Chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie
|
|
- Dennis van Veen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Klinische les Chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie Sulaiman Surie, Otto M. van Delden, Jaap J. Kloek en Paul Bresser Dames en Heren, Longembolie is een frequent voorkomende ziekte in de westerse wereld, met een incidentie van 1-2 per 1000 inwoners per jaar. 1,2 Bij de meeste patiënten is het lichaam in staat de stolsels te resorberen, maar bij een deel blijkt dit niet volledig te lukken. Als een groot deel van de longcirculatie wordt afgesloten door niet of onvolledig geresorbeerde stolsels zal de druk in de longcirculatie stijgen. Bij stijging van de gemiddelde druk in de tot meer dan 25 mmhg in rust spreken we per definitie van pulmonale hypertensie. Chronische thrombo-embolische pulmonale hypertensie (CTEPH) is een bijzondere vorm van pulmonale hypertensie: de oorzaak is bekend (longembolie) en de ziekte is bij een groot deel van de patiënten te behandelen door het chirurgisch wegnemen van die oorzaak door een zogenoemde pulmonalis-endarteriëctomie. 3,4 Onbehandeld is CTEPH een progressieve aandoening met een slechte prognose. 5 De progressie van de ziekte wordt naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door secundair optredende veranderingen in de precapillaire vaten in het niet door chronische stolsels afgesloten vaatbed. 3 Vroegtijdige herkenning van de ziekte is daarom van belang. Naarmate later in het beloop van de ziekte wordt ingegrepen, wordt niet alleen de kans op genezing kleiner, maar neemt ook het risico op postoperatieve complicaties en overlijden toe. Door onbekendheid met de ziekte ontstaat in de praktijk nog al eens vertraging bij de arts ( doctor s delay ). In deze les vragen wij uw aandacht voor 2 illustratieve casussen. Daarmee hopen wij een bijdrage te leveren aan een betere en snellere herkenning van deze levensbedreigende, maar vaak goed te behandelen ziekte. Academisch Medisch Centrum, Amsterdam. Afdeling Longziekten: drs. S. Surie, arts-assistent Afdeling Radiologie: dr. O.M. van Delden, radioloog Afdeling Cardiothoracale Chirurgie: drs. J.J. Kloek, cardiothoracaal chirurg Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam. Afdeling Longgeneeskunde: dr. P. Bresser, longarts. Contactpersoon: dr. P. Bresser(p.bresser@olvg.nl). Patiënt A, een 55-jarige tot dan gezonde man, presenteerde zich in een lokaal ziekenhuis met acuut ontstane kortademigheid. Hij was dyspnoïsch, had een polsfrequentie van 100/min en een bloeddruk van 100/60 mmhg. De linker kuit was gespannen. De D-dimeerconcentratie in het bloed was verhoogd en bloedgasanalyse toonde een metabool gecompenseerde respiratoire alkalose en hypoxemie: ph: 7,44; Pco 2 : 3,5 kpa; Po 2 : 6,6 kpa; baseoverschot: -5 mmol; O 2 -saturatie: 88% tijdens zuurstofsuppletie 2 l/min. De thoraxröntgenfoto was niet-afwijkend. Ventilatie-perfusiescintigrafie toonde multipele mismatches en echo-onderzoek een diepe veneuze trombose in NED TIJDSCHR GENEESKD. 2010;154:A1452 1
2 het linker been. De diagnose diepe veneuze trombose met multipele longembolieën werd gesteld en behandeling met anticoagulantia werd gestart. Patiënt herstelde in eerste instantie voorspoedig. Na enkele maanden behandeling meldde hij echter nog steeds klachten van kortademigheid. Het beeld op de perfusiescan was verbeterd, maar niet genormaliseerd. Een CT-scan met contrast werd als niet-afwijkend beschreven. Pogingen om de conditie van patiënt onder fysiotherapeutische begeleiding te verbeteren waren zonder succes. Hij werd aansluitend verwezen voor psychotherapie. Zijn klachten namen verder toe; op eigen aandringen werd hij verwezen voor een second opinion. Bij pulmonalisangiografie en CT-scan werden afwijkingen gezien passend bij chronische thrombo-embolieën (figuur 1-3). De gemiddelde bloeddruk in de bedroeg 26 mmhg; deze druk steeg tot 39 mmhg bij geringe inspanning. Patiënt bleek een chirurgisch behandelbare vorm van CTEPH te hebben. Drie maanden na een ongecompliceerde pulmonalis-endarteriëctomie was het inspanningsvermogen van patiënt genormaliseerd en inmiddels is hij weer in staat tot actieve sportbeoefening. Patiënt B, een 54-jarige vrouw met een blanco voorgeschiedenis, presenteerde zich in een lokaal ziekenhuis met ernstige kortademigheid. Zij bleek al vele maanden klachten van kortademigheid te hebben, die 16 maanden eerder zonder acuut moment waren begonnen. Patiënte was tot dan een actieve sportster geweest, maar op dat moment kon zij haar partner niet bijhouden tijdens een fietstochtje. Gedurende een maand had ze zelfs moeite met wandelen; tevens klaagde zij over vermoeidheid en futloosheid. De klachten werden aanvankelijk geduid als burn-out, dit mede in het licht van veranderingen op haar werk en het feit dat patiënte eerder een periode overspannen was geweest. Een psychotherapeutische behandeling had geen effect op haar klachten. De reden van de huidige presentatie was een acute verergering. Bij onderzoek zagen wij een kortademige vrouw. De bloeddruk bedroeg 120/70 mmhg, de polsfrequentie 64/min. Lichamelijk onderzoek bracht geen afwijkingen aan het licht. Bloedgasanalyse toonde een metabool gecompenseerde respiratoire alkalose en hypoxemie (ph: 7,47; Pco 2 : 3,2 kpa; Po 2 : 8,1 kpa; baseoverschot: -4,6 mmol; O 2 -saturatie: 93% bij zuurstofsuppletie 2 l/min). Ventilatie-perfusiescintigrafie toonde meerdere mismatches. De diagnose luidde multipele longembo- bovenkwab stenose of web middenkwab en onderkwab rechter A. pulmonalis FIGUUR 1 Selectief pulmonalisangiogam van de rechter long van patiënt A: gedilateerde centrale rechter, stenoses of webs in segmentale takken van zowel boven- als onderkwab, en een inhomogeen vullingsbeeld, waarbij er grote gebieden zijn met nauwelijks contrastvulling van de perifere pulmonalistakken. 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2010;154:A1452
