Onderwerp: Ongevraagd advies betreffende het sport- en sportaccommodatiebeleid van de gemeente Leiden

Transcriptie

1 Aan het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Leiden Postbus PC Leiden Onderwerp: Ongevraagd advies betreffende het sport- en sportaccommodatiebeleid van de gemeente Leiden Leiden, 7 mei 2012 Geacht College, Aanleiding Een jaar geleden heeft uw College de LSF een adviesvraag aangekondigd over de sportnota en het accommodatieplan. Bij brief van 23 februari 2012 heeft het bestuur van de LSF u laten weten zich ernstig zorgen te maken over het steeds uitstellen van het vaststellen en vervolgens voor inspraak en advies publiceren van de nieuwe sportnota en het daarbij behorende accommodatieplan. Mede naar aanleiding van deze brief heeft wethouder Frank de Wit op uitnodiging van de LSF op 2 april 2012 voor haar leden een presentatie verzorgd over de stand van zaken met betrekking tot de sportnota en het sportaccommodatieplan. Deze presentatie is voor de LSF mede de aanleiding geweest voor het uitbrengen van het onderhavige ongevraagde advies. Bij het opstellen van dit advies heeft de LSF gebruik gemaakt van bovenvermelde presentatie van de wethouder en van de inbreng die verkregen is van de aangesloten sportverenigingen. Daarnaast zijn enkele beleidsdocumenten geraadpleegd 1. De LSF beoogt met dit advies bij te dragen aan de inhoud van sportnota en accommodatieplan en aan de spoedige totstandkoming daarvan. 1 Geraadpleegde documenten: Het advies van de lokale Rekenkamer over sportaccommodaties; De reactie van het College van B&W daarop; De antwoorden van de lokale Rekenkamer op vragen van de Leidse Gemeenteraad; Samenvatting van het rapport Kraan (Meerjaren Onderhouds Plan) Bijlage 4 bij de Perspectiefnota Olympisch Plan 2028, heel Nederland naar Olympisch niveau, plan van aanpak op hoofdlijnen Leids Sportplan april

2 1. Hoofddoel sportbeleid gemeente Leiden Het hoofddoel van het voorgenomen beleid, namelijk meer mensen gaan bewegen en sporten, heeft de nadrukkelijke instemming van de LSF. Dit geldt ook voor de kwalificering dat sport gericht moet zijn op sportplezier, gezondheid en sociale samenhang en voor de kwantificering dat 75% (thans 64%) van de Leidse burgers in 2016 aan de beweegnorm van het Olympisch plan moet voldoen. Voor wat de reikwijdte van het sportbeleid betreft is de 75% norm die de gemeente van plan is te hanteren overgenomen uit het Olympisch Plan. Deze norm heeft in het Olympisch Plan betrekking op breedtesport. De LSF vindt het voor een gemeente met de grootte van Leiden en de sportprestaties van een aantal Leidse verenigingen een kans voor open doel en daarmee pure noodzaak dat de gemeente zich ook concrete doelstellingen op het gebied van topsport stelt. Naast de voorbeeldfunctie draagt topsport bij aan het imago van de stad. Om de beleidsdoelstellingen te halen moet in elk geval in de beleidsplannen zichtbaar worden hoe hier concreet naar toe wordt gewerkt. Bovendien moet de ambitie financieel haalbaar worden gemaakt. Voor een hogere ambitie is meer geld nodig. De LSF vindt het noodzakelijk een samenhangende visie te formuleren op basis waarvan onderbouwde keuzes kunnen plaatsvinden. Ter onderbouwing van de toereikendheid van het beschikbaar te stellen budget en de voorzieningen moet gebruik worden gemaakt van benchmarkgegevens over vergelijkbare gemeenten. Aanbeveling 1 Onderbouw in de sportnota de beleidskeuzen op basis van een integrale visie op het beleid voor sport en bewegen in Leiden. Integraal wil zeggen dat ook de relaties met onderwijs, gezondheidszorg, welzijn, ruimtelijke ordening en justitie worden meegenomen. Aanbeveling 2 Formuleer in de sportnota concrete maatregelen voor het realiseren van de 75% norm, stel daarvoor de nodige financiële middelen beschikbaar en betrek de verenigingen nauw bij de uitwerking. Aanbeveling 3 Formuleer in de sportnota concrete doelen voor topsport. 