Dienstdoen door aios op de huisartsenpost

Transcriptie

1 Dienstdoen door aios op de huisartsenpost Ontwikkeling van een visitatie-instrument voor de huisartsenpost en de resultaten van zeven posten drs. Constance Schuler drs. Judith Visser dr. Paul Giesen Nederlands Kennisnetwerk Huisartsenposten en Spoedzorg Afd. IQ healthcare UMC St Radboud, Nijmegen Nijmegen, april 2011 Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door Stichting SBOH In opdracht van Stichting SBOH en Huisarts Opleiding Nederland

2 Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare) Missie Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare) is een internationaal topcentrum voor onderzoek, onderwijs en ondersteuning op het gebied van kwaliteit, veiligheid en innovatie in de gezondheidszorg. Daarmee willen we bijdragen aan effectieve, veilige, patiëntgerichte en ethisch verantwoorde patiëntenzorg. Onze ambities - Uitvoeren van hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek op het gebied van kwaliteit en veiligheid in de zorg. Bij een internationale visitatie werd IQ healthcare neergezet als 'excellent' en 'world leading' op het terrein van kwaliteit en patiëntveiligheid van de zorg. - Verzorgen van onderwijs op het gebied van kwaliteit en veiligheid van zorg. - Ondersteunen van zorgaanbieders, beleidsmakers, beroeps- en patiëntenorganisaties, instellingen, zorgverzekeraar en overheden bij de implementatie van optimale patiëntenzorg. IQ healthcare is een onafhankelijke, zelfstandige afdeling van het UMC St Radboud. Het instituut is actief in de eerstelijnsgezondheidszorg, de intra- en transmurale zorg, paramedische wetenschappen, verplegingswetenschap en ethiek. In het instituut werken ruim 120 mensen. Het team is ervaren, deskundig en sterk door haar multiprofessionele samenstelling van artsen, verpleegkundigen, paramedici, gezondheidswetenschappers, epidemiologen, sociale wetenschappers en ethici. Belangrijke thema s Implementatie van richtlijnen en best practices Meten en evalueren van innovaties in de zorg Patiëntveiligheid en veiligheidsmanagement Professionele ontwikkeling van klinische professionals Ethische en morele aspecten van kwaliteit en veiligheid Versterken van de rol van patiënten in de zorg Indicatorontwikkeling, transparantie en publieksinformatie Integrale zorg, ketenzorg en disease management Leefstijl, zelfmanagement en therapietrouw voor patiënten Zorg voor kwetsbare ouderen en palliatieve zorg Contact IQ healthcare UMC St Radboud Huispost 114 Postbus HB Nijmegen Telefoon: Fax: info@iq.umcn.nl Bezoekadres: Geert Grooteplein 21, route 114 Nijmegen.

3 Dienstdoen door aios op de huisartsenpost Ontwikkeling van een visitatie-instrument voor de huisartsenpost en de resultaten van zeven posten

4 Colofon Financiering Projectbureau Aios op de huisartsenpost ; initiatief van Huisartsopleiding Nederland en SBOH Projectleiding P. Giesen (huisarts senior onderzoeker, IQ healthcare) Projectuitvoering C. Schuler (onderwijskundige onderzoeker, IQ healthcare) J. Visser (huisarts onderzoeker, IQ healthcare) Begeleidingscommissie Yvonne Guldemond-Hecker (huisartsopleider, medewerker Huisartsopleiding Nederland, hoofd projectbureau aios op de HAP ) Annette van der Laan (senior beleidsmedewerker SBOH, projectcoördinator aios op de HAP ) Wim Verstappen (huisarts, medisch adviseur huisartsenpost HOV) Elize Oosterling (onderwijskundige CINOP) André van Zwol (beleidsmedewerker Vereniging van Huisartsenposten Nederland) Hansmaarten Bolle (directeur Vereniging van Huisartsenposten Nederland) Floris van den Berg (aios en lid ROVAH Nijmegen) april Dienstdoen door aio's op de HAP

5 Voorwoord De SBOH (werkgever van huisartsen in opleiding), Vereniging Huisartsenposten Nederland (VHN) en Huisartsopleiding Nederland hebben kwaliteitseisen en randvoorwaarden geformuleerd waaraan de opleiding van huisartsen op de huisartsenpost moet voldoen ( Leidraad voor het leren dienstdoen, Guldemond-Hecker, 2009). Om de kwaliteit van deze opleiding in kaart te brengen, is door de afdeling IQ healthcare van het UMC St Radboud Nijmegen een enquête onder aios (huisartsen in opleiding) en een visitatieinstrument voor huisartsenposten ontwikkeld. Hierbij werd de Leidraad als basis gebruikt. Met de ontwikkeling van deze meetinstrumenten, willen we bijdragen aan de kwaliteit van de opleiding van aios op de huisartsenpost. Voor u ligt het deelrapport waarin de ontwikkeling van het visitatie-instrument voor de huisartsenpost wordt beschreven. Tevens wordt verslag gedaan van de resultaten van zeven gevisiteerde huisartsenposten. Wij willen Yvonne Guldemond-Hecker, hoofd projectbureau en Annette van der Laan, projectcoördinator van het project Aios op de Huisartsenpost, hartelijk danken voor hun ondersteuning bij dit onderzoek. Verder danken wij de begeleidingscommissie en de leden van het expertpanel voor hun ingebrachte expertise en ervaring. Tot slot willen we de (medewerkers van) huisartsenposten, de opleidingscoördinatoren, de opleiders en aios, die deelgenomen hebben aan deze pilotstudie danken voor hun relevante en zinvolle bijdrage aan dit onderzoek. drs. Constance Schuler, onderwijskundige-onderzoeker drs. Judith Visser, huisarts-onderzoeker dr. Paul Giesen, huisarts senior onderzoeker en projectleider IQ healthcare, april 2011 april Dienstdoen door aio's op de HAP

6 april Dienstdoen door aio's op de HAP

7 Inhoudsopgave pagina Colofon 2 Voorwoord 3 Samenvatting 7 1. Inleiding Achtergrond Doel van het onderzoek Opbouw van het rapport Methode Ontwikkeling van het visitatie-instrument: de voorbereidingsfase Ontwikkeling van het visitatie-instrument: de kwalitatieve fase Het ontwerp van het visitatie-instrument Resultaten Inleiding Organisatorische randvoorwaarden voor het opleiden van aios op de post Faciliteiten op de post De rol van de opleidingscoördinator op de post Conclusie en Discussie Ontwikkeling visitatie-instrument Conclusies deelvragen van het visitatie-instrument Aanbevelingen Aanbevelingen voor de huisartsenposten Aanbevelingen voor de huisartsopleidingsinstituten Aanbevelingen voor de SBOH en Huisarts Opleiding Nederland 38 Referenties 39 Gebruikte afkortingen 40 Bijlagen: 41 Bijlage 1: Overeenkomsten HKZ normen en vereisten uit Leidraad Diensten 41 Bijlage 2: Overzicht leden begeleidingscommissie en expertpanels 42 Bijlage 3: Resultaten literatuursearch pubmed 43 Bijlage 4: Gesprekken met betrokkenen uit het veld in de voorbereidende fase 45 Bijlage 5: Tabel meetaspecten visitatie-instrument 47 Bijlage 6: Opmerkingen begeleidingscommissie en expertpanel concept-versie 1 49 visitatie-instrument Bijlage 7: Minimale vereisten en gewenste voorzieningen voor de Huisartsenpost 52 Bijlage 8: Bevindingen pilot 1 bruikbaarheid en haalbaarheid visitatie instrument 54 Bijlage 9: Reacties begeleidingscommissie en expertpanel op concept-versie 2 57 visitatie-instrument Bijlage 10: Brief aan de HDS met verzoek tot deelname 59 Bijlage 11: Advies inbedding visitatie-instrument Aios op de huisartsenpost 62 april Dienstdoen door aio's op de HAP

