Graad. Onderwysershandleiding. Intermediêre Fase. Sosiale Wetenskappe

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Graad. Onderwysershandleiding. Intermediêre Fase. Sosiale Wetenskappe"

Transcriptie

1 Graad 6 Intermediêre Fase Onderwysershandleiding Sosiale Wetenskappe

2 AARDRYKSKUNDE GRAAD 6 ONDERWYSERSGIDS LET WEL: 1. Geskiedenis en Aardrykskunde moet elk 90 minute per week onderrig word. Dit word sterk aanbeveel dat elke dissipline in sessies van een les van n halfuur en een van n uur lank verdeel moet word. Albei dissiplines moet elke kwartaal onderrig en geassesseer word. 2. Die drie Leeruitkomste (tesame met die toepaslike Assesseringstandaarde) word gedurende die onderrig-, leer- en assesseringsproses altyd saam gebruik. 3. Die kennisfokusraamwerk (inhoud) en die toepaslike Assesseringstandaarde (vaardighede) moet gedurende lesse onderrig en verduidelik word en deur die leerders in hulle werkboeke geoefen word. 4. Verduidelik nuwe begrippe aan leerders terwyl hulle deur die kennisfokusraamwerk vir Sosiale Wetenskappe werk. Gebruik die terminologie wat in die assesseringstake gebruik gaan word. 5. Die Sosiale Wetenskappe-leerarea is berus op die ondersoekvaardighede-leerproses. Die proses moet leerders aanmoedig om met bewyse te werk en die logika van argumente te oorweeg, en geleenthede bied om hulle eie waardes, menings en oordele te oorweeg in verhouding tot dié van hulle portuurgroep. 6. Die konstruksie van kennis en die ontwikkeling van interpretasievaardighede berus op die grondslag van ondersoek. Onderwysers en leerders word aangemoedig om altyd vrae te vra. Die gebruik van Sleutelvrae is belangrik vir die ontwikkeling van kritiese denke. Leerders moet aangemoedig word om hulle eie vrae te skep en te formuleer. Moedig kritiese denke aan deur die volgende te doen: Daag leerders uit om vrae te stel. Ontwikkel die leerders se vraagstellingsvaardighede. Vra leerders oor hulle eie begrip uit. Moedig leerders aan om alternatiewe te probeer vind voordat hulle op n antwoord besluit. Moedig leerders aan om redes te gee vir sekere dinge wat hulle sê of aan die hand doen. Vra leerders om hulle keuses te motiveer. Gee leerders geleentheid om te klassifiseer, te ontleed en te skep. Betrek leerders in dialoog. Skep geleenthede vir gefokusde gesprekke met hul klasmaats. Bevraagteken stereotipes en partydigheid. 7. Wanneer dit ook al moontlik is, moet werklike goed (outentiekheid) in die klaskamer gebruik word: egte voorwerpe om te besigtig en te hanteer, egte dokumentêre en visuele bronne. Soek bronne waarby die leerders aanklank sal vind. Vind bronne wat die leerder, eerder as die onderwyser, interessant sal vind. In Geskiedenis kan items uit die verlede en vir Aardrykskunde kan veldwerkkaarte, foto s en huidige koerante gebruik word. 8. Gebruik minder bronne in groter diepte. Bronne moet met sorg gekies word om seker te maak dat daar genoeg inligting vir betekenisvolle werk is. Behandel kleiner onderwerpe in meer besonderhede. Ware leer vind plaas wanneer leerders die geleentheid gegee word om diepte-ondersoeke te doen, eerder as om n aantal onderwerpe slegs oppervlakkig te behandel. 9. Leerders moet hulle bevindings aan die res van die klas sowel as aan andere binne en buite die skoolgemeenskap kan oordra: - 1 -

3 In Graad 4 deur die skryf van n paragraaf, bespreking, die samestel van n boek, n collage, die gebruik van n plakkaat, kunswerk, drama, dans en musiek. In Graad 5 deur kort paragrawe, eenvoudige grafieke, kaarte, diagramme, die skepping van kunswerke, plakkate, musiek, dans en drama, projekte en bespreking. In Graad 6 deur gestruktureerde skryfwerk, bespreking en geleide debatvoering, grafieke, tabelle, kaarte en diagramme, kunswerk, dans en drama. 10. DAAR IS SES FORMELE ASSESSERINGSTAKE VIR SOSIALE WETENSKAPPE Nr Kwartaal Datum/ week 1 1 Week 10 Geskiedenis/ Aardrykskunde Geskiedenis & Aardrykskunde 2 2 Week 13 Geskiedenis 3 2 Week 20 Aardrykskunde 4 3 Week 26 Aardrykskunde 5 3 Week 30 Geskiedenis 6 4 Week 40 Geskiedenis & Aardrykskunde Toets Taak Brongebaseerde en Uitgebreide Skryfwerk Werkopdrag * Projek (Navorsingswerkopdrag/ Kreatiewe Respons) Kaartwerk en Datahantering Werkopdrag * Projek (Navorsingswerkopdrag / Kreatiewe Minimum Puntetoekenning G = 20 A = 20 Totaal: 40 Bronwerk: 25 Uitgebreide Skryfwerk: 15 Totaal: Respons) Eksamen G = 40 A = 40 Alle assesseringstake moet binne die konteks van die leerders ontwikkel word. Al drie leeruitkomste (met die toepaslike assesseringstandaarde) en die inhoud (kennisfokusraamwerk) word saam geassesseer. As die Projek in Geskiedenis n Navorsingswerkopdrag is, moet die projek vir Aardrykskunde n Kreatiewe respons wees, of omgekeerd. Die instruksies aan die leerders moet duidelik wees. Al die Formele Assesseringstake dra dieselfde gewig. Bewyse van al die inhoud, oefeninge en aktiwiteite (informele assessering) moet in die leerders se werkboeke verskyn voordat die formele assesseringstaak vir optekening en rapportering gedoen word. (Kyk in die Werkskedule.) n Goeie praktyk om seker te maak dat leerders hulle eie werk doen, is deur hierdie take in die klas onder gekontroleerde omstandighede te doen. Hierdie praktyk kan verseker dat elke leerder sy eie werk doen. Dit kan dalk ook verseker dat al die leerders hulle take inhandig. Kaartwerk- en datahanteringvaardighede, tesame met die inhoud, moet voortdurend onderrig en elke kwartaal informeel geassesseer word. Formele assessering vir kaartwerk en datahantering vind gedurende die derde kwartaal plaas. Kaartwerk en datahantering moet ook in die eerste toets en die eksamen geassesseer word. Raadpleeg die Beleidsdokument oor Sosiale Wetenskappe vir die kaartwerkvaardighede en -begrippe vir elke graad let op na die progressie

4 11. Verskillende soorte bronne. Die volgende diagram toon die verskeidenheid bronne wat binne Sosiale Wetenskappe in Geskiedenis sowel as Aardrykskunde gebruik kan word. MONDELING Onderhoude en Herinneringe Mondelinge tradisies Mites en legendes Gedigte Liedere Stories Vraelysantwoorde SKRIFTELIK Handboeke Boeke Koerante Tydskrifte Sensusdata Dokumente Briewe Joernale Dagboeke, Verslae Pamflette Advertensies Internet, CD ROM VISUEEL Foto s Spotprente Kaarte en planne Atlasse Topografiese kaarte Lugfoto s Satellietbeelde Skilderye en tekeninge Rolprent, televisie, video Standbeelde en snywerk Internet, CD ROM MOONTLIKE BRON ARGEOLOGIE Ruïnes of begraafde terreine of geboue Stuifmeelspore Fossiele Artefakte (voorwerpe wat op terreine gevind word), bv. pottebakkerswerk, beendere, muntstukke, houtskool, gereedskap, werktuie, wapens FISIES Voorwerpe uit die verlede wat behoue gebly het, bv. pasboeke Geskiedkundige geboue Monumente Standbeelde en beeldhouwerk Houtsneewerk Alledaagse voorwerpe, bv. meubels, klerasie, juweliersware, voertuie LANDSKAP Nedersettings en planne daarvan Geboue en terreine Paaie, spore, paadjies Brûe, spoorweë, hawens Uitwerking van menslike aktiwiteite op die omgewing Lugfoto s Fisiese landskapskenmerke, bv. passe, vlaktes, baaie, grotte (Aangepas uit: Onderwysersgids vir die Ontwikkeling van Leerprogramme: Sosiale Wetenskappe 2003, bl. 27. Aardrykskunde-bronne op bl. 32.) - 3 -

5 GRAAD 6 WEEK 1 Metodologie Stap 1: Hersiening van vorige kennis deur gebruik van vrae en antwoorde en klasbespreking Stel die begrip van die wêreld bekend. n Inleiding tot Aardrykskunde as n dissipline van Sosiale Wetenskappe. Stap 2: Die onderwyser lei n bespreking deur die gebruik van toepaslike prente om die volgende vrae te beantwoord: Wat is Aardrykskunde? Waar kan n mens Aardrykskunde in die werklike lewe toepas? Wat gaan ons in Aardrykskunde leer? Wat is n bron? Hoekom is koerante, kaarte en atlasse in Aardrykskunde belangrik? Wat is die ondersoekproses? Stap 3: Die onderwyser skryf belangrike inligting op die bord sodat die leerders dit in hulle werkboeke kan afskryf. Stap 4: Leerders beantwoord die volgende vrae: Wat is fisiese kenmerke? (berge, riviere, valleie) Wat is Aardrykskunde op n wêreldwye skaal? Die onderwyser gebruik prente en atlasse om, waar nodig, te verduidelik. Die vrae bly grotendeels dieselfde as in Graad 5, hoewel n mens n beter verduideliking deur leerders en beter begrip verwag. WEEK 2 Kaartwerk: Mercator se Projeksie en stel lengte- en breedtegrade bekend. Stap 1: Die onderwyser hersien rigting en verduidelik ons moet akkuraat wees wanneer ons n dorp, stad, berg of land op n kaart vind, bv. noord, suid, oos, wes, ens. Stap 2: Die onderwyser verwys veral na Mercator se Projeksie en stel leerders ook aan ander projeksies bekend om te toon hoe kaarte deur die jare heen ontwikkel het. Stel hulle ook bekend aan die aardbol as die mees gepaste voorstelling van ons planeet. Stap 3: Die onderwyser stel die leerders aan die volgende begrippe deur vrae daaroor te stel, hulle aan hulle te verduidelik en ook prakties te demonstreer: breedtegrade, lengtegrade, halfrond, ewenaar, sfeer, Greenwich meridiaan, Internasionale Datumlyn, kaartprojeksie, mates in grade, vastelande, koördinate, Noord- en Suidpoolsirkels, as, Kreefs- en Steenbokskeerkringe. Stap 4: Informele Assesseringstaak: Onderwyser gee vir leerders n blanko wêreldkaart. Leerders teken in hulle werkboeke die bogenoemde kenmerke op die kaart. Leerders kan ook, indien nodig, sleutelstede, streke en lande op die kaart vind en van byskrifte voorsien. Stap 5: Die onderwyser kan verduidelik hoe om n atlas te gebruik en hoe gebiede op die aarde op n plat oppervlak geprojekteer word wys vir hulle n voorbeeld van Mercator se Projeksie

6 WEEK 3 Kaartwerk: Hoe om die bogenoemde kenmerke op kaarte te verstaan en te gebruik Stap 1: Die onderwyser verduidelik dat ons 180 breedte- en 360 lengtelyne het en dat hulle almal denkbeeldige lyne is. Breedtelyne is volledige sirkels, want hulle omkring n sekere gebied op die aardbol, terwyl lengtelyne almal semi- of halfsirkels is. Dit verklaar ook hoekom ons twee keer soveel lengte- as breedtelyne het. Stap 2: Die onderwyser verduidelik dat breedtegraad verwys na hoe ver n plek noord of suid van die ewenaar (0 ) is. Die onderwyser verduidelik dat lengtegraad verwys na hoe ver n plek oos of wes van die Greenwich Meridiaan is. Die onderwyser verduidelik ook die implikasies van die Internasionale Datumlyn by 180 lengtegraad. Stap 3: Stel hulle bekend aan die noordelike en suidelike halfrondes die aarde word by die ewenaar in twee verdeel. (Hersien rigting.) Stap 4: Stel hulle bekend aan die Oostelike en Westelike halfrondes die aarde word by die Greenwich Meridiaan en die Internasionale Datumlyn in twee verdeel. (Hersien rigting.) Stap 5: Doen n mondelinge hersieningsoefening oor aspekte van breedte- en lengtegraad wat in afgelope weke gedek is. Stap 6: Leer hulle van die koördinate (waar die breedte- en lengtelyne mekaar kruis). Gebruik n eenvoudige ruitenet totdat al die leerders dit verstaan. Stap 7: Stel hulle bekend aan grade en minute. Verduidelik die wenteling van die aarde hoe dikwels en hoe die aarde om sy as draai. Stap 8: Sluit die les af met n oefening waarin die leerders koördinate moet gebruik om kenmerke op n kaart te identifiseer. Die atlas is gepas om vir hierdie oefening te gebruik. Gebruik n wêreldkaart. WEEK 4 Verspreiding van wêreldbevolking en bevolkingsdigtheid: Sleutelstede (vergelykings) Stap 1: Die onderwyser stel n sleutelvraag (Hulle moet in hulle groepe werk om dit te beantwoord en vir die klas terugvoering gee): Sleutelvraag: Hoekom woon daar op party plekke meer mense as op ander plekke? (Lei die leerders deur vrae wat hulle kan help.) Kyk na ons eie land. In party provinsies woon daar meer mense as in ander. Hoekom? Party provinsies is groter as ander, maar tog woon daar baie minder mense as in kleiner provinsies, en omgekeerd. Hoekom? Dieselfde geld in ander lande van die wêreld. Wat, dink jy, is die redes vir hierdie verskynsel? Leerders werk in groepe, bespreek die vrae 10 minute lank en gee dan vir die klas terugvoering. Die onderwyser kan antwoorde op die bord skryf om te kyk hoeveel antwoorde dieselfde is of ooreenstem, of om te kyk hoe goed hulle die situasie verstaan. Stap 2: Informele assessering: Gebruik n kaart van die wêreldbevolking wat die digsbevolkte stede toon. Die onderwyser gee die lengte- en breedtegraadkoördinate van digbevolkte stede. Leerders teken die verskillende sleutelstede op n blanko wêreldkaarte (patroonplaat) aan. (Doen Kaartwerk uit bronne. ) Stap 3: Informele assessering: Stel n lys op van redes vir die digte bevolking wat uit die vorige oefening geblyk het

