Activiteitenverslag Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen

Transcriptie

1 Activiteitenverslag 2011 Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen

2

3 MInister Mij uitspreken over de realisaties van het DG EPI in 2011 vind ik moeilijk aangezien ik mijn mandaat als Minister van Justitie pas in december van dat jaar heb opgenomen. Tijdens de afgelopen maanden heb ik mij echter kunnen verdiepen in de strafuitvoering en dus ook in de wereld van de gevangenissen. De gevangenissen vormen al jaren een belangrijke schakel in de strafuitvoeringsketen. Overbevolking en een gebrekkige infrastructuur zijn steeds terugkerende woorden. Ook de uitvoering van de straffen onder de drie jaar, vooral onder de vorm van elektronisch toezicht, is een zorgenkind. Om de problemen gericht aan te pakken zal het beleid dus moeten worden aangepast. Het aantal plaatsen in de Belgische gevangenissen en de kwaliteit van die plaatsen zijn vaak onvoldoende. We moeten dus verder werken aan de uitvoering van het Masterplan, waarvan de eerste realisaties stilaan zichtbaar worden. De contracten voor de vier nieuwe gevangenissen in Beveren, Dendermonde, Marche-en-Famenne en Leuze-en- Hainaut zijn ondertussen ondertekend. De andere dossiers, zoals het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Antwerpen, de gevangenis in Haren, de nieuwe gevangenis in Wilrijk en de inrichting in Achène, werden voorbereid. Bovendien ging de bouw van start van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent en van de gevangenis in Marche-en-Famenne. als op het vlak van de voorlopige hechtenis. Ik ben ervan overtuigd dat een betere werking van de diensten en een aanpassing van de wetgeving terzake van het elektronisch toezicht een succesverhaal kunnen maken in de strijd tegen de overbevolking en tegen de perceptie dat straffen onder de drie jaar niet worden uitgevoerd. Ook de situatie rond de voorlopige hechtenis zal verbeteren. Op veiligheidsvlak was 2011 helaas geen modeljaar. De gevangenisadministratie werd geconfronteerd met een golf van ontsnappingen die gepaard gingen met onaanvaardbaar geweld, waaronder gijzelingen. Deze incidenten tonen des te meer aan hoe ingewikkeld de veiligheidsproblematiek binnen de gevangenissen is. Maar ik weet dat het DG EPI hier dagelijks mee bezig is en alle mogelijke inspanningen levert om de situatie te verbeteren. De verhoging van het aantal gsm-sweepings, de veiligheidsaudits in een twintigtal gevangenissen, de start van de opleidingen van de interventieteams en de levering van het nodige interventiemateriaal zijn voorbeelden van initiatieven die op termijn de veiligheid in de gevangenissen zullen verbeteren. Ik wil het DG EPI bedanken voor al haar realisaties van het afgelopen jaar en voor haar blijvende inzet om een dynamische organisatie te zijn. Annemie Turtelboom De uitbreiding van het elektronisch toezicht is een belangrijk punt, zowel op het vlak van de strafuitvoering 1

4 voorzitter van het directiecomite Omwille van de politieke en budgettaire situatie in ons land was 2011 zeker geen gemakkelijk jaar voor de FOD Justitie. Het was een lange periode van lopende zaken die gelukkig tot een einde kwam toen Annemie Turtelboom Minister van Justitie werd in december. Net als de andere entiteiten van de organisatie, heeft het DG EPI duidelijk ook een moeilijke periode gekend. Daar komen dan nog de terugkerende thema s bij die specifiek zijn voor een gevangenisadministratie. Het beheer van een organisatie als het DG EPI vraagt met andere woorden een dagelijkse inzet. Ik ben dan ook tevreden als ik de resultaten bekijk die het DG EPI jaar na jaar bereikt en die u in dit activiteitenverslag kunt lezen. De realisaties van het DG EPI zijn opmerkelijk, vooral omdat de werkomstandigheden verre van ideaal zijn. De problemen van de overbevolking of van de soms slechte staat van de gebouwen worden vaak besproken tijdens het directiecomité van de FOD Justitie om naar constructieve en geïntegreerde oplossingen te zoeken. Ook veiligheid is een blijvend aandachtspunt: de verontrustende stijging van het aantal ontsnappingen met gijzeling in 2011 toont aan hoe belangrijk het is om te blijven werken aan de veiligheid van het personeel, de gedetineerden en de maatschappij. Als voorzitter van het directiecomité ben ik blij dat het DG EPI zich volledig inschrijft in de logica van het geïntegreerd management. Ik ben ook tevreden over het beheer van de financiële processen en het optimaal gebruik van de budgettaire middelen. Daarnaast trad in 2011 een groot deel van de basiswet in werking. Ook al moet deze wet hier en daar nog worden verbeterd, toch draagt de uitvoering ervan integraal bij tot de modernisering van de gevangenissen en van Justitie. De publicatie van een aanvullend activiteitenverslag bij het jaarverslag van de FOD Justitie, en dit voor het vijfde jaar op rij, past perfect binnen de logica om zich in te schrijven in de processen van de FOD Justitie. Ik vind het dan ook een goed initiatief dat een belangrijke organisatie als het DG EPI haar activiteiten aan de buitenwereld voorstelt en dat deze activiteiten kunnen blijven plaatsvinden ondanks de dagelijkse moeilijkheden waaraan de gevangenisadministratie het hoofd moet bieden. Ik twijfel er niet aan dat de lezer van dit activiteitenverslag zal merken hoe het DG EPI steeds moderner en meer resultaatgericht te werk gaat en zo bijdraagt tot de uitvoering van de doelstellingen van de FOD Justitie. Alain Bourlet 2