8 pagina Informatieverzameling visitatie-instrument: Bijlage 12: Vragenlijst voor de huisartsenpost 65 Bijlage 13: Vragenlijst voor de opleidingscoördinator 67 Bijlage 14: Telefonische vragenlijst voor de opleider 73 Bijlage 15: Telefonische vragenlijst aios 77 april Dienstdoen door aio's op de HAP

9 Samenvatting Inleiding Door de komst van huisartsenposten is de organisatie van de huisartsgeneeskundige zorg buiten kantooruren gewijzigd en dit heeft ook gevolgen voor de aios (arts in opleiding tot specialist) huisartsgeneeskunde. In de Leidraad voor het leren dienstdoen 1 staan kwaliteitseisen en randvoorwaarden beschreven voor het leren dienstdoen door aios op een huisartsenpost. Om te onderzoeken in hoeverre deze kwaliteitseisen en randvoorwaarden in de praktijk nageleefd worden, zijn een enquête en een visitatie-instrument ontwikkeld. In dit deelrapport worden de ontwikkeling van het visitatie-instrument en de resultaten van de pilotstudie op zeven huisartsenposten beschreven. De centrale vraag van het visitatie-instrument is: In hoeverre voldoet de huisartsenpost als stageplaats voor aios aan de randvoorwaarden zoals beschreven in de Leidraad diensten? Methode Om de centrale vraag te beantwoorden is gekozen voor de visitatiemethode. Hierbij wordt een visitatie-instrument ontwikkeld bestaande uit gestructureerde vragenlijst(en), een rondleiding en gesprekken. Het doel van een visitatie is het in gang zetten van een proces van continue kwaliteitsmeting en verbetering. De voorbereidingsfase van het ontwikkelen van het visitatie-instrument bestond uit het samenstellen van een begeleidingscommissie, een expertpanel, het doen van literatuuronderzoek, het voeren van oriënterende gesprekken en het bestuderen van bestaande visitatieinstrumenten. In de kwalitatieve ontwikkelingsfase werd de eerste conceptversie van het visitatie-instrument ontwikkeld. Dit concept werd eerst voorgelegd aan de begeleidingscommissie en daarna aan het expertpanel. Na elke commissie- of panelronde is het instrument bijgesteld op basis van de opmerkingen. Vervolgens is de eerste pilotstudie met het instrument uitgevoerd bij huisartsenpost Assen. Na bijstelling naar aanleiding van de ervaringen die opgedaan zijn, heeft weer een ronde langs begeleidingscommissie en expertpanel plaatsgevonden. In de periode van september 2010 tot januari 2011 zijn zes huisartsenposten gevisiteerd. Na elke post zijn aanpassingen gedaan in de vragenlijsten, de procedure van benaderen van de respondenten of de werkwijze tijdens het locatiebezoek. Resultaten Organisatorische randvoorwaarden De opleiders en aios op de zeven huisartsenposten zijn over het algemeen tevreden over het dienstdoen. De sfeer op een post wordt als prettig ervaren. Op alle gevisiteerde posten vinden introductiecursussen plaats. Bij zes van de zeven posten kunnen derdejaars aios zelfstandig diensten verrichten in de functies van consult- en visitearts, zonder dat de opleider fysiek aanwezig is. Er vindt door de posten geen actieve controle plaats van de aanwezigheid van een bekwaamheidsverklaring bij een zelfstandige aios. Vijf van de zeven posten hebben een eigen protocol over aios op de huisartsenpost opgesteld, maar de helft van de hierover bevraagde opleiders en meer dan de helft van de aios zijn hier niet bekend mee. april Dienstdoen door aio's op de HAP

10 Op drie gevisiteerde posten (die hierover bevraagd zijn) blijken veel U1 ritten in eerste instantie door de ambulancedienst gedaan te worden (first responder). Van spoedeisende situaties kan op die posten door aios weinig geleerd worden. Het grootste deel van de opleiders heeft voldoende tijd hebben voor coachen en nabespreken maar komt niet toe aan een patiëntoverstijgend leergesprek en verwacht geen tijd te hebben op de post voor het nabespreken van video-opnames. Het houden van een leergesprek is juist belangrijk voor de reflectie op het leren en daarmee op het leereffect. Ongeveer de helft van de opleiders vindt weinig verschil tussen het leren op de post en in de praktijk. De andere helft vindt dat op de post veel geleerd kan worden over bijvoorbeeld communicatie, samenwerking, spoedeisende en onverwachte situaties bij onbekende patiënten. Het is opleiders vaak niet duidelijk wat er van ze verwacht wordt ten aanzien van het opleiden van hun aios en welke competenties aios op de post moeten leren. Er zijn geen specifieke competenties voor de post geformuleerd/vastgesteld door de opleidingsinstituten. Alle opleiders en aios hebben de Leidraad voor het leren dienstdoen ontvangen van het huisartsopleidingsinstituut. De huisartsopleidingsinstituten behandelen in het scholingsprogramma weinig tot geen onderwerpen omtrent het opleiden op de post, noch de Leidraad. Faciliteiten op de post Alle zeven posten beschikken meestal over voldoende en volledig ingerichte spreekkamers. Leermiddelen die aios inzicht geven in hoeverre de competenties op de post beheerst worden, zoals videoapparatuur of een elektronisch feedbacksysteem zijn op vijf van de zeven posten niet aanwezig. Op bijna alle posten is voldoende en functioneel bruikbaar instrumentarium en verbandmateriaal aanwezig. Medische naslagwerken zijn op alle posten te bereiken via internet en de protocollen van de post op extra- of intranet. De rol van de opleidingscoördinator Alle opleidingscoördinatoren regelen en bewaken de randvoorwaarden zoals het organiseren van de introductiecursus, het regelen van videoapparatuur en het organiseren van het zelfstandig dienst doen. Meer dan de helft van de geïnterviewde opleiders is niet op de hoogte dat er een opleidingscoördinator op de post is en wat hun rol is. De opleidingscoördinatoren hebben weinig tot geen overleg met opleiders en aios. Conclusies Zijn de organisatorische randvoorwaarden op de huisartsenpost voor het leren dienstdoen van aios vastgelegd en geïmplementeerd? Aan de organisatorische randvoorwaarden is door de posten gedeeltelijk voldaan. Bij alle gevisiteerde posten wordt een introductiecursus gehouden en bij de meeste posten kunnen aios zelfstandig dienstdoen in de functies van consult- en visite-arts, zonder dat de opleider op de post aanwezig is. De bekwaamheid bij zelfstandig dienstdoen van een aios wordt bij aanvang van een zelfstandige dienst op de posten niet actief gecontroleerd. Er is meestal onvoldoende tijd op de post voor een patiëntoverstijgend leergesprek. De opleidingsinstituten spelen ook een belangrijke rol in het realiseren van de randvoorwaarden voor het opleiden op de post. Dit betreft het bekendmaken met en implementeren van de Leidraad Diensten onder opleiders en aios. Opleiders weten vaak niet wat er van hen verwacht wordt op de post. Competenties en onderliggende gedragscriteria zijn voor het opleiden op de post dan ook nog niet geformuleerd/ april Dienstdoen door aio's op de HAP

