Jaarverslag neonatale gehoorscreening in de Neonatale Intensive Care Units

Transcriptie

1 Jaarverslag neonatale gehoorscreening in de Neonatale Intensive Care Units Dr. HLM van Straaten, medisch coördinator Isala klinieken, Zwolle Dr. P van Dommelen, TNO, Leiden Dr. PH Verkerk, TNO, Leiden 1

2 Afkortingen AABR ABR AC BERA Bilat afw Bdz pass Bdz refer NICU OAE PICU Unilat afw Uni refer JCIH Automated auditory brainstem response Auditory brainstem response Audiologisch centrum (of audiologisch onderzoek op KNO-afdeling) Brainstem Evoked Response Audiometry Bilateraal (beiderzijds) afwijkend Beiderzijds pass (geslaagd voor de test) Beiderzijds (bilateraal) refer (niet geslaagd voor de test) Neonatale intensive care unit Otoakoestische emissie Pediatrische intensive care unit Unilateraal (eenzijdig) afwijkend Unilateraal (eenzijdig) refer Joint Committee on Infant Hearing 2

3 Samenvatting Inleiding Vroegtijdige opsporing van permanente gehoorstoornissen vlak na de geboorte biedt een belangrijke mogelijkheid tot verbetering van de psychomotore ontwikkeling van het gehoorgestoorde kind. Kinderen die behandeld worden in een neonatale intensive care unit (NICU) behoren tot een hoog risico populatie voor permanente gehoorstoornissen. In Nederland is na de succesvolle implementatiefase (1998 t/m 2002) de gehoorscreening vanaf 2003 in alle NICU s standaard geworden. Doelstelling van de screening is het opsporen van zo mogelijk alle kinderen met een permanent aangeboren gehoorverlies > 40 db vóór de leeftijd van 3 maanden en aansluitend een behandeling vóór de leeftijd van 6 maanden (gecorrigeerd voor zwangerschapsduur). Hierbij treft u het jaarverslag over 2011 aan dat tevens een overzicht geeft over de voorgaande jaren (1998 t/m 2011). Methoden De NICU neonatale gehoorscreening is een twee traps screening. Als screeningstest wordt gebruik gemaakt van de Automated Auditory Brainstem Response (AABR) methode. Aan de screening nemen alle 10 NICU s in Nederland deel. Deze 10 NICU s zijn verspreid over 11 locaties. Het Leids Universitair Medisch Centrum heeft een tweede locatie in het Juliana Kinderziekenhuis te Den Haag. De Pediatrische Intensive Care Unit (PICU) in Rotterdam kent een status aparte. Bijzondere (chirurgische) zorg vindt hier plaats voor pasgeborenen met cranio-faciale afwijkingen. Ook de PICUpatiënten behoren tot de hoogrisicogroep. Daarom is in 2003 besloten ook bij deze populatie de AABR neonatale gehoorscreening conform het NICU protocol te verrichten. Vanwege de status aparte voor de PICU hebben we voor dit jaarverslag besloten om de resultaten van de PICU achterwege te laten. In overleg met de begeleidingscommissie zijn kwaliteitsnormen ontwikkeld voor deelname en timing van de screening. Resultaten In de periode 1998 t/m 2011 zijn 778 kinderen (prevalentie 1,8%) opgespoord met een bilateraal gehoorverlies en 249 kinderen met een unilateraal gehoorverlies (prevalentie 0,6%). In 2011 ging het om 83 kinderen met een bilateraal verlies (prevalentie 2,1%) en 38 kinderen met een unilateraal verlies (prevalentie 1,0%) (zie Figuur A). In 2011 is de positief voorspellende waarde gelijk aan 64,4% wanneer wordt uitgegaan van de kinderen die de screening op de correcte wijze doorlopen hebben. Sommige kinderen worden echter ook buiten de gebruikelijke screeningsprocedure verwezen en meestal zijn hiervoor goede (medische) redenen. In deze groep is de positief voorspellende waarde 60,0%. Het deelname percentage van de gecombineerde eerste test is sinds de landelijke invoering nog niet eerder zo hoog geweest, namelijk 99,3%. De norm van een minimale deelname percentage van 98% aan de gecombineerde eerste test wordt hiermee ruim gehaald. Het deelname percentage aan de tweede test ligt net boven de norm van 95%, namelijk 95,3% (zie Tabel A). De deelname aan het AC is 95,4% en ligt hiermee hoger dan de voorgaande vijf jaar. In 2011 vallen de tijdstippen waarop de eerste test, de tweede test en het audiologisch onderzoek worden uitgevoerd binnen de jaarlijkse fluctuaties. In totaal is in 2011 bij 95,5% de eerste test binnen een maand uitgevoerd. Dit ligt ruim boven de gestelde norm van 90%. Bij 73,6% van de verwezen kinderen werd het eerste onderzoek op het AC binnen 3 maanden verricht, bij 82,4% binnen 17 weken (ongeveer 4 maanden, oftewel tot en met 3 maanden). Deze percentages van 73,6 en 82,4% zijn hoog vergeleken met eerdere jaren, maar aan de kwaliteitsnormen voor de timing bij het AC wordt nog niet voldaan. Conclusie De opbrengst van de screening, de deelname en de positief voorspellende waarde zijn onverminderd hoog in Het deelname percentage van de eerste test is nog niet eerder zo hoog geweest. Het deelname percentage van het diagnostisch onderzoek is hoger dan de voorgaande vijf jaar. Ook de timing bij het AC binnen drie maanden is hoog ten opzichte van voorgaande jaren. 3

4 Figuur A. Stroomdiagram van het twee traps neonatale gehoorscreeningsprogramma in de NICU s. Links een overzicht van de geboortejaren 1998 t/m 2011 en rechts een overzicht van kinderen geboren in NICU kinderen n= NICU kinderen 2011 n=4.129 Overlevenden n= Overleden n=3.807 Overlevenden n=3.806 Overleden n=323 Deelname eerste AABR n= Geen deelname n= =523 Deelname eerste AABR n=3.761 Geen deelname n=45-20=25 Refer n=4.196 n=404 Pass n= Refer n=533 n=40 Pass n=3.228 n=113 Deelname 2de AABR n=419 n= =3.935 Geen deelname n= =246 n=20 n=1 (OAE) n=20 n=65 Deelname 2de AABR N=446+40=486 n=3 Geen deelname n=87-65=22 Refer n=931 Pass n=3.004 Refer n=110 n=4 Pass n=376 Deelname AC n= =1375 n=25 Geen deelname n=130 Deelname AC n= = =193 Geen deelname n=9 Bilateraal gehoorverlies n=778 Unilateraal gehoorverlies n=249 Geen gehoorverlies n=352 Bilateraal gehoorverlies n=83 Unilateraal gehoorverlies n=38 Geen gehoorverlies n=73 Tabel A. Overzicht van de kwaliteitsnormen van de NICU neonatale gehoorscreening in 2011 en voorgaande jaren. Omschrijving Norm 2011 min/max in Deelname Gecombineerde eerste test >98% 99,3% 98,0-99,6% Tweede test >95% 95,3% 88,5-96,6% Audiologisch Centrum >95% 95,4% 83,9-96,2% Timing % Kinderen waarbij de 1 e test is uitgevoerd voor de gecorrigeerde* leeftijd van 1 maand % Kinderen met 2 e test voor de gecorrigeerde* leeftijd van 42 dagen (<6 weken) % Verwezen kinderen waarbij het 1 e onderzoek op het AC is verricht voor de gecorrigeerde* leeftijd van 3 maanden % Verwezen kinderen waarbij de tijdsduur tussen verwijzing en het 1 e onderzoek op het AC minder is dan 12 weken >90% 95,5% 93,9-96,9% >90% 81,1% 64,2-87,1% >90% 73,6% 39,1-75,5% >90% 73,4% 50,0-79,7% * Gecorrigeerde leeftijd is in deze tabel als volgt gedefinieerd: Voor kinderen met een zwangerschapsduur groter dan of gelijk aan 40,0 weken is het de verstreken tijd na de geboorte. Voor kinderen met een zwangerschapsduur minder dan 40,0 weken is het de zwangerschapsduur minus 40 weken plus de verstreken tijd na de geboorte. Voor kinderen waarvan de zwangerschapsduur onbekend is, is het de verstreken tijd na de geboorte. M.a.w. een kind met een zwangerschapsduur van 32,0 weken dat 10,0 weken oud is heeft een gecorrigeerde leeftijd van 2 weken (32,0 40,0 +10,0). 4