7 WEEK 5 Bevolkingsverspreiding en -digtheid op n wêreldskaal: Streke (vergelyk) Stap 1: Die onderwyser begin met n sleutelvraag: Hoe kan klimaat bevolkingsverspreiding en -digtheid beïnvloed? Bespreek die vraag hierbo met die hele klas. Die onderwyser help deur meer leidende vrae te stel. Wat is klimaat? Het die hele wêreld dieselfde klimaat? Hoekom nie? Verduidelik julle antwoorde. Stap 2: Die onderwyser stel leerders bekend aan en verduidelik die volgende nuwe begrippe: pool-, droë-, middelbreedte-, tropiese, berg-, subtropiese streke. Die onderwyser laat die klas hierdie streke op die wêreldkaart aandui. Die onderwyser help en verduidelik waar die leerders dit moeilik vind. Beantwoord die vraag: Kan n mens uit die naam van die streek enigiets aflei oor waar hulle in die verskillende dele van die wêreld geleë is? Stap 3: Informele Assessering: Dui op n wêreldkaart van klimaatstreke aan waar die verskillende klimaatstreke gevind kan word. Leerders gebruik n sleutel en teken op n blanko wêreldkaart die klimaatstreke wat bespreek word, aan. Hulle kleur die streke, ooreenkomstig die sleutel, met verskillende kleure in. Stap 4: Informele assessering vir leerders se werkboeke: Verduidelik hoe elkeen van die bogenoemde streke dalk n bydrae tot bevolkingsdigtheid lewer. WEEK 6 Konteks: Bevolkingsverspreiding en -digtheid op n wêreldskaal: Lande (vergelyk) Stap 1: Die onderwyser begin met n skriftelike aktiwiteit wat op die kaartwerk van die vorige les gegrond is. Stel n lys van die 10 digsbevolkte lande van die wêreld op. Stap 2: Hoeveel van hierdie lande is ontwikkelde en hoeveel is ontwikkelende lande? Teken n tabel en skryf hulle onder die hofies "Ontwikkelde" en "Ontwikkelende". Stap 3: Informele assessering: Kyk na die Pool-, Droë-, Tropiese- en Middelbreedtestreke en verduidelik hoekom daar in party streke meer mense woon as in ander. Vergelyk die vier streke deur minstens een paragraaf oor elkeen te skryf. Stap 4: Die onderwyser verduidelik ongelykhede en verskille tussen lande wat om verskeie redes ryk of arm is. Hou n dinkskrum en identifiseer ongelykhede en verskille in en tussen samelewings en streke. Klas- of groepbespreking: Wat kan ryk lande doen om arm lande te help? Stap 5: Leerders kan ook politieke en klimaatkaarte vergelyk en afleidings maak oor die uitwerking van die verskillende soorte klimaat op bevolkingsverspreiding en -digtheid

8 WEEK 7 Bevolkingsverspreiding en -digtheid op n wêreldskaal Konteks: Bevolking van lande Stap 1: Onderwyser stel n sleutelvraag: Hoekom is sommige lande digter bevolk as ander? Wat is die verskil tussen n ontwikkelde en n ontwikkelende land? Die onderwyser lei die boegenoemde bespreking en verduidelik die nuwe begrippe wat met die bespreking verband hou. Nuwe begrippe: lande, grense, ontwikkelde, ontwikkelende, rykdom, energie, tegnologie Stap 2: Die onderwyser kan nou n wêreldkaart van bevolkingsdigtheid gebruik en vrae oor die bevolkingsdigtheid en -verspreiding in die wêreld stel, en hoe dit ontwikkeling in die verskillende streke raak. Stap 3: Transparante kan gebruik word om leerders te help om die twee begrippe te verstaan een transparant toon die bevolkingsdigtheid van die wêreld die ander toon die lande van die wêreld. Stap 4: Die onderwyser verduidelik hoe om n staafgrafiek te teken en te lees en hoe n mens die wêreldbevolking op so n grafiek kan uitbeeld. Informele assessering: Vergelyk die bevolkingsdigtheid van die tien top-lande deur met verwysing na die gegewe inligting, n staafgrafiek te teken. WEEK 8 Bevolkingsverspreiding en -digtheid op n wêreldskaal: Streke (vergelyk) Konteks: Ontwikkelde en ontwikkelende lande. Stap 1: Die onderwyser hersien die vorige week se werk en gee vir die leerders n navorsingstaak waar hulle die kenmerke van ontwikkelende lande, in vergelyking met dié van ontwikkelde lande, sal ondersoek en identifiseer. Tabuleer die bevindings onder twee hofies: Ontwikkelde lande en Ontwikkelende lande. Stap 2: Informele Assessering: Gebruik die kriteria hieronder en teken n sektordiagram waarop al die ontwikkelende lande aangedui word. Hierdie aktiwiteite kan ook gedoen word met n staafgrafiek waarop die ontwikkelde en ontwikkelende lande aan die hand van die volgende kriteria vergelyk word: Persentasie van die wêreldbevolking Persentasie van die wêreld se rykdom Persentasie van die wêreld se rykdom wat gebruik is. Stap 3: Leerders werk in groepe en bespreek wat ontwikkelde lande kan doen om ontwikkelende lande te help om hulle armoede uit te wis. Hoekom, dink jy, is dit nodig dat ontwikkelde lande sulke hulp verleen? Gee na 10 minute vir die klas terugvoering. Stap 4: Die onderwyser verduidelik die G8-Spitsberaad en die rol wat dit speel. Hierdie oefening kan ook as navorsingsprojek vir die leerders gegee word, waar hulle inligting moet vind oor die G8-lande en die rol wat hulle speel. Vervul die G8-lande hierdie rol? Hoe suksesvol is hulle in hulle vertolking van daardie rol? Leerders doen by die huis navorsing, waarna die onderwyser n klasbespreking kan inlei. (Onderwyser gee leiding.) Stap 5: Leerders hou n klasdebat en evalueer die nakoming van beloftes deur die G8-spitsberaad krities. (Onderwyser gee leiding.) Hulpbronne: Atlasse, die aardbol, handboeke, tydskrifte, video s, prente, ens

9 WEEK 9 Kaartwerk Konteks: Ligging en afstande van lug- en handelsroetes Stap 1: Die onderwyser hersien die volgende kaartwerkvaardighede met die leerders: breedtelyne, lengtelyne, grade, noordelike en suidelike halfrondes, vastelande, oseane, skale op kaarte, ens. Stap 2: Die onderwyser verduidelik die volgende nuwe begrippe: Handel, kommunikasie, produkte, uitvoer, grondstowwe, industrieel, vervaardig, wissel, vervoerroetes. Stap 3: Die onderwyser verduidelik weer wat n skaal is en hoekom dit nodig is dat elke kaart n skaal moet hê. n Skaal toon dat n sekere afstand op n kaart n sekere afstand in die werklike lewe verteenwoordig, bv. 1: Die onderwyser gee vir elke leerder n wêreldkaart en n stuk tou, 60 cm lank. Die onderwyser leer hulle hoe om die tou te gebruik om afstand op die kaart te meet en hoe om die afstand in die werklike lewe te bereken. Stap 4: Bereken die werklike afstand in kilometers vanaf Londen na Kaapstad oor die kortste moontlike roete. Vergelyk die lugroete met die seeroete tussen dieselfde twee stede en bereken die verskil in die afstande. Stap 5: Bereken die werklike afstand in kilometers tussen Johannesburg en Kaapstad per spoor. WEEK 10 FORMELE ASSESSERINGSTAAK 1: Toets Metodologie Stap 1: Al drie LU e, met die gepaste AS e, moet geassesseer word. Stap 2: Die toets moet bestaan uit die volgende: Vrae om kennis te toets van onderwerpe wat gedurende die eerste kwartaal getoets is, en kaartwerk. Bronne moet gekontekstualiseer word. Stap 3: Onthou, toetse moet daarop konsentreer om die prestasievlak te meet met betrekking tot die bepaalde leeruitkomste of assesseringstandaarde wat gedurende die kwartaal gedek is. Stap 4: Toetse moet n verskeidenheid vrae bevat wat vaardighede en vlakke van kognitiewe begrip assesseer (sien bv. Bloom se Taksonomie) en moet nie op blote herroep gegrond wees nie. Stap 5: Gebruik vrae met kort antwoorde vir n maksimum van 40% van die toets, byvoorbeeld noem, stel n lys op, identifiseer, klassifiseer, ens. Stap 6: Die antwoorde op vrae wat met Waar/Onwaar beantwoord kan word, moet verder uitgebrei word, bv. Noem n rede vir jou antwoord. Stap 7: Om items in twee kolomme bymekaar te pas, is n nuttige manier om begrippe te toets. Daar moet meer antwoordmoontlikhede as stimuli wees. Daar moet net n paar (5-6) van hierdie vrae gestel word. Stap 8: Gebruik bronne vir langer antwoorde om kognitiewe vaardighede te toets, byvoorbeeld ondersoek, ontleed, klassifiseer, vergelyk, kontrasteer, ens. Hulpbronne: Riglyne vir die Assessering van Sosiale Wetenskappe (Intermediêre en Senior Fase) bl

10 WEEK 11 Konteks: Klimaat- en plantegroeistreke van die wêreld Sleutelvraag: Wat is n bioom? Metodologie Stap 1: Die onderwyser verduidelik die volgende begrippe: biome, tropies en subtropies, reënwoude, bladwisselende woude, grasvlaktes, savanna, temperatuur, seisoene, klimaatsones, ekostelsels. Stap 2: Die onderwyser stel leidende vrae oor die verskillende biome in ons land. Die onderwyser moedig n klasbespreking aan deur meer vrae te stel, soos: Het ons verskillende biome in ons land? Hoe weet ons dit? Noem enige area in ons land waar die plantegroei anders is as wat ons hier in die Wes- Kaap het. Wat van die Suid-Kaap? Stap 3: Gebruik n wêreldkaart as hulpbron om die verskillende biome in die wêreld te identifiseer. Informele Assessering: Leerders word n blanko wêreldkaart gegee waarop hulle die verskillende biome moet inkleur en van byskrifte moet voorsien. Stap 4: Informele Assessering: Leerders word gevra om koördinate te gebruik om die ligging van sekere biome op n wêreldkaart te vind. NOTA VIR DIE ONDERWYSER: ʼn Bioom is n streek met sy eie klimaat en n spesifieke planten dierelewe. WEEK 12 en 13 Klimaat- en plantegroeistreke van die wêreld Konteks: Tropiese reënwoude, gematigde woude en naaldwoude Stap 1: Die onderwyser stel n sleutelvraag om n klasbespreking in te lei: Wat is klimaat en hoe raak dit plantegroei wêreldwyd? Die onderwyser stel hulle ook bekend aan die klimaatstreke hierbo. Stap 2: Groepwerk: Leerders word gevra om navorsing te doen oor klimaatstreke (tropiese reënwoude, gematigde woude en naaldwoude). Hulle bring prente, kaarte en ander inligting wat in n bespreking met die klas gebruik kan word. Stap 3: Die onderwyser verskaf n wêreldkaart en verduidelik die naam en ligging van elke streek. Die leerders verwys na skriftelike bronne, video s en kaarte en ondersoek die verskillende klimaatstreke en plantegroei wat in die verskillende biome gevind word. Stap 4: Opsionele aktiwiteit: Onderwyser kan, indien moontlik, n opvoedkundige uitstappie na die naaste botaniese tuin reël. Beplan dit goed en berei leerders goed daarop voor. Dit moet n bydrae lewer tot wat jy wil hê die leerders moet leer en ervaar. Gee vir hulle n vrae- of kontrolelys wat in die loop van die uitstappie voltooi moet word. Die onderwyser lei na die uitstappie n bespreking oor hulle bevindings in en vergelyk die antwoorde op hulle vraelyste. Antwoorde kan selfs op die bord geskryf word. Stap 5: Nou dat leerders baie meer van klimaat, plantegroei en biome weet, werk hulle in groepe oor die volgende onderwerp: Wat is die negatiewe impak van ontbossing op ons aarde in die algemeen en hoe kan ons dit voorkom? Motiveer jou antwoorde duidelik. Werk in groepe en gee vir die klas terugvoering. Stap 6: Onderwyser verduidelik ontbossing aan leerders en vra hulle hoekom dit na hulle mening in die meeste gemeenskappe in die wêreld plaasvind

