Jaaroverzicht

Transcriptie

1 Jaaroverzicht

2 Inhoud Fortis in één oogopslag Inhoud Fortis in één oogopslag Bericht van de Raad van Bestuur Kerncijfers Aandeelhoudersinformatie Financiële informatie Fortis strategie: de weg vooruit Fortis in een notendop Verslag Executive Committee - Synthese van de financiële resultaten Network Banking Merchant Banking Private Banking, Asset Management & Information Banking Verzekeringsbedrijf Nederland Verzekeringsbedrijf België en Internationaal Verzekeringsbedrijf Verenigde Staten Maatschappelijk verantwoord ondernemen Risicobeheer Corporate governance Verslag Audit Committee Accountantsmededeling Algemene informatie Begrippenlijst Profiel Fortis is een geïntegreerde financiële dienstverlener in bankieren, verzekeren en beleggen. Zij biedt haar particuliere, zakelijke en institutionele klanten een ruim pakket producten en diensten via zowel de eigen distributiekanalen als in samenwerking met tussenpersonen. Die multi-channel distributiestrategie biedt Fortis de flexibiliteit om tegemoet te komen aan de wensen van optimale bereikbaarheid en gebruikersgemak voor de klant. In haar thuismarkt, de Benelux, neemt Fortis een toonaangevende positie in. In Europa bekleedt zij sterke posities in private banking, asset management, leasing en factoring. Met een balanstotaal van EUR 486 miljard en een eigen vermogen van EUR 10,9 miljard behoort Fortis tot de twintig grootste financiële instellingen van Europa. De sterke solvabiliteit, de brede risicospreiding en de stevige expertise maken dat Fortis internationale kracht kan combineren met lokale flexibiliteit ter ondersteuning van haar klanten. Duurzame economische groei en oog voor de kwaliteit van de samenleving zijn belangrijke randvoorwaarden voor de wijze waarop Fortis opereert. Fortis is immers geworteld in de lokale samenleving door haar betrokkenheid bij het welzijn van haar miljoenen klanten. Missie Fortis wil een leidende, doeltreffende en klantgerichte financiële dienstverlener zijn. Doelstellingen - Het financiële vermogen van klanten opbouwen, beheren en beschermen. - Klanten goed, snel en doeltreffend bedienen. - Maatschappelijk verantwoord ondernemen. - Duurzame aandeelhouderswaarde creëren. - Kapitaalbeslag optimaliseren. - Groei van het netto operationeel resultaat per aandeel minimaal 12%. - Rendement op eigen vermogen ten minste 15%. - Strikte kostenbeheersing. Strategie De strategie van Fortis is gebaseerd op drie pijlers: - het verbeteren van de prestaties op haar thuismarkt, de Benelux, door een klantgerichter bedrijf te worden en de activiteitenmix te optimaliseren; - het ontwikkelen van Europese groeiplatforms in geselecteerde activiteiten om toonaangevende Europese marktposities te verwerven; - het uitbreiden van activiteiten met een sterk groeipotentieel in de Verenigde Staten en Azië. Ook het afstoten van niet-rendabele of niet-kernactiviteiten en het vergroten van de transparantie zijn integrale onderdelen van de strategie van Fortis. In dit Jaaroverzicht zijn verwachtingen omtrent toekomstige gebeurtenissen opgenomen. Voor de waarschuwing ten aanzien van deze mededelingen wordt verwezen naar de Jaarrekening. 2 3

3 Bericht van de Raad van Bestuur Het voorbije jaar 2002 is turbulent geweest. De aanhoudende wereldwijde economische groeivertraging, de uitzonderlijke daling van de aandelenmarkten en de internationale politieke spanningen domineerden de marktomstandigheden voor vrijwel elke bedrijfssector. Bovendien groeide de zorg voor deugdelijk bestuur en adequaat toezicht in de internationale ondernemingswereld. Solid partners, flexible solutions Ondanks de zeer moeilijke marktomstandigheden heeft Fortis in 2002 een goede prestatie neergezet. Wij realiseerden de beste operationele prestatie in ons bestaan. De bijzondere aandacht voor onze klanten, de grote toewijding van onze medewerkers, belangrijke kostenverminderingen en een stringent risicobeheer hebben dit mogelijk gemaakt. Voor het eerst in het bestaan van Fortis daalde de waarde van de aandelenportefeuille echter onder de aanschafwaarde, wat drukte op de nettowinst. Over die ontwikkelingen hebben wij u het voorbije jaar regelmatig geïnformeerd. Fortis is marktleider in de Benelux en biedt financiële oplossingen op maat. Door strategische acquisities en autonome groei is Fortis sinds 1990 uitgegroeid tot marktleider in de Benelux op het gebied van zakelijk bankieren, private banking en verzekeringen. In Fortis blijft investeren in bankverzekeren, want voor een evenwichtige opbouw van het vermogen van onze klanten zijn bankieren en verzekeren niet te scheiden. Fortis is een pionier in het bankverzekeringsconcept. In België, waar klanten Om haar klanten nog beter te bedienen, heeft Fortis grootschalige integratieprojecten opgezet. De integratie bij zowel de bankactiviteiten als de verzekeringsbedrijven ligt op schema. Het bankbedrijf heeft het grootste deel van het in 1999 uitgestip- Zoals u in dit jaaroverzicht kunt lezen, heeft de Raad van Bestuur zich duidelijk verbonden tot een doelmatige corporate governance en transparante financiële communicatie. Ook hebben wij in 2002 veel aandacht besteed aan het risicobeheer. Door het voorzichtige risicobeleid kon de toevoeging aan de voorzieningen voor kredietrisico s dalen met 8% ten opzichte van Bovendien bleef het netto kernkapitaal met EUR 17,6 miljard onveranderd sterk. Het lag EUR 7,9 miljard boven het wettelijk vereiste minimum. Fortis behaalde een netto operationeel resultaat, na gerealiseerde meerwaarden, van EUR 2,2 miljard. De Raad van Bestuur bevestigt zijn besluit om aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders een onveranderd dividend in contanten voor te stellen van EUR 0,88 per aandeel. Dit besluit weerspiegelt ons vertrouwen in de goede operationele gang van zaken en de capaciteit van Fortis om haar risico s en solvabiliteit te beheren. particulier bankieren, asset management en beleggingsgerelateerde verzekeringsproducten neemt zij de tweede plaats in. Ook op de markt voor grote, wereld- hun levensverzekeringen kopen bij zowel tussenpersonen als in bankkantoren, is Fortis de grootste levensverzekeraar. In Nederland, waar klanten pelde traject reeds afgelegd. De laatste stap, de integratie van het kantorennet in België, is in 2002 op volle snelheid doorgegaan. In Nederland heeft Fortis Zoals gezegd, de positieve operationele prestaties zijn in niet geringe mate te danken aan onze medewerkers. Hen willen wij daarom speciaal bedanken voor hun blijvende inzet en professionalisme. De Fortis-medewerker spant zich in om zijn klanten tevreden te stellen en betere resultaten te behalen. wijd opererende ondernemingen heeft Fortis een toonaangevende positie. Onze klanten kunnen bankieren, verzekeren en beleggen, hoe, waar en wanneer zij dat willen. hun levensverzekeringen vooral via tussenpersonen kopen, is Fortis de op één na belangrijkste leverancier. Ook in Luxemburg biedt Fortis verzekeringen aan via beide kanalen. In Spanje kopen klanten hun levensverzekeringen voor meer dan 75% in bankkantoren. Hier is Fortis via CaiFor marktleider in het Bank zich geherpositioneerd in het snel evoluerende financiële landschap. Zij heeft ook haar informaticasystemen geïntegreerd. Fortis ASR heeft verdere stappen gezet op het gebied van synergie en de arbeidsvoorwaarden geharmoniseerd. Wij willen hier van de gelegenheid gebruik maken om enkele collega s te bedanken. Henjo Hielkema, die mede aan de basis stond van het ontstaan van Fortis, wenst zijn functie van non-executive bestuurder in 2003 neer te leggen. Wij betuigen onze grote erkentelijkheid voor zijn belangrijke bijdragen aan de ontwikkeling van Fortis. Ook Christine Morin-Postel en Johann Martin Schröder beëindigen hun bestuurdersmandaat in De Raad van Bestuur dankt hen eveneens voor hun verrijkende bijdragen. Carlo de Swart heeft op 1 januari 2003 zijn functie als lid van het Executive Committee van Fortis en als voorzitter van de Raad van Bestuur van Fortis ASR neergelegd. Wij willen hem danken voor zijn inzet bij de integratie van de verzekeringsactiviteiten van Fortis in Nederland. Zijn opvolger Jacques van Ek wensen wij alle succes toe in de ontwikkeling van Fortis ASR. Bij Fortis kunnen klanten voor hun financiële diensten gebruik maken van complementaire distributienetwerken. Particulieren wordt advies en service aangeboden in lokale bankkantoren, maar zij kunnen ook gebruik maken van bankverzekeren. Ook in enkele Aziatische landen, zoals Maleisië en China, ontwikkelt Fortis met succes het bankverzekeringsconcept. De evenwichtige mix van banken verzekeringsrisico s biedt onze stakeholders een solide basis. Zowel bank- als verzekeringsactiviteiten In 2003, een jaar dat naar verwachting opnieuw door grote onzekerheid gekenmerkt zal worden, zullen wij ons huidige beleid met kracht doorzetten. Wij zijn een solide onderneming met een gezonde financiële basis. Onze diversiteit en brede combinatie van bankieren en verzekeren zijn ook in deze marktomstandigheden een belangrijk deel van onze kracht. Onze klanten kunnen op Fortis blijven vertrouwen als een financiële dienstverlener die naar hen luistert en passende oplossingen biedt. Wij willen immers meer dan ooit klantgericht werken. automatische loketten (selfbanks) en dragen op een evenwichtige wijze bij call centres of zij kunnen bankieren via aan het netto operationeel resultaat. telefoon en internet. Aan ondernemin- Door deze samenstelling kan Fortis gen worden financiële diensten verstrekt haar risico s beter spreiden en via een internationaal netwerk van ruim beperken. Het optimale risicobeheer 100 business centres. Particuliere en draagt bij tot de onverminderd sterke zakelijke klanten kunnen ook beroep solvabiliteit van Fortis. doen op tussenpersonen die door Fortis worden ondersteund. Jaap Glasz, Voorzitter Raad van Bestuur Maurice Lippens, Voorzitter Raad van Bestuur Anton van Rossum, CEO 4 5

