranderde hersendoorbloeding bij verslechterde cognitie of dementie. Gezien de cruciale rol die de centra vervullen in het onderzoek naar dementie, heeft Alzheimer Nederland de samenwerking verder uitgebreid. Met de afzonderlijke centra zijn afspraken gemaakt die onder meer voorzien in een subsidie per jaar. In 2009 is uitgekeerd aan de Alzheimer Centra. De samenwerking met de Alzheimer Centra is in 2009 verder uitgebreid, onder meer met een wetenschappelijk onderzoeksprogramma (zie 2.5.2). Ontwikkelen van statistische technieken om met neuropsychologische gegevens voorspellingen te doen voor vroegdiagnostiek van de ziekte van Alzheimer. Ontwikkelen van voorspellingsmodellen voor het beloop van MCI naar de ziekte van Alzheimer, andere vormen van dementie en cognitieve achteruitgang zonder dementie, gebaseerd op cognitieve gegevens, MRI en CSF-markers. Onderzoeken van diagnosen en verschillende langetermijneffecten van deelnemers die geen diagnose dementie krijgen tijdens de vervolgonderzoeken. In totaal is een bedrag van toegekend als subsidie voor dit onderzoeksproject. Beloop van dementie Deze beloopstudie onderzoekt het belang van comorbiditeit bij de toename van cognitieve stoornissen bij mensen met dementie. Patiënten met een nieuwe diagnose dementie die voldoen aan bepaalde criteria worden in het onderzoek opgenomen en worden gedurende maximaal drie jaar jaarlijks vervolgd. De deelnemende Alzheimer Centra in Nijmegen, Maastricht en Amsterdam zullen driehonderd patiënten (honderd per centrum) includeren. Het Alzheimer Centrum Nijmegen coördineert de studie. Prof. dr. Philip Scheltens, hoogleraar cognitieve neurologie en directeur Alzheimercentrum VUmc. Het is mijn missie om nog vroegere en betere diagnoses te stellen als het gaat om dementie. Ik hoop dat het ons lukt snel tot een helder inzicht te komen met welke vorm van dementie we te maken hebben. Dan kunnen we ons ook meer richten op de mogelijke oorzaken van dementie. In 2009 heeft Alzheimer Nederland medewerking verleend aan de organisatie van het zesde jaarlijkse Nationaal Symposium Dementie dat door de Alzheimer Centra in Maastricht, Amsterdam en Nijmegen werd verzorgd. De organisatie van het symposium lag in handen van de afdeling Medical Education van Janssen-Cilag BV. De titel van het symposium was Innovatieve behandeling en ondersteuning. Het symposium trok meer dan 125 deelnemers Onderzoeksprogramma Vroegdiagnostiek Alzheimer Nederland richt zich in deze beleidsperiode op onderzoek naar eerdere en betere diagnostiek en behandeling. We gebruiken hiervoor de term vroegdiagnostiek. Hoe eerder de diagnose gesteld wordt, hoe beter patiënt en omgeving in kunnen spelen op wat komen gaat. En: des te langer een leven met dementie mogelijk is. In nauwe samenwerking met de Alzheimer Centra in Amsterdam, Maastricht en Nijmegen, heeft Alzheimer Nederland het onderzoeksprogramma Vroegdiagnostiek ontwikkeld. Dit programma is in 2009 gestart met twee onderling samenhangende voorstellen rondom vermoeden van dementie en beloop van dementie. Beide projecten kennen een looptijd van vijf jaar. Subsidie voor beide projecten is aan Alzheimer Nederland toegekend door het VSBfonds. Een toelichting: Vermoeden van dementie Het onderzoek is een vervolgstudie naar het beloop van de ziekte bij mensen met subjectieve en/of objectieve geheugenproblemen (MCI; mild cognitive impairment) zonder dat er sprake is van dementie. Na een eerste meting aan het begin van het onderzoek wordt vervolgonderzoek gedaan na één en na drie jaar. Reeds bestaande gegevens worden gebruikt voor het beantwoorden van de specifieke doelstellingen van de studie. De deelnemende Alzheimer Centra in Nijmegen, Maastricht en Amsterdam zullen driehonderd patiënten (honderd per centrum) includeren. Het Alzheimer Centrum Limburg coördineert de studie. De primaire doelstellingen van het onderzoek zijn: Volgen van het natuurlijke beloop van de ziekte met betrekking tot cognitie en gedrag bij patiënten met MCI die een geheugenpolikliniek bezoeken. Onderzoeken van de invloed van het gelijktijdig voorkomen van andere ziekten (comorbiditeit) op het beloop van de ziekte. De primaire doelstellingen van het onderzoek zijn: Onderzoeken van de heterogeniteit in het natuurlijk verloop van dementie bij nieuwe gevallen (diagnosen) van dementie. Hierbij wordt gekeken naar het effect van comorbiditeit en andere voorspellers van het verloop. Onderzoeken en vergelijken van trajecten van ziekteprogressie van dementie en subtypes, voor en na opname in een instelling en voor overlijden. Ontwikkelen van voorspellingsmodellen voor de uitkomst van dementie en de overgangsfasen bij dementie. In totaal is een bedrag van toegekend als subsidie voor dit onderzoeksproject Overige onderzoeken Dementie op jonge leeftijd Specifieke kennis over de behoeftes van mensen die op jonge leeftijd lijden aan dementie en hun familie ontbreekt grotendeels. Deze kennis is essentieel voor de ontwikkeling van een doelmatig zorgaanbod. De NeedYD study (NEEDs in Young onset Dementia) onderzoekt aan welke voorwaarden voldaan moet zijn om patiënten en direct betrokkenen zo lang mogelijk en zo goed mogelijk in de thuissituatie te kunnen ondersteunen, met als doel opname in een zorginstelling uit te stellen of zelfs te voorkomen. Het betreft een langlopend onderzoek waarbij honderd patiënten en mantelzorgers worden gevolgd vanaf de fase waarin de diagnostiek plaats vindt. Patiënten en mantelzorgers worden gedurende twee jaar om het half jaar teruggezien. Deelnemers worden geworven onder diverse geheugenpoliklinieken en instellingen voor ambulante GGz. Het onderzoek wordt uitgevoerd in een samenwerkingsverband tussen de drie Alzheimer Centra in Nijmegen, Amsterdam en Maastricht. Alzheimer Nederland steunt dit onderzoek met een bedrag van Comorbiditeit Alzheimer Nederland neemt deel aan een gezamenlijk initiatief vanuit de sectie Gezondheidsfondsen van de VFI. Hierbij wordt subsidiegelden van de deelnemende gezondheidsfondsen ingebracht in een overkoepelend onderzoeksprogramma van ZonMW. Vanuit ZonMW wordt het bedrag aan subsidie vanuit de gezondheidsfondsen verdubbeld. Het initiatief richt zich op het onderwerp Comorbiditeit dat wil zeggen het Prof. dr. Anne Margriet Pot, hoogleraar ouderenpsychologie en programmahoofd ouderen van het Trimbos-instituut Utrecht. De focus van ons onderzoek ligt op het ontwikkelen van verschillende vormen van hulp gericht op mensen met dementie en mantelzorgers. Daarnaast meten we de effecten van de ingezette hulp. 30 alzheimer nederland jaarverslag

