Onderzoeksrapport. Bewonersbeleving in de Rivierenbuurt & De Pijp

Transcriptie

1 Onderzoeksrapport Bewonersbeleving in de Rivierenbuurt & De Pijp Attitudes ten aanzien van toeristen Naam: Neeltsje Samplonius Studentnummer: Opdrachtgever: Lectoraat City Marketing en Leisure Management Begeleider: Marie-Ange de Kort Uitgave: 6 juni 2008

2 Colofon Afstudeerrapport Student Bewonersbeleving in de Rivierenbuurt & De Pijp Attitudes ten aanzien van toeristen Neeltsje Samplonius Studentnummer Studie Onderwijsinstelling Opdrachtgever Hoger Toeristisch & Recreatief Onderwijs (HTRO), Diemen School of Economics Hoger Toeristisch & Recreatief Onderwijs Lectoraat City Marketing & Leisure Management Gemeente Amsterdam, Economische Zaken Afstudeerbegeleider Marie-Ange de Kort Uitgave: 6 juni

3 Voorwoord Na 4 jaar is het einde van mijn studie in zicht gekomen. Een periode die ik mag afsluiten, een periode waarin ik waardevolle bagage heb weten te bemachtigen voor de toekomst. Dit onderzoeksrapport is geschreven in het kader van afstuderen van mijn studie Hoger Toeristisch & Recreatief Onderwijs (HTRO) aan de te Diemen. Het onderzoek, dat ingaat op bewonersbeleving in Amsterdam, is gedaan in opdracht van het lectoraat City Marketing & Leisure Management van de te Diemen en de Gemeente Amsterdam Economische Zaken. Het onderzoek, waarin is gekeken naar de attitude van bewoners in Amsterdam ten aanzien van (dag)toeristen, heeft plaats gevonden in diverse delen van de stad en is onderverdeeld onder vier studenten waar ik een van ben. Dit onderzoek gaat in op de bewonersbeleving in de Rivierenbuurt en De Pijp in Amsterdam. Naast de bewoners zijn er een aantal sleutelfiguren gehoord die betrokken zijn bij het toerisme in Amsterdam of bij de invulling van de openbare ruimte in de onderzoeksgebieden. Graag wil ik het lectoraat City Marketing & Leisure Management bedanken, die het mogelijk heeft gemaakt om mijn studie af te sluiten in een uiterst leerzaam traject. Roos Gerritsma, die een leidende rol heeft gehad in het onderzoek en haar ervaringen heeft gedeeld met de onderzoeksgroep. Mijn begeleider, Marie-Ange de Kort, voor de ondersteuning en het wijzen van de juiste richting. Yuki Chan, Chantal de Raaf en Marjolein Pool voor de prettige samenwerking. Tot slot wil ik natuurlijk alle respondenten bedanken voor het mogelijk maken van dit onderzoek. Ik ben bijzonder trots op het onderzoek en de resultaten zoals gepresenteerd in dit rapport. Hopelijk heb ik een objectieve en waardevolle bijdrage kunnen leveren aan een groter belang, namelijk inzicht verschaffen in de relatie tussen bewoners en bezoekers in de onderzoeksgebieden zoals beschreven. Voor Amsterdam staat er nog veel op de kaart, en als er een manier kan worden gevonden om een zo goed mogelijke balans te vinden tussen bedrijven, bezoekers én bewoners, dan kan het merk Amsterdam naar mijn inziens nog meer lading krijgen dan het al heeft! Neeltsje Samplonius Amstelveen, 6 juni

4 Samenvatting Toerisme kent anno 2008 ongekende vormen. Vliegen is door low cost carriers betaalbaarder geworden wat een van de redenen is die toe te schrijven is aan het vervagen van grenzen. De concurrentie tussen vergelijkbare steden in Europa wordt steeds groter waardoor onderscheidend vermogen onmisbaar is. In het beleid van steden staat city marketing dan ook steeds meer op de agenda. City marketing is toegespitst op een drietal groepen namelijk de bewoners, bedrijven en bezoekers van een stad. Bewoners dreigen bij dit beleid wel eens te worden ondermijnd. Amsterdam maakt elk jaar weer in meer of mindere mate een groei in het aantal bezoekers. Ook zij zet in op unieke punten die de stad te bieden heeft, om Amsterdam in de top tien van favoriete wereldsteden te behouden. In 2005 stond Amsterdam op de 6 e plaats, volgens de Anholt-GMI City Brands Index. B Exact 10 jaar geleden heeft Drs. Roos Gerritsma onderzoek gedaan naar de aantrekkelijkheid van Amsterdam, binnenstadbewoners en hun attitudes tegenover (dag) toeristen. Nu, 10 jaar later is er veel veranderd. De toename van het aantal (dag) toeristen stijgen elk jaar, de druk op het Centrum in Amsterdam neemt toe. In opdracht van het Lectoraat City Marketing & Leisure Management is onderzoek gedaan naar de attitude van bewoners ten aanzien van (dag)toeristen in stadsdeel Westerpark, Oud-West, Zeeburg, Centrum, Oud-Zuid en Zuideramstel. Dit onderzoeksrapport is toegespitst op De Pijp in Oud- Zuid en de Rivierenbuurt in Zuideramstel. Door de samenwerking met Economische zaken van de Gemeente Amsterdam heeft het onderzoek plaats kunnen vinden. Qua trends en ontwikkelingen in het toerisme zijn een aantal benoemd die relevant zijn voor het onderzoek. Zo wordt duidelijk dat city marketing hot is en meer is dan alleen het hebben van een slogan of logo. Het toenemend belang van stedentrips wordt steeds belangrijker voor steden, een van de reden dat er meer bezoekers naar een stad komen. De evenementenkalender die de laatste decennia enorm is toegenomen en het funshoppen dat voor de Nederlanders een van de belangrijkste leisureactiveit is. Amsterdamse hotels en andere logiesverstrekkende bedrijven ontvangen in 2006 ruim 4,6 miljoen gasten, een stijging van ruim 6 procent ten opzichte van Door de toenemende druk die ontstaat in het Centrum van Amsterdam en de mogelijkheden die andere stadsdelen ook kunnen bieden op het gebied van toerisme is er in 2001 een spreidingsbeleid opgesteld. Dit rapport laat door middel van een spreidingsmodel zien welke kansen de stad nog kan benutten in bepaalde delen van de stad. De vraagstelling die gehanteerd is tijdens dit onderzoek luidt; Wat is de attitude van bewoners van De Pijp en de Rivierenbuurt ten aanzien van (dag) toeristen in hun woonomgeving?. Ter ondersteuning van de analyse van de vraagstelling is er gebruikt gemaakt van de theorie van Doxey(1975) en de Culturele Dimensies van Hofstede(1980). Om antwoordt te kunnen krijgen op de vraagstelling heeft er kwantitatief onderzoek in de vorm enquêtes plaats gevonden. De deelvragen zijn verwerkt aan de hand van 5 thema s; Trots, Toeristen in het Stadsdeel, Toeristen in Amsterdam, Evenementen Festivals en de Koopzondag, City marketing & Toeristisch beleid. In de thema s zijn stellingen verwerkt. 4