11 Informele assessering: Leerders skryf nou minstens drie paragrawe oor die negatiewe uitwerking van ontbossing op ons aarde, hoe dit voorkom kan word en hoekom dit uiters belangrik is om dit te voorkom. WEKE 14 en 15 Klimaat- en plantegroeistreke van die wêreld Konteks: Subtropiese savannas, Mediterreense streke, grasvlaktes en berge Metodologie Stap 1: Die onderwyser hersien saam met die leerders die klimaat- en plantegroeistreke wat hulle tot dusver bestudeer het en stel hulle aan subtropiese savannas, Mediterreense streke, grasvlaktes en berge bekend. Die onderwyser illustreer ook op n wêreldkaart elke streek, in vergelyking tot die onderwerpe van die vorige week, geleë is. Stap 2: Leerders verwys na verskeie bronne soos boeke, tydskrifte, prente, kaarte en video s verskillende klimaatstoestande en plantegroei wat in die verskillende biome aangetref word. Leerders dra deur middel van vrae hulle bevindings mondeling aan die klas oor. Stap 3: Informele assessering: Gebruik die hulpbroninligting en tabuleer die bogenoemde streke onder die volgende hofies: Klimaatstreek, plantegroei (verskillende soorte plante) en diere. WEKE 16 en 17 Klimaat- en plantegroeistreke van die wêreld Konteks: Woestyne, halfwoestyne en toendra en poolkappe Stap 1: Die onderwyser hersien klimaatstreke wat reeds behandel is, mondeling en verduidelik die volgende nuwe streke: woestyne, halfwoestyne, toendra en poolkappe. Stap 2: Die onderwyser demonstreer op die wêreldkaart waar die nuwe klimaatstreke aangetref word en lei deur vrae en antwoorde n klasbespreking in, bv. Dink jy hierdie streke is dig bevolk? Noem n rede vir jou antwoord. Watter soort plantegroei sou jy hier aantref? Hoekom is dit daardie soort plantegroei? Stap 3: Informele assessering: Verwys na die bronne en skryf n paragraaf van minstens agt sinne oor die ligging, plantegroei, dierelewe en bevolking in elke van die bogenoemde klimaatstreke. Stap 4: Groepwerk: Leerders ondersoek die verskillende klimaatstoestande, plantegroei en dierelewe wat in die verskillende biome aangetref word. Gebruik skriftelike bronne, prente en kaarte en maak n plakkaat om in die klas op te plak. Die groep lê hulle plakkaat aan die klas voor. Stap 5: Klasbespreking: Bestudeer die klimaat, plantegroei en dierelewe in die toendra en poolkappe. Dink jy daar is baie menslike aktiwiteit? Wat is die negatiewe uitwerking van menslike aktiwiteit op hierdie streek? Watter uitwerking, dink jy, sal die uitwerking van minerale op so n bioom hê?

12 WEEK 18 Klimaat- en plantegroeistreke van die wêreld Konteks: Koppel biome aan lande en bevolking. Stap 1: Die onderwyser hersien klimaatstreke en verduidelik die volgende begrippe: Bevolkingsdigtheid en hulpbronne. Stap 2: Informele assessering: Verwys na die bronne en bepaal die klimaatstreek, plantegroei, dierelewe, natuurlike hulpbronne, bevolking en breedtegraad van die volgende steke en lande in die wêreld: Nieu-Delhi, Windhoek, Alaska, New York, Perth, Japan en Marioneiland. Tabuleer dit in jou werkboek soos in die tabel hieronder. Die eerste een is reeds gedoen. Land of stad Indië / Nieu- Delhi Japan / Tokio Klimaatstreek Tropies Plantegroei Dierelewe Bevolking Breedtegraad Tropiese Tiere, Tussen 0 reënwoud olifante en 23 N Natuurlike hulpbronne Steenkool Nota: Die onderwyser kies lande met verskillende ekonomiese sterkpunte en n verskeidenheid klimaat- en plantegroeistreke. Bostaande is net n voorbeeld. Die onderwyser kan sy eie keuse doen. Hulpbronne: Atlasse, die aardbol, handboeke, tydskrifte, video s, prente, ens. WEEK 19 Klimaat- en plantegroeistreke van die wêreld Konteks: Koppel biome aan lande en bevolking. Metodologie Stap 1: Die onderwyser assesseer die vorige informele assessering mondeling. Stap 2: Klasbespreking: Die onderwyser lei die leerders in n bespreking in antwoord op die volgende vraag: Wat sou, na jou mening, gebeur as n persoon olie of enige ander waardevolle mineraal sou ontdek in n gebied soos die Sahara-woestyn in Noord-Afrika wat baie ylbevolk is? Hoe sal dit die landskap, die mense en die ontwikkeling van die gebied raak? Werk in groepe en rapporteer binne 10 minute aan die klas terug. Stap 3: As individue, identifiseer en teken in julle werkboeke aan hoe toegang tot verskillende soorte hulpbronne, soos minerale, ontwikkeling op verskillende plekke en in verskillende gebiede en streke sal beïnvloed. Stap 4: Gebruik die tabel uit Week 18 in jou werkboek as hulpbron en ondersoek twee lande, bv. Japan (ontwikkelde land) en Indië (ontwikkelende land) om maatskaplike ongelykhede, bv. die kastestelsel in Indië, omgewingsongelykhede soos uiterse klimaatsomstandighede soos die moeson in Indië, tsoenami s, ens.) en toegang tot hulpbronne te identifiseer

13 WEEK 20 FORMELE ASSESSERINGSTAAK 3: Projek (Navorsingwerksopdrag OF Kreatiewe Respons) Indien die Geskiedenisprojek n kreatiewe Respons gaan wees, moet hierdie Aardrykskundeprojek n navorsingswerkopdrag wees, en omgekeerd. Hierdie assesseringstaak moet twee tot drie weke voor WEEK 20 uitgegee word en onder toesig in die klas voltooi word om te verseker dat leerders hul eie werkdoen, en ook om dit teen die einde van die kwartaal af te handel.. Die projek moet assesseer of die leerder navorsingsvaardighede kan gebruik om aardrykskundige en omgewingsbegrippe en -prosesse te ondersoek en of hulle sleutelinligting kan kies en redes vir hulle keuse kan verstrek. As die leerders n kreatiewe respons-projek voltooi, maak seker dat dit n leerervaring is, en nie net n kreatiewe taak nie. Gee vir die leerders riglyne. Navorsingswerkopdrag: Stap 1: Gee duidelike instruksies. Stap 2: Wanneer leerders n navorsingswerkopdrag voltooi, word daar van hulle verwag om die ondersoekproses te volg. Ons werk met bronne (bewyse) (LU 1) Stel n sleutelvraag Identifiseer inligting Beantwoord vrae Dra die antwoord oor Stap 3: Die onderwyser moet n raamwerk vir die navorsingsprojek verskaf. Stipuleer wat gedek moet word, watter LU e en AS e gedek sal word, en watter vaardighede, kennis en waardes geassesseer sal word. Stap 4: Bespreek die projek met die leerders. Bespreek wat die navorsing behels, gee vir die leerders die assesseringmatrkis waarop die kriteria vir die assessering aangedui word en bespreek dit met hulle. Stap 5: Maak seker die taak is gepas vir die betrokke kriteria en ouderdom. Stap 6: Monitor die vordering van die leerders deur moniteringsdatums vir verskillende stadia van die navorsingswerkopdrag te stel. OF Kreatiewe respons: Stap 1: Gee duidelike instruksies. Stap 2: Dit sluit die skepping van modelle, plakkate, collages en rolspel in. Stap 3: Die kreatiewe respons kan by n ander vorm van assessering, bv. brongebaseerde en navorsing, ingesluit word. Stap 4: Wanneer n plakkaat gemaak word, beteken dit dat inligting oor n spesifieke onderwerp op n logiese manier georganiseer moet word. Stap 5: Bespreek die projek met die leerders. Bespreek wat die plakkaat, model, kunswerk of collage behels, gee vir die leerders die assesseringmatrkis waarop die kriteria vir die assessering aangedui word en bespreek dit met hulle. Stap 6: Maak seker die taak is gepas vir die betrokke kriteria en ouderdom. Hulpbronne: Riglyne vir die Assessering van Sosiale Wetenskappe (Intermediêre en Senior Fase) bls

14 WEEK 21 Handel en Ontwikkeling Konteks: Maniere waarop primêre produkte en uitbuiting van hulpbronne en arbeid in ontwikkelende lande ekonomieë van die ryk, ontwikkelde lande ondersteun. Stap 1: Die onderwyser hersien die volgende begrippe deur vrae te stel oor werk wat reeds gedoen is, bv. breedtegraad, lengtegraad, halfrondes, vastelande, oseane, rigtings, handel, ontwikkeling, ens. Die onderwyser verduidelik, waar nodig. Stap 2: Die onderwyser lei n klasbespreking oor ryk en arm lande van die wêreld in. Die onderwyser stel sleutelvrae: Wanneer verwys n mens na n land as arm of ryk? Wat is die kenmerke van arm en ryk lande? Nota aan die onderwyser: Die onderwyser stel n lys op die bord op om tussen die twee te onderskei. Dit beteken nie dat daar in n ryk land geen arm mense en in n arm lande geen ryk mense is nie. Stap 3: Informele assessering: Bestudeer die gegewe bronne (tabel met ryk en arm lande), identifiseer en kies al die ryk en arm lande op die wêreldkaart en vind hulle op die gegewe wêreldkaart. Kleur hulle in twee verskillende kleure in. Bepaal op watter breedtegraad hulle geleë is en dui aan hoeveel arm lande suid van die ewenaar en hoeveel noord van die ewenaar geleë is. Skryf jou bevindings onderaan jou kaart en vertel vir die klas daarvan. WEEK 22 Handel en Ontwikkeling Konteks: Ontwikkelde en ontwikkelende lande Metodologie Stap 1: Die onderwyser hersien die vorige week se werk en verduidelik die verskil tussen ontwikkelde en ontwikkelende lande. Dit hou verband met die arm en ryk lande wat verlede week behandel is. Wat is Eerste- en Derdewêreldlande? Die onderwyser verduidelik die begrippe en hoe hulle met ontwikkelde en ontwikkelende lande verband hou. Stap 2: Verwys na die gegewe statistiek oor die twee soorte lande, en teken n staafgrafiek om die ongelykhede tussen ontwikkelde en ontwikkelende lande te toon. Die onderwyser gee leiding oor hoe om n staafgrafiek te teken. Stap 3: Kyk na die kaart waarop ryk en arm lande aangedui word, werk in groepe en bespreek hoekom arm lande in die suidelike halfrond geleë is, OF hoekom baie lande in die suidelike halfrond soveel armer as lande in die noordelike halfrond is. Stap 4: Informele assessering: Werk in groepe, hou n dinkskrum oor die volgende vraag en gee met behulp van n plakkaat vir die klas terugvoering: Watter uitwerking het armoede op n land se onderwys, gesondheid, misdaadsyfer en tegnologie?

