Een nieuw lied voor de Heer, in uw mond, in uw taal

Transcriptie

1 Een nieuw lied voor de Heer, in uw mond, in uw taal Generale Synode van de Gereformeerde Kerken Zwolle-Zuid 2008

2 kerkmuziek 2 Het auteursrecht van deze tekst berust hetzij bij de auteur, hetzij bij de Gereformeerde Kerken in Nederland. Voor alle zaken het auteursrecht betreffend kan contact opgenomen worden met het deputaatschap generaal-synodale publicaties via: publicaties@gkv.nl. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in wat voor vorm of op wat voor manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende, behoudens de uitzonderingen bij de wet gesteld.

3 kerkmuziek 3 INLEIDING Deze inleiding bedoelt u voor te bereiden op wat u gaat lezen. We geven u graag een voorproefje van het verslag van onze werkzaamheden, de werkwijze en het resultaat. Een nieuw lied voor de Heer in uw mond, in uw taal Met deze woorden van Michel van der Plas werden we in de afgelopen periode uitgenodigd voor een vergadering of aangezet tot een terugblik erop en het uitvoeren van de actielijst. Ze stonden boven onze agenda s en onze notulen. En zo herinnerden deze woorden ons telkens aan het doel van ons werk: dat we nieuwe liederen selecteren die u, leden van onze kerken, op de lippen kunt nemen. Alles wat u in de komende pagina s gaat lezen is erop gericht dat u nieuwe liederen kunt zingen voor de Heer. want wie geeft u de liederen dan Hij? Voor ons als kerken en voor ons werk als deputaten blijft dit een heerlijk punt om van uit te gaan: de Heer zelf geeft ons spraak, muziek, taal en teken. Ook waar de vernieuwing van onze gezangenbundel voor onrust zorgde, bleef dit een basis om op terug te komen: onze liederen voor Hem krijgen we te zingen van Hem. Niet altijd zijn wij daarvan doordrongen, ook niet bij dit meerjarentraject. Maar bij de presentatie van ons rapport spreken we uit dat we zoveel liederen, zoveel taal, zoveel toon, zoveel creativiteit en Geestdrift zien als geschenk van God aan ons. We hopen dat ons rapport u helpt om de voorgestelde liederen ook zo in ontvangst te nemen en te beoordelen. Wie kan u loven in de dood? Het was onze secretaris Henk Kisteman die ons vanaf het begin de woorden van Michel van der Plas meegaf. Om zijn liefde voor het lied en onze kerken en om zijn enorme ervaring in en overzicht over dit werk, had de synode hem voor een vierde periode benoemd. Maar voor het einde van die periode is Henk gestorven. Dat hij niet meer bij ons is ervaren wij dan ook als een groot gemis bij de voorbereiding en de presentatie van dit rapport. Daarom maken we ons al in de inleiding van dit rapport de woorden van Psalm 6:3 in onze berijming eigen. Wij zijn maar tijdelijke mensen, en ons werk aan zo n groot project als de vernieuwing van onze gezangenbundel is dus maar bescheiden. Wie kan God loven van die mensen die midden in dit leven door de dood zijn omgeven? Ik zal niet sterven, ik zal leven en zingen Omdat de dood niet het laatste woord heeft voor ieder die gelooft in Jezus Christus, gingen we verder na het sterven van Henk. Zo kwamen we tot een afronding van ons werk in deze periode en tot de verwoording van dit rapport aan u die ons werk moet beoordelen. Veel zal er van te zeggen zijn. Wij spreken de wens uit dat ons rapport en de liederen die we presenteren, ons als kerken stimuleert om waar te maken wat we in Psalm 118:6 zeggen: ik zal zingen van des Heren werk.

4 kerkmuziek 4 INHOUDSOPGAVE 1. Samenvatting 5 2. Samenstelling deputaatschap 5 3. Opdracht van de synode 6 4. Beleid Doelstelling en werkplan Selectie liederen Toekomstige bundel Overige opdrachten s Uitvoering Werkwijze Selectie liederen Toekomstige bundel Overige opdrachten Conceptbesluiten 22 Bijlagen I. De tekst van het synodebesluit t.a.v. het rapport deputaten kerkmuziek 25 II. Een overzicht van de selectie en goedkeuring van liederen in de afgelopen jaren 29 III. De lijst van 69 liederen uit het Liedboek voor de Kerken 33 IV. Toelichtingen bij de liederen uit het Liedboek voor de Kerken 33 V. De lijst van 20 liederen uit eigen kring + 5 reserve 58 VI. Toelichtingen op de liederen uit eigen kring 60 VII. De lijst van 51 liederen uit andere bronnen + 11 reserve 68 VIII. Toelichtingen op de liederen uit andere bronnen 69 IX. Lijst van voorstellen t.a.v. de 41 gezangen uit het oude Gereformeerd Kerkboek 78 X. Nota ISK Een nieuw Liedboek 79 XI. Verantwoording van de keuze t.a.v. liederen uit het evangelicale repertoire 80 XII. Brief van het team Psalmen voor Nu 86 XIII. Tekst en melodie van de liederen uit eigen kring 88 XIV. Tekst en melodie van de liederen uit andere bronnen 88 XV. Adressenlijst deputaten 88