5 Om meer inzicht te kunnen krijgen wat de beweegredenen van bewoners zijn bij het vertonen van bepaald gedrag of het hebben van een specifieke mening heeft er tevens kwalitatief onderzoek in de vorm van interviews plaats gevonden. Ook zijn de opinies van zogenaamde sleutelfiguren gehoord die betrokken zijn bij het toeristisch beleid van de buurt of een relatie hebben met het toerisme van Amsterdam in het algemeen. Er is gesproken met Stadsdeel Zuideramstel, Stadsdeel Oud-Zuid en het Amsterdams Toerisme & Congres Bureau ofwel het ATCB. Per onderzoeksgebied zijn er 400 enquêtes met begeleidende brief en retourenvelop verspreid. Aan de hand van de geretourneerde enquêtes zijn per gebied 5 bewoners geïnterviewd. In totaal zijn er 4 interviews met sleutelfiguren gehouden. De respondenten konden op twee manieren deel nemen aan het onderzoek; of via de retourenvelop en via een aangemaakt website; Het beoogde doel was om 125 enquêtes per buurt te verzamelen. Dit resultaat is niet behaald. Het behaalde resultaat staat in totaal voor de Rivierenbuurt op 92 respondenten en voor De Pijp op 77. Er kan om die reden niet gesteld worden dat het onderzoek betrouwbaar is, maar kan wel als indicatief worden beschouwd. Het tweede deel van het rapport is gewijd aan de onderzoeksresultaten. Per thema zijn de resultaten van de enquêtes, die verwerkt zijn door middel van SPSS, beschreven. In dat thema is een onderverdeling per onderzoeksgebied gemaakt. De interviews zijn mede in de thema s, per stelling verwerkt. Aan het einde van elk thema is een deelconclusie geschreven. De Rivierenbuurt Bij het thema trots wordt duidelijk dat het merendeel van de respondenten trots is op hun buurt. De drukte van toerisme in de Rivierenbuurt valt nog enorm mee, zo wordt duidelijk. De respondenten geven te kennen wel waarde te hechten aan de rustige buurt. Niet alle respondenten vinden dat de waardering van toeristen van hun buurt voor meer waardering zorgt. Tot slot wil het merendeel van de respondenten dat toeristen van hun buurt genieten en wijzen graag de weg. Bij het thema toeristen in het stadsdeel heeft nog niet de helft van de respondenten het idee dat er een toename van het aantal toeristen is. De RAI geeft wel drukte, maar wordt over het algemeen niet als hinderlijk ervaren. Het afsluiten van de woning door langslopende toeristen vindt nauwelijks plaats. Of er meer veiligheid en sociale controle is door de komst van toeristen is de respondent het of wel mee eens omdat er meer mensen op straat zijn, of juist niet omdat er bijvoorbeeld zakkenrollers op af komen. Bij het thema toeristen in Amsterdam zegt nog niet de helft van de respondenten te denken dat toeristenbelangen geen dominant rol hebben. Speciale themaroutes door Amsterdam vindt precies de helft een leuk idee. De respondenten vinden wel dat de drukte door toerisme in het voorjaar en de zomer aanwezig is. Ruim de helft vindt dat de bewegwijzering voor toeristen beter kan. Verder hoeven toeristen niet per se in het Centrum te blijven omdat daar meer te doen is. De druk op openbare voorzieningen wordt voor als nog niet bezwaarlijk gevonden, de capaciteit zal dan ook verhoogd worden zegt een respondent. Bij het thema evenementen, festivals en de Koopzondagen zegt maar liefst 86% evenementen en festivals een verrijking te vinden en de meerderheid ziet geen reden om deze te mijden. Winkels hoeven niet voor alle respondenten op zondag vaker open in hun stadsdeel. 5

6 De meerderheid vindt dat evenementen wel meer mogen worden uitgebreid naar de Rivierenbuurt maar dit dient wel te passen binnen het karakter van de buurt. Bij het thema city marketing & toeristisch beleid geeft het merendeel aan niet te weten of ze genoeg inspraak hebben bij het toeristisch beleid in hun stadsdeel. Bijna een kwart vindt niet dat het toerisme zich zou moeten spreiden over andere stadsdelen. Van de respondenten zegt bijna de helft dat I Amsterdam er niet voor zorgt dat ze zich meer één voelen met hun stadsdeel. Wel ruim de helft vindt het positief als I Amsterdam meer toeristen trekt. Cultuurverschillen tussen de groepen toeristen die naar de buurt komen zijn moeilijk te onderscheiden. Het verschil dat er is vindt 86% niet bezwaarlijk. De Pijp Bij het thema trots is men net als in de Rivierenbuurt overwegend trots, ruim de helft. De waardering van toeristen voor hun buurt zorgt er doorgaans niet voor dat de respondenten nog meer waardering krijgen. Dat staat er los van. Er lijkt een goede mix te zijn van bewoners en bezoekers, ook al wordt de wijk wel druk genoemd. Bijna driekwart wil dat toeristen van hun buurt genieten. Ruim de helft wijst graag de weg aan toeristen. Bij het thema toeristen in het stadsdeel denkt ruim de helft dat het aantal toeristen in hun buurt is toegenomen. Bijna driekwart vindt niet dat toeristen hun privacy verstoren. De respondenten sluiten doorgaans niet hun woning voor toeristen af, bovendien wonen de meeste respondenten niet op de begane grond. Nog niet de helft vindt dat toeristen voor meer veiligheid en sociale controle zorgen. Het grootste gedeelte geeft aan het geen probleem te vinden dat toeristen in de directe woonomgeving aanwezig zijn. Of er genoeg ruimte is in De Pijp en dat dat niet voor extra drukte zorgt, is gemengd gereageerd. Zo wordt er gezegd dat het gewoon een drukke buurt is. Bij het thema toeristen in Amsterdam denkt men in vergelijking met de Rivierenbuurt bijna hetzelfde over de stelling dat belangen van toeristen dominant zijn bij de inrichting van de openbare ruimte. Over speciale themaroutes door Amsterdam wordt gemengd gereageerd. Wel komt er naar voren dat er meer aan de informatievoorziening kan worden gedaan. Ruim de helft van de respondenten vindt wel dat Amsterdam in het voorjaar en de zomer drukker is, maar vindt overgenomen wat extreem. Bijna driekwart vindt dat de bewegwijzering beter kan, met name het openbaar vervoer. Voor ruim de helft geldt dat zij vinden dat toeristen niet liever in het Centrum hoeven te blijven. De druk op openbare voorzieningen wordt doorgaans niet als bezwaarlijk ervaren. Bij het thema evenementen, festivals en de Koopzondagen zegt maar liefst 82% evenementen en festivals een verrijking te vinden en een ruime meerderheid ziet geen reden om deze te mijden. Precies de helft van de respondenten in De Pijp vindt dat evenementen voor veel overlast zorgt, maar dat het wel evenwichtig moet zijn. Bij de vraag of de winkels op zondag in De Pijp vaker open zouden kunnen wordt verdeeld gereageerd. Voor uitbreiding van evenementen naar De Pijp zegt precies de helft van de respondenten dat wel te zien zitten. Bij het thema city marketing & toeristisch beleid vindt ruim de helft dat ze niet genoeg inspraak hebben bij het toeristisch beleid in hun stadsdeel. Bijna de helft van de respondenten wil dat toeristen zich verspreiden naar andere stadsdelen waaronder hun buurt. Voor slecht 15% geldt dat zij zich meer één voelen met hun stadsdeel door de campagne I Amsterdam. Ruim de helft vindt het positief als I Amsterdam meer toeristen trekt. Bijna de helft van de respondenten ervaart wel cultuurverschil binnen de groepen toeristen die naar hun buurt komen. Maar liefs 83% vindt het verschil in cultuur tussen hen als bewoner en de bezoeker geen probleem zijn. 6

