VADEMECUM BUITENLANDSE ZENDINGEN

Transcriptie

1 FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU VADEMECUM STAFDIENST P&O Dienst MOBILITEIT EN DUURZAME ONTWIKKELING TEAM April 2013

2 INHOUDSTAFEL Procedure... 4 A. Context... 4 B. Vuistregels... 4 C. De aanvraag... 4 D. De goedkeuring... 4 E. Boeking... 5 F. Wijze van verplaatsing... 5 G. Financiële regeling... 6 Verblijfsvergoeding (per diem)... 6 Inschrijvingskosten... 7 Transportkosten... 7 Hotelkosten... 8 Schuldvorderingen... 8 Zendingen met tussenkomst van de organisatie :... 9 Tussenkomst Europese Commissie... 9 H. Reisdocumenten... 9 Treinticket... 9 Elektronisch vliegtuigticket... 9 Hotelreservatie Visa & paspoorten I. Rapport J. Annulatie zending De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 2

3 K. Verzekeringen L. Opleidingen in het buitenland M. Team buitenlandse zendingen Bijlage: Ziektes en vaccins De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 3

4 PROCEDURE A. CONTEXT Dit vademecum is bestemd voor alle personeelsleden van de FOD VVVL, inclusief CODA en WIV. In deze folder wordt informatie verstrekt betreffende de administratieve voorbereidingen die vóór een dienstreis naar het buitenland moeten getroffen worden, de wijze en modaliteiten van het vervoer, het verblijf, de dagvergoedingen en de toepasselijke regelgeving. B. VUISTREGELS Dit zijn de voornaamste regels te respecteren om een goed verloop van het proces te garanderen: Zonder voorafgaande toestemming van de voorzitter mag geen enkele buitenlandse zending gebeuren. Consulteer de instructies op intranet of het Vademecum Buitenlandse zendingen. Vraag info aan het team buitenlandse zendingen: of zie punt L. voor contacten. Gebruik enkel de formulieren, die ter beschikking zijn op het intranet. C. DE AANVRAAG De aanvraag buitenlandse zendingen dient ten minste één maand voor vertrekdatum volledig ingevuld aangeboden te worden aan het team buitenlandse zendingen bureau 9C022 (formulier A). Indien die termijn niet haalbaar zou zijn, dient dit gemotiveerd te worden; het team buitenlandse zendingen zal in dit geval alles doen om u te helpen, maar zonder garantie. De aanvraag wordt vergezeld van volgende verantwoordingsstukken: - de uitnodiging met duidelijke vermelding van eventuele inschrijvingskosten, - gedetailleerd programma, - indien om welke reden ook, dag van vertrek of terugkeer afwijkt van de datum van de vergadering dient er een grondige motivatie worden bijgevoegd. Het team buitenlandse zendingen legt het dossier, met de raming van de kosten ter goedkeuring voor aan de voorzitter. D. DE GOEDKEURING Wie keurt wat goed? Elke aanvraag vereist de voorafgaande goedkeuring van de Directeur generaal / stafdirecteur. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 4