5 Directeur-generaal Dit vijfde activiteitenverslag verschijnt tijdens het laatste jaar van mijn eerste mandaat als directeur-generaal van de Penitentiaire Inrichtingen. Het is dus tijd om even terug te blikken naar de voorbije jaren. In 2007 besloten we om jaarlijks een activiteitenverslag te publiceren. Dat was een enorme uitdaging. De laatste jaarverslagen van de gevangenisadministratie dateerden immers van eind jaren 90. De vorm, de inhoud en de presentatie waren achterhaald. De communicatiedienst moest dus het concept van het activiteitenverslag bijna volledig heruitvinden en dit in bijzonder moeilijke omstandigheden. De middelen waren immers zeer beperkt, de expertise bijna onbestaande en de termijnen zeer kort. Toch slaagde de communicatiedienst erin. Op 12 juni 2008 werd het activiteitenverslag 2007 in het opleidingscentrum in Marneffe voorgesteld. Tijdens de volgende jaren werd het basisconcept behouden en verder verfijnd: de nadruk lag op de belangrijke activiteiten, er kwam een focusartikel bij, gespecialiseerde software werd gebruikt en de equipe die aan het activiteitenverslag werkt, werd versterkt. Dankzij de inzet van de communicatiedienst, de gevangenissen en de centrale diensten, maar ook van het Belgisch Staatsblad, de drukkerij in het penitentiair schoolcentrum van Hoogstraten en de vertaaldienst van de FOD justitie, publiceert het DG EPI nu haar vijfde activiteitenverslag. Dit verslag valt dus samen met mijn zesde jaar als directeur-generaal. Het is erg belangrijk dat een gevangenisadministratie zo open mogelijk met de samenleving communiceert. Wij moeten niet wachten op anderen om zelf onze realisaties voor te stellen. Zij zijn misschien minder spectaculair en sensationeel dan zware incidenten, stakingen of ontsnappingen. Maar zij zijn wel veel belangrijker, want zij staan symbool voor alle inspanningen die het personeel van het DG EPI elke dag levert om van onze organisatie een modern en goedwerkend geheel te maken. Dat zal voor mij een prioriteit blijven. In 2011 werkten wij uiteraard verder aan de modernisering van onze organisatie. Het was nochtans een van de moeilijkste jaren uit mijn mandaat. Een aantal ontsnappingen met extreem geweld, de sluiting van het grootste deel van de gevangenis van Verviers, de zware budgettaire inspanningen voor de administratie en het management, de maandenlange periode van lopende zaken op het vlak van beleid en de soms zware sociale conflicten hebben hun tol geëist. Toch zijn er ook positieve berichten: de verdere uitwerking van de basiswet, het begin van de werkzaamheden van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent en de gevangenis in Marche-en Famenne, de verdere voorbereidingen van de bouw van nieuwe gevangenissen in Beveren, Haren, het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Antwerpen en Leuzeen-Hainaut, de ophoging van de gevangeniscapaciteit in de penitentiaire inrichting in Tilburg, de start van ons eigen intranet, de veiligheidsaudits, de verdere ICT-modernisering, de gsm-sweepings en de implementatie van de mesoniveaus bij de CDRGA zijn daar maar een paar voorbeelden van. Ook het feit dat de opvulling van de posten voor het bewakingspersoneel nu al een aantal jaren op een hoge realisatiegraad blijft, is een prestatie op zich. Hans Meurisse 3

6 Inhoud Missie en visie...5 Organogram...5 Centrale diensten...6 Opleidingscentra...28 Gevangenissen...40 EPI in cijfers

7 MISSIE Directeur-generaal Het directoraat-generaal EPI: Management- ondersteuning Directie P&O > is verantwoordelijk voor een rechtsconforme, veilige en humane uitvoering van vrijheidsberovende straffen en maatregelen, > heeft, vanuit haar expertise, een adviserende rol op penitentiair vlak, > verzekert een doelgericht beheer van elke entiteit binnen haar bevoegdheid. Directie Strategische Ondersteuning Juridische Ondersteuning Regionale Directie Noord PMO & Strategische Planning Coördinatie & Kwaliteitsbewaking Directie Detentiebeheer Directie ICT Directie BB & L Regionale Directie Zuid Financiële Ondersteuning BAB Logistieke Ondersteuning DOGV En dit alles binnen een herstelgerichte Justitie. Conceptuele Voorbereiding Antwerpen Brugge Andenne Arlon CDRGA R&D + Documentatie Dendermonde Gent Dinant Forest Veiligheidskorps VISIE Het directoraat-generaal EPI wil: DGZG PSD Hasselt Ieper Leuven Hulp Hoogstraten Leuven Centraal Mechelen Huy Jamioulx Marneffe Ittre Lantin Mons Centrale Garage Mobiele Equipe NCET > op basis van het professionalisme van haar medewerkers, een organisatiebrede resultaatgerichtheid en integrale kwaliteitszorg, een toonaangevende dienstleverancier zijn, > een innoverende organisatie zijn door alert in te spelen op relevante ontwikkelingen en gericht te investeren in de ontplooiing van haar medewerkers, > optimaal intern en extern communiceren. Merksplas Ruiselede Turnhout GFC Everberg GFC Tongeren Oudenaarde St-Gillis Wortel Tilburg OCPP Brugge Namur Paifve Tournai CFPP Marneffe Nivelles St-Hubert Verviers CFF St-Hubert OCPP - Merksplas 5

8 Centrale diensten Het DG EPI is een van de grootste entiteiten binnen de FOD Justitie. De organisatie bestaat uit een centraal bestuur en buitendiensten die alle penitentiaire inrichtingen en opleidingscentra omvatten. Voor de uitvoering van zijn opdrachten beschikt de directeur-generaal over verschillende centrale diensten en directies die rechtstreeks onder zijn bevoegdheid vallen. Door hun sturende en ondersteunende rol houden zij toezicht op en monitoren zij de buitendiensten. Zij behandelen ook de individuele dossiers van gedetineerden en beheren zowel het personeel als het materieel. De Regie voor Gevangenisarbeid en het Veiligheidskorps, dat instaat voor de overbrenging van de gedetineerden, behoren ook tot het directoraat-generaal. 6

9 7

10 Operationeel en strategisch Managementplan De doelstellingen en projecten uit het managementplan vormen de leidraad voor de ganse organisatie. Via dat dynamisch beleidsinstrument draagt het DG EPI ook bij tot realisatie van het geïntegreerde managementplan van de FOD Justitie en het beleidsplan van de minister. Het DG EPI legde sinds de opmaak van het managementplan in 2006 reeds een hele weg af. Dat is duidelijk zichtbaar in het schematisch overzicht waar de taartdiagrammen de voortgang per strategische doelstelling weergeven. Deze voortgang werd zowel door de centrale diensten als de gevangenissen gerealiseerd. In 2011 lag de nadruk vooral op veiligheid, infrastructuur en kwaliteitsbeheer. De evolutie van de realisaties verliep trager gedurende de periode van lopende zaken. Met het aantreden van de nieuwe regering kwam eind 2011 een nieuwe golf van initiatieven. In wordt de voltooiing van de organisatiestructuur voortgezet op het niveau van de Centrale Dienst van de Regie voor Gevangenisarbeid (CDRGA), de psychosociale dienst (PSD), het Veiligheidskorps en de regionale directie. Daarnaast zullen de vier basisprocessen veiligheid, hotelfunctie, uitvoering van het detentietraject en beheer van de activiteiten tijdens de detentie beschreven worden op metaniveau. De veiligheidsprocedures zullen in detail uitgewerkt worden (actieve en passieve veiligheid, technologische middelen, rollen en verantwoordelijkheden). Tot slot zijn ook de projecten SIDIS-suite en de uitvoering van het Masterplan prioritair. Dienst Interne Rechtspositie De Dienst Interne Rechtspositie (DIRP) is operationeel sinds begin 2011 en vormt samen met de Dienst Externe Rechtspositie (DERP) de Directie Detentiebeheer. Terwijl de DERP beslist over de toekenning van strafuitvoeringsmodaliteiten (uitgaansvergunning, penitentiair verlof, voorlopige invrijheidstelling, enz.) aan veroordeelden, beslist de DIRP over de plaatsing en overplaatsing van gedetineerden. De DIRP neemt in haar dagelijkse werking individuele beslissingen over de overbrenging van gedetineerden aan de hand van criteria rond veiligheid, infrastructuur en capaciteit. De dienst houdt hierbij rekening met de straf en het sociaal en familiaal vangnet van de gedetineerden. Bij elke beslissing wordt alle informatie bekeken die op dat moment beschikbaar is in het dossier van de betrokken persoon: zijn strafcategorie en gedrag, de verslagen van de psychosociale dienst, eventuele incidenten, bezoekmomenten, opleiding, personen van wie hij of zij moet gescheiden worden, vluchtgevaarlijkheid, reclasseringsplan, enz. Omdat de gevangenissen met overbevolking kampen, waakt de DIRP ook over de optimale benutting van de schaarse gevangeniscapaciteit en dit in samenspraak met de regionale directie. Bij de verdere inwerkingtreding van de basiswet voor het gevangeniswezen zullen de bevoegdheden van de DIRP vermoedelijk nog uitbreiden. 8