7 Tot slot zijn er vier aanbevelingen gedaan op basis van de resultaten en de interviews die hebben plaats gevonden. Dit is toegespitst op meer bekendmaking van de buurt, een intensievere samenwerking tussen de stadsdelen en EZ Centrale stad, dat I Amsterdam ook voor bewoners is en het interessant is over om bijvoorbeeld over 10 of 15 jaar vervolg onderzoek te doen. Voor meer specifieke informatie kan hoofdstuk 12 geraadpleegd worden. 7

8 Inhoudsopgave DEEL I UITEENZETTING ONDERZOEK Voorwoord... 3 Samenvatting Inleiding Aanleiding De opdrachtgever Lectoraat City Marketing & Leisure Management Economische Zaken Gemeente Amsterdam Trends & Ontwikkelingen Trends en Ontwikkelingen binnen de toeristische sector Trends en Ontwikkelingen Amsterdam Stadsdeel Zuideramstel- De Rivierenbuurt Stadsdeel Oud-Zuid- De Pijp Doelstelling Relevantie Maatschappelijke relevantie Praktische relevantie Theoretische relevantie Inhoudelijke verkenning Doxey index Culturele Dimensions van Hofstede Vraagstellingen Centrale vraag Deelvragen Onderzoeksmethode en populatie Onderzoeksmethodiek Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek Onderzoekspopulatie Reflectie Onderzoeksmethode & Betrouwbaarheid Dataverzameling & data analyse DEEL II ONDERZOEKSRESULTATEN 5. Respondenten De Rivierenbuurt De Pijp Trots Trots op de Rivierenbuurt Trots op de buurt Wonen in een populaire buurt Waardering van toeristen in mijn buurt Toeristen laten genieten van mijn buurt Extra uitleg geven aan toeristen Visie sleutelfiguren Deelconclusie Trots op de Rivierenbuurt Trots op De Pijp Trots op de buurt Wonen in een populaire buurt

9 6.2.3 Waardering van toeristen van mijn buurt Toeristen laten genieten van mijn buurt Extra uitleg geven aan toeristen Visie Sleutelfiguren Deelconclusie Trots op De Pijp Toeristen in het Stadsdeel Toeristen in de Rivierenbuurt Toename van het aantal toeristen in de Rivierenbuurt Toeristen verstoren de privacy van de bewoners Woning afsluiten voor toeristen Veiligheid en sociale controle Toeristen in de woonomgeving Voldoende ruimte in de Rivierenbuurt Visie Sleutelfiguren Deelconclusie toeristen in de Rivierenbuurt Toeristen in De Pijp Toename van het aantal toeristen in De Pijp Toeristen verstoren de privacy van de bewoners Woning afsluiten voor toeristen Veiligheid en sociale controle Toeristen in de woonomgeving Voldoende ruimte in De Pijp Visie sleutelfiguren Deelconclusie toeristen in De Pijp Toeristen in Amsterdam Bewoners van de Rivierenbuurt over toeristen in Amsterdam Toeristenbelangen bepalen de openbare ruimte Speciale themaroutes door Amsterdam Amsterdam overgenomen door toeristen Betere bewegwijzering door Amsterdam Toeristen liever in het Centrum Druk op de openbare voorzieningen Visie Sleutelfiguren Deelconclusie Bewoners van de Rivierenbuurt over toeristen in Amsterdam Bewoners van De Pijp over toeristen in Amsterdam Toeristenbelangen bepalen de openbare ruimte Speciale themaroutes door Amsterdam Amsterdam overgenomen door toeristen Betere bewegwijzering door Amsterdam Toeristen liever in het Centrum Druk op de openbare voorzieningen Visie Sleutelfiguren Deelconclusie Bewoners van De Pijp over toeristen in Amsterdam Evenementen, festivals en de koopzondag Bewoners van de Rivierenbuurt over evenementen, festivals en koopzondag Evenementen en festivals zijn een verrijking Drukte evenementen en festivals vermijden Overlast van evenementen Winkels op zondag open in de buurt Evenementen uitbreiden naar de buurt Visie Sleutelfiguren Deelconclusie bewoners van de Rivierenbuurt over evenementen, festivals en koopzondag

10 9.2 Bewoners van De Pijp over evenementen, festivals en koopzondag Evenementen en festivals zijn een verrijking Drukte evenementen en festivals vermijden Overlast van evenementen Winkels op zondag open in de buurt Evenementen uitbreiden naar de buurt Visie Sleutelfiguren Deelconclusie bewoners van De Pijp over evenementen, festivals en koopzondag City marketing & Toeristisch beleid Inspraak toeristisch beleid Spreiden van toerisme over de stadsdelen Eenheidsgevoel door campagne I Amsterdam I Amsterdam trekt meer toeristen Cultuurverschil tussen bewoner en toerist Cultuurverschillen geen probleem Visie Sleutelfiguren Deelconclusie Bewoners van de Rivierenbuurt over toeristisch beleid Bewoners van De Pijp over toeristisch beleid Inspraak toeristisch beleid Spreiden van toerisme over de stadsdelen Eenheidsgevoel door campagne I Amsterdam I Amsterdam trekt meer toeristen Cultuurverschil tussen bewoner en toerist Cultuurverschillen geen probleem Visie Sleutelfiguren Deelconclusie Bewoners van De Pijp over toeristisch beleid Visie Amsterdam Toerisme & Congres Bureau DEEL III CONSLUSIES & AANBEVELINGEN 11. Conclusies Conclusie De Rivierenbuurt Conclusie De Pijp Terugblik 10 jaar geleden Aanbevelingen Bekendmaking unieke buurt Samenwerking Stadsdelen & EZ Centrale Stad I Amsterdam ook voor bewoners Vervolgonderzoek Literatuur Bijlagen

11 DEEL I UITEENZETTING ONDERZOEK 11

12 1. Inleiding In de hedendaagse vrijetijdsindustrie is er steeds meer sprake van concurrentie tussen vergelijkbare steden in Europa. Vanuit het Lectoraat City Marketing & Leisure Management is de vraag ontstaan om nader onderzoek te doen naar de attitude van bewoners van staddeel De Pijp en Rivierenbuurt tegenover (dag) toeristen. Het onderzoek draagt de naam bewonersbeleving en zal in de hoofdstukken diverse malen genoemd worden. Het lectoraat legt de nadruk op de synergie die plaats vindt tussen bewoners, bedrijven en bezoekers van een stad en de invloed die de drie groepen hebben op een stad 1. Dit hoofdstuk zal nader inlichting geven over de aanleiding van het onderzoek en de trends & ontwikkelingen. Op basis van die inzichten is een doelstelling geformuleerd. 1.1 Aanleiding City marketing In de eerste alinea van dit hoofdstuk is beschreven dat het lectoraat zich onder meer bezig houdt met onderzoek naar de aantrekkelijkheid van de stad Amsterdam. In het beleid van steden staat city marketing steeds meer op de agenda. In voorgaande jaren was het beleid van gemeentes onder andere toegespitst op het werven van Bewoners Bedrijven (internationale) bedrijven wat onder andere zorgt voor werkgelegenheid en daarmee goed is voor de economie. Inmiddels wordt het meer Synergie en meer erkend dat de aantrekkelijkheid van een stad niet alleen toegespitst is op deze. City marketing is toegespitst op een drietal groepen namelijk voor de bewoners, bedrijven en Bezoekers bezoekers. Het evenwicht tussen deze drie groepen is van groot belang voor het imago van de stad. De rol van de bewoners ten aanzien van het imago dreigt vaak te worden ondermijnd. 1 marketingenleisuremanagement bezocht op 6 februari