5 Het team buitenlandse zendingen zorgt ervoor dat : dienstreizen zowel binnen als buiten Europa de goedkeuring van de voorzitter krijgen, de zendingen van de voorzitter goedgekeurd worden door de Minister, zendingen met een delegatie van 3 of meer personen zullen op vraag van de voorzitter aan de Minister worden voorgelegd ter goedkeuring. E. BOEKING Wanneer het team buitenlandse zendingen de goedgekeurde zending terug ontvangt en de klant zijn definitieve keuze (uren vertrek en terugkomst ) communiceert, wordt door hen ten laatste 2 werkdagen nadien het vervoer (vliegtuig, trein) en de hotelreservatie geboekt. LET OP: Zelfs indien de organisatie zelf vervoer en/of hotels boekt en er geen tussenkomst is door het team buitenlandse zendingen, moet de aanvraag gebeuren (zie punt C). ENKEL het team buitenlandse zendingen is gemachtigd om reservaties te maken! Het is NIET toegestaan aan de personeelsleden om zelf boekingen te doen De betrokkene wordt per mail op de hoogte gebracht van de goedkeuring door het team buitenlandse zendingen bureau 9C022.In geval van afkeuring (of indien het dossier niet terug is van de Voorzitter na 3 werkdagen) worden de DG/stafdirecteur en functionele chef per mail op de hoogde gebracht. F. WIJZE VAN VERPLAATSING Boeking en betaling van vliegtuigbuitenlandse zendingen). en treintickets worden geregeld door de FOD (team Het gebruik van de trein in het kader van een dienstreis wordt verplicht voor alle ambtenaren voor alle bestemmingen gelegen op een afstand van minder dan 300 km van Brussel (bij voorbeeld: Londen, Parijs, Den Haag, Amsterdam, Luxemburg, Keulen ). Het gebruik van de trein wordt aanbevolen voor de bestemmingen verder dan 300 km van Brussel en bereikbaar op minder dan 8u (bijvoorbeeld alle grote Duitse steden : Bonn, Frankfurt, München, alle steden van het zuiden van Frankrijk : Lyon, Marseille, Nice, Montpellier, alsook bepaalde steden in Zwitserland : Lausanne ). Genève is hierop een uitzondering en mag met het vliegtuig gebeuren. Elke afwijking van deze regel zal moeten verantwoord worden. Het is vanzelfsprekend dat deze bepalingen zullen toegepast worden rekening houdend met de aanvangsuren van vergaderingen, de toegankelijkheid van het openbaar vervoer en eventuele familiale verplichtingen. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 5

6 Zelfs indien de verplaatsing met de trein er toe zou leiden dat men reeds aan de vooravond van een bepaalde vergadering dient te vertrekken, blijft het toch de goedkoopste oplossing in termen van uitlaatgassen en impact op het milieu. De verplaatsingen naar buitenland vertrekken vanuit Brussel-Zuid voor de treinreizen en/of Brussel Nationaal Luchthaven voor de vliegtuigreizen. Indien het station van vertrek gelegen is in de werkelijke verblijfplaats van de betrokkene en deze niet overeenstemt met de administratieve standplaats mag dat geen bijkomende last voor de FOD meebrengen. Het eventueel supplement waartoe de reis aanleiding geeft, is ten laste van de betrokkene. (vertrekken vanuit woonplaats kan enkel wanneer de kostprijs voor een treinticket lager is dan een ticket vanuit Brussel). Voor de verplaatsing van Brussel naar Brussel Nationaal of een andere luchthaven op Belgisch grondgebied kan het personeelslid een ticket on line aanvragen (zie intranet ticket online). G. FINANCIËLE REGELING VERBLIJFSVERGOEDING (PER DIEM) Opgelet: bij het niet naleven van de vooropgestelde termijn van zendingsaanvraag zal de betrokkene geen vergoeding noch inschrijvingskosten voorafgaandelijk ontvangen en pas na de zending de bedragen kunnen recupereren. 70% van de forfaitaire verblijfsvergoeding (per diem) wordt toegekend op basis van de effectieve duur (dagen) van de vergadering en wordt na de goedkeuring in betaling gesteld door het team buitenlandse zendingen en overgemaakt aan de stafdienst B&Bc ter uitvoering van de betaling aan de betrokkene. Zij wordt slechts toegekend voor de effectieve dienstreis met uitsluiting dus van de eventueel door de ambtenaar vrijwillig gemaakte reisverlengingen. De dagvergoeding heeft als doel de verblijfskosten te vergoeden (maaltijden, drank, plaatselijke vervoer van en naar de luchthaven 1, station, parking luchthaven/station, internet, extra kleine uitgaven). Blijkt dat bedrag niet voldoende, dan wordt een aanvulling van de vergoeding gestort op basis van een volledige rechtvaardiging van de gemaakte kosten, en dit met een maximum van 100%. De dagvergoeding is een forfaitair bedrag en wordt jaarlijks vastgesteld in een Ministerieel Besluit van de FOD Buitenlandse Zaken. 1 Indien een taxi noodzakelijk is, blijkt het bedrag niet voldoende, dan mogen de tickets bijgehouden worden en ingediend met een schuldvordering. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 6