11 Veiligheid in de gevangenissen onder de loep Na enkele incidenten in de zomer van 2011 gaf de directeurgeneraal de opdracht om extra aandacht te besteden aan veiligheid. Het garanderen van de veiligheid, zowel intern als extern, is immers een van de belangrijkste opdrachten van het DG EPI. Verschillende diensten sloegen de handen in elkaar. De regionale directie is verantwoordelijk voor het algemene beleid rond veiligheid, de dienst Ondersteuning, Gebouwen en Veiligheid (DOGV) staat in voor het beleid rond infrastructuur en gebouwen en de dienst Kwaliteitsbewaking voor de evaluatie van het risicobeheer omtrent veiligheid in de gevangenissen. De DOGV startte met de doorlichting van de veiligheidsprocedures in de gevangenissen. Die moet duidelijk maken wat per gevangenis de sterke en zwakke punten op vlak van veiligheid zijn. De dienst onderzocht hoe veilig de verplaatsingen van de gedetineerden verlopen van en naar de wandeling, de bezoekzaal en de werkplaatsen alsook de veiligheid tijdens deze activiteiten zelf. Zij hield daarbij rekening met menselijke factoren, procedures en technische hulpmiddelen. Andere aspecten die tijdens het onderzoek aan bod kwamen, waren sleutelbeheer, controles, interventieplanning, fouillering, personeelstekorten, interne oefeningen, enz. Na de doorlichting bracht de regionale directie een bezoek aan de gevangenissen om samen met de lokale directie de veiligheidsbevindingen te bespreken en actieplannen uit te werken. Daarnaast startte de dienst Kwaliteitsbewaking met een evaluatie van de risico s binnen belangrijke veiligheidsprocessen in de eerste gevangenissen. De dienst valt bovendien sinds eind 2011 rechtstreeks onder de bevoegdheid en de aansturing van de directeur-generaal. Deze reorganisatie benadrukt de onafhankelijkheid van de dienst en haar specifieke opdracht. Op basis van deze resultaten kan het DG EPI de gevangenissen beter beveiligen en een zo veilig mogelijke werkomgeving creëren voor het personeel. Tot nog toe werden al 23 gevangenissen doorgelicht. De overige gevangenissen volgen. De doorlichtingen zullen regelmatig herhaald worden. Er werden in het kader van de veiligheid ook diverse projecten opgestart. De projectgroepen worden samengesteld met vertegenwoordigers van de centrale diensten en de gevangenissen. Zo werd een visie rond integrale veiligheid voor de Belgische gevangenissen geformuleerd. Ook werden werkgroepen opgestart rond de identificatie van risicogedetineerden en rond het beheer van crisissituaties Interventieteams De oprichting van de interventieteams in de gevangenissen ging in november 2011 van start. Het is een grootschalig project binnen het DG EPI waarbij per gevangenis enkele personeelsleden deel uitmaken van een interventieteam. Zij worden opgeleid om bij conflicten professioneel tussen te komen. De opleiding in conflict- en agressiebeheersing wordt gegeven door medewerkers van het Veiligheidskorps en duurt tien dagen. Naast het gebruik van interventiekledij en -materiaal, staat ook teamwork tijdens de opleiding centraal. Het is immers belangrijk dat de leden van het interventieteam in team kunnen werken en kunnen rekenen op hun collega s. De personeelsleden in de gevangenissen van Vorst en Sint-Gillis volgden als eerste de opleiding en vormen hier gestructureerde interventieteams. In 2011 werden in totaal tien gevangenissen uitgerust met interventiepakken, interventieschoenen, handboeien, wapenstokken, enz. Het contract voor het materiaal loopt over een periode van drie jaar waardoor de volgende bestellingen zullen volgen in 2012 en Evacuatie vleugels A en B in Verviers in goede banen geleid Op 7 september 2011 vaardigde de burgemeester van Verviers een administratieve politieverordening uit waarin om veiligheidsredenen werd bevolen de vleugels A en B en de centrale ronde hal van de gevangenis van Verviers te evacueren. De regionale directie Zuid werkte daarop een actieplan uit en leidde alles in goede banen. Op 31 oktober waren in totaal 130 gedetineerden overgebracht naar de gevangenissen in Andenne, Huy, Lantin en Sint-Gillis. De volledige evacuatie nam slechts een maand in beslag. De gevangenis van Verviers is voortaan enkel een arresthuis voor 58 personen. Ook de personeelsleden moesten naar andere gevangenissen worden overgeplaatst. Zij gingen aan de slag in de gevangenissen van Andenne, Huy, Lantin en Sint-Gillis. Ongeveer 77 voltijdse personeelsleden zijn in Verviers gebleven voor de werking van het arresthuis. Het overschot aan materiaal in de gevangenis van Verviers werd over de gevangenissen verdeeld, met voorrang aan de gevangenissen die de gedetineerden en het personeel van Verviers opvingen. 9