13 Bewonersbeleving Exact 10 jaar geleden heeft drs. Roos Gerritsma onderzoek 2 gedaan naar de aantrekkelijkheid van Amsterdam, binnenstadbewoners en hun attitudes tegenover (dag) toeristen. Nu, 10 jaar later is er veel veranderd. Zo kwamen er in 1997 per jaar 4,2 miljoen verblijfsbezoekers en ruim 16 miljoen dagjesmensen naar Amsterdam. In 2006 zijn het aantal overnachtingen gestegen tot 8,6 miljoen 3. Om een ander voorbeeld te geven; in 1997 werd de Amsterdamse rondvaart ruim 2,6 miljoen keer bezocht, in 2006 is dat 3,2 miljoen keer. Dat er vele veranderingen hebben plaats gevonden, waaronder een behoorlijke toename van het aantal (dag) toeristen, is een feit waar men niet om heen kan. Om de effecten van die veranderingen te meten wordt er in dit onderzoek gekeken naar de attitudes van nu en naar die van 10 jaar geleden. Enerzijds vindt er dus een vergelijking plaats en anderzijds wordt er gekeken naar de huidige attitudes van bewoners ten opzichte van (dag) toeristen. Het verschil is echter wel dat dit onderzoek uitgevoerd wordt in 8 buurten en/of stadsdelen in Amsterdam. Dit onderzoek is gericht op De Pijp en de Rivierenbuurt in Amsterdam. 2 Gerritsma, R. (1999), Aantrekkelijk Amsterdam- binnenstadsbewoners en hun attitudes tegenover (dag)toeristen 3 Jaarverslag Amsterdams Toerisme en Congres Bureau,

14 1.2 De opdrachtgever Lectoraat City Marketing & Leisure Management Het lectoraat City Marketing & Leisure Management valt onder de verantwoordelijkheid van ASAR; het Institute of Advanced Studies and Applied Research wat op 1 januari 2003 gestart is. Dit instituut bestaat uit een drietal afdelingen namelijk de Lectoraten, de Graduate School en de subsidiedesk 4. De visie van ASAR luidt als volgt: ASAR wil maximaal bevorderen dat studenten en medewerkers van INHOLLAND vanuit een duurzame maatschappelijke betrokkenheid kennis ontwikkelen, delen en toepassen en als zodanig een rol van betekenis spelen in onze kennisintensieve samenleving, inclusief de internationale context ervan. heeft lectoraten opgezet om zich te kunnen richten op kennisontwikkeling, overdracht en kennistoepassing 5. Het lectoraat geeft inhoudelijk leiding aan de kenniskring welke beroepsgerelateerde onderzoek doet voor vraagstukken uit het werkveld en anderzijds voor het onderwijs. Bovendien worden deze resultaten ook verwerkt in de onderwijsprogramma s. In 2004 is het Lectoraat c.q. kenniskring City Marketing & Leisure Management ingesteld. Deze is een van de ruim twintig lectoraten die actief zijn binnen en richt zich op de relatie tussen city marketing en Leisure management. Dit lectoraat, die de opdracht voor bewonersbeleving heeft uitgegeven, opereert onder leiding van lector drs. Angelique Lombarts sinds februari bezocht op 14 februari bezocht op 14 febuari

15 Aanvragen van projecten komen enerzijds vanuit de Hogeschool en anderzijds vanuit het werkveld. De kerntaak van het lectoraat wordt als volgt beschreven; Het produceren, aanbieden en verspreiden van kennis 6. Deze kennis is bedoeld voor de opleidingen Leisure & Tourism aan de Hogeschool INHOLLAND maar wordt ook ingezet voor een directe toepasbaarheid in het werkveld. Bij het voltooien van projecten word samengewerkt met diverse partijen waaronder; Lokale overheden waaronder de Gemeente Amsterdam en Rotterdam; Diverse city marketing organen van steden; Specifiek met verschillende toeristische marketing- en promotiebureaus van steden binnen het onderzoeksgebied waaronder ATCB en Rotterdam Marketing; Ondernemers uit het toeristisch werkveld Economische Zaken Gemeente Amsterdam Het onderzoek dat in opdracht van het Lectoraat heeft plaats gevonden is tevens tot stand gekomen in samenwerking met Economische Zaken van de Gemeente Amsterdam. Economische zaken(ez) ondersteunt het gemeentebestuur bij het opstellen en uitvoeren van het economische beleid en investeert jaarlijks voor circa 30 miljoen in de Amsterdamse economie 7. Het toeristisch beleid maakt onderdeel uit van het economische beleid in Amsterdam. EZ is gebaat bij de resultaten van het onderzoek die van waarde kunnen zijn bij het voeren van hun toeristisch beleid en heeft daarom geld beschikbaar gesteld. De Gemeente Amsterdam heeft interesse in wat er leeft onder haar bewoners. In de afgelopen 10 jaar is er veel veranderd waardoor nieuwe peilingen onvermijdelijk zijn. EZ heeft in dit onderzoek voornamelijk een adviserende rol gespeeld. 6 y/leisure+ Management/ bezocht op 12 februari bezocht op 12 februari

16 1.3 Trends & Ontwikkelingen Trends en Ontwikkelingen binnen de toeristische sector Toenemend belang City marketing City marketing is in de hedendaagse strategie van gemeenten bijna niet meer weg te denken. Vele gemeenten zoals Rotterdam, Amsterdam en Den Haag hebben inmiddels een beleid opgezet met een aansluitend logo of slogan. Hoewel de ene gemeente in meer of mindere mate een vorm van city marketing toepast of deze gaat toepassen zijn de meningen er over verdeeld. Zo stond er eind 2007 een artikel in NRC Next van Aaf Brandt Corstius waarin zij de marketing van steden bespreekt 8. Maar bovenal het feit dat critici er diverse meningen op na houden kan worden gesteld dat city marketing hot is 9. Een ander artikel op de website van communicatieonline.nl beaamt dit met de titel City marketing is booming 10. De schrijfster refereert naar Ward Rennen, adviseur city marketing, die velerlei onderzoek hiernaar heeft gedaan. Dat grote steden zich door de concurrentie steeds meer moeten profileren is een feit en dat een slogan alleen niet genoeg is ook. In een samenvatting van een proefschrift van dhr. Rennen staat onder andere dat city marketing meer is dan alleen een slogan 11. Een nieuwe ontwikkeling op het gebied van city marketing is volgens Rennen dat nu ook steeds meer kleinere gemeenten aan city marketing doen. Een grote vraag die wellicht ontstaat bij het beschrijven van deze ontwikkeling is welke redenen nu precies worden aangedragen voor het beleid van city marketing van gemeenten. Hier kunnen diverse verklaringen voor worden gegeven. Een belangrijke is dat reizen voor de meeste mensen steeds toegankelijker en meer betaalbaar. Wie via een zoekmachine stedentrips invoert krijgt legio verwijzingen naar aanbieders van stedentrips. Bovendien zijn de grenzen van landen in Europa steeds meer laagdrempelig waardoor het gemakkelijker is om naar elders gelegen steden te gaan. Dit geld niet alleen voor bezoekers maar ook voor bedrijven die zich mogelijk vestigen in een stad. Door de opmars van city marketing wordt de concurrentie tussen Europese steden steeds groter. Hierdoor is het een vereiste dat een stad zich steeds specifieker profileert. Stedentrips Wie via een zoekmachine stedentrips invoert krijgt legio verwijzingen naar aanbieders van stedentrips. In het jaaroverzicht 2005 van het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen wordt de toenemende populariteit van stedentrips benoemd. Zo wordt beschreven dat de toename van het aantal low cost vliegverbindingen ervoor zorgt dat de Europese bezoeker vaker op reis gaat. Dit onderstreept het belang van city marketing zoals eerder in dit hoofdstuk is beschreven. Bezoekers hebben door het reizen steeds meer ervaring waardoor vergelijking meer plaats vindt. 8 bezocht op 22 februari marketing.nl/artikel bezocht op 19 februari marketing-is-booming/ bezocht op 19 februari bezocht op 22 februari

