Normalisering rechtspositie ambtenaren. 27 oktober 2014 Juridische tweedaagse

Transcriptie

1 Normalisering rechtspositie ambtenaren. 27 oktober 2014 Juridische tweedaagse

2 Wetsvoorstel normalisering rechtspositie ambtenaren. Wat ging er aan vooraf Essentie wetsvoorstel Nieuwe ambtenarenwet Gevolgen privaat arbeidsrecht Overgangsrecht Invoering

3 Ambtenaar in historisch perspectief l v.a publiekrechtelijke rechtsverhouding Bij koninklijke beschikking in openbare dienst aangesteld; later koninklijke goedkeuring Ambtenaren konden geen beroep doen op de rechter; impliciete beoordeling bestuursdaad. Na 1864 versoepeld: voor uitvoering geen bestuursdaad vereist. Ambtenaar in dienst van overheid; geen aandeel in bepaling rechtspositie BBRA 1918: eerste vorm functiewaardering

4 Ambtenaar in historisch perspectief ll (ontslagbescherming) v.a ontslagbescherming legerofficieren Onafhankelijk ambtenarencorps, constante factor openbaar bestuur; bescherming tegen willekeur Spoorwegstaking 1903: stakingsverbod ambtenaren; roep om regeling rechtspositie Ambtenarenwet 1929: art. 125 instructie voorschriften vast te stellen (ARAR, CarUwo etc). Gesloten stelsel van ontslaggronden

5 Ambtenaar in historisch perspectief lll V.a collectief ambtenarenrecht: eigen regels voor aanstelling, ontslag, vorming arbeidsvoorwaarden, pensioen, sociale zekerheid, rechtsbescherming, loyaliteit en onkreukbaarheid Met uitbreiding overheidsactiviteiten in jaren 50 rijst twijfel aan noodzaak bijzondere positie 1958 (staats) commissie Kranenburg. meerderheid: Overheid hoeder algemeen belang, niet verenigbaar met gelijkwaardigheid minderheid: ambtenaar is een in ondergeschiktheid presterend mens

6 Initiatiefwetsvoorstel normalisering sluitstuk normaliseringsproces Parallel aan afstoten overheidstaken v.a. begin jaren 80 streven naar meer gelijkenis met arbeidsverhoudingen in private sector 1983: vervallen stakingsverbod ambtenaren 1989: invoering overeenstemmingsvereiste 1993: decentralisatie arbeidsvoorwaardenoverleg naar sectoren 1995: WOR ook van toepassing op overheid 1996: privatisering ABP :Overheidspersoneel onder werknemersverzekeringen (OOW-operatie)

7 Tweede Kamer over rechtspositie ambtenaren: Motie Zijlstra (1997): verzoekt de regering na te gaan onder welke voorwaarden de ambtelijke status afgeschaft kan worden? Motie D66 en LPF (2005): ontslagrecht na herziening - ook van toepassing op ambtenaren

8 Wetsvoorstel normalisering rechtspositie ambtenaren (WNRA) Initiatiefwetsvoorstel op 3 november 2010 bij Tweede Kamer ingediend door D66 en CDA Behandeling in 1 e termijn (juli 2012) gestrand op positie weigerambtenaar Regeerakkoord Rutte II (nov. 2012): ontslagrecht ambtenaren in overeenstemming brengen met dat van werknemers en ook gelijktrekken secundaire arbeidsvoorwaarden Wetsvoorstel op 4 februari 2014 met grote meerderheid aangenomen in TK

9 Doel van het wetsvoorstel: Principiële gelijkheid van alle werkenden in dienstverband Contractvrijheid als leidend beginsel Einde vermenging rol werkgever - wetgever Privaatrechtelijke (i.p.v. publiekrechtelijke) rechtsbescherming Toename van arbeidsmobiliteit Directe doorwerking arbeidsvoorwaarden Eén rechtspositieregeling onderwijssectoren

10 .. en voorkomen van lang slepende procedures Aan betrokken ambtenaar is in 2004 strafontslag verleend. A.g.v. vernietiging van het ontslagbesluit door de Rb heeft betrokkene per 1 mei 2007 zijn werkzaamheden hervat. In hoger beroep houdt dit ontslag alsnog stand, waarna het ontslag herleeft en betrokkene per 29 januari 2008 weer werkloos wordt. Bron: CRvB LJN: BN7152 (over de vraag of betrokkene gedurende de periode van werkhervatting een zelfstandig WW-recht heeft opgebouwd)