7 Buitengewone uitgaven (parking luchthaven indien openbaar vervoer niet mogelijk is, buitenlands paspoort, visum en verplichte inentingen) kunnen mits motivatie (voor de niet verplichte uitgaven) en bewijsstukken, in aanmerking genomen worden voor terugbetaling (buiten de dagelijkse forfaitaire vergoeding), mits indienen van schuldvordering (formulier B), samen met de nodige originele verantwoordingsstukken en ondertekend door begunstigde en hiërarchische meerdere, teruggevorderd worden via het team buitenlandse zendingen. INSCHRIJVINGSKOSTEN De eventuele inschrijvingskosten worden door de betrokkenen zelf betaald, gezien de administratieve complexiteit van buitenlandse betalingen. Er kan een voorafbetaling bekomen worden via formulier C, vergezeld van een document met de juiste kostprijs, wanneer aan volgende regel wordt voldaan: enkel tot 10 dagen voor vertrekdatum. Is de periode minder dan 10 dagen voor vertrek, dient de betaling door de begunstigde zelf te gebeuren, en kan nadien op voorlegging van schuldvordering buitenlandse zending (formulier B), registratiebewijs en betalingsbewijs worden teruggevorderd. TRANSPORTKOSTEN Per vliegtuig - het team Buitenlandse zendingen zorgt ervoor dat men zoveel mogelijk gebruik maakt van de speciale aanbiedingen in deze sector, zonder aan kwaliteit in te boeten; - elke verplaatsing wordt ondernomen in de zo goedkoopst mogelijke klasse; - low-budget maatschappijen worden niet gekozen, tenzij het personeelslid het zelf voorstelt OF er geen andere mogelijkheid bestaat; - men maakt geen gebruik van flex-tickets, wegens de extra kosten. Per trein - Elke verplaatsing wordt zo goedkoop mogelijke ondernomen (behalve uitzonderlijk indien de voorgestelde uurrooster heel ongepast on inefficiënt is). - Indien bij de aanvraag niets is ingevuld wordt een 2 de klasse ticket als standaard gebruikt. Eigen wagen Bij gebruik van de eigen wagen (ook naar de luchthaven) zal de prijs van het treinticket (1ste klasse) voor hetzelfde traject in rekening gebracht kunnen worden (of prijs van vliegtuigticket indien deze goedkoper is). Dit is niet cumuleerbaar met het kilometer-contingent. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 7

8 De schuldvordering hieromtrent dient ondertekend door begunstigde en hiërarchische meerdere, samen met een verklaring over gebruik van eigen wagen te worden overmaakt aan het team buitenlandse zendingen. In geval van ongeval zijn de kosten voor eigen rekening. Er is geen verzekering op kosten van de FOD. HOTELKOSTEN - Boeking en betaling van hotels worden eveneens geregeld door de FOD (team buitenlandse zendingen). Wanneer het hotel uitzonderlijk betaald is door de begunstigde, kan een schuldvordering (formulier B) worden ingediend bij het team buitenlandse zendingen, ondertekend door begunstigde en hiërarchische meerdere, samen met de originele factuur. Bij overschrijding zal enkel de maximum prijs per overnachting vastgesteld volgens FOD Buitenlandse zaken worden uitbetaald. - Voor landen buiten de eurozone, vraagt het team buitenlandse zendingen een bewijs van wisselkoers bij te voegen, vb. kopie visa-uittreksel. - Bij reservaties via de organisatie mag het personeelslid de factuur ter plaatse betalen cash of met credit card en kan via schuldvordering (formulier B) vergezeld van de originele factuur de kosten van de overnachting terugvorderen. Overschrijding van de maximumprijzen is niet toegelaten, tenzij in de volgende gevallen: - indien diegene die de dienstreis onderneemt deel uitmaakt van een delegatie geleid door een lid van de Koninklijke familie of door een Minister of een Staatssecretaris; - indien het noodzakelijk is te overnachten in een hotel waar de internationale conferenties doorgaan; - ingeval de reservatie door toedoen van een internationale organisatie geschiedt; - buitengewone gevallen, mits toestemming van de directeur generaal / stafdirecteur & Voorzitter: motivatie wordt dan vereist. SCHULDVORDERINGEN Alle schuldvorderingen dienen binnen de maand na terugkomst aan het team buitenlandse zendingen overgemaakt te worden. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 8