5 Inleiding Vroegtijdige opsporing van permanente gehoorstoornissen vlak na de geboorte biedt een belangrijke mogelijkheid tot verbetering van de psychomotore ontwikkeling van het gehoorgestoorde kind. Kinderen die behandeld worden in een neonatale intensive care unit (NICU) behoren tot een hoog risico populatie voor permanente gehoorstoornissen. In Nederland is na de succesvolle implementatiefase ( ) de gehoorscreening vanaf 2003 in alle NICU s standaard geworden. Doelstelling van de screening is het opsporen van zo mogelijk alle kinderen met een permanent aangeboren gehoorverlies > 40 db vóór de leeftijd van 3 maanden en aansluitend een behandeling vóór de leeftijd van 6 maanden (gecorrigeerd voor zwangerschapsduur). Hierbij treft u het jaarverslag over 2011 aan dat tevens een overzicht geeft over de jaren 1998 t/m De NICU neonatale gehoorscreening is een 2-traps screening (fig. 1) en maakt gebruik van de automated auditory brainstem response (AABR) methode. Voor deze methode is gekozen op inhoudelijke gronden (een waarschijnlijk hoger risico op auditieve neuropathie binnen de NICU populatie) en op pragmatische gronden (goede testresultaten op een high tech afdeling met veel achtergrondlawaai). Ook is de AABR methode goed bruikbaar bij de te vroeg geborenen vanaf een zwangerschapsduur van 30 weken. Deze inzetbaarheid van AABR gehoorscreening bij jonge premature pasgeborenen sluit goed aan bij de typisch Nederlandse centrale organisatiewijze van neonatale intensive care. Hierbij is in verband met een gelimiteerd aantal intensive care plaatsen een snelle terugplaatsing naar het ziekenhuis van herkomst noodzakelijk. Screening van deze hoog risico populatie vindt plaats op enig moment tijdens de NICU opname, vlak voor terugplaatsing naar een high care afdeling elders. De officiële NIH 2000 risicocriteria voor permanent gehoorverlies in de neonatale periode zijn: meer dan 24 uur NICU opname, cranio-faciale afwijkingen, in utero infecties (TOxoplamose, Rubella, Cytomegalie, Herpes;TORCH), stigmata geassocieerd met een syndroom waarvan gehoorverlies onderdeel vormt, en/of familiaire oorzaken van gehoorverlies zonder bekende etiologie. In de meeste centra is het percentage te screenen kinderen zo hoog dat men er om praktische redenen voor kiest alle opgenomen kinderen te screenen. De 10 deelnemende NICU s zijn verspreid over 11 locaties. Dit zijn, in willekeurige volgorde, de Isala klinieken te Zwolle, het AMC te Amsterdam, het LUMC te Leiden, het VUMC te Amsterdam, het WKZ te Utrecht, het JKZ te Den Haag, het UMC St. Radboud te Nijmegen, het Máxima Medisch Centrum te Veldhoven, het MUMC te Maastricht, het UMCG te Groningen en het Erasmus MC te Rotterdam. Het Leids Universitair Medisch Centrum heeft een tweede locatie in het Juliana Kinderziekenhuis te Den Haag. De Pediatrische Intensive Care Unit (PICU) in Rotterdam kent een status aparte. Bijzondere (chirurgische) zorg vindt hier plaats voor pasgeborenen met cranio-faciale afwijkingen. Op grond hiervan is in 2003 besloten om ook bij deze populatie de AABR neonatale gehoorscreening conform het NICU protocol te verrichten. Vanwege de status aparte voor de PICU hebben we voor dit jaarverslag besloten om de resultaten van de PICU achterwege te laten. In het vervolg zal dus over 11 NICU locaties centra worden gesproken. Figuur 1. Neonatale gehoorscreeningsprogramma in NICU s. refer AC AABR refer pass AABR Reguliere follow up refer pass AABR Reguliere follow up pass Reguliere follow up 5

6 Personeel In de NICU s worden de screeningen op zaal verricht door NICU-verpleegkundigen. Hiervoor is in de meeste centra een kerngroep van verpleegkundigen verantwoordelijk. In een klein aantal centra worden de screeningen door iedere verpleegkundige bij zijn/haar eigen kind verricht. Poliklinisch is eveneens de NICU-verpleegkundige verantwoordelijk, hoewel hier een enkele keer gekozen wordt voor de doktersassistente die zitting heeft tijdens het spreekuur. De NICU-verpleging voert de screening uit en rapporteert de klinische en poliklinische bevindingen aan TNO. Per centrum is een medicus eindverantwoordelijk voor de lokale inhoudelijke ontwikkelingen en de directe patiëntenproblematiek. Voor de centraal medische coördinatie is Mw. Dr. HLM van Straaten, kinderarts-neonatoloog Isala klinieken, verantwoordelijk. Zij wordt hierbij ondersteund door part-time research verpleegkundigen (Mw. C Bunkers en Mw. L Groot Jebbink). De centrale dataverwerking vindt plaats bij TNO in Leiden door Mw. LM Ouwehand. Data-evaluatie en kwaliteitsbewaking geschieden bij TNO door Mw. Dr. P van Dommelen en Dr. PH Verkerk. Apparatuur Vanaf 1998, bij de start van de NICU neonatale gehoorsrceening, is gebruik gemaakt van de ALGO Portable AABR screener (firma Natus). In 2010 werd minder succesvol de opvolger Algo 3i geïmplementeerd. Als alternatief kon in 2011 tevens worden beschikt over de AABR screener MB11 BERAphone (Firma Maiko). Daarmee werd 2011 een hybride jaar voor wat betreft het gebruik van beide screeners in diverse centra. Website Eind 2011 heeft er een aanpassing plaatsgevonden van het NICU webbased programma. Het doel hiervan is tweeledig: 1) het opsporen van oorzaken voor geen deelname aan de testen van de NICU en het onderzoek van het AC, en 2) het opsporen van oorzaken voor laat uitgevoerde 2e testen en voor laat uitgevoerd AC onderzoek. Dit betekent voor het programma dat er in plaats van één procedure Kind afmelden voor alle verrichtingen een aparte procedure voor de NICU en een aparte procedure voor het audiologisch onderzoek is gekomen. De mogelijke oorzaken van het afmelden van een kind zal worden uitgebreid met meer antwoordcategorieën. Verder is er een nieuwe procedure gekomen voor een late 2 e test en een laat AC onderzoek waarbij, als een kind te laat is, de reden(en) hiervan ingevuld dienen te worden. Karakteristieken van de NICU populatie Het totaal aantal kinderen dat in de afgelopen jaren (1998 t/m 2011) is aangemeld bij TNO bedraagt Hiervan zijn kinderen (8,0%) overleden in de neonatale periode en kwamen daarom niet voor screening in aanmerking. Vanaf 1998 is de NICU neonatale gehoorscreening gefaseerd ingevoerd in de diverse centra. Het aantal screeningen is sindsdien opgelopen naar ruim kinderen per jaar (fig. 2). In 1998 namen 7 centra deel aan de screening, in 2000 waren dit er 9 en in 2001 alle 11 NICU locaties. Vanaf 2003 is de neonatale gehoorscreening in de NICU s standaard geworden. Figuur 2. Aantal kinderen dat geïncludeerd is bij de NICU neonatale gehoorscreening naar geboortejaar. 6