5 kerkmuziek 5 1. SAMENVATTING De kern van ons werk en van dit rapport is de selectie en presentatie van een laatste selectie van 120 liederen. De synode zal deze liederen moeten beoordelen. De liederen uit het Liedboek hebben we geselecteerd uit eerder aan de GS Leusden 1999 gepresenteerde liederen en liederen die nog niet door eerdere deputaatschappen waren beoordeeld. De liederen uit eigen kring zijn geselecteerd uit de tot nu toe ingezonden liederen. Maar nog steeds worden liederen ingezonden. En voor het evenwicht in de nieuwe bundel kunnen we in de komende periode dichters en musici vragen nieuwe liederen te schrijven. De liederen uit andere bronnen vormen ook een afronding van ons selectiewerk, zonder dat we kunnen zeggen dat we nu alle bronnen hebben beoordeeld. Wij zijn tot de conclusie gekomen dat ook evangelicale liederen in onze diensten gezongen kunnen worden, maar dat ze met de werkwijze die we tot nu toe als kerken hebben gehanteerd, niet goed kunnen worden geselecteerd, beoordeeld en opgenomen in de bundel. Wij stellen daarom voor dat de synode criteria vaststelt aan de hand waarvan de kerken liederen zoals uit de bundels Opwekking kunnen gebruiken in de eredienst. Samen met de huidige goedgekeurde gezangen vormen de nu door ons voorgestelde liederen een lange lijst. Wij stellen voor om die hele lijst te zien als concept nieuwe bundel. Mee op grond van reacties uit de kerken kunnen we dan in de komende laatste periode deze bundel aanpassen, aanvullen en afronden. De Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK) gaat een nieuw Liedboek voor de Kerken samenstellen. Het plan daarvoor en ons gesprek daarover met de ISK bieden goede mogelijkheden en perspectieven. We stellen de synode dan ook voor om aan de ISK een verzoek tot deelname aan dit project in te dienen. Verder stellen we voor om de deputaatschappen eredienst en kerkmuziek nog niet samen te voegen, omdat elk deputaatschap het beste in de huidige samenstelling de resterende taken kan uitvoeren en afronden. Het steunpunt liturgie moet ook t.b.v. de kerkmuziek z n ondersteunende werk in onze kerken blijven doen. Het was enerverend om zo aan de afronding van dit grote project samenstelling nieuwe gezangenbundel te werken. Dit mensenwerk ging echter gepaard met de moeite van grote personele wisselingen en met name het sterven van onze secretaris Henk Kisteman. We vragen de synode daarom om het huidige deputaatschap in z n geheel te herbenoemen, zodat we in deze samenstelling het werk kunnen afronden. 2. SAMENSTELLING DEPUTAATSCHAP De GS Amersfoort-Centrum 2005 benoemde acht deputaten: musicologen, neerlandici en theologen, te weten (voor de adressen zie Bijlage XV): primi aftredend secundi P. Bareman, Zwolle 2014 P. van den Berg, Veendam D.J. Boer, Hoevelaken 2011 Mevr. M.J.G. Douma, Amersfoort B.G. Droogsma, Almelo 2011 H. Kisteman, Hardenberg 2008 M.A. de Niet, Groningen 2014 H. Ophoff, Dalfsen 2011 Joh. A. Schelling (s), Venlo 2008 H. van Veen, Neede 2011

6 kerkmuziek 6 Br. Henk Kisteman verzorgde het complete secretariaat van ons deputaatschap totdat in het najaar van 2006 aan het licht kwam dat hij opnieuw ernstig ziek was. Wij gedenken hem met heel veel respect voor zijn gelovige inzet en grote overzicht over het werk aan de nieuwe gezangenbundel. Zr. Mary Douma was bereid actief mee te gaan werken toen br. Henk Kisteman was overleden. Mary nam ook een deel van het secretariaatswerk op zich. Ds. Henk van Veen werd secretaris in de plaats van br. Henk Kisteman. Br. Daan Boer is penningmeester, ds. Johan Schelling is voorzitter en rapporteur van het deputaatschap. Ds. Martin de Niet moest zich vanwege het vele werk in zijn gemeente laten vervangen door ds. Pieter van den Berg, maar kwam wel naar de vergaderingen en werkte mee in de subcommissie voor de selectie van liederen uit eigen kring. 3. OPDRACHT VAN DE SYNODE De GS Amersfoort-Centrum 2005 droeg de deputaten kerkmuziek het volgende op. 1. De selectie van liederen af te ronden a. uit het Liedboek voor de Kerken, namelijk uit de eerder geselecteerde 134 liederen en de zogenoemde b-categorie; b. uit de eigen kring, nl. liederen die reeds zijn of nog worden ingezonden; c. uit andere bronnen. 2. Een antwoord te formuleren op de vraag hoe zogenoemde Opwekkingsliederen kunnen worden goedgekeurd voor gebruik in onze erediensten; en aan de hand van dat antwoord een voorstel te doen over het al of niet op de lijst zetten van liederen uit dit genre. 3. De toelichtingen bij alle aan te bieden liederen het karakter te geven van een pleidooi. 4. Te komen tot een voorstel voor de toekomstige gezangenbundel, waarvoor liederen worden gekozen die door de afgelopen synodes zijn goedgekeurd en waarbij rekening wordt gehouden met de contouren voor de bundel die door de GS Leusden 1999 zijn vastgesteld, en met de ingang die de nieuwe liederen hebben gekregen in de kerken. 5. De kerken te helpen bij de introductie van de vrijgegeven liederen. 6. Het rapport Regeling Kerkmuziek onder de aandacht van de kerken blijven brengen. 7. Met deputaten Eredienst te overleggen en een samenvoeging van beide deputaatschappen door de komende generale synode voor te bereiden. 8. Bij selectie van gezangen uit het Liedboek voor de Kerken de selectie die goedgekeurd is in de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Nederlands Gereformeerde Kerken, mee te laten wegen. 9. Overleg te plegen met de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied over de mogelijke opname van Liedboekliederen in de nieuwe gezangenbundel. 10. Kerken en kerkleden te vragen welke gezangen/ liederen men opgenomen zou willen zien in de nieuwe gezangenbundel. En te zoeken naar mogelijkheden om de betrokkenheid van de kerken bij het project zo veel mogelijk te bevorderen. 11. De ontwikkelingen van het project Liedboek 2000 te blijven volgen. De volledige tekst van de synodebesluiten t.a.v. het rapport deputaten kerkmuziek is opgenomen in Bijlage I. 4. BELEID In dit hoofdstuk leest u in grote lijnen wat het beleid is van de synodes om te komen tot een nieuwe gezangenbundel. En we laten u zien hoe dat beleid kan worden gehandhaafd of moet worden bijgesteld op grond van onze werkzaamheden en ervaren knelpunten. Deze laatste punten worden in hoofdstuk 7 uitvoeriger beschreven. 4.1 Doelstelling en werkplan Als kerken willen we een nieuwe gezangenbundel samenstellen. Via selectie door deputaten en goedkeuring door synodes ontstaat een lijst van gezangen die in de erediensten mogen worden gezongen. Die lijst is afgerond als de GS Zwolle-Zuid 2008 de laatste selectie van deputaten beoordeeld heeft en als de synode van 2011 de vrijgegeven liederen in 2 e lezing heeft