2. Thema s beleid De drie thema s die de wethouder onderscheidt en die gericht zouden moeten zijn op het realiseren van het hoofddoel zijn: sportstimulering, verenigingsondersteuning en accommodatiebeleid. 2.1 Sportstimulering Binnen het thema sportstimulering noemt de wethouder de volgende maatregelen: invoeren van combinatiefunctionarissen, sportconsulent voor mensen met een functiebeperking, aanbieden van kennismakingscursussen sport, aanbod voor ouderen ontwikkelen en stimuleren van topsport. De LSF onderschrijft dat het een belangrijke taak van de gemeente is om sport en bewegen in al haar verschijningsvormen te stimuleren. Voor sportplezier, gezondheid en sociale samenhang wordt sport ingezet als doel op zich en als middel. Dat sport als middel bijdraagt aan gezondheid en sociale samenhang is alom bekend. Dit betekent dat sportbeleid inhoudelijk maar ook financieel in samenhang gezien moet worden met andere beleidsterreinen. Kortom: de bijdrage van sport en bewegen aan de verbetering gezondheid, 2

3 vermindering criminaliteit, verhoging zelfredzaamheid van burgers (WMO), integratie is een argument om vanuit deze beleidsterreinen in sport en bewegen te investeren. De LSF constateert dat de maatregelen genoemd bij het thema sportstimulering daadwerkelijk bijdragen aan de doelstelling van het beleid. De LSF ziet het als kans in te zetten op het landelijk beleid gericht op voortzetting van de combinatiefunctionarissen in de rol van buurtsportcoaches. Zij richten zich naast jeugd ook op ouderen en andere doelgroepen in de buurt. Het eveneens onder dit thema geschaarde stimuleren van topsport verdient, zoals verwoord in aanbeveling 3, een expliciete aanpak. Aanbevelingen hiertoe zijn ook verwoord bij de andere thema s. Aanbeveling 4 Tref extra maatregelen voor doelgroepen die nu nog weinig bewegen en sporten, zoals ouderen, lager opgeleiden en mensen met beperkingen. Daar liggen de grootste groeikansen richting 75%. Aanbeveling 5 Geef expliciet aan welke maatregelen ter stimulering van sport en bewegen vanuit andere beleidsvelden kunnen worden getroffen en gefinancierd. Aanbeveling 6 Draag zorg voor uitbreiding van het aantal combinatiefunctionarissen in de vorm van buurtsportcoaches. Aanbeveling 7 Continueer de sportconsulent voor mensen met een functiebeperking. Aanbeveling 8 Continueer de kennismakingscursussen sport. Aanbeveling 9 Faciliteer en honoreer kansrijke initiatieven van sportverenigingen en andere nonprofitorganisaties op het gebied van sportstimulering in de gemeente Leiden. Aanbeveling 10 Ondersteun breedte- en topsportevenementen die bijdragen aan sportdeelname en het sportieve imago van Leiden. Voorbeelden zijn Gouden Spike, Leiden Marathon, Singelloop, lange baan zwemmen in buiten water en schoolsporttoernooien. 2.2 Verenigingsondersteuning Binnen het thema verenigingsondersteuning noemt de wethouder de volgende maatregelen: beheer en exploitatie sportaccommodaties, ondersteunen en faciliteren van sportverenigingen, trainingen en cursussen voor sportverenigingen, specifieke ondersteuning van sportverenigingen. De LSF is van mening dat in samenspraak met verenigingen een krachtig beleid moet worden gevoerd gericht op verenigingsondersteuning. Er moet voor de onderbouwing van een optimaal maatregelenpakket over de volle breedte van alle sporten door de gemeente worden aangesloten bij de prestatieontwikkeling en ambities (beleid) van de Leidse sportverenigingen. Op dit moment hebben niet alle verenigingen een beleidsplan voor de langere termijn. De LSF vindt het wenselijk dat de gemeente verenigingen faciliteert bij het maken van langere termijn beleidsplannen. Dit biedt mogelijkheden om plannen van 3