12 10 Tilburg + In afwachting van de bouw van nieuwe gevangenissen werd op 31 oktober 2009 een verdrag afgesloten tussen België en Nederland over de overbrenging van Belgische gedetineerden naar een penitentiaire inrichting in Nederland. De eerste 500 mannelijke gedetineerden die definitief werden veroordeeld door een Belgische rechtbank, werden in het voorjaar van 2010 ondergebracht in de penitentiaire inrichting in Tilburg. Na een eerste positieve evaluatie werd de capaciteit verhoogd. In het voorjaar van 2011 werden onder de noemer Tilburg+ nog eens 150 personen overgebracht. Momenteel verblijven een 650-tal Belgische gedetineerden in deze Nederlandse gevangenis. Iets meer dan 500 van hen werden veroordeeld door een Nederlandstalige rechtbank. Het overige deel komt uit het Franstalige landsgedeelte. Hoewel deze gedetineerden opgesloten zitten op Nederlands grondgebied, zijn de Belgische penitentiaire regelgeving en de basiswet voor het gevangeniswezen op hen van toepassing. Mesoteams van start in Brugge en Marneffe Sinds april 2011 zijn de mesoteams in Brugge en Marneffe operationeel. Deze teams zijn de schakel tussen de centrale dienst in Brussel en de gevangenisateliers. Zij focussen zich op commerciële activiteiten en de aanwerving van klanten om zoveel mogelijk gedetineerden te werk te stellen. Het team in Brugge beheert en coördineert het werk van de gedetineerden in de ateliers van de gevangenissen in Brugge, Gent, Oudenaarde, Dendermonde, Ruiselede en Ieper. Het team in Marneffe houdt zich bezig met de ateliers in de gevangenissen in Marneffe, Andenne, Namur, Huy, Dinant en Jamioulx. In totaal moeten in de toekomst zes mesoteams over het ganse land de tewerstelling van de gedetineerden in telkens vier tot zeven gevangenissen coördineren op technisch, commercieel en administratief vlak. De volgende mesoteams die van start zullen gaan zijn dat van Hasselt (met als mesozone de gevangenissen Hasselt, Leuven-Centraal, Leuven-Hulp en Mechelen) en dat van Lantin (met als mesozone de gevangenissen Lantin, Saint-Hubert, Verviers, Paifve en Arlon). De eerste contacten met de klanten Ieder mesoteam bestaat uit een teamleider, twee technisch commerciële medewerkers en een administratief team. De beide mesoteams werden in april voorgesteld aan de gevangenisdirecties en het technisch personeel van de ateliers van de gevangenissen uit de mesozone. De technisch commerciële medewerkers ontmoetten de privéondernemers van deze ateliers. Onder toezicht van de coördinatiecel van de CDRGA contacteerden de mesoteams honderden ondernemingen. Uit de prospectie blijkt dat de CDRGA niet erg gekend is bij de privé-ondernemers. Bovendien zijn die ondernemers en de huidige klanten niet op de hoogte van de diensten van de CDRGA. De ondernemers zijn ook niet meteen geneigd om hun werk aan gedetineerden aan te bieden, vooral omdat zij vrezen voor een gebrek aan kwaliteit en productiviteit, de niet-naleving van termijnen en personeelsproblemen. Kennismaking met de gevangeniswereld De CDRGA besloot om deze ondernemingen een bezoek te laten brengen aan enkele gevangenisateliers. Dankzij de commerciële prospecties werden werden eind november 27 nieuwe werkovereenkomsten afgesloten, zodat zeventig extra gedetineerden aan het werk kunnen worden gesteld. So far, so good... Sinds de start van de twee mesoteams werd bekeken hoe zij omgaan met crisismomenten, zoals de sluiting van de ateliers in de gevangenis van Huy als gevolg van een ontsnappingspoging uit de ateliers, of de staking in Andenne. De mesoteams verhuisden toen de productielijnen naar andere gevangenissen, zelfs tot buiten hun eigen mesozone. Zij verhuisden soms ook het werk van de ene gevangenis naar de andere om aan de vraag van de klanten tegemoet te komen. Naast de commerciële activiteiten werkten de teamleiders en de technisch commerciële medewerkers aan uniforme en betere werkwijzen in de ateliers om de tevredenheid van de bedrijven te verhogen. Zij keken naar de productieprocessen en de processen voor kwaliteitscontrole van de productie.

13 Bezinningsdag voor de zorgequipes De gijzeling in de gevangenis van Namur op 3 februari was een van de meest traumatische gebeurtenissen van Een geïnterneerde van de psychiatrische annex van de gevangenis gijzelde toen vier leden van de zorgequipe en een andere gedetineerde die daarbij om het leven kwam. Om het trauma te helpen verwerken en om duidelijkheid te scheppen over wat er precies is gebeurd, organiseerde de dienst Gezondheidszorg van de Gevangenissen een bezinningsdag voor de zorgequipes in de gevangenissen. De deelnemers kregen de kans om met elkaar te praten over de gewelddadige gijzeling en konden hun emoties delen. De dienst gebruikte de opmerkingen van de zorgequipes om denkpistes en mogelijke acties naar de toekomst toe uit te stippelen. Een commandant van Landsverdediging gaf bovendien een uiteenzetting over omgaan met emotionele shock na een crisissituatie. Deze bezinningsdag was een eerste aanzet om op het terrein tot concrete acties te komen die aan iedereen toelaten om in optimale omstandigheden bij te dragen tot de missie van het DG EPI. De dienst werkte al enkele actievoorstellen uit. Naast steun aan de gijzelaars en aan personeelsleden die een gijzeling hebben meegemaakt zonder zelf gijzelaar te zijn, is voor de leden van de zorgequipes ook een specifieke opleiding voorzien over het verwerken van traumatische gebeurtenissen en omgaan met geweld en psychopathie. CRM-programma en marketingplan voor CDRGA De CDRGA wil via Customer Relationship Management (CRM) de technisch commerciële medewerkers van de mesoteams toelaten hun initiatieven naar potentiële klanten toe en hun klantenportefeuille beter te beheren. Het programma registreert de verkoopsmogelijkheden, de klanten en hun contacten, de uit te voeren taken, de afspraken en verslagen, de betalingen en de oproepen. Daarnaast kunnen de contracten via het programma worden opgevolgd. Zo hebben de technisch commerciële medewerkers van de mesoniveaus een volledige gegevensbank van bestaande en potentiële klanten en een volledige historiek van de uitgevoerde stappen. Zij kunnen hun dagelijks stappenplan uitprinten op één pagina. CRM laat ook toe om gestructureerde commerciële campagnes uit te tekenen. De potentiële klanten worden geselecteerd volgens een welbepaald thema. Hun gegevens worden in de CRM-databank ingevoerd en zij kunnen worden opgevolgd via en telefoon. De geïnteresseerde potentiële klanten die een afspraak willen, kunnen dan worden gecontacteerd door de technisch commerciële medewerkers. In het CRM-programma kunnen ook alle nuttige documenten, zoals het contract en een kostenraming, bij de gegevens worden gevoegd. De invoering van de mesoniveaus, hun lokale commerciële acties, de invoering van CRM en de commerciële acties van de CDRGA, maken deel uit van een marketingplan. Momenteel start de CDRGA haar commerciële campagnes via CRM op. Het is de bedoeling dat de mesoniveaus in de toekomst hun eigen campagnes kunnen voeren. Zij kunnen zelf initiatieven nemen naar potentiële klanten toe, deelnemen aan lokale jobbeurzen en hun eigen netwerken uitbouwen. De CDRGA wil uiteindelijk al haar commerciële acties en die van de mesoteams opnemen in een jaaragenda en een geïntegreerd marketingplan. Zo krijgt iedereen in een oogopslag een overzicht van de belangrijke geplande commerciële acties van alle actoren over een volledig jaar. Operationeel plan van de CDRGA Sinds eind september 2011 heeft de CDRGA haar eigen operationeel plan De dienst wil voldoende vacatures aanbieden om meer gedetineerden te werk te stellen. Enkele leidinggevenden kregen al een opleiding om de doelstellingen uit het operationeel plan op te volgen. De CDRGA wil een dienstencatalogus ontwikkelen met standaardprijzen en een klant-, resultaat- en kwaliteitsgerichte organisatiecultuur invoeren via een nieuwe samenwerkingsovereenkomst. Zij wil bovendien gestructureerd overleg organiseren en samenwerkingsovereenkomsten afsluiten, vooral met de beschutte werkplaatsen. De dienst wil daarnaast haar processen beter beheren via de nieuwe mesoteams die de budgettaire ramingen van hun zones zullen maken. De dienst wil ook de BPR-processen gefaseerd invoeren. Zo moeten de vergoedingen dagelijks worden ingegeven en commerciële procedures worden uitgewerkt om hun klantenbestand te vergroten. De CDRGA wil bovendien een interne audit doorvoeren en dankzij het SAS-platform haar activiteiten beter controleren en opvolgen. De CDRGA wil ook haar organisatiestructuur aanpassen door alvast twee mesoteams en een centrale coördinatiecel op te richten, die al operationeel zijn. Aan de hand van een financieel plan zal de CDRGA haar budgettaire ramingen kunnen controleren, een gegrond personeelsbeleid voeren en de vergoedingen voor gedetineerden uniformiseren. Innovatie staat centraal bij de CDRGA. Zij zal een wetsontwerp opstellen om het huidige wettelijke kader te vervangen en jaarlijks deelnemen aan twee industriële jaarbeurzen. De dienst zal ook haar aanbod van diensten, betrekkingen en stages diversifiëren. 11