4 Kerncijfers (in miljoenen EUR) 2002 Verschil 2001 Verschil 2000 in % in % Winst- en verliesrekening Netto operationeel resultaat vóór gerealiseerde meerwaarden en de waardevermindering van de aandelenportefeuille bankbedrijf verzekeringsbedrijf Aandeelhoudersinformatie Het Fortis-aandeel Het Fortis-aandeel vertegenwoordigt één samengevoegd aandeel in de Belgische en Nederlandse moedermaatschappijen, respectievelijk Fortis SA/NV en Fortis N.V. Het aandeel vervangt de vroegere aandelen Fortis (B) en Fortis (NL). De notering van het nieuwe Fortis-aandeel ging van start op 17 december Beursnoteringen Fortis heeft een hoofdnotering op zowel Euronext Brussels als Euronext Amsterdam en heeft een secundaire notering op de beurs van Luxemburg. In de Verenigde Staten heeft Fortis een gesponsord ADR-programma. Ticker symbolen Bloomberg Reuters Euronext Brussels FORB BB FOR.BR Euronext Amsterdam FORA NA FOR.AS ISIN-code BE Netto operationeel resultaat bankbedrijf verzekeringsbedrijf Nettowinst bankbedrijf verzekeringsbedrijf Medewerkers Gemiddelde FTE s bankbedrijf verzekeringsbedrijf Balans Eigen vermogen Totaal activa Vermogen onder beheer Ratio s Fortis Rendement op eigen vermogen 4,3% 17,9% 20,0% Bankbedrijf Tier-1 ratio 8,2% 8,5% 7,3% Total capital ratio 13,0% 13,5% 11,8% Kosten/baten ratio 64,8% 65,4% 64,0% Indexgewicht (op 12 maart 2003) AEX Index 7,67% MSCI World 0,09% BEL20 Index 19,77% MSCI Europe 0,31% Euronext 100 1,32% MSCI EAFE 0,22% Belangrijke aandeelhouders (op 31 december 2002) Suez 10,50% Stichting VSB Fonds 5,54% Dividend per aandeel In principe past Fortis een dividendbeleid toe met een payout ratio tussen 40% en 45% van de nettowinst Dividend (in EUR) 0,88 0,88 0,88 Beursgegevens (in EUR) 1) Hoogste koers 29,10 36,19 36,91 Laagste koers 12,51 20,26 24,66 Koers ultimo jaar 16,73 29,13 34,60 Koers/winstverhouding 2) 40,8 14,5 15,2 Koers/eigen vermogen 2) 2,0 2,7 2,9 1) Na samenvoeging van de aandelen op 17 december Gegevens betreffende de periode vóór de samenvoeging zijn gebaseerd op de cijfers van zowel Fortis (B) als Fortis (NL). 2) Gegevens per ultimo jaar. Kerncijfers per aandeel Netto operationeel resultaat 0, , ,94 Koersontwikkeling Fortis-aandeel, Euronext (in EUR) Vergeleken met AEX Index, BEL20 Index en DJ EURO STOXX 50 Nettowinst 0, , ,28 Nettowinst na volledige conversie 0, , ,23 Dividend 0,88 0 0,88 0 0,88 Eigen vermogen 8, , , Eigen vermogen na volledige conversie 8, , ,74 25 Ratings Fortis SA/NV en Fortis N.V. Fortis Bank SA/NV Lange termijn Korte termijn Lange termijn Korte termijn Moody s Aa3 Aa3 P-1 Standard & Poor s A+ A-1 AA- A-1+ Fitch Ratings A+ F1 AA- F Fortis AEX Index BEL20 DJ EURO STOXX 50 Contactadressen: Voor nadere aandeelhoudersinformatie verwijzen wij naar onze website, kredietanalisten kunnen terecht op De afdeling Investor Relations zorgt voor een constante informatiestroom door het onderhouden van contacten met de beleggersgemeenschap. U kunt contact opnemen met deze afdeling via ir@fortis.com of telefonisch op +32 (0) of +31 (0)

5 Geconsolideerde balans voor winstbestemming (in miljoenen EUR) Geconsolideerde winst- en verliesrekening (in miljoenen EUR) Activa Kasmiddelen Handelsportefeuille effecten Beleggingen Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten Aandeel herverzekeraars in technische voorzieningen Overlopende acquisitiekosten Overlopende activa Beleggingen voor rekening en risico van polishouders Overige activa TOTAAL ACTIVA Baten Verzekeringspremies Rentebaten Commissies Resultaat uit financiële transacties Overige baten Totale baten Rentelasten Totale baten na aftrek van rentelasten Passiva Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan klanten Schuldbewijzen Technische voorzieningen Technische voorzieningen voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders Overlopende passiva Overige passiva Converteerbare obligatieleningen Achtergestelde converteerbare obligatielening Achtergestelde schulden Verzekeringstechnische lasten Waardecorrecties Nettobaten Bedrijfskosten Operationeel resultaat vóór belastingen Belastingen Operationele groepswinst Aandeel van derden Netto operationeel resultaat vóór ongerealiseerde waardeverminderingen Fonds voor Algemene Bankrisico's Aandeel van derden in groepsvermogen Eigen vermogen Kapitaal Agioreserve Herwaarderingsreserve Goodwill Overige reserves Nettowinst lopend boekjaar Totaal eigen vermogen Groepsvermogen TOTAAL PASSIVA Ongerealiseerde waardevermindering aandelenportefeuille Netto operationeel resultaat na ongerealiseerde waardeverminderingen Niet operationele elementen Resultaat uit financiële transacties Overige baten Waardecorrecties 157 Bedrijfskosten Belastingen Niet operationele elementen na belastingen Nettowinst

6 Fortis strategie: de weg vooruit Fortis strategie: de weg vooruit Fortis streeft ernaar de financiële dienstverlener bij uitstek te worden op de door haar geselecteerde markten. Om dit te bereiken is ze georganiseerd in zes specifieke, klantgerichte businesses. Elke business is in ruime mate autonoom bij het uittekenen van haar strategische aanpak en implementatie en verantwoordelijk voor haar resultaatgerichtheid. In 2002 hebben de businesses sterk bijgedragen aan de concrete realisatie van de algemene strategie van Fortis. De prestaties op de thuismarkt verbeteren - Fortis verbetert haar interne processen en biedt haar klanten een ruime keuze aan distributiekanalen. - Fortis Bank intensiveert haar inspanningen voor kostenbeheersing, onder meer door stroomlijning van het kantorennet en door toepassing van straight through processing. - Fortis ASR heeft haar ICT-infrastructuur verder geharmoniseerd en haar twee ICT-organisaties geïntegreerd. - Fortis AG ondersteunt haar tussenpersonen met gedegen adviezen en aangescherpte, innovatieve internettoepassingen. Europese groeiplatformen uitbouwen - De opening van nieuwe business centres van Fortis Bank in Frankrijk, Duitsland en Spanje versterkt de financiële dienstverlening aan internationaal actieve middelgrote ondernemingen. - De versterkte Europese marktpositie in leasing- en factoringactiviteiten komt de dienstverlening aan bedrijven ten goede. - De overname van het toonaangevende Intertrust past in de groeistrategie van Private Banking. - Het wereldwijde netwerk van 17 beleggingscentra en de distributieakkoorden met derden vergroten de commerciële draagkracht van Asset Management. Selectieve groei in de Verenigde Staten en Azië - De resultaten van de joint ventures voor verzekeringen in Maleisië (Mayban-Fortis) en China (Taiping Life) overtreffen de verwachtingen. - Aantrekkelijk groeipotentieel voor het partnerschap met Haitong Securities in China voor asset management. - Voorspoedige integratie van Protective Dental Life (tandartsverzekeringen) en CORE, Inc. (diensten op het gebied van verzuimmanagement) in Fortis Benefits. Afstoten van niet-rendabele of niet-kernactiviteiten - TOP Lease, actief in operationele autoleasing in de Benelux, is in april 2002 verkocht. - Fortis heeft in december 2002 aangekondigd haar belang van 40% in Keppel Insurance, gevestigd in Singapore, te verkopen. Grotere transparantie - Fortis heeft sinds 2000 bewust gekozen voor grotere transparantie. Fortis is nu een internationaal bedrijf met één aandeel, een Raad van Bestuur en een CEO. - Fortis voert open en transparante financiële communicatie. Zij informeert haar aandeelhouders gepast over haar solvabiliteitspositie, winstverwachtingen en operationele ontwikkelingen. - Fortis geeft informatie over het rendement op haar economisch kapitaal en de embedded value van haar levensverzekeringsactiviteiten. Karel De Boeck Network Banking - Particulieren, vrije beroepen, zelfstandigen en kleine bedrijven - Middelgrote ondernemingen Herman Verwilst Deputy CEO Filip Dierckx Merchant Banking - Global Markets - Corporate & Investment Banking - Institutional Banking & Funds - Global Private Equity Gewijzigde organisatiestructuur - Om haar commerciële slagkracht te verbeteren, heeft Fortis in het vierde kwartaal van 2002 besloten haar organisatiestructuur aan te passen. De wijzigingen gaan in vanaf 1 januari Information Banking wordt ondergebracht bij de business Private Banking en Asset Management. Deze drie effectengerelateerde activiteiten vormen de pijlers onder de vermogensopbouwstrategie van Fortis. De activiteit Corporate Banking wordt verplaatst van de business Network Banking naar Merchant Banking. Joop Feilzer Private Banking, Asset Management & Information Banking - Private Banking - Asset Management - Information Banking Anton van Rossum CEO Jacques van Ek Verzekeringsbedrijf Nederland - Fortis ASR - Fortis AG - Fortis Insurance International Dat maakt het mogelijk de institutionele klanten en grote bedrijven een nog ruimer gespecialiseerd dienstenpakket aan te bieden. - Bij Fortis Bank zijn de operationele activiteiten ( Operations ), zoals effectenbehandeling, rekeningen en betalingen en gestandaardiseerde kredieten aan particulieren, samengebracht onder één algemene (grensoverschrijdende) verantwoordelijkheid. Dat moet leiden tot kwaliteitsverbetering van de dienstverlening, meer grensoverschrijdende synergie en verdere kostenbeheersing. Gilbert Mittler CFO Jozef De Mey Verzekeringsbedrijf België en Internationaal Kerry Clayton Verzekeringsbedrijf Verenigde Staten - Fortis, Inc. Organisatiestructuur (op 1 januari 2003) 10 11