11 Uitgangspunt wetsvoorstel Wetgever regelt de bijzondere kenmerken van het ambtenaarschap. Sociale partners gaan over de arbeidsvoorwaarden Daartoe wordt: 1.Onderscheid gemaakt tussen ambtelijke status en ambtelijke rechtspositie. 2.De ambtenarenwet ingrijpend gewijzigd 3.Het BW van toepassing op ambtenaren

12 Ambtelijke Status Nu samen met andere onderwerpen geregeld in Ambtenarenwet 1929 (instructie om voorschriften vast te stellen) + rechtspositieregeling (de uitwerking) Straks geregeld in (vernieuwde) Ambtenarenwet die uitsluitend nog voorschriften bevat m.b.t. de ambtelijke status (integriteitsbeleid, grondrechten etc.)

13 Ambtelijke rechtspositie - Nu eenzijdige aanstelling, publiekrechtelijk geregeld (Ambtenarenwet + rechtspositieregeling + Awb) - Straks arbeidsovereenkomst, privaatrechtelijk geregeld (Burgerlijk Wetboek; Boek 7,titel 10 over arbeidsovereenkomst + CAO)

14 Nieuwe Ambtenarenwet Bevat naast begripsbepalingen en overgangsrecht uitsluitend nog bepalingen m.b.t. inhoud en vormgeving van integriteitsbeleid beperking van grondrechten voorschriften m.b.t. vervulling van vertrouwensfuncties veiligheidsonderzoek Deze vormen samen de kern van de Ambtelijke Status van werknemers bij de overheid

15 Ambtenaar in de zin van de nieuwe Ambtenarenwet: Artikel 1 lid 1: Ambtenaar in de zin van deze wet is degene die krachtens een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever werkzaam is. Overheidswerkgevers: Staat, provincie, gemeente, waterschap Overige krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersonen Niet-publiekrechtelijke rechtspersoon bekleed met openbaar gezag met gezagsuitoefening als kernactiviteit

16 Nieuwe Ambtenarenwet ook van toepassing op werknemers van nieuwe overheidswerkgevers krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersonen: UWV, SVB, SER, TNO, Staatsbosbeheer Niet-publiekrechtelijke rechtspersonen met gezagsuitoefening als kernactiviteit: Stichting Afm, DNB N.V., Stichting CBR AW straks dus niet meer van toepassing op álle door overheid beheerste private instellingen.. Openbaar onderwijs?

17 Nieuwe Ambtenarenwet niet van toepassing op: Personeel defensie Politieambtenaren Staande en zittende magistratuur En ook niet op: politieke ambtsdragers, ambtsdragers die lid zijn van een ZBO, leden Hoge Colleges van Staat, notarissen en gerechtsdeurwaarders

18 Wat gaat er veranderen? I Oplossen van geschillen, niet meer volgens regels en procedures bestuursrecht: Nu: bezwaar en beroep (binnen termijn) tegen formeel besluit; met mogelijkheid hoger beroep CRvB (Awb) Straks: beslechting van arbeidsgeschillen volgens interne procedures of sectorale regelgeving, met mogelijkheid van beroep op civiele rechter en hoger beroep (HR)

19 Wat gaat er veranderen? II a ONTSLAGRECHT: Nu: gesloten stelsel ontslaggronden. Mogelijkheid van toetsing achteraf door bestuursrechter én mogelijkheid hoger beroep. Straks (na invoering WWZ): gemengd stelsel, redelijke grond genoemd in BW + onmogelijkheid van herplaatsing. Bij ontbreken overeenstemming preventieve ontslagtoets door UWV of kantonrechter

20 Wat gaat er veranderen? II b Einde dienstverband na invoering WWZ ( ) door: Afloop arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd Opzegging met wederzijds goedvinden of schriftelijke instemming (binnen 14 dagen herroepbaar!) Ontslag (zonder toets) tijdens proeftijd, bij AOW of i.v.m. dringende reden Ontslag met toestemming UWV (of sectorale ontslagcommissie) bij reorganisatie of langdurende AO Ontbinding door kantonrechter in alle overige gevallen (ook na weigeren toestemming UWV)