7 Bij de inclusie worden de volgende criteria gehanteerd: meer dan één dag intensive care, craniofaciale afwijkingen, congenitale infectie (TORCH), stigmata geassocieerd met een syndroom of een positieve familie-anamnese voor aangeboren permanente gehoorverliezen. Indien het maken van onderscheid tussen kinderen met en zonder risicofactoren voor afdelingen problematisch is, kan gekozen worden voor het screenen van alle kinderen die op de NICU opgenomen worden. De figuren 3 en 4 laten de gemiddelde zwangerschapsduur en het geboortegewicht in de afgelopen jaren zien. Na exclusie van de overleden kinderen is in 2011 de mediane zwangerschapsduur 33,0 weken en het mediane geboortegewicht 1975 gram. Figuur 3. Mediane zwangerschapsduur (weken) in de centra naar geboortejaar. Figuur 4. Mediane geboortegewicht (gram) in de centra naar geboortejaar. 7

8 Tabel 1 laat zien dat de geïncludeerde aantallen, mediane geboortegewicht en mediane zwangerschapsduur sterk verschillen tussen de centra. Tabel 1. Aantal geïncludeerde kinderen geboren in 2011, en mediane geboortegewicht en zwangerschapsduur in de verschillende centra. centrum Aantal geïncludeerde kinderen in 2011 Mediane zwangerschapsduur (weken) Mediane geboortegewicht (gram) Isala AMC VUMC UMCG Radboud WKZ Máxima SKZ NICU LUMC JKZ AZM totaal Screeningsresultaten In totaal zijn 1379 kinderen onderzocht op het AC in de periode 1998 t/m 2011; dit is 3,1% van de geïncludeerde kinderen. Tabel 2 toont de opbrengst van het neonatale gehoorscreeningsprogramma in de NICU s. De prevalentie van bilateraal gehoorverlies is 1,8% in de periode 1998 t/m 2011 en 2,2% in het jaar De prevalentie van unilateraal gehoorverlies is 0,6% in de periode 1998 t/m 2011 en 1,0% in het jaar Deze prevalenties zijn over de jaren een redelijk constante bevinding gebleken (vetgedrukte percentages in Tabel 2). Van de kinderen geboren in 2011 die op het AC zijn onderzocht, heeft 43,0% een bilateraal gehoorverlies en 19,7% een unilateraal gehoorverlies (cursief gedrukte percentages in Tabel 2). Tabel 2. Overzicht resultaten alle audiologische diagnostiek, per geboortejaar en totaal. 8

9 Totaal normaal ,2% 25,9% 16,3% 25,8% 12,7% 24,6% 20,7% 27,3% 29,3% 37,3% 25,5% 0,8% 0,6% 0,4% 0,8% 0,3% 0,8% 0,5% 0,7% 1,1% 1,9% 0,8% unilat afw ,4% 11,8% 15,1% 15,0% 20,6% 18,9% 20,7% 20,2% 15,3% 19,7% 18,1% 0,7% 0,3% 0,3% 0,5% 0,5% 0,6% 0,5% 0,5% 0,6% 1,0% 0,6% bilat afw ,4% 62,4% 68,6% 59,2% 66,7% 56,6% 58,7% 52,5% 55,3% 43,0% 56,4% 2,0% 1,5% 1,5% 1,8% 1,7% 1,8% 1,4% 1,3% 2,1% 2,2% 1,8% totaal Totaal 3,5% 2,3% 2,3% 3,0% 2,6% 3,2% 2,4% 2,6% 3,9% 5,1% 3,1% % in AC % van totaal audiologische diagnostiek % opbrengst van het neonatale gehoorscreeningsprogramma Terugkomdag Aan het begin van elk jaar vindt er een landelijke terugkomdag plaats in Zwolle voor alle betrokkenen bij de NICU neonatale gehoorscreening. Op 18 januari 2012 werd de 13 e terugkomdag gehouden. Ruim 50 deelnemers vertegenwoordigden alle NICU s. Mevrouw dr. H.L.M. van Straaten opende de dag met een overzicht over de opbrengst en de belangrijkste veranderingen van het programma. Mevrouw dr. P. van Dommelen gaf een evaluatie over de kwaliteit van het screeningsprogramma en verzorgde de Uilenaward, die voor het jaar 2011 werd toegekend aan het LUMC. Ook werden de eerste screeningsresultaten gepresenteerd van de MB11 versus de Algo 3i en de ALGO portable. Ludiek afscheid werd genomen van één van de verpleegkundig grondleggers van het eerste uur: Margriet Bronkhorst Daarnaast werden een aantal interessante voordrachten verzorgd: Mw Dr F van Beinum over babybabbels en de ouders van Mila verhaalden hun ervaringen over het omgaan met hun dochter met auditieve neuropathie. U kunt de presentaties downloaden via de link links en publicaties via de website en daarna doorklikken op terugkomdag Financiën De Isala klinieken staan borg voor de verdeling van de toegekende middelen voor deze screening. De verdeling vindt plaats op basis van de aangeleverde gegevens aan TNO. Hiermee wordt het ook mogelijk om de kwaliteitsbewaking door de Isalaklinieken en TNO, een onlosmakelijk onderdeel van het programma, veilig te stellen. De aanvraag om de NICU AABR neonatale gehoorscreening uit te breiden binnen de beoogde post- IC/HC centra werd in het verleden niet gehonoreerd evenmin als de ICT-innovatie die in de nabije toekomst integratie met de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) database mogelijk zou moeten maken. Het was oorspronkelijk de bedoeling dat al in 2008 de overgang naar DBC financiering in de NICU s zou plaats vinden. Deze overgang is echter uitgesteld. Het lijkt erop dat ook in 2012 nog geen sprake zal zijn van financiering conform de DBC systematiek. Registratie 9