7 kerkmuziek 7 goedgekeurd. Deze liederen vormen samen met de 41 gezangen van ons oude Gereformeerd Kerkboek het fonds waaruit een evenwichtige gezangenbundel zal worden samengesteld. Liederen die wel zijn goedgekeurd, maar niet in de gezangenbundel worden opgenomen, vormen samen een lijst eveneens goedgekeurde liederen : liederen die dus ook nog in de eredienst gezongen kunnen worden, maar waarvan de tekst dan moet worden opgenomen in een liturgieboekje of gepresenteerd via de beamer. Deze lijst van liederen kan in de loop van de jaren worden aangevuld met nieuwe liederen die door synodes worden goedgekeurd Geschiedenis Nadat de GS Berkel en Rodenrijs 1996 een deputaatschap had benoemd met de opdracht om te komen tot een royale bundel liederen voor de eredienst, heeft het deputaatschap eerst het Liedboek voor de Kerken doorgenomen en 255 liederen daaruit gepresenteerd aan de kerken om te gebruiken in de eredienst. De GS Leusden 1999 keurde van deze 255 liederen 121 goed en besloot dat de resterende 134 liederen die niet door de synode waren beoordeeld, met terughoudendheid gezongen mochten blijven worden in de diensten. Tegelijk werd de werkwijze en de opzet van het hele project scherper afgebakend. De door Berkel vastgestelde selectiecriteria dat de liederen geschikt moeten zijn om te functioneren in een liturgische context, dat ze inhoudelijk in overeenstemming moeten zijn met de Schrift en dat ze een goede woord-toon verhouding moeten hebben, werden aangevuld met het criterium dat ze bruikbaar moeten zijn voor mensen uit de huidige tijd en cultuur. Leusden besloot ook dat het selectiewerk in 2008 afgerond diende te zijn. De synode gaf deputaten opdracht de selectie van liederen uit het Liedboek voor de Kerken af te ronden. Dat betekende dat 134 niet door Leusden beoordeelde liederen opnieuw moesten worden gepresenteerd aan de volgende synode met een toelichting, en dat de liederen die niet bij de eerste selectie van 255 liederen zaten, door deputaten moesten worden beoordeeld en na goedkeuring aan de volgende synode gepresenteerd. Verder besloot Leusden dat nu ook voortvarend werk gemaakt moest worden van de selectie van liederen uit eigen kring en liederen uit andere bronnen. De deputaten stelden van de 134 Liedboekliederen die niet door Leusden waren beoordeeld, nu 131 liederen met een toelichting ter goedkeuring aan de Generale Synode van Zuidhorn voor. Ze hadden ook nog 67 Liedboekliederen geselecteerd uit de liederen die in de periode niet direct door deputaten waren goedgekeurd, maar hielden die in portefeuille voor een volgende periode. Verder presenteerden ze aan de synode ruim 100 liederen van dichters en musici uit onze kerken en liederen uit andere bronnen. De GS Zuidhorn keurde na weging van de ingebrachte kritiek, 117 van de door Leusden vrijgegeven 121 Liedboekliederen in tweede lezing goed voor gebruik in de eredienst. Zuidhorn beoordeelde de 131 voorgestelde liederen echter niet, maar handhaafde het advies van Leusden: met terughoudendheid zingen. Van de voorgestelde liederen uit eigen kring en andere bronnen werden 90 liederen goedgekeurd. Zuidhorn besloot verder het tijdpad tot 2011 te verruimen en de selectie van liederen te beperken tot 120 per periode. Deze selectie diende elke keer 60 liederen te bevatten uit het Liedboek voor de Kerken en 60 uit eigen kring en andere bronnen. In 2003 kwam de Bundel 90 gezangen uit zodat de kerken ook de liederen uit eigen kring en uit anderen bronnen konden gaan zingen in de eredienst. De GS Amersfoort-Centrum 2005 keurde uit de door deputaten gepresenteerde lijst van 60 Liedboekliederen (+ 15 reserve) 55 liederen goed in eerste lezing. Van de gepresenteerde liederen uit eigen kring en andere bronnen keurde de synode 49 liederen goed. Verder besloot de GS Amersfoort-Centrum 2005 deputaten op te dragen nogmaals 120 liederen te presenteren; weer 60 uit Liedboek voor de Kerken en 60 uit eigen kring en andere bronnen. Voor een overzicht van deze geschiedenis, zie Bijlage II van dit rapport Criteria Sinds de GS Leusden 1999 werken we met de volgende criteria: 1. Een goed kerklied is geschikt om te functioneren in een liturgische context, waarbinnen Gods woorden en daden het centrum vormen. 2. Een goed kerklied is inhoudelijk in overeenstemming met de Schrift.

8 kerkmuziek 8 3. Een goed kerklied wordt wat betreft de taalkundige en muzikale vorm gekenmerkt door stijl en kwaliteit. Het kent een goede woord-toon-verhouding. Het is bruikbaar en toegankelijk voor mensen uit de huidige tijd en cultuur. 4.2 Selectie liederen Als deputaten selecteren we liederen door ze te beoordelen en te bespreken aan de hand van de criteria die de synode heeft vastgesteld Criteria De huidige criteria zijn vooral geschikt om liederen te beoordelen uit onze kerkmuzikale traditie en nieuwe liederen die zich bij die traditie aansluiten. Opnieuw hebben we ervaren dat evangelicale liederen wel zijn te beoordelen aan de hand van criterium 1 en 2, maar moeilijk aan de hand van criterium 3. Stijl en kwaliteit zijn bij die liederen vaak nogal anders (niet beter of slechter!) dan liederen zoals in onze Psalmberijming en het Liedboek. Ook de woord-toon-verhouding moet bij die liederen nogal anders worden beoordeeld (zie hierover uitvoeriger in het rapport van het vorige deputaatschap, pag. 15). De opdracht van de synode om bij het selecteren van liederen rekening te houden met de lijsten en bundels uit de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Nederlands Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Bond functioneert min of meer als extra criterium. Maar dat criterium blijkt moeilijk te hanteren door gebrek aan informatie en omdat de praktijk in die kerken nogal afwijkt van de onze. Sinds de laatste Generale Synode van de CGK is er in de landelijke regel ruimte gegeven voor de zeer diverse plaatselijke praktijk, door af te stappen van selectielijsten en alle liederen uit alle bundels vrij te geven met het criterium dat het in overeenstemming moet zijn met Schrift en belijdenis Liedboek voor de kerken In de opzet van het project om te komen tot een nieuwe gezangenbundel had de GS Leusden 1999 besloten dat alle liederen uit het Liedboek voor de Kerken door deputaten moesten worden beoordeeld en na goedkeuring aan de synode moesten worden voorgelegd. Zo zou duidelijk worden welke liederen uit het Liedboek wel en welke niet in de eredienst gezongen mochten worden. Sindsdien hebben deputaten liederen geselecteerd en gepresenteerd, en hebben synodes hun besluiten genomen over welke liederen gezongen mogen worden. In het nieuwe Gereformeerd Kerkboek staat daarvan een duidelijk overzicht. In Bijlage II kunt u lezen langs welke weg we tot dit aantal goedgekeurde Liedboekliederen zijn gekomen. Maar hoewel de getallen ook ons regelmatig duizelen, maakt de eenvoudige rekensom duidelijk dat hier een knelpunt zit. Van de 134 liederen die we sinds 1999 met terughoudendheid in onze kerken zingen, zijn niet alle liederen door een synode goedgekeurd. De 236 liederen die niet gelijk met de 255 werden gepresenteerd aan de kerken (de zogenaamde b- en c-categorie), zijn niet allemaal door deputaten beoordeeld. En wij constateren dat door de oorspronkelijke opzet van het project, er in 1999 liederen zijn goedgekeurd die we zouden kunnen missen, terwijl nu liederen niet worden beoordeeld die we graag in de bundel zouden willen opnemen. We stellen de synode dan ook voor om deputaten opdracht te geven aan de volgende synode voorstel te doen welke Liedboekliederen nog door de synode beoordeeld moeten worden om voor de kerken definitief duidelijk te maken welke Liedboekliederen wel en welke niet (meer) in de diensten gezongen mogen worden Liederen uit eigen kring Nadrukkelijk hebben de afgelopen synodes opdracht gegeven om dichters en musici uit onze kerken te vragen liederen in te sturen t.b.v. de bundel. Opdracht was telkens om uit die ingezonden liederen een evenredig deel te selecteren voor de nieuwe bundel. Langs die weg zijn in de laatste uitgave van het Gereformeerd Kerkboek een flink aantal liederen uit eigen kring opgenomen. Om ook in deze periode zulke liederen te selecteren, is een lijst gemaakt van ingezonden en nog niet door ons beoordeelde liederen. De liederen hebben we in eerste instantie op hun eigen kwaliteit beoordeeld. Toch hielden we wel min of meer rekening met de samenstelling van de

