Economie en ecologie zijn totaal aan elkaar gelinkt

Transcriptie

1 Economie en ecologie zijn totaal aan elkaar gelinkt Hugues de feraudy, galloo plastics thema: Recyclingtechnieken/PST Post Shredder Technieken uitgediept Hoe behalen we 95%? recycling moet non-competitive issue zijn nummer 2 - najaar 2010

2 in beeld fotografie Jack Tillmanns De bunkers van ARN Recycling zijn nu nog leeg, maar worden binnen afzienbare tijd volgestort met shredderafval van autowrakken. In de fabriek wordt het afval verder gescheiden en verwerkt voor verdere recycling. Op deze manier komt Nederland in 2015 in de buurt van de 95% recyclingdoelstelling voor auto s. p02-95 najaar 2010

3 95 p4 Hugues de Feraudy van Galloo Plastics over het recyclen van kunststoffen uit auto s p12 Het 95%-directief van de Europese Commissie p16 Vooruitstrevende recyclingtechnieken p21 Column prof. dr. Daniel Goldmann over de VW-SiCon-technologie p22 Dossier PST p30 HKS Metals: van schrootverwerker tot recycler p34 De autobranche en de uitdaging van 95% p39 Nieuws, Media, Gadgets p42 95 kort p44 Goudzoekers afvalpioniers Post Shredder technieken In de Europese auto-industrie moet in 2015 conform de wettelijke eisen het recyclingpercentage zijn verhoogd naar 95%, tegenover 85% op dit moment. Door de inzet van Post Shreddertechnieken kunnen de laatste procenten recycling gerealiseerd worden om uiteindelijk de 95% doelstelling te behalen. De Post Shredder Technieken die wij gebruiken, zijn niet allemaal uniek. Vele worden al in andere industrieën gebruikt zoals de glas-, metaalen kunststofindustrie. Voor de auto-industrie zijn ze echter nieuw. Inmiddels weten we goed welke technieken er op dit moment beschikbaar zijn. We hebben met vele ontwikkelaars van processen gesproken en hebben elke techniek uitvoerig onderzocht. Er is door ARN jaren besteed aan het bestuderen van alle beschikbare Post Shredder Technieken en het bezoeken van installaties en doen van proeven. Voor je een besluit neemt, moet je rekening houden met vele factoren. Welke materialen gaan we aangeleverd krijgen, hoever moeten we scheiden, willen we in 2015 de 95% halen en wat kunnen we doen met de materialen die na scheiding overblijven. Uiteindelijk hebben we gekozen voor een proces ontworpen door SiCon in samenwerking met VW. Dit proces is specifiek ingericht voor de verwerking van shredderresidu afkomstig van auto s. Naast nieuwe speciaal ontwikkelde technieken is het proces opgebouwd met technieken uit andere recyclingprocessen. Nu gaan we de gebruikersfase in. Dit betekent dat de machines worden geleverd, gebouwd en klaargemaakt voor productie. In deze uitgave van 95 vindt u veel informatie over Post Shredder Technieken. Welke nieuwe ontwikkelingen zijn er en op welke manier worden de materialen hergebruikt. We hebben daarover gesproken met Hugues de Feraudy (Directeur, Galloo Plastics). Daarnaast geven verschillende autofabrikanten hun visie op het recyclingpercentage van 95% en de manier waarop de auto-industrie daarmee omgaat. Kortom, in deze uitgave van 95 laten we zien dat we elke keer weer een stapje dichterbij die ongrijpbare 100% komen. Dave Bebelaar, CEO ARN nummer 2 - najaar najaar p03

4 Galloo Plastics kunststofrecycling: van bumper tot bumper Het van oorsprong Belgische Groupe Galloo zet zich al 70 jaar in voor hergebruik van metaal. De laatste jaren neemt het recyclen van plastic echter een toevlucht. En dat heeft bij Galloo inmiddels tot een aantal patenten geleid die goed van pas komen in bijvoorbeeld de auto-industrie. Hugues de Feraudy, managing director van Galloo Plastics, licht toe. tekst Jeroen Booij fotografie Maarten Corbijn p04-95 najaar 2010