21 Wat gaat er veranderen? III Arbeidsvoorwaardenoverleg: Nu: Simulatie van gelijkwaardig overleg in het landelijk en lokaal GO; wijziging arbeidsvoorwaarden alleen na overleg en overeenstemming met meerderheid bonden. Verstrijken looptijd CAO heeft geen gevolgen. Straks: Uitgangspunt is contractvrijheid van partijen; geen plicht om tot overeenstemming te komen; ook met één representatieve bond kan CAO worden gesloten. Lokaal GO komt te vervallen. Verstrijken looptijd heeft wél gevolg.

22 Wat gaat er veranderen? IV Doorwerking CAO: arbeidsvoorwaardenakkoord blijft privaatrechtelijke overeenkomst tussen partijen. Nu: moeten de bepalingen daarvan d.m.v. besluit van bevoegd gezag worden omgezet in (gewijzigde) lokale rechtspositieregeling. Straks: werken de bepalingen rechtstreeks door in de individuele arbeidsovereenkomst van de ambtenaar (incorporatiebeding!). CAO s zijn straks dunner dan huidige rechtspositieregelingen; zaken als verlof, ontslag, overleg, integriteit en tuchtrecht zijn elders geregeld.

23 en verder Door toepasselijkheid verbintenissenrecht op arbeidsverhoudingen bij de overheid straks ook kennis nodig m.b.t. leerstukken als: Precontractuele fase, wilsgebreken, dwaling, mededelingsplicht, goede trouw, redelijkheid en billijkheid etc. maar nog steeds ook met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur Arbeidsjuristen en P&O-ers terug naar de schoolbanken!

24 Wat gaat er niet veranderen? Pensioenregeling Eigenrisicodragerschap WW Arbeidsvoorwaarden transitievergoeding (WWZ) zet huidig stelsel van bovenwettelijke WW wel onder druk.

25 Invoering: Op één moment (big bang) voor alle sectoren; mogelijk per 1 januari 2017 BZK is verantwoordelijk voor alle invoerings- en overgangswetgeving

26 Overgangsrecht. Op invoeringsdatum: Wordt publiekrechtelijke aanstelling van rechtswege omgezet in privaatrechtelijke arbeidsovereenkomst. Wordt formele CAO van kracht (die voor die tijd tot stand moet zijn gekomen). Indien nog geen nieuwe cao op invoeringsdatum blijft de rechtspositieregeling in stand (voor zover niet in strijd met.) als ware het een cao.

27 Wat betekent dit voor overheidswerkgevers? Alle ambtenaren krijgen een arbeidsovereenkomst Einde lokaal GO (behalve specifieke thema s); voor zaken die niet in CAO zijn geregeld is OR gesprekspartner Herbezinning op wijze waarop binnen organisaties geschillen worden opgelost..

28 Wat moet er voor die tijd gebeuren? Afsluiten CAO die per van kracht wordt: huidige RPR doorlichten op onderdelen in strijd met dwingend recht en gewenste afwijkingen van regelend recht in BW Bezinning op toekomstige voorzieningen op sectorniveau; bijvoorbeeld m.b.t. ontslag, uitleg cao, arbitrage en advies of functiewaardering CAO-gemeenten; hoe worden niet-gemeenten straks aan CAO gebonden? Stimuleren van aanbod m.b.t. leergangen & cursussen privaat arbeidsrecht voor P&O, OR, lijnmanagers.

29 Stavaza Parlementaire behandeling Wetsvoorstel ligt nu bij Eerste Kamer Nadat indieners en minister BZK op vragen in eerste ronde hebben gereageerd is besloten tot een tweede ronde. Verwachting plenaire behandeling begin 2015 Indieners: normen en waarden m.b.t. het functioneren van ambtenaren zijn een zaak van de wetgever en niet van werkgevers en werknemers. Min. BZK over ambtenarenstatuut : In overleg met belanghebbenden bezien hoe kernwaarden op betekenisvolle wijze kunnen worden vastgelegd.