9 kerkmuziek 9 bundel. Gaandeweg noteerden we ideeën voor welke rubrieken of over welke thema s in de bundel nog liederen moeten worden gezocht of geschreven en gecomponeerd. Doordat het aantal te presenteren (luab- én luek-) liederen aan een maximum van zestig gebonden was, hebben we een keuze moeten maken uit onze geselecteerde liederen. Juist in de volgende periode, als de bundel tot een evenwichtig geheel moet worden afgerond, kunnen we dichters en musici uit onze kerken vragen om nieuwe liederen te schrijven t.b.v. rubrieken die in onze bundel onderbelicht zijn Liederen uit andere bronnen De synodes gaven ook steeds opdracht om een evenredig deel van de 120 te presenteren nieuwe liederen te selecteren uit andere bronnen dan het Liedboek en de inzendingen uit eigen kring. Het werk van vorige deputaatschappen is nu voortgezet. Een subcommissie heeft liederen geselecteerd uit bundels die nog niet of nog niet helemaal waren bekeken. De kerken hebben besloten om het werk aan de nieuwe gezangenbundel af te ronden in Dat betekent dat we niet verder kunnen zoeken naar nieuwe liederen voor de bundel. Gaandeweg ons werk werd helder dat we daarmee andere bronnen en stijlen buiten beeld laten voor de bundel die we samenstellen. Het besluit om een lijst samen te stellen van liederen die zijn goedgekeurd maar niet opgenomen in de bundel, geeft ruimte om in de komende jaren verder kennis te nemen van andere stijlen en bundels kerkmuziek en te besluiten ook daaruit liederen vrij te geven voor gebruik in onze erediensten Liederen uit het evangelisch repertoire De vorige synode constateerde een discrepantie in het rapport van het vorige deputaatschap. Op pagina 15 schreven we n.a.v. onze discussie over deze liederen aan de hand van de criteria: Vragen te over, waarop we antwoorden zullen moeten vinden. En op pagina 16: Let wel: wat ons betreft is de vraag niet of, maar hoe het evangelicale lied een plaats kan krijgen. Dus gaf de synode opdracht om op die vragen antwoord te geven en vanuit dat antwoord ook een voorstel te doen over het al of niet selecteren van deze liederen voor opname in onze bundel of op een lijst goedgekeurde liederen. Wij constateren dat het huidige Gereformeerd Kerkboek bevestigt dat de vraag niet meer is of evangelicale liederen in onze diensten gezongen mogen worden: we zingen ze al! Want we hebben geen reden, ook niet in de vastgestelde criteria, om ze als categorie niet te zingen. Ook onder de (meestal wat oudere) zogenoemde opwekkingsliederen, de eerste 200 nummers uit de bundels Opwekking, treffen we veel liederen aan die we prima kunnen zingen in onze bestaande kerkmuzikale praktijk. Maar we constateerden ook dat dus niet precies is vast te stellen wat evangelicale liederen zijn en wat niet. En dat als er geen principiële reden is om de latere nummers uit de bundels Opwekking niet in onze diensten te zingen, daarmee het antwoord nog niet is gegeven of ze dus in onze diensten gezongen mogen worden. We zitten als kerken op de lijn, en werken als deputaten ook in die lijn, dat we samen vaststellen welke liederen wel en niet gezongen worden in onze diensten. In veel gevallen waar de vraag naar Opwekkingsliederen zich met name voordoet gaat het om bijzondere diensten, zoals evangelisatiediensten, laagdrempelige diensten etc. Maar voor de stijl en de kwaliteit van de kerkmuziek in onze kerken is het goed dat we als kerken samen, in generale synode bijeen, ook hieraan leiding geven. Gaandeweg onze discussies over deze liederen in het algemeen en bespreking van concrete liederen ontstond er een aantal aandachtspunten en criteria voor het gebruik van deze liederen in onze erediensten. Wij stellen de synode voor om die aanbevelingen aan de kerken te geven. Want het is o.i. niet goed mogelijk, gezien het grote aantal en de snelle omlooptijd van de Opwekkingsliederen, om deze liederen net zo te beoordelen als de liederen uit anderen bronnen en per lied te besluiten of het wel of niet gezongen mag worden. Maar met de aanbevelingen die wij doen kan o.i. goed plaatselijk worden beoordeeld of ze in de bijzondere diensten gezongen kunnen worden. 4.3 Toekomstige bundel Tot nu toe konden deputaten zich vooral bezig houden met het selecteren en presenteren van geschikte liederen. Maar de afgelopen periode moesten we, in opdracht van de synode volgens het uitgezette tijdspad, ook werken aan de concrete samenstelling van de nieuwe gezangenbundel.