14 Business Process Management In juni 2010 besliste het directiecomité van de FOD Justitie om een Business Process Management (BPM) te implementeren. Een BPM is een continu proces om de werkprocessen te beheren en te verbeteren. Om de uitvoering van dat project te begeleiden en te sturen, werden een BPM-platform en een stuurgroep opgericht. Elk directoraat-generaal en elke stafdienst kreeg de opdracht om een specifieke ondersteuningsstructuur op te richten en een projectfiche en actieplan op te stellen. Prioritair was de opmaak van een inventaris van de werkprocessen en het bepalen van de processen die kritiek zijn voor de organisatie. De omschrijving van deze laatste processen krijgt voorrang. Iedere entiteit duidde een BPM-correspondent aan, meestal ook de BPM-projectleider, om haar te vertegenwoordigen in het BPM-platform. Sinds maart 2011 komt het BPM-platform één à twee keer per maand samen. Zij begeleidt de invoering van het totaalproject en denkt na over de methodologie die nodig is om het project in de FOD Justitie tot een goed einde te brengen (communicatie, organisatie van de structuur, definitie van de rollen, enz.). Daarnaast bestudeert het platform de functionaliteiten van de BPM-tools voor modelvorming, analyse en automatisering van de processen. Ten slotte analyseert zij de moeilijkheden die opduiken bij de omschrijving van de processen op het terrein. De medewerkers van de FOD Justitie konden een opleiding volgen over de methodologie van de omschrijving van processen in BPMN en over BPM in het algemeen. Veertig personeelsleden van het DG EPI namen deel. Zij zullen voor hun dienst de procescoördinatoren zijn. De opleiding maakte hen vertrouwd met alle begrippen rond BPM en in het bijzonder met de methodologie van de omschrijving van de processen in BPMN, de symbolische taal die de FOD Justitie heeft gekozen voor procesomschrijving. Het actieplan loopt over vier jaar. De opstelling van dit plan vergde veel analyse- en coördinatiewerk, rekening houdend met het aantal diensten binnen het DG EPI, het aantal verschillende processen dat door die diensten wordt beheerd en ook het aantal lopende verbeterprojecten. Het DG EPI ging de uitdaging aan om het grootste deel van haar sleutelprocessen te omschrijven tegen Common Assessment Framework In 2008 introduceerde het DG EPI in verschillende gevangenissen het Common Assessment Framework (CAF). Het gaat om een model van zelfevaluatie voor overheidsdiensten waarmee de organisatie een analyse kan maken van haar sterke en verbeterpunten. Op basis van die analyse kunnen de gevangenissen voor hun toekomstig operationeel plan projecten opstarten en doelstellingen vastleggen om de kwaliteit van hun dienstverlening te optimaliseren. De ondersteuning van eigen CAF-deskundigen binnen het DG EPI zorgde voor enkele vernieuwingen om het instrument aan te passen aan de behoeften van de gevangenissen. Belangrijke verwezenlijkingen zijn de opmaak van een model op maat bestemd voor de Belgische gevangenissen, geconcretiseerd aan de hand van een gepersonaliseerde brochure, een nieuw schema met actieprioriteiten, een affichecampagne en de opleiding van nieuwe CAF-begeleiders voor de ondersteuning van nieuwe gevangenissen bij de implementatie van CAF. De gevangenissen van Arlon, Marneffe, Ieper en Tongeren voerden in 2011 voor het eerst een CAF-oefening uit. In totaal gebruiken nu 13 gevangenissen de CAFmethodologie voor de opmaak van hun operationeel plan. Een evaluatievergadering met de CAF-deskundigen en -begeleiders staat op het programma om een balans op te maken van 2011 en toekomstige initiatieven voor te bereiden. 12