30 vragen, reacties en nabranders:

31 Actualiteiten Cao Gemeenten Inhoud Beleid VNG: centralisatie Stappen naar decentralisatie Visie VNG en vakbonden Discussie VNG en vakbonden Recente resulaten Discussies/klussen komende jaar

32 Beleid VNG 1993 lokaal, tenzij - CAR: raamregeling - UWO: uitwerkingsovereenkomst - Lokale bezoldigingsverordening - Lokale functiewaardering - Sterke positie GO 2003 centraal, tenzij - CAR - UWO - Bezoldigingsverordening - Sectorale functiewaardering - GO

33 CAR artikel 3:2 De ambtenaar als bedoeld in de artikelen 4:3 en 4:8 heeft recht op een vergoeding voor overwerk. In een nader vast te stellen regeling wordt onder meer bepaald in welke gevallen een uitzondering geldt wat betreft de mogelijkheid aanspraak te maken op een vergoeding, bedoeld in de eerste zin. UWO artikel 3:2:1 5. Het bedrag van de in het eerste lid bedoelde vergoeding wordt voor elk van de in aanmerking komende uren berekend naar een percentage van het uurloon van de ambtenaar Dit percentage bedraagt: 100 voor overwerk op een zondag tussen 0 en 24 uur, 75 voor overwerk op een zaterdag tussen 0 en 24 uur, 75 voor overwerk op een maandag tussen 0 en 6 uur, 50 voor overwerk op een dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag tussen 0 en 6 uur, 50 voor overwerk op een maandag, dinsdag, woensdag donderdag of vrijdag tussen 20 en 24 uur, 25 voor overwerk op maandag dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag tussen 6 en 20 uur 6. Het college bepaalt welke ambtenaren - gelet op de aard en het niveau van hun betrekking - geen aanspraak hebben op vergoeding voor overwerk. Het college is bevoegd aan de ambtenaar die op grond van het bovenstaande geen aanspraak heeft op vergoeding voor overwerk in bijzondere gevallen een door het college te bepalen vergoeding toe te kennen, indien en naarmate dit naar het oordeel van het college, gelet op de aard of omvang van het overwerk en de onvermijdelijkheid daarvan, redelijk is te achten. Modelbezoldgingsverordening artikel 19 Aan de ambtenaar voor wie een salarisschaal geldt met een lager maximumsalaris dan dat van schaal, wordt ingeval van overwerk een overwerkvergoeding toegekend conform hetgeen is geregeld in artikel 3:2 en artikel 3:2:1 van de Arbeidsvoorwaardenregeling gemeente

34 Stappen naar centralisatie Vereenvoudiging en centralisatie CAR: sinds 2008 Begin met H3 (beloning): , , Sectorale functiewaardering via groeimodel: sinds 2010 Nieuwe artikelen altijd CAR: sinds 2012

35 Werkgeversvisie VNG (2013) Principes cao Inzet Bescherming Kenmerken cao Ongedeelde cao Maatwerk Beloning Inzetbaarheid/ Flexibiliteit -> Inzetbaarheid -> Gedeelde verantwoordelijkheid en wederkerigheid - geen concurrentie - mobiliteit, samenwerking - kaders/voorwaarden HRM (inzetbaarheid) - HRM bij gemeenten - leidinggevende/medewerker - ruimte voor verschil - keuze - Werktijden ( standaardregeling ) - IKB - Aanstelling in algemene dienst

36 Ede: VNG en vakbonden (2013) Inzetbaarheid Gedeelde verantwoordelijkheid Ongedeelde cao Maatwerk Vertrouwen Flexibele beloning

37 Maar ook discussie Flexibiliteit: wie valt onder de cao? WW, bovenwettelijke WW Flexibele beloning Positie GO

38 Resultaat tot nu toe Aanstelling algemene dienst Werktijdenregeling Centralisatie en vereenvoudiging beloningshoofdstuk: einde UWO en bezoldigingsverordening Bescheiden modernisering beloning Geen flexibele beloning Basis-IKB 100 gemeenten bij HR21

39 Komende klussen/discussies Invoering H3 incl. overgangsrecht Invoering IKB Werkloosheidsuitkeringen Flexibiliteit

40

41