11 vastgesteld. Er wordt op de betrokken opleidingsinstituten in het terugkomdagonderwijs voor aios cq. het scholingsprogramma voor opleiders weinig tot geen aandacht besteed aan het leren dienstdoen op de post. De regelingen uit de Leidraad zijn bij opleiders en aios onvoldoende geïmplementeerd. Zijn de middelen beschikbaar op de huisartsenpost die nodig zijn om dienst te leren doen? Op alle posten zijn s avonds en s nachts meestal voldoende spreekkamers aanwezig. In het weekend overdag, wanneer er al meer huisartsen dienstdoen en bovendien soms nurse practitioners aanwezig zijn, kan er een tekort aan spreekkamers ontstaan. Randvoorwaarden die het leren van aios op de post bevorderen, zoals het kunnen opnemen van consulten op video en gebruik kunnen maken van een feedbacksysteem, zijn op de meeste gevisiteerde posten niet gerealiseerd. Vervult de opleidingscoördinator de functie van coördinator inhoud en logistiek en intermediair tussen betrokken partijen voor de opleiding van aios op de post? De opleidingscoördinatoren blijken allemaal betrokken te zijn bij de opzet en uitvoering van de introductiecursus voor aios op de post en het regelen en bewaken van randvoorwaarden van het opleiden, waaronder overleg rondom videoapparatuur en leertijd. De overige taken beschreven in de Leidraad worden niet door coördinatoren uitgevoerd. Het is de vraag of het niet voldoen aan de taken te maken heeft met het niet toekomen aan deze taken of dat de taken als niet passend ervaren worden bij de functie. De opleidingscoördinatoren vervullen de functie van intermediair voor het management van de post en het opleidingsinstituut. Dit gebeurt echter nauwelijks voor opleiders en aios, waarmee weinig tot geen contact is. Aanbevelingen Belangrijkste aanbevelingen voor de huisartsenposten Een aanbeveling is om te kijken of meer leertijd tijdens een dienst op de post te realiseren is voor een overstijgend leergesprek of nabespreking van video-opnames. Een feedbacksysteem en videoapparatuur zijn middelen waarmee aios inzicht kunnen krijgen in hun eigen functioneren. Een aanbeveling is om zowel een feedbacksysteem als videoapparatuur op de post te realiseren. Om zeker te zijn dat een aios bekwaam wordt geacht zelfstandig dienst te doen, de bekwaamheidsverklaringen actief controleren bij aanvang van een zelfstandige dienst van een aios. Belangrijkste aanbevelingen voor de huisartsopleidingsinstituten Een aanbeveling is om competenties vast te stellen voor het sturen van het leren op de post en het toetsen van de bekwaamheid van aios. Het verdient aanbeveling een scholingsprogramma te ontwikkelen voor de opleiders waarin de verwachtingen, verantwoordelijkheden, de te leren competenties, en de administratieve regelingen worden besproken. Op posten waar U1 ritten aan de ambulance worden overgedragen doen aios geen ervaring op met spoedeisende situaties. Om ervaring op te doen kunnen aios dan bijvoorbeeld als stage dienstdoen bij de ambulancedienst. april Dienstdoen door aio's op de HAP

12 Belangrijkste aanbevelingen voor SBOH en Huisartsopleiding Nederland Het visitatie-instrument inzetten als instrument om de implementatie van de Leidraad te stimuleren én tegelijkertijd als (kwaliteits)meting om de randvoorwaarden voor het leren op de post te meten en helpen verbeteren. Bepaal samen met de opleidingsinstituten de competenties die behaald moeten worden op de post en neem deze op in de Leidraad, zodat opleiders en aios weten wat geleerd moet worden. Een aanbeveling voor beoordeling is het ontwikkelen van een valide en betrouwbaar (al dan niet landelijk) toetsinstrument om de te behalen competenties van aios op de post meer objectief in kaart te brengen. april Dienstdoen door aio's op de HAP