3 V.cava superior rechter hoofdstam kleinere takken van de A. pulmonalis linker aorta descendens hypertrofische takken van A. bronchialis web FIGUUR 2 CT-scan met intraveneus contrast van patiënt A: webs zijn zichtbaar als lineaire contrastuitsparingen beiderzijds centraal in de segmentale vertakkingen van de onderkwabben. Tevens zijn er beiderzijds hypertrofische takken van de A. bronchialis zichtbaar. lieën en behandeling met anticoagulantia werd gestart. Echocardiografisch onderzoek in deze periode toonde een verwijde rechter hartkamer met een matige functie en een gedilateerd rechter atrium; de geschatte systolische pulmonalisdruk was 40 mmhg. Patiënte werd aansluitend verwezen naar ons ziekenhuis. Aanvullend onderzoek, bestaande uit pulmonalisangiografie, toonde een chirurgisch behandelbare vorm van CTEPH; de gemiddelde pulmonalisdruk bedroeg 58 mmhg. Ruim 6 jaar na een ongecompliceerde pulmonalis-endarteriëctomie is patiënte nu klachtenvrij en is haar inspanningsvermogen uitstekend. Beschouwing Op grond van 2 recente, prospectieve studies lijkt chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie zich te ontwikkelen bij 1-4% van de patiënten na een acute longembolie. 6,7 Hoewel men denkt dat CTEPH het gevolg is van onvolledige resorptie van acute longemboli, is de pathofysiologie nog niet volledig opgehelderd. 8,9 Zo blijkt bij ongeveer de helft van de patiënten geen symptomatische diepveneuze trombose of longembolie aan de klachten te zijn voorafgegaan. 3 Hoewel na een pneumonectomie zelden pulmonale hypertensie ontstaat, 10,11 kan CTEPH wel ontstaan bij een geringere reductie van het pulmonale vaatbed. 12 De pulmonale vaatweerstand wordt bij CTEPH in hoge mate bepaald door een secundair optredende precapillaire arteriopathie in het nog doorgankelijke vaatbed. 3,8 De pathofysiologie van deze arteriopathie is niet duidelijk, maar er is overeenkomst met andere vormen van arteriële pulmonale hypertensie. 3,8,13 Patiënten met CTEPH presenteren zich doorgaans met aspecifieke klachten. 3,13,14 Het frequentst worden toenemende kortademigheid bij inspanning en ongebruikelijke moeheid gerapporteerd. Later kan sprake zijn van neiging tot rechterhartfalen, duizeligheid en syncope. Ook kan angina pectoris optreden door zuurstofgebrek van de rechter hartkamer. Het aspecifieke karakter van de klachten leidt er nogal eens toe dat er een lange periode is tussen het begin van NED TIJDSCHR GENEESKD. 2010;154:A1452 3
4 V.cava superior mozaïekbeeld rechter rechter hoofdbronchus hoofdstam linker hoofdbronchus aorta descendens linker FIGUUR 3 CT-scan in longsetting van patiënt A: scherpbegrensde gebieden van verlaagde densiteit vergeleken met de rest van het longparenchym (zogenaamd mozaïekbeeld) met daarin kleinere bloedvaten dan in de rest van het longparenchym, door perfusieverschillen tussen verschillende delen van de long. de klachten en de diagnose CTEPH, met name bij patiënten bij wie de klachten geleidelijk ontstaan, zonder acute longembolie of diepe veneuze trombose (patiënt B). Een andere factor die kan bijdragen aan het aanvankelijk niet overwegen van de diagnose, is dat patiënten de eerste periode na het doormaken van de longembolie vaak een afname van klachten ervaren (patiënt A), de zogenoemde honeymoon -periode. 14 De klachten worden daardoor in eerste instantie vaak toegeschreven aan andere, soms comorbide, cardiale of pulmonale aandoeningen, conditiegebrek na de doorgemaakte longembolie (patiënt A), of ze worden als psychogeen geduid (patiënt B). Ons inziens zou bij iedere patiënt die zich presenteert met de bovenbeschreven klachten binnen 2-3 jaar na een longembolie CTEPH moet worden overwogen. Diagnostiek bij verdenking op CTEPH Perfusiescan en echocardiografie De diagnostiek bij verdenking op CTEPH start met een perfusiescan van de longen en echocardiografie. Een ongestoorde perfusiescan sluit chronische longembolieën uit, want bij CTEPH toont de perfusiescan uitval in meerdere segmenten of subsegmenten van beide longen. 3,12,15 Echocardiografie toont tekenen van drukoverbelasting van de rechter ventrikel: verwijding en wandverdikking. Ook kan sprake zijn van een abnormale beweging van het ventrikelseptum en van verwijding van het rechter atrium. 16 Als er een tricuspidalisklep-insufficiëntie is, kan men de systolische druk in de longslagaders schatten met de gemodificeerde bernouilli-methode. 17 Echocardiografie is een gevoelige techniek, maar ongestoorde bevindingen in rust sluiten de aanwezigheid van pulmonale hypertensie niet volledig uit; die kan zich namelijk ook tijdens inspanning voordoen. 3,12 Als men CTEPH overweegt, dient aanvullend onderzoek plaats te vinden. Pulmonalisangiografie Een abnormale perfusiescan wordt gevolgd door aanvullend onderzoek. De conventionele pulmonalisangiografie, waarbij de vaten met behulp van een contrastmiddel zichtbaar worden gemaakt, geldt nog steeds als de gouden standaard bij de diagnostiek van CTEPH (zie figuur 1). 3 Beeldvorming wordt gecombineerd met een katheterisatie van het rechter hart; daardoor wordt met één onderzoek de ernst van de CTEPH bepaald en kan men zich een oordeel vormen over de kans dat de chronische longemboli chirurgisch kunnen worden verwijderd. 3,4,12 In centra met voldoende ervaring kan het onderzoek veilig worden verricht. Niet alleen de afwezigheid van bloedtoevoer naar een specifiek longdeel, maar ook subtielere afwijkingen vormen aanwijzingen voor de aanwezigheid van niet of onvolledig opgeruimde longemboli. Volledige afsluitingen, stenoses, wandonregelmatigheden en uitsparingen in het contrast vormen de karakteristieke radiologische afwijkingen bij CTEPH. 4,18 Radiologische verschillen tussen acute longembolie en CTEPH Bij de diagnostiek van de acute longembolie 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2010;154:A1452