17 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN Prof. dr. Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie, hoofd afdeling klinische neuropsychologie van de Vrije Universiteit Amsterdam en hoogleraar bewegingswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Waarom zit een dementerende de hele dag? Kan dat te maken hebben met pijn? Wat zijn de gevolgen van het zitten? Wat gebeurt er als mensen bewegen? Wij zien dat mensen door bewegingsprogramma s weer zelf gaan lopen. Een mooi resultaat. tegelijk voorkomen van meerdere aandoeningen. Alzheimer Nederland heeft in 2009 een bijdrage van geleverd aan een onderzoeksproject van het UMC St Radboud dat tot doel heeft bij patiënten met dementie die ook lijden aan hart- en vaataandoeningen richtlijnen voor behandeling op te stellen. Het onderzoeksprogramma van ZonMW loopt tot en met Effectiviteit van casemanagement Op voorspraak van Alzheimer Nederland hebben het NIVEL en Trimbos-instituut een gezamenlijk onderzoeksvoorstel ingediend bij het programma Ouderenzorg van ZonMW. Het onderzoek heeft tot doel meer inzicht te krijgen in hoe casemanagement bij dementie in de praktijk vorm krijgt, wat de implementatievoorwaarden, de succes- en faalfactoren, de effecten, kosten en baten bij de meest voorkomende varianten zijn. Het zal in veertien regio s worden uitgevoerd. Alzheimer Nederland heeft zitting in de projectgroep van het onderzoek. De resultaten van de eerste meting van het onderzoek zullen eind 2010 bekend zijn. De totale subsidie voor Trimbos-instituut en het NIVEL voor het onderzoek van het programma Ouderenzorg bedraagt Het onderzoek loopt tot eind Effectiviteit van internethulpverlening aan mantelzorgers In samenwerking met het Trimbos-instituut en Stichting Geriant heeft Alzheimer Nederland de website ontwikkeld. Deze website stelt mantelzorgers van mensen met dementie in staat een cursus te volgen die tot doel heeft depressieve klachten en overbelasting van mantelzorgers te verminderen. In mei 2009 is de VU in samenwerking met het Trimbos-instituut een onderzoek gestart dat tot doel heeft de effectiviteit van deze vorm van hulpverlening te bepalen. Aan het onderzoek zullen minimaal 150 mantelzorgers deelnemen. In het kader van een promotieonderzoek van een eigen medewerker investeert Alzheimer Nederland in de kosten van het onderzoek door het leveren van personele uren. Het onderzoek loopt tot en met Proefschriften, stages en congressen Alzheimer Nederland ondersteunt ook op andere manieren wetenschappers die onderzoek doen naar dementie. Zij kunnen een aanvraag doen voor een bijdrage in de drukkosten voor een proefschrift. Ook levert Alzheimer Nederland incidenteel bijdragen voor deelnames aan wetenschappelijke stages of congresbezoek in het buitenland. De gemiddelde bijdrage voor ondersteuning van drukkosten betrof 250. Voor buitenlandse stages en congresbezoek bedroeg de bijdrage gemiddeld 500. In 2009 werden aan vijftien promovendi bijdragen ten behoeve van drukkosten van proefschrift verstrekt ( 3.750) en werd een totaalbedrag van uitgekeerd voor deelnames aan buitenlandse congressen. In december 2009 vond er een tweedaags internationaal congres getiteld Pain and cognition with dementia plaats in Amsterdam. Het congres werd georganiseerd door professor Erik Scherder (VU) en trok gemiddeld 150 bezoekers per dag. Gelet op het belang van het onderwerp pijn bij dementie, heeft Alzheimer Nederland het congres financieel ondersteund met een bedrag van Ook vanuit de KNAW werd het congres ondersteund. Plannen Regisserend in wetenschappelijk onderzoek In het najaar van 2010 vindt de evaluatie van de samenwerking met het Alzheimer Centrum Groningen plaats. In het voorjaar wordt een uitwisselingsbijeenkomst voor (jonge) onderzoekers van de Alzheimer Centra georganiseerd. Doel van de bijeenkomst is het uitwisselingen van kennis en ervaringen over lopend onderzoek en het bevorderen van de onderlinge samenwerking op gemeenschappelijke thema s. In samenwerking met de Alzheimer Centra zijn in 2009 projectvoorstellen voor uitbreiding van het onderzoeksprogramma Vroegdiagnostiek geformuleerd. Hiermee willen we particulieren en particuliere fondsen interesseren voor het verlenen van financiële ondersteuning. In 2010 gaan we regionaal en landelijk in samenwerking met de betrokken Alzheimer Centra actief fondsen werven voor het voorgenomen onderzoek. Ook start een medewerker van Alzheimer Nederland in 2010 een promotieonderzoek naar de effecten van voorlichting over dementie bij ouderen uit de Marokkaanse, Turkse en Surinaamse cultuur. Dit onderzoek sluit aan bij het project Weten over Vergeten (zie ook 2.2.3). 32 alzheimer nederland jaarverslag