13 1. Inleiding 1.1 Achtergrond Door de komst van huisartsenposten in Nederland, is de organisatie van de diensten buiten kantooruren voor de huisarts wezenlijk veranderd. Het aantal diensturen is sterk gereduceerd van 20 naar 4 diensturen per week en de dienst is van een aanwezigheidsdienst veranderd in een werkdienst 1,3,15. Deze wijziging in de dienstorganisatie heeft niet alleen gevolgen voor de huisarts, maar ook voor de aios en de huisartsenopleiding. Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar het functioneren van de huisartsenposten vanuit huisarts- en patiëntperspectief 1,12,16, zijn er geen Nederlandse publicaties te vinden over de werkbeleving en opleiding van aios op de huisartsenpost. In Engeland, Schotland en Wales is wel gepubliceerd over opvattingen van aios huisartsgeneeskunde met betrekking tot de verschillende aspecten van dienstdoen buiten kantooruren. In Engeland is door middel van een vragenlijst onderzoek gedaan naar de ervaringen en onderwijsbehoeften van aios. Hieruit bleek vooral behoefte aan scholing op het gebied van telefonische triage, het afleggen van visites en verwijzen 8. In Schotland is een vergelijkend onderzoek verricht tussen opleiders en aios met betrekking tot zelfvertrouwen in de zorgverlening en het verwijzen naar het ziekenhuis buiten kantooruren 10. Tevens is een artikel geschreven over de visie van aios en opleiders op het doen van diensten in Engeland, waar er een verandering optreedt van steeds meer uitbesteding van diensten. Daarin wordt beschreven dat zowel opleiders als aios het belangrijk vinden dat meer aandacht gaat naar het beoordelen van competenties in plaats van het verplicht stellen van een minimaal aantal diensten 9. Uit de resultaten van een enquête uitgezet in Wales, blijkt dat de aios tevreden zijn over de supervisie en de geleerde vaardigheden tijdens het dienstdoen. Echter het gebruik en inhoud van het werkboek worden als minder positief beoordeeld 8. Er bestaat veel onduidelijkheid over de wijze waarop aios het meest optimaal kunnen leren dienstdoen op de huisartsenpost, zonder de kwaliteit van zorg aan te tasten. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de dienstfrequentie en de mate van zelfstandig mogen werken 13. De aios neemt deel aan de diensten zoals deze voor de opleider zijn ingeroosterd. Dit betekent dat bij uitbesteding van diensten of weinig afwisseling in de verschillende taakgebieden (consultarts, visite-arts, telefoonarts) de aios het risico loopt te weinig ervaring op te doen met het doen van diensten in de verschillende taakgebieden. Behalve hoeveelheid en variatie in de verschillende dienstsoorten is het van belang dat de aios voldoende kennis en vaardigheden op het gebied van acute problematiek opdoet, goede supervisie van de opleider ontvangt en de mogelijkheid krijgt om zelfstandig te leren werken tijdens een dienst. De huisartsenpost vervult hierbij een belangrijke faciliterende functie om een goed opleidingsklimaat voor de aios te realiseren 5. Om heldere richtlijnen te formuleren voor de opleiding van aios op de huisartsenpost is een projectgroep aios op de huisartsenpost opgericht, o.a. bestaande uit vertegenwoordigers van de SBOH, de Vereniging Huisartsenposten Nederland en de Huisartsopleiding Nederland. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de Leidraad voor het leren dienstdoen 5. Hierin staan kwaliteitseisen en randvoorwaarden beschreven voor het leren dienstdoen op een huisartsenpost. De vraag is echter in hoeverre deze kwaliteitseisen en randvoorwaarden in de huidige praktijk nageleefd worden. april Dienstdoen door aio's op de HAP

14 1.2 Doel van het onderzoek Het ontwikkelen van twee valide, betrouwbare en bruikbare meetinstrumenten om de aanwezigheid van kwaliteitseisen en randvoorwaarden van de opleiding van aios op huisartsenposten, zoals beschreven in de Leidraad diensten, in kaart te brengen. De twee meetinstrumenten zijn: 1) Een enquête 2) Een visitatie-instrument Naast het ontwikkelen van deze meetinstumenten, zullen ook de eerste resultaten van het uitzetten van de instrumenten in twee deelrapporten worden beschreven Centrale vraag en deelvragen voor de enquête Centrale vraag enquête: Wat zijn de ervaringen van de aios met betrekking tot het doen van diensten en in hoeverre voldoet het leren dienstdoen aan de kwaliteitseisen, zoals beschreven in de Leidraad Diensten? Deelvragen enquête: 1) Hoeveel en welke diensten heeft de aios op de huisartsenpost gedaan? 2) Hoe ervaart de aios de organisatie van de diensten door de huisartsenpost? 3) Welk (terugkomdag) onderwijs met betrekking tot het leren dienst doen heeft de aios ontvangen en sluit dit onderwijs aan bij het dienst doen op de huisartsenpost? 4) Ervaart de aios de huisartsenpost als een uitnodigende plek om te leren? 5) Vindt de aios dat tijdens het dienst doen de noodzakelijke kennis en vaardigheden geleerd worden? 6) Hoe ervaart de aios de begeleiding door de opleider bij het leren dienst doen? Centrale vraag en deelvragen voor het visitatie-instrument Centrale vraag visitatie-instrument: In hoeverre voldoet de huisartsenpost als stageplaats voor aios aan de randvoorwaarden, zoals beschreven in de Leidraad diensten? Deelvragen visitatie-instrument: 1) Zijn de organisatorische randvoorwaarden op de huisartsenpost voor het leren dienstdoen van aios vastgelegd en geïmplementeerd? 2) Zijn de middelen beschikbaar op de huisartsenpost die nodig zijn om dienst te leren doen? 3) Vervult de opleidingscoördinator de functie van intermediair en coördinator inhoud en logistiek voor de opleiding van aios op de post? 1.3 Opbouw van het rapport In dit deelrapport wordt de ontwikkeling van het visitatie-instrument besproken (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt verslag gedaan van de resultaten van de pilotstudie verricht onder zeven huisartsenposten in de periode tussen juni 2010 en januari Vervolgens worden in hoofdstuk 4 de discussie en conclusies beschreven. In hoofdstuk 5 volgen de aanbevelingen, ingedeeld naar aanbevelingen voor de huisartsenposten, aanbevelingen voor de huisartsopleidingsinstituten en aanbevelingen voor de SBOH en Huisartsopleiding Nederland. april Dienstdoen door aio's op de HAP

15 2. Methode 2.1 Ontwikkeling van het visitatie-instrument: de voorbereidingsfase Voordat met de daadwerkelijke ontwikkeling van het instrument is begonnen zijn de volgende voorbereidende activiteiten uitgevoerd: het uitzoeken van de mogelijkheid de visitatie te koppelen aan het HKZ Certificatieschema van de Huisartsendienstenstructuren, het samenstellen van een begeleidingscommissie, het samenstellen van een expertpanel, het doen van literatuuronderzoek, bekijken van andere visitatie- of accreditatie-instrumenten rond huisarts en opleiden en er zijn oriënterende gesprekken gevoerd met betrokkenen uit het veld Koppeling visitatie aan het HKZ certificatieschema Alvorens het visitatie-instrument te ontwikkelen, moest duidelijkheid komen in hoeverre het visitatie-instrument gekoppeld kan worden aan het HKZ certificatieschema Huisartsendienstenstructuren. Het HKZ schema betreft certificering op HDS niveau. Aios worden opgeleid binnen een specifieke post. De aanwezige faciliteiten en organisatie van een post kunnen per locatie zeer verschillend zijn. Binnen het HKZ certificatieschema zijn normen opgenomen, die overeenkomen met vereisten uit de Leidraad Diensten (bijlage 1). Bij een audit wordt gekeken naar het voldoen aan deze beschreven normen en onvoldoende antwoord gegeven op de onderzoeksvraag: In hoeverre de post als stageplaats voor aios voldoet aan de randvoorwaarden zoals beschreven in de Leidraad Diensten. Aios hebben op de post een aparte positie; zij zijn geen medewerkers in loondienst van de post en de post is geen opleidingsinstituut. Bovendien behoort het opleiden niet tot het primaire proces van een huisartsenpost. Binnen de HKZ audit zou dit een klein onderdeel vormen. Auditeurs binnen HKZ meten de kwaliteit van een HDS als organisatie en bekijken daarbij o.a. of kwaliteitsmetingen, zoals patiënttevredenheid of werkdruk onderzoek wordt uitgevoerd en wat de resultaten daarvan zijn aan de hand van rapporten (auditproces bijlage 1). Het visitatie-instrument zou voor een post kunnen dienen als bewijsvoering dat kwaliteitsmetingen plaatsvinden De begeleidingscommissie Bij aanvang van het project is een begeleidingscommissie samengesteld. Deze commissie heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van zowel de enquête als het visitatie-instrument. De volgende personen zaten in deze commissie: een senior beleidsmedewerker van de SBOH, de voorzitter van het projectbureau aios op de HAP tevens huisarts, auteur van de Leidraad en verbonden aan Huisartsopleiding Nederland, een medisch adviseur van een huisartsenpost, een onderwijskundige, een beleidsmedewerker van de VHN, de directeur van de VHN en een eerstejaars aios (bijlage 2). De begeleidingscommissie is in de periode van september 2009 tot december 2010 vijf keer bijeengekomen voor een overleg. De begeleidingscommissie had de volgende taken: Bekijken of de uitvoering van het project aansluit bij het projectplan en de Leidraad Diensten ; In de gaten houden van de grote lijn van het project; Vaststellen van de te meten aspecten (reikwijdte en begrenzing van het onderzoek); Becommentariëren van de opzet en inhoud van de meetinstrumenten; Bespreken van de belangrijkste bevindingen en verbeterpunten die voortkomen uit het onderzoek; april Dienstdoen door aio's op de HAP