10 kerkmuziek 10 Daarbij liepen we aan tegen knelpunten in het beleid van de synodes: a. De beslissing om per periode tussen synodes 120 liederen vrij te geven, waarvan ongeveer 30 uit eigen kring, heeft ervoor gezorgd dat geschikte liederen niet door ons zijn gepresenteerd vanwege het aantal, terwijl ze bijv. al wel een ingang hebben gevonden in onze kerken. b. De manier waarop synodes onze selecties hebben behandeld, heeft ervoor gezorgd dat liederen soms zijn afgekeurd zonder dat goed is besproken of duidelijk geworden om welke redenen (denk bijv. aan het lied Looft God om zijn uitbundigheid ). Dit heeft ertoe geleid dat deputaten afgelopen periode vragen kregen waarom concrete liederen niet zijn gepresenteerd of goedgekeurd. Nu lijkt het ons niet nodig en onbegonnen werk om in de komende periode de liederen die in het traject zijn afgevallen nog eens te beoordelen. Maar het lijkt ons voor de samenstelling van de nieuwe bundel en de ontvangst van de liederen goed dat kerken de ruimte krijgen om liederen onder de aandacht van deputaten te brengen met verzoek ze opnieuw of alsnog aan de synode te presenteren. Verder werken synodes en deputaten sinds de GS Leusden 1999 met de gedachte dat liederen die niet in de bundel komen, op een lijst worden gezet van liederen die wel zijn goedgekeurd om in de eredienst gezongen te worden. We maken dus al enige tijd onderscheid tussen de bundel en de lijst, omdat mogelijk niet alle liederen in de bundel komen (zie Bijlage II: in het schema, de kolommen en de grafiek en in de toelichtende tekst is sprake van een bundel en een lijst). Maar inmiddels vragen we ons af of dit werkbaar is. Met zo n lijst achterin de bundel houdt je liederen wel in beeld, maar praktisch zal het moeilijker worden om over de tekst en de melodie van die liederen te beschikken en hoe moet dat auteursrechtelijk worden geregeld? Bovendien heeft het gesprek met de ISK ons duidelijk gemaakt dat onze selectie van liederen uit het Liedboek voor de Kerken niet in een eigen bundel opgenomen mag worden. Om onze bundel ook zonder die Liedboekliederen enigszins evenwichtig te laten zijn, lijkt het ons nodig dat alle geselecteerden liederen erin worden opgenomen. Zo komen we ertoe om voor te stellen dat alle liederen die tot en met de komende synode zijn vrijgegeven voor de eredienst, de conceptbundel vormen die aan de kerken wordt gepresenteerd. En we vragen de synode om opdracht te geven a. kerken en kerkleden uit te nodigen reacties te geven op de voorgestelde bundel; b. rekening te houden met die reacties bij het beoordelen of de bundel voldoet aan de vastgestelde contouren ; c. de volgende synode voorstellen te doen over a. het goedkeuren van liederen die nodig zijn om de bundel aan te vullen; b. het vaststellen van de definitieve bundel. 4.4 Overige opdrachten Overleg en contact In het overleg met deputaten eredienst constateerden we dat de opdrachten van beide deputaatschappen nog niet zijn afgerond. Ze kunnen het beste afgerond worden als de deputaatschappen in de huidige samenstelling met de opgedane expertise eraan verder kunnen werken. Daarom stellen we voor de deputaatschappen nog niet samen te voegen. Met de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Nederlands Gereformeerde Kerken hebben we niet meer contact gehad dan in de afgelopen periodes, vooral informeel contact. De redenen daarvoor zijn al genoemd in par Betrokkenheid van de kerken Het Steunpunt Liturgie speelt een belangrijke rol in het betrekken van kerken en kerkleden op de ontwikkelingen t.a.v. eredienst en kerkmuziek. Het is daarin ook een grote steun voor ons werk. We stellen dan ook met deputaten eredienst voor dat het steunpunt gehandhaafd blijft. Voor de afronding van de bundel in de komende periode is het goed dat de opdracht gehandhaafd blijft om kerken en kerkleden te vragen daar hun inbreng bij te geven.

11 kerkmuziek ISK en LIEDBOEK 2000 De afgelopen drie synodes formuleerden t.a.v. ons contact met de ISK steeds dezelfde opdracht. Over het project dat werd aangeduid als Liedboek 2000 droegen de synodes op: a. onderzoeken of er mogelijkheden komen om betrokken te zijn bij het project; b. een voorlopige positie innemen als we worden uitgenodigd deel te nemen; c. rapporteren aan de volgende synode wat de doelstellingen, de mogelijkheden, de kaders en het te verwachten resultaat zijn. Onze houding t.o.v. de ISK is de afgelopen jaren dubbel geweest. Aan de ene kant hebben we een duidelijke eigen koers: de samenstelling van een eigen gezangenbundel. Daarin willen we indien mogelijk liederen uit het Liedboek voor de Kerken opnemen. Aan de andere kant hebben we ook steeds gelet op de ontwikkeling van het project Liedboek Deelname aan dat project zou betekenen dat we (ook) een compleet nieuw Liedboek in gebruik gaan nemen. Inmiddels heeft de Protestantse Kerk in Nederland besloten een nieuw Liedboek samen te laten stellen door de ISK. Wij hebben daarover contact gehad op 5 september en kunnen nu daarover rapporteren. We stellen voor om bij de ISK het verzoek in te dienen als kerken deel te mogen nemen aan dit project. T.a.v. het beleid betekent dat: lid worden van de ISK en door het deputaatschap kerkmuziek de werkwijze en de resultaten laten volgen. 4.5 s De belangrijkste beleidsvoorstellen die we u doen zijn dus: 1. Geef het huidige deputaatschap opdracht om met inbreng vanuit de kerken een eindvoorstel te doen over de samenstelling van de bundel. 2. Laat het aan de plaatselijke kerken over om liederen uit de bundel Opwekking te laten zingen in de eredienst, waarbij we als kerken samen afspreken dat we ons bij het gebruik van die liederen houden aan de criteria die deputaten hebben opgesteld. 3. Geef deputaten opdracht ons aan te melden bij de ISK als kerken die willen deelnemen aan de samenstelling van het nieuwe Liedboek voor de Kerken. 4. Handhaaf de overige opdrachten zoals t.a.v. de samenvoeging van de deputaatschappen eredienst en kerkmuziek. 5. UITVOERING Aansluitend bij hoofdstuk 4 beschrijven we in dit hoofdstuk hoe we onze opdracht hebben uitgevoerd en tegen welke knelpunten we daarbij zijn aangelopen. Dit hoofdstuk kunt u dus lezen als nadere uitwerking van wat we hiervoor al hebben geschreven. 5.1 Werkwijze We hebben tot de afronding van ons rapport 14 keer vergaderd. En net als in eerdere periodes werd in subcommissies voorwerk gedaan voor onze besprekingen van liederen. Voor onze eerste vergadering nodigden we de commissie van de synode uit om onze evaluatie van de synode en interpretatie van de synodebesluiten mee te maken. Helaas moesten we die vergadering vanwege hevige sneeuwval afblazen. En op de voorgestelde vervangende datum gaven de broeders voorrang aan een overleg n.a.v. de synodebesluiten over kerkelijke eenheid. Opnieuw hebben we ervaren hoezeer het werk aan dit zo n project dat door verschillende synodes wordt beoordeeld en gestuurd, wordt gehinderd door de personele wijzigingen van het deputaatschap. Vooral het inpraten van de nieuwe deputaten in de besluitvorming en resultaten tot nu toe, kost telkens veel tijd. Br. Peter Bareman is namens ons twee keer aanwezig geweest bij het overleg van de Theologische Universiteit met deputaatschappen uit onze kerken. De voorzitter was de contactpersoon met de ISK en aanspreekpunt voor contact met deputaten eredienst en met de CGK en de NGK. Oud-deputaten hebben ons geholpen bij het schrijven van toelichtingen bij de gepresenteerde liederen. Na het afronden van ons rapport willen we onze tijd besteden aan het bekendmaken van de inhoud ervan via internet en kerkelijke media, en aan de voorbereiding van de synode.