7 Fortis in een notendop Network Banking Merchant Banking Private Banking, Asset Management & Information Banking Verzekeringsbedrijf Nederland Verzekeringsbedrijf België en Internationaal Verzekeringsbedrijf Verenigde Staten Profiel Network Banking biedt financiële diensten aan particulieren, zelfstandigen, vrije beroepen en kleine en middelgrote ondernemingen. In haar thuismarkt, de Benelux, biedt Fortis advies voor alle mogelijke vormen van sparen, beleggen, lenen en verzekeren, via diverse distributiekanalen. Ook in Frankrijk, Polen en Hongkong doet Fortis aan retailbankieren. Middelgrote ondernemingen krijgen via het geïntegreerde netwerk van business centres overal in Europa dezelfde service, met dezelfde producten en diensten en via dezelfde online kanalen. Elk business centre beschikt over een team gespecialiseerd in ondernemingsbankieren en onderlegd in het lokale beleid en bedrijfsleven. Merchant Banking biedt institutionele klanten, financiële instellingen en grote en multinationale bedrijven een gespecialiseerde dienstverlening op het gebied van financiële markten, corporate and investment banking, onshore fund services en private equity. Private Banking, Asset Management en Information Banking zijn belangrijke pijlers van de vermogensopbouwstrategie van Fortis. MeesPierson biedt vermogende particulieren een compleet scala van diensten op maat in onder meer vermogensbeheer, -structurering en -verzekeringen. Fortis Investment Management is de asset manager van Fortis. Haar activiteiten gaan van institutioneel portefeuillebeheer tot de ontwikkeling, distributie en beheer van beleggingsfondsen. Information Banking biedt een geïntegreerde benadering van transactieverwerking, financiële logistiek, risicobeheer en activafinanciering, ondersteund door de nieuwste informatietechnologie. Fortis ASR is een multimerkengroep die de markt bewerkt via onafhankelijke tussenpersonen. Fortis ASR biedt haar zakelijke en particuliere klanten een breed spectrum van levens- en pensioenverzekeringen, van schade-, zorg- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, hypothecaire producten en spaarproducten. In België biedt Fortis AG via onafhankelijke tussenpersonen een compleet pakket aan levens- en schadeverzekeringen voor particulieren en KMO s en via Fortis Employee Benefits groepsverzekeringen voor grote ondernemingen. Fortis Real Estate is de asset manager van Fortis in België voor onroerend goed. Schadeverzekeringen voor (middel)grote ondernemingen worden door Fortis Corporate Insurance aangeboden. Internationaal worden verzekeringsactiviteiten ontplooid in Luxemburg, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Spanje en in Azië via joint-ventures in China en Maleisië. In de Verenigde Staten zijn de bedrijven die deel uitmaken van Fortis, Inc. vooraanstaande aanbieders in verzekeringsniches: collectieve verzekeringen tegen arbeidsongeschiktheid, employee benefits, ziektekostenverzekeringen voor particulieren en kleine collectieven, natura-uitvaartverzekeringen, kredietgerelateerde verzekeringen, garanties en bepaalde klantloyaliteitsprogramma s. Marktpositie leidende positie voor particulier- en zakelijk bankieren in de Benelux marktleider voor bankverzekeren in België netwerk van bankkantoren in de Benelux Europees netwerk van meer dan 100 business centres voor middelgrote ondernemingen sterke aanwezigheid in Azië sterke pan-europese positie in leasing, factoring en global cash management leidende marktpositie in de Benelux aanwezigheid in de belangrijkste Europese financiële centra toonaangevend in een aantal gespecialiseerde marktsegmenten, zoals grondstoffenhandel, scheepsfinancieringen en de energiesector aanwezigheid in Azië en de Verenigde Staten voor een aantal industriële sectoren MeesPierson behoort tot top-10 van private bankers in Europa sterke positie in internationaal trust- en bedrijfsbeheer Fortis Investment Management heeft een leidende marktpositie in de Benelux Europese marktleider in derivatenclearing voor derden erkende expertise als algemeen bewaarnemer een van de toonaangevende Europese spelers voor leningen op effecten en arbitrage en financiering van effecten het op één na grootste verzekeringsbedrijf in Nederland groeiend marktaandeel marktleider in hypothecaire producten en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen sterke vertrouwensband met het intermediair Fortis AG is één van de toonaangevende verzekeraars op de Belgische markt Fortis Employee Benefits is marktleider in pensioen- en gezondheidszorgverzekeringen Fortis Real Estate is de grootste asset manager in België van onroerend goed Fortis Corporate Insurance is in de Benelux marktleider voor schadeverzekeringen aan ondernemingen de partners waarmee internationaal wordt samengewerkt hebben een sterke lokale marktpositie Assurant verleent als marktleider verzekeringsdiensten verbonden aan kredietverlening Fortis Health verstrekt als specialist, medische verzekeringen aan particulieren en kleine bedrijven; voor particulieren is zij marktleider Fortis Family en American Memorial Life, beide gespecialiseerd in natura-uitvaartverzekeringen, zijn samen marktleider Fortis Benefits bekleedt de vijfde plaats in een van de grootste groeimarkten, namelijk die van arbeidsongeschiktheids- en tandartsverzekeringen Belangrijkste ontwikkelingen kostenbeheersing door heldere focus en fusies in het kantorennet betere dienstverlening door onder meer klachtenbehandeling en stroomlijning kredietenproces overname van een deel van de activiteiten van KBC Nederland Fortis breidt haar financiële leasingactiviteiten in Europa uit en verkoopt TOP Lease omdat operationele leasing niet past in haar kernactiviteit opening van business centres in Frankrijk (Straatsburg, Nantes en Metz), Duitsland (Trier en Stuttgart) en Spanje (Zaragoza) ontwikkeling van specifieke diensten voor internationaal actieve ondernemingen (bv. international account, international credit facility ) grensoverschrijdende virtuele dealing room via een uniek platform in de Benelux invoering van een Single Legal Booking Entity verhoogt de operationele efficiëntie en vermindert het kapitaalbeslag effectenorders worden in real time verwerkt en elektronisch gestuurd succesvolle effectiseringsoperaties reorganisatie van de aandelenresearch nieuwe organisatiestructuur beslist in vierde kwartaal 2002 in overeenstemming met de groeistrategie van Private Banking is in juli de overname gerealiseerd van Intertrust Group Fortis Investment Management krijgt een licentie in China voor asset management distributieakkoorden met derden versterken het groeipotentieel van Fortis Investment Management oprichting van de joint venture Fortis SAMS Analytical Services voor uitgebreide beleggingsanalyses en opvolgingssystemen. nieuwe online diensten voor institutionele beleggers en fondsenbeheerders beleid en werkwijze aangepast aan nieuwe regelgeving implementatie van ketenintegratie verbetert de efficiëntie en kwaliteit van de administratieve verwerking band met Fortis beter zichtbaar gemaakt synergie vergroot harmonisatie van arbeidsvoorwaarden op een kostenneutrale basis versterking en diversificatie vastgoedportefeuille door acquisitie Bernheim Comofi succesvolle introductie van Familis, een verzekeringspakket op maat voor particulieren lancering Fortis-e-Benefits, een geheel van online diensten voor employee benefits, met beveiligde toegang voor tussenpersoon, werkgever en werknemer sanering van portefeuille en selectief acceptatiebeleid van Fortis Corporate Insurance leiden tot sterke premiegroei en verbetering resultaat gunstige evolutie joint-ventures in China en Maleisië verkoop van Keppel Insurance in Singapore Assurant heeft haar productassortiment uitgebreid Fortis Health heeft haar risicoprofiel verbeterd door een verschuiving in haar activiteitenmix; dit leidt tot een verbetering van de algemene schadepercentages de integratie van de in 2001 overgenomen bedrijven Protective Dental Life en CORE, Inc. verloopt volgens schema Financiële kerncijfers 1) (in miljoenen EUR) (in miljoenen EUR) (in miljoenen EUR) (in miljoenen EUR) (in miljoenen EUR) (in miljoenen EUR) netto operationeel resultaat 1.094* aantal medewerkers (FTE, einde periode) - netto operationeel resultaat 251* aantal medewerkers (FTE, einde periode) * vóór waardeaanpassingen aandelenportefeuille ** op soortgelijke basis als in 2002 (met Assurant in Niet-leven) 1) verwijzend naar de organisatiestructuur van Fortis in 2002: de activiteit Corporate Banking behoorde tot Network Banking en Information Banking tot Merchant Banking. - netto operationeel resultaat 146* aantal medewerkers (FTE, einde periode) - voor klanten beheerde fondsen brutopremies Leven brutopremies Niet-leven netto operationeel resultaat 314* kosten/brutopremies 15% 14% 22% - aantal medewerkers (FTE, einde periode) - brutopremies Leven brutopremies Niet-leven netto operationeel resultaat 297* kosten/brutopremies 10% 10% 10% - aantal medewerkers (FTE, einde periode) - brutopremies Leven ** 908** - brutopremies Niet-leven ** 7.786** - netto operationeel resultaat 311* kosten/brutopremies 17% 16% 16% - aantal medewerkers (FTE, einde periode) 12 13

8 Executive Committee Synthese van de financiële resultaten van links naar rechts, van boven naar onder: Jacques van Ek, Filip Dierckx, Karel De Boeck, Gilbert Mittler, Anton van Rossum, Joop Feilzer, Herman Verwilst, Jozef De Mey Fortis realiseerde in het zeer moeilijke jaar 2002 een netto operationeel resultaat van EUR miljoen, vóór gerealiseerde meerwaarden en de waardevermindering van de aandelenportefeuille. Dat is een stijging met 3% ten opzichte van het jaar 2001 en bovendien de beste operationele prestatie van Fortis in haar bestaan. Het verzekeringsbedrijf van Fortis slaagde erin haar netto operationeel resultaat (vóór gerealiseerde meerwaarden en de waardevermindering van de aandelenportefeuille) te handhaven op het niveau van 2001, het bankbedrijf realiseerde een toename met 6%. Door de uitzonderlijke ontwikkelingen op de aandelenmarkten is de marktwaarde van de beleggingen van Fortis in aandelen in 2002 sterk gedaald. Hierdoor kwam zij voor het eerst in de geschiedenis van Fortis onder de aanschafwaarde te liggen. Dit gebeurde mede doordat haar aandelenportefeuille relatief jong is. Bovendien is de aanschafwaarde van de aandelenportefeuille van het vroegere ASR gebaseerd op de marktwaarde ten tijde van de overname, eind 2000, het hoogtepunt van de aandelenbeurzen. Fortis heeft op 31 december 2002 het verschil tussen de marktwaarde van de aandelenbeleggingen en de aanschafwaarde geboekt via de winst- en verliesrekening. Als gevolg daarvan bedroeg de nettowinst EUR 532 miljoen en het rendement op eigen vermogen 4,3%. Fortis handhaafde in 2002 haar stevige solvabiliteitspositie. Het netto kernkapitaal bleef met EUR 17,6 miljard onveranderd sterk. Het lag EUR 7,9 miljard (of 81%) boven het wettelijk vereist minimum en EUR 2,1 miljard (of 14%) boven het door Fortis gehanteerde minimum. Het netto kernkapitaal wordt conservatief berekend en bevat geen ongerealiseerde meerwaarden op de obligatieportefeuille (EUR 4,6 miljard ultimo 2002), geen goodwill en geen elementen van de embedded value. Het netto operationeel resultaat, na gerealiseerde meerwaarden, bedroeg in 2002 EUR 2,2 miljard. Aan de aandeelhouders van Fortis wordt een onveranderd dividend in contanten voorgesteld van EUR 0,88 per aandeel, d.w.z. ongeveer 50% van dit netto operationeel resultaat. Dit benadrukt het vertrouwen van Fortis in de goede operationele gang van zaken en haar capaciteit om de risico s en de solvabiliteit te beheren. Bankbedrijf Ondanks de vermindering van de gevoeligheid voor rentefluctuaties bleef het renteresultaat in het bankbedrijf van Fortis gelijk ten opzichte van Als gevolg van de zwakke economische groei en de neergang van de aandelenmarkten, daalden de netto commissieinkomsten met 6%. De kostendaling van 9% bevestigt de verwachte resultaten van de in 1999 begonnen integratie-inspanningen. De personeelskosten daalden in 2002 met 3% door het vertrek van circa medewerkers. De overige kosten daalden met 16% door strikte kostenbeheersing. Door de lagere kosten kon de verhouding tussen kosten en baten, ondanks lagere inkomsten, teruggebracht worden van 65,4% in 2001 tot 64,8% in