5 Galloo Plastics 95 najaar p05

6 Galloo Plastics R Recycling is natuurlijk niets nieuws, maar nu de 95%-regeling met rasse schreden naderbij komt, worden autofabrikanten gedwongen om het percentage van gerecyclede en te recyclen materialen in hun voertuigen op zeer korte termijn te verhogen. Daarmee neemt de vraag naar expertise op dit vlak hand over hand toe. En omdat auto s niet uit staal alleen bestaan, wordt er naarstig gezocht naar slimme oplossingen om ook alle andere materialen te kunnen recyclen. Dat kunststoffen daarbij een steeds belangrijker rol gaan spelen, daar mag geen twijfel over bestaan. Of daarmee een compleet nieuw vakgebied ontstaat? Niet helemaal. Want wie zich in de materie verdiept, ontkomt bijna niet aan de expertise van Galloo Plastics, dat koploper is in het recyclen van kunststoffen. Recyclen; dat deed de moederfirma overigens al decennia lang. Staal, van oorsprong, en plastics al sinds de vroege jaren 90. En mede dankzij die specialiteit is de groei van het bedrijf de laatste periode ronduit onstuimig te noemen. Ook deze firma begon ooit klein. Met één man, één vrachtwagentje en een enkele schrootschaar. Dat was eind jaren 30. Zo n 70 jaar later is de Groupe Galloo goed voor een omzet van 450 miljoen euro en een slordige medewerkers op een 50-tal werven, al dan niet met eigen smeltovens, persen, shredders, concentratiemachines en verwerkingslijnen. Een groot aantal overnames heeft de organisatie de afgelopen jaren explosief doen toenemen. Zoals gezegd door zich te concentreren op een breder palet van recyclingactiviteiten. En daarvan is Galloo Plastics sinds 1990 waarschijnlijk het beste voorbeeld. Optisch sorteersysteem De kunststoftak aan het firmament ligt niet in thuisland België, maar net over de grens in het Franse Halluin. Met zijn torenspits die hoog boven het vlakke landschap uittorent, mag dat dan een plaatsje zijn dat typisch voor de vlakke grensstreek kan worden genoemd, ware het niet dat je aan de noordwestrand op hoge bergen kunt stuiten. Bergen van shredderresidu wel te verstaan, want het is in Halluin dat Galloo Plastics sinds midden jaren 90 plastic recyclet en jaarlijks inmiddels ton verwerkt tot ton granulaat. Natuurlijk is Galloo Plastics niet de enige die shredderresidu verwerkt. Maar Galloo Plastics is wel de enige die het residu verwerkt tot een kant-en-klaar eindproduct: plastic granulaat. We zijn een van de wereldleiders op het gebied van de recycling van gemengde plastics, zegt managing director Hugues de Feraudy met gepaste trots. Het residu bevat 5% tot 20% kunststoffen die we kunnen herwinnen, maar om het proces kostendekkend te laten zijn moet het circa 10% zijn. Met alleen automotive shredderresidu zou het percentage rond de 20% liggen, maar we hergebruiken meer dan dat alleen. De Feraudy stond in de jaren 90 aan de wieg van Galloo Plastics nadat hij al tijden rondliep met plannen voor het recyclen van kunststoffen. Voor die tijd werkte hij in de non-ferro industrie, met de nadruk op zink, koper en lood en met name slimme manieren vinden om daarin het shreddermateriaal te sorteren. Ook dat is bij de kunststoftak inmiddels zijn specialiteit. Een sterk punt van de Franse firma is immers hun patenten, 10 stuks volgens De Feraudy. Een aantal daarvan is ervoor om te zorgen dat het nieuwe materiaal puur is. Galloo Plastics garandeert een puurheid van 95% tot 98% en is daarin uniek. Maar dat geldt ook voor het elektro-optische sorteersysteem waarmee de fabrikant het sorteerniveau nog verder verhoogt. Licentieovereenkomst Maar natuurlijk is het succes van De Feraudy ook een kwestie van slim ondernemen. Naast Galloo Plastics staat de Fransman bijvoorbeeld ook aan de wieg van een tak die als ECR (Environment Comminution and Recycling) wordt aangeduid: een zusterorganisatie waarvan hij eveneens president is, en hij staat erop dat ook die genoemd wordt. ECR is opgezet door technici om hun kennis omtrent het recyclen van plastics te bundelen. Inmiddels zijn er wereldwijd verschillende projecten waar de expertise van ECR wordt ingeschakeld. Van het opzetten van een nieuwe recyclinglijn tot advies voor nieuwe PST-fabrieken en het gebruik van patenten. Ook ARN is inmiddels een licentieovereenkomst aangegaan, en de nieuwe PST-fabriek in Tiel zal dan ook een samenwerking aangaan met De Feraudy en zijn team in Halluin. Er zijn maar weinig specialisten op het gebied van thermoplastics en we groeien daarom hard, zegt De Feraudy. Je kunt plastics normaalgesproken niet zomaar verhitten en smelten. Als je al deze materialen vandaag de dag wilt recyclen, zul je ze bovendien opnieuw moeten kunnen gieten. En dat is onze specialiteit. Thermoplastics hebben de eigenschap dat ze pas door middel van de juiste verhitting en afkoeling hun homogene structuur krijgen. Hoge druk en temperatuur In tegenstelling tot het materiaal dat ARN straks verwerkt in Tiel is het shredderresidu van wrakken dat zijn weg heeft gevonden naar Halluin in de meeste gevallen nog niet uitgesorteerd. Daarvoor zijn er 2 grote hallen waar van grof naar steeds fijner wordt gewerkt. Op de eerste plaats is het dus zaak dat de metalen van de niet-metalen worden gescheiden. Wat nu overblijft, zijn containers vol met veelal bontgekleurde kunststofdeeltjes ter grootte van een centimeter of 10. De zware en lichte delen worden van elkaar gescheiden en in hamermolens opnieuw verder verkleind. Van buiten verplaatst het proces zich nu naar binnen waar de deeltjes volautomatisch worden gewassen en gedroogd. In een aanpalende hal heeft inmiddels ook het welvaartschroot een soortgelijke behandeling ondergaan. Dit wordt grotendeels met de hand gesorteerd en schoongemaakt voordat het een eigen shredder ingaat. Eenmaal helemaal uitgesorteerd, worden de kunststofdeeltjes nu gedroogd voordat ze de zogenaamde extrusiemachine in gaan. Galloo Plastics heeft 5 extrusielijnen waar het u p06-95 najaar 2010

7 Galloo Plastics Containers vol met bontgekleurde kunststofdeeltjes 95 najaar p07

8 Galloo Plastics Op de achtergrond de extrusielijn, de zwarte voorwerpen op de voorgrond zijn resten die na het filteren van het granulaat overblijven. Ze worden door de mensen van Galloo Plastics pizza s genoemd p08-95 voorjaar 2010

9 Galloo Plastics Het duurdere ABS (Acrylonitrile Butadiene Styreen), dat beter geschikt is voor technische toepassingen, gaat vooral naar bedrijven die hoge eisen stellen aan het materiaal. Zoals autofabrikanten. Galloo s patenten Met inmiddels een ruime ervaring op het gebied van kunststofrecycling en een geclaimd aantal patenten op het recyclingproces, heeft Galloo Plastics een stap voor op de concurrentie. Hierbij de omschrijving van de 2 belangrijkste patenten, zoals ze officieel genoteerd staan in de bibliotheek van intellectueel eigendom. omgesmolten granulaat eerst door een filter wordt geperst en daarop door een extrusiekopmatrijs gaat om te worden gevormd. Voordat het zover is, worden er verschillende additieven en kleur toegevoegd en wordt het materiaal onder hoge druk en hoge temperatuur gesmolten. Als egaal donkergrijs gekleurde korrels komen ze er uiteindelijk uit, als vaten vol met kleine dropjes. Met speciale machines kunnen tests worden uitgevoerd om te kijken of de sterkte van het product goed is voordat het op transport gaat naar de klant. Eén daarvan is Renault. De Feraudy werkt al sinds 1990 met de Franse autofabrikant samen: Ik heb hiervoor voor een bedrijf gewerkt dat alleen accubakken voor Renault en Peugeot recyclede. Inmiddels zijn we als Galloo Plastics Renaults grootste toeleverancier voor gerecycled PP (polypropeen). Neem de huidige Renault Scénic. Naast de accubak en een afdekplaat voor de accu van gerecycled kunststof, maakt die auto inmiddels ook gebruik van een kunststoffen plaat om het dak te versterken, deflectors en carterbeschermingsplaat onder de motorruimte, de laden onder de achterbank, afdekplaten voor de binnenzijden van de wielkuipen, de clusters voor de achterlichten en verschillende verstevigingsplaten en -delen. En zelfs het geluidsisolatiemateriaal op de vloer en het schutbord en de bekledingstof voor de stoelen, de vloer en de kofferruimte komt bij Galloo Plastics vandaan. Maar het is niet alleen de auto-industrie die Galloo Plastics bedient. Naast de PP Plastics levert Galloo PE (polyetheen) dat met name gebruikt wordt voor de fabricage van vaten, pijpen en pallets. Het goedkopere PS (polystyreen) verkopen ze met name aan fabrikanten van bijvoorbeeld cd-doosjes en kleerhangers en het duurdere ABS (Acrylonitrile Butadiene Styreen), dat beter geschikt is voor technische toepassingen, gaat vooral naar bedrijven die hoge eisen stellen aan het materiaal. Zoals autofabrikanten. Alle 4 de thermoplastics zijn overigens stuk voor stuk weer onder te verdelen naar hun samenstelling. PP kan bijvoorbeeld nog verder worden verwerkt met additieven waardoor een schier eindeloos aantal mogelijkheden ontstaat. u Patent US (B2) Methode voor preconcentratie van polymere materialen gevormd uit resten van duurzame consumptiegoederen, zoals auto s, computerapparatuur en huishoudelijke apparaten, bestaande uit de behandeling van het residu door de stappen in de juiste volgorde. Deze bestaan uit screening, luchtdichtheidsscheiding en het verwijderen van het grootste deel van verontreinigende stoffen zoals metalen, glas, rubber, zand of andere om een fractie te verkrijgen van de realiseerbare polymeermaterialen door middel van recycling. Patent US Werkwijze en installatie voor het scheiden van alle categorieën van polymere materialen. De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze voor het scheiden van alle categorieën van polymere materialen uit afval en wordt gekenmerkt door opeenvolgende stappen en fasen, uitgevoerd in de volgende volgorde: het materiaal gaat door een cilindrische trommel voor mechanische scheiding, die wordt gevolgd door de eerste dichtheidscheiding en door energetische reiniging van de materialen. Het proces eindigt met een tweede dichtheidsscheidingfase in parallelle stappen. Genoemd polymeer materiaal kan, indien nodig, worden geëxtrudeerd. De methode maakt het mogelijk om verschillende categorieën van polymere materialen te verkrijgen, met name PE, PP, PS, ABS, PP dat voor 20 tot 40% met PA is gemengd, PMMA, Xenoy en PVC. 95 najaar p09