12 kerkmuziek Selectie liederen Liedboek voor de kerken In eerste instantie dachten we dat het maken van een selectie van 60 Liedboekliederen vrij eenvoudig zou zijn. Het vorige deputaatschap had immers al twee keer 60 liederen gekozen die o.i. in elk geval geselecteerd zouden moeten worden. Maar bij nader inzien bleek het toch minder eenvoudig. Opnieuw moest verder in kaart worden gebracht welke liederen al eerder aan synodes waren gepresenteerd, welke liederen waren afgekeurd of teruggewezen, welke liederen al eerder door deputaten waren beoordeeld, en welke nog niet. Aanpak Eerst heeft een subcommissie overzicht gecreëerd van de stand van zaken t.a.v. de Liedboekliederen. Vervolgens hebben ze uit de resterende ooit voorgestelde 134 liederen opnieuw 51 geselecteerd en bovendien hieraan 9 liederen toegevoegd die nog niet eerder zijn voorgesteld. Vervolgens hebben we bij het werk aan ons voorstel t.a.v. de definitieve bundel geconstateerd dat enkele liederen een doublure of net iets andere versie zijn van gezangen in het Gereformeerd Kerkboek. Bij de beoordeling van de 41 gezangen uit het oude Gereformeerd Kerkboek hebben we soms voorgesteld te kiezen voor de versie uit het Liedboek. We hebben in ons overleg met de ISK ook gevraagd of de door onze synodes goedgekeurde Liedboekliederen mogen worden opgenomen in onze eigen bundel. Het antwoord daarop was open en duidelijk: nee, want voor de ISK is het Liedboek voor de Kerken één geheel dat niet verknipt moet worden in diverse bundels. Lidkerken van de ISK zullen daarvoor dan ook geen toestemming geven. Wel is het zo dat ook in andere bundels Liedboekliederen staan, maar dat zijn dan a. vrij beschikbare liederen, en b. een klein aantal liederen. Resultaat Op voorstel van de subcommissie stelden we eerst 60 Liedboekliederen ter goedkeuring aan de synode voor. Ons werk aan de conceptbundel konden we pas afronden na de eerste verschijning van ons rapport. Door onze keuzes om sommige van de oude 41 gezangen te laten vervangen of aanvullen door de Liedboekversie (zie paragraaf 5.3), voegen we nog 9 liederen aan de selectie uit het Liedboek toe (zie Bijlage III). Alle liederen behalve de toegevoegde 9 zijn ook voorzien van de gevraagde toelichting (zie bijlage IV). Voortgang Tot nu toe zijn 117 liederen definitief en 55 in eerste lezing goedgekeurd. Daarbij worden nu weer 60 nieuwe liederen voorgesteld aan de GS van Zwolle-Zuid. Zo komen we op ongeveer 230 liederen uit het Liedboek voor de Kerken die gezongen mogen worden in de eredienst. Maar zoals beschreven in par hebben we daarmee nog niet alle liederen uit het Liedboek voor de Kerken beoordeeld. Deputaten betreuren dat, temeer omdat het tijdpad van selectie voor een liedbundel nu ten einde is. Want in de eerste plaats is nu van een aantal oorspronkelijke liederen niet duidelijk of ze nog wel of niet gezongen mogen worden. In de tweede plaats zien we dat we nu door de limiet van 120 liederen sinds GS Zuidhorn nog niet alle goede en waardevolle liederen uit het Liedboek voor de Kerken hebben kunnen selecteren. Hoewel we begrip hebben voor de beslissingen die synodes hebben genomen, is naar ons oordeel het Liedboek voor de Kerken niet afdoende beoordeeld en zal de vraag blijven wat te doen met liederen die nu terughoudend gezongen worden. Nu we van de ISK geen toestemming krijgen om geselecteerde liederen in onze bundel op te nemen, dient het de kerken als van alle liederen in het Liedboek voor de Kerken duidelijk is of ze wel of niet gezongen mogen worden. Vandaar ons voorstel om opdracht te geven dat in de volgende periode de resterende liederen worden beoordeeld en dat de selectie van geschikte liederen door deputaten aan de synode wordt gepresenteerd Liederen uit eigen kring Aanpak Na het voltooien van het rapport voor de GS Amersfoort-Centrum 2005 lagen in totaal ongeveer 200 liederen van dichters en musici uit onze kerken te wachten op bespreking, en ook in de afgelopen periode werden er nog enkele nieuwe liederen ingediend. Na de vorige synode zijn we eerst aan het werk gegaan met de liedboekliederen en de liederen uit andere bronnen (luab),