5 is spiraal-ct met contrast de techniek van keuze. Bij de diagnostiek van chronische longembolieën heeft de CTscan de conventionele pulmonalisangiografie echter in de praktijk niet of nog niet vervangen. 3 De beoordeling vereist een grote mate van deskundigheid, waarbij in de praktijk is gebleken dat een als niet-afwijkend beschreven CT-scan (patiënt A) niet altijd uitsluit dat er toch een operabele CTEPH is. 4 De afwijkingen bij CTEPH zijn vaak subtiel en verschillen essentieel van de afwijkingen die worden waargenomen bij een acute longembolie, want daarbij gaat het om centrale vullingsdefecten omringd door contrast en om intraluminale vullingsdefecten die een scherpe hoek maken met de vaatwand. Daarentegen wordt CTEPH gekenmerkt door volledige occlusie van een arterie, excentrische vullingdefecten die een stompe hoek maken met de vaatwand, dikwandige arteriën als gevolg van gedeeltelijke rekanalisatie en bandvorige uitsparingen in het contrast. Afwijkingen die indirect kunnen duiden op chronische longembolieën zijn aanwezigheid van regionale verschillen in de doorbloeding van de longen (zie figuur 3) en aanwezigheid van hypertrofie van bronchiale arteriën. De CT-scan is echter superieur aan de pulmonalisangiografie indien de longembolieën gelokaliseerd zijn in de hoofdstam van de longslagaders. Ook kan de CT-scan in geval van twijfel over de aanwezigheid van CTEPH uitsluitsel geven over een eventueel andere onderliggende pathologische afwijkingen. Leerpunten Patiënten met chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie (CTEPH) presenteren zich met weinig specifieke klachten zoals geleidelijk toenemende kortademigheid bij inspanning en moeheid. Onbekendheid van artsen met de ziekte CTEPH leidt voor de patiënt tot een onnodig lang diagnostisch traject en onnodig onbegrip. Bij verdenking op CTEPH is ter diagnostiek een perfusiescintigrafie van de longen en een echocardiografisch onderzoek aangewezen. Conventionele pulmonalisangiografie geldt anno 2009 nog steeds als de gouden standaard bij de diagnostiek van CTEPH. Pulmonalis-endarteriëctomie is de therapie van keuze bij chronische longembolieën. Sinds 2002 ondergingen in ons centrum 120 patiënten een pulmonalis-endarteriëctomie, waarbij de mortaliteit 9,1% was. Medicatie Niet alle patiënten komen in aanmerking voor de operatie. Medicamenteuze therapie met bijvoorbeeld endotheline 1-antagonisten en/of fosfodiësterase 5-remmers kan worden overwogen bij patiënten met een heel hoog sterfterisico, patiënten met chirurgisch niet-behandelbare CTEPH en bij patiënten met residuale pulmonale hypertensie Behandeling van CTEPH De pulmonalis-endarteriëctomie is de therapie van eerste keuze bij patiënten met CTEPH. 3,4,8,12,14 Bij de meeste patiënten leidt de ingreep tot normalisatie van de pulmonale hemodynamiek en tot een permanente oplossing. 3,4,19,20 Een succesvolle pulmonalis-endarteriëctomie leidt tot een sterke verbetering van de inspanningstolerantie en de levensverwachting. 3,4,21,22 Recidieflongembolieën worden voorkómen door levenslange antistollingstherapie. De ingreep is echter niet zonder risico s: de gerapporteerde perioperatieve mortaliteit varieert van 4-25%. 3,4,23 Zelfs in het meest ervaren centrum bedraagt de mortaliteit na ruim 2000 operaties ongeveer 5%. 3,19 Het sterfterisico wordt met name bepaald door de preoperatieve ernst van de pulmonale hypertensie, 3,4,19,24 waarbij er een duidelijke relatie bestaat tussen de hoogte van de pulmonale vaatweerstand en de mortaliteit. De belangrijkste postoperatieve risicofactor voor sterfte is de aanwezigheid van ernstige residuale pulmonale hypertensie die aanleiding kan geven tot onbehandelbaar rechter hartfalen. 19 Dames en Heren, als chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie onbehandeld blijft, is het een ernstige aandoening met een zeer slechte prognose. Bij de meeste patiënten kan de ziekte echter goed worden behandeld door een pulmonalis-endarteriëctomie. CTEPH als complicatie van een longembolie blijkt in de praktijk een nog vaak onvoldoende herkende aandoening. Specialisten en huisartsen betrokken bij de behandeling van patiënten met doorgemaakte longembolieën moeten deze complicatie kennen. De diagnostiek en behandeling van CTEPH vereist een hoge mate van deskundigheid; verwijzing naar een centrum met expertise is aangewezen. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 21 februari 2010 Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1452 > Meer op NED TIJDSCHR GENEESKD. 2010;154:A1452 5
