Durft u zo n groot risico te nemen?

Transcriptie

1 februari 2012 Een uitgave van B. Braun Medical B.V. Durft u zo n groot risico te nemen?

2 EXPERTISE is een uitgave van: B. Braun Medical B.V. Divisie Aesculap Postbus AR OSS T: F: Samenstelling inhoud René Pulles Productmanager Chirurgische Instrumenten GSM Eindredactie Gemma Verdonk Hoofd marketing B. Braun Aesculap Voorwoord Beste Lezer, Voor u ligt de eerste editie van Expertise van Aan mij, Paul van Gend, Sales & Marketingmanager van B. Braun Aesculap, de eer om het voorwoord van deze eerste uitgave van 2012 te schrijven. Het thema van deze Expertise is veiligheid in de breedste zin van het woord. Bij de producten en concepten die wij vanuit B. Braun Aesculap in de markt zetten, speelt veiligheid een belangrijke rol. Ook in de Nederlandse ziekenhuizen is veiligheid een kernbegrip. Gegarandeerde steriliteit van sets en instrumentarium zorgt namelijk voor continuïteit in het bedrijfsproces. Daarbij is het zaak om risico s zo veel mogelijk uit te sluiten. We moeten er alles aan doen om te voorkomen dat een patiënt niet geopereerd kan worden, omdat het instrumentarium niet steriel is. Paul van Gend, Sales & Marketingmanager B. Braun Aesculap Pinholes, we hebben ze allemaal Het verpakkingsmateriaal van de Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA) moet ervoor zorgen dat we de gesteriliseerde medische hulpmiddelen veilig kunnen transporteren en opslaan totdat ze worden gebruikt bij een behandeling. Vanuit die optiek vormen alle handelingen ná het verpakken dus een potentiële bedreiging voor de steriliteit. niet op zijn plek: bij het plaatsen in de draadmanden, het heen en weer schuiven van die draadmanden en het weer uitnemen van sets ontstaan de meeste beschadigingen aan de verpakking. Grote scheuren vallen natuurlijk direct op. Maar wat als het pinholes zijn gaatjes zo groot als een speldenpunt? Dan moet je wel heel goed kijken, in de haast van alledag. In het Flevoziekenhuis hebben we in de steriele ruimte van het OK de draadmanden vervangen door trespa-platen. Het probleem werd daarmee aanzienlijk minder, maar een steriele set moet nu wel langer afkoelen vóór opslag. Shalini Premchand Marketingsecretaresse B. Braun Aesculap Redactie teksten Friso Gosliga BREDA Grafische vormgeving Vrondaz SCHIEDAM George Laoutaris Drukwerk SenB druk - OSS Voor meer informatie over de inhoud van deze uitgave kunt u contact opnemen met René Pulles. Niets in deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen of vermenigvuldigd. Hoewel deze uitgave naar beste weten is samengesteld, kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid. Zij aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie. Wij zijn ervan overtuigd dat het proces van steriele medische hulpmiddelen nog veiliger kan. Bijvoorbeeld door veilig transport, steriele opslag van instrumenten en volledige traceerbaarheid van elk individueel instrument. Deze aspecten helpen u risico s uit te sluiten en de patiëntveiligheid aanzienlijk te vergroten. In deze Expertise wordt het onderwerp veiligheid vanuit diverse perspectieven bekeken. Zo vertelt Peter van Alphen, DSMH van het Flevoziekenhuis in Almere, over zijn ervaringen met pinholes in verpakkingsmateriaal en het gevaar daarvan. Wij nemen u mee in de wereld van steriele medische hulpmiddelen en het belang van de juiste validatie hiervan en lees tot slot over de samenwerking tussen het Sint Elisabeth Ziekenhuis en het Tweesteden Ziekenhuis in Tilburg op het gebied van sterilisatie en transport. Ik wens u veel leesplezier! Paul van Gend Sales & Marketingmanager B. Braun Aesculap Peter van Alphen DSMH, Flevoziekenhuis Almere Medewerkers van de CSA moeten zich daar bewust van zijn en daarom voorzichtig omgaan met een verpakte set. Helaas zijn de medewerkers van de CSA niet de enigen die invloed hebben op het verpakkingsmateriaal. Die gevaren beginnen al bij het sterilisatieproces. Wie het filmpje heeft gezien over de omstandigheden waaraan het verpakkingsmateriaal tijdens het steriliseren wordt blootgesteld, moet wel bewondering hebben voor het materiaal. Het sterilisatieproces is een nat proces, dat een extra belasting vormt. Na de sterilisatie volgt de controle bij vrijgave van een steriele set. Daarbij wordt onder andere gelet op beschadigingen van de verpakking, die