10 Sinds 2003 bestaat de mogelijkheid om webbased bidirectioneel data uit te wisselen met TNO. Dit is na een lang implementatietraject in alle centra gerealiseerd. In een aantal centra is een automatische datakoppeling vanuit het ziekenhuis patiëntenregistratiesysteem naar TNO gerealiseerd, hetgeen automatisch uploaden van NAW gegevens van nieuwe patiënten mogelijk maakt. Deze techniek wordt met succes toegepast in de Isala klinieken te Zwolle, het AMC te Amsterdam, het LUMC te Leiden, het AZM te Maastricht en het WKZ te Utrecht. Wel webbased, maar handmatige invoer van NAW gegevens vindt plaats in het VUMC te Amsterdam, JKZ te Den Haag, het St Radboud te Nijmegen, het Máxima Medisch Centrum te Veldhoven, het UMCG te Groningen en het SKZ NICU te Rotterdam. Digitale registratie is meer gemeengoed geworden en heeft geleid tot verdere verbetering van de kwaliteit van het screeningsprogramma. Digitale registratie kan ook leiden tot een betere afstemming met de JGZ. Kwaliteitsrapportage Methodiek van kwaliteitsnormen van de NICU neonatale gehoorscreening De Joint Committee on Infant Hearing statement (JCIH) geeft richtlijnen voor kwaliteitsbewaking van een neonataal screeningsprogramma voor de algemene populatie. De laatste richtlijn is in 2008 uitgebracht. Wij hebben deze richtlijn vertaald naar kwaliteitsnormen (zie Bijlage 1). Aangezien de NICU kinderen tot een hoog risicopopulatie voor gehoorverlies behoren, menen wij de normen voor de kwaliteit van het NICU neonatale gehoorscreeningsprogramma hoger te moeten leggen dan aangegeven door de JCIH voor de algehele populatie screening. De normen hiervoor zijn in samenspraak met de begeleidingscommissie tot stand gekomen. U kunt ze terugvinden in Bijlage 1. De norm voor het percentage kinderen dat zou moeten deelnemen aan de gecombineerde 1 e test, 2 e test of aan audiologisch onderzoek (AC) is gesteld op 98%. Bij norm 1 en 2 worden de kinderen die direct naar het AC verwezen zijn en daar een Brainstem Evoked Response Audiometry (BERA) hebben gekregen niet meegenomen bij de berekeningen. Aan zowel de referpercentages bij de gecombineerde 1 e test en bij de 2 e test als aan de positief voorspellende waarde is (voorlopig) geen norm gesteld. Deze percentages hangen sterk af van de populatie waarbinnen het screeningsprogramma draait. Bovendien is binnen de NICU populatie het moment waarop de AABRscreening wordt uitgevoerd (i.e. in relatie tot de vroeggeboorte) mede bepalend voor het verwachte referpercentage (van Straaten e.a. 2001). In de NICU s zijn deze percentages ook nog eens aanzienlijk hoger dan de richtlijnen die de JCIH aanbevelen. De Healthy People 2010 doelen heeft als één van zijn doelen om het percentage neonaten waarbij een gehoorscreening wordt verricht binnen 1 maand en audiologisch onderzoek wordt verricht binnen 3 maanden te verhogen. Dit is de reden dat we bij de NICU de afkappunten van de timing gelijk hebben getrokken aan deze doelstelling. Resultaten van kwaliteitsnormen van de NICU neonatale gehoorscreening Per kwaliteitsnorm zullen hieronder de resultaten vermeld worden, steeds eerst voor het jaar 2011, vervolgens voor de trend tussen 1998 en 2011 en als laatste voor de verschillende centra in het jaar Tabel 3 bevat allereerst het overzicht van de kwaliteitsnormen voor het jaar 2011 ten opzichte van de prestaties van 2010 (zie Bijlage 1 voor uitleg over de berekening van de normen). Voor de indicatoren waarbij een norm is vastgesteld, geldt dat de meeste percentages in het geboortejaar 2011 vergelijkbaar zijn met het jaar De uitzondering hierop zijn de positief voorspellende waarden, die in 2011 lager uitvallen. Tabel 3. Overzicht van de kwaliteitsnormen van de NICU neonatale gehoorscreening op basis van verhoogde kwaliteitsnormen voor populatie screening (JCIH). Omschrijving Norm Prestaties in 2011 Prestaties in 2010 Deelname 1. Deelname gecombineerde 1 e test >=98% 99,3% 99,0% 2. Deelname 2 e test >=95% 95,3% 96,6% 10

11 3. Deelname AC >=95% 95,4% 94,1% Referpercentages en pos. voorspellende waarde 4. Refer, mislukt of geen uitslag op gecombineerde 1 e test 14,2% 10,5% 5. Refer, mislukt of geen uitslag op 2 e test van de kinderen 24,2% 23,8% die verwezen zijn na de gecombineerde 1 e test 6. Positief voorspellende waarde (de kans dat een kind dat verwezen wordt naar het AC een uni of bilateraal gehoorverlies heeft) 6.a) volgens gebruikelijke procedure verwezen 6.b) buiten gebruikelijke procedure verwezen b.c) alle naar AC verwezen kinderen Timing 7. % kinderen waarbij de 1 e test is uitgevoerd voor de gecorrigeerde* leeftijd van 1 maand 8. % kinderen met 2 e test voor de gecorrigeerde* leeftijd van 42 dagen 9. % kinderen waarbij het 1 e onderzoek op het AC is verricht voor de gecorrigeerde* leeftijd van 3 maanden 10. % verwezen kinderen waarbij de tijdsduur tussen verwijzing en het 1 e onderzoek op het AC < 12 weken Definitie gecorrigeerde leeftijd: zie Bijlage 1 64,4% 60,0% 60,9% 78,7% 62,7% 70,6% >=90% 95,5% 95,4% >=90% 81,1% 79,5% >=90% 73,6% 73,0% >=90% 76,1% 73,4% Toetsing op deelname Een belangrijk kwaliteitscriterium is het percentage kinderen dat gescreend wordt uitgaande van de kinderen die in aanmerking komen voor de neonatale gehoorscreening in de NICU s. In 2011 is het deelnamepercentage 99,3% (Tabel 4). Dit percentage is sinds de landelijke invoering nog niet eerder zo hoog geweest. Tabel 4. Deelnamepercentages aan de gecombineerde 1 e test naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 1). FU = Follow Up Uitslag Combi 1 e test (%) 98,6 98,9 98,8 99,0 98,6 98,8 98,8 98,6 99,0 99,3 OAE (%) 0,1 0,5 0,4 0,6 0,8 0,3 0,2 0,1 Lost FU (%) 1,3 0,6 0,8 0,4 0,6 0,9 1,1 1,3 1,0 0,7 In 2011 zijn er 25 kinderen, die niet hebben deelgenomen aan de gecombineerde eerste test. Bij 14 kinderen (56%) is het bekend dat de ouders de test hebben geweigerd. Drie kinderen zijn verhuisd (12%). Eén kind was echt als lost opgegeven. Bij de overige kinderen was het niet duidelijk wat precies de oorzaak was. Het is mogelijk dat deze kinderen te ziek waren om te testen of niet meer te traceren waren. In 2010 en 2011 zijn geen OAE testen uitgevoerd. In deze NICU populatie wordt de OAE test ook als onvoldoende gescreend beschouwd. In 2011 werden 20 kinderen direct verwezen naar het AC zonder enige AABR test. Deze kinderen vallen buiten deze kwaliteitsnorm. Figuur 5. Deelnamepercentages aan de gecombineerde 1 e test in de verschillende centra voor het geboortejaar