13 kerkmuziek 13 vervolgens met de liederen uit eigen kring (luek). We inventariseerden de nog niet besproken liederen en hebben in totaal ongeveer 200 liederen bekeken. Al gauw bleek dat onze selectie van geschikte luab en luek het aantal van 60 liederen ver zou kunnen overschrijden. Daarom hebben we ervan afgezien om van bepaalde goede liederen die o.i. op bepaalde punten om een herbewerking vroegen, te vragen de tekst aan te passen. Er waren genoeg andere mooie liederen. We hebben dus in onze selectie moeten selecteren om ons te houden aan het door de synode aangegeven maximum van 60 liederen (voor luab én luek). Pas aan het eind van onze periode, aan het eind van het selectiewerk van de liederen uit de diverse bronnen, begonnen we overzicht te krijgen over de contouren van en lacunes in de bundel. Omdat we de luek aan het eind van de periode behandelden hebben we bij onze selectie ook gekeken naar de rubrieken. Aan het slot van de periode vroegen we een enkele keer Ria Borkent om een lied op een bepaald thema (voor de rubriek gebed voor de overheid b.v.). Verder noteerden we werkende weg dat het mooi zou zijn als er liederen zouden komen over, b.v. Zondag 1 van de Heidelbergse Catechismus, kerkelijke eenheid (verdeeldheid), de bevestiging van ambtsdragers, over de vrouwen en zusters. Resultaat en knelpunten Als resultaat van ons selectiewerk presenteren we u 20 liederen + 5 als reserve (Bijlage V), voorzien van toelichtingen per lied (Bijlage VI). Voortgang Lacunes in de liederenschat werden pas aan het einde duidelijk. We verwachten ook dat het duidelijk wordt wanneer we de rubriek andere liederen van een nadere indeling gaan voorzien. Zodoende konden deputaten slechts in beperkte mate lieddichters en musici benaderen om een lied te schrijven over een door ons aangegeven onderwerp. We vragen de synode in een nieuwe opdracht daarvoor ruimte te geven Liederen uit andere bronnen De ontwikkeling van het nieuwe kerklied heeft, na het tot stand komen van het Liedboek voor de Kerken in 1973, niet stilgestaan. Diverse bronnen van verschillende (theologische) tradities geven een rijkdom aan liederen. Al voor de GS Zuidhorn heeft het toenmalige deputaatschap een lijst opgesteld met liedbundels uit de diverse kerkelijke tradities. Binnen de tijd die beschikbaar was, kon men slechts een begin maken met de zoektocht naar geschikte liederen daarin. Aanpak We hebben gekozen om de lijn van het vorige deputaatschap door te trekken en ons te richten op de volgende liedbundels: Tussentijds uitgegeven onder verantwoordelijkheid van de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK) Gezangen voor Liturgie uitgegeven in opdracht van de Stichting Liedbundel Zingend Geloven uitgegeven in opdracht van de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (I-VI). De rondgang door de delen I t/m VI van Zingend Geloven is nu afgerond met een verzameling gezangen uit de delen I en II, zoals ze nu worden voorgesteld. In de voorgaande periode zijn liederen gepresenteerd uit de delen III t/m VI. Een andere bron die is bekeken is de bundel Tussentijds. Dit is een aanvullend liedboek bij het Liedboek voor de Kerken. Het is een verzamelbundel van liederen uit verschillende bronnen, o.a. Alles wordt nieuw, Evangelische Liedbundel, Gezangen voor Liturgie en Zingend Geloven. Bij de selectie van de liederen voor deze bundel is in de eerste plaats uitgegaan van verzoeken van plaatselijke kerken aan de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied. Het geeft een beeld van de (soorten) liederen die men in het Liedboek voor de Kerken mist. Resultaat Wij selecteerden eerst 48 liederen uit deze categorie, met 11 reserve. Ons voorwerk voor en onze bespreking van die liederen hebben we verwerkt in toelichtingen (Bijlage VIII). Bij ons werk aan de conceptbundel kozen we nog 3 liederen uit andere bronnen als varianten naast de ons bekende lofzangen van Maria, Zacharias en Simeon. We presenteren dus 51 liederen uit andere bronnen (Bijlage VII). Samen met de liederen uit eigen kring zijn dat in totaal 71 liederen, 11 boven het gestelde maximum van 60. Maar we menen dat deze liederen in een evenwichtige bundel opgenomen moeten worden.

14 kerkmuziek 14 Onberijmde Psalmen We vragen de aandacht voor het vijftal onberijmde Psalmen in deze selectie. In de Gereformeerde kerken kennen we een rijke traditie ten aanzien van het zingen van de Psalmen. Deze hebben de zogenaamde strofische vorm. Ze zijn geliefd bij veel kerkmensen en worden al eeuwen gezongen. We hopen dat dit tot in lengte van jaren zo mag blijven. Hoewel het Geneefse psalter van onschatbare waarde is, kent het echter ook zijn beperkingen. Omdat elke Psalm zich moet voegen binnen het keurslijf van eindrijm en strofen met vastgesteld ritme, doet het de oorspronkelijke structuur in veelgevallen geweld aan. Voor de verschillende affecten in de psalm wordt één en dezelfde melodie gebruikt. Vanwege de lengte wordt een psalm zelden in zijn geheel gezongen. Hierdoor en door de liturgische vernieuwingen zijn in de 20 e eeuw andere vormen van psalmzingen ontstaan, namelijk de onberijmde Psalmen. Een deel van de gemeente, bijv. een cantorij, een (kinder)koor en/of solist voert de onberijmde psalmteksten uit en de gemeente antwoordt zingend met een refrein. Wij vinden het waardevol om naast het Geneefse psalter ook deze wijze van psalmzingen uit te breiden in de erediensten. We stellen daarom weer 5 onberijmde Psalmen voor uit Gezangen voor Liturgie. Deze zijn ook opgenomen in de bundel Tussentijds. Voortgang Door de jaren heen hebben we een goed beeld gekregen van de diverse bronnen. Ter afronding van het definitieve kerkboek weten we in de komende periode de weg in die bundels om aanvullingen te zoeken waar dat voor de bundel nodig is Liederen uit het evangelisch repertoire Aanpak De synode gaf opdracht om antwoord te geven op de vragen die deputaten zelf hadden gesteld t.a.v. de kwaliteit en de bruikbaarheid van evangelicale liederen in onze diensten. En om vervolgens vanuit dat antwoord een voorstel te doen over het al of niet selecteren van deze liederen voor opname in onze bundel of op een lijst goedgekeurde liederen. Om tot een gezamenlijk antwoord te komen op de vragen, schreven de deputaten Peter Bareman en wijlen Henk Kisteman beide een stuk waarin ze hun gedachten over deze problematiek ordenden. Henk Kisteman had de discussies in de vorige deputaatschappen meegemaakt, Peter Bareman niet. Toch kwamen hun stukken behoorlijk overeen, namelijk: a. we vinden dat evangelicale liederen een goede plek in onze gereformeerde erediensten kunnen krijgen, omdat ze bruikbaar en toegankelijk zijn voor mensen uit de huidige tijd en cultuur (criterium 3c); b. we vinden ook dat het gebruik van die liederen aan bepaalde voorwaarden moet voldoen vanwege onze criteria voor de liturgische context, schriftuurlijkheid, stijl en kwaliteit; c. in principe kunnen alle liederen die zijn opgenomen in de bundels Opwekking volgens die criteria worden beoordeeld, al blijft het voor ons moeilijk om de kwaliteit van die liederen te beoordelen; d. de snelle looptijd van deze liederen en het gegeven dat er jaarlijks veel nieuwe liederen verschijnen, maakt dat de werkwijze voor het vrijgeven van liederen voor de eredienst niet goed toepasbaar is op deze liederen: wat bij het begin van een periode naar een synode toe nog een gangbaar of populair lied is, kan bij het vrijgeven van dat lied door de volgende synode al verouderd zijn. Met alle waardering voor deze stukken werden onze gesprekken erover oeverloos, net zoals in de vorige deputaatschappen. Daarom kozen we voor een praktische aanpak: concrete liederen bespreken en aan de hand daarvan ontdekken wat voor ons criteria zijn om die liederen te laten zingen in de erediensten. We spraken af dat elke deputaat een lijstje maakte van 10 geschikte liederen uit 200 Opwekkingsnummers. Zo kwamen we tot 3 lijstjes van zo n 15 liederen die door meer dan één deputaat waren uitgekozen. En bij bespreking van die liederen noteerden we of we het betreffende lied voldoende kwaliteit vonden hebben (met name tekstueel en muzikaal), en zo ja, op welke zaken dan gelet moest worden bij het gebruik van deze liederen in de eredienst. Resultaat In de bespreking van deze liederen kwamen we tot een aantal slotsommen: a. enkele liederen uit de bundels Opwekking zijn al goedgekeurd door de synodes om te zingen in onze diensten;