vooral bij een verpakking met twee verschillende kleuren gemakkelijk zichtbaar zijn. Tijdens deze controle ontstaan relatief weinig beschadigingen. Had u bij het zien van de rode punt op de voorkant van de Expertise in de gaten dat dit ook een pinhole is? We hebben ze allemaal... De volgende stap in het proces is een kritische: het transport naar de steriele opslag van de gebruiker. Vaak worden instrumentensets meerdere keren opgetild en neergezet, soms niet al te zachtzinnig in een transportkar geplaatst en daarmee vaak meerdere liften in- en uitgerold. Toevallig grenst in het Flevoziekenhuis de steriele ruimte van CSA direct aan die van de OK, dus het transport blijft hier beperkt. Toch zie je tijdens deze stap al wat vaker beschadigingen aan het verpakkingsmateriaal ontstaan. De volgende stap in het proces is de opslag in de steriele ruimte. Heel lang heb ik gedacht dat er juist in deze stap weinig kan gebeuren. Er worden verder geen handelingen verricht, dus dan komt de set toch in dezelfde conditie weer tevoorschijn? Op zich klopt dit, maar de set blijft juist Ik denk dat iedere CSA te maken heeft met pinholes. De mate waarin het voorkomt heeft te maken met werkwijze, transportafstand en behandeling in de steriele opslag. Het plaatsen en uitnemen kan het best gedaan worden door CSA-medewerkers, omdat die wellicht iets scherper (!) zijn op pinholes dan de gemiddelde OK-assistent. Het belang is groot, want een beschadigde verpakking kan bij ontdekking leiden tot uitstel van een operatie of, in het andere geval, tot ernstige infecties bij de patiënt. Als het verpakkingsmateriaal zo bepalend is maar ook zo kwetsbaar, waarom gebruiken we dan geen containers? Persoonlijk ben ik van mening dat een container vooral een alternatief is bij lange transportroutes van CSA naar OK. Als die transportroute deels buiten de muren van het ziekenhuis loopt, dan zou ik zeker voor een container gaan. Peter van Alphen DSMH, Flevoziekenhuis Almere 2 3

3 Think sterility, think Aesculap Die vragen willen wij u graag stellen. Omdat wij denken dat het proces veiliger kan. Sterker nog, wij denken dat risico s in sommige gevallen zelfs kunnen worden uitgesloten. Risico s die nu nog worden afgewogen aan de hand van zorgvuldig opgestelde normen en richtlijnen. Maar we mogen nooit vergeten dat patiëntveiligheid de allesbepalende norm is. Steriliteit in het geding Steriliteit komt vaak in het geding wanneer zaken zoals kostenbesparingen en verhoogde productiecapaciteit de boventoon voeren. Steeds meer en sneller produceren tegen lagere kosten, zodat operatiekamers en poliklinieken op volle toeren kunnen blijven draaien. Dit vraagt om een snel en effectief proces. De kwaliteit van dit proces wordt mede bepaald door de snelheid waarmee de instrumenten het proces doorlopen. Niet alleen op de OK en CSA, maar overal, ook in het logistieke proces. Daarnaast worden er soms onbewust risico s genomen, omdat eenvoudigweg de juiste hulpmiddelen ontbreken. Of kostenbesparingen en verhoogde productiecapaciteit uiteindelijk opwegen tegen de risico s moeten we ons altijd af blijven vragen. Want, hoewel de concessies vaak begrijpelijk en misschien zelfs logisch zijn en omdat steriliteit zeker niet het enige aandachtspunt in het proces is, blijft het altijd zinvol en misschien zelfs noodzakelijk hier kritisch naar te kijken. Reproduceerbare processen We beschikken in Nederland over uitstekende middelen om steriliteit te verkrijgen. Ook de voorreiniging machinale reiniging en desinfectie worden in ons land op hoog niveau uitgevoerd. Deze state of the art reproduceerbare processtappen, in combinatie met de kennis en ervaring van de medewerkers, zorgt ervoor dat er na de gevalideerde en gecontroleerde processen een steriel product is. In productietermen is dit het eindproduct. Het sterilisatieproces is succesvol doorlopen met als eindproduct een steriel verpakt instrument. Blijven we echter in termen van steriliteit, dan is het steriele product slechts een halffabricaat. Er moeten tenslotte na de sterilisatie en vrijgave nog een aantal zeer kritische stappen worden doorlopen, voordat het instrument kan worden gebruikt voor een ingreep. Tijdens deze stappen worden de gesteriliseerde producten aan verschillende invloeden blootgesteld. Denk bijvoorbeeld aan intern en extern