15 WEEK 23 Handel en Ontwikkeling Konteks: Ontwikkelde en ontwikkelende lande Metodologie Stap 1: Die onderwyser toets die leerders se vorige kennis deur vrae te stel. Noudat jy verstaan wat die verskille en ooreenkomste tussen ontwikkelde en ontwikkelende lande is, tabuleer die kenmerke in jou werkboek. Trek twee kolomme. Stap 2: Debateer die volgende kwessie: Suid-Afrika bevind hom voor die uitdaging van n hoë misdaadsyfer. Hoe sou jy die veiligheid van die toeriste by die Sokkerwêreldbekertoernooi in 2010 verseker? Hier vraag moet jaarliks herbewoord word sodat dit tersaaklik bly. Stap 3: Informele assessering: Ontwerp n brosjure om ons burgers oor die belangrikheid van veiligheidsmaatreëls in ons land in te lig en hulle aan te moedig. Die brosjure moet kleurvol wees en n duidelike boodskap oordra: Stop misdaad en red ons land. WEEK 24 Handel en Ontwikkeling Konteks: Handel in grondstowwe (vanaf die suide) en handel in voltooide produkte (vanaf die noorde) Metodologie Stap 1: Die onderwyser verduidelik die nuwe begrippe hieronder deur vrae te stel. Die onderwyser verduidelik in besonderhede en skryf betekenisse op die bord. Die onderwyser laat die leerders toe om die volgende belangrike begrippe in hulle werkboeke te skryf: uitbuiting, kolonisasie, grondstof, ekonomieë, nywerhede, arbeider, landbou, dienste, verwerk, vervaardiging. Stap 2: Die onderwyser vra die leerders hoe hulle enige handelsproses sou beskryf of verduidelik. Die onderwyser verduidelik dan hoe handel tussen die noordelike en suidelike halfrondes in die verlede plaasgevind het en wat dit moes gewees het. Stap 3: Lees die gegewe bronne oor die ekonomieë van die VSA en Tanzanië en vergelyk watter persentasie van elke land se bevolking in die Landbou, Nywerhede en Dienste werk. WEEK 25 Handel en Ontwikkeling Konteks: Handel in grondstowwe (vanaf die suide) en handel in voltooide produkte (vanaf die noorde) Metodologie Stap 1: Die onderwyser verduidelik die belangrikheid van handel oor honderde jare oor die wêreld heen. Mense benodig mekaar, maar ook die vaardighede en hulpbronne van ander lande. Dit is hoe handel ontwikkel het. Dink terug aan jou eie geskiedenis met die ou samelewings van Suider-Afrika. Hulle het honderde jare gelede reeds hulle eie handelstelsel gehad. Vandag ruil ons nie net een artikel vir n ander nie, ons gebruik ook geld. Honderde jare gelede het handel egter baie anders daar uitgesien

16 Stap 2: Teken n wêreldkaart en toon duidelik die handelsroete oor see tussen Engeland en Suid- Afrika. Identifiseer hoe hulle handel die lewens van mense langs hierdie spesifieke roete geraak het. Wat was die meeste van die dinge waarin hierdie twee lande sedert die 1600 s handel gedryf het? Dink julle die handel tussen hierdie twee lande was billik? Verduidelik jou antwoorde. Stap 3: Doen die volgende aktiwiteit in julle werkboeke: Verduidelik waar, hoekom en hoe die meeste ontwikkeling in die wêreld plaasvind. WEEK 26 FORMELE ASSESSERINGSTAAK 4: Kaartwerk en Datahantering Werkopdrag Stap 1: Gee duidelike instruksies. Stap 2: Die taak moet die leerders die geleentheid gee om te toon dat hulle die vermoë het om verskillende soorte kaarte te lees en te interpreteer en om met verskillende soorte data en grafieke te werk. Stap 3: Leerders moet ook in verskillende kontekste afleidings kan maak. Stap 4: Leerders kry inligting uit kaarte deur kaartsimbole te lees, sketskaarte te teken en afstande te meet. Stap 5: Leerders gebruik kaarte vir die ontwikkeling van spesiale oriëntering, kaartskaal, rigting, kruisverwysings, ens. Stap 6: Leerders gebruik kaarte om impak in sekere kontekste te bepaal, bv. politiese, omgewings-, menslike en ekonomiese impak. Hulle verken kwessies, verskaf moontlike oplossings vir probleme, ens. WEKE 27 en 28 Ontwikkelingskwessies: Oorsake van armoede Konteks: Uitbuiting Metodologie Stap 1: Die onderwyser vra die leerders om die volgende begrippe te bespreek en te verduidelik: uitbuiting, kinderarbeid, kindermishandeling, armoede, geleenthede, omgewing, werkloosheid, produksie, armoedegrens (broodlyn), volhoubaar en oorbevolking. Die onderwyser lei n klasbespreking in. Wat is armoede? Is Suid-Afrika n ryk of n arm land? Is ons n ontwikkelde of n ontwikkelende land? Verduidelik jou antwoord. Hoekom is party mense soveel armer of ryker as ander? Stap 2: Werk in groepe en hou n dinkskrum: Die faktore wat tot armoede bydra en die strategieë wat in plek gestel kan word om armoede te verminder. Gee vir die klas terugvoering en verduidelik julle antwoorde. Die onderwyser kan sleutelantwoorde op die bord skryf. Die leerders skryf dan, na die terugvoering, die antwoorde in hulle werkboeke. Stap 3: Verwys na die gegewe bronne en teken n sektordiagram wat toon hoe sekere Afrikalande gedurende die afgelope paar honderd jaar deur Europese lande uitgebuit is. Kyk spesifiek na dinge wat van die Afrikane weggeneem is. Stap 4: Groepbespreking: Wat is kinderarbeid en hoekom is dit verkeerd? Gee vir die klas terugvoering oor jou groep se mening. Wat is ons land se wetgewing oor kinderarbeid en skoolonderrig? Wat kan gebeur met werkgewers wat kinders as arbeiders in diens neem? Hoekom is daar so baie lande waar kinders gebruik word om goedkoop arbeid te verrig? Het jy al van die Handves van Kinderregte gehoor? Leerders skryf, nadat hulle terugvoering gegee het, minstens drie paragrawe oor hoekom kinderarbeid verkeerd is en doen voorstelle aan die regering waarin hulle verklaar op watter maniere hulle kinderarbeid oral ter wêreld kan voorkom

17 Integrasie: Tale, Geskiedenis, Wiskunde, Natuurwetenskappe, EBW. WEEK 29 Ontwikkelingskwessies: Oorsake van armoede en uitbuiting Konteks: Minagting van menseregte Metodologie Stap 1: Die onderwyser stel n sleutelvraag: Hoekom vind uitbuiting steeds plaas in n wêreld waar elke persoon veronderstel is om van menseregte bewus te wees? Die onderwyser vra leerders om in groepe te werk en n dinkskrum te hou oor die volgende begrippe (elke hou n dinkskrum oor een of twee begrippe): minagting, menseregte, hongersnood, waardigheid, bemagtiging, herverdeling, uitbou van vermoë, geslagsgelykheid. Groepe gee aan die klas terugvoering en die onderwyser verduidelik waar nodig totdat daar duidelike begrip is. Stap 2: Bespreek watter bydrae gesinne en gemeenskappe kan lewer om hulle lewenstandaard te verbeter. Die onderwyser kan n lys van hierdie bydraes op die bord skryf. Leerders kan hulle selfs in hulle werkboeke afskryf. Stap 3: Wat, dink jy, kan die regering doen om die land se wanbalanse uit die verlede (armoede, werkloosheid, hongersnood, minagting, ens.) reg te stel? Hou n klasbespreking en skryf daarna die antwoorde op die twee vrae hierbo in jou werkboek. Integrasie: Tale, Geskiedenis, Wiskunde, Natuurwetenskappe, EBW. WEKE 30 en 31 Ontwikkelingskwessies: Konteks: Oorsake van armoede / uitbuiting Metodologie Stap 1: Die onderwyser stel n sleutelvraag: Waarom vind uitbuiting steeds plaas in n wêreld waar elke persoon veronderstel is om van menseregte bewus te wees? Die onderwyser verduidelik dat baie Afrika-lande deur die Europeërs uitgebuit is, Die onderwyser kan hierdie bespreking baie verder voer en die proses van slawerny deur die jare tot by apartheid kan as n uitgangspunt vir mondelinge navorsing gebruik word sodat die leerders uitbuiting beter kan verstaan. Stap 2: Teken n kaart van Afrika waarop die lande wat negatief deur Europese uitbuiting geraak is, aangetoon, ingekleur of beklemtoon word. Stap 3: Stel n lys op van al die dinge wat ander lande en organisasies kan doen om die omgewingsverwoesting wat gedurende die jare van uitbuiting in Afrika plaasgevind het, reg te stel. Stap 4: Vergelyk die statistiek van die armoedegrense in die volgende lande: Suid-Afrika en enige ander Afrika-land. Werk in julle groepe en gee vir die klas terugvoering, Wat is die negatiewe gevolge van armoede in die bogenoemde lande en hoe moet Suid-Afrika hierdie probleme hanteer? Stap 5: Leerders werk in hulle groepe, hou dinkskrums en gee dan vir die klas terugvoering oor die volgende vrae: Wat kan ons (die kinders) vandag, terwyl ons nog leerders is, doen om te voorkom dat ons werklose en arm volwassenes word? Dink julle dat julle, as individue. n verskil kan maak? Integrasie: Tale, Geskiedenis, Wiskunde, Natuurwetenskappe, EBW

18 WEKE 32 en 33 Ontwikkelingskwessies: Konteks: Gevallestudies van positiewe ontwikkelingsprojekte wat voorbeelde is van maniere om hulpbronne te deel en armoede te verminder Metodologie Stap 1: Die onderwyser verduidelik die volgende nuwe begrippe deeglik en herinner leerders daaraan dat hierdie begrippe eintlik in EBW behandel word. Leerders word aangemoedig om die volgende begrippe te verduidelik of meer by die onderwyser se verduideliking te voeg: armoede, basiese behoeftes, ekonomiese groei, geleenthede, indiensneming, geleenthede, omgewing, opbou van rykdom, Masakhane (om saam te bou). Stap 2: Die onderwyser verduidelik die veranderings wat ons regering na ons eerste demokratiese verkiesing op 27 April 1994 aangebring het. Die regering van ons land het na 1994 verskillende strategieë geïmplementeer om die probleem van armoede op te los en die wanbalanse van apartheid in ons land (werkloosheid, behuisingstekort, plakkerskampe, tekort aan grond, ens.) reg te stel. Die onderwyser gee vir elke groep een van die volgende onderwerpe waaroor hulle n dinkskrum hou. Leerders rapporteer na 10 minute terug. Die onderwyser skryf hulle bevindings op die bord. Die Heropbou- en Ontwikkelingsprogram (HOP) Strategie vir Groei, Werkverskaffing en Herverdeling (GEAR) Waarheids- en Versoeningskommissie (WVK) Regstellende aksie Stap 3: Leerders moet verduidelik wat na hulle mening die voor- en nadele van hierdie strategieë vir die mense van die land is. Hoe het die implementering van hierdie strategieë al die mense van ons land geraak? (Dit is belangrik dat hulle dit vanuit verskillende oogpunte beskou.) Hierdie oefening kan die vorm van n klasdebat aanneem. Dit sal leerders n beter begrip van die regering van ons land gee en hopelik tot selfrespek en respek vir ander bydra. Integrasie: Tale, Geskiedenis, Wiskunde, Natuurwetenskappe, EBW. WEKE 34 en 35 Omgewingskwessies: Die bydraes van samelewings tot die verlies aan biodiversiteit Konteks: Kwynende vleilande Metodologie Stap 1: Die onderwyser lei hierdie afdeling van die werk in met n sleutelvraag: Hoekom is dit belangrik om ons vleilande te bewaar? Die onderwyser verduidelik die volgende nuwe begrippe (wat in die meeste gevalle beslis nuwe begrippe sal wees): vleilande, deurweek, moerasse, vleie, vleigrond, moeras, plasse, mere, aanpassing, riviermonding, varswater, soutwater, voëllewe, ekologie, ekotoeris, Wêrelderfenisterrein (St. Lucia-meer) Stap 2: Wenk: Die onderwyser kan n video van n vleiland, bv. St. Lucia-meer, vertoon. (Video s is by die EDULIST-biblioteke beskikbaar.) Die onderwyser kan selfs n National Geographic-program oor voël- en dierelewe in en om vleilande gebruik om te demonstreer watter ekostelsels vleilande bied. Die onderwyser moet ook aan die klas verduidelik wat n ekostelsel is, hoe dit werk en in watter mate mense, diere en voëls daarvan afhanklik is. Dit kan ook beskryf word as n ketting waar elke lewende organisme n skakel in hierdie ketting is. Stap 3: Gebruik, nadat al die verduidelikings van vleilande en ekostelsels verduidelik is, die gegewe bronne en doen nog navorsing oor hierdie baie belangrike gedeeltes van ons land se natuurlike kenmerke