6 Literatuur 1 Fedullo PF, Auger WR, Kerr KM, Rubin LJ. Chronic thromboembolic pulmonary hypertension. N Engl J Med. 2001;345: Dartevelle P, Fadel E, Mussot S, et al. Chronic thromboembolic pulmonary hypertension. Eur Respir J. 2004;23: Riedel M, Stanek V, Widimsky J, Prerovsky I. Longterm follow-up of patients with pulmonary thromboembolism. Late prognosis and evolution of hemodynamic and respiratory data. Chest. 1982;81: White RH. The epidemiology of venous thromboembolism. Circulation. 2003;107(Suppl 1):I4-I8. 5 Klok FA, van Kralingen KW, Huisman MV. Langdurig aanhoudende kortademigheid na een acute longembolie. Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153: Becattini C, Agnelli G, Pesavento R, et al. Incidence of chronic thromboembolic pulmonary hypertension after a first episode of pulmonary embolism. Chest. 2006;130: Pengo V, Lensing AW, Prins MH, et al. Incidence of chronic thromboembolic pulmonary hypertension after pulmonary embolism. N Engl J Med. 2004;350: Hoeper MM, Mayer E, Simonneau G, Rubin LJ. Chronic thromboembolic pulmonary hypertension. Circulation. 2006;113: Fedullo PF, Rubin LJ, Kerr KM, Auger WR, Channick RN. The natural history of acute and chronic thromboembolic disease: the search for the missing link. Eur Respir J. 2000;15: Cournand A, Riley RL. Pulmonary circulation and alveolar ventilation perfusion relationships after pneumonectomy. J Thorac Surg. 1950;19: Harrison RW, Buehler W, Thompson RG, et al. Cardiopulmonary reserve five to fifteen years following fifty per cent or more reduction of lung volume. Surg Forum. 1957;7: Jamieson SW, Kapelanski DP. Pulmonary endarterectomy. Curr Probl Surg. 2000;37: Humbert M, Sitbon O, Simonneau G. Treatment of pulmonary hypertension. N Engl J Med. 2004;351: Hartz RS. Pulmonary thromboendarterectomy for pulmonary hypertension. Curr Opin Cardiol. 1993;8: Lisbona R, Kreisman H, Novales-Diaz J, Derbekyan V. Perfusion lung scanning: differentiation of primary from thromboembolic pulmonary hypertension. AJR Am J Roentgenol. 1985;144: McGoon M, Gutterman D, Steen V, et al. Screening, early detection, and diagnosis of pulmonary arterial hypertension: ACCP evidence-based clinical practice guidelines. Chest. 2004;126(Suppl):14S-34S. 17 Yock PG, Popp RL. Noninvasive estimation of right ventricular systolic pressure by Doppler ultrasound in patients with tricuspid regurgitation. Circulation. 1984;70: Auger WR, Fedullo PF, Moser KM, Buchbinder M, Peterson KL. Chronic major-vessel thromboembolic pulmonary artery obstruction: appearance at angiography. Radiology. 1992;182: Jamieson SW, Kapelanski DP, Sakakibara N, et al. Pulmonary endarterectomy: experience and lessons learned in 1,500 cases. Ann Thorac Surg. 2003;76: Saouti N, Morshuis WJ, Heijmen RH, Snijder RJ. Long-term outcome after pulmonary endarterectomy for chronic thromboembolic pulmonary hypertension: a single institution experience. Eur J Cardiothorac Surg. 2009;35: Reesink HJ, van der Plas MN, Verhey NE, van Steenwijk RP, Kloek JJ, Bresser P. Six-minute walk distance as parameter of functional outcome after pulmonary endarterectomy for chronic thromboembolic pulmonary hypertension. J Thorac Cardiovasc Surg. 2007;133: Archibald CJ, Auger WR, Fedullo PF, et al. Long-term outcome after pulmonary thromboendarterectomy. Am J Respir Crit Care Med. 1999;160: Condliffe R, Kiely DG, Gibbs JS, et al. Improved outcomes in medically and surgically treated chronic thromboembolic pulmonary hypertension. Am J Respir Crit Care Med. 2008;177: Bonderman D, Skoro-Sajer N, Jakowitsch J, et al. Predictors of outcome in chronic thromboembolic pulmonary hypertension. Circulation. 2007;115: Jais X, D Armini AM, Jansa P, et al. Bosentan for treatment of inoperable chronic thromboembolic pulmonary hypertension: BENEFiT (Bosentan Effects in inoperable Forms of chronic Thromboembolic pulmonary hypertension), a randomized, placebo-controlled trial. J Am Coll Cardiol. 2008;52: Hughes RJ, Jais X, Bonderma D, et al. The efficacy of bosentan in inoperable chronic thromboembolic pulmonary hypertension: a 1-year follow-up study. Eur Respir J. 2006;28: Ghofrani HA, Schermuly RT, Rose F, et al. Sildenafil for long-term treatment of nonoperable chronic thromboembolic pulmonary hypertension. Am J Respir Crit Care Med. 2003;167: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2010;154:A1452
Medicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam
Medicamanenteuze therapie van CTEPH Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam CTEPH - definitie Gemiddelde druk in longslagader > 25 mm Hg Normale functie van de linker hartkamer Minstens
Nadere informatieChronische longembolieën en Pulmonale Hypertensie
Chronische longembolieën en Pulmonale Hypertensie Wat is CTEPH? Hoe krijg je CTEPH? Wat zijn de klachten? Hoe vaak komt CTEPH voor? Welke onderzoeken worden er gedaan? Wat is CTEPH? Longembolieën = bloedstolsels
Nadere informatieLangdurig aanhoudende kortademigheid na een acute longembolie
Onderzoek Langdurig aanhoudende kortademigheid na een acute longembolie Resultaten van een klinische vragenlijst* Frederikus A. Klok, Klaas W. van Kralingen en Menno V. Huisman Doel Opzet Methode Resultaten
Nadere informatieChronische trombo-embolische pulmonale hypertensie
Chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie Chronic thromboembolic pulmonary hypertension Auteurs F.A. Klok en M.V. Huisman Trefwoorden chronische trombo-embolische hypertensie, diagnostiek, longembolie,
Nadere informatiePulmonalistrombo-endarteriëctomie: een effectieve chirurgische behandeling voor patiënten met cor pulmonale door chronische longembolie
work-up was not completed in half of the patients with inconclusive lung scans. The main reasons for this were the advanced age of the patient, alternative diagnoses, and a reluctance to perform pulmonary
Nadere informatieNieuwe percutane opties in de behandeling van chronische longembolen
Nieuwe percutane opties in de behandeling van chronische longembolen Werner Budts Congenitale en Structurele Cardiologie UZ Leuven Inleiding Chronische thromboembolische pulmonale hypertensie (CTEPH) =
Nadere informatieSamenvatting. Nijkeuter_V4.indd :10:09
Nijkeuter_V4.indd 137 02-05-2007 15:10:09 Een longembolie is een potentieel fatale aandoening waarbij vroege herkenning en het starten van behandeling met anticoagulantia mortaliteit kan doen voorkomen.