9 ZENDINGEN MET TUSSENKOMST VAN DE ORGANISATIE : De bedragen voor tussenkomst van een organisatie bij buitenlandse zendingen dienen teruggestort te worden op de rekening met vermelding van PO (bestelbonnummer, te verkrijgen bij uw budgettair correspondent). TUSSENKOMST EUROPESE COMMISSIE Gelieve het formulier D volledig aan te vullen en over te maken aan het team buitenlandse zendingen. Na de behandeling door de rekenplichtige diverse ontvangsten, zal het formulier teruggestuurd worden aan de deelnemer en dient deze in te staan voor de verdere afhandeling bij de organisatie. H. REISDOCUMENTEN TREINTICKET Voor de zendingen met de trein worden de codes via mail doorgestuurd en aan de hand van deze codes kunnen de tickets worden uitgeprint. De tickets kunnen worden uitgeprint aan een automaat van het door u gekozen station. Om de tickets te verkrijgen dient u in het bezit te zijn van enerzijds de dossiercode en anderzijds de afhaalcode. In geval van problemen aan de automaat kan u zich wenden tot de balie Internationaal. In Brussel Zuid kan u ook terecht bij Railtour. ELEKTRONISCH VLIEGTUIGTICKET Voor de zendingen met het vliegtuig wordt er gewerkt met elektronische tickets (Electronic Ticket Receipt). Men kan hier het dossiernummer en het e ticket nummer op terugvinden. De bevestiging van dit ticket wordt doorgestuurd via mail (dit wordt dan best afgedrukt). De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 9

10 Eens een ticket is besteld, staan de nodige gegevens zoals naam, vluchtnummers, reserveringsnummer, vluchtschema in de elektronische database van de luchtvaartmaatschappij. Hierin kan men u bij eventuele problemen terugvinden. Een e- ticket is wel geen instapkaart of boarding pass, u moet zich nog altijd aanbieden aan de desbetreffende balie om in te checken waarvan u de rij en desk kan terugvinden op het grote bord in de vertrekhal. U geeft gewoon uw identiteitsbewijs of paspoort af en in ruil krijgt u dan uw instapkaart waarop vermeld staat in welke terminal u moet zijn net zoals het uur wanneer de boarding begint. Met deze instapkaart biedt u zich dan aan bij de douane van de desbetreffende terminal (A of B pier). Na de screening van de handbagage kan u naar de desbetreffende gate gaan om hier in het vliegtuig te stappen. Check tijdig de voorwaarden betreffende gewicht van de bagage en check-in tijden: Op uw ticket staat er een Hotline nummer. Dat is een betalende dienst, enkel te gebruiken in geval van nood (voor dwingende redenen moet een ander vliegtuig geboekt worden, ). Gespaarde miles bij dienstreizen dienen na terugkeer van de zending gemeld te worden aan het team buitenlandse zendingen. Deze kunnen dan gebruikt worden om een volgende zending te financieren. HOTELRESERVATIE Ook deze documenten worden u elektronisch doorgestuurd. Print dit document in 2 exemplaren om mee te nemen naar de hotelbalie. VISA & PASPOORTEN Gelieve tijdig na te kijken of uw paspoort in orde is en of u een visum nodig heeft voor het land van bestemming. Vergeet niet om tijdig te checken hoeveel tijd men nodig heeft om een paspoort aan te vragen bij de gemeente. Bij elke zending dient gecheckt te worden of het paspoort voldoet aan de voorwaarden van het land (bvb. na verloop van zending nog 6 maanden geldig). Op en vindt u een overzicht van de binnenkomstvoorwaarden voor Belgen en Europeanen die naar het buitenland reizen. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 10