15 Samen nadenken over meerwaarde van gevangenisactiviteiten De Service Education à la Santé van Huy organiseert in enkele gevangenissen activiteiten met gedetineerden en personeelsleden van het gezondheidsnetwerk. Eind 2011 konden de verschillende actoren deelnemen aan een studiedag met als thema A la recherche du sens... Approches et réflexions pluridisciplinaires sur le sens et la plus-value des actions en milieu carcéral. De regionale directie Zuid gaf uitleg over de meerwaarde van de activiteiten die in de gevangenissen worden georganiseerd. De aanwezigen konden hun standpunt en mening geven over het thema, zo ook de vertegenwoordigers van het DG EPI en de diensten waarmee het departement samenwerkt. Mensen van de universiteit leidden de discussies in goede banen. Daaruit bleek dat iedereen met dezelfde problemen en moeilijkheden kampt. Hun opdracht is verschillend, maar daarom niet minder complementair. Personeel Gewijzigde regelgeving In 2011 veranderden enkele specifieke regels in het personeelsbeleid van het DG EPI in uitvoering van het globaal eisendossier Zo werd de regeling rond het verlof voorafgaand aan het pensioen lichtjes gewijzigd. Voortaan hoeven ambtenaren die voldoen aan de voorwaarden na de leeftijd van 55 jaar niet meer voltijds te werken om een jaarlijkse premie te krijgen. De premie wordt berekend op basis van hun deeltijds stelsel. Ook de regelgeving rond de specificiteitstoelage voor personeelsleden die niet tot het bewakings- of technisch kader behoren, ziet er anders uit. De competentietoelage is nu cumuleerbaar met de specificiteitstoelage voor deze beroepscategorie, wat vroeger niet het geval was. Rekruteringsproces beter beheerd De directie P&O startte een project op om het gegevensbeheer binnen de directie P&O via één tool te laten verlopen: IF-Pipe. De rekruteringscel volgt via IF-Pipe de weg van de rekruteringsdossiers die verstuurd zijn naar de Inspecteur van Financiën (IF) tot het moment dat de dossiers zijn getekend. Bovendien kan via IF-Pipe ook de impact van de lopende aanwervingen op het budget op de voet worden gevolgd. Wanneer er vacatures zijn, plaatst de directie P&O een order in IF-Pipe met de daaraan verbonden goedkeuring. Alle stappen verlopen via automatische s. De aangeworven kandidaten worden vervolgens geregistreerd, hun dossier wordt opgevolgd en de rapporten worden opgemaakt. Begin 2011 werd de tool in gebruik genomen en ondertussen geüpgradet op basis van de bevindingen van de gebruikers. IF-Pipe voorziet ook een link naar de personeelsdatabank zodat de gegevens in de tool dagelijks up-to-date zijn. Ook is het mogelijk om vanuit IF-Pipe gegevens van Selor, het wervingsbureau van de federale overheid, te matchen met de gegevens in de personeelsdatabank. In de toekomst wil de directie P&O de tool verder verbeteren. Via IF-Pipe zou de directie P&O ten eerste de lopende wervingen kwantitatief kunnen evalueren en zo een duidelijker zicht hebben op het nog beschikbare budget. Daarnaast zal alle informatie over verloven, afwezigheden en wedden in IF-Pipe worden geïntegreerd om vervangingscontracten beter te beheren. De tool zal bovendien ook een uitwisseling van gegevens mogelijk maken tussen Empreva (de dienst die instaat voor het welzijn van alle federale personeelsleden van de aangesloten federale overheidsinstellingen) en de opleidingscentra voor penitentiair personeel. Zo kunnen de stages van het beginnend bewakings- en technisch personeel beter worden opgevolgd wat ook een beter zicht geeft op de invulling van het personeelsplan en de lopende wervingen. De directie P&O wil ten slotte ook het technisch platform van IF-Pipe verbeteren. De tool is ontwikkeld via MS Access maar in de toekomst zal de dienst waarschijnlijk overstappen naar een andere omgeving. Vooral de rapportfunctie in IF-Pipe zal zeker en vast worden gekoppeld aan de SAS-software die de bedrijfsprocessen en -gegevens in kaart brengt. Nieuwe kentekens op uniformen In 2009 voerde het DG EPI een nieuw loopbaantraject in. Veel bewakings- en technisch personeel van het vroegere niveau D in de gevangenissen volgt nu het loopbaanpad in niveau C. Met een nieuw loopbaantraject horen ook nieuwe kentekens op de uniformen. Voor de nieuwe graden van bijvoorbeeld technisch deskundige en penitentiair technisch assistent bestonden bovendien nog geen kentekens. Mensen van het terrein en de opleidingscentra werkten de ontwerpen van de nieuwe kentekens uit. Belangrijk daarbij was dat er een analogie was tussen de kentekens van het bewakings- en technisch kader. 13

16 Welzijn op het werk in de gevangenis De gouverneur van de provincie Luik toont reeds lange tijd interesse in het gevangeniswezen. Hij organiseerde daarom een colloquium rond het thema welzijn op het werk in de gevangenis met als titel Travailler en prison: et si on parlait bien-être?. De regionale directie Zuid gaf een presentatie over architectuur en stress op het werk in de gevangenisomgeving en een geïntegreerd beleid van conflictbeheer in de gevangenissen. Door de verschillende toespraken kon de moeilijke thematiek vanuit verschillende benaderingen worden behandeld en konden de deelnemers, die voornamelijk in de gevangenis werken, constructieve en verrijkende discussies voeren. Opleiding criminogenese In 2011 konden de Franstalige medewerkers van de psychosociale diensten deelnemen aan een opleiding criminogenese. Het was al een aantal jaren geleden dat de psychosociale analyse van gepleegde feiten aan bod kwam in het opleidingspakket. Gedurende twee dagen gaven drie professoren van verschillende universiteiten cursus. De opleiding bestond uit theorie en praktijk. Tijdens de eerste voormiddag leerden de deelnemers over de theoretische aspecten van de criminogenese en over de verschillende stromingen die deze leer beïnvloeden. De biologische, psychologische en sociologische aspecten die een rol kunnen spelen bij het plegen van een misdrijf werden besproken. De rest van de opleiding focuste zich op praktijk. Verschillende cases, gekozen uit de voorstellen van de deelnemers, werden in groep geanalyseerd. Bij deze praktische gevalstudie kregen de deelnemers de kans om op basis van concrete situaties theorie om te zetten in praktijk. De pedagogische kwaliteiten van de professoren en de verscheidenheid van de psychosociale beroepen die zij vertegenwoordigen, zorgden ervoor dat deze opleiding criminogenese een meerwaarde was voor het dagelijks werk van het gevangenispersoneel. Opleiding forensisch psychosociaal onderzoek De centrale psychosociale dienst (PSD) organiseerde in 2011 een tweedaagse opleiding voor de medewerkers van de directie Detentiebeheer om hen te laten kennismaken met de onderzoeksmethodologie van de PSD. Ook de PSD-directeurs in de gevangenissen konden op een later moment de opleiding volgen. Tijdens de opleiding kaartte de centrale PSD verschillende onderwerpen aan, zoals de basisprincipes voor adviesverlening en rapportage en de meest voorkomende psychiatrische ziektebeelden en persoonlijkheidsstoornissen binnen de gevangeniscontext. Tijdens het persoonlijkheidsonderzoek ging specifieke aandacht uit naar het testdiagnostisch onderzoek. Ook de merites, de beperkingen van risicotaxatie en mogelijke reclasseringstrajecten kwamen aan bod. De deelnemers leerden de onderzoeksmethodologieën kennen aan de hand van casusmateriaal. De PSD-directeurs vonden de opleiding leerrijk en een vervolgopleiding zal dan ook in 2012 plaatsvinden om dieper in te gaan op de theoretische en methodologische modellen. Op die manier sluit de opleiding perfect aan op de dagelijkse werking van de PSD-directies. 14