10 Galloo Plastics Een miljoen ton residu Dan zijn we er nog niet. De Feraudy is er immers van overtuigd dat de hoeveelheid en de mogelijkheden in de toekomst alleen nog maar verder zullen worden uitgebreid: Zeker. Het aandeel van gerecycled plastic neemt snel toe. Renault wil zeer binnenkort al meer dan 50 kilogram aan gerecycled kunststof in hun modellen hebben verwerkt. Op de vraag of het soms ook goedkoper voor een fabrikant als Renault is om gerecyclede plastics te gebruiken, moet hij lachen: Kijk, het is de bereidwilligheid van fabrikanten waarmee we hier te maken hebben. Ze zijn stuk voor stuk gretig om een ontwikkeling te ondergaan die vriendelijker is voor het milieu. Economie en ecologie zijn vandaag de dag totaal aan elkaar gelinkt. En dat blijkt uit de initiatieven van andere fabrikanten. Nissan heeft haar Green Program 2010 in het leven geroepen; Ford werkt aan de hand van hun eigen Reduce, Reuse en Recycle richtlijn aan een gestage invoer van steeds meer hergebruik in hun modellen, terwijl PSA (Peugeot-Citroën) 2 jaar terug al aangaf 20% van de door hen toegepaste benodigdheden in auto s in 2011 uit groene materialen te willen verkrijgen. Natuurlijk spint Galloo Plastics garen bij de sterk toenemende vraag naar gerecyclede kunststoffen. De Feraudy: We hebben inmiddels een omzet van meer dan 25 miljoen euro, we werken met 45 man, maar in de nabije toekomst moet het bedrijf fors gaan groeien. Binnen een aantal jaren willen we de capaciteit verviervoudigen. Daarvoor worden op dit moment zelfs al 2 nieuwe productielijnen gebouwd. In een paar jaar tijd willen we ongeveer een miljoen ton schredderresidu verwerken, om ton gerecycled materiaal te kunnen produceren. t Galloo s recyclingsproces De technieken die Galloo Plastics gebruikt om kunststoffen te recyclen, zijn weliswaar uniek; helemaal nieuw zijn ze niet. De kunst zit hem grotendeels in de combinatie van een aantal bestaande scheidingstechnieken, die voor het verwerken van shredderresidu zijn aangepast en gepatenteerd. Op de eerste plaats is er de scheiding van de deeltjes door middel van vloeistoffen, een techniek die in samenwerking met het Amerikaanse Engineering Separation and Recycling (ESR) werd ontwikkeld, zij het dat het systeem nu niet meer dynamisch maar statisch is toegepast waardoor de efficiency verder wordt vergroot. Zij bouwden een speciale lijn met scheidingstrommels waarin de belangrijkste kunststoffen met behulp van vloeistofdichtheid van elkaar worden gescheiden. Groupe Galloo heeft recentelijk de patenten van ESR overgenomen. Hierop volgt een eveneens bestaande, maar aangepaste luchtscheidingstechniek die textiel en PUR verwijdert. Het koper dat nu wellicht nog overblijft in de plastics en rubbers wordt door wervelstroomscheiding weggehaald en de PE-kunststoffen die hierbij vrijkomen worden als brandstof gebruikt. Hierna volgt een viertal trommels die aan de hand van een steeds lichtere vloeistofdichtheid een verdere separatie maken. Hierdoor blijven de verschillende materialen over, nu klaar om te worden omgesmolten voor recycling: een gedeelte in het proces dat Galloo Plastics liever geheim houdt. p10-95 najaar 2010

11 Galloo Plastics Galloo verwerkt jaarlijks ton shredderresidu 95 najaar p11

12 Wetgeving Nederland heeft het first mover advantage p12-95 najaar 2010

13 Wetgeving tekst Oswald Cornelius illustratie Myrthe Dornbos 95 najaar p13

14 Wetgeving Prof. Dr. Marc Pallemaerts, hoogleraar Europees milieu - recht aan de Universiteit van Amsterdam en hoofd van het onderzoeksprogramma Environmental Governance van het Institute for European Environmental Policy Sinds de jaren 90 maakt de Europese Commissie zich hard voor een efficiëntere recycling en de autobranche speelt daarin een grote rol. Prof. Dr. Marc Pallemaerts, hoogleraar Europees milieurecht aan de Universiteit van Amsterdam en hoofd van het onderzoeksprogramma Environmental Governance van het Institute for European Environmental Policy, geeft uitleg over de huidige situatie. De klassieke autosloop mag inmiddels dan vrijwel geheel uit het Europese straatbeeld zijn verdwenen; de wetgeving rond autowrakken kwam feitelijk pas 10 jaar geleden in een stroomversnelling terecht, toen de Europese autowrakkenrichtlijn werd goedgekeurd. Per 1 juli 2002 geldt een Europese aanvaardingsplicht die stelt dat de voertuigproducent verantwoordelijk is voor het ecologisch en economisch verantwoorde beheer van af gedankte voertuigen. Vraag was toen of het voor producenten wel haalbaar was om daar aan te voldoen. Professor Marc Pallemaerts: Het is inmiddels aangetoond dat er perfect aan is te voldoen. Toen het werd voor gesteld, eind jaren 90, was er zeer veel weerstand. Duitsland heeft het minstens een jaar vertraagd. Nu hoor ik ze er niet meer over klagen. Maar er zijn veel positieve neveneffecten. Doordat de lat voor iedereen even hoog is gelegd, heeft die richtlijn duidelijk een impuls gegeven naar een verbetering van de productiesystemen. Al bij het ontwerpen van auto s wordt nu rekening gehouden met de noodzaak om recycling zo goedkoop mogelijk te maken. Dat leidt tot een groter bewustzijn. Een van de consequenties daarvan is weer dat het ook veel kleinere spelers bewust maakt. De elektrobranche bijvoorbeeld. Wat dat betreft, heeft de auto-industrie absoluut een voorbeeldrol. Het stimuleert innovatie. Verpakkingsafval als proefkonijn Toch was de autobranche geen koploper in Europa wat betreft de invoering van producentenverantwoordelijkheid. Pallemaerts: Het allereerste voorbeeld waren de batterijen en accu s waarvoor in 1991 een richtlijn werd goedgekeurd, maar die bevatte nog niet gekwantificeerde doelstellingen in verband met recycling (die kwamen er pas door een wijziging in 2006). Het is de sector van het verpakkingsafval die uiteindelijk als proefkonijn heeft gefigureerd. Daarvoor kwam in 1994 een richtlijn tot stand. De autowrakkenrichtlijn kwam in 2000, gevolgd door een analoge wetgeving voor de elektrosector in Er is dus een duidelijke Europese trend naar producentenverantwoordelijkheid, al zijn er al jaren geen nieuwe voorstellen gekomen. De commissie geeft er nu de voorkeur aan de afvalstoffenwetgeving globaal te herzien en dat kost tijd. Toch is er tevens een tendens om meer dingen aan de lidstaten over te laten. Ze hebben allemaal de verplichting om de doelstelling van 95% hergebruik en nuttige toepassing (waarvan 85% voor recycling en hergebruik samen) in 2015 te bereiken, maar inmiddels is wel duidelijk dat de enige manier om die inzameling en verwerking goed te organiseren via speciaal daartoe opgerichte organisaties is. Zoals ARN dat in Nederland doet. Anders val je terug op het systeem waarbij de producent zelf verantwoordelijk is voor de wrakken. Daarbij komt transport over lange afstanden kijken, een enorm logistiek probleem. In het laatste uitvoeringsrapport van de Europese Commissie staan echter geen cijfers over de vorm van organisatie die de lidstaten hebben gekozen om aan de doelstellingen te voldoen. Maar een expertisecentrum is onontkoombaar. Nederland had het systeem al voordat de regels er kwamen, net als Zweden overigens. Dat is uiteraard een voordeel, het first mover advantage. Andere lidstaten moesten, onder druk van de wetgeving, opeens ook. Inmiddels ontstaan er allerlei vormen van partnership tussen overheden en producenten. 95% hergebruik En er is nog iets van groot belang. Pallemaerts: Je moet wel voor ogen houden dat die 95% niet voor recycling as such geldt. Het gaat om hergebruik en nuttige toepassing. p14-95 najaar 2010