Nadere informatiePulmonale hypertensie
Pulmonale hypertensie I n het k ADER VAn I n TERs TITIë LE LOngAAn DOEn I nge n Het vaststellen van de aanwezigheid pulmonale hypertensie is bij interstitiële longaandoeningen van groot belang voor het
Nadere informatieLongvaatweerstand en totale arteriële compliantie (C a
Nederlandse samenvatting 130 Hoge bloeddruk in de longcirculatie (Pulmonale hypertensie, PH) is een levensbedreigende ziekte veroorzaakt door veranderingen in de longvaten waardoor de weerstand in de longvaten
Nadere informatiePULMONALE HYPERTENSIE
Pulmonale Hypertensie Nicole Coenen Verpleegkundig consulent Pulmonale Hypertensie Radboud UMC Nijmegen Inleiding Wat is PH Klachten Diagnose Behandeling Rol van verpleegkundigen Taakgroep PVA PULMONALE
Nadere informatielongembolie patiënteninformatie
patiënteninformatie longembolie Bij u is het vermoeden van en longembolie, of is de diagnose longembolie gesteld. Wat is een longembolie eigenlijk? Hoe ontstaat een longembolie en hoe kan het worden behandeld?
Nadere informatieLONGGENEESKUNDE. Chronische longembolieën
LONGGENEESKUNDE Chronische longembolieën Chronische longembolieën Uw arts heeft geconstateerd dat uw longslagaders gedeeltelijk afgesloten worden door bloedstolsels (longembolieën). Om te kunnen bepalen
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatieBallon Pulmonalis Angioplastiek (BPA)
Ballon Pulmonalis Angioplastiek (BPA) U wordt binnenkort opgenomen voor een Ballon Pulmonalis Angioplastiek (BPA) procedure. In deze folder krijgt u uitleg over deze procedure en informatie over de opname.
Nadere informatieErnstige pneumococcen pneumonie. MMM beademing 2018 J.G. van der Hoeven
Ernstige pneumococcen pneumonie MMM beademing 2018 J.G. van der Hoeven Case record Man, 69 Blanco voorgeschiedenis Griepachtige symptomen gedurende 8-10 D Opgenomen EH ziekenhuis elders - ernstige pneumococcen
Nadere informatieCitation for published version (APA): van der Plas, M. N. (2010). Exercise limitations in various forms of pulmonary hypertension
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Exercise limitations in various forms of pulmonary hypertension van der Plas, M.N. Link to publication Citation for published version (APA): van der Plas, M. N. (2010).
Nadere informatieChronische thrombo-embolische pulmonale hypertensie CTEPH. Petr Symersky
Chronische thrombo-embolische pulmonale hypertensie CTEPH Petr Symersky Inspanning 2 VO 2 max Zuurstofopnamevermogen Bepaald door opname vervoer 3 Wat als normale inspanning niet mogelijk is? Dyspnoe 4
Nadere informatieHart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst
Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst Vrouwenstudies Medische Wetenschappen Prof.dr. Toine Lagro-Janssen Opzet Stellingen Aanleiding aparte aandacht m/v Profiel m/v coronaire hartziekten
Nadere informatieCover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation:
Cover Page The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: http://hdl.handle.net/1887/61127 Author: Hulle, T. van der Title: The diagnostic and therapeutic management of
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands. Samenvatting
Samenvatting Dit proefschrift bevat de resultaten van enkele wetenschappelijke studies over magnetische resonantie (MR) enteroclyse en video capsule endoscopie (VCE). Deze twee minimaalinvasieve onderzoeksmethoden
Nadere informatiecasus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015
Ventrikel septum ruptuur casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Casus 70 jarige man RVO: post operatief na VSR correctie en triscuspidalisplastiek Dyspneu verdenking pneumonie,
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/42799 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haeck, M.L.A. Title: Right ventricular function assessment in cardiopulmonary
Nadere informatieLange termijn follow up van coarctatio aorta
Diagnostiek en chirurgie in de levensloop van een patiënt met een aangeboren hart-afwijking. Coarctatio Aortae Lange termijn follow up van coarctatio aorta Toon (A.L.) Duijnhouwer, cardioloog Take home
Nadere informatieLongembolie Onderzoek en behandeling.