19 Werk in groepe en bespreek: Hoekom, dink jy, moet ons ten alle koste probeer om ons vleilande vry van besoedeling te hou? Hoekom moet hierdie gebiede onderhou word? Gee vir die klas terugvoering. Die onderwyser skryf belangrike punte op die bord terwyl groepe terugrapporteer. Stap 4: Skryf minstens drie paragrawe in julle werkboeke, een onder elk van die volgende instruksies of vrae: Gee n gedetailleerde beskrywing van wat na jou mening n vleiland is en hoe dit werk. Hoekom is dit so belangrik dat ons na vleilande omsien en hulle vir toekomstige geslagte bewaar? Watter voordele hou vleilande vir ons as mense in? (vakansiegangers, boere, voëlkykers, ens.) Stap 5: Om seker te maak dat dal die leerders goed verstaan wat vleilande is, kan hulle gevra word om as n informele assesseringstaak hulle eie individuele vleiland te maak. Die onderwyser kan die voorbeeld op bladsye 15 tot 17 van die Riglyne vir Assessering vir Sosiale Wetenskappe gebruik. Integrasie: Tale, Geskiedenis, Wiskunde, Natuurwetenskappe, EBW. WEEK 36 Omgewingskwessies: Die bydraes van samelewings tot die verlies aan biodiversiteit Konteks: Gronderosie Metodologie Stap 1: Die onderwyser begin met n sleutelvraag vir bespreking: Hoekom, dink julle, is omgewingsbewaring uiters belangrik? Die onderwyser gee die leerders tyd om te antwoord en die vraag wat gestel is, te bespreek. Stap 2: Die onderwyser skryf die volgende woorde op die bord of gebruik, indien moontlik, flitskaarte en vra leerders watter daarvan hulle ken en aan die klas kan verduidelik. Nuwe begrippe: gronderosie, ontbossing, droogte, oorbeweiding, oorverbouing of oorbewerking, bogrond, uitsterwing, vernietiging van plantegroei. Die onderwyser verduidelik waar nodig en skryf die betekenis van elkeen op die bord, wat die leerders in hulle werkboeke kan afskryf. Die onderwyser beklemtoon die betekenis van gronderosie en vra leerders om die nadele daarvan te bespreek. Stap 3: Die onderwyser kan vir leerders n video of prente van die gevolge van gronderosie vertoon of wys. Stap 4: Wat kan ons as mense, in die lig van die video s en / of prente wat ons gesien het, doen om gronderosie of die verlies van ons vrugbare grond aan damme of die see te voorkom? Hierdie oefening kan eers in groepe en daarna, nadat dit met die klas bespreek is, in die leerders se werkboeke gedoen word. Stap 5: Die onderwyser kan ook een van bogenoemde aktiwiteite vervang of, as daar genoeg tyd is, almal doen. Voltooi die volgende tabel oor gronderosie. Die eerste reël is reeds gedoen

20 Oorsake van gronderosie Ontbossing Droogte Oor-beweiding Oor-verbouing Besoedelde vleilande Negatiewe reaksie Afkap van bome en verwydering van natuurlike plantegroei Gevolg van negatiewe reaksie Blootgelegde grond en gronderosie Positiewe reaksie Vervang afgekapte bome, voed die grond Integrasie: Tale, Geskiedenis, Wiskunde, Natuurwetenskappe, EBW. WEEK 37 Omgewingskwessies: Die bydraes van samelewings tot die verlies aan biodiversiteit Konteks: Ontbossing Metodologie Stap 1: Die onderwyser stel die volgende sleutelvrae: Hoekom is bome vir ons so uiters belangrik? Wat is ontbossing en hoe vind dit plaas? Die onderwyser verduidelik die vrae hierbo, waar nodig, asook die volgende nuwe begrippe: Waardevolle materiaal, biobrandstof, reënwoude, ekostelsel, atmosfeer, suurstof, koolstofdioksied, temperatuur, oorbevolking, vernietiging en watersiklus. Stap 2: Dink jy daar is n ooreenkoms tussen vleilande en woude? As jou antwoord ja is, verduidelik aan die klas hoekom dit so is. Die onderwyser lei hulle in n klasbespreking. Daar is inderdaad ooreenkomste. Die onderwyser kan help verduidelik as die leerders dit moeilik vind om die ooreenskomste te sien. Dink aan die mikro-organismes, die ekostelsel, die voëllewe, die apies en ander diere, ens. Die bome bind ook die grond en voorkom gronderosie en moenie vergeet van al die suurstof wat ons daaruit kry nie. Tropiese en subtropiese woude groei gewoonlik in die streke met n hoë reënval. Stap 3: Het jy geweet dat daar in party dorpe in Suid-Afrika n reël bestaan dat enige persoon wat n boom afkap, dadelik ʼn ander een moet plant om vervolging te vermy? Hoekom, dink jy, vier ons elke jaar Nasionale Boomplantdag en plant op dié dag bome? Skryf in julle werkboeke twee paragrawe oor die belangrikheid van bome en hoekom alle mense ontbossing ten alle koste moet voorkom. Stap 4: Kyk na die wêreldkaart van klimaatstreke en identifiseer plekke waar ontbossing voorkom. Vir huiswerk: Vind, as voorbereiding vir n klasdebat, soveel as moontlik uit oor die kweekhuiseffek. Stap 5: Die onderwyser lei leerders en lei n klasdebat oor die kweekhuiseffek en ontbossing in. Integrasie: Tale, Geskiedenis, Wiskunde, Natuurwetenskappe, EBW. WEKE 38 en 39 Omgewingskwessies: Die bydraes van samelewings tot die verlies aan biodiversiteit Konteks: Uitsterwing van plante en diere Metodologie Stap 1: Die onderwyser stel n sleutelvraag: Wat is ʼn inheemse plant of dier en hoekom moet ons dit bewaar?

21 Die onderwyser lei n klasbespreking oor inheemse plante en diere in. Nadat die leerders verduidelik het wat hulle dink, verduidelik die onderwyser, waar nodig. Die onderwyser verduidelik ook die volgende nuwe begrippe en skryf die betekenisse op die bord sodat die leerders dit in hulle werkboeke kan aanteken: bedreigde, spesies, fauna, flora, uitheemse, uitsterwing. Stap 2: Hoekom, dink jy, is daar oral ter wêreld bedreigde plante en diere? Die onderwyser verduidelik hoekom dit belangrik is om na dit wat ons plante en diere het, om te sien en dit vir die toekoms te bewaar. Omdat daar byna niks oor is nie, moet ons omsien na dit wat ons het. Dit sal baie hartseer wees as ons eendag vir ons kinders en kleinkinders net prente van sekere diere of plante kan wys omdat ons nie na die natuurlike omgewing omgesien het nie. Stap 3: Informele assessering: Leerders verwys na gegewe en ander toepaslike bronne en skryf in hulle werkboeke drie paragrawe oor enige bedreigde plant of dier en hoekom ons dit vir toekomstige geslagte moet bewaar. (Noem moontlike oplossings.) Stap 4: Informele assessering: Leerders ontwerp n bewusmakingsplakkaat of collage of kunswerk (wat uitgestal sal word) oor hoekom dit belangrik is om bedreigde diere of plantelewe in ons land te bewaar. Beklemtoon die lot van hierdie plante of diere in die aanbieding. Integrasie: Tale, Geskiedenis, Wiskunde, Natuurwetenskappe, EBW. WEEK 40 FORMELE ASSESSERINGSTAAK 6: Eksamen Die eksamens moet handel oor die werk wat gedurende die laaste 10 weke van die jaar gedek is. Dit moet uit n minimum van 40 punte tel. Gebruik n verskeidenheid vraagtegnieke: brongebaseerde vrae, basiese vrae soos "Wat is die.?, vrae wat ooreenkomste en verskille beklemtoon, vrae oor oorsaak en gevolg, en hoër-ordevrae. Stap 1: Gee duidelike instruksies. Stap 2: Die eksamen moet bestaan uit die volgende: Kennisvrae oor onderwerpe wat gedurende die afgelope kwartaal gedek is en kaartwerk. Bronne moet in die eksamen ingesluit word, bv. geskrewe bronne, prente, foto s, kaarte, data. Stap 3: Onthou, die eksamen moet daarop konsentreer om die prestasievlak te meet met betrekking tot die bepaalde leeruitkomste of assesseringstandaarde wat gedurende die kwartaal gedek is. Stap 4: Sluit n verskeidenheid vrae in wat vaardighede en vlakke van kognitiewe begrip insluit, en nie net vrae wat bloot op geheue berus nie. Stap 5: Gebruik kortvrae vir n maksimum van 40% van die eksamen, bv. noem, stel n lys op, identifiseer, klassifiseer, ens. Stap 6: Vrae waarop die antwoord Waar/Onwaar is, vereis n verdere antwoord, bv. Noem n rede vir jou antwoord. Stap 7: Die pas van twee items in twee kolomme is nuttig om begrippe te toets. Daar moet meer antwoordopsies as stimuli wees. Daar moet net n paar (5-6) van hierdie vrae gestel word. Stap 8: Verwys na bronne om langer antwoorde te vra wat kognitiewe vaardighede toets, bv. takseer, ontleed, klassifiseer, vergelyk, kontrasteer, ens. Hulpbronne: Riglyne vir die Assessering van Sosiale Wetenskappe (Intermediêre en Senior Fase) bls

HANDLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 6

HANDLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 6 HANDLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 6 Kopiereg 2016 Impak Onderwysdiens (Edms.) Bpk. Afgesien van enige billike gebruik vir die doel van navorsing, kritiek of resensie soos toegelaat onder

Nadere informatie

OOS-KAAP PROVINSIE ONDERWYS DEPARTEMENT

OOS-KAAP PROVINSIE ONDERWYS DEPARTEMENT OOS-KAAP PROVINSIE ONDERWYS DEPARTEMENT DIREKTORAAT KURRIKULUM FET PROGRAMME LES PLANNE TERMYN 4 AFRIKAANS GRAAD 11 EAT VAK: AFRIKAANS EAT GRAAD: 11 LESPLAN 1 KWARTAAL 4 TYD: 9 Ure KERNINHOUD: ONS RYKE

Nadere informatie

GRAAD 7 SOSIALE WETENSKAPPE

GRAAD 7 SOSIALE WETENSKAPPE GRAAD 7 SOSIALE WETENSKAPPE WAT IS SOSIALE WETENSKAPPE? Die vak Sosiale Wetenskappe bestaan uit Geskiedenis en Geografie. Beide Geskiedenis en Geografie moet gedurende elke kwartaal van die skooljaar onderrig

Nadere informatie

7. Lengte en breedtelyne

7. Lengte en breedtelyne SW Aardrykskunde 7. Lengte en breedtelyne Aktiwiteite 1. Kyk na die sketse hieronder en verduidelik wat dit voorstel. 2. Watter nut het hierdie lyne? 3. Wat is die ewenaar? 4. Deur watter vastelande loop

Nadere informatie

Vraag 1: Wat is bevolkingsdigtheid? Bevolkinsdigtheid is die meting van hoeveel mense daar in n gebied is.

Vraag 1: Wat is bevolkingsdigtheid? Bevolkinsdigtheid is die meting van hoeveel mense daar in n gebied is. Vraag 1: Wat is bevolkingsdigtheid? Bevolkinsdigtheid is die meting van hoeveel mense daar in n gebied is. Vraag 2: Wanneer is dit n ylbevolkte plek? Ons sê plekke met slegs n paar mense in verhouding

Nadere informatie

Les Plan Twee. Habitats

Les Plan Twee. Habitats Les Plan Twee Habitats KRITIEKE UITKOMSTE KU #1: Identifiseer en los probleme op op 'n manier wat getuig daarvan dat kritieke en vindingryke denke gebruik is om verantwoordelike besluite te neem. KU #7:

Nadere informatie

RELIGIESTUDIES EKSAMENRIGLYNE SENIOR SERTIFIKAAT (SS)

RELIGIESTUDIES EKSAMENRIGLYNE SENIOR SERTIFIKAAT (SS) RELIGIESTUDIES EKSAMENRIGLYNE SENIOR SERTIFIKAAT (SS) GRAAD 12 2015 Hierdie riglyne bestaan uit 6 bladsye. Blaai om asseblief Religiestudies 2 DBE/2015 INHOUDSOPGAWE 1. Inleiding... 3 2. Assessering in

Nadere informatie

GRAAD: 6 VAK: LEWENSVAARDIGHEDE SKEPPENDE KUNSTE KWARTAAL VIER FORMELE ASSESSERINGSTAAK (FAT) 4

GRAAD: 6 VAK: LEWENSVAARDIGHEDE SKEPPENDE KUNSTE KWARTAAL VIER FORMELE ASSESSERINGSTAAK (FAT) 4 GRAAD: 6 VAK: LEWENSVAARDIGHEDE SKEPPENDE KUNSTE KWARTAAL VIER FORMELE ASSESSERINGSTAAK (FAT) 4 Naam: Klas: Datum: Skool: Onderwyser: FAT Aktiwiteit/Vorm Leerder se punte Leerder se % 4 Visuele Kunste:

Nadere informatie

Hoofstuk 5: Ekonomiese sektore

Hoofstuk 5: Ekonomiese sektore Hoofstuk 5: Ekonomiese e 1 Drie Ekonomiese e Die drie ekonomiese e verwys na die verskillende stadia waardeur produkte gaan van: die ontginning van die grondstof (primêre ) na die vervaardigingsproses

Nadere informatie

FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 5

FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 5 FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 5 Kopiereg 2016 Impak Onderwysdiens (Edms.) Bpk. Afgesien van enige billike gebruik vir die doel van navorsing, kritiek of resensie soos toegelaat

Nadere informatie

Rolprente uit twee verskillende genres *

Rolprente uit twee verskillende genres * OpenStax-CNX module: m25314 1 Rolprente uit twee verskillende genres * Siyavula Uploaders This work is produced by OpenStax-CNX and licensed under the Creative Commons Attribution License 3.0 1 KUNS EN