15 Wetgeving Dat omvat ook tot 10% thermische recycling, ofwel het verbranden van de fractie om energie op te wekken. Die terminologie kan misleidend zijn, dus is het belangrijk om te weten waar de woorden exact voor staan. De Commissie toetst momenteel de cijfers. Het laatste officiële rapport van Eurostat uit 2008 laat zien dat 23 lidstaten het streefcijfer van 80% voor hergebruik en recycling hebben behaald. 17 lidstaten behaalden het huidige cijfer van 85% toen al. Estland, Malta en IJsland hebben bijvoorbeeld helemaal niet gerapporteerd. Natuurlijk is de kwaliteit van de statistiek ook niet altijd even betrouwbaar. In 2005 zijn er gedetailleerde regels opgesteld waarin staat omschreven waaraan de nationale statistieken moeten voldoen. Het zal daarom zeer interessant zijn om de nieuwe cijfers straks te kunnen zien. Wanneer we die kunnen verwachten? De lidstaten beschikken over een termijn van anderhalf jaar om de vereiste gegevens aan de Commissie te rapporteren. Als ze dat niet doen, kan de Commissie een inbreukprocedure starten bij het Hof van Justitie. Maar dan duurt het vervolgens 2 of 3 jaar voordat er uitspraak is. Met 2015 in het vooruitzicht wordt het dus ook tijd dat de Commissie assertiever te werk gaat. Bovendien werkt de grote uitbreiding van de Europese Unie niet in het voordeel. Landen die nog maar net lid zijn, hebben moeite met het bereiken van de doelstellingen. Voor de 2 jongste lidstaten, Bulgarije en Roemenië, wordt het waarschijnlijk moeilijk om dat resultaat te bereiken. Ten eerste moeten zij hun systeem opzetten voor de inzameling en verwerking van autowrakken, de tweede fase is het technische probleem om het recyclingpercentage verder op te voeren. Controle op storten En dan is er nog het storten. Ook daarvoor geldt sinds 1999 een Europese richtlijn. Pallemaerts: De stortrichtlijn is vrij geharmoniseerd maar kent zeer ernstige uitvoeringsproblemen. Zolang er geen sluitende controle komt op stortplaatsen en zolang afval wordt gestort terwijl het gerapporteerd wordt als nuttig toegepast, is er sprake van fraude. Italië en Ierland zijn nu al berucht; ook Griekenland heeft een boete gekregen. De commissie blijft die landen weliswaar volgen, maar zet nog onvol doende middelen in ter bestrijding van inbreuken. Op de eerste plaats gebruikt men de verplichte rapporten, maar er zijn ook andere manieren. De technische experts van de Commissie kunnen ook andere informatie gebruiken en daarnaast ontvangt de commissie ook klachten van burgers, milieuorganisaties of ondernemingen. Maar op de afdeling handhaving werken er in Brussel slechts zo n 40 ambtenaren. Dat is waarschijnlijk minder dan het aantal milieu-inspecteurs in een gemiddelde Nederlandse provincie. Ze zijn dus onderbemand. Die mensen werken op basis van stukken. Ze hebben de tijd en de middelen niet om het terrein op te gaan. Eco-innovatie en eco-recycling Toch is Pallemaerts positief. Zeker ook wat Post Shredder Technieken betreft: Voor bepaalde post shreddermaterialen is het nog altijd lastig om goede afzetmogelijkheden te vinden. Er is meer stimulans nodig voor innovatie om te zien wat we ermee kunnen doen. Het is niet verplicht om hergebruik toe te passen in de autosector, maar we moeten verder nadenken over hoe Europese fondsen voor eco-innovatie kunnen worden ingezet om eco-recycling aan te moedigen. Ik ben ervan overtuigd dat een PST-fabriek een positief initiatief is. Hoe verder men in de lidstaten is en hoe betrouwbaarder de gegevens straks zijn, des te sneller zullen we te weten komen waar de knooppunten liggen. We hebben nog 5 jaar om daar achter te komen. t Kijk op environment/waste onder het menu waste streams -> end of life vehicles voor alles over het ELV-directief van de Europese Commissie 95 najaar p15