transport, opslag en andere handelingen, waarbij het risico op beschadiging van de verpakking groot is. Kenmerkend aan deze stappen in het proces is, dat we deze minder goed beheersen of we hiervoor geen validatie kennen of toepassen. De uitvoering van deze verschillende stappen bepaalt in grote mate of het vrijgegeven product ten tijde van gebruik nog steeds de kwalificatie steriel mag hebben. Een geborgde controle op de reproduceer Steriel is een absoluut begrip, waarmee we aangeven dat de kans op overleven van microorganismen kleiner is dan 1 op 1 miljoen. Steriliteit is een boeiend, interessant en veelbesproken onderwerp. Met minder dan steriel mogen we in het proces rondom gesteriliseerde medische hulpmiddelen geen genoegen nemen. Hoewel steriliteit een absoluut begrip is en er dus geen twijfel over mag zijn, blijkt het in de praktijk moeilijk om aan die steriliteit géén concessies te doen. Maar welke concessies zijn dat? En belangrijker: waarom doen we die concessies? baarheid van deze kritische stappen is erg moeilijk, zoniet onmogelijk. Toch volgt er geen gevalideerde controle op steriliteit meer, nadat het product is vrijgegeven uit de autoclaaf. Ja, we controleren de verpakkingen op beschadigingen, maar die kunnen pas met enige zekerheid geconstateerd worden als het product is uitgepakt. Blijkt er op dat moment een probleem met betrekking tot de steriliteit, dan zijn we aan de late kant, met alle gevolgen van dien. De kunst is dan ook om steriliteit zonder verrassingen te waarborgen. Bij voorkeur voor een langere termijn, met inachtneming van de meest kritische parameters in het totale proces. Parameters in het sterilisatieproces Enkele kritische parameters in het sterilisatieproces zijn de verpakkingsmethodes, het transport en de transportmiddelen, de verschillende opslagcondities, de omgang met het steriele product en last but not least de kwaliteit en bestendigheid van uw verpakkingsmateriaal. De beheersing van deze vaak lastig te definiëren kritische momenten is, ondanks de beschikbaarheid van talloze richtlijnen en normen, niet eenvoudig. De richtlijnen kunnen u helpen met het zeker stellen van steriliteit in de tijdsperiode die u conform de normen hanteert. Daarnaast bestaan er verschillende hulpmiddelen, zoals bubbeltjesfolie en onderlegvellen, om ervoor te zorgen dat een verpakking heel blijft. Die kunt u aanschaffen, maar helaas is dit slechts een vorm van symptoombestrijding. Kan steriliteit daarmee worden gegarandeerd? Het belangrijkste is dat u objectief nagaat wat voor uw organisatie het beste en vooral het veiligste verpakkingsmiddel is, zodat u risico s van beschadigingen kunt uitsluiten. Kwaliteit en steriliteit kunnen zo zonder mitsen of maren aan de patiënt gegarandeerd worden. Want, veiligheid van de patiënt is uiteindelijk de allesbepalende norm. De kwaliteit van het totale proces rondom gesteriliseerde medische hulpmiddelen is daarin een belangrijke parameter, evenals de kwaliteit van de middelen die we daarbij gebruiken. Die parameters samen moeten namelijk zorgen voor het borgen van de reproduceerbaarheid van veilige, steriele eindproducten. Meet & Greet DSMH Op zondagmorgen 6 november vertrokken negen DSMH ers (Deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen) vanuit Oss naar Tuttlingen in Duitsland voor een Meet & Greet met medewerkers van B. Braun Aesculap. Reden voor dit samenzijn was een rondetafelgesprek over veiligheid, toegespitst op de werkzaamheden van de Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA). Er is gesproken over onderwerpen zoals het testen van apparatuur op de CSA, het gebruiken van containers als verpakkingsmateriaal en fixatie van draadmanden. Daarnaast hebben we de fabriek van B. Braun Aesculap bezocht. Het blijft indrukwekkend om alle medewerkers met veel passie voor hun product aan het werk te zien. We kijken terug op drie gezellige en leerzame dagen. 4 5