11 Verplichte vaccins en medicijnen Voor bepaalde landen is een internationaal erkend bewijs van inenting tegen bepaalde ziekten, meer bepaald gele koorts, verplicht. Het internationaal bewijs van inenting (geel boekje) wordt verstrekt door de arts die of het geneeskundig centrum dat de inentingen geeft. Hier verkrijgt u ook raad over andere voorzorgsmaatregelen. Naast de vereiste inentingen kunnen nog diverse andere voorzorgsmaatregelen worden genomen die ook in België hun nut kunnen bewijzen. Algemene informatie over inentingen en andere voorzorgsmaatregelen vindt u op de website van het Instituut voor Tropische Geneeskunde te Antwerpen : Informatie is ook te vinden op de website In bijlage volgt een overzicht van de meest voorkomende ziektes en vaccins. Deze informatie vervangt in geen geval de raad die alleen een dokter u kan geven, afhankelijk van uw algemene gezondheidstoestand en het land van bestemming.! Zie ook de website van de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking: I. RAPPORT De betrokkene verbindt zich ertoe om binnen de 14 dagen na beëindiging van de zending een beknopt verslag van de zending over te maken aan het team buitenlandse zendingen en de dienst Internationale Betrekkingen via volgende mailbox: Buitenlandse.zending@health.belgium.be en ibri@health.belgium.be. Dit rapport (Formulier E) is voor de dienst Internationale Betrekkingen belangrijk om een globale overzicht te hebben van de activiteiten die plaatsgevonden hebben. J. ANNULATIE ZENDING Een annulatie dient uitzondering te zijn, wegens de kosten (financiële en manuren) die daar aan gelinkt zijn. Indien het toch noodzakelijk is, wat moet ik doen: De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 11

12 Zo snel mogelijk het team buitenlandse zendingen op de hoogte brengen via mail, met vermelding en gestaafd door bewijs van reden. Indien er reeds forfaitaire vergoeding en/ of inschrijvingskosten ontvangen zijn, dienen deze onmiddellijk teruggestort te worden op rekening met vermelding van PO (bestelbonnummer, te verkrijgen bij uw budgettair correspondent). Bij het niet uitvoeren van een zending door een persoonlijke fout van de reiziger (visa niet tijdig aangevraagd, foute datum doorgegeven ) zullen de kosten verbonden aan de annulatie van de zending ten persoonlijke titel aangerekend worden. Zendingen waarvoor de begunstigde zijn akkoord gegeven heeft (via mail) aan het team buitenlandse zendingen, om de reis en hotel te laten bevestigen, kunnen niet meer worden aangepast op kosten van de FOD. Bij annulatie van een zending met inschrijvingskosten, zullen deze kosten welke reeds betaald werden door het personeelslid worden terugbetaald als er een gegronde reden wordt meegedeeld. K. VERZEKERINGEN Ziekte en ongevallen - Diegene die tijdens de dienstreis verplicht is kosten te maken wegens ziekte (Dokter, chirurg, apotheker, ziekenhuis, verpleging, repatriëring, ) wordt vergoed voor het gedeelte van de kosten die resten na tussenkomst van de mutualiteit. Deze kosten zullen terugbetaald worden op voorlegging van de gedetailleerde ereloonnota s, facturen of andere bewijsstukken. - Diegene die tijdens de dienstreis slachtoffer is van een ongeval is onderworpen aan de wet van 3 juli 1967 betreffende schadevergoeding voor arbeidsongevallen. Ieder ongeval moet zo spoedig mogelijk aangegeven worden bij de dienst P&O (klantengroep): (zie intranet arbeidsongevallen. - Gebruik van de eigen wagen voor een dienstreis, is op eigen risico voor de eventuele schade aan de wagen. Verlies of diefstal van bagage of geld Voor schade bij verlies of diefstal van bagage of geld bij dienstreizen wordt geen vergoeding uitbetaald. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 12

13 Denk eraan een aangifte bij de lokale politie te doen. Er wordt afgeraden om kostbare zaken, die niet strikt noodzakelijk zijn voor de dienstreis of onnodig veel contant geld, mee te nemen. Het gebruik van kredietkaarten wordt sterk aanbevolen. Indien gewenst kan de reiziger altijd op eigen kosten een extra verzekering nemen. L. OPLEIDINGEN IN HET BUITENLAND De Stafdienst Personeel & Organisatie - Dienst Talent dient op de hoogte te zijn van de te volgen opleiding. Wat moer er gebeuren alvorens de zendingsaanvraag bij team buitenlandse zendingen toekomt: - eerst aanvraag opleiding doen via e-hr: Opleidingsaanvraag buiten catalogus FOD/OFO ; - Een printscreen van het ingevulde formulier + bevestiging van de dienst Talent dienen bij zendingsaanvraag gevoegd te worden; - bij ontbreken van dit document wordt dossier teruggestuurd naar de aanvrager. Bij cursussen en opleidingen in het buitenland worden geen forfaitaire verblijfkosten toegekend. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 13