12 In alle centra is het deelnamepercentage aan de gecombineerde 1 e test hoog (97,7-100%; fig. 5). Alleen in centrum C wordt de norm van 98% deelname net niet gehaald. Conclusie kwaliteitsnorm 1: Het deelnamepercentage aan de gecombineerde 1e test is sinds de landelijke invoering nog niet eerder zo hoog geweest. In 2011 werd de 2 e screeningsronde bij 486 kinderen uitgevoerd. Van deze 486 kinderen zijn er 40 kinderen die een pass hadden op de eerste test (zie stroomdiagram op pagina 4). Als we deze 40 kinderen excluderen, is bij 95,3% van de kinderen de 2 e test uitgevoerd (zie Tabel 5). Bij 7 kinderen (29%) is het bekend dat de ouders de test hebben geweigerd. Drie kinderen zijn verhuisd (13%). Drie kinderen (13%) verschenen niet op de afspraak. Twee kinderen (8%) waren echt als lost opgegeven. Bij de overige kinderen was het niet duidelijk wat precies de oorzaak was. Het is mogelijk dat deze kinderen te ziek waren om te testen of niet meer te traceren waren. Van alle kinderen die een refer of mislukte gecombineerde 1 e test hadden, werden er 65 al direct naar het AC verwezen (vanwege pathologie of late tijdstip van de test). Deze kinderen vallen buiten de kwaliteitsnorm (en zijn dus niet geïncludeerd in Tabel 5). Tabel 5. Deelnamepercentages 2 e test naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 2). FU = follow-up Uitslag e test (%) 90,8 90,7 94,3 93,4 90,1 94,8 93,1 93,0 96,6 95,3 OAE (%) 0,3 2,2 1,1 2,5 1,1 0,9 Lost FU (%) 8,8 7,1 4,6 4,1 8,8 4,3 6,9 7,0 3,4 4,7 Figuur 6. Deelnamepercentages 2 e test in de verschillende centra voor het geboortejaar

13 Het deelnamepercentage aan de 2 e test in 2011 wisselt sterk tussen de verschillende centra (83% 100%; fig. 6). Gemiddeld wordt de norm van 95% deelname net gehaald. In 6 centra ligt het deelnamepercentage boven de norm van 95% en in 3 centra ligt het onder de 90% (Centra E, I en K). Geen van de kinderen die aan een 2 e test moesten deelnemen werd gescreend met een OAE. Conclusie kwaliteitsnorm 2: De norm van 95% deelname voor de 2 e test is in 2011 gehaald. In 2011 zijn 189 kinderen verwezen naar het AC (zie het stroomdiagram op pagina 4). Hiervan zijn er 20 kinderen zonder uitgevoerde screening naar het AC verwezen, 63 kinderen direct na een refer op de eerste test en 7 kinderen via een erg ongebruikelijke weg, namelijk via een pass op de 1 e of 2 e test. Dit resulteert in een deelnamepercentage aan het AC van 94,3% (Tabel 6). Dit percentage ligt hiermee hoger dan de voorgaande vijf jaar (net onder de kwaliteitsnorm van 95%). Tabel 6. Deelnamepercentages aan AC naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 3). FU=Follow Up Uitslag AC (%) 91,9 92,3 93,3 95,1 92,6 91,5 90,0 83,9 94,1 94,3 OAE (%) 2,2 0,7 0,5 Lost FU (%) 8,1 7,7 4,4 4,9 7,4 8,5 10,0 16,1 5,3 5,2 Figuur 7 toont per centrum het deelnamepercentage aan AC voor het geboortejaar De aantallen per centrum deelname AC zijn relatief klein, hetgeen voor schommelingen in de deelnamepercentages (79% 100%) zorgt. In totaal zijn er 7 van de 11 centra met een deelname percentage van 100% en 2 centra met een percentage van onder de 90%. Figuur 7. Deelnamepercentages aan AC in de verschillende centra voor het geboortejaar

14 Conclusie kwaliteitsnorm 3: De norm van 95% deelname aan het AC is in 2011 net niet gehaald, maar het deelname percentage ligt wel hoger dan de voorgaande vijf jaar. Toetsing op referpercentages en positief voorspellende waarde In technische zin is het afnemen van de gecombineerde 1 e test geen moeilijke opgave. De screening resulteert vrijwel altijd in een testresultaat (0,7% aan beide oren mislukt; niet in figuur). De resultaten van de gecombineerde 1 e test staan weergegeven in Figuur 8. Duidelijk wordt dat in 2011 in totaal 85,8% van de NICU kinderen slaagt bij de 1 e test. Kinderen die niet slagen (refer, mislukt of geen uitslag) voor de gecombineerde 1 e test (14,2%) worden op de à terme leeftijd nogmaals gescreend. Het referpercentage in 2011 is hoger dan afgelopen jaren. Aangezien nog niet door alle centra systematisch per test is geregistreerd met welke AABR sceener werd gescreend kan geen uitspraak worden gedaan of dit verhoogde referpercentage gerelateerd is aan het merk en/of type AABR screener. Dit is een verbeterpunt voor Figuur 8. Referpercentage van de gecombineerde 1 e test naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 4). 14

15 Figuur 9 laat zien dat het referpercentage sterk wisselt tussen de centra (6-287%). De centra A t/m D, G en H hebben een hoog referpercentage van meer dan 10% bij de gecombineerde 1e test. Centra E e en J hebben juist een zeer laag referpercentage (<7%) bij de gecombineerde 1 test. De reden voor deze grote verschillen ligt voor een deel in de verschillende populatiesamenstelling en de omstandigheden op de afdeling van de centra. Figuur 9. Referpercentage van de gecombineerde 1e test in de centra voor het geboortejaar Conclusie kwaliteitsnorm 4: Het referpercentage van de gecombineerde 1e test is verhoogd, namelijk 14,2%. Onduidelijk is of de verschillen tussen de centra mede kunne worden verklaard door het verschil in gebruikte apparatuur. De resultaten van de 2e test staan weergegeven in Figuur 10. In 2011 is het referpercentage van de 2e test 24,2%. Dit betekent dat 75,8% van de NICU kinderen met een refer of een mislukte gecombineerde 1e test slaagt bij de 2e screeningsronde. Kinderen die niet slagen voor de 2e AABR test (23,5% in 2011) of waarbij de 2e AABR test mislukt (0,7% in 2011) worden verwezen voor diagnostisch onderzoek. Tussen de centra zitten grote verschillen in referpercentage van de 2e test, namelijk tussen de 14 (centrum G) en 50% (centrum K) (fig. 11). De aantallen zijn klein (varieert tussen de 11 en 138 kinderen) en dat alleen al leidt tot toeval fluctuaties, maar verschillen tussen de populaties en omstandigheden op de afdeling liggen hier ook aan ten grondslag. Figuur 10. e Referpercentage van de 2 test naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 5). 15

16 Figuur 11. Referpercentage van de 2 e test in de verschillende centra voor het geboortejaar Conclusie kwaliteitsnorm 5: Gemiddeld heeft 1 op de 4 kinderen bij de 2 e test een refer. Oftewel, driekwart van de kinderen met een refer of mislukte uitslag op de gecombineerde 1 e test slaagt bij de 2 e test op de à terme leeftijd. Er zijn grote verschillen tussen de centra die voor een deel verklaard kunnen worden door een verschillende populatiesamenstelling. De positief voorspellende waarde van alle naar het AC verwezen kinderen is in 2011 gelijk aan 60,9% (Kwaliteitsnorm 6.c; zie ook Tabel 2). In de figuren 12 en 13 is een onderscheid gemaakt in de groep kinderen die conform de verwijsprocedure zijn verwezen (fig. 12) en die niet conform de verwijsprocedure zijn verwezen (fig. 13). Uit deze figuren blijkt dat bij de audiologische follow-up het merendeel van de kinderen een aantoonbaar gehoorverlies heeft op basis van de BERA. In 2011 was er 64,4% kans op een unilateraal of bilateraal gehoorverlies na 2 afwijkende AABR rondes (kinderen verwezen na gehele 2-traps AABR screening) (fig. 12). Als de kinderen zijn verwezen na een onvolledige 2-traps AABR screening is die kans kleiner (60,0%; fig. 13). Wat opvalt is dat de positief voorspellende waarde in 2011 lager is dan in voorgaande jaren. Mogelijk wordt dit veroorzaakt door de stijging in het referpercentage bij de gecombineerde eerste test. Figuur 12. Resultaten audiologische diagnostiek na gehele 2-traps AABR screening naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 6.a). 16