Longembolie Onderzoek en behandeling www.nwz.nl Inhoud Wat is een longembolie? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 4 Behandeling van een longembolie 5 Behandeling met bloedverdunnende medicijnen 7 Naar huis
Nadere informatieTromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten. Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC
Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC achtergrond veneuze trombose komt frequent voor Medisch jaarverslag FNT 2014
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015129-1 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal
Nadere informatieInvasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS
Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal
Nadere informatieDe behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010
De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt Loes Klieverik WES 11-03-2010 Wat is oud?? Definitie Hartfalen Tekortschieten van de pompwerking van het hart en veranderingen in de neurohumorale activatie
Nadere informatieDirecte communicatie aan gezondheidszorgbeoefenaars over de associatie van Sprycel (dasatinib) met Pulmonaire Arteriële Hypertensie (PAH)
Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico
Nadere informatie5-jaars Follow-up van de FAME studie
5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of
Nadere informatieThe diagnosis and prognosis of venous thromboembolism : variations on a theme Gibson, N.S.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The diagnosis and prognosis of venous thromboembolism : variations on a theme Gibson, N.S. Link to publication Citation for published version (APA): Gibson, N. S.
Nadere informatieACUTE CORONAIRE SYNDROMEN
ACUTE CORONAIRE SYNDROMEN Definitie, pathofysiologie, symptomatologie en diagnostiek Dr. Marcel Daniëls Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch ACUTE CORONAIRE SYNDROMEN pathofysiologie Definitie symptomatologie
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40114 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Exter, Paul L. den Title: Diagnosis, management and prognosis of symptomatic and
Nadere informatieKorte casus II Prof. dr. S. Droogmans EBM II 2014-2015. Julia Schwarze & Nathan Bormans Tutor: Chelsey Plas Prof. dr. N. Pouliart. 12/3/14 pag.
Korte casus II Prof. dr. S. Droogmans EBM II 2014-2015 Julia Schwarze & Nathan Bormans Tutor: Chelsey Plas Prof. dr. N. Pouliart 12/3/14 pag. 2 Inhoudstafel Casus Probleemlijst Differentiaaldiagnoses Acuut
Nadere informatieWat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig. Start behandeling in het ziekenhuis. Na 1 dag naar huis. Na 2 dagen naar huis
Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig Start behandeling in het ziekenhuis Na 1 dag naar huis Na 2 dagen naar huis Na 5-7 dagen naar huis als de INR goed is Menno Huisman afdeling Interne
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieChapter. De Longcirculatie in Pulmonale Hypertensie. Nieuwe inzichten in Rechter Ventrikel- & Longfysiologie. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting De Longcirculatie in Pulmonale Hypertensie Nieuwe inzichten in Rechter Ventrikel- & Longfysiologie Samenvatting Pulmonale arteriële hypertensie is een ziekte van de longvaten,
Nadere informatieVoortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman. Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden
Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden Traditionele behandeling van VTE UFH LMWH Fondap. Vitamin-K antagonists Vitamin-K
Nadere informatieImage-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes. Samenvatting
169 Image-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes Samenvatting Radiotherapie speelt een belangrijke rol in de curatieve behandeling van patiënten
Nadere informatieThrombo-embolie. Wouter Jacobs, longarts. John van Putten, longarts
Thrombo-embolie Wouter Jacobs, longarts John van Putten, longarts Patiënt 1 53 jarige man Voorgeschiedenis 1968 appendectomie Dec 2011 pijnlijke rechter voet waarvoor strassburger sok Anamnese 3 weken
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2015129. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015129 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue
Nadere informatieCasus oncologie,, D.R., 1930
Casus oncologie,, D.R., 1930 Medische voorgeschiedenis 1992: prostatectomie wegens benigne prostaathypertrofie 2009: CVA met rechter hemiparese, volledige recuperatie 03/2013: paroxysmale VKF: echocor:
Nadere informatieNederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.
Nadere informatieBehandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn
Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn F.A. (Erik) Klok, MD PhD Department of Thrombosis and Hemostasis Leiden University Medical Center The Netherlands F.A.Klok@LUMC.nl Belang van tweede
Nadere informatieSamenvattingen en Conclusies
De algemene inleiding van het proefschrift (Hoofdstuk 1) beschrijft de epidemiologie van CAD wereldwijd, en specifiek in Nederland. De onderliggend principes van atherosclerose vorming en progressie worden
Nadere informatieAchtergrond Waarom een zorgstandaard naast richtlijnen en protocol en?