14 M. TEAM Voor een optimale werking, gebruik het volgende adres: Stafdienst P&O Dienst Mobiliteit en Duurzame Ontwikkeling Stafdirecteur P&O Peter Samyn 02/ Diensthoofd Hans Woestenborghs 02/ Celhoofd Mobiliteit en Duurzame Ontwikkeling Fabrice Dehoux 02/ Team buitenlandse zendingen Noëla Meganck 02/ Mien Vandenbossche 02/ Buiten de werkuren, en uitsluitend in noodgeval, gebruik het «hotline» telefoonnummer dat vermeld is op uw vliegtuigticket De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 14

15 BIJLAGE: ZIEKTES EN VACCINS Gele koorts Dit vaccin, soms verplicht maar vaak aangewezen, moet ten laatste 10 dagen vóór het vertrek worden toegediend en is 10 jaar geldig. Er is geen gele koorts in Azië. Cholera Dit vaccin is niet langer verkrijgbaar in België. Bepaalde Afrikaanse landen eisen echter een inentingsbewijs. Om alle problemen aan de grenzen en in luchthavens te vermijden, kan het voor deze landen nuttig zijn een bewijs van tegenindicatie voor inenting bij zich te hebben. Meningitis A + C + W135 + Y Dit vaccin is aangewezen voor de `meningitisgordel', van december tot juni.. Het vaccin moet minstens 10 dagen vóór het vertrek worden toegediend en is 3 jaar geldig. Difterie en tetanus De immuniteit tegen deze ziektes wordt het best onderhouden door om de 10 jaar de inenting te hernieuwen. Hepatitis A Alle reizigers in Afrika, Azië, Centraal-Amerika en Zuid-Amerika, dienen ingeënt te zijn tegen Hepatitis A. De besmetting gebeurt vooral langs digestieve weg (drank, voedsel, bepaalde schaaldieren). Deze ziekte komt meestal voor in landen met lage hygiënische normen. De eerste inenting, ten laatste de dag van vertrek, biedt bescherming. Een hernieuwde inenting na 1 jaar biedt bescherming voor minstens 20 jaar en waarschijnlijk levenslang. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 15

16 Hepatitis B Wordt overgedragen via speeksel, bloed en seksueel contact. Deze ziekte is veel ernstiger dan hepatitis A. De vaccinatie gebeurt door middel van twee inentingen met één maand tussentijd, te herhalen na zes maanden. De bescherming blijft over het algemeen levenslang. Poliomyelitis Dit is de enige ziekte waartegen men in België als kind verplicht wordt gevaccineerd. Een herhalingsvaccin, als volwassene, is zeker aangeraden voor een reis naar Afrika of Azië. Buiktyfus Buiktyfusbesmetting gebeurt bij het eten van besmet voedsel of het drinken van besmet water. Wie in slechte hygiënische omstandigheden reist, zou zich tegen tyfus moeten laten inenten. De inenting moet ten laatste 15 dagen vóór het vertrek gebeuren en is 3 jaar geldig. Malaria Er bestaat geen vaccin tegen malaria. Wordt overgebracht door besmette muggen (één steek volstaat!). De ziekte komt voor in een honderdtal landen. Een antimalariamiddel moet vóór het vertrek en nog een tijdje na terugkeer in België worden genomen. Het type behandeling dat de arts voorschrijft, is afhankelijk van uw bestemming en van uw algemene gezondheidstoestand. Dengue Deze ziekte breidt zich snel uit in Azië en Latijns-Amerika; tevens komt ze voor in sommige Afrikaanse landen. Ze wordt overgebracht door een mug die overdag steekt. Er is geen vaccin noch specifieke behandeling. Een antimugmiddel, aangepast aan tropische gebieden, is de enige manier om zich te beschermen. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 16

17 Chikungunya Deze virale ziekte komt steeds meer voor in de regio van de Indische Oceaan. Ze veroorzaakt hevige gewrichtspijnen en wordt overgebracht door een mug die overdag steekt. Er bestaat geen vaccin noch specifieke behandeling. Zoals tegen dengue, zijn maatregelen tegen muggen de basis van preventie. Centra voor medisch reisadvies en inentingen Tot deze erkende centra kunt u zich wenden voor medisch reisadvies, inentingen en inentingsbewijzen. De Stafdienst P&O wenst u een aangename reis 17