18 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN 2.6 Ondernemend in fondsenwerving Alzheimer Nederland is grotendeels afhankelijk van particuliere giften en donaties. Wij zijn dankbaar dat er zoveel mensen zijn die de waarde van ons werk inzien en er direct aan willen bijdragen. Om onze activiteiten te kunnen uitbreiden met name op het gebied van wetenschappelijk onderzoek- is een toename van inkomsten nodig. De sectie Fondsenwerving en Communicatie is hier verantwoordelijk voor. In de beleidsagenda 2009 zijn hierover de volgende doelstellingen geformuleerd. Zijn deze bereikt? Doelstellingen Groei van het aantal actieve donateurs (dat wil zeggen minimaal één keer gegeven in 2009 ten opzichte van 2008) met 5 procent DEELS GEHAALD Toelichting: in 2009 lag de focus op werving van nieuwe structurele donateurs en het verhogen van bijdragen van bestaande donateurs. Het jaar daarvoor lag de op werving van eenmalige donaties. Omdat structurele donateurs moeilijker te werven zijn, lag het aantal nieuwe gevers in 2009 lager dan in Wel lag in 2009 het gemiddeld aantal giften per gever iets hoger dan in Groei van de inkomsten met vijf tot tien procent uit giftverzoeken op de achterban door het verhogen van de gemiddelde gift GEHAALD Streven naar een groter aandeel structurele gevers: van 33 procent naar 38 procent in 2009 GEHAALD Behoud van donateurs DEELS GEHAALD Toelichting: Alzheimer Nederland kent traditioneel gezien een relatief oudere achterban. Het is daarom niet eenvoudig het donateursbestand qua omvang gelijk te houden of uit te breiden. In 2009 kenden we een hogere uitval aan donateurs. Uitvoering fondsenwervend programma t.b.v. wetenschappelijk onderzoek, m.n. major donors DEELS GEHAALD Toelichting: Alzheimer Nederland is pas in 2009 begonnen met het verwerven van fondsen van particuliere stichtingen of vermogende particulieren. De investeringen in relatiebeheer hebben zich nog niet voldoende terugverdiend in concrete toezeggingen Donateurs Nieuwe donateurs zijn uiteraard nodig om ons donateursbestand te laten groeien. Zij zijn geworven onder brochure aanvragers vanuit de campagne Zorgen over Alzheimer, via telemarketing en via direct mailings. De opbrengst uit deze mailingen bedroeg in Een groot deel van de nieuwe donateurs kunnen we begroeten als structurele donateur; zij steunen Alzheimer Nederland via een automatische incasso. Bestaande donateurs Bestaande donateurs worden benaderd met giftverzoeken per post, tenzij zij hebben aangegeven geen mailings te willen ontvangen. De bestaande achterban heeft in 2009 (maximaal) vijf mailings met giftverzoek ontvangen, waarvan twee met nieuwsbrief. In december werd een speciaal giftverzoek bij de jubileumeditie van Alzheimer Magazine gedaan. De inkomsten uit giftverzoeken op de achterban is gestegen met ruim vijf procent. De gemiddelde gift steeg met vijf procent naar 16,30. Met onze mailings beogen we naast het verkrijgen van financiële steun de impact van ons werk op de maatschappij duidelijk te maken. Ook wordt bestaande donateurs gevraagd Alzheimer Nederland structureel te steunen, dit gebeurt vooral telefonisch Spontane giften en periodieke schenkingen Regelmatig ontvangen we spontaan een financiële bijdrage. Sommige donateurs steunen ons via een periodieke schenking; een schenking waarbij de gever voor een periode van minimaal vijf jaar een vast bedrag per jaar schenkt. Deze fiscaal aantrekkelijke constructie is in 2009 door 550 donateurs benut. Een beknopt overzicht: Per 31 december 2009 telde Alzheimer Nederland ruim actieve donateurs. De opbrengsten van machtigingsdonateurs bedroegen in Uit overschrijvingen en acceptgiro s ontvingen we nog eens Aan giften en schenkingen ontvingen we in Collecte In de tweede week van november vormde een kunstwandeling door Amsterdam langs abri s met herinneringen van 25 bekende Nederlanders het startschot van de collecteweek. Van 9 tot en met 14 november gingen zo n collectanten op pad om een beoogd recordbedrag van bij elkaar te krijgen. En met resultaat, het uiteindelijke bedrag werd maar liefst , meer dan in Nalatenschappen Steeds meer mensen nemen een goed doel op in hun testament. En steeds vaker is dat doel ook Alzheimer Nederland. Deze bijzondere steunverlening aan ons werk promoten we onder meer met een informatiebrochure en indien gewenst een telefonische of persoonlijke toelichting. Ook in 2009 nam Alzheimer Nederland - tezamen met veel andere goede doelen - deel aan de landelijke campagne Nalaten. Ook krijgen mensen in de Week van het Testament korting op de notariskosten bij het opstellen van een testament waarin ze een goed doel opnemen. In 2009 ontving Alzheimer Nederland uit nalatenschappen Inkomsten uit andere bronnen Als beneficiënt van de Sponsor Bingo Loterij: Daarvan was een vaste bijdrage en leverde het aantal mensen dat voor Alzheimer Nederland meespeelt nog eens op. Deelname uit de Support Actie en overige loterijen leverde daarnaast op. Een bijzondere bijdrage ontving Alzheimer Nederland van het VSBfonds in het kader van de gezamenlijke ontwikkeling van een wetenschappelijk onderzoeksprogramma op het gebied van vroegdiagnostiek (zie ook 2.5.2). Met dit bedrag van werd de uitvoering van twee langlopende onderzoeksprojecten mede mogelijk gemaakt. Vanuit het ministerie van VWS krijgt Alzheimer Nederland voor uitvoering van een deskundigheidsbevorderingsprogramma voor haar vrijwilligers een tweejarige subsidie van ruim als bijdrage in de totale kosten. Het project loopt door in Een overzicht: Inkomsten uit loterijen: Bijdragen van vermogensfondsen en particuliere stichtingen: Subsidies van overheden voor speciale projecten: Regionale afdelingen van Alzheimer Nederland genereerden voornamelijk voor de Alzheimer Cafés veel lokale sponsorgelden, een deel hiervan in natura. Inkomsten door collecte 2009: : : : : alzheimer nederland jaarverslag