17 Leisuremarkt- evenementenkalender De laatste decennia heeft er een explosie aan publieksevenementen plaats gevonden. De ruimte monitor, een planbureau van de rijksoverheid, beschrijft dat vrije tijd steeds schaarser en dat steden veel zorg besteden in het aanbod van evenementen of kleinere festivals om het karakteristieke imago in stand te houden. Jaarlijks zijn er in Nederland 3,1 miljoen evenementen waarvan 75% openbaar toegankelijk is. 12 Door het aanbod en het aantal bezoekers dat elk jaar nog steeds toeneemt, is het van belang om het commercieel leisure aanbod zo goed mogelijk te spreiden. Op stadsniveau zal hier straks meer over worden gezegd. Funshoppen In het trendrapport van NRIT komt naar voren dat winkelen voor het plezier na uitgaan de belangrijkste leisureactiviteit voor Nederlanders is13. Deze trend kan als bestaansreden gelden aan de populariteit van de koopzondagen in de afgelopen jaren. Een zeer recent artikel op NU.nl onderschrijft dit ook. Nederlanders hebben in miljoen keer een dagje gewinkeld voor de lol, zo zegt het artikel14. Bovendien, is het aantal evenwichtige koopzondagen belangrijk om de bezoekers te kunnen managen bezocht op 26 mei bezocht op 26 mei bezocht op21 mei

18 1.3.2 Trends en Ontwikkelingen Amsterdam Nadat de algemene trends en ontwikkelingen op nationaal en internationaal niveau beschreven zijn wordt er een nadere toelichting gegeven over de ontwikkelingen die zich afspelen in Amsterdam. Cijfers Toerisme Amsterdam De ontwikkelingen die zich voorgaande jaren in Amsterdam op het gebied van (dag) toeristen hebben voor gedaan zijn diverse cijfers over te vinden. Het VVV van Amsterdam, Amsterdams Toerisme en Congres Bureau, geeft middels haar jaarverslag 2006 diverse informatie weer. In 2006 ontvingen de Amsterdamse hotels en andere logiesverstrekkende bedrijven ruim 4,6 miljoen gasten, een stijging van ruim 6 procent ten opzichte van Het aantal overnachtingen is gestegen met bijna 8 procent met in totaal 8,6 miljoen. 15 De top-3 bezoekers in 2006 kwamen uit de volgende landen 16 ; Groot-Brittannië, Nederland, Verenigde Staten. Spanje, Nederland en Frankrijk hebben de grootste groei in het aantal overnachtingen geboekt. Ook het aantal Nederlandse dagbezoeken is gestegen met 2 procent ten opzichte van Volgens het Continuvakantieonderzoek 2006 bezochten bijna 4,4 miljoen Nederlandse dagbezoekers Amsterdam ruim 13 miljoen keer. Amsterdam ontwikkelt zich, net zoals toonaangevende steden in Europa, in het vernieuwen van het leisure/ toeristisch product 17. Het doel is om dit op een zodanige manier te doen zodat de aantrekkelijkheid voor de bezoekers aansluit bij de stedelijke affiniteit en het kwaliteitsbesef voor de bezoekers, bewoners en bedrijven. De toeristische groei is voor een groot deel te wijten een het themajaar; de 400 ste geboortedag van Rembrandt, zo schrijft het ATCB. Spreiden van Toerisme In 2001 is er door het ATCB een rapport uitgebracht spreiden van toerisme, de kansen benut. Daarin wordt gesproken over de mogelijkheden die het spreiden van toerisme in Amsterdam kan bieden. Dit rapport geeft nauwkeurig een toelichting wat de kansen zijn ten aanzien van het spreiden van toerisme in diverse delen van Amsterdam. Omdat, zo benoemt het rapport, het toerisme hard op weg is om één van de belangrijkste sectoren in de Amsterdamse economie te worden is het van belang om de toenemende druk in het Centrum te spreiden daar waar de mogelijkheid zich voordoet. Beleidsvorming in het toerisme heeft zich volgens het rapport te vaak gericht op de problemen die zich voordoen in plaats van zich te concentreren op kansen die gestimuleerd zouden moeten worden. 15 Jaarverslag Amsterdams Toerisme en Congres Bureau, bezocht op 18 februari bezocht op 18 februari

19 Eveneens belicht dit rapport dat het spreiden van toerisme aan een aantal eisen moet voldoen en dat de hulp van de overheid, het bedrijfsleven en de bewoners onmisbaar is voor de tot stand koming van spreiding. Aan de hand van het spreidingsmodel dat beschreven staat wordt beoogd om overbelasting door toerisme tegen te gaan en meer kansen te benutten die het toerisme biedt. I Amsterdam Amsterdam heeft in 2004 een nieuwe city marketingcampagne gelanceerd onder de naam I Amsterdam. Met dit nieuwe motte wil Amsterdam zich profileren op diverse vlakken. Dit motto creëert het merk Amsterdam voor de stad en de mensen. Het motto luidt; I choose Amsterdam for business. I choose Amsterdam for education. I choose Amsterdam for inspiration. I choose Amsterdam as my home. I am Amsterdam. 18 Amsterdam belooft diversiteit en biedt uitstekende mogelijkheden voor bedrijven, onderwijs, en het bezoeken van en wonen in Amsterdam. Voor bedrijven zijn er vele voordelen te noemen; goede transport en distributie faciliteiten door de haven en de ligging nabij Schiphol. Internationals vinden het dan ook steeds meer een logische en geschikte locatie voor hoofdkantoren, conferenties en meetings. Bovendien biedt Amsterdam een hoogstaand technologisch centrum en de thuisbasis voor het AMS-IX (Amsterdam Internet Exchange), Europa s grootste internetcentrum. Trots is Amsterdam op haar creatieve, intellectuele en culturele bijdrage. Rijk aan Europa s meest belangrijke museums zoals van Gogh en Rijksmuseum, bied de stad een inspiratievolle omgeving voor creatieve mensen. Tevens is Amsterdam een toonaangevend centrum voor studie en ontwikkeling op het gebied van biowetenschappen. Amsterdam wordt neer gezet als een mix van wereldstad, commerciële concurrentie met een centrum dat zo levendig, compact en toegankelijk is. Tot slot wordt het sterkste bezit genoemd; de mensen die er leven, werken, studeren en de mensen die de stad bezoeken. De mensen van Amsterdam zijn Amsterdam! Amsterdam Partners formuleert de volgende missie; to promote and improve the image of Amsterdam and the surrounding region among relevant target groups in the Netherlands and abroad. The improvement and raising of Amsterdam's profile is guided by a single concept for the city's national and international positioning: Amsterdam is distinctive for its combination of creativity, innovation and commercial spirit bezocht op 18 februari bezocht op 18 februari