16 productinfo Recycling is hot topic p16-95 najaar 2010

17 productinfo tekst Mark Litjens fotografie Dreamstime Grondstoffen raken uitgeput, afvalbergen blijven groeien. Gelukkig hebben we de wetenschap én het bedrijfsleven die het als een uitdaging zien om beide problemen in één slag aan te pakken. Hergebruik van (welvaarts)afval betekent immers een veel lager gebruik van grondstoffen. Slimme oplossingen en technieken verhogen het recyclingrendement bovendien continu. En Nederland zet hierin zijn beste beentje voor. Over de Post Shredder Techniek in de nieuwe fabriek van ARN leest u verderop in deze editie van 95 al alles wat u wilt weten, er zijn echter nog vele andere vooruitstrevende technieken die de opbrengsten verhogen. Peter Rem is onderzoeker in recycling, verbonden aan de TU Delft, een universiteit waar veel wordt samengewerkt met het bedrijfsleven. Zo is Rem bijvoorbeeld verbonden aan Inashco en ReSteel, 2 recyclingbedrijven die gebruik maken van technieken, ontwikkeld door de TU Delft. Goed schoonmaken Recycling is natuurlijk al een lang bestaande bezigheid. Maar goed recyclen, wordt steeds moeilijker. Neem bijvoorbeeld staalscrap. Daarvan is 10%, ook na handmatige sortering, nog altijd gecontamineerd. Met bijvoorbeeld tin, koper of chroom. Met elk hergebruik wordt de vervuiling groter. Waardoor het eindproduct een steeds lagere kwaliteit krijgt en uiteindelijk onbruikbaar is. Goed schoonmaken, is daarom een must en daar kan de wetenschap aan bijdragen, weet de onderzoeker uit eigen ervaring. ReSteel maakt gebruik van de Clean Scrap Machine (CSM), ontwikkeld door de groep van Rem. Hiermee worden machinaal vrijwel alle koperdelen uit staalschroot gefilterd, waar voorheen handmatig geselecteerd moest worden. De selectie gebeurt op basis van dichtheid, kleur en chemische samenstelling. Helemaal kopervrij maken, is nog niet mogelijk, maar er is met de CSM beduidend minder handwerk nodig. En het mooie is dat staal vervuild met koper bijna niks oplevert op de hergebruikmarkt, maar dat schoon staal en vooral schoon koper, wél een goede prijs krijgen, aldus Rem. Een innoverende vinding, zo vond men ook tijdens de vakbeurs Industrial Processing, waar ReSteel International de Proces Innovatie Prijs 2010 won. De machine is volgens de jury een ware stimulans voor het milieu. Entrepreneurial Scientist Een ander voorbeeld waarbij wetenschap en bedrijfsleven elkaar goed hebben gevonden, is terug te zien in de werkwijze van Inashco. Ook hier heeft de groep van Rem een belangrijke bijdrage geleverd: Huisvuilverbranding levert as op, vervuild met hele fijne koper- en aluminiumdeeltjes. Te klein om er uit te filteren. Toch wordt dit restant, bodemas, gebruikt in de bouw, bijvoorbeeld als fundering voor wegen. Omdat het niet helemaal zuiver is, worden lichamen bodemas voor gebruik nu in folie gewikkeld. Wij hebben gekeken naar de structuur van de bodemas en hebben op basis hiervan een scheidingsmethode ontwikkeld, waardoor de schone, minerale as nu geen koper en aluminium meer bevat en dus zonder verdere verwerking kan worden gebruikt. Na de eerste testen is de capaciteit door Inashco onlangs verdrievoudigd, naar 120 ton per uur. Ontwikkelingen om trots op te zijn, toch is de koek nog niet op voor Rem. Onlangs won hij de Entrepreneurial Scientist Award van Yes!Delft. Het prijzengeld hiervan, , heeft hij gestoken in ontwikkeling van een nieuw concept dat ertoe moet leiden dat de export van metalen naar het (verre) oosten tot een halt komt. Nu worden daar non-ferro metalen nog primitief met de hand uitgesorteerd veelal door kinderen, onder gevaarlijke omstandigheden. Omdat dat hier te duur is. De nieuwe vinding van Rem brengt hier verandering in. Eind van het jaar onthult hij zijn geheim. u Op staat een kort filmpje over de meest ondernemende wetenschapper van de TU Delft, Peter Rem 95 najaar p17

18 in beeld fotografie Marco Peters Vanaf de opening zal ARN Recycling circa ton automotive shredderafval per jaar gaan verwerken. Deze hoeveelheid zal uiteindelijk groeien naar ton per jaar, waarbij ook ander shredderafval dan automotive shredderafval verwerkt gaat worden. Met Post Shredder Technieken wordt het shredderafval gescheiden en verkleind tot stukjes van maximaal 40 millimeter. Deze materialen (fracties) worden tot slot gescheiden op dichtheid. De verschillende metaal- en kunststoffracties die dit oplevert, worden als grondstof gebruikt in bijvoorbeeld de automobielindustrie. p18-95 najaar 2010

19 productinfo Directeur Charles Smeeman met de Recycling Innovatie Award voor de MDS-technologie Magnetische vloeistof Nog een puur Nederlandse vinding is ontwikkeld door Bakker Holding in het Brabantse Son. Het bedrijf is zeer actief in de milieubranche. Een zusterbedrijf van Bakker Holding, Liquisort Holding, heeft een revolutionaire sorteermethode ontwikkeld, op basis van scheiding door magneten, die inmiddels wereldwijd is gepatenteerd. Tijdens de vakbeurs Recycling 2010 mocht Liquisort zelfs de Recycling Innovatie Award in ontvangst nemen voor de zogenaamde MDS-technologie. Charles Smeeman, directeur van Liquisort, kreeg de prijs uit handen van recyclinggoeroe dr. Ad Lansink en Henk Meinen van Recycling Magazine Benelux. Uit een vijftal innoverende technologieën genomineerd door een onafhankelijk vakjury werd de MDS-technologie gekozen als de meest innovatieve. Wij scheiden materiaalmixen op basis van soortelijk gewicht, in magnetische vloeistof. De viscositeit van de vloeistof is praktisch gelijk aan die van water, maar we kunnen de vloeistof schijnbaar lichter of zwaarder maken met een magnetisch veld. Hierdoor zakken deeltjes naar de bodem, blijven ze zweven in de vloeistof of gaan ze juist drijven. De exacte hoogte is afhankelijk van hun gewicht, aldus Smeeman. Via de Magnetic Density Separation (MDS-)unit van het Sonse bedrijf kan het magnetisch water tot wel 20 maal zijn eigen dichtheid krijgen, of zelfs lichter kan worden gemaakt dan water. Waardoor MDS een ongekend breed spectrum bestrijkt. Het is zelfs mogelijk goud op het magnetische water te laten drijven. t 95 najaar p19

20 in beeld fotografie Marco Peters Niet voor alle materialen die als eindfractie uit de fabriek komen, is al een toepassing gevonden. Daarom is ARN Advisory druk op zoek naar nieuwe producten en afzetmarkten voor deze materialen. Zo is er een prototype van een keukenblad en een baksteen gemaakt. Er is onder andere gekeken naar de fabricage van verkeersborden en isolatiemateriaal. Belangrijk hierbij is om toe te werken naar een zo schoon mogelijke fractie en een zo hoogwaardig mogelijke verwerking, waarmee ARN bijvoorbeeld weer helder glas kan maken. p20-95 najaar 2010