9 Synthese van de financiële resultaten Het netto operationeel resultaat van het bankbedrijf, vóór waardevermindering van de aandelenportefeuille, bedroeg in 2002 EUR miljoen, een stijging van 7% ten opzichte van Het aandeel van het bankbedrijf in het totale resultaat van Fortis bedraagt ongeveer 60%. Kerncijfers bankbedrijf (in miljoenen EUR) Verschil in % Totale baten na aftrek van rentelasten Kosten Netto operationeel resultaat vóór gerealiseerde meerwaarden Gerealiseerde meerwaarden Netto operationeel resultaat na gerealiseerde meerwaarden Waardevermindering aandelenportefeuille Gerealiseerd -74 Ongerealiseerd -98 Netto operationeel resultaat Network Banking De toevoeging aan de voorziening voor kredietrisico s bedroeg EUR 613 miljoen, 8% minder dan in De naar risico gewogen verplichtingen zijn een maatstaf voor het wegen van kredietrisico s. Zij daalden dankzij een goed risicobeheer met 1% tot EUR 151,3 miljard. De sterke Tier-1 ratio van de bank daalde licht tot 8,2% en de Capital Adequacy Ratio (CAD-ratio) bleef hoog op 13,0%. Kosten/batenverhouding 1) 64,8% 65,4% FTE s (einde verslagperiode) ) incl. FB Verzekeringen, netto leasing Kerncijfers verzekeringsbedrijf (in miljoenen EUR) (inclusief FB Verzekeringen) Verschil in % Strategie Een bank die zich volledig richt op de behoeften van haar klanten stelt een aantal eisen aan haar organisatie. Een transparante dienstverlening en een flexibele interne informatievoorziening zijn hiervoor noodzakelijk. Fortis Bank realiseert dit door het vereenvoudigen van procedures en het aanbieden van geïntegreerde financiële oplossingen. Het is essentieel dat de administratieve diensten en het verkoopnetwerk, waaronder de diverse distributiekanalen, nog beter gaan samenwerken. Aandeel van Network Banking in netto operationeel resultaat* (2002) 45% Verzekeringsbedrijf Het totale bruto premie-inkomen van het verzekeringsbedrijf van Fortis bleef stabiel. Het bruto premie-inkomen Leven daalde met 9% tot EUR miljoen. De beleggingsgerelateerde premies daalden met 45% als gevolg van een verminderde belangstelling voor dergelijke producten, terwijl overige levensverzekeringspremies stegen met 14%. De bruto premies Niet-leven stegen met 8% tot EUR miljoen, vooral door de 9% groei in Ongevallen en Ziekte. Vóór gerealiseerde meerwaarden en waardeverminderingen van de aandelenportefeuille is het netto operationeel resultaat gelijk aan dat van Waardeverminderingen van de aandelenportefeuille leidden tot een verlies van EUR 616 miljoen. Bruto premie-inkomen Kosten Netto operationeel resultaat vóór gerealiseerde meerwaarden Gerealiseerde meerwaarden Netto operationeel resultaat na gerealiseerde meerwaarden Waardevermindering aandelenportefeuille Gerealiseerd -671 Ongerealiseerd Netto operationeel resultaat Combined ratio Niet-leven Kosten/Brutopremies 13,0% 12,5% FTE s (einde verslagperiode) Bij Fortis ASR en Fortis AG trad autonoom een lichte daling van het aantal FTE s op. De integratie van Fortis ASR verloopt in lijn met het vierjarenplan dat in 2000 bij de overname van ASR is ontwikkeld. Door de uitbreiding van de activiteiten in de Verenigde Staten en de overname van Bernheim Comofi ( FTE s) steeg het totale aantal FTE s in het verzekeringsbedrijf ten opzichte van 31 december 2001 met tot De embedded value van het levensverzekeringsbedrijf bedraagt EUR 8,2 miljard. De toevoeging van de waarde uit hoofde van de nieuwe verzekeringsproductie bedroeg EUR 136 miljoen. De solvabiliteit van het verzekeringsbedrijf lag ultimo 2002 EUR 2,6 miljard (72%) boven het wettelijk minimum. Als bank voor particulieren is Network Banking vooral actief in de Benelux, maar ook in Frankrijk, Polen en Hongkong. Omdat haar marktpositie in al die landen verschillend is, geeft Fortis Bank aan haar activiteiten een strategische invulling die rekening houdt met de lokale omstandigheden en mogelijkheden. Ondernemingen die internationaal actief zijn, kunnen bij Fortis Bank rekenen op een volledig geïntegreerd netwerk van gespecialiseerde business centres in Europa en Azië. Via één aanspreekpunt (hun Global Relationship Manager) kunnen zij al hun financiële diensten internationaal regelen. Voorbeelden hiervan zijn het elektronisch cash management en het met één handtekening openen van rekeningen in verschillende Europese landen. Fortis Bank biedt ook flexibele grensoverschrijdende financieringsstructuren en een leasing- en factoringaanbod op Europese schaal. Belangrijkste ontwikkelingen in 2002 Particulier bankieren In België heeft Fortis Bank de interne processen en de call centres geoptimaliseerd. Het afstemmen van producten en diensten op de verwachtingen van klanten, een transparante dienstverlening en gedegen advies moeten leiden tot een verruimd vertrouwen van de klant. Ook het introduceren van adviesloketten en de mogelijkheid tot het maken van afspraken buiten de kantooruren dragen daartoe bij. Bijna 200 kantoren beschikken over een specifiek loket voor zelfstandigen, vrije beroepen en kleine ondernemingen. Voor vermogende klanten heeft Fortis een nieuw personal banking-concept ontwikkeld met klemtoon op patrimoniaal advies. * vóór waardevermindering aandelenportefeuille Door te investeren in het aanbod en de kwaliteit van de diverse distributiekanalen, optimaliseert Fortis Bank de bereikbaarheid. Tegenover de stroomlijning van het kantorennetwerk staat de uitbreiding van het aantal geldautomaten en automatische loketten. Bankieren via internet biedt inmiddels ruime toepassingen en is veel gebruiksvriendelijker geworden. Klanten die efficiëntie koppelen aan kostenbewustzijn maken voor hun dagelijkse bankzaken gebruik van de gemakkelijke, elektronische betaalmiddelen. In Nederland profileert Fortis zich nog meer als adviesbank voor particulieren, vrije beroepen en kleine bedrijven. Daarom heeft relatiebeheer in 2002 meer aandacht gekregen. Een groot deel van de klanten heeft namelijk een groeiende behoefte aan advies op het gebied van pensioenen, hypotheken en verzekeringen. Daarvoor kunnen zij terecht bij een netwerk van 192 kantoren

10 Network Banking Network Banking Voor de meer klassieke bankzaken heeft de klant in Nederland verschillende distributiekanalen tot zijn beschikking. Naast geldautomaten groeit het bankieren via telefoon, call centre en internet. Deze kanalen worden versterkt door de mogelijkheden ervan uit te breiden. Sinds de start van het internetbankieren begin 2002 maken er reeds klanten gebruik van. De integratie van de verschillende informaticasystemen, die zoals gepland in 2002 is afgerond, zal de gegevensverwerking sterk verbeteren. Daardoor zal de dienstverlening worden geoptimaliseerd. Fortis Bank heeft begin 2003 in Nederland een deel van de retailactiviteiten van KBC Bank Nederland overgenomen. Zij zal deze klanten bedienen vanuit haar eigen kantorennetwerk. In Luxemburg is Banque Générale du Luxembourg (BGL) één van de meest vooraanstaande banken met een netwerk van 39 kantoren. In samenwerking met Fortis Luxembourg Vie biedt zij haar klanten sinds juni 2002 ook een ruim pakket aan verzekeringsproducten. Klanten worden zo nog beter ondersteund in hun persoonlijke activabeheer. Daarnaast biedt Internaxx, een partnership met TD Waterhouse, een online brokerage voor beleggen op buitenlandse beurzen. Buiten de Benelux richt Fortis Bank zich in Frankrijk als nichebank vooral op de managers en aandeelhouders van kleine en middelgrote bedrijven. Voor deze doelgroep zijn verschillende distributiekanalen beschikbaar, zoals het kantorennetwerk en bankieren via telefoon, call centre en internet. In Polen hanteert Fortis Bank dezelfde distributiestrategie als in Frankrijk. In Hongkong is zij sinds 1935 één van de belangrijkste Europese banken. Via het lokale netwerk van 29 kantoren biedt Fortis haar klanten een volledig aanbod van financiële diensten. Zakelijk bankieren De twee jaar geleden opgerichte advies- en dienstencentra voor middelgrote bedrijven zijn inmiddels uitgegroeid tot een volledig geïntegreerd Europees netwerk. Tijdens de Europese dag van de klant in september hebben bedrijfsleiders verder kennis kunnen maken met de gespecialiseerde en grensoverschrijdende financiële dienstverlening van Fortis. Door intensieve acties naar potentiële klanten en acquisities van klantenportefeuilles wil Fortis Bank haar zakelijke klantenbestand uitbreiden. Zo heeft Fortis Bank eind 2002 een gedeelte van de Nederlandse portefeuille middelgrote ondernemingen van KBC Bank overgenomen. Aantal kantoren in de Benelux (r) België (exclusief Krediet aan de Nijverheid) Nederland Luxemburg Internetbankieren door Fortis Bank-klanten in België Aantal contracten Aantal overschrijvingen (einde periode) (per kwartaal) 4e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal

11 Network Banking Network Banking Doelstelling Fortis stelt de behoeften en verwachtingen van haar klanten centraal. Daardoor ontwikkelt Fortis zich tot de échte klantenbank voor zowel particulieren als kleine en middelgrote ondernemingen. Bovendien wil zij voor middelgrote ondernemingen een Europese speler van formaat worden. Naast de dienstverlening via de business centres is de distributiestrategie erop gericht om internet te laten uitgroeien tot een volwaardig commercieel instrument. De internetsite wordt daarom getransformeerd tot een informatieplatform voor potentiële klanten en tot een volwaardig transactiemiddel voor klanten. In België beschikken inmiddels geregistreerde klanten over een transactieplatform via internet. Met Click n Deal bijvoorbeeld kunnen zij online valuta- en geldmarkttransacties verrichten. Ook in andere landen breidt Fortis haar online diensten voor bedrijven geleidelijk uit. Persoonlijk contact en advies zijn en blijven echter essentieel in het zakelijke segment. Bekroningen Fortis Bank: Beste bank in België (Euromoney, juli 2002) Fortis Bank: Bank van het jaar 2002 in België (The Banker, september 2002) Fortis Bank: Beste handelsfinancier in België (Global Finance, februari 2003) Populairste banksite in België (Insites Consulting, juni 2002) Fortis Bank Polska: Klantvriendelijke bank (Warsaw Banking Institute, februari 2002) Banque Générale du Luxembourg: Beste bank in Luxemburg (Euromoney, juli 2002; Global Finance, oktober 2002) Fortis Commercial Finance heeft in Europa een uniek platform voor factoringverwerking gebouwd, dat zowel klanten als derden op een nog doeltreffender en meer kwaliteitsvolle manier kan bedienen. Inmiddels is Fortis Commercial Finance de op zeven na grootste factoringmaatschappij van Europa en aanwezig in tien landen. In Hongkong biedt Fortis Commercial Finance, samen met Fortis Bank, financiële oplossingen in exportfactoring. Aziatische klanten kunnen daardoor, op basis van voorfinanciering, inning en kredietrisicodekking, op een veilige en flexibele manier exporteren naar Europa en de Verenigde Staten. Fortis Lease, gespecialiseerd in financiële leasing van kapitaalgoederen, heeft in 2002 haar dienstverlening uitgebreid naar Duitsland. Fortis Lease is aanwezig in de Benelux, Frankrijk, Duitsland, Polen, Italië en Spanje, en behoort tot de top-15 van Europa. Fortis heeft in 2002 TOP Lease verkocht omdat operationele autoleasing niet tot haar kernactiviteiten behoort. Financiële prestaties in 2002 Het netto operationeel resultaat, vóór waardeverminderingen van de aandelenportefeuille, van Network Banking was met EUR miljoen 26% hoger dan in In lijn met de geplande personeelsvermindering nam het aantal FTE's in Network Banking in 2002 af met 7% tot De kredietvoorzieningen in het marktsegment van middelgrote ondernemingen bevonden zich in 2002 op een historisch laagtepunt. In het retailsegment worden hypotheekleningen, die het grootste deel van de portefeuille uitmaken, in de Benelux gekenmerkt door een laag risicoprofiel. De kredietvoorzieningen zijn er slechts licht gestegen. Bij FB Verzekeringen, dat Fortisverzekeringsproducten verkoopt via het kantorennetwerk van Fortis Bank, daalde het bruto premie-inkomen ten opzichte van 2001 met 22% tot EUR miljoen. De daling van de bruto-premies van Leven tot EUR miljoen is vrijwel volledig toe te schrijven aan de daling van de verkoop van beleggingsgerelateerde producten. De verkoop van overige producten heeft zich in 2002 gehandhaafd. Vooruitzichten Network Banking zal nieuwe initiatieven nemen om haar klanten op een meer coherente, klantvriendelijke manier te benaderen. Zij zal haar competenties over de grenzen heen bundelen en best practices uitwisselen om de klanten nog beter te bedienen. Ook de operationele en ondersteunende bankdiensten zoals Operations, Information Services en Human Resources zullen hieraan meewerken. Op de retailmarkt in België zijn steeds meer concurrenten in niches actief, ook niet-banken. Zij bieden een beperkt aantal gespecialiseerde producten aan. Multikanalendistributie Network Banking Andere distributiekanalen in België Bank van De Post Krediet aan de Nijverheid in Nederland GWK Tussenpersonen België: consumentenkredieten (Alpha Credit) Nederland: hypotheken en lenen (Direktbank), consumentenkredieten (Defam) Gespecialiseerde diensten Leasing: Fortis Lease Factoring: Fortis Commercial Finance Acquisition finance International cash management Documentaire kredieten Export- en projectfinanciering Klanten nemen daardoor gemakkelijker financiële producten bij verschillende aanbieders af. Als gevolg daarvan wordt het nog belangrijker dat Fortis Bank de échte klantenbank is en haar klanten totaaloplossingen biedt. In Nederland zal meer aandacht worden besteed aan de samenwerking met Fortis ASR. Ook de ontwikkeling van grensoverschrijdende producten wordt een aandachtspunt. Een efficiëntere organisatie van de backoffices moet leiden tot een betere kostenstructuur. In het zakelijke bankieren wil Fortis Bank de bedrijfsprocessen optimalise- Net van bijna Fortis Bank-kantoren in België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Polen en Hongkong Particulieren Ondernemingen Netwerk van meer dan 100 business centres in België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Polen, Duitsland, Italië, Spanje, Portugal, Hongkong, China, Taiwan ren. Dat realiseert zij door het informaticasysteem en de organisatie grensoverschrijdend te bouwen, naar het voorbeeld van het factoringbedrijf van Fortis. Verder zal het ontwikkelen van nieuwe producten nog meer gestalte krijgen door samenwerking met andere Fortis businesses, zoals Merchant Banking, Private Banking, Asset Management en Information Banking. Ten slotte zal Fortis Bank aandacht blijven besteden aan de uitbreiding van haar klantenbestand. Telebankieren Self banking Geldautomaten (ATM) Automatische loketten (in België) Internetbankieren Aan het internet gerelateerde diensten 20 21