20 1.3.3 Stadsdeel Zuideramstel- De Rivierenbuurt De Rivierenbuurt valt onder stadsdeel Zuideramstel en ligt ten opzichte van De Pijp meer zuidelijker een meer aan de buitenkant van Amsterdam. In 2006 telt het stadsdeel bewoners 20. Het stadsdeel maakt door middel van het contract met de burger 21 duidelijk welke voornemens en afspraken de gemeente maakt. Het gaat daarbij om het investeren in de mensen die wonen en werken in Zuideramstel. Één van de belangrijke aspecten is dat de gemeente meer wil investeren in de openbare ruimte. Het streven is om burger en bestuur partners te laten zijn bij de inrichting van de openbare ruimte. Tot slot zijn, ten opzichte van de huidige situatie, grote plannen voor de ontwikkeling aan de Zuidas. Grote bedrijven zoals Ernst & Young hebben zich al gevestigd aan de Zuidas en dit zal in toekomst alleen maar meer toenemen. De komende jaren komt 1 miljoen m2 vrij aan kantoorruimte 22. In het rapport van Zuidas Accenten 2007 is ook te lezen dat de ontwikkeling in volle gang is. Er wordt gekeken naar vraagstukken over de openbare ruimte waar bedrijven en bewoners hun draai kunnen vinden. Er wordt soms zelf gesproken over Zuidas als een nieuw centrum navolgend op het centrum van Amsterdam. Amsterdam RAI De RAI is een internationaal toonaangevende tentoonstellings- en congresorganisatie 23 in de regio van Amsterdam. Gelegen in de Rivierenbuurt, aan de Zuidas van Amsterdam met haar eigen station. De RAI heeft een gunstige ligging. Grote beurzen zoals de AutoRAI en de woonbeurs zijn slecht een greep uit de evenementen/ beurzen die hier plaats vinden. Deze trekken zowel business to business als de business to consumer evenementen aan. Tevens vinden hier ook dancefeesten plaats. Het Complex heeft 11 aaneengesloten hallen met een totale overdekte tentoonstellingscapaciteit van zo'n m2 plus 22 congreszalen, zeven restaurants en een ondergrondse parkeergarage voor ruim auto's. De Amsterdam RAI ontvangt jaarlijks bijna 500 handelsbeurzen, professionele congressen en kleinere evenementen met bijna 2 miljoen bezoekers per jaar 24. Marten Luther King Park Dit park in Nederland is vooral bekend om de Parade- een reizend theatergezelschap, dat jaarlijks neerstrijkt op het terrein naast de Utrechtsenbrug 25. Naast dit jaarlijks terugkerend evenement is het voor bezoekers een goede plek om te vertoeven in de zomermaanden bezocht op 18 februari burger.pdf bezocht op 18 februari / _Living_Zuidas_VVD-notitie.pdf bezocht op 18 februari bezocht op 18 februari bezocht op 18 februari bezocht op 18 februari

21 Okura Hotel Het Okura Hotel in Amsterdam, gelegen nabij de RAI is een toonaangevend hotel die niet in de minst geringste recensies over de hele wereld zijn beschreven. Het hotel dat door de Guide Michelin de hoogst haalbare kwalificatie kreeg toebedeeld met een grand deluxe notering bezocht op 18 februari

22 1.3.4 Stadsdeel Oud-Zuid- De Pijp De Pijp maakt onderdeel uit van stadsdeel Oud-Zuid en telt in inwoners in het gehele stadsdeel. De Pijp is het oostelijke deel van Oud-zuid en wordt ook wel oude en nieuwe Pijp genoemd. In de Bijlage is nadere informatie te vinden welke buurten hier precies onder vallen. Stadsdeel Oud-Zuid profileert zich als een podium van kunt en cultuur. In de kuntsnota uit 2005 staat het volgende beschreven: Wij denken dat Oud Zuid als onderdeel van het Centrum van Amsterdam, bij uitstek een podium kan bieden aan kunst en cultuur. Alle voorzieningen en voorwaarden in dit stadsdeel zijn aanwezig om een sprankelend cultuurklimaat voor bewoners en bezoekers tot stand te brengen. De huidige infrastructuur is uniek en biedt veel mogelijkheden voor nu en in de toekomst 28. Onderstaand worden een aantal bekende culturele instellingen beschreven worden die een bekende naam hebben ontwikkeld door de jaren heen. Amsterdams Film theater Rialto Rialto is vanaf 1921 begonnen als buurttheater en inmiddels uitgegroeid tot een toonaangevend locatie waar naast de films diverse programma s plaats vinden. Met de laatste verbouwing in 2006 heeft het theater drie zalen en een ruim filmcafé. De premièreprogrammering van Rialto is gericht op Europese en niet-westerse artistieke filmproducties29. Rialto is tevens hoofdlocatie voor een aantal festivals zoals Africa in the Picture, CinemAsia en Cinedans. In het kader van Rialto Wereldcinema organiseert Rialto zelf ook festivals, zoals Rialto in de openlucht! en de jaarlijkse Rialto Wereldcinema manifestatie. Ostade Theater Het Ostade theater is onder andere bekend van het Babelfestival maar staat vooral bekend als een intiem theater in de Amsterdamse Pijp. De nadruk in de programmering ligt op veelbelovende groepen en op jeugdtheater 30. Muziekcentrum de Badcuyp Muziekcentrum de Badcuyp is sinds 1994 een podium voor verschillende muziekstijlen en culturen. De concerten die gegeven worden richten zich op creatieve muzikale niches en onderstromen 31. Dit centrum heeft als doel om talenten op het gebied van kunst, cultuur en politiek te stimuleren en te ontwikkelen; wederzijds begrip tussen verschillende bevolkingsgroepen te bevorderen en het kritisch denken te stimuleren bezocht op 18 februari Kuntstnota 2005 Oud Zuid, podium voort Kunst en Cultuur bezocht op 18 februari bezocht op 19 februari bezocht op 19 februari bezocht op 18 februari

23 Albert-Cuypmarkt De Albert Cuypmarkt is sinds 1922 door de gemeente officieel erkend als markt 32 en is inmiddels internationaal welbekend. Maar voor de officiële erkenning was de markt met haar kooplieden wel al een handelsplaats. Ook na de tweede oorlog is de markt populair gebleven. Bovendien hebben grootheden zoals Piet Mondriaan en André Hazes gewoond/ gewerkt op deze markt. Het is dus een leuke markt voor bewoners én bezoekers waar veel cultuur samen komt bezocht op 18 februari