16 Elkaar informeren over landelijke ontwikkelingen ten aanzien van onderwerpen die van belang kunnen zijn voor de uitvoering van het project (aios, huisartsenposten, huisartsenopleiding, overlap met andere reeds bestaande instrumenten enz.) Informeren van de achterban Het expertpanel Voor het meedenken over en kritisch beoordelen van het visitatie-instrument is bij aanvang van het project een expertpanel samengesteld (bijlage 2). Het expertpanel van het visitatie-instrument bestond uit de vijf volgende personen: Een beleidsmedewerker en expert accreditatie/certificatie van een Huisartsen Diensten Structuur (HDS); een huisarts, opleider en accrediteur van NHG praktijkaccreditering (NPA); een huisarts, medisch adviseur, coördinator aios op de HAP van een huisartsopleiding, tevens visitator van huisartsopleidingsinstituten; een huisarts, senior wetenschappelijk medewerker van het Nederlands Huisarts Genootschap (NHG); een kwaliteits- en klachtenfunctionaris van een Huisartsen Diensten Structuur (HDS). Het expertpanel is gevraagd om het visitatie-instrument te beoordelen op de volgende punten: De opzet/werkwijze van het instrument; de inhoud van het instrument; welk medisch instrumentarium opgenomen moet worden in deze visitatie; welke naslagwerken/richtlijnen/protocollen/formularium opgenomen moeten worden in deze visitatie; de formulering van de vragen en de antwoordcategoriën in de vragenlijsten; overige opmerkingen Literatuuronderzoek Naast het kennis nemen van de Leidraad voor het leren dienstdoen 1, hetgeen gediend heeft als hoofddocument voor de opzet van het visitatie-instrument, heeft een literatuuronderzoek plaatsgevonden. Bij dit literatuuronderzoek is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: Literatuurlijst Eindrapport Diensten Archief tijdschriften (Huisarts en Wetenschap, Medisch Contact, Nederlands tijdschrift van de Geneeskunde) Pubmed (ondersteuning zoekstrategie vanuit de medische bibliotheek). (bijlage 3) Scopus. Hierbij is gebruik gemaakt van de volgende zoektermen: gp registrar AND out-ofhours. Literatuurlijst artikelen/scripties uitgegeven door Nederlands Kennisnetwerk huisartsenposten en spoedzorg; Literatuurverwijzingen TNO rapport: werksituaties van HAIO Website: bibliotheek van Raadplegen internationaal netwerk opgezet door IQ healthcare (Engeland, Schotland, Wales, Denemarken, Noorwegen, Zwitserland) met de vraag naar relevante overeenkomstige onderzoeken, geschreven artikelen en contactpersonen. Dit heeft geen artikelen opgeleverd. april Dienstdoen door aio's op de HAP

17 Bij dit literatuuronderzoek bleek dat nationaal en internationaal weinig over dit onderwerp is gepubliceerd Oriënterende gesprekken De oriënterende gesprekken waren bedoeld om een indruk te krijgen van de visie op het doen van diensten door verschillende betrokkenen uit het veld. Met de volgende personen zijn gesprekken gevoerd (zie ook bijlage 4): Een huisarts, coördinator 1 ste jaar en poortstage, huisartsopleiding Nijmegen; een beleidsmedewerker van de VHN; twee opleiders van huisartsopleiding Utrecht; drie eerstejaars aios huisartsopleiding Nijmegen; een medisch adviseur huisartsenpost Nijmegen (CHN), tevens coördinator aios op de HAP ; een onderwijskundige, huisartsopleiding Erasmus MC; een senior beleidsmedewerker van de SBOH; een huisarts-onderzoeker, van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Nijmegen Bestuderen bestaande visitatie-/accreditatie instrumenten Om overlap met andere visitatie-/accreditatie instrumenten rond huisarts en opleiden te voorkomen zijn een aantal bestaande instrumenten onderzocht en gesprekken gevoerd met ontwikkelaars en/of visitatoren van deze instrumenten. Daarnaast is een advies geschreven voor SBOH en Huisartsopleiding Nederland voor de inbedding van het visitatie-instrument in bestaande landelijke kwaliteitsinstrumenten (bijlage 11). De volgende visitatie/accreditatie instrumenten zijn onderzocht: PAUK-H (Permanente Audit Kwaliteit Huisartsopleidingen) Een model voor kwaliteit, kwaliteitstoetsing en kwaliteitsbevordering van de huisartsopleiding; Indicatorenproject kwaliteit huisartsopleiding: Betreft prestatie-indicatoren voor de huisartsopleiding; NHG Praktijk Accreditering (NPA), een kwaliteitsvisitatie van de huisartspraktijken; Kwaliteitmeetinstrument opleiders, een beoordeling van de opleiders middels een vragenlijst op basis van de competenties van de opleider. Met de volgende vertegenwoordigers/experts van reeds bestaande visitatie-/certificatieinstrumenten zijn gesprekken gevoerd (bijlage 4): Twee beleidsmedewerkers Stichting HKZ; De ontwikkelaar van de visitatie van de huisartspraktijken (nu NHG praktijkaccreditering); Een vertegenwoordiger en accrediteur NHG Praktijk Accreditering (NPA); De directeur NHG Praktijk Accreditering (NPA); Een expert visitatie-instrumenten co-schappen, Erasmus MC; De ontwikkelaar/adviseur Permanente Audit Kwaliteit Huisartsopleidingen (Pauk-H). De ontwikkelaar van het opleidersmeetinstrument (vragenlijst) Geen van bovenstaande visitatie-/accreditatie instrumenten meet aspecten die betrekking hebben op het opleiden van aios op de post. Wel is besloten om geen specifieke vragen op te nemen over de kwaliteit van de opleider, omdat dit in het opleidersmeetinstrument al aan de orde komt. april Dienstdoen door aio's op de HAP