21 column Het VW-SiCon-proces 10 jaar later Milieuvriendelijke verwerking van autowrakken met inachtneming van de economische en sociale voorwaarden voor een goede mondiale concurrentiepositie is een uitdaging voor zowel de recyclingindustrie als de autofabrikanten en hun toeleveran ciers. Dat gold 10 jaar geleden, toen Volkswagen als antwoord op de milieuproblemen en de daarmee samenhangende wet- en regelgeving begon met de ontwikkeling van het SiCon-proces. Nu 10 jaar later is het alleen nog maar belangrijker geworden, nu er steeds meer aandacht is voor zuinig omgaan met natuurlijke hulpbronnen. Volkswagen AG en SiCon GmbH zijn de uitdaging aangegaan om efficiënt met shredderresidu om te gaan, hiervoor een technische oplossing te vinden én te implementren. In de eerste jaren lag het accent op de ontwikkeling van scheidingsprocessen, het aanboren van kanalen voor de teruggewonnen secundaire grondstoffen en de aanpassing van het systeem aan verschillende markten. De technologie is commercieel bruikbaar gemaakt in samenwerking met shredderbedrijven en afnemers van de teruggewonnen materialen. Inmiddels zijn in Europa diverse fabrieken in bedrijf genomen, en binnenkort wordt de eerste fabriek in de Verenigde Staten geopend. De belangrijkste vereiste voor de succesvolle verbreiding van deze techniek is een verschuiving in onze manier van denken over afval: we moeten afval niet zien als iets waarvan we ons moeten ontdoen, maar als een hulpbron die we kunnen exploiteren. Natuurlijke hulpbronnen in stand houden door secundaire grondstoffen te winnen uit afvalstromen en die, in de plaats van primaire grondstoffen, te gebruiken in industriële processen, is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de economie. Autowrakken en shredderresidu moeten dan ook worden beschouwd als samengestelde ertsen. In samenwerking met partners van universiteiten, onderzoeksinstellingen en de industrie wordt onverminderd onderzoek gedaan naar verdere toepassingen voor de materialen die uit shredderresidu zouden kunnen worden gewonnen. Auto s, en daarmee over een aantal jaren ook de autowrakken, worden steeds complexer van samenstelling en verwerkings- en recyclingtechnologieën zullen daarmee gelijke tred moeten houden. De economische haalbaarheid van Volkswagen- SiCon-fabrieken wordt voornamelijk bedreigd door massale export van oudere auto s; goedkope, laagdrempelige verwijderingsalternatieven voor shredderresidu, zoals storten en verbranden; en onvoldoende aanpassing aan nieuwe ontwikkelingen. Als gevolg van veranderingen in productsamenstelling, grondstoffenprijzen en marktstructuren zullen er in de toekomst echter meer kansen dan bedreigingen zijn. Dankzij een holistische benadering maakt het Volkswagen-SiCon-proces integraal deel uit van een terugwinnings- en recyclingconcept voor complex afval als autowrakken en kan en zal het tijdig worden aangepast aan veranderingen in de verwerkingsketen. Een nauwe samenwerking tussen OEM s, afvalverwerkingsbedrijven, de grondstoffenindustrie en de overige schakels in de keten zal zich uiteindelijk terugbetalen. De flexibiliteit en uitbreidbaarheid van het proces staan er borg voor dat autowrakken in de toekomst worden geëxploiteerd als goudmijntjes op wielen. Prof. Dr. Daniel Goldmann Prof. Dr. Daniel Goldmann is professor op de Technische Universiteit van Clausthal en bekleedt de leerstoel voor grondstoftechnologie en recycling. Daarvoor werkte hij voor Volkswagen AG en ontwikkelde in samenwerking met SiCon Technology het VW-SiCon-proces. In 2006 werd de techniek bekroond met een European Environmental Award. 95 najaar p21

22 dossier Dossier PST (Post Shredder Technieken) tekst Jeroen Booij, Dave Bebelaar fotografie Jack Tillmanns stills 3d-animaties Selected View infographics Frédérik Ruys p22-95 najaar 2010

23 dossier De tijd begint te dringen voor het halen van de 95% recyclingdoelstelling voor auto s in Maar met de komst van ARN s nieuwe PSTfabriek in Tiel zou Nederland in ieder geval op automotive gebied wel eens een voorloperrol kunnen gaan spelen. Hier vindt u alles dat u moet weten over de fabriek en de toepassingen waarvoor de Post Shredder Technieken in het leven zijn geroepen. 95 najaar p23

24 dossier Startpunt van de verwerking. Via deze doseerbunker en een weegband wordt de capaciteit van de lijn zodanig geregeld dat de hamermolens maximaal produceren. Het moderne gebouw dat ARN in 2 jaar tijd in Tiel heeft doen herrijzen, roept de nodige vragen op. Voorafgaand aan het openen van ARN s nieuwe PSTfabriek in Tiel hebben dan ook al tientallen nieuwsgierigen een rondleiding gekregen. En elke keer moet Technisch Manager Ron van der Leeuw, een van de 13 man die de nieuwe fabriek nu al bemant, het weer uitleggen: Nee, er zijn hier straks geen autowrakken te vinden. Het PST-proces wordt immers pas in gang gezet wanneer de autowrakken het shredderstation al zijn gepasseerd. Vandaar ook post shredder. Van der Leeuw graait in een berg shredderafval die er ligt. Het enige dat nog aan auto s herinnert, is een stuk band of stoelbekleding en af en toe een stuurhoes. Vanaf volgend jaar zal om te beginnen ton van dit afval hier worden verwerkt voor recycling. Een hoeveelheid die binnen afzienbare tijd moet oplopen tot ton. Enige manier om 95% te halen Hans van de Greef is per 1 maart 2009 aangesteld als algemeen directeur van de recyclingfabriek. De functie sluit naadloos aan op zijn verleden: Hiervoor werkte ik in de rubberrecycling, daarvoor heb ik een fabriek opgestart voor slibverwerking en voor mestverwerking. De reden voor de komst van deze fabriek staat volgens Van de Greef onomstotelijk vast: Het is de enige manier om tot een recyclingpercentage van 95% te komen. ARN is de enige in Europa die het op deze manier aanpakt, wat dus betekent dat het voor de rest straks mogelijk een probleem kan worden. Goed, die 95% staat niet op zichzelf. Het moet worden opgebracht uit 85% materiaalrecycling; de resterende 10% is thermische recycling hergebruik om energie op te wekken. Van de Greef: Nederland is er snel bij. Andere landen zijn nog volop aan het puzzelen. p24-95 najaar 2010