12 Merchant Banking Merchant Banking Strategie Merchant Banking bundelt de institutionele en op de professionele markt gerichte bankactiviteiten van Fortis. Tot deze activiteiten behoren financiële transacties, bedrijfsfinancieringen, adviesverstrekking en wereldwijde gespecialiseerde dienstverlening. Merchant Banking richt zich voornamelijk op middelgrote en internationale ondernemingen, alsook op banken en institutionele beleggers. De strategie van Merchant Banking is gebaseerd op drie pijlers. De eerste pijler is haar verankering in de Benelux. In de thuismarkt wil zij haar klantenrelaties versterken èn verdiepen door een geïntegreerde klantenbediening. De tweede pijler berust op de competentiecentra, waar specialisten uit verschillende activiteitsgebieden zijn samengebracht. Dit leidt tot een breder aanbod van financiële maatproducten met hoge toegevoegde waarde. De derde pijler draagt zorg voor een optimale en kostenefficiënte operationele structuur. Belangrijkste ontwikkelingen in 2002 Fortis heeft in het vierde kwartaal van 2002 besloten de organisatiestructuur van Merchant Banking vanaf 1 januari 2003 te wijzigen. De activiteiten voor grote, wereldwijd opererende ondernemingen (corporates), die voorheen tot Network Banking behoorden, maken nu deel uit van Merchant Banking. Daartegenover staat dat de activiteit Information Banking, voorheen onderdeel van Merchant Banking, nu de business Private Banking en Asset Management versterkt. Door deze wijziging zal Merchant Banking haar pakket producten en diensten verder uitbreiden en haar klantenrelaties versterken. Met datzelfde doel heeft Merchant Banking in 2002 een aantal projecten opgestart in de Benelux. Verkoopteams die over de grenzen van landen en activiteitsgebieden heen zijn georganiseerd, bewerken specifieke marktsectoren. Daaruit verwerven zij kennis die hen in staat stelt om op maat uitgewerkte financieringsvoorstellen aan te bieden. Daarnaast krijgen ook institutionele klanten meer gerichte maatwerkoplossingen aangeboden. De verkoopteams benaderen hun klanten pro-actief en maken daarbij gebruik van de nieuwste online managementinstrumenten, zowel voor uitwisseling en actualisering van klanteninformatie als voor het agendabeheer. Merchant Banking heeft een breed aanbod innovatieve producten en diensten ontwikkeld. Dit varieert van effectiseringen en kredietderivaten tot allerlei soorten afgeleide financiële producten. Verschillende activiteiten zijn gericht op risicovermindering voor klanten. Zo heeft Fortis Bank op de Europese effectiseringsmarkt een sterke reputatie opgebouwd in zowel het structureren als het onderschrijven en het verhandelen van asset backed securities. In 2002 realiseerde zij met succes tal van effectiseringsoperaties. Voorbeelden daarvan zijn de private vehikeltransactie ( conduit ) van McDonald s die wordt gefinancierd via de asset backed commercial paper -markt en de lange termijntransacties voor ASR Bank. Nadat Merchant Banking in voorgaande jaren reeds verschillende collateralized debt obligations (CDO s) had uitgebracht op basis van statische kredietportefeuilles, is in 2002 in samenwerking met 22 23

13 Merchant Banking Merchant Banking Fortis Investment Management voor de eerste maal een CDO gelanceerd met een dynamisch beheerde portefeuille. Deze portefeuille belegt in groeimarktobligaties. Merchant Banking werkt ook aan de kostenefficiëntie van haar operationele systemen. Zij is gestart met de stapsgewijze invoering van een Single Legal Booking Entity. Dit is een uniek ITplatform dat op termijn zal zorgen voor het verwerken van alle transacties met professionele tegenpartijen. Zo ontstaat een virtuele dealing room waarbij klanten een optimale dienstverlening behouden vanuit de lokale dealing rooms. De verkoopsteams blijven immers dichtbij hun klanten en de handelaren dichtbij de financiële markten. De ondersteunende diensten zoals backoffice, risicobeheer en financiële controle worden dan weer centraal aangestuurd. Voor Investment Bekroningen Beste bank voor internationale grondstoffenhandel (Trade Finance Magazine, Euromoney, april 2002) Deal van het Jaar 2002 voor de financiële montage van het windenergieproject Desert Sky in de Verenigde Staten (Project Finance Magazine, maart 2003) Beste adviseur voor de Aziatische markt voor export- en projectfinanciering (Project Finance Magazine, januari 2002) De Nederlandse tak van Cash Management (Fortis Bank) beschikt over een ISO 9002 certificaat Doelstelling Merchant Banking wil zich vanuit haar sterke grensoverschrijdende Benelux-positie, internationaal ontwikkelen in geselecteerde Europese en wereldwijde markten en activiteiten. Banking ten slotte is orderverwerking in real time en straight through processing (STP) gerealiseerd, wat rechtstreeks bijdraagt tot een verhoogde klantenservice. Global Markets De hoogtechnologische systemen die de afgelopen twee jaar zijn ingevoerd, komen de operationele efficiëntie ten goede. De internettoepassing Click n Deal, waarmee bedrijven en banken in real time valuta- en geldmarkttransacties uitvoeren, wordt steeds intensiever gebruikt. Fortis Bank biedt haar klanten ook de mogelijkheid om valutatransacties af te wikkelen via multi dealer portalen. Het grootste deel van de obligatiehandel met banken en institutionele klanten gebeurt eveneens online. De internationale trend van webbanking voor eenvoudige thesaurieen kapitaalmarkttransacties zet zich onverminderd voort. Fortis Bank draagt hier duidelijk en positief aan bij. Zij neemt daarnaast ook deel aan Continuous Linked Settlement, een systeem dat in het najaar van 2002 van start is gegaan en het betalingsrisico bij valutatransacties wil elimineren. Zodoende is een beter liquiditeitsbeheer mogelijk voor de deelnemende partijen. Fortis Bank heeft haar valuta- en geldmarktactiviteiten verder gediversifieerd. De transacties in exotische opties en niet-euromunten winnen aan belang. Verder heeft er een verschuiving plaatsgevonden van de traditionele geldmarkt naar secured producten, zoals repotransacties. Fortis Bank is op dit gebied een voorloper. Het beheer van de kredietgerelateerde investeringsportefeuille, die in soevereine- en bedrijfsobligaties en in geëffectiseerde leningen belegt, is grensoverschrijdend geoptimaliseerd. Vanuit hun lokale expertise beheren de competentiecentra in Brussel, Luxemburg en New York elk een deel van die portefeuille. Daarbij hebben ze één algemene strategische aanpak als uitgangspunt. Door een wijziging in de Amerikaanse wetgeving ontwikkelt Fortis naast haar verzekeringsactiviteiten nu ook bankactiviteiten in de Verenigde Staten. Hierdoor kan zij actief zijn op de interbancaire markt en de mogelijkheden voor goedkopere financiering benutten. Bovendien kan zij zich ook verder ontwikkelen in de wereldwijde handel in onder meer opties, deviezen en bepaalde derivaten. Fortis heeft haar aandelenresearch gereorganiseerd en toegespitst op kleine en middelgrote beursgenoteerde bedrijven in de Benelux, Frankrijk en Spanje. De research in Frankfurt en Milaan is onder druk van de ongunstige marktomstandigheden verspreid over de vier resterende centra voor aandelenanalyse in Brussel, Amsterdam, Parijs en Madrid. De aandelendesk in Londen is verplaatst naar Amsterdam en de handelsactiviteiten in afgeleide aandelenproducten zijn samengebracht in Brussel. Op het vlak van makelarij heeft Fortis een nieuwe dienstverlening opgestart. Effectenorders van klanten, die voorheen via andere partijen op de beurs werden gebracht, worden nu door Fortis zelf op diverse beurzen uitgevoerd. Samen met Information Banking wordt bovendien gewerkt aan geïntegreerde oplossingen voor de klant op het vlak van bewaarneming. Corporate & Investment Banking De business line Corporate & Investment Banking is georganiseerd rond een aantal bedrijfssectoren en specialismen en omvat ook de activiteiten van Corporate Finance & Capital Markets. Door de bundeling van verregaande kennis van bepaalde bedrijfstakken en nichemarkten biedt Fortis aan grote ondernemingen die wereldwijd opereren, maatwerk en gespecialiseerde diensten. In 2002 kreeg de grensoverschrijdende organisatie verder vorm. Het internationale netwerk strekt zich uit over het Europese vasteland (Benelux, Frankrijk, Spanje en Italië), het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten (Stamford, Dallas) en Azië (Singapore, Sjanghai, Sydney en Hongkong). Fortis positioneerde zich in een aantal verrichtingen voor Belgische ondernemingen tussen grote internationale marktspelers op het vlak van consortium- kredieten en acquisitiefinancieringen. Fortis behoort tot de marktleiders in een aantal sectoren zoals scheepsfinancieringen, windenergieprojecten en de internationale grondstoffenhandel. Zij is ook actief in het domein van fusies en acquisities, voert fairness opinions uit, begeleidt openbare biedingen tot aankoop en helpt bij private plaatsing of herplaatsing van aandelen. Fortis Bank trad in 2002 tevens op in een aantal corporate finance deals zoals die van Moeara Enim. Institutional Banking & Funds Deze activiteit neemt de commerciële relaties met banken en institutionele klanten als verzekeraars, asset managers en pensioenfondsen voor haar rekening. In samenwerking met andere businesses biedt zij gespecialiseerde financiële diensten aan. Global Private Equity Global Private Equity verschaft durfkapitaal, groeikapitaal en buy out kapitaal aan bedrijven in zowel traditionele als innovatieve sectoren, met het doel meerwaarden te realiseren. De investeringen gebeuren onder meer door entiteiten die volledig onderdeel zijn van Fortis Bank. Zo heeft Fortis in 2002 geïnvesteerd in enkele industriële bedrijven zoals Pinguin en Vanerum in België, Akzo Nobel Inks in Nederland en Svensson en Rodilla in Spanje. In de innovatieve sector neemt Fortis in belangrijke mate deel aan de oprichting van spin-off bedrijven van universiteiten. Investeringen gebeuren tevens via participaties in fondsen die worden beheerd door onafhankelijke managementteams, maar waarbij Fortis Bank synergie nastreeft zowel binnen de business line als met andere onderdelen van de bank. Voorbeeld hiervan is een investering in L-Capital dat gespecialiseerd is in opkomende merknamen. Ten slotte kunnen investeringen gebaseerd zijn op de fund of funds -benadering, waarvoor Fortis Bank reeds een eerste samenwerkingsakkoord heeft gesloten met het Zwitserse LGT Capital Partners. Om haar rentabiliteit te optimaliseren wil Global Private Equity haar portefeuille op een dynamische wijze analyseren en beheren. Aandeel van Merchant Banking in netto operationeel resultaat* (2002) 10,5% * vóór waardevermindering aandelenportefeuille Financiële prestaties in 2002 In het algemeen boekte Merchant Banking in 2002 goede resultaten, zeker gezien de moeilijke marktsituatie. Het netto operationeel resultaat vóór waardeverminderingen van de aandelenportefeuille bedroeg EUR 251 miljoen. In vergelijking met het buitengewone jaar 2001 was er een daling van 40%. Het aantal FTE's daalde met 3% tot eind Vooruitzichten Door de evolutie op de internationale financiële markten staat Merchant Banking voor een aantal uitdagingen. De prioriteiten voor 2003 zijn onder meer het versterken van de commerciële activiteiten door nog klantgerichter te werken. Daarnaast wordt het productenaanbod uitgebreid. Bovendien zullen de gestroomlijnde organisatiestructuur en efficiëntere processen leiden tot een verdere vermindering van kosten