18 2.2 Ontwikkeling van het visitatie-instrument: de kwalitatieve fase Op basis van de voorbereidingsfase, het literatuuronderzoek, bestudering van andere visitatie en accreditatie instrumenten en de oriënterende gesprekken, is een lijst opgesteld van meetaspecten die binnen het visitatie-instrument gemeten zouden kunnen worden. (bijlage 5) Deze lijst met meetaspecten is voorgelegd aan de leden van de begeleidingscommissie. Aan hen is gevraagd de relevantie van ieder item te beoordelen. Na afstemming met de begeleidingscommissie is op basis van de aangepaste meetaspectenlijst het eerste concept van het visitatie-instrument ontwikkeld. De ontwikkeling van het visitatie-instrument heeft een cyclisch proces doorlopen zoals hieronder in figuur 1 grafisch is weergegeven. Figuur 1: Proces ontwikkeling visitatie-instrument Eerste conceptversie visitatie-instrument De eerste opzet van het visitatie-instrument is bekeken en beoordeeld door de begeleidingscommissie, waarna deze versie is aangepast. Vervolgens is de aangepaste versie aan het expertpanel voorgelegd. Gevraagd werd kritisch te kijken naar de opzet en inhoud van het instrument. De opmerkingen van de begeleidingscommissie en het expertpanel hadden zowel betrekking op de inhoud, als op de opzet van het instrument (bijlage 6). De belangrijkste aanpassingen voor de opzet van de 1 ste conceptversie van het visitatieinstrument zijn geweest: Opnemen van de vereisten en gewenste voorzieningen uit de Leidraad in het instrument, waarmee de normen voor de post duidelijk worden (bijlage 7); Assistenten deel laten nemen in de focusgroep en geen aparte vragenlijst. Geen vragenlijst voor chauffeurs uitzetten. Korte vragenlijst voor de post gemaakt in plaats van het opzoeken van gegevens in jaarverslagen. april Dienstdoen door aio's op de HAP

19 Kwaliteitsmetingen niet meenemen in het instrument (valt onder HKZ), wel de vraag of de post HKZ gecertificeerd is. Samenvoegen van de rondleiding en focusgroep met twee aios in één bijeenkomst van een uur. Dit was ook mogelijk vanwege het inbrengen van gegevens over aios op de post vanuit de ontwikkelde aios-enquête. De opleidingscoördinator toevoegen aan de rondleiding door aios op de post zodat hij direct kan meekijken en horen van aios wat nog te verbeteren is Eerste pilotstudie Na de ontwikkeling van het eerste concept van het visitatie-instrument en beoordeling ervan door begeleidingscommissie en expertpanel is een eerste pilotstudie uitgevoerd bij huisartsenpost Assen om de bruikbaarheid en haalbaarheid van het instrument te testen. Post Assen (van Centrale huisartsendienst Drenthe) heeft een overeenkomst met de SBOH sinds 1 april 2009 en er is een opleidingscoördinator aangesteld van Huisartsopleiding Groningen. De visitatie is uitgevoerd op 28 juni Bij post Assen zijn vragenlijsten uitgezet onder de opleidingscoördinator, vijf opleiders en de locatiemanager van de post. Tevens is gebruik gemaakt van de resultaten die betrekking hebben op de huisartsenpost uit pilot 1 van de enquête onder aios (29 aios). Het locatiebezoek heeft plaatsgevonden volgens het programma in onderstaand schema. Tijdsduur Wat Wie 30 minuten Afstemming met opleidingscoördinator (onduidelijkheden opvragen uit vragenlijst+uitleg programma) 1 uur Rondleiding op de post (beschikbare ruimten, instrumenten, leermiddelen, naslagwerken, protocollen) Opleidingscoördinator Visitatoren 2 Aios (1 ste jaars, 3 de jaars) Opleidingscoördinator Visitatoren 1 uur Focusgroep 1 3 Opleiders 2 Aios (1 ste jaars, 3 de jaars) Opleidingscoördinator Visitatoren 1 uur Focusgroep 2 Locatiemanager Kwaliteitsfunctionaris Assistente (coördinerend) Opleidingscoördinator Visitatoren Het daadwerkelijk visiteren van een post gaf een goed beeld van de mogelijkheden en beperkingen van het instrument. Hier is een verslag van gemaakt met conclusies en aanbevelingen voor de volgende pilot (bijlage 8). De volgende punten zijn in het visitatie-instrument aangepast ten aanzien van de bruikbaarheid en haalbaarheid van het instrument: Het voorzien in een lijst van opleiders en aios per post neerleggen bij de opleidingscoördinator. Uitproberen of het mogelijk is dat de opleidingscoördinator opleiders en aios vraagt deel te nemen aan de visitatie, op basis van een lijstje met opleiders/aios die door IQ willekeurig zijn gekozen. Aios niet meer betrekken bij de focusgroep met de opleiders en de vragen aan de aios meenemen in de rondleiding met nagesprek. april Dienstdoen door aio's op de HAP

20 Enkele vragen uit de opleidersvragenlijst concreter maken. Vragen in de focusgroep aanpassen per post. Letten op tijdstip van focusgroepen: Niet op maandag of vrijdag i.v.m. werkdruk in de huisartspraktijk en op woensdag vaak afwezige huisartsen met kinderen. Liefst voor opening van de post alle gesprekken afronden. Rekening houden met grote landelijke evenementen (bv WK voetbal). Focusgroep met de post voor de focusgroep met opleiders te laten plaatsvinden, zodat de opleiders zo laat mogelijk op de dag kunnen komen i.v.m. hun praktijk. In pilot 2 nader onderzoeken of het locatiebezoek met 1 of 2 focusgroepen het meest geschikt is Tweede conceptversie visitatie-instrument De tweede conceptversie van het visitatie-instrument is ontstaan nadat de aanpassingen uit de eerste pilot zijn verwerkt, overleg met de begeleidingscommissie heeft plaatsgevonden en het expertpanel nogmaals de opzet van het instrument en de bijbehorende vragenlijsten heeft beoordeeld. Op de vragenlijsten en de checklist zijn enkele inhoudelijke, taal of vraagtechnische opmerkingen gekomen. Daarnaast zijn ideeën en mogelijkheden aangedragen voor verbetering van de werkwijze van het instrument (bijlage 9). De opmerkingen over de vragenlijsten en de checklist zijn verwerkt in de tweede conceptversie. Hierbij zijn niet alle aanbevelingen die door de expertpanelleden zijn aangegeven verwerkt, omdat dit het visitatie-instrument te omvangrijk zou maken en de praktische haalbaarheid negatief zou beïnvloeden. De verbeteringen ten aanzien van de werkwijze werden in de tweede pilotstudie getoetst De tweede pilotstudie De tweede pilotstudie is van start gegaan in de periode tussen september 2010 en januari 2011 en is uitgevoerd onder zes huisartsenposten. Middels een lijst verkregen van de SBOH is er een selectie gemaakt van huisartsenposten, waarvan de HDS in 2008 of in het eerste half jaar van 2009 de mantelovereenkomst met de SBOH heeft getekend en (al enige maanden) een opleidingscoördinator hebben aangesteld. Daarnaast is gekeken naar de spreiding van posten over Nederland en de verdeling van de aios over de verschillende opleidingsinstituten. Deze posten zijn benaderd via een van een contactpersoon van de VHN met een brief, namens het projectbureau en IQ healthcare. Deze brief bevatte achtergrondinformatie van het project Aios op de Huisartsenpost, informatie over het visitatie-instrument en een uitnodiging om deel te nemen aan de visitatie (bijlage 10). De onderzoeker heeft vervolgens contact opgenomen met de posten om te vragen of ze bereid waren deel te nemen. Na elke post is gekeken of er aanpassingen gedaan moesten worden t.a.v. werkwijze, de vragenlijsten en de checklist. Zo heeft het visitatie-instrument zich binnen de tweede pilotstudie verder ontwikkeld. Het feedbackrapport is voor commentaar voorgelegd aan de locatiemanager, de kwaliteitsmedewerker en de opleidingscoördinator van elke post ter verificatie van de uitkomsten. Dit heeft informatie gegeven over de validiteit van het instrument. Vijf van de zeven posten herkenden zich of hadden geen opmerkingen over onjuistheid van resultaten beschreven in het rapport. Eén post vond dat teveel verantwoordelijkheid voor het opleiden wordt gelegd bij de april Dienstdoen door aio's op de HAP