Achtergrond Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is een groeiend gezondheids(zorg)probleem. Vooral voor de patiënt zelf is COPD een grote last die in toenemende mate de kwaliteit van leven beperkt.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22985 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Klitsie, Liselotte Maria Title: Tissue Doppler and speckle tracking strain echocardiography
Nadere informatieQuiz. Hart en Vrouw. Doel. Opzet. Juist / Onjuist? Onjuist Hart en vaatziekten als doodsoorzaak. Het herkennen van sekseverschillen in risicofactoren
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder > geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring Sanofi Geen Takeda Nederland BV
Nadere informatieDiep veneuze trombose
Diep veneuze trombose Wat is trombose? Trombose is een bloedstolsel (bloedprop) in een bloedvat. Door groei van het stolsel kan het bloedvat verstoppen en uiteindelijk volledig afgesloten raken. Van dit
Nadere informatieAdjustments in the diagnostic work-up, treatment and prognosis of pulmonary embolism van Es, Josien
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Adjustments in the diagnostic work-up, treatment and prognosis of pulmonary embolism van Es, Josien Link to publication Citation for published version (APA): van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35978 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Pasha, Sharif Mohammed Title: Venous and arterial thromboembolism : prevention
Nadere informatiePerioperatieve Cardiale Complicaties. BJ Amsel 12 januari 2008
Perioperatieve Cardiale Complicaties BJ Amsel 12 januari 2008 Simple ideas for the simple-minded De patiënt moet een [naam ingreep] ondergaan Cardiale Complicaties Preoperatieve screening Preventie Postoperatieve
Nadere informatieHoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker
Hoe hartfalen te herkennen Mark Valk, huisarts onderzoeker vroegdiagnostiek hartfalen Leusden 24 april 2012 2 Disclosure Geen belangenverstengeling Komt het vaak voor? 0,8% tussen de 55 en 64 jaar 3% tussen
Nadere informatieDe oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
Samenvatting en conclusies 080237 Henneman boek.indb 171 03-11-2008 10:57:48 172 Samenvatting en conclusies In de algemene introductie van dit proefschrift worden de verschillende niet-invasieve technieken
Nadere informatieArterio-veneuze malformatie
Arterio-veneuze malformatie Behandeling Sanne Roijackers, coassistent IC 7-12-2016 Casus 60 jarige man Bewusteloos gevonden in badkamer Anisocorie L>R; bdz lichtreactief Subduraal hematoom met midlineshift
Nadere informatieHartfalen : diagnose en definities
Hartfalen : diagnose en definities Dr. Flor Kerkhof Dr. Stefan Verstraete Dr. Filip De Vlieghere Cardiologie AZ Zeno hartfalensymposium Brugge 17/1/2019 Groei van hartfalen in Europa Prevalentie in Europa
Nadere informatieScheurbuik? Het mysterie rondom type B aorta dissecties Prof.Dr. Hence Verhagen
Scheurbuik? Het mysterie rondom type B aorta dissecties Prof.Dr. Hence Verhagen Vaatchirurg, Erasmus MC, Rotterdam, Dissecties Ingewikkeld ziektebeeld Komen in alle slagaderen voor Hebben, krijgen, veroorzaken
Nadere informatieCitation for published version (APA): Douma, R. A. (2010). Pulmonary embolism: advances in diagnosis and prognosis
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Pulmonary embolism: advances in diagnosis and prognosis Douma, R.A. Link to publication Citation for published version (APA): Douma, R. A. (2010). Pulmonary embolism:
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieDuitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2. Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3. VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1
Functionele mitrale regurgitatie VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1 Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2 Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3 Hartfalen is een aandoening die wereldwijd
Nadere informatieEen onverwachte draai in het verhaal Over valkuilen en blinde vlekken
Een onverwachte draai in het verhaal Over valkuilen en blinde vlekken dr. Geert-Jan Geersing huisarts-onderzoeker dr. Alfred Sachs huisarts-onderzoeker dr. Janneke Hendriksen aios Huisartsgeneeskunde Introductie
Nadere informatieObesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar
Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.
Nadere informatieDiagnostische delay bij longembolie*
Diagnostische delay bij longembolie* Stefan Walen, Roger A.M.J. Damoiseaux en Jan Willem K. van den Berg Doel Opzet Methode Resultaten Conclusie Het kwantificeren van de verschillende stadia van de diagnostische
Nadere informatieDyspneu poli; samenwerking longziekten en cardiologie. Annelies M. Slats
Dyspneu poli; samenwerking longziekten en cardiologie Annelies M. Slats Ontstaan Cardiologie reeds lopende poli voor pijn op de borst buitenpoli in Lisse Wens gecombineerd spreekuur longziekten ten cardiologie
Nadere informatieAangeboren hartafwijkingen. Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium
Aangeboren hartafwijkingen Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium 29.03.2018 Aangeboren hartafwijkingen 0.6-0.8% aller pasgeborenen kinderen
Nadere informatieDe waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking. R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog
De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog Continuous Nursing Education Utrecht, Dinsdag 14 februari 2017 Is het ECG behulpzaam?
Nadere informatieChapter 15. Nederlandse samenvatting
Chapter 15 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 177 Dit proefschrift beschrijft studies naar het valideren en vereenvoudigen van de huidige diagnostische strategieën bij patiënten met een
Nadere informatiep a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2
Longembolie Inleiding U bent opgenomen in het ziekenhuis en de arts heeft bij u de diagnose longembolie gesteld. De informatie in deze brochure is bedoeld als aanvulling op het gesprek met uw arts. In
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19768 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19768 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Langevelde, Kirsten van Title: Are pulmonary embolism and deep-vein thrombosis
Nadere informatieArterieel vaatlijden 1
Arterieel vaatlijden 1 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer arterieel vaatlijden. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieDe Carotis (halsvaat OK) WJ Schuiling Anja van Schelven
De Carotis (halsvaat OK) WJ Schuiling Anja van Schelven Oorzaken van het herseninfarct 1. artherosclerose grote vaten 2. aantasting kleine bloedvaten (lacunes) 3. cardiaal embool 4. niet-atherosclerotische
Nadere informatieTime is brain J.M.P. Rovers, Clinic Allemaal Transmuraal,
Time is brain Getallen, waar doen we het voor Prevalentie en incidentie beroerte Sterfte NL / Lokaal Prevalentie en incidentie, NL 2015 437.100 mensen met een beroerte 53.800 nieuwe TIA patiënten 41.300
Nadere informatieMRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst
MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst Dr. Frederikus. Klok fd. Trombose en Hemostase, LUMC Erik - de jonge onderzoeker V Trombose Erik - de (nog steeds) jonge onderzoeker V
Nadere informatieDissectie van de A. carotis door een stomp trauma. Fanny Vuik Keuze Coassistent IC
Dissectie van de A. carotis door een stomp trauma Fanny Vuik Keuze Coassistent IC 17-09-2014 Inhoud. Casus Epidemiologie Indeling Pathofysiologie Kliniek Diagnostiek Therapie Conclusie Casus Man, 32 jaar.