14 Private Banking, Asset Management & Information Banking Private Banking, Asset Management & Information Banking Strategie De drie activiteiten Private Banking, Asset Management & Information Banking vormen belangrijke pijlers onder de vermogensopbouwstrategie van Fortis. De private banking-activiteiten van Fortis worden internationaal gevoerd onder de naam MeesPierson, de Private Bankers van Fortis. Vanuit haar leidende positie op de thuismarkt, wil MeesPierson haar marktpositie in geselecteerde markten buiten de Benelux vergroten. Door gebruik te maken van het internationale Fortis-netwerk en door gerichte acquisities wil ze haar portefeuille vermogende particulieren uitbreiden. De verdere diversificatie van op maat gesneden financiële- en trustactiviteiten kan eveneens bijdragen aan de groei. Tegelijkertijd spant MeesPierson zich tot het uiterste in om de operationele prestaties en de efficiëntie te verbeteren. Fortis Investment Management is de autonome asset manager van Fortis met Europa als uitvalsbasis en wereldwijd actief met vestigingen in de Verenigde Staten en Azië. De activiteiten van Fortis Investment Management zijn gediversifieerd, gaande van institutioneel portefeuillebeheer tot ontwikkeling, distributie en beheer van beleggingsfondsen. Fortis Investment Management wil vernieuwende en hoogwaardige beleggingsoplossingen verschaffen en ondersteuning bieden aan haar retail- en institutionele klanten. Information Banking levert in vier gebieden geïntegreerde diensten aan professionele beleggers die wereldwijd actief zijn in de financiële markten, zoals institutionele beleggers, pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen, vermogensbeheerders, beheerders van hedge funds, banken, marktmakers en beursmakelaars. Als algemeen bewaarnemer verwerkt en beheert Information Banking internationale effectentransacties en -portefeuilles. Daarnaast zorgt zij voor financierings- en clearingdiensten voor institutionele klanten, (alternatieve) beleggingsfondsen en effectenhuizen. De derde activiteit is het lenen op basis van effecten. Ten slotte is Information Banking ook actief in de administratieve diensten voor offshore beleggingsfondsen. Belangrijkste ontwikkelingen in 2002 Private Banking De acquisitie van Intertrust Group midden 2002 versterkt de trustactiviteiten van MeesPierson. Intertrust is binnen haar marktsegment een toonaangevende partij. Zij leverde een breed scala aan trustdiensten, bedrijfsbeheer, verslaglegging, cash management en treasurydiensten aan een gevarieerd klantenbestand. Dat bestaat vooral uit vermogende particulieren, familiebedrijven, professionele tussenpersonen en multinationale ondernemingen. De nieuwe combinatie die MeesPierson Intertrust wordt genoemd, telt 850 medewerkers in 16 landen. Aangezien de activiteiten complementair zijn qua locatie en klantenportefeuille, beschikken de ruim klanten nu over een breed assortiment geavanceerde producten, diensten met hoge toegevoegde waarde en een volledige dienstverlening op het gebied van private banking

15 Private Banking, Asset Management & Information Banking Private Banking, Asset Management & Information Banking Aandeel van Private Banking en Asset Management in netto operationeel resultaat* (2002) Private Banking 4% Asset Management 2% * vóór waardevermindering aandelenportefeuille Doelstelling Fortis wil haar sterke positie op het gebied van private banking en trust, asset management en gespecialiseerde beleggingsdiensten nog verder uitbouwen. Voor vermogende particulieren wil zij zich ontplooien tot een internationale private bank met een geïntegreerde en op competenties gebaseerde dienstverlening. Zij wil op middellange termijn uitgroeien tot een vooraanstaande asset manager van Europees formaat. Op de nichemarkten waar Information Banking opereert, wil zij een innovatieve en belangrijke dienstverlener zijn. Om haar inkomsten minder conjunctuurgevoelig te maken, heeft MeesPierson haar dienstverlening in domeinen als Private Fund Management, Real Estate en Private Insurance uitgebreid. Het concept van Private Insurance is gebaseerd op een intense samenwerking met een klein aantal verzekeringsmaatschappijen die tot de absolute top in hun marktsegment behoren. MeesPierson kan zodoende gespecialiseerde verzekeringsproducten leveren afgestemd op de behoeften van de klanten. In België bijvoorbeeld worden levensverzekeringen en verzekeringen op het vlak van successieplanning aangeboden. In Nederland daarentegen is door de wijzigingen in de wetgeving de focus verlegd naar overlijdensrisicoverzekeringen en niet-levensverzekeringen. Vanuit Luxemburg worden via Fortis Luxembourg Vie unit linked-producten aangeboden in een groot aantal Europese landen, met focus op de Benelux, Duitsland en Frankrijk. Hoewel de daling op de aandelenmarkten in 2002 een impact had op de inkomsten van MeesPierson, slaagde zij erin haar winst te verhogen. Een aantal strategische initiatieven zoals de reorganisatie van managementstructuren in functie van specifieke competenties bevordert de snelle implementatie van grensoverschrijdende strategieën en kostenbesparingen. Verder levert de introductie van financiële diensten met hoge toegevoegde waarde, waaronder specifieke renteproducten en trustactiviteiten, een vrij stabiele inkomstenbasis. De niet-conjunctuurgevoelige inkomsten maken nu al bijna een derde van het totale inkomen uit. Asset Management Fortis Investment Management heeft ook in 2002 sterk geïnvesteerd in mensen, onderzoek en technologie. Haar topkader is versterkt en de verantwoordelijkheden zijn binnen deze geïntegreerde onderneming geherdefinieerd. De optimalisering van het productenscala en de versterking van de kernactiviteiten door aanwerving van gespecialiseerd personeel hebben de klantenfocus verbeterd. Fortis Investment Management beschikt over een wereldwijd netwerk van 17 gespecialiseerde beleggingscentra die de kernproducten aanbieden. Elk centrum is verantwoordelijk voor de prestaties van zijn producten. Eén van de nieuwe beleggingscentra is Luxemburg. Sinds de overname van de dakfondsen en het institutionele activabeheer van Banque Générale du Luxembourg is Luxemburg het beleggingscentrum voor dakfondsen geworden. De andere beleggingscentra staan in voor onder meer Europese aandelen, Amerikaanse aandelen, groeimarktaandelen en -obligaties, converteerbare obligaties en vastgoed. Een gemeenschappelijk beleggingsproces voor alle beleggingscentra staat garant voor een consistente beleggingsaanpak. De commerciële activiteiten van Fortis Investment Management komen aan bod in twee afdelingen, Distribution Partners en Institutional. Distribution Partners verzorgt de verkoop van fondsen via twee distributiekanalen: Fortisentiteiten en derden. Institutional staat in voor de dienstverlening aan klanten als grote bedrijven, pensioenfondsen en overheden. Distribution Partners boekte in 2002 een flinke vooruitgang in de geografische uitbreiding van haar fondsendistributie. Zij opende nieuwe kantoren in Wenen en Frankfurt, en begin 2003 in Milaan. Ook werden distributieovereenkomsten afgesloten met derden in Zwitserland en Spanje. Institutional concentreerde zich op nieuwe bedrijfsontwikkelingen, maar investeerde ook in een klantenservice van hoge kwaliteit om bestaande klantenrelaties te optimaliseren en nieuwe klanten aan te trekken. Daarbij maakt ze gebruik van een nieuw informatiesysteem voor Customer Relationship Management. Fortis Investment Management bereikte in november 2002 een mijlpaal op de Chinese markt. Zij kreeg van de China Securities Regulatory Commission een licentie voor de oprichting van een joint venture met Haitong Securities. Deze samenwerking met een van de oudste en grootste beurshuizen in China creëert hoge verwachtingen omdat asset management hier nog onontgonnen terrein is. Information Banking Information Banking wil inspelen op de groeiende behoefte aan vergelijkende analyses en informatie over mandaten en rendementen van portefeuilles. Daarom heeft zij de joint venture Fortis SAMS Analytical Services opgericht die institutionele beleggers uitgebreide beleggingsanalyses en opvolgingssystemen biedt. Information Banking heeft haar systemen zodanig ontwikkeld dat zij optimaal de mogelijkheden benut van de nieuwe clearingomgeving van Euronext. Fortis Bank kan hierdoor haar transacties in real time verwerken, regelen en vereffenen. Samen met nog betere verwerkingsprocessen heeft Information Banking belangrijke stappen gezet in straight through processing. De activiteit (be)leningen op effecten verliep in 2002 erg voorspoedig. Fortis heeft een record aantal exclusieve programma s afgesloten met institutionele beleggers. Bovendien kon het voor de activiteiten vanuit Londen bogen op een succesvol eerste jaar. Met de clearing van meer dan 300 miljoen derivatencontracten in 2002 nam het marktaandeel van Fortis in de clearingactiviteiten toe. Fortis heeft ook haar lidmaatschap voor clearing uitgebreid tot Euronext Parijs en de Italiaanse markt. Prime Fund Solutions is opgericht voor de dienstverlening aan de snel groeiende offshore fondsenindustrie. Zij staat in voor fondsenadministratie, verwerking van transacties, bewaarneming, hefboomfinancieringen en bankdiensten. Ten slotte heeft Information Banking haar online dienstverlening verder uitgebreid. Institutionele beleggers en fondsenbeheerders hebben nu rechtstreeks toegang tot een ruime databank met analyses, effectenstaten en fondseninformatie. Voor klanten beheerd vermogen naar type belegging (2002) Aandelen 34% Vastrentende waarden 66% Spreiding van het voor klanten beheerde vermogen (2002) Private Banking 34% Asset Management 50% Andere 16% 28 29

16 Private Banking, Asset Management & Information Banking Verzekeringsbedrijf Nederland Financiële prestaties in 2002 Het netto operationeel resultaat vóór waardeverminderingen van de aandelenportefeuille van Private Banking groeide in 2002 tot EUR 97 miljoen (+14%), ondanks de sterke conjuncturele neergang en de neerwaartse tendens op de internationale aandelenmarkten. Deze ontwikkeling is voornamelijk te danken aan verdere aanzienlijke kostenbesparingen en aan strategische initiatieven om de inkomsten te verhogen. Zonder rekening te houden met de overname van Intertrust Bekroningen Fortis Investment Management behoort tot de 10 beste fondsenbrokers in de Benelux (Extel Survey - Thomson Financial, juni 2002) Fortis Investment Management behoort tot de 20 meest bekende fondsenverdelers in Europa (Sector Analysis, mei 2002) Fortis Investment Management: Global Investment Performance Standards (GIPS)- certificaat met de hoogste en meest universele ethische normen voor de berekening en voorstelling van beleggingsperformance (PricewaterhouseCoopers, december 2002) Information Banking: Beste dienstverlener voor offshore fondsen (GSCS Benchmarks, november 2002) Information Banking: Beste algemeen netwerk voor sub-custody (GSCS Benchmarks, november 2002) daalde het aantal FTE's met 115; door de overname steeg het aantal FTE's van naar Door de dalende aandelenkoersen kwam de waarde van het voor private beleggers beheerde vermogen onder druk te staan. Deze daalde met 15% tot EUR 50,7 miljard eind Het netto operationeel resultaat van Fortis Investment Management steeg in 2002 tot EUR 49 miljoen (+9%). Tegelijk werden de kosten onder controle gehouden. Aan het einde van het jaar had de onderneming 639 medewerkers in dienst, tegen 688 eind 2001 (-7%). Het beheerde vermogen daalde van EUR 79,4 miljard eind 2001 naar EUR 72,8 miljard. Deze daling van 8% is volledig toe te schrijven aan de marktontwikkelingen. Vooruitzichten Private banking-klanten wensen een nog meer aangepaste en uitgebreide dienstverlening. Daarom evolueert het vermogensbeheer in de richting van financiële totaaloplossingen of -pakketten. Dit varieert van het totale beheer van activa en passiva voor particulieren en ondernemingen tot financieel management ten behoeve van de gehele familie. Het productaanbod zal daarom worden verruimd met onder meer vastgoed-, rente- en structureringsproducten. Tegelijkertijd zal de centralisering van ondersteunende functies, zoals effectenbehandeling en informatiesystemen, de kostenefficiëntie en de kwaliteit van geleverde diensten verbeteren. Fortis Investment Management wil haar klantenfocus verder blijven versterken. Daarom concentreert zij zich op innovatieve en kwalitatief hoogstaande producten zoals Collateralised Debt Obligations. Een andere prioriteit is de uitbreiding van het klantenbestand, vooral via de institutionele aanwezigheid in de Verenigde Staten. De Europese landen buiten de Benelux bieden ruime groeimogelijkheden voor vermogensopbouw. Onder meer in Frankrijk, Duitsland en Italië zullen pensioenfondsen en beleggingsmaatschappijen worden opgericht. Ook de activiteiten van prime brokerage en hedge funds zullen zich verder ontwikkelen. Als gevolg daarvan zullen er veel kansen ontstaan voor een geïntegreerde dienstverlener als Information Banking die in alle belangrijke markten aanwezig is. Belangrijkste ontwikkelingen in 2002 De distributiestrategie van Fortis ASR is succesvol. Dat blijkt onder meer uit het feit dat zij er in 2002 opnieuw in is geslaagd haar marktaandeel te vergroten. Ook kwalitatief onderscheidt Fortis ASR zich in positieve zin. Zij is door het intermediair opnieuw uitstekend beoordeeld. In diverse performancemetingen scoren zowel de kleinere als de Strategie Fortis ASR, dat alle verzekeraars van Fortis in Nederland omvat, is met een marktaandeel van 12% de op één na grootste verzekeraar op de zeer concurrerende Nederlandse markt. Zij bewerkt de markt via verschillende merken. Distributie naar de consument geschiedt via zelfstandige, onafhankelijke tussenpersonen die bemiddelen in de verkoop van verzekeringen en aanverwante financiële producten. De maatschappijen van Fortis ASR werken daartoe samen met ruim advieskantoren die in aard, omvang en marktbewerking sterk variëren. Fortis ASR wil haar marktpositie versterken vanuit de vertrouwensrelatie die haar maatschappijen elk op basis van hun specifieke kracht met de tussenpersonen hebben. De aanpak wordt gekenmerkt door een breed productengamma, goede service, aantrekkelijke samenwerkingsvoorwaarden en goede persoonlijke contacten. Meer samenwerking en synergie tussen de verschillende groepsmaatschappijen dragen bij aan kwaliteits- en efficiëntieverbetering en kostenbesparing. Met name op het terrein van ICT kunnen aanzienlijke voordelen worden behaald door de convergentie van toepassingen en infrastructuur. Synergievoordelen binnen Fortis kunnen daarenboven worden behaald door de uitwisseling van best practices met onder meer Fortis AG in België en het zoeken naar synergiemogelijkheden met Fortis Bank in Nederland. grotere merken van Fortis ASR hoog. Criteria van de metingen zijn onder andere betrouwbaarheid en loyaliteit naar het intermediair, kennisniveau van de binnendienst, nauwkeurigheid van de opmaak van polissen, responstijd en telefonische bereikbaarheid. Om de communicatie met de tussenpersonen te verbeteren, ook op het vlak van het transactieproces, investeert Fortis ASR fors in ketenintegratie. Door het intermediair via internettechnieken en geautomatiseerde koppelingen rechtstreeks toegang te geven tot de backoffices van verzekeraars kan de efficiëntie en kwaliteit van de administratieve verwerking in de keten aanmerkelijk worden verbeterd. Dit biedt voordelen voor zowel verzekeraars, het intermediair als de eindconsument. Fortis ASR vervult ten aanzien van ketenintegratie een voortrekkersrol in de Nederlandse markt en zet zich actief in voor het creëren van marktstandaarden