Nadere informatie

OOS-KAAP PROVINSIE ONDERWYS DEPARTEMENT

OOS-KAAP PROVINSIE ONDERWYS DEPARTEMENT OOS-KAAP PROVINSIE ONDERWYS DEPARTEMENT DIREKTORAAT KURRIKULUM FET PROGRAMME LES PLANNE TERMYN 4 AFRIKAANS GRAAD 10 EAT VAK: AFRIKAANS EAT GRAAD: 10 LESPLAN 1 KWARTAAL 4 TYD: 9 Ure KERNINHOUD: INKLUSIWITEIT

Nadere informatie

GRAAD: 4 VAK: LEWENSVAARDIGHEDE SKEPPENDE KUNSTE KWARTAAL VIER FORMELE ASSESSERINGSTAAK (FAT) 4

GRAAD: 4 VAK: LEWENSVAARDIGHEDE SKEPPENDE KUNSTE KWARTAAL VIER FORMELE ASSESSERINGSTAAK (FAT) 4 GRAAD: 4 VAK: LEWENSVAARDIGHEDE SKEPPENDE KUNSTE KWARTAAL VIER FORMELE ASSESSERINGSTAAK (FAT) 4 Naam: Klas: Datum: Skool: Onderwyser: FAT Aktiwiteit/Vorm Leerder se punte Leerder se % 4 Visuele Kunste:

Nadere informatie

Pretoria-Noord Hoёrskool Geografie GRAAD 9 Junie eksamen

Pretoria-Noord Hoёrskool Geografie GRAAD 9 Junie eksamen Eksaminator: Me. Y. Kruger Moderator: Me. L. Kok Pretoria-Noord Hoёrskool Geografie GRAAD 9 Junie eksamen TYD = 1½ UUR TOTAAL = AFDELING A Ontwikkelingsvraagstukke Beantwoord alle vrae op foliopapier Vraag

Nadere informatie

Toets: Tegnologie en die Ontwerpproses

Toets: Tegnologie en die Ontwerpproses 1 Afdeling A: Lees die vrae hieronder en omkring die regte opsie(s): 1. Watter van die volgende stellings is nie waar nie? (1) a) n Voordeel van tegnologie is dat diens gewoonlik verbeter word. b) n Voorbeeld

Nadere informatie

JAARLIKSE NASIONALE ASSESSERINGSRIGLYNE 2015 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL GRAAD 5

JAARLIKSE NASIONALE ASSESSERINGSRIGLYNE 2015 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL GRAAD 5 Inleiding JAARLIKSE NASIONALE ASSESSERINGSRIGLYNE 2015 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL GRAAD 5 Die 2015-siklus van die Jaarlikse Nasionale Assessering (JNA 2015) sal plaasvind in alle publieke en aanbevole

Nadere informatie

BARRETT SE TAKSONOMIE

BARRETT SE TAKSONOMIE VLAK 1: LETTERLIK Die feite staan eksplisiet of duidelik in die teks. Herken detail, hoofgedagtes, volgorde, vergelykings, oorsaak en gevolg, verhoudings, karaktereienskappe. Wie? Wat? Waar? Wanneer? Hoekom?

Nadere informatie

1. Gee TWEE voorbeelde van elk:

1. Gee TWEE voorbeelde van elk: 1. Gee TWEE voorbeelde van elk: a) Bevolking se insette. Geboortes Immigrante b) Bevolking se deursette. Natuurlike verandering Migrasie c) Bevolking se uitsette. Sterftes Emigrante 2. Wat is natuurlike

Nadere informatie

SONDAGSKOOL LES: Die hemel is n gratis geskenk

SONDAGSKOOL LES: Die hemel is n gratis geskenk SONDAGSKOOL LES: Die hemel is n gratis geskenk Doel van les: Voordat ons kan leer van ons nuwe identiteit in Christus, moet ons eers stil staan by wat Christus vir ons kom doen het. Vandag gaan ons gesels

Nadere informatie

ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE FINAL DRAF

ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE FINAL DRAF ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE FINAL DRAF GEOGRAFIE VRAESTEL 1 EIND JAAR EKSAMEN NOVEMBER 2015 GRAAD 6 PUNTE: 40 TYDSDUUR: 1 UUR NAAM EN VAN: NAAM VAN SKOOL: INSTRUKSIES Beantwoord

Nadere informatie

BEVOLKINGS GEOGRAFIE

BEVOLKINGS GEOGRAFIE BEVOLKINGS GEOGRAFIE Wat is bevolkingsdigtheid? Bevolkingsdigtheid is die meting van hoeveel mense daar in 'n gebied is. Ons skryf gewoonlik digtheidsmeting as mense per vierkante. Ons bereken hierdie

Nadere informatie

AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL: VRAESTEL II LEERUITKOMS 3 & 4 LEES ASSEBLIEF DIE VOLGENDE INSTRUKSIES NOUKEURIG DEUR

AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL: VRAESTEL II LEERUITKOMS 3 & 4 LEES ASSEBLIEF DIE VOLGENDE INSTRUKSIES NOUKEURIG DEUR GRAAD 10: PROEFVRAESTEL EKSAMEN 2006 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL: VRAESTEL II LEERUITKOMS 3 & 4 Tyd: 2 uur 100 punte LEES ASSEBLIEF DIE VOLGENDE INSTRUKSIES NOUKEURIG DEUR 1. Hierdie vraestel bestaan

Nadere informatie

DESIGN RELIGIESTUDIES

DESIGN RELIGIESTUDIES DESIGN RELIGIESTUDIES EKSAMENRIGLYNE GRAAD 12 2017 Hierdie riglyne bestaan uit 6 bladsye. Religiestudies 2 DBE/2017 INHOUDSOPGAWE Bladsy 1. INLEIDING... 3 2. ASSESSERING IN GRAAD 12... 4 3. UITBREIDING

Nadere informatie

Inleiding Tot Die Jagluiperd

Inleiding Tot Die Jagluiperd Les Plan Een Inleiding Tot Die Jagluiperd KRITIEKE UITKOMSTE KU #1: KU #2: KU #3: Identifiseer en los probleme op en maak besluite deur van kritieke en vindingryke denke gebruik te maak. Werk effektief

Nadere informatie

Vervoer - 01 * Siyavula Uploaders. 1 AFRIKAANS HUISTAAL 2 Vervoer 3 OPVOEDERS AFDELING 4 Memorandum

Vervoer - 01 * Siyavula Uploaders. 1 AFRIKAANS HUISTAAL 2 Vervoer 3 OPVOEDERS AFDELING 4 Memorandum OpenStax-CNX module: m30314 1 Vervoer - 01 * Siyavula Uploaders This work is produced by OpenStax-CNX and licensed under the Creative Commons Attribution License 3.0 1 AFRIKAANS HUISTAAL 2 Vervoer 3 OPVOEDERS

Nadere informatie

Laerskool Olifansvallei LSO Kwartaal 1 - ASSESSERINGSPROGRAM

Laerskool Olifansvallei LSO Kwartaal 1 - ASSESSERINGSPROGRAM Laerskool Olifansvallei LSO Kwartaal 1 - ASSESSERINGSPROGRAM Privaatsak X2, Citrusdal, 7340 E-pos: citrushs@mweb.co.za Tel: (022) 921 2100 Faks: (022) 921 3931 Liewe Ouer of Voog Sien asseblief onderaan

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 FEBRUARIE/MAART 2012 PUNTE: 80 TYD: 2 uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye. Afrikaans Tweede Addisionele Taal/V2

Nadere informatie

20. Biodiversiteit: die biome van die planeet Aarde

20. Biodiversiteit: die biome van die planeet Aarde SW Aardrykskunde 20. Biodiversiteit: die biome van die planeet Aarde Aktiwiteite 1. Kyk na die volgende foto s. Watter van hierdie organismes speel na jou oordeel die belangrikste rol in die voedselketting.

Nadere informatie

Les 14: Entrepreneurskap

Les 14: Entrepreneurskap Les 14: Entrepreneurskap Aktiwiteit Beantwoord die volgende vrae deur die regte kolom te merk Altyd Gereeld Soms Nooit A Dryfkrag en motivering 1. Ek is nie seker wat ek van die lewe dink nie. 0 1 2 3

Nadere informatie

eboeke word ontwikkel en gratis verskaf deur die

eboeke word ontwikkel en gratis verskaf deur die Ons praat baie van dinge wat in verhouding tot mekaar is, sonder om dit regtig agter te kom! As jy byvoorbeeld sê dat jy twee van die ses stukke van n pizza geëet het, het jy n verhouding beskryf: Die

Nadere informatie

Wiskundige Geletterdheid. Data Hantering. Opsomming van Data. Kwartiele

Wiskundige Geletterdheid. Data Hantering. Opsomming van Data. Kwartiele Wiskundige Geletterdheid Data Hantering Opsomming van Data Kwartiele Let wel: KAPV vereis slegs die interpretasie van kwartiele (houer-en-punt stippings). Ek sluit egter die teken van die houer-en-punt

Nadere informatie

Die klimaat van SA: Temperatuur

Die klimaat van SA: Temperatuur OpenStax-CNX module: m25584 1 Die klimaat van SA: Temperatuur Siyavula Uploaders This work is produced by OpenStax-CNX and licensed under the Creative Commons Attribution License 3.0 1 AARDRYKSKUNDE 2

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 NOVEMBER 2017 PUNTE: 80 TYD: 2 uur Hierdie vraestel bestaan uit 11 bladsye. Afrikaans Tweede Addisionele Taal/V2 2 DBE/November

Nadere informatie

MENTAL MATHS IN DIE KLASKAMER

MENTAL MATHS IN DIE KLASKAMER MENTAL MATHS IN DIE KLASKAMER HOEKOM MENTAL MATHS? Ons wil hê dat ons leerders gemaklik met getalle kan speel. Hy moet weet waar n getal lê. Hy moet n klomp somme met die getal kan maak. Mental Maths bou

Nadere informatie

Sentraalbeplande stelsel

Sentraalbeplande stelsel Hoofstuk 1: Ekonomiese stelsels 1 Definisie van die konsep Ekonomiese stelsel: n Ekonomiese stelsel kan beskryf word as die manier waarop besluite geneem word oor: Hoe produksiefaktore / hulpbronne (kapitaal,

Nadere informatie

Visuele Kuns: Kleur. Siyavula Uploaders. 1 KUNS EN KULTUUR 2 Graad 4 3 PERSOONLIKE EN SOSIALE VAARDIGHEDE 4 Module 1 5 VISUELE KUNS: KLEUR

Visuele Kuns: Kleur. Siyavula Uploaders. 1 KUNS EN KULTUUR 2 Graad 4 3 PERSOONLIKE EN SOSIALE VAARDIGHEDE 4 Module 1 5 VISUELE KUNS: KLEUR OpenStax-CNX module: m25018 1 Visuele Kuns: Kleur Siyavula Uploaders This work is produced by OpenStax-CNX and licensed under the Creative Commons Attribution License 3.0 1 KUNS EN KULTUUR 2 Graad 4 3

Nadere informatie

WISKUNDE SKOOL GEBASEERDE ASSESSERING VOORBEELDE

WISKUNDE SKOOL GEBASEERDE ASSESSERING VOORBEELDE WISKUNDE SKOOLGEBASEERDE ASSESSERING VOORBEELDE KABV GRAAD 12 LEERDERGIDS i WISKUNDE SKOOLGEBASEERDE ASSESSERING VOORBEELDE KABV GRAAD 12 LEERDERGIDS 1 INHOUD Inleiding...3 1. Werkstuk...4 Rye en reekse

Nadere informatie

NOORDWES PROVINSIALE ASSESSERING GRAAD 6

NOORDWES PROVINSIALE ASSESSERING GRAAD 6 NOORDWES PROVINSIALE ASSESSERING GRAAD 6 AFRIKAANS HUISTAAL VRAESTEL 3 NOVEMBER 2017 PUNTE: 30 TYD: 1 uur LEERDER: SKOOL: DISTRIK: AREAKANTOOR: Hierdie vraestel bestaan uit 7 bladsye. Afrikaans Huistaaal/V3/Gr.6

Nadere informatie

Handleiding 11. Belangegroepbestuur. GKSA - Belangegroepbestuur

Handleiding 11. Belangegroepbestuur. GKSA - Belangegroepbestuur Handleiding 11 Belangegroepbestuur 1 11.1 INLEIDING Die kerk het n hele paar belangegroepe wat in ag geneem word, wor, en waarmee daar gereeld gekommunikeer moet word. Die kommunikasie met elk van hierdie

Nadere informatie

Die horisontale as verteenwoordig die invoerveranderlike en die vertikale as die uitvoerveranderlike, en die twee asse sny by n gesamentlike nulpunt.

Die horisontale as verteenwoordig die invoerveranderlike en die vertikale as die uitvoerveranderlike, en die twee asse sny by n gesamentlike nulpunt. As jy na die volgende getal- masjien kyk: y = x +, sal jy sien wanneer ons verskillende waardes vir x invoer, ons elke keer n ander waarde sal hê vir y. Met ander woorde, gestel ons voer die volgende waardes

Nadere informatie

Sê maar jy word voor die keuse gestel om een van die volgende getalle as geld in Rand te ontvang, watter een sal jy kies?