19 ONZE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN De narcissenactie Minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken plantte de narcissenbollen voor de ziekte van Alzheimer samen met Marco Blom (rechts op de foto), directeur Onderzoek en Beleid van Alzheimer Nederland, en Jan van Aartdijk die de bloembollenkwekers vertegenwoordigde Acties en evenementen Jaarlijks organiseren particulieren, bedrijven en serviceclubs op eigen initiatief acties om geld in te zamelen voor Alzheimer Nederland. Wij stimuleren en ondersteunen de initiatiefnemers hiervan met informatie, advies en (promotie)materialen. Bij uitvaarten wordt steeds meer gecollecteerd voor Alzheimer Nederland. Een bijzondere actie is de narcissenactie die in samenwerking met een aantal bloembollenkwekers is opgezet. Minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken plantte op 10 oktober 2009 op het toekomstige terrein van de Floriade narcisbollen voor de ziekte van Alzheimer. Met deze actie vroeg zij aandacht voor speciale pakketten narcisbollen die verkrijgbaar zijn via tuincentra in het hele land. Van der Hoeven: Meer wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte van Alzheimer is van groot belang. Een deel van de opbrengst van de verkoop is bestemd voor wetenschappelijk onderzoek naar dementie. Dit initiatief leverde, naast publiciteit, ook een bedrag op van ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. De succesvolle samenwerking met de branche van bloembollenkwekers wordt in 2010 voortgezet Keurmerken en brancheorganisatie Alzheimer Nederland hecht sterk aan een transparante manier van fondsenwerving. Ook in 2009 heeft Alzheimer Nederland het CBF-keurmerk voor goede doelen behouden. Het keurmerk garandeert onder andere dat het kostenpercentage voor fondsenwerving over drie jaar genomen niet hoger dan 25 procent mag zijn. Alzheimer Nederland zit daar met een percentage van 16,6 procent ook in 2009 ruim onder. In 2009 bedroeg het keurmerkpercentage 14,9%. Via het CBF-keurmerk wordt bovendien geborgd dat wij zorgvuldig omgaan met donateursgegevens. Alzheimer Nederland heeft daarnaast de ANBI-status. Sinds 1 januari 2008 zijn giften gedaan aan goede doelen aftrekbaar van het belastbaar inkomen als de instelling door de Belastingdienst aangemerkt is als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Om zo transparant en efficiënt mogelijk fondsen te werven, zijn we aangesloten bij de brancheorganisatie VFI, het Instituut voor Sponsoring en Fondsenwerving (ISF), Stichting Collecteplan en het Nederlands Genootschap van Fondsenwervers (NGF). Voor de borging van maatschappelijk verantwoorde fondsenwerving zijn de bij VFI aangesloten instellingen verplicht om, naast de wettelijke naleving van het Bel me nietregister, gebruik te maken van het zogenaamde Postfilter. Plannen Ondernemend in fondsenwerving Donateurs Uitbreiding van het aantal nieuwe donateurs staat ook 2010 hoog op de agenda. Succesvolle activiteiten worden herhaald en nieuwe wervingsmethoden worden getest. Alzheimer Nederland streeft naar een structurele relatie met haar donateurs om de continuïteit van haar werk te waarborgen. Ook wordt ingezet op het terugdringen van het aantal opzeggingen van automatische incasso s. Voor 2010 houden we rekening met een beperkte invloed van de economische crisis op de inkomsten. Collecte In de tweede week van november 2010 organiseren we voor de negende maal onze landelijke collecte. We hopen dan nog meer collectanten te mobiliseren. De telefonische werving van collectanten wordt echter moeilijker door het in oktober 2009 ingevoerde Bel-me-niet Register. Het beleid zal nog nadrukkelijker komen te liggen op behoud van bestaande collectanten. Giften en schenkingen Nalaten Onderzoek moet meer inzicht bieden in motivatie rondom nalaten waardoor we onze fondsenwervende activiteiten beter kunnen afstemmen op de wensen en behoeften van potentiële erflaters. Door de doelgroep eerst een korte folder en vervolgens een uitgebreide brochure aan te laten vragen, krijgen we gerichter contact met de doelgroep. Subsidies van overheden Major donors In de loop van 2010 wordt een plan voor specifieke donateurs geïmplementeerd. Deze groep donateurs moet een significante bijdrage gaan leveren aan onze inkomsten ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. Het onderhouden van persoonlijk contact is hierbij essentieel. De verwachting is dat een flink deel van deze opbrengsten een bestemming vindt bij specifieke onderzoeken van de Alzheimer Centra. Collectes Mailingacties Donaties Nalatenschappen Overige acties Verkoop goederen Overige inkomsten Overige bijdragen Acties van derden Inkomsten uit beleggingen Wat er binnenkwam Collectes Mailingacties Donaties Giften en schenkingen Nalatenschappen Overige acties Verkoop goederen Overige inkomsten Overige bijdragen Acties van derden Subsidies van overheden Inkomsten uit beleggingen Totale inkomsten Bepalend in beeldvorming Leidend Bepalend in in voorlichting beeldvorming Nabij Bepalend Leidend in hulp in in voorlichting beeldvorming Duidelijk Leidend Nabij in hulp in voorlichting belangenbehartiging Regisserend Nabij Duidelijk in hulp in belangenbehartiging in onderzoek Kosten Duidelijk Regisserend eigen in belangenbehartiging in fondsenwerving onderzoek Regisserend Kosten acties eigen in fondsenwerving derden onderzoek Kosten beheer eigen acties fondsenwerving derden administratie Kosten acties beheer derden en administratie Kosten beheer en administratie Bestedingen Bepalend in beeldvorming Leidend in voorlichting Nabij in hulp Duidelijk in belangenbehartiging Regisserend in onderzoek Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties derden Kosten beheer en administratie Totale bestedingen alzheimer nederland jaarverslag

20 blik op alzheimer 3 Onze organisatie en mensen Elke dinsdagmiddag trek ik samen met een groep van zo n 35 mensen met dementie en mantelzorgers erop uit Clemens van den Rijke is sportleider Blijf Actief, Afdeling Breda en omstreken. jaarverslag

Activiteiten in uw regio

Activiteiten in uw regio Activiteiten in uw regio Activiteiten van Parkstad Limburg Als u of uw naaste met dementie te maken krijgt of twijfelt of er sprake is van dementie, komt er heel veel in een keer op u af. U hebt allerlei

Nadere informatie

Strijd tegen Dementie. Beleidsvisie 2008 2011

Strijd tegen Dementie. Beleidsvisie 2008 2011 Strijd tegen Dementie Beleidsvisie 2008 2011 5 Voorwoord 7 Impact van dementie 9 Beleidsvisie 2008 2011 in vogelvlucht 11 Doelstellingen Alzheimer Nederland 13 Bepalend in beeldvorming 15 Leidend in voorlichting

Nadere informatie

Wij verzoeken u vriendelijk om bijgaande brief onder de aandacht te brengen b de fracties van de politieke partijen binnen uw gemeente.

Wij verzoeken u vriendelijk om bijgaande brief onder de aandacht te brengen b de fracties van de politieke partijen binnen uw gemeente. Geachte heer, mevrouw, Wij verzoeken u vriendelijk om bijgaande brief onder de aandacht te brengen b de fracties van de politieke partijen binnen uw gemeente. Wilt u zo vriendelijk zijn om ons een ontvangst-

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord van de voorzitter

Inhoud. Voorwoord van de voorzitter Inhoud Voorwoord van de voorzitter Stichting Emetofobie in het kort Wie zijn we? Hoe zijn we ontstaan? Wat willen we bereiken? Wat doen we? Hoe betalen we het? Waarom geen CBF-keurmerk? Beleid en resultaten

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord van de voorzitter

Inhoud. Voorwoord van de voorzitter 1 Inhoud Voorwoord van de voorzitter Stichting Emetofobie in het kort Wie zijn we? Hoe zijn we ontstaan? Wat willen we bereiken? Wat doen we? Hoe betalen we het? Waarom geen CBF-keurmerk? Beleid en resultaten

Nadere informatie

De mantelzorg DER LIEFDE

De mantelzorg DER LIEFDE De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers

Nadere informatie

Start Alzheimercafe s in Bère Miesen, psycholoog, psychogerontoloog

Start Alzheimercafe s in Bère Miesen, psycholoog, psychogerontoloog Start Alzheimercafe s in 1997 Bère Miesen, psycholoog, psychogerontoloog 8 Alzheimer cafe s + 1 Jungheimercafe Oosterwolde/Drachten/Leeuwarden/Franeker/Wolvega/ Sneek/Dokkum/Drachten Dementie is de naam

Nadere informatie

Inhoud. Beleid en resultaten Op het gebied van lotgenotencontact Op het gebied van voorlichting Op het gebied van stimuleren van onderzoek

Inhoud. Beleid en resultaten Op het gebied van lotgenotencontact Op het gebied van voorlichting Op het gebied van stimuleren van onderzoek Inhoud Stichting Emetofobie in het kort Wie zijn we? Hoe zijn we ontstaan? Wat willen we bereiken? Wat doen we? Hoe betalen we het? Waarom geen CBF-keurmerk? Beleid en resultaten Op het gebied van lotgenotencontact

Nadere informatie

ergeten meer dan Meer dan Vergeten

ergeten meer dan Meer dan Vergeten meer dan Meer dan V een programma over dementie en oudere migranten ontwikkeld door Unie KBO en NOOM (Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten) in samenwerking met bureau Kleurrijk Advies Achtergrond