17 Figuur 13. Resultaten audiologische diagnostiek na onvolledige 2-traps AABR screening naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 6.b). Tabel 7 geeft de absolute aantallen kinderen die geboren zijn in 2011 en zijn verwezen naar het AC in de verschillende centra. Vanwege de kleine aantallen is hier geen positief voorspellende waarde per centrum voor één geboortejaar berekend. Tabel 7 Resultaten van alle audiologische diagnostiek in de verschillende centra voor het geboortejaar normaal unilat afw bilat afw totaal A B C D E F G H I J K Totaal Conclusie kwaliteitsnorm 6: De positief voorspellende waarde van audiologische diagnostiek na de gehele 2-traps AABR screening is hoog, maar wel lager dan in voorgaande jaren. Mogelijk wordt dit veroorzaakt door de stijging in het referpercentage bij de gecombineerde eerste test. In totaal was de positief voorspellende waarde van audiologische diagnostiek in 2011 gelijk aan 60,9%. 17

18 Toetsing op timing Een ander belangrijk kwaliteitscriterium van de neonatale gehoorscreening in de NICU s is de snelheid waarmee de eerste en tweede screeningsronde worden volbracht. Het lukt in 2011, evenals in voorgaande jaren, goed om de gecombineerde 1 e test voor de gecorrigeerde leeftijd van 1 maand uit te voeren (95,5%; fig. 14). Bijna alle centra halen ruim de kwaliteitsnorm van 90% (fig. 15). Alleen centrum H heeft een percentage van 83,2%. Figuur 14. Percentage kinderen waarbij de gecombineerde 1 e test is uitgevoerd voor de gecorrigeerde leeftijd van 1 maand naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 7). Figuur 15. Percentage kinderen waarbij de gecombineerde 1 e test is uitgevoerd voor de gecorrigeerde leeftijd van 1 maand in de verschillende centra voor het geboortejaar Conclusie kwaliteitsnorm 7: De timing van de gecombineerde 1 e test is ruim boven de norm van 90%, namelijk 95,5%. De 2 e test voor het geboortejaar 2011 is in 81,1% van de gevallen voor de gecorrigeerde leeftijd van 42 dagen, oftewel binnen 6 weken, uitgevoerd. Dit percentage ligt iets hoger dan voorgaande 3 jaren (zie fig. 16). In 2011 had 87,9% van de kinderen voor de gecorrigeerde leeftijd van 7 weken een 2 e test (zie Tabel 8). In de diverse centra lukt het in meer dan de helft tot alle gevallen om de 2 e test voor 18

19 de gecorrigeerde leeftijd van 42 dagen te verrichten (fig. 17). Vier centra (C, E, G en I) halen de kwaliteitsnorm van 90%. Figuur 16. Percentage kinderen waarbij de 2 e test is uitgevoerd voor de gecorrigeerde leeftijd van 42 dagen naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 8). Tabel 8. Percentage kinderen dat een 2 e test krijgt naar gecorrigeerde leeftijd en naar geboortejaar <6 wkn (%) 79,4 79,9 84,0 83,5 84,6 87,1 79,1 80,4 79,5 81,1 6-<7 wkn (%) 4,8 3,7 3,4 5,2 5,1 3,8 6,2 4,2 7,4 6,8 7-<8 wkn (%) 2,5 3,0 1,1 1,5 1,8 3,2 4,9 2,2 5,6 3,9 8-<9 wkn (%) 2,4 3,3 1,9 2,4 2,9 0,9 1,8 2,9 1,3 1,9 9-<10 wkn (%) 2,2 2,6 2,3 1,8 0,7 1,2 3,1 3,2 1,6 1,6 >=10 wkn (%) 8,8 7,4 7,2 5,5 4,8 3,8 4,9 7,1 4,5 4,7 Figuur 17. Percentage kinderen waarbij de 2 e test is uitgevoerd voor de gecorrigeerde leeftijd van 42 dagen in de verschillende centra voor het geboortejaar Conclusie kwaliteitsnorm 8: In vier centra wordt de norm van 90% 2 e testen voor de gecorrigeerde leeftijd van 6 weken gehaald. In totaal heeft 81,1% van de kinderen een 2 e test 19

20 binnen de gecorrigeerde leeftijd van 6 weken gekregen. Dit percentage ligt iets hoger dan de afgelopen drie jaren. Het percentage kinderen waarbij vóór de gecorrigeerde leeftijd van 3 maanden (indien nodig) audiologische diagnostiek wordt verricht, was in ,6% (fig. 18). Voor de gecorrigeerde leeftijd van 17 weken (ongeveer 4 maanden) ligt dit percentage op 82,4. Bij vijf centra wordt er bij minimaal 75% van de kinderen audiologische diagnostiek verricht voor de gecorrigeerde leeftijd van 3 maanden (fig. 19). In geen enkel centrum wordt de kwaliteitsnorm van 90% audiologische diagnostiek voor de gecorrigeerde leeftijd van 3 maanden gehaald. Conclusie kwaliteitsnorm 9: In 2011 was het percentage kinderen dat vóór de gecorrigeerde leeftijd van 3 maanden (indien nodig) audiologische diagnostiek heeft gehad gelijk aan 73,6%. Dit percentage is hoog ten opzichte van voorgaande jaren, maar de norm van 90% wordt in 2011 niet gehaald. Figuur 18. Percentage kinderen waarbij de audiologische diagnostiek is uitgevoerd voor de gecorrigeerde leeftijd van 3 maanden naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 9). Figuur 19. Percentage kinderen waarbij de audiologische diagnostiek is uitgevoerd voor de gecorrigeerde leeftijd van 3 maanden in de verschillende centra voor het geboortejaar