17 Verzekeringsbedrijf Nederland Verzekeringsbedrijf Nederland Doelstelling Fortis ASR wil in Nederland haar sterke marktpositie in schade- en levensverzekeringen, hypothecaire kredietverlening en eenvoudige bankproducten via tussenpersonen verder uitbouwen. Om de kwaliteit en de efficiëntie te verbeteren en kostenvermindering te bewerkstelligen, wordt ook gestreefd naar een versterking van de synergie binnen Fortis ASR en met de andere Fortis-businesses. De wetswijzigingen met betrekking tot de fiscale begunstiging van levensverzekeringen hadden opnieuw een grote impact op levensverzekeraars. Marktbreed had dit niet alleen een negatieve invloed op de nieuwe productie, maar ook op de bestaande portefeuilles als gevolg van premievrijmaking en afkoop. Dit noopte bovendien tot ingrijpende administratieve aanpassingen. Om adequaat in te spelen op de nieuwe situatie zijn binnen Fortis ASR nieuwe producten en concepten geïntroduceerd, bijvoorbeeld op het vlak van financiële planning. Daarbij is het intermediair ondersteund met voorlichting en opleiding. In het kader van het streven naar synergie zijn binnen Fortis ASR verdere stappen gezet. Om de band met Fortis beter zichtbaar te maken is de naam van de verzekeringsgroep ASR (AMEV Stad Rotterdam) gewijzigd in Fortis ASR en wordt voortaan het Fortis-logo gebruikt. Ook de maatschappijen brengen voortaan de band met Fortis in hun identiteit tot uiting. De efficiëntie en kwaliteit van stafafdelingen is versterkt door decentrale stafafdelingen samen te voegen. De financiële rapporteringsstructuren zijn meer in lijn met de aanpak van Fortis gebracht. De samenvoeging van de beide organisaties van loondienstagenten, de Verzekerings Unie en de AMEV Consulenten Organisatie, is in gang gezet. De samenwerking op herverzekeringsgebied is geïntensiveerd. De ICT-infrastructuur is verder geharmoniseerd en de twee oorspronkelijke ICT-organisaties zijn geïntegreerd. Tevens is het aantal computercentra teruggebracht. Op sociaal vlak heeft Fortis ASR in 2002 met de vakbonden en met de ondernemingsraad een akkoord bereikt over de harmonisering van de arbeidsvoorwaarden op een kostenneutrale basis. Financiële prestaties in 2002 Fortis ASR behaalde in 2002 in het licht van de marktomstandigheden goede operationele resultaten. Het netto operationeel resultaat, vóór gerealiseerde meerwaarden en waardeverminderingen van de aandelenportefeuille, bedroeg EUR 254 miljoen (-2%). Het netto operationeel resultaat na gerealiseerde meerwaarden, maar vóór waardeverminderingen van de aandelenportefeuille van Fortis ASR daalde met EUR 158 miljoen tot EUR 314 miljoen ten opzichte van 2001, als gevolg van aanzienlijk lagere gerealiseerde meerwaarden (EUR 153 miljoen lager). Het aantal FTE s bedroeg aan het einde van het jaar 5.187, tegenover FTE s het jaar ervoor. Het bruto premie-inkomen Leven bedroeg EUR miljoen, 10% minder dan in Deze daling is met name toe te schrijven aan de eenmalige pensioenoverdracht van Fortis Bank in 2001 van EUR 349 miljoen. Zonder deze pensioenoverdracht zou het bruto Aandeel van Verzekeringsbedrijf Nederland in netto operationeel resultaat* (2002) 13% * vóór waardevermindering aandelenportefeuille Marktaandeel van Fortis ASR in de Nederlandse verzekeringsmarkt (2001) ING 16,8% Fortis ASR 12,5% Aegon 9,7% Delta Lloyd/ABN Amro 9,6% Achmea 9,6% Rabobank 8,1% SNS Reaal 3,6% Bron: Assurantie Magazine, 13 december

18 Verzekeringsbedrijf Nederland Verzekeringsbedrijf België en Internationaal Bruto premie-inkomen in Nederland (in miljoenen EUR) Niet-leven Leven premie-inkomen Leven gelijk gebleven zijn, zelfs ondanks de invoering van het nieuwe belastingstelsel 2001 en de bestaande onzekerheid over nieuwe wetgeving voor verzekeringsproducten. In Niet-leven steeg het bruto premieinkomen met 9% tot EUR miljoen. Bij Ongevallen en Ziekte bedroeg de toename zelfs 13% tot EUR 893 miljoen. De voor Fortis ASR belangrijke hypotheekactiviteiten kenden opnieuw een stevige groei. De productie nam in 2002 toe met 16% tot EUR 8,2 miljard. Er vond een verschuiving plaats van beleggingsgerelateerde hypotheken naar meer traditionele hypotheekvormen. Het effectiseringsprogramma van ASR Bank, dat samen met Fortis Bank succesvol is voortgezet, maakt lagere financieringskosten mogelijk. Vooruitzichten De politieke situatie in Nederland heeft in 2002 veel dynamiek in de verzekeringsmarkt teweeggebracht. Recente politiek-maatschappelijke ontwikkelingen leiden opnieuw tot voorgenomen veranderingen in wetgeving. De nieuwe politieke verhoudingen sinds de verkiezingen van begin 2003 kunnen impact hebben op onder meer de fiscale behandeling van levensverzekeringen, spaarloonregelingen, het zorgstelsel en de sociale verzekeringswetgeving. Bovendien zullen de aangekondigde wijzigingen in het toezichtregime voor verzekeraars, banken en intermediair een grote invloed hebben. Fortis ASR ziet evenwel voldoende groeikansen, zowel op de kortere als op de langere termijn. Onzekerheid over de verzorging op latere leeftijd doet de vraag naar (aanvullende) pensioenverzekeringen toenemen. Uit onderzoek is gebleken dat de pensioenopbouw van bijna 80% van de Nederlandse bevolking niet aan de algemeen aanvaarde norm van 70% van het laatstverdiende inkomen voldoet. Mogelijke verdergaande privatisering van de WAO ( Wet op de Arbeidsongeschiktheid ) kan de behoefte aan arbeidsongeschiktheidsverzekeringen stimuleren. Groeiende maatschappelijke onvrede over de knelpunten in de gezondheidszorg zal tot beleidswijzigingen moeten leiden met mogelijkerwijs nieuwe perspectieven. Verder blijft ook de markt van hypotheken aantrekkelijk. Bovendien is de interesse van tussenpersonen voor de markt van schadeverzekeringen sterk toegenomen. Het toenemende belang van advies biedt het intermediair uitstekende mogelijkheden. Fortis ASR zal hen met geïntegreerde adviesdiensten hierin ondersteunen