21 posten. Eén opleidingscoördinator heeft een aantal inhoudelijk niet juiste punten aangegeven. Het ontbreken van informatie had hierbij voor een deel te maken met het niet aanwezig kunnen zijn van de opleidingscoördinator tijdens de focusgroep. Na de laatste post is uiteindelijk de definitieve versie van het visitatie-instrument ontstaan. 2.3 Het ontwerp van het visitatie-instrument Het onderzoek betreft een observationele pilotstudie, waarbij gekozen is voor de methode visitatie. Visitatie is 'een intercollegiale doorlichting van de organisatie van het (zorgverlenings)proces op locatie'. Een visitatie bestaat uit gestructureerde vragenlijst(en), een rondleiding en gesprekken. Deze vinden in vertrouwelijke sfeer plaats. Ter afsluiting geven de visitatoren hun feedback en leggen zij hun suggesties ter verbetering vast in een rapportage. Een visitatie heeft de volgende kenmerken 18 : Aanzet tot continue kwaliteitsverbetering: het is geen eenmalige kwaliteitsbeoordeling. Educatief: het is een uitgangspunt voor leerpunten. Vertrouwelijk: het is gericht op en eigendom van de specifieke praktijk. Gestructureerd: het is een gestructureerde methode, waarbij professionals onderling verbetermogelijkheden opsporen. Cyclisch: het is een terugkerend instrument, waardoor vergelijking in de tijd mogelijk is Het meetinstrument: Visitatie aios op de HAP Aangezien een huisartsenpost geen opleidingsinstituut is, heeft deze visitatie zich beperkt tot de verantwoordelijkheden, de vereisten en gewenste voorzieningen beschreven in de Leidraad Diensten, waaraan de Huisartsendienstenstructuren zich gecommiteerd hebben middels een overeenkomst tussen de Stichting SBOH en een HDS. Een ander uitgangspunt is geweest de visitatie zo beperkt mogelijk te houden, gezien de geringe omvang van het opleiden op de post ten opzichte van het totale curriculum van de huisartsopleiding. Bij deze visitatie is er verder naar gestreefd een haalbaar en bruikbaar instrument te ontwikkelen, waarbij de betrokken personen zo min mogelijk belast worden. Zowel medewerkers van de post, opleiders en aios worden vaak betrokken bij onderzoek en kwaliteitsmetingen, hetgeen tot extra werkdruk leidt. Naast de faciliterende functie van de post, zijn vooral de opleiders bepalend voor de wijze waarop gewerkt wordt met aios op de post. Als de opleiders zich niet houden aan richtlijnen uit de Leidraad zal dit ook invloed hebben op het succes van een post als stageplaats. Om deze reden zijn binnen het instrument ook vragen opgenomen aan de opleiders om de bekendheid met en het werken volgens de Leidraad te achterhalen. Na de tweede pilotstudie onder zes huisartsenposten is een compact en praktisch haalbaar meetinstrument ontstaan. De procedure van de visitatie aios op de HAP van een post start met een verzoek of aankondiging van de visitatie, daarna worden gegevens verzameld middels vragenlijsten bij verschillende betrokkenen bij het faciliteren of ondersteunen van het opleiden van aios. Aan de post wordt vervolgens een bezoek gebracht waar een rondleiding en focusgroep wordt gehouden. Na dit bezoek wordt een feedbackrapport geschreven en worden aanbevelingen ter verbetering beschreven. april Dienstdoen door aio's op de HAP

22 De procedure ziet er schematisch als volgt uit: Fase 1: Verzoek tot visitatie Verzoek tot visitatie kan komen van de SBOH in het kader van implementatie van de Leidraad. Het verzoek kan ook komen van de HAP in het kader van het meten van kwaliteit of van het opleidingsinstituut in het kader van de kwaliteit van de opleiding (afhankelijk van uiteindelijke inbedding binnen bestaande kwaliteitssystemen). Fase 2: Gegevensverzameling Binnen deze visitatie worden gegevens verzameld over de introductiecursus, het zelfstandig dienstdoen, de organisatie van het leren op de post, de beschikbaarheid van voldoende, bruikbaar instrumentarium en een duidelijk zoeksysteem voor instrumentarium op de post en de functie van de opleidingscoördinator. Daarnaast worden de opleidingscoördinator, de locatiemanager, de opleiders en aios gevraagd naar ervaren knelpunten en positieve punten in het opleiden op de huisartsenpost. De gegevens worden verkregen uit vragenlijsten aan de opleidingscoördinator en de locatiemanager van de post en telefonische interviews (middels standaard vragenlijst) met opleiders en aios werkzaam op de post (bijlage 11). Fase 3: Het locatie bezoek Het locatiebezoek aan de post neemt 1,5 uur in beslag. Het bezoek bestaat uit een focusgroep met een vertegenwoordiging van de post en de opleidingscoördinator. Daarnaast vindt op de post een rondleiding plaats door een doktersassistente. april Dienstdoen door aio's op de HAP