Sê maar jy word voor die keuse gestel om een van die volgende getalle as geld in Rand te ontvang, watter een sal jy kies? VERGELYK en RANGSKIK GETALLE Om vergelykings te tref tussen verskillende dinge is n vaardigheid waarmee ons almal gebore word. Dit begin vroeg-vroeg al wanneer ons verskillende tipes speelgoed met mekaar

Nadere informatie

Afdeling A: Ekonomiese stelsels

Afdeling A: Ekonomiese stelsels Ekonomiese- en Bestuurswetenskappe Vraestel 13 Graad 8 Totaal: 65 Ekonomiese stelsels Ekonomiese probleme Invoere/Uitvoere Afdeling A: Ekonomiese stelsels 1. Wat is 'n ekonomiese stelsel? (4) 2. Verduidelik

Nadere informatie

SENIOR FASE GRAAD 7 NOVEMBER 2017 WISKUNDE

SENIOR FASE GRAAD 7 NOVEMBER 2017 WISKUNDE SENIOR FASE GRAAD 7 NOVEMBER 2017 WISKUNDE PUNTE: 100 TYD: 2 uur Naam van leerder: Naam van skool: *7WISK* Die vraestel bestaan uit 14 bladsye. 2 WISKUNDE (EC/NOVEMBER 2017) INSTRUKSIES 1. Lees al die

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 NOVEMBER 2011 PUNTE: 100 TYD: 2½ uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye. Afrikaans Eerste Addisionele Taal/V3 2 DBE/November

Nadere informatie

Watter koek se dele lyk vir jou die grootste? Dis Reg! Die koek wat in 3 dele gesny is se dele is groter as die koek wat in 4 dele gesny is.

Watter koek se dele lyk vir jou die grootste? Dis Reg! Die koek wat in 3 dele gesny is se dele is groter as die koek wat in 4 dele gesny is. Hoe om breuke met mekaar te vergelyk Jou ma het sjokoladekoeke gebak. Sy het een in gelyke dele verdeel en die ander in gelyke dele. Jy wil graag die grootste stuk koek hê, maar weet nou nie van watter

Nadere informatie

onderskeid tussen verskillende kunsvorme

onderskeid tussen verskillende kunsvorme OpenStax-CNX module: m26092 1 onderskeid tussen verskillende kunsvorme Siyavula Uploaders This work is produced by OpenStax-CNX and licensed under the Creative Commons Attribution License 3.0 1 KUNS EN

Nadere informatie

RESPECT 4 U. L e s 1. Jou vermoëns en sommige van jou verwagtinge en drome indentifiseer

RESPECT 4 U. L e s 1. Jou vermoëns en sommige van jou verwagtinge en drome indentifiseer WIE KIES EK OM TE WEES? WAT KIES EK OM TE WEES RESPECT 4 U Gedurende hierdie les sal jy: Leer oor die RESPEK vir jouself program en jou ontmoet onderwyser ontmoet Maniere identifiseer om RESPEK te wys

Nadere informatie

Vergelyking van 'n reguitlyn vanuit 'n grafiek *

Vergelyking van 'n reguitlyn vanuit 'n grafiek * OpenStax-CNX module: m31468 1 Vergelyking van 'n reguitlyn vanuit 'n grafiek * Siyavula Uploaders This work is produced by OpenStax-CNX and licensed under the Creative Commons Attribution License 3.0 1

Nadere informatie

GRAAD 11 ONTWERP EERSTE VRAESTEL (TEORIE) NOVEMBER 2009

GRAAD 11 ONTWERP EERSTE VRAESTEL (TEORIE) NOVEMBER 2009 Province of the EASTERN CAPE EDUCATION NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 ONTWERP EERSTE VRAESTEL (TEORIE) NOVEMBER 2009 PUNTE: 150 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye. 2 ONTWERP EERSTE

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 FEBRUARIE/MAART 2011

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 FEBRUARIE/MAART 2011 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 FEBRUARIE/MAART 2011 PUNTE: 100 TYD: 2½ uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye. Afrikaans Eerste Addisionele Taal/V3 2 INSTRUKSIES

Nadere informatie

FAKTORE EN VEELVOUDE

FAKTORE EN VEELVOUDE FAKTORE EN VEELVOUDE Ons gaan nou na n paar stukkies teorie kyk in verband met Natuurlike- en Telgetalle. Voltooi: 3 X 1 = 3 X 2 = 3 X 3 = 3 X 4 = 3 X 5 = Ons sê dus dat 3, 6, 9, 12 en 15 VEELVOUDE is

Nadere informatie

Johannesburg Cluster Common Examination Vraestel 3

Johannesburg Cluster Common Examination Vraestel 3 Johannesburg Cluster Common Examination Vraestel 3 Kreatiewe Skryfwerk November 2011 AFRIKAANS EAT GRAAD 10 Hierdie vraestel bestaan uit 9 bladsye. INSTRUKSIES: 1. Kies en beantwoord EEN vraag uit elke

Nadere informatie

GRAAD 12 SEPTEMBER 2013 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3

GRAAD 12 SEPTEMBER 2013 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 Province of the EASTERN CAPE EDUCATION NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 SEPTEMBER 2013 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 PUNTE: 100 TYD: 2½ uur *AFRFA3* Hierdie vraestel bestaan uit 7 bladsye.

Nadere informatie

KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 12 Toets 6: Die mens se invloed op die omgewing

KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 12 Toets 6: Die mens se invloed op die omgewing KLASTOETS GRAAD 11 LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 12 Toets 6: Die mens se invloed op die omgewing PUNTE: 50 TYD: 1 uur INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. Beantwoord AL die vrae. 2. Nommer die antwoorde korrek volgens

Nadere informatie

SLAAPTYDSPELETJIE VIR DIE HELE GESIN

SLAAPTYDSPELETJIE VIR DIE HELE GESIN Skep Die Geleentheid Vir Veilige Kommunikasie Bou Vertroue & Dra Waardes Oor Versterk Verhoudings Ontwikkel Jou Kind Se Emosionele Intelligensie SLAAPTYDSPELETJIE VIR DIE HELE GESIN Created by REËLS VIR

Nadere informatie

KINDERKERK LES: Vrugte van die Heilige Gees

KINDERKERK LES: Vrugte van die Heilige Gees KINDERKERK LES: Vrugte van die Heilige Gees Doel van les: Vandag leer ons van die Vrugte van die Heilige Gees en hoe dit in ons lewens werk. INLEIDING: Sjoe, ons het nou al so baie van die Heilige Gees

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 NOVEMBER 2012

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 NOVEMBER 2012 GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 NOVEMBER 2012 PUNTE: 80 TYD: 2 uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye. Afrikaans Tweede Addisionele Taal/V2 2 DBE/November

Nadere informatie

JOHANNESBURG EAST DISTRICT

JOHANNESBURG EAST DISTRICT JOHANNESBURG EAST DISTRICT DISTRIK-EKSAMEN GRAAD 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISONELE TAAL SEPTEMBER 2014 PUNTE: 100 TYD: 2 ½ UUR Hierdie VRAESTEL bestaan uit 7 bladsye. Bladsy 1 van 7 INSTRUKSIES EN INLIGTING

Nadere informatie

KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 13 EN 14 Toets 7: Verandering van ons omgewing en pas ons omgewing op

KLASTOETS GRAAD 11. LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 13 EN 14 Toets 7: Verandering van ons omgewing en pas ons omgewing op KLASTOETS GRAAD 11 LEWENSWETENSKAPPE: HOOFSTUK 13 EN 14 Toets 7: Verandering van ons omgewing en pas ons omgewing op PUNTE: 40 TYD: 1 uur INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. Beantwoord AL die vrae. 2. Nommer die

Nadere informatie

Antieke Egipte en die Nylrivier

Antieke Egipte en die Nylrivier Eenheid 2 Leergids 1 Antieke Egipte en die Nylrivier Doelwitte Leer wie die antieke egiptenare was. Leer wanneer en wanneer die antieke Egiptenare geleef het. Leer van tyd, kronologie en tydlyne. A. Basiese

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 GESKIEDENIS V1 ADDISIONELE MODEL 2008 PUNTE: 150 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye en 'n addendum van 12 bladsye. Geskiedenis/V1 2 DoE/Addisionele

Nadere informatie

GRAAD 12 SEPTEMBER 2012 GESKIEDENIS V2

GRAAD 12 SEPTEMBER 2012 GESKIEDENIS V2 Province of the EASTERN CAPE EDUCATION NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 SEPTEMBER 2012 GESKIEDENIS V2 PUNTE: 150 TYD: 3 uur *HISTA2* Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye en ʼn addendum van 12 bladsye.

Nadere informatie

KINDERKERK LES: 2. Die hemel is n gratis geskenk

KINDERKERK LES: 2. Die hemel is n gratis geskenk KINDERKERK LES: 2. Die hemel is n gratis geskenk Doel van les: Voordat ons kan leer van ons nuwe identiteit in Christus, moet ons eers stil staan by wat Jesus vir ons kom doen het en dat ons die nuwe mens

Nadere informatie

GRAAD 11 NOVEMBER 2012 GESKIEDENIS V2

GRAAD 11 NOVEMBER 2012 GESKIEDENIS V2 Province of the EASTERN CAPE EDUCATION NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 NOVEMBER 2012 GESKIEDENIS V2 PUNTE: 150 TYD: 3 uur *HISTA2* Hierdie vraestel bestaan uit 7 bladsye en ʼn addendum van 13 bladsye.

Nadere informatie

Afrikaans Huistaal (Werkskedule) Graad 3 Kwartaal 1 Werkboek: Ons leer saam met Manie Muis. / Diftonge / Hannes en die koek / Zak die kat bak koekies

Afrikaans Huistaal (Werkskedule) Graad 3 Kwartaal 1 Werkboek: Ons leer saam met Manie Muis. / Diftonge / Hannes en die koek / Zak die kat bak koekies Ons leer saam met Manie Muis. 3 LU 1 AS4 Luister met genot na gedig (Vakansie jolyt) en lees saam met juffrou. 3 en 4 LU 2 AS1 AS5 Neem deel aan klas- en groepbesprekings: Praat oor gediggie en leerders

Nadere informatie

Kom ons kyk nou gou net na die getalle van nul to by 999 en selfs groter, as n hersiening van plekwaardes. Bewerkings met telgetalle

Kom ons kyk nou gou net na die getalle van nul to by 999 en selfs groter, as n hersiening van plekwaardes. Bewerkings met telgetalle Van die vroegste tye wat mense kon praat en nodig gehad het om te kan tel, het hulle Natuurlike Getalle gebruik. Dit maak sin, want hulle kon 3 rotse of 5 koeie sien maar hulle het geen begrip gehad vir

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT (NSS) GRAAD 11 FINALE EKSAMEN AFRIKAANS HUISTAAL DERDE VRAESTEL (NPS-08) TYDSDUUR: 2½ UUR DATUM: 10 OKTOBER 2012

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT (NSS) GRAAD 11 FINALE EKSAMEN AFRIKAANS HUISTAAL DERDE VRAESTEL (NPS-08) TYDSDUUR: 2½ UUR DATUM: 10 OKTOBER 2012 AFRHIG611 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT (NSS) GRAAD 11 FINALE EKSAMEN AFRIKAANS HUISTAAL DERDE VRAESTEL (NPS-08) TYD: 14H00 16H30 TOTAAL: 100 PUNTE TYDSDUUR: 2½ UUR DATUM: 10 OKTOBER 2012 Hierdie vraestel

Nadere informatie

DIE VLEUELS VAN GEBED (9)

DIE VLEUELS VAN GEBED (9) DIE VLEUELS VAN GEBED (9) DIE VLEUELS VAN GEBED (9) Jan van der Watt Dankie Here! Dankie sê is om jou skuld te betaal. In die tyd van die Bybel was dankie sê iets anders as vandag. Vandag is dankie n woord

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 FEBRUARIE/MAART 2011

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 FEBRUARIE/MAART 2011 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 FEBRUARIE/MAART 2011 PUNTE: 80 TYD: 2 uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye. Afrikaans Tweede Addisionele Taal/V2 2 DBE/Feb.