19 Verzekeringsbedrijf België en Internationaal Verzekeringsbedrijf België en Internationaal Doelstelling Fortis AG wil de leidende intermediairverzekeraar zijn in België op het gebied van Leven èn Niet-leven, voor zowel particulieren als kleine en middelgrote ondernemingen. Bovendien wil ze bij de grote ondernemingen ook haar leiderschap in employee benefits en via Fortis Corporate Insurance, in overige schadeverzekeringen handhaven. Internationaal wil het verzekeringsbedrijf van Fortis in selectieve markten buiten België, Nederland en de Verenigde Staten een sterke lokale marktpositie uitbouwen. Strategie Voor het aanbieden in België van haar complete pakket verzekeringen aan zowel particulieren als kleine en middelgrote ondernemingen, is Fortis AG exclusief gericht op haar netwerk van zo n onafhankelijke tussenpersonen. Haar strategie beoogt versterking van de marktpositie, optimale ondersteuning van de tussenpersonen en kostenbeheersing. Om groei mogelijk te maken, wil Fortis AG het aantal actieve tussenpersonen verhogen, intensiever met hen samenwerken èn het productenaanbod in sparen en beleggen verruimen. Het toenemende gebruik van internettoepassingen en het gericht afstemmen van de dienstverlening op de tussenpersonen komen de interne productiviteit ten goede. Tegelijkertijd leiden de automatisering van processen, de vereenvoudiging van procedures en de innovatie in het producten- en dienstenaanbod tot kostenbesparingen. In de markt van de grote ondernemingen opteert Fortis AG voor een meer gediversifieerde distributiestrategie en een hoge kwaliteitsservice, eerder dan voor prijsconcurrentie. Het gericht benaderen van klanten laat Fortis Employee Benefits toe beter in te spelen op de specifieke behoeften van elke onderneming. De leidende positie van Fortis Corporate Insurance in de Benelux biedt (middel)grote ondernemingen toegang tot een breed scala van industriële verzekeringen en expertise. Internationaal worden acquisities in selectieve markten alleen overwogen als ze passen binnen de bedrijfsstrategie. Het moet dus vooral gaan om het verwerven of behouden van marktleiderschap in vermogensopbouw en om het benutten van specifieke expertise in bankverzekeren. In Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Luxemburg wil Fortis haar bestaande activiteiten verder ontwikkelen. In Azië zoekt Fortis naar partnerships met sterke lokale partners die over een breed distributienetwerk en over bovengemiddelde groei- en rendementsperspectieven beschikken. Belangrijkste ontwikkelingen in 2002 Verzekeringsbedrijf België Fortis AG speelt met haar ruime aanbod in Leven in op snel veranderende behoeften. In de huidige financiële omgeving profileren de tussenpersonen zich steeds meer als onafhankelijke financiële adviseurs. Daarom heeft Fortis AG onder meer het concept Modulife gelanceerd. Dit is een flexibel pensioenplan met een sterke administratieve vereenvoudiging, aangepast aan de specifieke behoeften van bedrijfsleiders en kleine ondernemingen. Voor beleggingsproducten is vooral ingespeeld op de toenemende vraag naar producten met meer zekerheid. Een geïntegreerd online verwerkingsproces zorgt hierbij voor een verdere kostenbeheersing. Bij Niet-leven legt Fortis AG meer de klemtoon op innovatie en dienstverlening op niveau, dan op prijsconcurrentie. Na de succesvolle introductie in 1999 van Modulis, een verzekeringsconcept op maat voor kleine- en middelgrote ondernemingen, heeft Fortis AG in september 2002 het modu- laire multiproductenconcept Familis voor particulieren gelanceerd. Met Familis kan de klant diverse schadeverzekeringen in één pakket onderbrengen. Daardoor krijgt hij een duidelijk, steeds geactualiseerd, overzicht van zijn verzekeringen. Bovendien biedt dit product budgetbescherming voor het gezin. Het Familis-concept kan alleen gecreëerd en beheerd worden door de tussenpersonen via een online transactiesysteem. Voor bedrijven is Fortis AG de grootste verstrekker van employee benefits op de Belgische markt. Fortis AG heeft in 2002 een interactief en flexibel groepsverzekeringsconcept uitgewerkt dat tegemoet komt aan de eisen van de moderne arbeidsmarkt. Werkgevers en werknemers kunnen op elk moment hun groepsverzekering raadplegen en hun plan online beheren. Dit gebeurt via Fortis-e-Benefits, een even vernieuwend als gebruiksvriendelijk, online informaticaplatform. Fortis Real Estate, de vastgoeddivisie van Fortis AG, beheert een portefeuille van EUR 4,7 miljard. In juli 2002 heeft zij Bernheim Comofi gekocht. Vooral dankzij de inbreng van Interparking, met 263 parkeergarages in 7 landen en 79 steden, betekent deze investering een uitstekende uitbreiding van markten en activiteiten. Bovendien bevestigt en versterkt Fortis Real Estate in België hiermee haar positie als leider in het asset management van onroerend goed en beschikt zij over interessante perspectieven om financiële onroerend goed producten voor het grote publiek te ontwikkelen. Verzekeringsbedrijf Internationaal Fortis Insurance International, de nieuwe naam voor het vroegere Fortis International, groepeert alle verzekeringsactiviteiten buiten België, Nederland en de Verenigde Staten. Zij is actief in Spanje (CaiFor en Seguros BILBAO), het Verenigd Koninkrijk (Fortis Insurance Ltd.), Luxemburg (Fortis Luxembourg Assurances) en Frankrijk (Fortis Assurances). In Azië is Fortis joint ventures aangegaan in China (Taiping Life) en in Maleisië (Mayban-Fortis). In Spanje is Fortis actief via CaiFor, een 50% joint venture met Spanjes grootste spaarbank la Caixa. CaiFor overkoepelt het levensverzekeringsbedrijf VidaCaixa en de niet-levensverzekeraar SegurCaixa, die beide hun producten en diensten aanbieden via de ruim kantoren van la Caixa. VidaCaixa is in 2002 opnieuw de grootste Spaanse levensverzekeraar en beheerder van pensioenplannen. SegurCaixa, dat vooral combinatiepakketten voor woningverzekeringen aanbiedt, heeft alweer een forse groei gekend. Zij telt momenteel bijna klanten. Behalve via CaiFor is Fortis in Spanje ook aanwezig via Seguros BILBAO, een middelgrote gemengde verzekeraar die met exclusieve tussenpersonen werkt. Aandeel van Verzekeringen België en Internationaal in netto operationeel resultaat* (2002) Verzekeringen België 9,5% Verzekeringen Internationaal 3% * vóór waardevermindering aandelenportefeuille Bekroningen Fortis AG: Gouden Regel als erkenning voor een Belgisch verzekeringsbedrijf wiens initiatieven en standpunten het best aansluiten bij de belangen van de tussenpersonen (Federatie van Verzekerings- en Financiële Tussenpersonen) Fortis AG: 2002 Verzekeringstrofee in de categorie Leven-producten verbonden met een fonds van gemiddeld risico Fortis Insurance Ltd. (UK): Motor Insurer of the Year (Insurance Times Industry) 36 37

20 Verzekeringsbedrijf België en Internationaal Verzekeringsbedrijf België en Internationaal Bruto premie-inkomen in België (in miljoenen EUR) Niet-leven Leven De integratie van de in 2001 overgenomen portefeuille van het Zwitserse Bâloise verloopt voorspoedig. Seguros BILBAO wil de efficiëntie nog verhogen door haar distributie-aanpak verder te versterken. In het Verenigd Koninkrijk verkoopt Fortis Insurance Ltd. schadeverzekeringen via tussenpersonen aan zowel particulieren als kleine en middelgrote bedrijven. Zij combineert een buitengewone efficiëntie met concurrerende prijzen en uitstekende dienstverlening. Fortis Insurance Ltd. is met 1,2 miljoen auto s de grootste autoverzekeraar binnen Fortis. Fortis Insurance Ltd. wil haar succesvolle bedrijfsmodel voor autoverzekeringen uitbreiden naar haar andere verzekeringsproducten. In Luxemburg hebben de levensverzekeringsmaatschappijen CGA Vie, GeneraLife en Fortis Luxembourg Vie in juni hun krachten gebundeld tot een pan-europese levensverzekeraar onder de naam Fortis Luxembourg Vie. Op de Luxemburgse markt is zij actief via een netwerk van exclusieve tussenpersonen en via de bankkantoren van Banque Générale du Luxembourg. In andere Europese landen maakt zij onder meer gebruik van onafhankelijke financiële tussenpersonen. Fortis Luxemburg biedt in het Groothertogdom ook schadeverzekeringen (met uitzondering van motorvoertuigen) aan en dit vooral via agenten. In Frankrijk heeft Fortis haar verzekeringsdochter geherkapitaliseerd met EUR 165 miljoen nadat de verkoop aan de Zwitserse verzekeringsgroep Swiss Life uiteindelijk niet werd goedgekeurd door de Franse autoriteiten. In Azië ontwikkelt Fortis het bankverzekeringsconcept met het oog op de lange termijnontwikkeling van deze regio. In China heeft zij in 2001 een minderheidsbelang verworven van 24,9% in de levensverzekeringsmaatschappij Taiping Life, die over een landelijke verzekeringslicentie beschikt. In 2002 waren reeds vier regionale kantoren operationeel. Tevens zijn er succesvolle bankverzekeringsakkoorden gesloten met vier Chinese grootbanken. In Maleisië ontwikkelt de joint venture met Maybank, de grootste financiële dienstverlener van het land, producten van Leven en Niet-leven die voornamelijk via haar kantorennetwerk worden verkocht. Financiële prestaties in 2002 Fortis AG boekte een netto operationeel resultaat vóór gerealiseerde meerwaarden en waardeverminderingen van de aandelenportefeuille van EUR 206 miljoen, tegenover EUR 205 miljoen in 2001 (+1%). Het netto operationeel resultaat na gerealiseerde meerwaarden, maar vóór waardeverminderingen van de aandelenportefeuille van Fortis AG, bedroeg EUR 231 miljoen (-9%). De gerealiseerde meerwaarden kwamen EUR 23 miljoen lager uit dan in Zonder rekening te houden met de acquisitie van Bernheim Comofi zou het aantal FTE s van Fortis AG zijn afgenomen met 73 (-2%). Het bruto premie-inkomen Leven is gestegen met 2% tot EUR miljoen. Tegenover lagere premies uit beleggingsgerelateerde levensverzekeringen stonden hogere premies uit traditionele individuele levensverzekeringen en groepsverzekeringen. In Niet-leven steeg het bruto premie-inkomen met 8% tot EUR 849 miljoen. In alle branches nam het bruto premie-inkomen toe, vooral in Ongevallen en Ziekte en vooral dankzij premieverhogingen. Fortis Corporate Insurance (FCI) is een van de belangrijkste schadeverzekeraars voor middelgrote en grote bedrijven in de Benelux. De markt voor industriële verzekeringen kende in 2002 een verdere verkrapping van de beschikbare capaciteit. Dit leidde tot een verdere stijging van het premieniveau in deze markt. FCI profiteerde van deze ontwikkelingen en liet een groei in brutopremies zien van ruim 35% tot meer dan EUR 450 miljoen. In brand- en maritieme verzekeringen werd een premiegroei van 69% respectievelijk 66% gerealiseerd. De volgehouden inspanning op het vlak van sanering van de portefeuille en de ontwikkeling van een selectief onderschrijvingsbeleid wierpen ook in 2002 hun vruchten af. Het netto operationeel resultaat voor waardeverschillen steeg in 2002 tot EUR 11 miljoen, tegenover EUR 7 miljoen in Fortis Insurance International behaalde een netto operationeel resultaat vóór gerealiseerde meerwaarden en waardeverminderingen van de aandelenportefeuille van EUR 66 miljoen, een daling van 27% ten opzichte van Een deel hiervan is toe te schrijven aan de verkoop van Fortis Australië in 2001 en aan het netto operationeel verlies van Fortis Assurances in Frankrijk. Het aantal FTE's bedraagt 3.162, in vergelijking met FTE's in Fortis Insurance Ltd. in het Verenigd Koninkrijk presteert aanhoudend goed en ook in Spanje presteren de verzekeringsdochters van Fortis naar verwachting. De activiteiten in Azië zijn veelbelovend. De activiteiten van Mayban- Fortis leverden een positieve bijdrage aan het resultaat. Ook het bruto premie inkomen van Taiping Life in China bedroeg sinds de start van de activiteiten, begin 2002, EUR 219 miljoen. Vooruitzichten De nieuwe Wet op de Aanvullende Pensioenen zal de mogelijkheden tot pensioenopbouw in België uitbreiden. Naast de bestaande ondernemingsplannen kunnen ook sociale en sectorpensioenplannen worden ontwikkeld. Bovendien zal deze wet de administratieve verwerking van bestaande groepsverzekeringen complexer maken. Dankzij haar schaalgrootte en expertise zal Fortis AG hierop efficiënt kunnen inspelen. Ook zal Fortis Employee Benefits het geavanceerde IT-platform, dat in België is ontwikkeld, uitbreiden naar andere Europese landen waar Fortis actief is. Door de internettechnologie bij verschillende activiteiten intensiever te gebruiken, zal Fortis AG haar distributiekanaal nog kostenefficiënter en productiever maken. In de gezinsmarkt wil Fortis AG in 2003 haar marktaandeel verhogen dankzij het Familis-concept. Fortis Insurance Ltd. zal verder investeren in elektronische transactieprocessen, groei van haar marktaandeel en operationele efficiëntie. In Luxemburg zal Fortis de relatie met Banque Générale du Luxembourg verder uitdiepen en partnerships met vooraanstaande financiële tussenpersonen ontwikkelen met het oog op private insurance. Fortis heeft dit internationale bankverzekeringsconcept voor haar private banking klanten ontwikkeld. In een aantal Aziatische landen wil Fortis haar kennis en ervaring op het vlak van bankverzekeren gebruiken voor vermogensopbouw. Hun markten bieden immers goede toekomstperspectieven door de hoge spaarquote en de economische groei. Bruto premie-inkomen van Fortis Insurance International (in miljoenen EUR) Niet-leven Leven Succesvolle joint venture met Taiping Life Taiping Life is één van de zes levensverzekeraars in PR China met een landelijke licentie Fortis heeft nu een belang van 24,9% in Taiping Life, wat op termijn kan verhoogd worden naar 49% Bankverzekeringsakkoorden afgesloten met Industrial and Commercial Bank of China, Bank of China, Agricultural Bank of China en China Construction Bank, die allen, gemeten naar eigen vermogen, behoren tot de top 30 op wereldvlak Fortis wil met deze joint venture snel kritische massa bereiken 38 39