17 Cursus managementtechnieken voor bewakingspersoneel Sinds juni 2011 kunnen de penitentiair bewakingsassistenten tijdens hun basisopleiding een cursus managementtechnieken volgen. De opleiding geeft hen informatie over de verschillende managementtools en leert hen dat zij zelf ook bijdragen tot de realisatie van de doelstellingen van de organisatie. Aan de hand van de omschrijving van de managementcontext toont de cursus het belang van de definitie van een doelstelling en de uitwerking van een actie om het gewenste resultaat te behalen. Termen als missie, visie, strategische kaart, SWOT-analyse, CAFoefeningen, operationeel plan, projecten en ontwikkelcirkels worden op een praktische en interactieve manier uitgelegd. De penitentiair bewakingsassistent begrijpt na deze opleiding de lokale bijdrage van de gevangenis aan de realisatie van de prioriteiten van de FOD Justitie. Nieuwe administratieve standplaatsen voor Veiligheidskorps Hoewel de veiligheidsbeambten van het Veiligheidskorps vaak op de baan zijn, is het toch belangrijk dat zij een vaste centrale werkplaats hebben. Een van de doelstellingen van het samenwerkingsakkoord van 2010 over de herstructurering van de dienst was dan ook om hen een administratieve standplaats te geven in de justitiepaleizen of in de leegstaande ambtswoningen van de gevangenissen. In 2011 waren de eerste verhuizingen een feit. De veiligheidsbeambten van de zone Brugge, Brussel-Zuid en Mons namen hun intrek in een ambtswoning en die van Gent en Verviers installeerden zich in de lokalen binnen het justitiepaleis. De dienst Ondersteuning, Gebouwen en Veiligheid werkte samen met twee lokale chefs van het Veiligheidskorps om de lokalen op vlak van infrastructuur en informatica in orde te brengen. De lokale chefs beschikken nu over een rechtstreekse fax- en telefoonlijn en toegang tot het intranet zodat zij de dagelijkse opdrachten van het Veiligheidskorps beter kunnen coördineren. Boekhouders op de schoolbanken In het opleidingscentrum in Marneffe vonden eind 2011 drie opleidingssessies plaats over het beheer van de massa van de gedetineerden en over het programma Justix. De opleiding duurde twee dagen. De eerste dag was gewijd aan boekhouding, de tweede aan Justix. Met deze opleiding wilde de dienst Begroting, Aankopen en Boekhouding de boekhouders in de gevangenissen ondersteunen bij hun dagelijkse taken en hen de verschillende functionaliteiten van het programma Justix uitleggen. De opleiding werd op een interactieve manier gegeven en kreeg positieve reacties. Opleiding tot lesgever in conflict- en agressiebeheersing In juni 2011 organiseerde het Veiligheidskorps een opleiding tot interne trainer in conflict- en agressiebeheersing. Zes Franstalige en negen Nederlandstalige kandidaten behaalden hun diploma. Zij sloten zich aan bij de bestaande groep van lesgevers om de veiligheidsbeambten van het Veiligheidskorps en het gevangenispersoneel op te leiden. Omwille van hun expertise werkt deze equipe nu samen met de opleidingscentra om de interventieteams in de gevangenissen op te leiden. Deze opleiding is voornamelijk praktijkgericht met concrete oefeningen in de simulatiecel en training in de dojo. Gedetineerden Centraal Aanmeldingspunt voor druggebruikers in de gevangenissen Naar het succes van proefprojecten in enkele Nederlandstalige gevangenissen werd in 2011 in elke gevangenis een Centraal Aanmeldingspunt voor druggebruikers (CAP) opgericht. Het CAP zorgt ervoor dat gedetineerden die hun vrijlating voorbereiden, de toegang naar de hulpverlening in de vrije samenleving gemakkelijker kunnen vinden. Het CAP bestaat uit externe drughulpverleners die, dankzij hun expertise en contacten met de bestaande drughulpverlening, het best geplaatst zijn om gedetineerden door te verwijzen naar drughulpverleningsorganisaties. In elke gevangenis komt een CAP-medewerker op vaste tijdstippen ter plaatse. Gedetineerden kunnen een vertrouwelijk gesprek aangaan op eigen initiatief of op doorverwijzing van een dienst binnen of buiten de gevangenismuren. Zij krijgen informatie over de bestaande hulpverleningsmogelijkheden en samen wordt gezocht naar een gepast drugprogramma. Het CAP legt de contacten met de hulpverleningsorganisatie zodat de gedetineerden na hun detentie hier een behandeling kunnen volgen. 15

18 Evaluatie strategisch plan voor hulpen dienstverlening in Vlaamse gevangenissen De Vlaamse Gemeenschap staat in voor de sociale hulpverlening aan gedetineerden om hen te ondersteunen in hun voorbereiding op een terugkeer naar de maatschappij. De activiteiten van de Vlaamse gevangenissen zijn opgenomen in het strategisch plan voor hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Samen met het bijkomend implementatieplan van 2007 vormt dat plan de basis om hulp- en dienstverlening te organiseren in de gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. Gedetineerden verliezen door hun detentie hun recht op vrijheid maar blijven hun andere grondrechten behouden waaronder ook het recht op maatschappelijke hulp- en dienstverlening, zoals onderwijs, cultuur, tewerkstelling, sport, gezondheid, welzijn, enz. In alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel slaan het DG EPI en externe partners de handen in elkaar om het aanbod aan hulp- en dienstverlening te organiseren. Deze externe partners zijn bijvoorbeeld de VDAB, vzw De Rode Antraciet, het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, het Vlaams ondersteuningscentrum voor volwassenenonderwijs, Justitieel Welzijnswerk, enz. Een werkgroep van personeelsleden uit de afdeling Welzijn en Samenleving van de Vlaamse Gemeenschap, een lid van de regionale directie en enkele leden van de centrale psychosociale dienst volgen de implementatie op van het strategisch plan en voeren, samen met de lokale partners, regelmatig een evaluatie uit. In 2011 bezochten zij, op twee inrichtingen na, alle Vlaamse gevangenissen en bekeken samen met de lokale partners wat de stand van zaken was in de verschillende werkvelden van het strategisch plan. Uit deze bezoeken blijkt dat de diensten die instaan voor de hulp- en dienstverlening de laatste jaren geleidelijk aan hun plek gevonden hebben in de gevangenissen en hun bevoegdheden opnemen. Binnen verschillende domeinen zijn er gunstige evoluties. Zo is er de invoering van e-learning in tal van inrichtingen, een uitgebreid maar vooral aangepast aanbod op vlak van onderwijs, bijkomende mogelijkheden voor psychosociale begeleiding, projecten gericht op de voorbereiding van de invrijheidstelling, betere bibliotheekwerking, enz. De belangrijkste aandachtspunten voor de toekomst zijn de precaire en complexe situatie van de geïnterneerden, de problematiek van de anderstaligen en de overbevolking. Modernisering van detentiebeheer Het DG EPI startte een project op om het administratief detentiebeheer in de gevangenissen te moderniseren en daarbij ook een nieuwe informaticatoepassing te voorzien. Deze nieuwe toepassing voor het beheer van de gedetineerden in de Belgische gevangenissen zal het huidige Sidis-griffie programma vervangen. De nieuwe informaticatoepassing moet beantwoorden aan de technische en functionele behoeften van een modern en geïntegreerd beheer van de detentiedossiers. Dankzij deze toepassing kan ook de uitvoering van de nieuwe reglementering rond de interne en externe rechtspositie van gedetineerden worden gegarandeerd. Daarnaast zal de informatie die in de toepassing is opgeslagen ook kunnen gelinkt worden aan andere toepassingen binnen Justitie. In 2011 werd een overheidsopdracht uitgeschreven waarbij de geselecteerde bedrijven een voorstel konden indienen volgens de vereisten van het lastenboek. Sinds augustus analyseert een selectiecommissie de voorstellen en een onderhandelingsprocedure is opgestart. De selectieprocedure voor het beste voorstel loopt op haar einde. In september 2012 wil het DG EPI starten met de productie van het programma en met de nodige aanpassingen op lokaal en centraal niveau om het te implementeren. 16