4 sportverenigingen onderling beter op elkaar af te stemmen en maakt de behoefte aan accommodaties inzichtelijk. Voor de ondersteuning van deskundigheidsbevordering van (vrijwillig) sportkader is extra aandacht nodig. De meeste verenigingen zijn aangesloten bij nationale sportbonden. Deze sportbonden bieden opleidingen (soms in de vereniging zelf) aan en kunnen worden ingeschakeld. Van verenigingen kan worden verwacht te investeren in het herkennen en ontwikkelen van talenten bij de jeugd, dit in overleg met de landelijke sportbonden. Leiden kan zich profileren door bij topsport in te zetten op talentontwikkeling. In de ogen van LSF is de rol van de gemeente de verenigingen te ondersteunen bij het begeleiden van talent tot topsporter (zowel bij individuele sport als bij teamsport). Dit vraagt om samenwerking met verenigingen die deze ambitie hebben, de betreffende sportbonden en het onderwijs. Vooral de samenwerking met Universiteit Leiden, Hogeschool Leiden en ROC Leiden (Sport en Bewegen) biedt unieke kansen. Aanbeveling 11 Stem langere termijn beleidsplannen van verenigingen op elkaar af. Honoreer realistische beleidsplannen die gericht zijn op het bundelen van krachten, efficiënt gebruik van accommodaties en samenwerking. Aanbeveling 12 Ondersteun verenigingen door aan hen actief shared services aan te bieden vanuit het Sportbedrijf. Aanbeveling 13 Kies voor inzet op talentontwikkeling in samenwerking met verenigingen, sportbonden en onderwijs. Aanbeveling 14 Draag zorg voor het continueren van de werkzaamheden van de topsportcoördinator bij het ondersteunen van de verenigingen bij het signaleren en begeleiden van talent tot topsporter (zowel bij individuele sport als bij teamsport) in samenwerking met de desbetreffende sportbonden en het onderwijs. 2.3 Accommodaties Binnen het thema accommodaties noemt de wethouder de volgende maatregelen: kwalitatief en kwantitatief voldoende en betaalbare voorzieningen, onderhoud op orde, voldoende geld voor uitvoering meerjaren onderhoudsplanning, spreiding sportvoorzieningen in stand houden, bredere functie sportvoorzieningen. De LSF onderschrijft het belang van deze maatregelen. Accommodaties van voldoende kwaliteit houdt onder meer in dat deze toereikend zijn voor het (internationale) competitieniveau waarop de teams/topsporters acteren. Dat wil zeggen dat die accommodaties voldoen aan de normen van de betreffende (inter)nationale sportorganisaties. Voor het basketbal en het waterpolo is dat niet het geval. Reeds nu dient voor internationale waterpolowedstrijden uitgeweken te worden naar zwembaden buiten Leiden en in de naaste toekomst zal dat ook dienen te geschieden voor nationale competitiewedstrijden. De LSF acht dit niet acceptabel. In Leiden is geen sprake van accommodaties van voldoende kwantiteit voor alle sporten. Volgens een rapport van de rekenkamercommissie wordt de uitbreiding van sporten die de komende jaren in Leiden nog zullen groeien (hockey en tennis), geblokkeerd door 4