Nadere informatie

Activiteiten in uw regio

Activiteiten in uw regio Activiteiten in uw regio Activiteiten van Midden-Kennemerland Als u of uw naaste met dementie te maken krijgt of twijfelt of er sprake is van dementie, komt er heel veel in een keer op u af. U hebt allerlei

Nadere informatie

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging. FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl

Nadere informatie

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb

Nadere informatie

Geheugenstoornissen Hulpverlenende instanties. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Geheugenstoornissen Hulpverlenende instanties. Ziekenhuis Gelderse Vallei Geheugenstoornissen Hulpverlenende instanties Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 2 Casemanager 2 Praktische zorgverlening 2 CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) 3 WMO 3 Psychosociale hulpverlening

Nadere informatie

pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden

pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden Enquête Mantelzorg en dementie 2014 Vooraf In juli 2014 vroegen wij onze leden naar hun ervaringen met mantelzorg in het algemeen, en mantelzorg

Nadere informatie

Laurens in t Slag. Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers LAURENS IN T SLAG

Laurens in t Slag. Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers LAURENS IN T SLAG Laurens in t Slag Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers LAURENS IN T SLAG Laurens in t Slag opent haar deuren in september 2012 Wat is een ontmoetingscentrum? Een ontmoetingscentrum

Nadere informatie

EVEN VRIJAF VOOR DE MANTELZORGER

EVEN VRIJAF VOOR DE MANTELZORGER Communicatieplan: EVEN VRIJAF VOOR DE MANTELZORGER Week van de Respijtzorg Noord-Holland 19 25 januari 2009 Inhoudsopgave 1. UITGANGSSITUATIE 3 Week van de Respijtzorg Noord-Holland Doelgroep en doelstelling

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord van de voorzitter

Inhoud. Voorwoord van de voorzitter 1 Inhoud Voorwoord van de voorzitter Stichting Emetofobie in het kort Wie zijn we? Hoe zijn we ontstaan? Wat willen we bereiken? Wat doen we? Hoe betalen we het? Waarom geen CBF-keurmerk? Beleid en resultaten

Nadere informatie

Is iemand in jouw omgeving verslaafd?

Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Verslaafd aan Jou ondersteunt en informeert de omgeving van verslaafden. Vaak gaat alle aandacht uit naar de verslaafde en daardoor wordt soms niet gezien dat familie

Nadere informatie

Alzheimer Magazine 19

Alzheimer Magazine 19 Per 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dit heeft ingrijpende gevolgen, met name voor thuiswonende mensen met dementie en

Nadere informatie

JAARVERSLAG Landelijke endometriose dag. Donateurs en achterban

JAARVERSLAG Landelijke endometriose dag. Donateurs en achterban 27 MAART 2017 ENDOMETRIOSE STICHTING Donateurs en achterban DE DONATEURS ZIJN IN TE DELEN IN VERSCHILLENDE GROEPEN LANDELIJKE ENDOMETRIOSE DAG 2016 MMC BEURZEN EN CONGRESSEN 2016 WEBSITE BELANGRIJK COMMUNICATIE

Nadere informatie

Dementievriendelijke gemeenschap. Ontmoeting in de buurt, 25 februari 2015 Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland

Dementievriendelijke gemeenschap. Ontmoeting in de buurt, 25 februari 2015 Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland Dementievriendelijke gemeenschap Ontmoeting in de buurt, 25 februari 2015 Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland Programma 1. Cijfers en Feiten 2. Waarom is dit voor mij van belang? 3. Wat is dementie? 4.

Nadere informatie

Dementievriendelijke gemeenschap. Iedereen kan een steentje bijdragen. Herman Post Jasper Kimenai Alzheimer Nederland

Dementievriendelijke gemeenschap. Iedereen kan een steentje bijdragen. Herman Post Jasper Kimenai Alzheimer Nederland Dementievriendelijke gemeenschap Iedereen kan een steentje bijdragen Herman Post Jasper Kimenai Alzheimer Nederland Programma 1. Wensen en behoeften 2. Dementievriendelijk Nederland 3. Programma dementievrienden

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Inhoud. Beleid en resultaten Op het gebied van lotgenotencontact Op het gebied van voorlichting Op het gebied van stimuleren van onderzoek

Inhoud. Beleid en resultaten Op het gebied van lotgenotencontact Op het gebied van voorlichting Op het gebied van stimuleren van onderzoek Inhoud Stichting Emetofobie in het kort Wie zijn we? Hoe zijn we ontstaan? Wat willen we bereiken? Wat doen we? Hoe betalen we het? Waarom geen CBF-keurmerk? Beleid en resultaten Op het gebied van lotgenotencontact

Nadere informatie

Niet-pluis gevoel & tijdig signaleren

Niet-pluis gevoel & tijdig signaleren Niet-pluis gevoel & tijdig signaleren Bij het tijdig signaleren van dementie is laagdrempelige informatie en voorlichting over de ziekte van groot belang. Begrijpelijke publieksinformatie voor mensen met

Nadere informatie

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk Veens trainingen opkomen voor jezelf een groter netwerk samen leren lotgenoten ontmoeten 1 meer zelfvertrouwen durven vragen Wil je jezelf ontwikkelen? Omdat je meer uit jezelf wilt halen? Of omdat je

Nadere informatie

zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm

zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm Mantelzorg is... Mooi De hulpvrager is je dankbaar, mantelzorg geeft veel voldoening Divers De taken lopen uiteen: huishoudelijke

Nadere informatie

Ketenzorg dementie. Ketenzorg dementie in Zoetermeer

Ketenzorg dementie. Ketenzorg dementie in Zoetermeer Ketenzorg dementie Wat is dementie? Dementie is niet één bepaalde aandoening, maar een ziektebeeld (syndroom) waarvan meer dan 60 oorzaken bekend zijn. Kenmerkend voor dit ziektebeeld is een combinatie

Nadere informatie

Mantelzorgbeleid AYA Thuiszorg B.V.

Mantelzorgbeleid AYA Thuiszorg B.V. 1 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 : Visie op werken met mantelzorgers Hoofdstuk 2 : Wat kunnen mantelzorgers doen bij AYA Thuiszorg? Hoofdstuk 3 : Ondersteuning van mantelzorgers Hoofdstuk 4 : Mantelzorg en

Nadere informatie

Zingeving op MAAT. Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat?