Nadere informatie

GESKIEDENIS EKSAMENRIGLYNE GRAAD

GESKIEDENIS EKSAMENRIGLYNE GRAAD GESKIEDENIS EKSAMENRIGLYNE GRAAD 12 2014 Hierdie riglyne bestaan uit 10 bladsye. Geskiedenis 2 DBE/2014 INHOUDSOPGAWE BLADSY 1. INLEIDING 3 2. ASSESSERING GRAAD 12 4 VOORGESKREWE ONDERWERPE 5 3. ASSESSERING

Nadere informatie

HOËRSKOOL FLORIDA GEOGRAFIE GRAAD 11

HOËRSKOOL FLORIDA GEOGRAFIE GRAAD 11 HOËRSKOOL FLORIDA GEOGRAFIE GRAAD 11 EKSAMINATRISE: MODERATRISE : DATUM : TYD : TOTAAL: ME CJ VAN STADEN ME B JONES SIEKTETOETS SEPT 50 MINUTE 60 PUNTE LEERUITKOMSTE GEDEK: INSTRUKSIES LU 1 AS 2, 3, 4,

Nadere informatie

GRAAD 3 GESYFERDHEID VOORBEELDITEMS (AFRIKAANS) ONDERWYSERSGIDS

GRAAD 3 GESYFERDHEID VOORBEELDITEMS (AFRIKAANS) ONDERWYSERSGIDS 2011 GRAAD 3 GESYFERDHEID VOORBEELDITEMS (AFRIKAANS) ONDERWYSERSGIDS INSTRUKSIES AAN ONDERWYSERS 1. Daar is makliker en moeiliker items. 2. Die voorbeelditems is so saamgestel dat leerders hulself kan

Nadere informatie

GRAAD 6 NATUURWETENSKAPPE KWARTAAL 1. Tyd: 1 uur FORMELE ASSESSERING Totaal: 50 punte. Naam en Van Datum INSTRUKSIES VRAAG 1

GRAAD 6 NATUURWETENSKAPPE KWARTAAL 1. Tyd: 1 uur FORMELE ASSESSERING Totaal: 50 punte. Naam en Van Datum INSTRUKSIES VRAAG 1 GRAAD 6 NATUURWETENSKAPPE KWARTAAL 1 Tyd: 1 uur FORMELE ASSESSERING Totaal: 50 punte Naam en Van Datum INSTRUKSIES 1. Lees alle vrae deeglik deur voordat jy dit beantwood. 2. Alle vrae moet in n netjiese

Nadere informatie

Les 11: Tegnologie in die sake-omgewing

Les 11: Tegnologie in die sake-omgewing Les 11: Tegnologie in die sake-omgewing Aktiwiteit Groot handelsbanke soos Absa, Standard Bank en Nedbank bied verskeie nuwe dienste aan hulle kliënte. Kliënte hoef nie meer soos in die verlede die bank

Nadere informatie

GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11

GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 GESKIEDENIS V1 MODEL 2013 PUNTE: 150 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 9 bladsye en 'n addendum van 10 bladsye. Geskiedenis/V1 2 DBE/2013 INSTRUKSIES

Nadere informatie

GRAAD 11 NOVEMBER 2013 GESKIEDENIS V1

GRAAD 11 NOVEMBER 2013 GESKIEDENIS V1 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 NOVEMBER 2013 GESKIEDENIS V1 PUNTE: 150 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 9 bladsye en ʼn bylaag van 12 bladsye. 2 GESKIEDENIS V1 (NOVEMBER 2013) INSTRUKSIES

Nadere informatie

GRAAD 11 NOVEMBER 2012 GESKIEDENIS V1

GRAAD 11 NOVEMBER 2012 GESKIEDENIS V1 Province of the EASTERN CAPE EDUCATION NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 NOVEMBER 2012 GESKIEDENIS V1 PUNTE: 150 TYD: 3 uur *HISTA1* Hierdie vraestel bestaan uit 8 bladsye en ʼn addendum van 6 bladsye.

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT (NSS) GRAAD 11 HALFJAAR EKSAMEN AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL DERDE VRAESTEL (NSC11-07) D C

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT (NSS) GRAAD 11 HALFJAAR EKSAMEN AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL DERDE VRAESTEL (NSC11-07) D C AFRHIG311 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT (NSS) GRAAD 11 HALFJAAR EKSAMEN AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL DERDE VRAESTEL (NSC11-07) D10055667-7-C TYD: 14H00 16H30 TOTAAL: 100 PUNTE TYDSDUUR: 2½ UUR DATUM:

Nadere informatie

AFRIKAANS HUISTAAL: VRAESTEL I PROEFVRAESTEL I

AFRIKAANS HUISTAAL: VRAESTEL I PROEFVRAESTEL I GRAAD 10 PROEFEKSAMEN 2006 AFRIKAANS HUISTAAL: VRAESTEL I PROEFVRAESTEL I Tyd: 2 uur 80 punte INSTRUKSIES 1. Hierdie vraestel bestaan uit 7 bladsye en ʼn addendum met tekste van (i v) bladsye. Maak asseblief

Nadere informatie

BASIESE KONSEPTE-PROGRAM PROGRAM. n Toets ontwikkel deur dr. Louis Benjamin, Naam van leerder: Ouderdom van leerder: Geslag: Graad: Skool:

BASIESE KONSEPTE-PROGRAM PROGRAM. n Toets ontwikkel deur dr. Louis Benjamin, Naam van leerder: Ouderdom van leerder: Geslag: Graad: Skool: BASIESE KONSEPTE-PROGRAM PROGRAM TOETSING VAN BASIESE KONSEPTE-KENNIS n Toets ontwikkel deur dr. Louis Benjamin, 2007 Naam van leerder: Ouderdom van leerder: Geslag: Graad: Skool: Datum van toets: Naam

Nadere informatie

RESPECT 4 U. L e s 1 5. Bespreek hoe om n behulpsame, ondersteunende vriend/vriendin te wees waar geweld is of mag plaas vind

RESPECT 4 U. L e s 1 5. Bespreek hoe om n behulpsame, ondersteunende vriend/vriendin te wees waar geweld is of mag plaas vind L e s 1 5 Verantwoordelikheid en hoe om Hulp te kry Gedurende hierdie les sal jy: Bespreek hoe om n behulpsame, ondersteunende vriend/vriendin te wees waar geweld is of mag plaas vind Erken wanneer die

Nadere informatie

Handleiding 2. Skep van ʼn webwerf Weergawe 1.0 Februarie 2014 GKSA

Handleiding 2. Skep van ʼn webwerf Weergawe 1.0 Februarie 2014 GKSA Handleiding 2 Skep van ʼn webwerf Weergawe 1.0 Februarie 2014 1 GKSA 2.1.1 INLEIDING Die World Wide Web (www) het ʼn inligtinggebaseerde samelewing geskep, waar beheer oor inligting in die hande van die

Nadere informatie

6 Strukture. Vrae. 1. Noem drie belangrike dinge wat strukture vir ons kan doen. 2. Watter twee soorte strukture kry ons?

6 Strukture. Vrae. 1. Noem drie belangrike dinge wat strukture vir ons kan doen. 2. Watter twee soorte strukture kry ons? 6 Strukture Vrae 1. Noem drie belangrike dinge wat strukture vir ons kan doen. 2. Watter twee soorte strukture kry ons? 3. Plak of teken prente van die verskillende soorte strukture. Raamstrukture 24 Dopstrukture

Nadere informatie

Meganiese stelsels en beheer:

Meganiese stelsels en beheer: Eenheid 6 Meganiese stelsels en beheer: ratverhouding die aantal omwentelings van een rat in verhouding tot n ander rat. Het betrekking op twee verskillende ratgroottes spoedverhouding word bepaal deur

Nadere informatie

FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 4

FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 4 FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GEOGRAFIE GRAAD 4 Kopiereg 2016 Impak Onderwysdiens (Edms.) Bpk. Afgesien van enige billike gebruik vir die doel van navorsing, kritiek of resensie soos toegelaat

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL V2 NOVEMBER 2013 PUNTE: 80 TYD: 2 uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye. Afrikaans Tweede Addisionele Taal/V2 2 DBE/November

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL VRAESTEL 3: SKRYF NOVEMBER 2008 PUNTE: 100 TYD: 2½ uur Hierdie vraestel bestaan uit 8 bladsye. Afrikaans Eerste Addisionele Taal/V3

Nadere informatie

5. Kaartskale. Aktiwiteite. SW Aardrykskunde. motors, ensovoorts? Waarna verwys die woord skaalmodel?

5. Kaartskale. Aktiwiteite. SW Aardrykskunde. motors, ensovoorts? Waarna verwys die woord skaalmodel? SW Aardrykskunde 5. Kaartskale Aktiwiteite 1. Wat beteken dit as daar op n bottel van aanmaakkoeldrank staan 1:8 of 1:3? 2. Het jy al in speelgoedwinkels gesien n mens kry skaalmodel vliegtuie, bote, motors,

Nadere informatie

Om getalle voor te stel, te herken en te vergelyk *

Om getalle voor te stel, te herken en te vergelyk * OpenStax-CNX module: m22939 1 Om getalle voor te stel, te herken en te vergelyk * Siyavula Uploaders This work is produced by OpenStax-CNX and licensed under the Creative Commons Attribution License 3.0

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 FEBRUARIE/MAART 2017 PUNTE: 100 TYD: 2½ uur Hierdie vraestel bestaan uit 6 bladsye. Afrikaans Eerste Addisionele Taal/V3 2 DBE/Feb.

Nadere informatie

Week 6. Dag 1. Aktiwiteit 1: Luister en praat. Aktiwiteit 2: Klanke. Leermateriaal

Week 6. Dag 1. Aktiwiteit 1: Luister en praat. Aktiwiteit 2: Klanke. Leermateriaal Dag 1 8 Leermateriaal Weerkaart Klaskoerant Klankkaart: ee Dubbelklankstorie: ee (bl. 7) Assosiasieprent 1: ee vir een (bl. 108) Assosiasieprent 2: ee vir beer (bl. 109) Rympie: Die beer (bl. 110) Natrekvel

Nadere informatie

OpenStax-CNX module: m Om tyd te leer lees. Siyavula Uploaders

OpenStax-CNX module: m Om tyd te leer lees. Siyavula Uploaders OpenStax-CNX module: m31957 1 Om tyd te leer lees Siyavula Uploaders This work is produced by OpenStax-CNX and licensed under the Creative Commons Attribution License 3.0 1 WISKUNDE 2 Bonnie en Tommie

Nadere informatie

JAARLIKSE NASIONALE ASSESSERING GRAAD 1 AFRIKAANS HUISTAAL STEL 1: 2012 MODELVRAE

JAARLIKSE NASIONALE ASSESSERING GRAAD 1 AFRIKAANS HUISTAAL STEL 1: 2012 MODELVRAE JAARLIKSE NASIONALE ASSESSERING GRAAD 1 AFRIKAANS HUISTAAL STEL 1: 2012 MODELVRAE RIGLYNE BY DIE GEBRUIK VAN JAARLIKSE NASIONALE ASSESSERINGSVOORBEELDE (ANA) 1. Algemene oorsig Die Jaarlikse Nasionale

Nadere informatie

RESPECT 4 U. L e s 4. Populêre idees verduidelik oor wat ʼn man/seun of ʼn vrou/meisie is en hoe hierdie idees problematies kan wees

RESPECT 4 U. L e s 4. Populêre idees verduidelik oor wat ʼn man/seun of ʼn vrou/meisie is en hoe hierdie idees problematies kan wees L e s 4 Wat is geslag? Gedurende hierdie les sal jy: Populêre idees verduidelik oor wat ʼn man/seun of ʼn vrou/meisie is en hoe hierdie idees problematies kan wees Die verskil tussen seks as n biologiese

Nadere informatie

FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GESKIEDENIS GRAAD 6

FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GESKIEDENIS GRAAD 6 FASILITEERDERSGIDS SOSIALE WETENSKAPPE: GESKIEDENIS GRAAD 6 Kopiereg 2016 Impak Onderwysdiens (Edms.) Bpk. Afgesien van enige billike gebruik vir die doel van navorsing, kritiek of resensie soos toegelaat

Nadere informatie

INTERMEDIÊRE FASE GRAAD 6 NOVEMBER 2014 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V2

INTERMEDIÊRE FASE GRAAD 6 NOVEMBER 2014 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V2 INTERMEDIÊRE FASE GRAAD 6 NOVEMBER 2014 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V2 PUNTE: 40 TYD: 2 uur NAAM: *6AFAL2* Hierdie vraestel bestaan uit 11 bladsye. 2 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V2 (NOVEMBER

Nadere informatie

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 NOVEMBER 2012 PUNTE: 100 TYD: 2½ uur Hierdie vraestel bestaan uit 11 bladsye. Afrikaans Eerste Addisionele Taal/V3 2 DBE/November

Nadere informatie

Plantstruktuur en Plant Voedsel

Plantstruktuur en Plant Voedsel Plantstruktuur en Plant Voedsel Vraag 3: Kyk na die prentjies en beantwoord die vrae wat volg: Prentjie A Prentjie B Prentjie C 1. Prentjie A is n illustrasie van n plantsel soos gesien deur die lens van

Nadere informatie

ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE DRAFT

ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE DRAFT ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING SOSIALE WETENSKAPPE DRAFT GEOGRAFIE VRAESTEL 1 FINALE EKSAMEN GRAAD 6 PUNTE: 40 TYDSDUUR: 1 UUR NAAM EN VAN: NAAM VAN SKOOL: INSTRUKSIES Beantwoord al die vrae Skryf netjies

Nadere informatie

HUISWERKRIGLYNE - INTERSENFASE: GR

HUISWERKRIGLYNE - INTERSENFASE: GR HUISWERKRIGLYNE - INTERSENFASE: GR. 4 2015 Doel: Die koördinering en monitering van alle graad 4-huiswerk op n daaglikse basis. Duidelike kommunikasie vanaf die graad 4-onderwysers aan die leerders, en

Nadere informatie