23 De focusgroep bestaat uit de volgende personen (afhankelijk van de organisatie op de post): de locatiemanager of directeur van de HAP/HDS; de kwaliteitscoördinator; 1 à 2 doktersassistentes; de opleidingscoördinator; een coördinerend visitator en een tweede visitator Tijdens de focusgroep met medewerkers van de post en de opleidingscoördinator worden onderwerpen besproken waarover vragen zijn ontstaan bij de gegevensverzameling. Daarnaast worden onderwerpen besproken als: de werkwijze en regelingen omtrent het zelfstandig dienstdoen, de organisatie van het dienstdoen van aios, hetgeen goed gaat tijdens dienstdoen en de ervaren knelpunten. Door de deelname van de doktersassistentes, de kwaliteitsmedewerker, de leidinggevende van een post en de opleidingscoördinator worden nieuwe inzichten opgedaan en komen verbeterpunten aan het licht. Soms worden tijdens het locatiebezoek al concrete afspraken gemaakt voor verbetering. Tijdens het locatiebezoek wordt aansluitend een rondleiding gegeven door een assistente om een beeld te krijgen van de aanwezige naslagwerken, leermiddelen, de inrichting en beschikbaarheid van spreekkamers en het zoeksysteem van instrumentarium dat gebruikt wordt. Voor aanvang van het locatiebezoek worden de gegevens uit de vragenlijsten en telefonische interviews verwerkt en een powerpoint met vragen voor de post samengesteld. Tijdens het locatiebezoek wordt gewerkt met twee visitators. Hiermee wordt de betrouwbaarheid van het visitatie-instrument vergroot. De tweede visitator bestudeert ook de gegevens uit vragenlijsten en interviews, neemt deel aan de focusgroep en de rondleiding en is betrokken bij de inhoud van het feedbackrapport. Fase 4: Feedbackrapport Na het locatiebezoek wordt door de coördinerend visitator een feedbackrapport opgesteld, waarna de tweede visitator het rapport kritisch bekijkt met betrekking tot overeenstemming met de eigen bevindingen. Tijdens de bijeenkomst met de focusgroep worden geluidsopnamen gemaakt, zodat bij onduidelijkheid van het gezegde het gesprek nog een keer beluisterd kan worden. Het feedbackrapport wordt gemaakt aan de hand van gegevens verkregen uit de vragenlijsten, de telefonische interviews, de focusgroep en de rondleiding. Het feedbackrapport bevat de volgende onderdelen: Informatie over de aanleiding van de visitatie; informatie over de methode, de vorm en inhoud van het visitatie-instrument de resultaten uit de vragenlijsten, telefonische interviews, de focusgroep en de rondleiding; conclusies en aanbevelingen naar aanleiding van de resultaten; een bijlage met de minimum vereisten en gewenste voorzieningen van de post uit de Leidraad Diensten. Er worden aanbevelingen gedaan voor de huisartsenpost en voor het opleidingsinstituut waaraan de opleiders en aios verbonden zijn. Het feedbackrapport wordt voor commentaar voorgelegd aan de locatiemanager/ kwaliteitsmedewerker en de opleidingscoördinator van de post ter verificatie van de uitkomsten. april Dienstdoen door aio's op de HAP

24 Fase 5: Aanpak van verbeterpunten De opleidingscoördinator is verantwoordelijk voor het verbeteren van het opleidingsklimaat op de post. Aan de hand van het feedbackrapport met verbeterpunten kan de opleidingscoördinator in overleg met post en opleidingsinstituut werken aan de kwaliteitsverbetering van het opleiden op de post. Fase 6: Hervisitatie De verbeterpunten kunnen middels een doorlopende index met afmelding door de opleidingscoördinator (aan bijvoorbeeld het opleidingsinstituut) afgehandeld worden. Daarnaast kan hervisitatie plaatsvinden na 3-5 jaar. NB: Fase 5 en 6 hebben binnen de ontwikkeling van dit instrument niet daadwerkelijk plaatsgevonden gezien het beperkte tijdsbestek van het project. Deze onderdelen behoren wel tot het visitatieproces voor continue kwaliteitsverbetering. april Dienstdoen door aio's op de HAP

25 3. Resultaten Dit hoofdstuk beschrijft de resultaten van de zeven gevisiteerde huisartsenposten ingedeeld naar de onderwerpen: introductie, zelfstandigheid, organisatie van het leren, beschikbare faciliteiten, de rol van de opleidingscoördinator en implementatie van de Leidraad Diensten. 3.1 Inleiding Het visiteren van de huisartsenposten had voornamelijk als doel de bruikbaarheid en haalbaarheid van het visitatie-instrument te testen. Aan de hand van de ervaringen die zijn opgedaan is het instrument tussendoor steeds bijgesteld. Deze bijstellingen hebben betrekking gehad op het veranderen van de werkwijze van de visitatie of het inhoudelijk aanpassen van de vragenlijsten of checklist. Gevolg hiervan is dat niet van elke post altijd dezelfde gegevens aanwezig zijn. Daar waar dit relevant is, zal aangegeven worden om welke aantallen of posten het gaat. In totaal hebben 33 opleiders de vragenlijst ingevuld of deelgenomen aan het telefonisch interview. Zes opleiders hebben deelgenomen aan twee focusgroepen. Aan de rondleiding op de post hebben 6 aios deelgenomen. Daarna zijn uitsluitend nog telefonische interviews met aios (8) gehouden. Er zijn tijdens de visitatie minder aios dan opleiders betrokken, omdat informatie van aios ook al middels de tegelijkertijd ontwikkelde enquête over het opleiden op de huisartsenpost verkregen is. Ten tijde van de visitatie zijn vier van de zeven posten HKZ gecertificeerd en hadden zes posten een actuele ARBO Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E). Bij één post is de RI&E in behandeling. In onderstaand schema staan de gevisiteerde posten en het huisartsopleidingsinstituut waaraan de opleiders en aios, werkzaam op betreffende post, verbonden zijn. Huisartsenpost Assen Delft Alphen Leiderdorp Den Bosch Venlo Amsterdam Zuid-Oost Opleiders en aios verbonden aan Huisartsopleidingsinstituut Groningen Rotterdam en Leiden Leiden Leiden Nijmegen Maastricht en Nijmegen Amsterdam (VU MC en AMC UvA) 3.2 Organisatorische randvoorwaarden voor het opleiden van aios op de post Deze paragraaf heeft betrekking op de minimaal vereiste organisatorische randvoorwaarden beschreven in de leidraad Diensten. (bijlage 2) Algemeen De opleiders en aios die hebben deelgenomen aan dit onderzoek zijn over het algemeen tevreden over het dienstdoen op de zeven huisartsenposten. De sfeer op een post wordt als prettig ervaren, de aios worden in het team opgenomen en worden evenwaardig aan een huisarts behandeld. De ervaren assistentes zijn zeer behulpzaam en er is een goede onderlinge communicatie met korte lijnen. Doktersassistentes van een post werken graag met aios. Zij vinden aios vaak bekwaam, enthousiast in het werk op de post en makkelijk om mee te overleggen. april Dienstdoen door aio's op de HAP