Zingeving op MAAT. Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat? Zingeving op MAAT Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat? Hoe maken we het hard? Aandacht voor levensvragen en ouderen in zorg en welzijn Expertisenetwerk Levensvragen en

Nadere informatie

Links op de foto mijn moeder, Greet van. Woudenberg-Brink met haar man, kinderen en. kleinkinderen tijdens een laatste vakantie op

Links op de foto mijn moeder, Greet van. Woudenberg-Brink met haar man, kinderen en. kleinkinderen tijdens een laatste vakantie op Kwaliteit van leven en hoogwaardige kwaliteit van zorg voor mensen met dementie: dat is voor Alzheimer Nederland een belangrijke drijfveer. Zeker nu de hervormingen in de langdurige zorg aan de orde van

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Activiteiten in uw regio

Activiteiten in uw regio Activiteiten in uw regio Parkstad Limburg Als u of uw naaste met dementie te maken krijgt of twijfelt of er sprake is van dementie, komt er heel veel in een keer op u af. U hebt allerlei praktische en

Nadere informatie

Dementie Coöperatie Oisterwijk. Presentatie Rabobank Hart van Brabant Themagroep zorg en ouderen 24 juni 2015

Dementie Coöperatie Oisterwijk. Presentatie Rabobank Hart van Brabant Themagroep zorg en ouderen 24 juni 2015 Dementie Coöperatie Oisterwijk Presentatie Rabobank Hart van Brabant Themagroep zorg en ouderen 24 juni 2015 dementie: Brabantse feiten Verhouding aantal mensen met dementie in de Brabantse bevolking 2012

Nadere informatie

Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. laurens De Blijvenburg

Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. laurens De Blijvenburg Laurens De Blijvenburg Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers laurens De Blijvenburg Wat is een ontmoetingscentrum? Een ontmoetingscentrum is er voor mensen met lichte tot matige

Nadere informatie

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische

Nadere informatie

alz... ...je zo lang mogelijk thuis wilt blijven wonen

alz... ...je zo lang mogelijk thuis wilt blijven wonen alz... Magazine van Alzheimer Nederland December 2014...je zo lang mogelijk thuis wilt blijven wonen Themanummer: Thuis blijven wonen Reportage: Hoe zorgt u voor een veilig thuis? Mijn agenda is mijn steun

Nadere informatie

Senioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010

Senioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010 Senioren ontmoeten elkaar Verslag van 2 oktober 2010 Meer overeenkomsten dan verschillen Dit is, in het kort, de conclusie van de lunchbijeenkomst Senioren ontmoeten elkaar 1 op 2 oktober 2010. De lunchbijeenkomst

Nadere informatie

2011-2015. Beleidsplan Stichting De Upside van Down

2011-2015. Beleidsplan Stichting De Upside van Down 2011-2015 Beleidsplan Stichting De Upside van Down Caroline Belle 2011-2015 Inhoud Inleiding. pagina 03 Hoofdstuk 1, Uitgangspunten. pagina 05 Hoofdstuk 2, Visie pagina 06 Hoofdstuk 3, Doelstellingen.

Nadere informatie

WELKOM. op de NVN Themadag (Pre) dialyse en je sociale leven. 14 september 2013

WELKOM. op de NVN Themadag (Pre) dialyse en je sociale leven. 14 september 2013 1 WELKOM op de NVN Themadag (Pre) dialyse en je sociale leven 14 september 2013 2 Mededelingen Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen 3 Ochtendprogramma 10.30 10.45 Welkom 10.45 10.50 Ludiek filmpje

Nadere informatie

Sta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner:

Sta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner: Boetseweg 47 7895 AV Roswinkel telefoon: 0591 785 780 www.jolandalinders.com e-mail: info@jolandalinders.com IBAN: NL32 KNAB 0729 6439 99 BIC: KNABNL2H KvK nummer: 59561742 BTW nummer: NL155366701B02 Alsjeblieft!

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

U zorgt voor iemand met dementie. Wie zorgt er voor u?

U zorgt voor iemand met dementie. Wie zorgt er voor u? U zorgt voor iemand met dementie. Wie zorgt er voor u? Uw hart luchten Adviezen inwinnen Uw problemen bespreken Mevrouw Meijers weet wat het is om te zorgen voor iemand met dementie: Zowel mijn buurvrouw

Nadere informatie

nieuwsbrief We zullen doorgaan Postbus 3364 3502 GJ Utrecht Telefoon: 030 22 99 922 Maart 2012

nieuwsbrief We zullen doorgaan Postbus 3364 3502 GJ Utrecht Telefoon: 030 22 99 922 Maart 2012 Maart 2012 We zullen doorgaan In deze nieuwsbrief een nieuw gezicht: Diana Davelaar. Diana is de opvolger van Patrick Veenendaal. Patrick moest om gezondheidsredenen stoppen. Diana heeft in oktober het

Nadere informatie

Leven met dementie. Herstel bij ons. Overdag bij ons. Tijdelijk bij ons. Beschut thuis. Advies, begeleiding, behandeling en woonvormen

Leven met dementie. Herstel bij ons. Overdag bij ons. Tijdelijk bij ons. Beschut thuis. Advies, begeleiding, behandeling en woonvormen Leven met Advies, begeleiding, behandeling en woonvormen Beschut thuis Overdag bij ons Herstel bij ons Tijdelijk bij ons Behandeling en expertise Bij u thuis Nieuw thuis Ben ik gewoon vergeetachtig of

Nadere informatie

Dementie Radboud universitair medisch centrum

Dementie Radboud universitair medisch centrum Dementie Bij u, uw partner of familielid is dementie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat dementie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de leesbaarheid wordt in

Nadere informatie

Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden

Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden Voor wie is dit onderzoek? 1) Zelfstandig wonende ouderen

Nadere informatie

BELEIDSPLAN

BELEIDSPLAN BELEIDSPLAN 2016-2019 0 Inhoudsopgave: Inleiding 2 1. Visie 3 2. Kernwaarden en Huishoudelijk reglement 3 3. Doelstelling 3 4. Beleidsplan 2016-2019 4 5. Vrijwilligersbeleid 4 6. PR en Fondsenwerving 5

Nadere informatie

Tevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie

Tevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie Tevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie (in te vullen door mantelzorgers) Codering tevredenheidsonderzoek : _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Datum verzending : _ _ - _ _ - _

Nadere informatie

Activiteitenplan FODOK 2016

Activiteitenplan FODOK 2016 Federatie van Ouders van Dove Kinderen - met of zonder CI Postbus 354 3990 GD Houten 030-2900360 1. Algemene informatie Hoofddoelstelling Aan te vragen subsidie voor 2016 De FODOK streeft naar een situatie

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

Voorbereiden op het keukentafelgesprek?