4 Samenwerking voorziet in continuïteit Interview met Gerard Rutten en Miranda Bressers In Tilburg staan Gerard Rutten, hoofd CSA van het Elisabeth ziekenhuis, en Miranda Bressers, teamleider CSA van het Tweesteden ziekenhuis, al jaren zij aan zij. Meer en meer maken zij gebruik van elkaars diensten en faciliteiten. Daarmee verbeteren ze de continuïteit van het OK-proces. Beiden zien het belang van samenwerking en verwachten dat die in de toekomst alleen maar zal toenemen. De samenwerking tussen beide CSA s is een initiatief van Rutten en Bressers, dat is ontstaan naar aanleiding van een op te Gerard Rutten, hoofd CSA van het Elisabeth ziekenhuis en Miranda Bressers, teamleider CSA van het Tweesteden ziekenhuis stellen noodprotocol. Dat protocol beschrijft hoe beide ziekenhuizen in geval van nood de continuïteit kunnen waarborgen door gebruik te maken van elkaars diensten en apparatuur. Belangrijkste drijfveer is de veiligheid van de patiënt. Die moet centraal staan, aldus Rutten en Bressers. Uiteindelijk doe je het allemaal om het totale proces van een CSA zo goed mogelijk te laten verlopen. Sinds enkele jaren hebben de operateurs van beide ziekenhuizen een uitwisselingsprogramma, waarbij ook een uitwisseling van de instrumentensets plaatsvindt. Op dit moment gebeurt dat nog mondjesmaat, maar men verwacht een aanzienlijke groei in de komende jaren. Het hebben van complete sets en een goed overzicht van het proces is hierbij cruciaal. Om dit in goede banen te leiden en de veiligheid te waarborgen hebben beiden gekozen voor een passend instrumentenmanagementsysteem. Steriliteit, veiligheid en continuïteit De beide partners beamen dat de veiligheid van het transport en het gebruik van instrumentensets beter kan. Rigide verpakkingen hebben duidelijk de voorkeur als transport van instrumentensets gaat plaatsvinden tussen de twee locaties in Tilburg en Waalwijk. Bressers spreekt uit ervaring, want zij heeft al jaren te maken met transport tussen twee locaties: Tijdens transport wordt er veel gevraagd van de verpakkingen. Strenge controle bij aankomst is dan ook essentieel. Hierbij mag je niks aan het toeval overlaten. Steriele containersystemen zorgen voor een verbetering van de veiligheid, continuïteit en steriliteit binnen het proces, aldus Rutten en Bressers. Rutten verwacht dan ook dat het gebruik van steriele containers de komende jaren zal toenemen bij de CSA s van Nederland. De productie wordt steeds groter en het belang van voldoende steriele sets dus ook. Je wilt niet vlak van tevoren ontdekken dat je enige beschikbare instrumentenset niet steriel is, aldus Gerard. Op uitgestelde operaties zit natuurlijk niemand te wachten. De CSA medewerker is waardevol voor de OK De rol van de CSA medewerker is aan het veranderen, stelt Bressers. Er wordt veel meer gevraagd als het gaat om prioriteiten stellen en meedenken met het proces. Bleef het vroeger vooral bij het reinigen van de sets, nu wordt een meer faciliterende rol van de CSA medewerker verlangd. Bijvoorbeeld het bepalen van sets die voorrang moeten hebben en het werken met een instrumentenmanagementsysteem. De CSA-medewerker is zo dus een waardevolle medewerker voor de OK geworden, aldus Bressers. Bovendien is men bezig met het opstellen van een convenant om ook de CSA-medewerker boventallig op te leiden om zo de continuïteit te kunnen waarborgen, vult Rutten aan. Medewerkers van de CSA worden klaargestoomd om binnen de operatiekamers aan de slag te gaan. Inmiddels functioneren al vele CSA-medewerkers als opdekmedewerkers in de OK. Bovendien worden CSA-medewerkers ook steeds meer betrokken bij de reiniging en desinfectie van flexibele scopen, aldus Rutten. Veiligheid en kennis is altijd belangrijk geweest, maar door de Inspectie wordt dit steeds verder doorgevoerd vertelt Rutten. Ook de ontwikkeling van operatietechnieken speelt hierin een rol. Door gebruik te maken van elektrochirurgie wordt onderhoud met betrekking tot de veiligheid nog belangrijker. Goede controles in relatie tot bijvoorbeeld lekstroom zijn hierin een vereiste. Door de veiligheid en continuïteit binnen het proces te verzekeren zal er volgens Rutten ook meer synergie gevonden moeten worden tussen de ziekenhuizen en de medische industrie. De industrie zal moeten meedenken en acteren binnen het proces, vertelt Rutten. Dat klinkt als een mooie vorm van Sharing Expertise! 6 7

5 Perforations of 1 cm or less in diameter can be easily missed by visual inspection. (1) The smaller the defect size, the more likely it will go undetected. (1) Think 100% Sterile. Think Aesculap. 8 B. Braun Medical B.V. Postbus AR OSS Tel Fax (1) Reprinted from Clinical Orthopaedics and Related Research - Number 462 September 2007