5 ruimtegebrek. De LSF vindt het van groot belang creatieve oplossingen te zoeken om dit ruimtegebrek van de betrokken verenigingen op te lossen. Voor wat de betaalbaarheid van de accommodaties voor de gebruikers betreft, wordt opgemerkt dat vele gebruikers het water financieel aan de lippen staat. Een verhoging van de tarieven met meer dan de indexatie zal vele verenigingen in de problemen brengen. Het is daarom zaak na te gaan of de tarieven niet verlaagd kunnen worden door het reguliere beheer en onderhoud van de accommodaties door de verenigingen zelf te laten verrichten. In geval verenigingen onderdeel uit maken van een sportcomplex zou dit kunnen gebeuren door een stichting. Onderhoud dat gebaseerd is op een meerjaren onderhoudsplanning is vanzelfsprekend, mits die planning gebaseerd is op een integrale visie (aanbeveling 1) en plannen van verenigingen op de langere termijn (aanbeveling 11). Het is van belang de spreiding van sportvoorzieningen in stand te houden vooral daar waar deze een wijkfunctie vervullen. Sommige sportverenigingen zijn wijkoverstijgend en vervullen zelfs een regionale rol. De accommodaties waar deze verenigingen gebruik van maken kunnen wellicht door clustering efficiënter worden benut. Ook het voornemen tot een bredere functie van sportvoorzieningen wordt van harte ondersteund door de LSF. Sportvoorzieningen zouden een bredere publieke functie kunnen vervullen. Omgekeerd kunnen veel openbare voorzieningen sportiever worden gemaakt, denk hierbij ook aan buitensportmogelijkheden. Aanbeveling 15 Neem als uitgangspunt dat de gemeente verantwoordelijk is en zorg draagt voor toereikende accommodaties voor het (inter) nationaal competitieniveau waarop Leidse verenigingen uitkomen. Aanbeveling 16 Zoek in overleg met de betrokken verenigingen en met andere verenigingen die ruimte hebben of op termijn krijgen naar oplossingen voor het ruimtegebrek bij hockey en tennis (Roomburg), bijvoorbeeld door elders ruimte te zoeken of één van de verenigingen te verplaatsen. 3. Sportaccommodatieplan (SAP) Om de doelstellingen van het sportbeleid te realiseren zijn accommodaties nodig. Accommodatiebeleid is daarom een kerntaak van de gemeente. Het initiatief van de gemeente om hiervoor een accommodatieplan te ontwikkelen wordt dan ook door de LSF toegejuicht. Accommodaties drukken zwaar op de begroting. Extra lastig is het feit dat in het verleden in financieel opzicht onvoldoende is gereserveerd voor onderhoud. De LSF onderschrijft van harte het uitgangspunt voor het accommodatieplan, inhoudende dat de gemeente moet zorgen voor accommodaties die zowel in kwalitatief als in kwantitatief opzicht voldoende zijn. Bovendien moeten deze voor de gebruiker betaalbaar zijn. Geconstateerd moet worden dat een beschikbaar budget van 18 miljoen euro tot 2019 volstrekt ontoereikend is om aan dit uitgangspunt te kunnen voldoen. De LSF betreurt dit in hoge mate en vindt een dergelijk budget een stad met een inwonertal als Leiden onwaardig. Zij doet daarom een dringend beroep op uw College om wegen te vinden die leiden tot een groter budget. Zoals eerder opgemerkt, acht de LSF het niet acceptabel dat de accommodaties voor basketbal en waterpolo niet voldoen aan de normen van de desbetreffende (inter) nationale sportorganisaties. Zij is dan ook van oordeel dat geïnvesteerd moet worden in kwalitatief 5

6 toereikende voorzieningen voor deze sporten in Leiden die ook door het onderwijs en andere sportverenigingen kunnen worden gebruikt. Dit moet mogelijk zijn door gebundeld inzetten van onderwijs- en sportmiddelen met zo mogelijk een bijdrage van private financiers. De LSF is zich er van bewust dat door haar keuze hier prioriteit aan te geven andere investeringen ten behoeve van accommodaties getemporiseerd dienen te worden of dat creatieve oplossingen moeten worden bedacht. Te denken valt aan efficiënter gebruik van accommodaties door nadere samenwerking tussen verenigingen en eventueel fusies. Een andere creatieve oplossing is het multifunctioneel gebruik van sportaccommodaties. De gemeente dient hierbij een stimulerende rol te spelen en kan gebruik maken van ondersteuning