Voorbereiden op het keukentafelgesprek? Voorbereiden op het keukentafelgesprek? Deze brochure helpt u daarbij! 2015 een coproductie van: Voor kinderen, partners, verwanten, vrijwilligers die mantelzorgtaken vervullen voor hen die hun dierbaar

Nadere informatie

Balans vinden in zorgen voor jezelf en voor een ander

Balans vinden in zorgen voor jezelf en voor een ander Balans vinden in zorgen voor jezelf en voor een ander Wanneer je zorgt voor een partner, kind of naaste uit je omgeving met Niet Aangeboren Hersenletsel kan het een uitdaging zijn balans te vinden in de

Nadere informatie

Op de Kaart, het congres

Op de Kaart, het congres Nieuwsbrief 3, oktober 2009 Postbus 3364 3502 GJ Utrecht Telefoon: 030 22 99 992 Op de Kaart, het congres Welkom op het congres Op de kaart. Op 10 september was het dan zo ver, het congres Op de kaart

Nadere informatie

Mantelzorg & mantelzorgondersteuning

Mantelzorg & mantelzorgondersteuning Welzijn Ouderen Thuisadministratie Mantelzorg & mantelzorgondersteuning Voor iedereen in Amsterdam-Noord. Dus ook voor u! Doras Maatschappelijke dienstverlening Amsterdam-Noord Zorgt u voor een naaste

Nadere informatie

Jaarverslag Terugloop van donateur, groei van stem in de zorg

Jaarverslag Terugloop van donateur, groei van stem in de zorg Jaarverslag 2015 Terugloop van donateur, groei van stem in de zorg Webshop In onze webshop zijn, folders, informatieboeken en andere leuke hebbedingetjes te koop. Landelijke Endometriose Dag 2015 Een dag

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

www.maison-pat ick.nl Helpt de mantelzorger Ami de la maison worden? Stichting Maison Patrick

www.maison-pat ick.nl Helpt de mantelzorger Ami de la maison worden? Stichting Maison Patrick Ami de la maison worden? Spreekt het werk van Maison Patrick u aan? Steun ons dan met een maandelijks bedrag of een eenmalige donatie. Als donateur heeft u jaarlijks de mogelijkheid tot inzage van de inkomsten

Nadere informatie

Publiciteit en werving OSA

Publiciteit en werving OSA Publiciteit en werving OSA Bereik de ouders persoonlijk Het is belangrijk om veel aandacht aan werving en publiciteit te besteden. In het bijzonder als u met open inschrijving werkt. Denkt u hierbij aan

Nadere informatie

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Marjan Mensinga trainer en adviseur bij Pharos en med. antropoloog/spv/poh GGZ Jennifer van den Broeke senior projectleider en adviseur bij Pharos

Nadere informatie

Alzheimer Nederland en sociale media

Alzheimer Nederland en sociale media Alzheimer Nederland en sociale media Het gebruik van sociale netwerksites heeft de afgelopen jaren een stevige vlucht genomen. Bijna iedere Nederlander die online actief is, is verbonden aan één of meer

Nadere informatie

Rotterdams Ambassadrices Netwerk

Rotterdams Ambassadrices Netwerk De ambassadrice als werver van inburgeraars 1. Inleiding; eigen ervaringen 2 A. Wat is werven 2 B. Het belang van werven 2 C. Verwachtingen 3 D. Rollenspel 4 E. Opdracht 4 2. Voortraject: 4 A. Doel 4 B.

Nadere informatie

Rapport Kor-relatie- monitor

Rapport Kor-relatie- monitor Rapport Kor-relatie- monitor Voor: Door: Publicatie: mei 2009 Project: 81595 Korrelatie, Leida van den Berg, Directeur Marianne Bank, Mirjam Hooghuis Klantlogo Synovate 2009 Voorwoord Gedurende een lange

Nadere informatie

Vragen over kanker? telefoons. Ik moet bestraald worden. Kan ik blijven werken? Zijn mobiele. kankerverwekkend?

Vragen over kanker? telefoons. Ik moet bestraald worden. Kan ik blijven werken? Zijn mobiele. kankerverwekkend? Vragen over kanker? Ik moet bestraald worden. Kan ik blijven werken? Zijn mobiele telefoons kankerverwekkend? Je hoort van alles over k Waar vind ik het antwoord op mijn vr iedereen met een vraag over

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Dementie. Havenziekenhuis

Dementie. Havenziekenhuis Dementie Uw arts heeft met u en uw naasten besproken dat er (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk bent u hiervan geschrokken. Het kan ook zijn dat u of uw omgeving hier al op voorbereid was.

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom

Nadere informatie

1.1. Eye-openers vanuit het perspectief van patiëntenorganisaties

1.1. Eye-openers vanuit het perspectief van patiëntenorganisaties TOOLKIT Bekend maakt Bemind 1. Eye-openers Op deze pagina leest u wat medewerkers en vrijwilligers van patiëntenorganisaties en organisaties van oudere migranten hebben ervaren als echte eye-openers in

Nadere informatie

Onderwerp: Inhoudelijk verslag betreffende project migranten vrouwen emancipatie st.kizilpar 2018 (kenmerk ) ( ABBA/VL/7979)

Onderwerp: Inhoudelijk verslag betreffende project migranten vrouwen emancipatie st.kizilpar 2018 (kenmerk ) ( ABBA/VL/7979) Onderwerp: Inhoudelijk verslag betreffende project migranten vrouwen emancipatie st.kizilpar 2018 (kenmerk ) ( ABBA/VL/7979) 30-12-2018 Den Haag Het st.kizilpar heeft in samenwerking met St.dialooghuis

Nadere informatie

Eindrapportage Tuinvlindertelling 2013: Social networking

Eindrapportage Tuinvlindertelling 2013: Social networking Eindrapportage Tuinvlindertelling 2013: Social networking Eindrapportage Tuinvlindertelling 2013 Rapportnummer 2013-022 Datum 20-11-2013 Samensteller Ineke Radstaat-Koopmans Offerte ingediend bij Prins

Nadere informatie

Nieuwsbrief nr. 3, september 2013. Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen

Nieuwsbrief nr. 3, september 2013. Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen Nieuwsbrief nr. 3, september 2013 Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen Amstelveen, donderdagochtend 29 augustus om 7.45 uur s ochtends op het plein voor het raadhuis. Een vriendelijk

Nadere informatie

Vacature. Wat is jouw kijk? Ik ben aan het dementeren en zoek een begeleider die: Bij deze kaart hoort opdrachtkaart 86.

Vacature. Wat is jouw kijk? Ik ben aan het dementeren en zoek een begeleider die: Bij deze kaart hoort opdrachtkaart 86. Wat is jouw kijk? 86 Bij deze kaart hoort opdrachtkaart 86. Vacature Ik ben aan het dementeren en zoek een begeleider die: - Het leuk vindt om mij als mens met een verstandelijke beperking en dementie

Nadere informatie

Waardig verhuizen van thuis naar verpleeghuis. Julie Meerveld Hoofd belangenbehartiging en Regionale Hulp

Waardig verhuizen van thuis naar verpleeghuis. Julie Meerveld Hoofd belangenbehartiging en Regionale Hulp Waardig verhuizen van thuis naar verpleeghuis Julie Meerveld Hoofd belangenbehartiging en Regionale Hulp Waardig verhuizen Dementie: Is fataal, je overlijdt eraan als uiteindelijk ook de basale lichaamsfuncties

Nadere informatie

Gemeente Zoetermeer laat zien waar goede zorg om draait. oktober 2017

Gemeente Zoetermeer laat zien waar goede zorg om draait. oktober 2017 Gemeente Zoetermeer laat zien waar e zorg om draait oktober 2017 In deze rapportage van Mijnkwaliteitvanleven.nl leest u de resultaten van dit landelijke initiatief, specifiek gericht op de gemeente Zoetermeer.

Nadere informatie

Kortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind.

Kortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind. Tekst: opening Helpdesk Welkom dames en heren, Het doet mij goed om te zien dat er zo veel mensen op deze feestelijke opening van de Helpdesk zijn afgekomen. Dat betekent dat er veel interesse voor is.

Nadere informatie

Dementie is een van de ingewikkeldste en meest ingrijpende

Dementie is een van de ingewikkeldste en meest ingrijpende Inleiding Dementie is een van de ingewikkeldste en meest ingrijpende ziektes. Dementie uit zich bij iedereen anders. Dit komt mede doordat dementie altijd een combinatie is van geheugenproblematiek, gedrags-

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

Vrijwilligers maken het verschil. Word ook vrijwilliger bij Zorggroep Almere!

Vrijwilligers maken het verschil. Word ook vrijwilliger bij Zorggroep Almere! Vrijwilligers maken het verschil Word ook vrijwilliger bij Zorggroep Almere! Mark, Hanneke en Carola zijn drie enthousiaste vrijwilligers van Zorggroep Almere. Mark is lid van de Cliëntenraad, Hanneke

Nadere informatie

waardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen,

waardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen, Zwolle Rapportage Mantelzorg in beeld Resultaten uit onderzoeken onder mantelzorgers 2012 en 2014 De gemeente Zwolle wil de positie van de mantelzorger versterken en hun taak verlichten. Met de komst van

Nadere informatie

Algemeen: Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014.

Algemeen: Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014. Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014. Zie ook http://www.amsterdam.nl/zorg-welzijn/zorg-ouderen/ Algemeen: Wat betekenen de bezuinigingen

Nadere informatie

Sterke verbindingen bieden meer

Sterke verbindingen bieden meer Sterke verbindingen bieden meer Netwerk directeuren sociaal domein & Alzheimer Nederland 23 maart 2018 Herman Post Programmamanager Dialoog en Landelijke Hulp Alzheimer Nederland *Alzheimernederland.nl

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U?

UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? Nadine Köhle, MSc. Contactdag Stichting Olijf 3 oktober 2015 Garderen EVEN VOORSTELLEN ACHTERGROND KANKER HEB JE NIET ALLEEN! 4 ACHTERGROND IMPACT VAN DE

Nadere informatie

Opvoeding & Ontwikkeling

Opvoeding & Ontwikkeling MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling MEE is een organisatie voor iedereen met een beperking of chronische ziekte. MEE biedt

Nadere informatie

De geest is goed, maar het lichaam is versleten tekst PATRICK MEERSHOEK foto s AD NUIS

De geest is goed, maar het lichaam is versleten tekst PATRICK MEERSHOEK foto s AD NUIS IK HEB EEN SCHANDELIJK HOOG IQ. Ik lees kranten in zeven talen. Ik heb vroeger veel in het buitenland gezeten. De actualiteit houd ik met hartstocht bij, maar naar de televisie kijk ik niet en naar de

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Inhoudsopgave...2. Voorwoord...3. Inleiding...3. Hoofdstukken...4. 1. Wat is een verpleeghuis?...4. 2. De geschiedenis van het verpleeghuis...

Inhoudsopgave...2. Voorwoord...3. Inleiding...3. Hoofdstukken...4. 1. Wat is een verpleeghuis?...4. 2. De geschiedenis van het verpleeghuis... Naam: School: Groep: 8 Laurens Tap De Trinoom Datum: 10 december 2012 Hoofdstuk: Inhoudsopgave Pagina 1 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave...2 Voorwoord...3 Inleiding...3 Hoofdstukken...4 1. Wat is een verpleeghuis?...4

Nadere informatie

Mantelzorg en mantelzorgondersteuning

Mantelzorg en mantelzorgondersteuning Welzijn Ouderen Thuisadministratie Mantelzorg en mantelzorgondersteuning Voor iedereen in Amsterdam-Noord. Dus ook voor u! Doras Maatschappelijke dienstverlening Amsterdam-Noord Mantelzorg en mantelzorgondersteuning

Nadere informatie

ANBI en communicatie. Margriet Cobben Hoofd Communicatie SupportPunt

ANBI en communicatie. Margriet Cobben Hoofd Communicatie SupportPunt ANBI en communicatie Margriet Cobben Hoofd Communicatie SupportPunt Inhoud presentatie 1 Wat is ANBI waard? 2 Fondswerving in Nederland 3 Plan van aanpak 4 Ondersteuning SupportPunt Wat is ANBI waard?

Nadere informatie

Jaarverslag 2012. Sensoor Oost Nederland, waar luisteren naar elkaar nog heel gewoon is.

Jaarverslag 2012. Sensoor Oost Nederland, waar luisteren naar elkaar nog heel gewoon is. Jaarverslag 2012 Sensoor Oost Nederland, waar luisteren naar elkaar nog heel gewoon is. w m Een vrijwilliger vertelt... Werken bij Sensoor Oost Nederland geeft mij een voldaan gevoel. Het gevoel van iets

Nadere informatie

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.

Nadere informatie

Stichting SQPN Jaarverslag voor 2010

Stichting SQPN Jaarverslag voor 2010 Stichting SQPN Jaarverslag voor 2010 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Activiteiten... 4 Publiciteit... 5 Externe Contacten... 5 Interne Organisatie... 5 Conclusies en aanbevelingen... 6 Stichting SQPN - Jaarverslag

Nadere informatie

Verslag. Van gisteren weet ik niks meer. Zorgen voor een beter leven voor mensen met dementie en hun naasten. Een terugblik in feiten en cijfers

Verslag. Van gisteren weet ik niks meer. Zorgen voor een beter leven voor mensen met dementie en hun naasten. Een terugblik in feiten en cijfers Van gisteren weet ik niks meer Alzheimer Nederland IN 2010 Een terugblik in feiten en cijfers Verslag Zorgen voor een beter leven voor mensen met dementie en hun naasten BLIK OP ALZHEIMER Een paar jaar

Nadere informatie

Dementie op jonge leeftijd

Dementie op jonge leeftijd Dementie op jonge leeftijd Gea Broekema-Procházka Alzheimer Nederland 17 april 2015 Jonge mensen met dementie; een groep in beweging! Inhoud: 1. Wie we zijn 2. Feiten, cijfers en urgentie 3. Behoeften

Nadere informatie

Steun voor mensen met kanker aan:

Steun voor mensen met kanker aan: vereniging voor mensen met blaas- of nierkanker Steun voor mensen met kanker aan: blaas nier nierbekken urineleider plasbuis Steun voor u Steeds meer mensen worden geconfronteerd met blaas- of nierkanker.

Nadere informatie

Wijkaanpak. bekendheid, betrokkenheid en communicatie

Wijkaanpak. bekendheid, betrokkenheid en communicatie Afdeling Onderzoek & Statistiek Gemeente Deventer Karen Teunissen April 2006 Inhoudsopgave Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Bekendheid en betrokkenheid 4 Samenvatting 8 Hoofdstuk 2 Communicatie 9 Samenvatting 12

Nadere informatie