21 Het percentage kinderen waarbij audiologisch onderzoek plaatsvindt binnen 12 weken na verwijzing is in 2011 gelijk aan 76,1% (Tabel 9). Dit percentage is 73,4% binnen 10 weken en 87,2% (niet in tabel) binnen 17 weken na verwijzing. De kwaliteitsnorm van minimaal 90% wordt niet gehaald. De verschillen tussen de centra zijn groot; 33% van de verwezen kinderen in centrum G heeft audiologisch onderzoek binnen 12 weken tot bijna 90% in centrum B (Tabel 10). De verschillen zijn mede een gevolg van de kleine aantallen. Tabel 9 Tijdsduur tussen verwijzing en 1 e audiologisch onderzoek naar geboortejaar (Kwaliteitsnorm 10) <2 wkn (%) 13,1 16,5 20,9 15,0 21,8 22,1 20,9 9,2 13,0 19,1 2-<4 wkn (%) 14,7 4,7 15,1 15,0 15,8 15,6 14,3 13,3 14,4 19,7 4-<6 wkn (%) 11,0 17,6 9,3 18,3 9,9 13,1 15,4 18,4 10,3 13,8 6-<8 wkn (%) 12,8 9,4 11,6 9,2 17,8 11,5 12,1 18,4 18,5 11,2 8-<10 wkn (%) 7,3 14,1 10,5 10,0 7,9 9,0 5,5 5,1 11,0 9,6 10-<12wkn (%) 18,3 7,1 8,1 8,3 5,9 7,4 2,2 6,1 6,2 2,7 >=12 wkn (%) 22,6 30,6 24,4 24,2 20,8 21,3 29,7 29,6 26,7 23,9 Tabel 10 Tijdsduur tussen verwijzing en 1 e audiologisch onderzoek in de verschillende centra voor het geboortejaar 2011 (Kwaliteitsnorm 10). A B C D E F G H I J K <2 wkn (%) 8,3 10,5 5,3 13,3 10,0 36,8 25,8 42,9 2-<4 wkn (%) 8,3 26,3 21,1 53,3 30,0 10,5 16,7 17,7 14,3 4-<6 wkn (%) 16,7 26,3 15,8 13,3 20,0 5,3 16,7 16,1 6-<8 wkn (%) 25,0 21,1 21,1 5,3 8,1 40,0 14,3 8-<10 wkn (%) 25,0 5,3 5,3 10,0 10,5 11,3 28,6 7,1 10-<12wkn (%) 5,3 1,6 14,3 20,0 7,1 >=12 wkn (%) 16,7 10,5 31,6 20,0 30,0 26,3 66,7 19,4 57,1 40,0 14,3 Conclusie kwaliteitsnorm 10: Bij 76,1% van de kinderen vindt audiologisch onderzoek binnen 12 weken na verwijzing plaats. Dit valt onder de norm van 90%. Algemene conclusie timing kwaliteitsnormen: De kwaliteitsnormen die gekoppeld zijn aan de timing van de screening worden niet gehaald. De tijdsduur tussen verwijzing en het eerste audiologisch onderzoek is bij ongeveer 1 op de 4 kinderen langer dan 12 weken. Mogelijk is er een goede verklaring waarom een belangrijk deel van de verwezen kinderen pas laat op het AC wordt onderzocht, bijvoorbeeld omdat in deze groep veel nog ernstig zieke patiënten zijn. Dit zal via een aanpassing van de website (zie boven) worden onderzocht. 21

22 Publicaties / Voordrachten Publicaties, voordrachten, boeken, abstracts voor AABR neonatale gehoorscreeningsprogramma s in NICU s in de periode 2001 t/m Publicaties: Automated Auditory Brainstem Response Hearing Screening in NICU graduates. HLM van Straaten Thesis, 2001, ISBN Efficacy of Automated ABR hearing screening in very preterm newborns. HLM van Straaten, C Dorrepaal, L Tibosch, JH Kok. J of Pediatr 2001;138:674-8 Neonatale gehoorscreening bij pasgeborenen in neonatale intensive care units Irma van Straaten, PH Verkerk. Van Horen Zeggen (42) Vroege screening op gehoorverlies is het halve werk. E Smink, C Bunkers, HLM van Straaten Ned tijdschrift voor Kinderverpleegkunde Landelijke opsporing aangeboren gehoorstoornissen. HLM van Straaten. Ned Tijdsch Kindergeneeskunde 2003;71: Implementation of a nation wide automated auditory brainstem response hearing screening programme in neonatal intensive care units. HLM van Straaten, ETM Hille, JH Kok, PH Verkerk and the Dutch NICU neonatal hearing screening working group. Acta Paediatrica 2003;92: Bilateral hearing impairment in Dutch NICU infants with unilateral failure on hearing screening ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. Pediatrics 2004; 113: Gehoorscreening in de Nederlandse NICU s. HLM van Straaten. Kleine Maatjes 2006; 28(2): 7-8. Prevalence and independent risk factors for hearing loss in NICU infants. Hille ET, van Straaten HI, Verkerk PH; Dutch NICU Neonatal Hearing Screening Working Group.Acta Paediatr. 2007; 96: Risk indicators for hearing loss among infants treated in different Neonatal Intensive Care Units. Dommelen van P, Mohangoo AD, Verkerk PH, Ploeg van der CPB,Straaten van HLM, Dutch NICU Neonatal Hearing Screening Working Group. Acta Paediatr. 2010; 99: MB11 BERAphone) hearing screening compared to ALGOportable in a Dutch NICU: a pilot study. van den Berg E, Deiman C, van Straaten HL. Int J Pediatr Otorhinolaryngol Oct;74(10): Ten-year quality assurance of the nationwide hearing screening programme in Dutch neonatal intensive care units. van Dommelen P, van Straaten HL, Verkerk PH; Dutch NICU Neonatal Hearing Screening Working Group. Acta Paediatr. 2011;100: Causes of permanent childhood hearing impairment. Korver AM, Admiraal RJ, Kant SG, Dekker FW, Wever CC, Kunst HP, Frijns JH, Oudesluys-Murphy AM; on behalf of the DECIBEL-collaborative study group. Laryngoscope Feb;121(2): doi: /lary Boeken bijdragen: Geluid, gehoor en lawaai. HLM van Straaten. Hfdst 11.6 ; Leerboek neonatale intensive care voor verpleegkundige. Elsevier Gezondheidszorg, ISBN Neonatale gehoorscreening in Nederland. CPB van der Ploeg, MA Kauffman-de Boer, HLM van Straaten, JG de Ridder-Sluiter, PH Verkerk. Hfdst Leerboek Jeugd Gezondheidszorg, 2001 ISDN

23 Neonatale gehoorscreening: een Zwols experiment verovert Nederland. HLM van Straaten, P Verloove-Vanhorick, PH Verkerk. Boek bij het afscheid van Minister E. Borst, Arabin B, van Straaten HLM. Fetal and Neonatal hearing In: Kurjak A, Chervenak FA. Textbook of perinatal medicine, Informa, London 2006 second edition. Internet Leerboek audiologie (PJJ Lamoré & TS Kapteyn) /niveau2/hfd8/indexn2h8.htm Opsporing van permanent gehoorverlies bij pasgeborenen Informatie over de nicu neonatale gehoorscreening Abstracts (nationaal en internationaal) AABR neonatale gehoorscreening in de Nederlandse NICU s. HLM van Straaten, ETM Hille, CM Bunkers, EWA Smink, PH Verkerk. Ned Ver KNO, Ermelo 26 april Implementation of an AABR hearing screening program in nicu s. HLM van Straaten, ETM Hille, PH Verkerk. ESPR, Helsinki, Pediatric Research, sept Neonatale gehoorscreening in NICU en JGZ. CPB van der Ploeg, MA Kauffman-de Boer, HLM van Straaten, JG de Ridder-Sluiter, PH Verkerk. Abstract NWO-werkgemeenschap Jeugd en Gezondheid, jan Evaluation of a nationwide AABR hearing screeningprogram in Dutch nicu's. HLM van Straaten, ETM Hille, PH Verkerk. NHS 2002, Como 30-1 june Incidence and risk factors for hearing loss in Dutch NICU-infants. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. ESPR, Utrecht, Pediatric Research, sept Neonatal hearing screening in NICU graduates. HLM van Straaten. ESPR, Bilbao, Pediatric Research, sept Results of 5 years AABR neonatal hearing screening in Dutch NICU s. HLM van Straaten (Zwolle), ETM Hille, PH Verkerk (Leiden). Ned Ver KNO, 28 april 2005, Nieuwegein. Follow-up after implementation of neonatal hearing screening in NICU's.HLM van Straaten, D Linschoten, ETM Hille, PH Verkerk. ESPR, Sienna, Pediatric Research, sept Follow up after implementation of neonatal hearing screening in NICU s. HLM van Straaten, D Linschoten, PH Verkerk, ETM Hille. Wetenschapsavond Isala klinieken, ZES JAAR NEONATALE GEHOORSCREENING IN HOOG RISICO KINDEREN. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. Nederlands Congres Volksgezondheid 2006, april 2006 De Doelen, Rotterdam. Risicofactoren voor gehoorverlies bij ernstig te vroeg geboren kinderen. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. Nederlands Congres Volksgezondheid 2006, april 2006 De Doelen, Rotterdam. Evaluation of six years AABR hearing screening in NICU graduates in the Netherlands. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. NHS 2006, COMO Italie. Type and Severity of Hearing Loss in a NICU population after neonatal AABR hearing screening. HLM van Straaten, D. Linschoten, ETM Hille, PH Verkerk. NHS 2006, COMO Italie. First BERA highly predictive for severity Hearing Loss in NICU population. HLM van Straaten, D. Linschoten, ETM Hille, PH Verkerk. NHS 2006, COMO Italie. 23