25 dossier Hamermolens. Hier wordt het aangevoerde ASR verkleind tot maximaal 40 mm. Hierna kan de reststroom mbv een zeef en windzifters verder gescheiden worden in de drie hoofdstromen: mineralen, kunststof en vezels. Scheidingsinstallatie voor de kunststoffen. Hier wordt de kunststofstroom uit het ASR gescheiden in drie deelstromen. Deze vinden individueel hun weg naar eindverwerkers als Galloo Plastics. De Nederlandse systematiek levert bovendien betrouwbaar cijfermateriaal op. Omdat ARN de demontage van een aantal materialen vergoedt, weten we exact wat ermee gebeurt. Je kunt tot op de kilogram zien wat waar blijft. Overigens is statistiek een geduldig en creatief proces. Er zijn landen waar je het niet van verwacht die nu al zeggen die 95%-norm ruim te halen. Daar komen ze mee weg. Nog wel. Nieuwe Europese richtlijnen schrijven straks een meetmethode voor. De kunst van het scheiden De kunst zit m natuurlijk in het scheiden van het shredderresidu. Van de Greef: Voor het recyclen of scheiden van afval dien je ver geautomatiseerd te zijn, of het omvat heel veel handwerk. En dat betekent in beide gevallen hoge kosten. De investeringen van ARN zijn enorm. De PST-fabriek kost al met al een slordige 25 miljoen. Van de Greef: Als we richting ton per jaar gaan, denken we de fabriek kostendekkend te kunnen maken. Maar dankzij de fabriek kunnen autodemontagebedrijven straks stoppen om bijvoorbeeld de bumpers en het purschuim uit auto s te halen. Daarmee besparen we ongeveer 30 tot 40 per wrak want dat kost simpelweg veel uren. Als je dat maal wrakken doet, dan kom je op een aanzienlijke besparing uit. Het scheidingsproces is in principe eenvoudig: eerst moet er een uniforme deeltjesgrootte ontstaan. Met hamermolens wordt het shredderresidu verkleind tot maximaal zo n 40 millimeter. Daarna wordt het gescheiden op dichtheid. Dat gebeurt met behulp van lucht en vloeistof. Door een luchtstroom of in een vloeistofbad met een bepaalde dichtheid komt het lichte materiaal naar boven. Vervolgens is het een kwestie van afschuimen. Klinkt eenvoudig. Van de Greef: Het is geen rocket science. De moeilijkheid zit m in de grootte van het geheel. Als je 120 van die scheidingsbakken achter elkaar zet, wordt het een logistieke puzzel. Zoeken naar toepassingen IJzer, aluminium en het grootste gedeelte koper zijn verdwenen als het shredderresidu in Tiel aankomt. Logisch, als je het ijzer in het afval laat zitten, krijg je er 125 per ton voor. Voor koper krijg je per ton, dus loont het de moeite. Ron van der Leeuw: We waren in het begin heel bang dat we veelal nat materiaal zouden binnenkrijgen, maar uit gesprekken met de shredders blijkt dat ze er veel voor over hebben om het materiaal hier droog te krijgen. Nat betekent immers meer kilo s. Dat kost geld. Volgens Van de Greef gaan shredders ook steeds verder in het scheiden van materialen: Toen we u 95 najaar p25

26 dossier opstartten hadden we het idee dat er zo n 8% ferro en non-ferro in het materiaal zou zitten. Dit is inmiddels veel lager. En hetzelfde geldt voor de minerale fractie, voornamelijk glas en zand. Het is puur een economische afweging. Toch hoeft dat geen nadeel te zijn. Van de Greef: Die minerale fractie kent een moeilijke afzetmarkt, dus het maakt het misschien juist makkelijker. We zijn nu hard bezig om het in bouwgerelateerde producten kwijt te kunnen. Cementgebonden applicaties en dergelijke. Maar gezien de verontreiniging die erin zit, is het nog erg lastig. Er zijn meer voorbeelden van wat er straks met de gescheiden afvalstromen gebeurt. De vezelfractie, voornamelijk afkomstig uit stoelbekleding en vloermatten, wordt nu al gebruikt bij slibontwatering. Vroeger gebruikte men daarvoor poederkool. Maar Van de Greef denkt er ook nieuwe isolatiematerialen van te kunnen maken: Of pallets, nu van spaanplaat. Kunnen we die ook niet van hergebruikt kunststof maken? Wat we zoeken, is een zo hoog mogelijke toepassingswaarde en we willen daarbij graag samenwerken met bedrijven die genegen zijn om proeven en tests uit te voeren. Als een bepaald idee problemen oplevert, dan zijn wij eventueel bereid om mee te investeren. Andere bedrijven zullen zeggen: zoek het maar uit. Ons is het op zijn minst het onderzoek en de rekensom waard. p26-95 najaar 2010

27 dossier Ik heb altijd geloofd dat recycling van plastics een vlucht zou nemen, maar veel mensen lachten mij uit toen ik in 1991 begon met het verwerken van plastic flessen. In een tweetal Amerikaanse steden was kort daarvoor een verbod gekomen op plastic bekertjes en ik wilde daar iets positiefs mee doen. Achteraf gezien was dat te vroeg. Toch zette ik mijn onderzoeksbureau op; inmiddels hebben we fabrieken in Oostenrijk, China en Engeland waar gerecycled plastic wordt gemaakt. In de eerste verwerken we met name het shredderresidu van elektronica; in Engeland vooral dat van auto s. We hebben shredderresidu van over de hele wereld onderzocht om de conclusie te trekken dat de hoeveelheid metalen enorm uiteenloopt. Van 1 à 2% tot 13%. Maar de shredders worden steeds beter in het uitsorteren. Ze kunnen het zich vandaag de dag niet meer veroorloven om dat niet te doen. Voor ons is dat een fantastische ontwikkeling. Ik ben ervan overtuigd dat het recyclen van plastic dezelfde ontwikkeling als staal, aluminium en papier gaat doormaken. Het staat nog in de kinderschoenen en daarbij is het normaal dat er tegengeluiden komen. Uiteindelijk zal het geaccepteerd worden. Het mooie van ons product is dat het een zeer hoge toepassingswaarde heeft. Anders dan bij kleurstoffen worden er geen additieven toegevoegd; iets dat de plasticfabrikanten zelf natuurlijk ook doen. Aanvankelijk werd gerecycled plastic gebruikt voor palen en bloempotten, nu kun je het overal in tegenkomen. De groene stofzuigerrange van Electrolux maakt nu bijvoorbeeld gebruik van ons plastic. Het gaat mij overigens aan het hart dat Amerika achterblijft op de ontwikkelingen. Ons land heeft jaarlijks zo n 5 miljoen ton automotive shredderresidu, maar we kunnen er niets mee doen omdat de wetgeving het praktisch onmogelijk maakt, en dus wordt het allemaal geëxporteerd. Ik schaam mij er voor. Maar in die situatie zal ook snel verandering komen. Wacht maar tot ze erachter komen dat het heel veel nieuwe banen gaat creëren. Mike Biddle President en oprichter MBA Polymers Wat we zoeken, is een zo hoog mogelijke toepassingswaarde en we willen daarbij graag samenwerken met bedrijven die genegen zijn om proeven en tests uit te voeren. Met de kunststoffen gaat het wat dat betreft al de goede kant op. Van de Greef: Dat is de stroom met de hoogste toegevoegde waarde. Ze zijn onder te verdelen in 3 fracties, gescheiden op soortelijk gewicht. Op de eerste plaats is er de fractie van minder dan 1,1 kg per liter, daar zitten met name de plastics PP en PE (zie pagina 37) tussen, die uiteindelijk als hergebruikt plastic in nieuwe auto s terechtkomen. Dan is er de fractie 1,1 tot en met 1,3 die straks wordt geïnjecteerd in het ijzerproductieproces in de Hoogovens om het reductieproces van ijzeroxide op gang te brengen. Wat overblijft, is de fractie zwaarder dan 1,3, die helaas nog gestort moet worden omdat er een te hoog aandeel chloor in zit. Van de Greef: Er zit te weinig PVC in voor PVC-recycling en te veel u 95 najaar p27