door landelijke sportbonden. Bij het onderdeel verenigingsondersteuning heeft de LSF aanbevolen de verenigingen te faciliteren bij het opstellen van beleidsplannen. Van deze beleidsplannen zou naar het oordeel van de LSF ook deel uit moeten maken het aangeven van mogelijkheden van een multifunctioneel gebruik van sport- of andere accommodaties. Deze mogelijkheden zouden gelegd moeten worden naast de mogelijkheden van clustering. De gemeente zou in haar accommodatiebeleid hierop moeten aansluiten. Op deze wijze wordt veel nauwkeuriger zichtbaar welke eisen aan de accommodaties worden gesteld: denk aan topsport, maar ook aan passende accommodaties voor doelgroepen zoals gehandicapten, jeugdigen, ouderen. Bij het accommodatieplan is het daarnaast zaak te kijken naar wijkfuncties, stedelijke en regionale functies, combinatiemogelijkheden met onderwijs en naar de bereikbaarheid. Het moet een integraal plan zijn. Dat speelt ondermeer bij onderwijsfaciliteiten die ook voor verenigingssport moeten (kunnen) worden gebruikt. Dat is mogelijk door bijvoorbeeld gymzalen voor scholen te combineren om een sporthal neer te kunnen zetten, zoals nu reeds gebeurt. Echter daarvoor is continu verenigingsinclusief denken nodig. Dat wil zeggen dat bij het opstellen van programma s van eisen en bij beheer en exploitatie steeds met de verenigingen wordt overlegd over hun wensen en behoeften! Het is tenslotte van belang dat sport en bewegen mogelijk is in de woonomgeving van mensen. De gemeente faciliteert dit door bijvoorbeeld een accommodatie in de vorm van buitensportvoorzieningen zoals gemarkeerde en veilige parkoersen om te rennen, fietsen, skaten, etc.. Aanbeveling 17 Zoek de oplossingen voor een tekort aan geld door meer met minder te doen. Bezie in samenspraak met de verenigingen hoe sportaccommodaties ook te gebruiken zijn door derden zoals organisaties op het gebied van onderwijs, kinderopvang, welzijn en gezondheidszorg. Bevorder dat verenigingen daar in hun beleidsplannen ook aandacht besteden aan mogelijkheden hiervoor. Aanbeveling 18 Stimuleer samenwerking tussen verenigingen om meer efficiënt, creatief en flexibel gebruik te kunnen maken van bestaande accommodaties en openbare ruimten. Maak daarbij zonodig gebruik van ondersteuning door landelijke sportbonden. Sommige verenigingen zijn minder locatieafhankelijk en kunnen wellicht verhuizen om ruimte te creëren voor andere verenigingen. Aanbeveling 19 Betrek verenigingen bij de programma s van eisen voor onderwijsaccommodaties die zij mede gaan gebruiken én bij de nadere besluitvorming over accommodaties in het belang van het optimaal gebruik van de accommodaties. 6

7 Aanbeveling 20 Kies bij nieuwbouw voor duurzame oplossingen, die ook in de toekomst tot blijvende besparing bij de exploitatie leiden. Aanbeveling 21 Geef bij het aanwenden van het beschikbare budget prioriteit aan accommodaties voor basketbal en het waterpolo, die voldoen aan de normen van de betreffende (inter)nationale sportorganisaties en die ook door het onderwijs en andere sportverenigingen kunnen worden gebruikt. Houd daarnaast rekening met het aantal sporters op jaarbasis en de bijdrage van de accommodatie aan de beweegnorm. Aanbeveling 22 Wees creatief in het tot stand brengen van accommodaties en voorzieningen in de open lucht. Aanbeveling 23 Ga indringend na of het beschikbare budget van 18 miljoen euro niet substantieel kan worden verhoogd. Zelfs als de accommodaties efficiënter worden benut en als gebruik wordt gemaakt van bundeling van onderwijs- en sportmiddelen, is het beschikbare budget volstrekt ontoereikend. Hoogachtend, namens het bestuur van de LSF, w.g, Jan Breedeveld (voorzitter) / 7