24 The relationship between hearing loss and risk indicators in infants who were born extremely preterm and/or with an extremely low birth weight. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. ISNS 2006, Osaka Japan. First BERA highly predictive for severity Hearing Loss in NICU population. HLM van Straaten, D. Linschoten, ETM Hille, PH Verkerk. ISNS 2006, Osaka Japan. Evaluation of nine years of AABR hearing screening in Dutch NICU's. P van Dommelen, HLM van Straaten, PH Verkerk. NHS 2008, COMO Italie. Neonatal screening for hearing loss among NICU infants in the Netherlands: participation rates and causes of differences in prevalence of hearing loss. AD Mohangoo, P van Dommelen, CPB van der Ploeg, HLM van Straaten. NHS 2008, COMO Italie. Quality assurance of Dutch AABR hearing screening in NICUs. HLM van Straaten, P van Dommelen, PH Verkerk. Second congress of the European Academy of Paediatrics-EAP 2008, Nice Frankrijk. Evaluation of nine years AABR hearing screening in Dutch NICU's. PH Verkerk, P van Dommelen, HLM van Straaten. 6th European Regional Meeting in Neonatal Screening 2010, Praag Tjechie. Evaluation of neonatal hearing screening in the Netherlands. PH Verkerk PH, P van Dommelen, N Uilenburg, CPB van der Ploeg, HLM van Straaten. EUSUHM 2010, Leiden. MB11 BERAphone compared to ALGOTMportable hearing screening in a Dutch NICU - van den Berg E, Deiman C, van Straaten HLM. NHS 2010, COMO Italie. Ten-year quality assurance of the nationwide hearing screening programme in Dutch neonatal intensive care units. Paula van Dommelen, Henrica van Straaten and Paul Verkerk 2011 PAS/ASPR Joint Meeting Denver. Voordrachten: AABR neonatale gehoorscreening voor NICU kinderen , trainingsdag ALGO (AZG/AZM) Zwolle. AABR neonatale gehoorscreening in de Nederlandse NICU s. HLM van Straaten, ETM Hille, CM Bunkers, EWA Smink, PH Verkerk. Ned Ver KNO, Ermelo 26 april Neonatale gehoorscreening bij at risk pasgeborenen. HLM van Straaten refereerbijeenkomst AZVU, Amsterdam. Implementation of an AABR hearing screening program in nicu s. HLM van Straaten, ETM Hille, PH Verkerk.ESPR 5-8 aug 2001, Helsinki, Finland. Resultaten neonatale gehoorscreening , ALGO terugkomdag Zwolle. Incidence and risk factors for hearing loss in Dutch NICU-infants. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. NHS 2002, Como, Italië 30 mei -1 juni Neonatale gehoorscreening in de NICU s. HLM van Straaten. IOF Kinderfysiotherapie Neonatale gehoorscreening in de NICU s Tilburg, Afscheidssymposium J Vernooy, Incidence and risk factors for hearing loss in Dutch NICU-infants. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. ESPR sept 2002 Utrecht. Resultaten ALGO screening HLM van Straaten. 10 december 2003 Terugkomdag NICU verpleegkundigen Zwolle. 24

25 Introduktie E-net versie ALGO screeningsprogramma. HLM van Straaten 10 december 2003 Terugkomdag NICU verpleegkundigen Zwolle. Neonatal hearing screening in NICU graduates. HLM van Straaten ESPR, sept 2003 Bilbao. Neonatale gehoorscreening in de NICU. PH Verkerk, HLM van Straaten, RJC Admiraal Symposium Otogenetica, Digitale registratie AABR gehoorscreening in de NICU's. Neoned, NICU kinderen horen er ook bij. XXe NVKF conferentie, 2 april 2004, Doorwerth HLM van Straaten. 5 jaar AABR neonatale gehoorscreening in Nederlandse NICU s. HLM van Straaten Begeleidingscommissie NICU neonatale gehoorscreening jaar AABR neonatale gehoorscreening in Nederlandse NICU s. HLM van Straaten 206 e wetenschappelijke vergadering Ned Ver KNO,28 april, Nieuwegein. Follow up after AABR neonatal hearing screening in NICU graduates. HLM van Straaten, D Linschoten, ETM Hille, PH Verkerk. ESPR, 1-3 september 2005 Siena. NICU neonatale gehoorscreening: introductie en overzicht over HLM van Straaten & ETM Hille Landelijke Terugkomdag AABR neonatale gehoorscreening in NICU s, Follow up na afwijkende NICU neonatale gehoorscreening. HLM van Straaten Landelijke Terugkomdag AABR neonatale gehoorscreening in NICU s, Follow Up after AABR neonatal hearing screening in NICU graduates. HLM van Straaten, J Kuiper, ETM Hille, PH Verkerk.Landelijke Fellowdag Maastricht, Evaluation of six years AABR hearing screening in NICU graduates in the Netherlands. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk. NHS 2006, COMO Italie. 5 jaar Auditieve Neuropathie op de Neonatale Intensive Care Unit. J Kuyper, HLM van Straaten NVKF, Doorwerth Type and Severity of Hearing Loss in a NICU population after neonatal AABR hearing screening HLM van Straaten, D. Linschoten, ETM Hille, PH Verkerk. ISNS 2006 Osaka Japan, sept Evaluation of six years neonatal hearing screening in NICU graduates in the Netherlands. ETM Hille, HLM van Straaten, PH Verkerk ISNS 2006 Osaka Japan,16-19 sept jaar AABR neonatale gehoorsrceening in Nederlandse NICU s. HLM van Straaten , neonatale neurologie, WKZUtrecht. Nicu Neonatale gehoorscreening en NEN HLM van Straaten. Neoned, jaar AABR neonatale gehoorsrceening in Nederlandse NICU s. HLM van Straaten. NVK, 1-3 nov Neonatale gehoorscreening in de NICU s. ETM Hille, HLM van Straaten ALGO terugkomdag, Zwolle, e terugkomdag neonatale gehoorscreening in de NICU s. HLM van Straaten, PH Verkerk, ETM Hille ALGO terugkomdag, Zwolle,