Nadere informatieReanimatie bij Fontan. Kim Cortenbach Keuze coassistent IC 7 november 2017
Reanimatie bij Fontan Kim Cortenbach Keuze coassistent IC 7 november 2017 Inhoud Casus Fysiologie van reanimeren Fontancirculatie Reanimatie bij Fontan Vervolg casus Casus Vrouw, 29 jaar RVO/ OHCA bij
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Veneuze trombose is een aandoening waarbij er een stolsel ontstaat in een bloedvat. Dit betreft meestal de diepgelegen vaten in het been of bekken (diep veneuze trombose). Wanneer er een deel
Nadere informatiePROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR
PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR Maart 2018 Voor de geschiktheidbeoordeling zijn bij hart- en vaatziekten van belang: de actuele lichamelijke conditie (al of geen klachten optredend bij deelname aan het verkeer),
Nadere informatieDiagnostic strategy for excluding pulmonary embolism in primary care Lucassen, W.A.M.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Diagnostic strategy for excluding pulmonary embolism in primary care Lucassen, W.A.M. Link to publication Citation for published version (APA): Lucassen, W. A. M.
Nadere informatieACUUT CORONAIR SYNDROOM
ACUUT CORONAIR SYNDROOM Doelen ACS pathofysiologie begrijpen Risicofactoren voor ACS kunnen herkennen Diagnostische stappen kunnen volgen 12 februari 2015 Esther de Haan, verpleegkundig specialist cardiologie
Nadere informatieBehandeling VTE: aandachtspunten vanuit de 2 e lijn
Behandeling VTE: aandachtspunten vanuit de 2 e lijn F.A. (Erik) Klok MD, PhD Department of Thrombosis and Hemostasis LUMC, Leiden, Netherlands F.A.Klok@LUMC.nl Disclosures None Affiliation/financial interest
Nadere informatieDiep veneuze trombose
Diep veneuze trombose Inhoudsopgave Wat is trombose... 1 Wat is diep veneuze trombose... 1 Oorzaken van diep veneuze trombose... 2 Verschijnselen van diep veneuze trombose... 2 Diagnose stellen bij diep
Nadere informatieLongembolie Onderzoek en behandeling. www.nwz.nl
Longembolie Onderzoek en behandeling www.nwz.nl Inhoud Wat is een longembolie? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 4 Behandeling van een longembolie 5 Behandeling met bloedverdunnende medicijnen 7 Naar huis
Nadere informatieHartkatheterisatie, dotter of omleidingen
Van harte welkom! Hartkatheterisatie, dotter of omleidingen 20.00 Opening door Wendy de Valk 20.05 Harteraad en Hartezorg 20.15 Presentie Leo Gerhards, arts ass cardiologie 20.40 Henk Drent, ervaringsdeskundige
Nadere informatiePulmonale hypertensieve crise: wat nu te doen? J.G. van der Hoeven
Pulmonale hypertensieve crise: wat nu te doen? J.G. van der Hoeven Functie van de rechter ventrikel Constante perfusie van de long Er voor zorgen dat de RA druk laag blijft RV Verandering in P ra en P
Nadere informatieBehandeling thoraxtrauma in het ziekenhuis. Pieter Hoogland AIOS chirurgie
12-12-2018 Behandeling thoraxtrauma in het ziekenhuis Pieter Hoogland AIOS chirurgie Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de scholingsavond (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieEtalagebenen (claudicatio intermittens)
Etalagebenen (claudicatio intermittens) ETALAGEBENEN (CLAUDICATIO INTERMITTENS) Deze folder informeert u over de klachten en behandelingsmogelijkheden van zogenaamde etalagebenen. U moet zich wel realiseren
Nadere informatieVeneuze trombose: 1 Heeft u ooit een periode van trombose doorgemaakt? Nee/Ja (bv. In uw been, arm, buik oog)
VERSIE 2: 02-06-2010 VRAGENLIJST INF-BEAST Naam includeerder: Pt wil meedoen: Ja/nee Taalbarrière: Ja/nee Nuchter: Ja/ Nee Naam patiënt Geboortedatum UMCG nummer Datum: Studienummer: Veneuze trombose:
Nadere informatieARTERIEEL VAATLIJDEN 17954
ARTERIEEL VAATLIJDEN 17954 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer arterieel vaatlijden. Het is goed dat u zich realiseert dat bij het vaststellen
Nadere informatieHartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog
Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Patiëntendag PLN vereniging Paul van Haelst, cardioloog Antonius Ziekenhuis Sneek Erfelijke hartziekten Welke hartziekten kunnen erfelijk zijn?
Nadere informatieEllen Rijckmans & Sebastian Scherer Tutor: Jella De Ville
Ellen Rijckmans & Sebastian Scherer Tutor: Jella De Ville Inhoudstafel 1. Casusvoorstelling 2. Differentiaaldiagnoses 3. Diagnostiek en klinische benadering 4. Behandeling 5. Bronnen Casus XXIV Een 32
Nadere informatieLangetermijnprognose na een acute longembolie
6 Langetermijnprognose na een acute longembolie Long-term prognosis of acute pulmonary embolism drs. P.L. den Exter 1, drs. T. van der Hulle 2, prof. dr. M.V. Huisman 3 en dr. F.A. Klok 2 Samenvatting
Nadere informatieProf. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum. Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning
Prof. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning Indicaties voor inspannings ECG Evaluatie van patienten met pijn op de
Nadere informatieBloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald
Nadere informatieProtocol Longembolie. Anamnese + lichamelijk onderzoek + YEARS algoritme
Protocol Longembolie Dit protocol is van toepassing op alle patiënten met de verdenking longembolie, met uitzondering van IC patiënten en patiënten die anticoagulantia in therapeutische dosering gebruiken.
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Kransslagadervernauwing en hartklachten Kransslagadervernauwing is een van de belangrijkste ziekten in de westerse wereld. De kransslagaderen zijn de bloedvaten die het hart van
Nadere informatie