19 Automatische verwerking van kantinebestellingen In de gevangenissen van Gent, Lantin en Vorst verlopen kantinebestellingen van de gedetineerden voortaan efficiënter. Waar de bestellingen voordien manueel moesten worden ingevoerd, verwerkt een nieuw informaticaprogramma ze nu automatisch. De gedetineerde maakt zijn keuze uit de kantinecatalogus en vult daarna een speciale bestelbon in waarop hij de code, de prijs, het aantal en een beschrijving van zijn gewenste artikelen noteert. Op de bestelbon staat ook een streepjescode met zijn identificatiegegevens. Tijdens de scanning van deze bon worden de gegevens van de gedetineerde gecontroleerd en de bestelling gevalideerd. Als de gegevens onleesbaar of ongeldig zijn of als de gedetineerde niet langer in de gevangenis aanwezig is, meldt het systeem dat aan de gebruiker. Zodra hij eventuele wijzigingen doorvoert, worden de gegevens gestuurd naar het programma Justix. De boekhouder valideert de bestelling en betaalt het bedrag met de rekening van de gedetineerde. Dankzij de link met Justix kan de gedetineerde dus niet meer artikelen bestellen dan zijn budget toelaat. Het nieuwe programma encodeert de bestellingen tot driemaal sneller dan het vroegere manuele systeem met als resultaat een grote tijdswinst. Bovendien maakt het gebruik van streepjescodes de bestelbonnen bijna anoniem, alleen het SIDIS-nummer verschijnt. De scanning van de bestelbonnen kan dan ook zonder enig vertrouwelijkheidsprobleem door gedetineerden worden uitgevoerd. Een boekhoudkundig medewerker blijft bovendien de touwtjes in handen hebben. Na een laatste controle voert hij de financiële verrichting uit met de rekening van de gedetineerden. Samenwerking rond hulpverlening aan geïnterneerden in Antwerpen Naar analogie met de samenwerkingsverbanden voor geïnterneerden met een verstandelijke beperking met het dienstverleningscentrum Obra in de gevangenis van Gent en het dienstverleningscentrum t Zwart Goor in de gevangenis van Merksplas werd in juni 2011 het startschot gegeven voor het samenwerkingsproject tussen de dienst Gezondheidszorg van de Gevangenissen, de gevangenis Antwerpen en het diensten- en begeleidingscentrum Openluchtopvoeding vzw (OLO). OLO engageerde zich om haar expertise in ontwikkelingsstoornissen en motorische en verstandelijke beperkingen te delen met de gevangenis. Twee medewerkers van OLO brachten de gedetineerdebevolking met een verstandelijke beperking in de gevangenis van Antwerpen in kaart. Samen met de zorgequipe werkten ze voor hen een zorgaanbod op maat uit. Het aanbod bestaat zowel uit individuele ondersteuning (sociaal-administratieve ondersteuning bij aanvragen tot erkenning door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), persoonlijke begeleiding, enz.) als specifieke groepsactiviteiten (koken, ontbijt, werken aan hygiëne, enz.) worden aangeboden. Het samenwerkingsproject richt zich niet enkel op geïnterneerden, maar ook op veroordeelden en beklaagden met een verstandelijke beperking (en een erkenning bij het VAPH). 17

20 Infrastructuur en materiaal Vier nieuwe gevangenissen gepland Om de overbevolking in de Belgische gevangenissen aan te pakken en het welzijn van de gedetineerden te verbeteren, voorziet het Masterplan in een aanzienlijke capaciteitsuitbreiding van 2500 extra cellen tegen Zo worden de oudere gevangenissen gerenoveerd, worden extra cellen voorzien in bestaande gevangenissen en zullen twee Forensisch Psychiatrische centra onderdak bieden aan geïnterneerden. Het gespreksonderwerp van 2011 is echter de bouw van de nieuwe gevangenissen in Beveren, Dendermonde, Leuze-en-Hainaut en Marche-en-Famenne. Publiek-private samenwerking Het DG EPI koos voor de bouw van deze gevangenissen voor een DBFM-formule. Deze beslissing was een mijlpaal in de geschiedenis van het Belgische gevangeniswezen. DBFM staat voor Design, Build, Finance & Maintain en is een vorm van publiek-private samenwerking waarbij een private partner instaat voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van een infrastructuurproject. Mens en milieu Consortia konden zich kandidaat stellen om de gevangenissen te bouwen. De DOGV stelde samen met de Regie der Gebouwen een performantiebestek op waaraan de nieuwe gevangenissen moesten beantwoorden. Zowel bij het ontwerp en de bouw als bij het gebruik staan mens en milieu centraal. De gevangenissen moeten meer zijn dan veilige strafinrichtingen. Het moeten plaatsen zijn waar gedetineerden een menswaardig bestaan hebben. Dat heeft immers een positieve invloed op hun gedrag, wat bijdraagt tot de veiligheid. De gevangenissen moeten daarnaast zo energiezuinig mogelijk zijn. Ondertekening contracten Op 16 juni 2011 besliste de Ministerraad welke consortia als winnaars uit de bus kwamen. Twee weken later ondertekenden toenmalig Vice-Eerste Minister en Minister van Financiën Reynders en toenmalig Minister van Justitie De Clerck het contract met het consortium EIFFAGE BENELUX - EIFFAGE - DG INFRA+ voor de bouw van de nieuwe gevangenis in Marche-en-Famenne en het contract met het consortium BAM PPP voor de bouw van de nieuwe gevangenissen in Beveren en Dendermonde. Na een extra onderhandelingsronde voor de bouw van de gevangenis in Leuze-en-Hainaut werd in september 2011 het contract gesloten met het consortium FUTURE PRISONS. Marche-en-Famenne Leuze-en-Hainaut Beveren Dendermonde > > EIFFAGE BENELUX - EIFFAGE - DG INFRA+ > > 312 plaatsen > > FUTURE PRISONS > > 312 plaatsen > > BAM PPP > > 300 plaatsen > > BAM PPP > > 444 plaatsen 18 Copyright Regie der Gebouwen