24 1.4 Doelstelling Middels de doelstelling zal een beschrijving worden gegeven wat het beoogde doel van het onderzoek is. Navolgend zal beschreven worden wat de relevantie is. De doelstelling luidt: Inzicht verkrijgen in de beleving en attitude van bewoners van stadsdeel De Pijp en Rivierenbuurt in Amsterdam ten aanzien van (dag)toeristen, ten einde aanbevelingen te kunnen geven over het toeristisch beleid in de betreffende stadsdelen. 1.5 Relevantie Maatschappelijke relevantie Het is bekend dat toerisme tot een van de grote sectoren behoord waarin vele economische voordelen uit gehaald worden. De Amsterdamse toeristenindustrie is goed voor ruim 75 miljoen 33. Sommige bestemmingen zijn zelf voor een groot gedeelte afhankelijk van de inkomsten van toerisme. Deze kan de leefkwaliteit van bewoners, bedrijven en uiteindelijk ook de bezoekers ten goede komen. Met de komst van meer restaurants, diverse recreatiemogelijkheden en meer culturele differentiatie wordt meer werkgelegenheid gecreëerd. Naast de voordelen die het met zich mee brengt kan het ook zorgen voor een grote impact op de lokale bevolking. Een artikel uit Annals of Tourism geeft aan dat er een aantal zaken zijn om zich zorgen over te maken. Toerisme brengt ook negatieve impacts met zich mee zoals parkeerproblemen, toenemende criminaliteit, stijging van woonkosten, wrijving tussen bewoners en toeristen en veranderingen in de manier van leven bij de bewoners van de desbetreffende locatie 34. Onderzoek heeft aangetoond dat de welwillendheid van de lokale bevolking een belangrijke factor is in het toerisme en de ontwikkelingen in een zekere mate kan tegenwerken of bevorderen. Het volgende citaat onderstreept deze opvatting: residents perceptions and attitudes have constituted a major area of tourism Research. They are important considerations if tourism programmes and projects were to be sustainable (Ap, 1992; Ap & Crompton, 1998; Allen, Long, Perdue & Kieselbach, 1988; Belisle & Hoy, 1980: Doxey, 1975: Lankford, 1994 in Brunt & Courtney, 1999, p. 494: Maddox, 1985: Murphy, 1983 in Williams & Lawson, 2001, p. 270) 35. Er kan in zekere zin worden gesteld dat bewoners een grote rol spelen in het toerisme. Vormen van city marketing die worden uitgevoerd door diverse gemeenten zijn met name gericht op het binnen halen van bedrijven of evenementen die ten goede komen voor de economische groei. Bewoners worden in dit beleid wel eens over het hoofd gezien. Vanuit dat perspectief kan worden gezegd dat dit onderzoek, die de attitudes van bewoners belicht, van maatschappelijk belang is. Diverse groepen in de maatschappij hebben hier belang bij. 33 Jaarverslag Amsterdams Toerisme en Congres Bureau, Andereck, K.L., Valentine, K.M., Knopf, R.C. & Vogt, C.A. (2005), Residents Perceptions of Community Tourism Impacts, uit Annals of Tourism Research, Vol. 32, No. 4, pp Burns, P.M., Novelli, M. (2007). Tourism and Politics. Amsterdam: Elsevier p

25 1.5.2 Praktische relevantie Vanuit het perspectief van het city marketing beleid in Amsterdam is er een campagne opgericht onder de naam I Amsterdam sinds september Dit onderzoek naar de attitude van bewoners ten aanzien van (dag)toeristen geeft meer zicht in de huidige situatie. City marketing is onder andere gericht op het binnenhalen van nationale en internationale toeristen of anders gezegd city-marketing impliceert dat een gemeente zich marktgericht opstelt 37. Dat City marketing hot en actueel is binnen gemeentes is al eerder genoemd. Omdat bewoners een belangrijk onderdeel vormen in het beleid van city marketing is dit onderzoek praktisch relevant. De resultaten worden mogelijk meegenomen in het beleid van de gemeente Amsterdam. Bovendien kunnen de resultaten van het onderzoek verwerkt worden in lesprogramma s of voor presentaties bij marktgerelateerde bureaus Theoretische relevantie Het theoretische kader van het onderzoek naar de attitudes van bewoners ten aanzien van (dag) toeristen geeft invulling aan huidige onderzoeken en modellen en theorieën die door de jaren heen geschreven zijn. In de opzet van dit onderzoek is een voorbeeld genomen aan het bewonersonderzoek van Drs. Roos Gerritsma van 10 jaar geleden. Daarom is het interessant om de resultaten naast elkaar te leggen om te kijken of er grote veranderingen zijn ondanks de verschillende onderzoeksgebieden. Daarnaast kan er een vergelijking worden gemaakt met andere steden en hun beleid ten aanzien van toerisme. Bovendien kunnen beleidsmakers van de gemeente Amsterdam conclusies en eventueel ook aanbevelingen overnemen die van belang kunnen zijn en waar zij een bepaald potentieël in zien. De onderzoekresultaten die voortkomen uit dit onderzoek zullen door het Lectoraat City Marketing & Leisure Management gebundeld worden tezamen met de resultaten van stadsdeel Oud-West, Westerpark, Zeebrug en het Centrum bezocht op 19 februari Van Den Berg, L., Klaassen, L.H., Van Der Meer, J.(1990), Strategische City-Marketing Schoonhoven :Academic Service p.10 25

26 2. Inhoudelijke verkenning 2.1 Doxey index De theorie van Doxey (1975) gaat ervan uit dat de ontvangende populatie een bepaalde cyclus doorloopt bij het ontvangen van toeristen. Deze zijn in de volgende stadia uitgelegd; 1) Euphoria 2) Apathy 3) Annoyance 4) Antagonism Cooper (2005) beschrijft deze als volgt: 1. Euphoria The initial thrill and enthusiasm that comes along with tourism development results in the fact that the tourist is made welcome. 2. Apathy Once tourism development is underway and the consequential expansion has taken place, the tourist is taken for granted and is now only seen as a source of profit taking. What contact is made between host and quest is done so on a commercial and formal footing. 3. Irritation As the industry approaches saturation point, the hosts can no longer cope with the number of tourists without the provision of additional facilities. 4. Antagonism The tourist is now seen as the harbinger of all ills, hosts are openly antagonistic towards tourists and tourists are regarded as being there to be exploited. Final Level During the above process of development the host population had forgotten that all they once regarded as being special was exactly the same thing that attracted the tourist, but in the rush to develop tourism circumstances have changed. The social impact had been comprehensive and complete and the tourists will move to different destination. In het onderzoek van Drs. Roos Gerritsma is naar voren gekomen dat de bewoners overwegend positief tegenover (dag) toeristen stonden. Omdat er inmiddels 10 jaar verstreken is, is het interessant om te weten of veranderingen zijn opgetreden in de attitude. Bovendien is het voor beleidsbepalers interessant om te weten op welk niveau de bewoners nu zitten. Door meer inzicht te verkrijgen door middel van dit model kan de gemeente er bijvoorbeeld voor kiezen om meer aandacht te besteden aan het verspreiden van toerisme over de diverse stadsdelen. Deze theorie wordt gebruikt als instrument om te kijken of er sprake is van een irritatie. Door middel van diepte-interviews kan specifiek gekeken worden naar de beweegreden van bewoners. 26

27 2.2 Culturele Dimensions van Hofstede De theorie van Hofstede (1980) beschrijft 5 culturele dimensies die van mogelijke invloed kunnen zijn wanneer culturen met elkaar in aanraking komen. Bewoners en bezoekers hebben, afhankelijk van achtergrond, hun eigen manier van handelen. Dit proces wordt omschreven in de volgende dimensies 38 ; Power Distance Long/short Term orientation Cultural Dimensions Individualism 1. Power Distance 2. Individualism 3. Uncertainty avoidance 4. Masculinity 5. Long/short term orientation. 39 Masculinity Uncertainty avoidance Power Distance Power Distance gaat in op de verschillen in de samenleving en geeft weer tot in hoeverre de verschillen geaccepteerd worden in instellingen en organisaties. Zogenaamde hiërarchische verschillen kunnen verschillend per cultuur. In dit onderzoek gaat het niet om een organisatie maar om bewoners en het contact tussen bezoekers. Dit zal niet in directe relatie staan, maar zegt wel iets over het verschil. Individualism Individualism gaat in op het verschil of mensen meer individualistisch of meer groepsgeoriënteerd zijn. Dat dit per cultuur verschillend kan zijn is niet nieuw. Wat interessant is om te weten is of bewoners hierin verschil merken en of hier ook irritaties in zijn. 38 Verluyten, S.P. (2000). Intercultural Communication in Business and Organisations. Leuven: Acco p Schneider, S.C., Barsoux, J.L. (2003). Managing Across Cultures. Harlow: Pearson Education Limited p