28 dossier Ik werk voor bedrijven die iets willen doen in kunststofrecycling; fungeer als vraagbaak op het commerciële en technische vlak en dan met name op het gebied van shredderafval. In die hoedanigheid ben ik nauw betrokken bij projecten in Luxemburg, Spanje, Frankrijk, Engeland en ook voor ARN in Tiel. We hebben eerst een inventarisatie gemaakt om de technische mogelijkheden van scheiden van kunststoffen in beeld te hebben. De kunststofcomponenten worden uit de shredderfractie gehaald en keren bij voorkeur terug in de autobranche. Het streven is naar een zo hoog mogelijk percentage van recycling. Het is heel apart, nog maar kort geleden belandde al dat shredderafval op de stort of in de verbranding, nu krijgt het een tweede leven. Omdat het recyclen van kunststoffen uit shredderfracties nog in de kinderschoenen staat, is het lastig om een beeld van de markt te schetsen. Een jaar of 3 geleden werd het nog nauwelijks gedaan. De methoden die we gebruiken, zijn niettemin beproefd in Frankrijk en Zweden waar er sinds een paar jaar mee wordt gewerkt. We werken veelal met drijf-zinktechnologie om de materialen te scheiden, op basis van de verschillende dichtheden van kunststoffen dus. De lichtere fracties drijven; de zwaardere zinken. Maar je kunt zo n investering eigenlijk alleen maar doen bij enorme hoeveelheden afval; als relatief klein individueel shredderbedrijf kun je dat nooit terugverdienen. Het moet gebundeld worden. Toch zijn de voornaamste redenen om te investeren in plasticrecycling nog gedreven door wetgeving, denk aan het stortverbod. Maar het zal steeds belangrijker worden. De samenstelling van de wrakken verandert snel. Steeds meer metalen worden vervangen door kunststoffen, niet in de laatste plaats om op gewicht te besparen. Daarmee neemt niet alleen de hoeveelheid kunststoffen toe; ook het aantal soorten kunststoffen doet dat. Maar het is uiteindelijk niet zozeer wetgeving of economisch gedreven als wel een noodzaak. Plastic is een olieproduct, en de olievoorraad is eindig. Dat staat inmiddels wel vast. Dick Kramer Freher Kumulus BV Van afval tot eindfracties in 10 stappen Vezels IJzer TI EL Aluminium en koper RVS 9 6 PVC-arm Mineralen ARN koos na een lange zoektocht voor de VW-SiCon technologie in de PST-fabriek. Meer daarover in de column van de medebedenker Goldmann op pagina 21 p28-95 najaar 2010 voor verbranding, dus voor deze fractie zijn we nog op zoek. De ferro en non-ferro die nu nog overblijven gaan naar de metaalverwerkingsbedrijven. De stoffractie, ten slotte, gaat naar de stort. Stappen vooruit Vanaf volgend jaar zal de PST-fabriek in eerste instantie puur op automotive shredderafval draaien. Maar er is ook nog het shredderafval van welvaartschroot, in Nederland zo n ton per jaar. Met de stortkosten plus stort belasting van zo n 140 per ton zit de prijs die ARN nu rekent daar nog onder. De kosten voor verbranding liggen echter onder het PST-tarief. Van de Greef: We zullen prijsconform moeten gaan opereren. Om met die verbranding te kunnen concurreren zul je Aluminium en koper Mineralen simpelweg met je tarieven moeten zakken. De huidige verbrandings prijzen zijn eigenlijk te laag om recycling aantrekkelijk te maken. In Nederland en Duitsland is het stortbeleid aangepast aan de verbrandingscapaciteit. De prijzen zijn daardoor gigantisch onder druk komen te staan. De ton shredderresidu waarmee de fabriek start, komt overigens puur van Nederlandse wrakken. Wellicht dat een gedeelte van de uitbreiding straks ook van over de landsgrenzen komt. Van de Greef is niet temin zeker van zijn zaak: Ik ben ervan overtuigd dat we die 95% gaan halen. Maar of we de reststroom dusdanig kunnen afzetten dat we onder die 10% thermische fractie komen, dat is op korte termijn de uitdaging. Als wij ech ter niet beginnen, kom je nooit verder. Want alleen door ervaring kun je uiteindelijk stappen vooruit maken. t

29 dossier s visie 2015 en verder In 2005 gaf ARN haar visie op de komende 10 jaar. Tijd om nu de balans op te maken. Zijn er grote veranderingen opgetreden in de beschikbaarheid van grondstoffen? Hebben zich revolutionaire technische veranderingen voorgedaan? En hoe zit het met het milieubewustzijn? We nemen u graag mee in onze bespiegelingen op deze onderwerpen. ARN heeft een positieve blik op de toekomst. Natuurlijk zal de wereld veranderen in de voor ons liggende jaren, maar pessimisme over schaarste is daarbij niet nodig. De technologie en de markt vinden daar wel oplossingen voor. En het begrip duurzaamheid wordt steeds meer common sense binnen zowel bedrijfsleven als overheden. Over de kansen voor ARN in de toekomst heerst al helemaal geen somberheid. De vraag naar grondstoffen blijft, met een groeiende wereldbevolking en de daarbij behorende toenemende behoefte aan welvaart, stijgen. Grondstoffen worden niet schaarser, maar de mogelijkheid om er over te beschikken wel. Het opzetten van inzamelsystemen en technologie om materialen terug te winnen, zal daarom in belang toenemen. Staal, aluminium en koper raken voorlopig niet op. Prijzen zullen schoksgewijs variëren, en voor de schrootmarkt heeft dit gevolgen. Maar deze zullen, zo verwacht ARN, incidenteel van aard zijn. Op het gebied van fossiele brandstoffen zijn waarschijnlijk meer structurele veranderingen te verwachten. Dit zal leiden tot een herwaardering van nucleaire energie en andere alternatieven. In de auto-industrie wordt momenteel grootschalig ingezet op de definitieve introductie van de elektrische auto. De verwachting is dat in 2020 zo n 5% van de wereldwijde productie van auto s elektrisch is. Olie, als grondstof voor kunststoffen, zal voldoende aanwezig blijven, maar stijgende olieprijzen leiden tot een groter prijsverschil tussen virgin- en gerecycleerd plastic. Dit maakt het inzetten van recyclaten interessant. Secundair materiaal zal daarbij steeds meer worden toegevoegd aan productieprocessen. ARN zet sterk in op de implementatie van scheidings- en verwerkingstechnologie voor het shredderresidu. De fabriek in Tiel markeert deze keuze. Wat de politiek betreft inzake het storten of verbranden, zal een level-playing-field de investeringen in recyclingtechnologie sterk bevorderen. En het zal uiteindelijk leiden tot een zichzelf bedruipende recyclingketen voor autowrakken. ARN gaat door met het ontwikkelen van kennis op het gebied van recyclingtechnologie en afzetkanalen voor recyclaten om voortdurend de maximaal mogelijke milieuprestatie te realiseren tegen aanvaardbare kosten. Zeker met de ingezette koers om nog betere milieuprestaties te leveren tegen aanzienlijk lagere kosten, is ARN ervan overtuigd ook in de komende 10 jaar over alle kwaliteiten te beschikken om in Nederland de leidende autoriteit op het gebied van autorecycling te blijven. Daarnaast verwachten we ook op andere terreinen en buiten de grenzen een bijdrage te kunnen gaan leveren op het terrein van recycling en het beheer daarvan. Kennisoverdracht is voor de komende jaren voor ARN dan ook een speerpunt van het beleid. Alle reden dus om de toekomst optimistisch tegemoet te zien. 95 najaar p29