28 Uncertainty Avoidance Uncertainty avoidance gaat in op het ongemak dat kan ontstaan bij onzekerheid in de samenleving. De voorkeur naar voorspelbaarheid en zekerheid spelen hierin een rol. Zorgt de komt van toerisme voor bepaalde onzekerheden of is hier geen sprake van? Dit zijn vragen die meer inzicht kunnen bieden. Masculinity Masculinity of ook wel masculinity en femininity genoemd gaat in op de verschillen tussen twee dimensies. Masculinity refereert naar de waarden die mannelijke aspecten draagt zoals assertief, krachtig, prestatiegericht. Feminity gaat meer in op aspecten zoals bescheidenheid, sentimenteel, verzorgend en meer servicegericht. Er kunnen zomogelijk verschillen ontstaan tussen de bewoners en bezoekers. Wat zijn die verschillen dan en is er sprake van hinder? Door middel van deze dimensie kan heel specifiek gekeken worden naar bepaalde verschillen. Long/short term orientation De laatste dimensie is in de literatuur niet altijd even gelijk erkend. Toch wordt deze vaak genoemd. Long term orientation gaat in op de verwarring waarden van vasthoudendheid. Diftigheid en geduld werden door deze dimensies ontdekt. Hoewel dit in de een of andere cultuur in meer of mindere mate aanwezig is. Deze dimensie is voornamelijk gericht op verschillen in de niet westerse cultuur, terwijl het onderzoek van Hofstede dat wel is. Toepassing In het onderzoek wordt gekeken naar de attitude van bewoners ten aanzien van (dag) toeristen. Een van de vragen die terug komt in de enquête is of bewoners ook verschil merken in de culturen en wat hun mening hierover is. Het model geeft door middel van de dimensies weer welke verschillen er kunnen ontstaan. Bij het analyseren van de attitude kan middels de theorie gekeken worden of er overeenkomsten zijn. 28

29 3. Vraagstellingen In dit hoofdstuk wordt de hoofdvraag met de bijbehorende deelvragen behandeld. De beantwoording van de deelvragen leidt tot het antwoord van de centrale vraag. 3.1 Centrale vraag Wat is de attitude van bewoners van De Pijp en de Rivierenbuurt ten aanzien van (dag) toeristen in hun woonomgeving? 3.2 Deelvragen 1) In hoeverre zijn bewoners van De Pijp en de Rivierenbuurt trots op het feit dat de nodige aanwezigheid van (dag) toeristen hun buurt bezoeken? 2) Wat is de attitude van bewoners van De Pijp en de Rivierenbuurt ten aanzien van (dag) toeristen in hun directe omgeving? 3) Hoe ervaren bewoners van De Pijp en de Rivierenbuurt toeristen in de openbare ruimtes? 4) Wat is de attitude van bewoners van De Pijp en de Rivierenbuurt ten aanzien van (dag) toeristen bij Evenementen en Festivals? 5) Welke verschillen ervaren bewoners in de cultuur van toeristenstromen? 6) Hoe waarderen bewoners van De Pijp en de Rivierenbuurt het toeristisch/leisure beleid dat stadsdeel Oud-Zuid en Zuideramstel voeren, en welke rol speelt de city marketing campagne I Amsterdam in dat beleid? 29

30 4. Onderzoeksmethode en populatie Om een antwoord te kunnen vinden op de deelvragen zijn er verschillende onderzoekmethoden toegepast. Dit hoofdstuk geeft nadere toelichting over de onderzoeksmethode en het verloop van het onderzoek. 4.1 Onderzoeksmethodiek Het onderzoek naar de attitude van bewoners van De Pijp en de Rivierenbuurt in Amsterdam is door middel van fieldresearch tot stand gekomen. Per onderzoeksmethode zal inzicht worden gegeven Kwantitatief onderzoek Om een algemeen beeld te kunnen vormen over de attitude van bewoners uit De Pijp en Rivierenbuurt is kwantitatief onderzoek verricht in de vorm van enquêtes. Kwantitatief onderzoek is gericht op de hoeveelheid van een bepaalde populatie die tevreden of ontevreden zijn. De vragenlijst had als basis de enquête die Drs. Roos Gerritsma destijds in haar onderzoek heeft gehanteerd. Grotendeels zijn de bestaande thema s met bijbehorende vragen gebruikt, maar wel aangepast op het onderzoeksgebied. Naast de bestaande vragen is de vragenlijst aangevuld met een aantal extra vragen en een extra thema. Daar het onderzoek van Gerritsma(1999) een ander onderzoekgebied had dan in dit onderzoek het geval is en de enquêtes niet unaniem overeen komen zal niet gesproken worden van een vergelijkingsonderzoek. Elke student heeft een eigen thema en op basis hiervan is de vragenlijst aangevuld. De vragen zijn tot stand gekomen in samenwerking met Katalin Gallyas, beleidsonderzoeker bij Economische Zaken van de Gemeente Amsterdam. De uiteindelijke enquête begint met een aantal algemene vragen gevolgd door een aantal stellingen die zijn ondergebracht in 5 deelthema s. De enquêtes zijn te raadplegen in de bijlagen. Naast de enquête is er een begeleidende brief opgesteld. Hierin wordt uitleg gegeven over het onderzoek en worden de bewoners uitgenodigd om deel te nemen aan de enquête. Tevens wordt er uitgelegd waarom hun mening belangrijk is voor het onderzoek. Ook deze begeleidende brief is tot stand gekomen in samenwerking met Katalin Gallyas, beleidsonderzoeker bij Economische Zaken van de Gemeente Amsterdam. Deze begeleidende brief is terug te vinden in de bijlagen. 30

31 In eerste instantie werd er voor gekozen om de enquêtes enkel op papier te verspreiden met retourenvelop. Uiteindelijk deed zich de mogelijkheid voor om de enquête ook via internet beschikbaar te maken, en zo is er ook voor gekozen om de enquêtes online te zetten. Op die manier hadden de bewoner twee keuzes voor het invullen van de enquête, namelijk op papier en online. Op die manier worden de mogelijkheden voor de respondent om de enquêtes in te vullen vergroot. Om de enquêtes online beschikbaar te maken, is door een professioneel internetbureau (puntnl bv internetdiensten) een website gemaakt: De domeinnaam moest gemakkelijk te typen zijn voor de respondent, maar moest ook de naam Inholland dragen. Om de enquête online te zetten, is een speciale software gebruikt namelijk het programma Survey Monkey. Dit is een veelgebruikt programma bij online enquêtes. Elke student heeft zelf zijn vragenlijst in dit programma ingevoerd. Vervolgens heeft het internetbureau het zó geprogrammeerd, dat de respondenten bij het invoeren van hun postcode op de website, automatisch bij de juiste vragenlijst uitkwamen. Op onderstaande afbeelding is te zien hoe de website eruit ziet. Website 31

32 Op onderstaande afbeelding is een screenshot te zien van de online enquête. Fragment van de online enquête Verspreiding Per buurt zijn er 400 fysieke enquêtes verspreid. Deze heeft plaats gevonden op de volgende data; De Rivierenbuurt: Woensdag 2 april, in de middag Vrijdag 4 april, in de ochtend De Pijp Woensdag 2 april, in de ochtend De enveloppen met de enquêtes zijn op willekeurige huisnummers van de geselecteerde straten verspreid. 32