15 kerkmuziek 15 b. het blijft moeilijk om deze liederen goed te typeren en te beoordelen; c. we zien geen inhoudelijke of muzikale reden om deze liederen op zich te weren uit onze erediensten; d. we zien wel het probleem dat we deze liederen moeilijk kunnen beoordelen t.b.v. opname in onze gezangenbundel en gebruik in de erediensten. Al deze bevindingen werden verder verwerkt in één document dat uiteindelijk werd afgerond door Peter Bareman. Omdat het meer overzicht geeft van de discussie en onze visie verwoordt als ondersteuning van onze werkwijze en voorstellen, hebben we het in z n geheel als bijlage bij deze paragraaf opgenomen (Bijlage XI). Verder leidden onze besprekingen tot een lijst van liederen die we na bespreking kunnen voorleggen aan de kerken. Van deze liederen vinden we dat ze goed voorbeeld zijn van Opwekkingsliederen die in de diensten gezongen kunnen worden (onderaan Bijlage XI). Voortgang We bevelen de synode aan te besluiten dat: a. het zingen van zogenoemde Opwekkingsliederen in de diensten wordt overgelaten aan de verantwoordelijkheid van de plaatselijke kerk, waarbij b. de kerkenraden zich verantwoorden naar de gemeente dat en hoe ze rekening houden met de aanbevelingen die deputaten in dit rapport hebben gedaan voor het gebruik van deze liederen in de erediensten. Daarbij doet de synode aan de kerken de volgende aanbevelingen: 1. Zoals bij alle zaken van liturgie en kerkmuziek wordt rekening gehouden met de samenstelling van de gemeente en met binnen de gemeente levende wensen t.a.v. het gebruik van liederen uit de bundels Opwekking. In overleg met de gemeente worden hierover duidelijke afspraken gemaakt. 2. Uit de totale invulling van de psalmbriefjes voor de erediensten (niet elke eredienst afzonderlijk) wordt voor leden en gasten van de gemeente duidelijk a. dat de 150 Psalmen de belangrijkste bron blijven voor onze gezongen omgang met God; b. dat we een eigen Gereformeerd Kerkboek hebben en gebruiken om samen vorm te geven aan de eredienst; c. dat de liederen uit de bundels Opwekking naast de Psalmen en Gezangen gebruikt worden in bijzondere diensten of op momenten in de gewone liturgie waarop ze wat taal en toon betreft goed passen. 3. Wat de keuze van deze liederen betreft is het vanwege de eenheid van stijl beter om te variëren tussen diensten dan te variëren binnen diensten: beter zo nu en dan een dienst met overwegend opwekkingsliederen, dan in één dienst wisselen tussen Geneefse Psalmen, eigentijdse kerkmuziek en populaire opwekkingsnummers. 4. Wanneer deze liederen niet goed begeleid kunnen worden, is het beter om ze niet te gebruiken. 5.3 Toekomstige bundel Aanpak Bij het begin van ons werk aan de opdracht waren we ons ervan bewust dat het eindresultaat ook een conceptbundel moest zijn. We moesten, ook om personele redenen, voorrang geven aan de afronding van de selectie van nieuwe liederen. Tussen die bedrijven door spraken we met elkaar over de samenstelling van de nieuwe bundel. Om een evenwichtige bundel samen te stellen, hebben we via predikanten gevraagd aan te geven voor welke thema s, liturgische momenten of kerkelijke feestdagen en gebeurtenissen ze liederen missen in de bundels. Hun reacties zijn samengevoegd in een lijst aanbevelingen en aantekeningen. Daarmee hebben we rekening gehouden bij het kiezen van liederen uit Liedboek, eigen kring en andere bronnen. Ook het Gereformeerd Kerkboek dat in de jaren 1986 tot 2006 in onze kerken heeft gefunctioneerd, is één van de bronnen waaruit de nieuwe bundel moet worden samengesteld. We hebben die 41 gezangen daarom opnieuw bekeken en beoordeeld op grond van de bestaande criteria. Daarbij hebben we rekening gehouden met een aantal aspecten:

16 kerkmuziek veel van deze gezangen worden breed gewaardeerd (Besluit 4 van de vorige synode); 2. het is mooi van de veel gezongen lofzangen van Maria, Zacharias en Simeon meerdere versies te hebben; 3. waar mogelijk verdient het de voorkeur om een versie van een lied te kiezen dat ook buiten onze kerken gezongen wordt vaak is dat de versie uit het Liedboek voor de kerken. Zo kwamen we tot een beoordeling per lied: handhaven, vervangen door een betere versie, of zoeken naar een beter alternatief, vragen om een herdichting. Voor het overzicht van onze keuzes zie Bijlage IX. Toen we vervolgens tot een besluit moesten komen over de samenstelling van de nieuwe bundel, liepen we tegen de volgende knelpunten aan: 1. tussen de liederen waaruit we nu de bundel zouden samenstellen, zitten ook liederen die in principe nog door de komende synode kunnen worden afgekeurd of door de volgende synode in tweede lezing; 2. hoe moeten we in rekening brengen welke liederen met name instemming, ingang en gebruik hebben gevonden (Besluit 4)? In de eerste plaats zullen bijvoorbeeld liederen die slechts bij een enkele gelegenheid gezongen worden, minder snel ingang vinden dan liederen die veel vaker door het jaar heen een plek krijgen op het psalmbriefje. Toch horen ook minder vaak gezongen dus minder bekende liederen een plaats in een evenwichtige bundel te krijgen. En in de tweede plaats: op deze manier bepaalt de smaak van de gemiddelde kerkganger welke liederen wel en welke niet in de bundel komen. Criteria zijn juist dichterlijke en muzikale kwaliteit van de liederen, en dat zijn wel eens andere liederen dan we graag zingen. En één van de contouren van de bundel is de brede samenstelling met liederen uit de schat van de kerk der eeuwen en nieuwe en eigentijdse liederen: ook daarom kiezen we ook liederen die niet (zomaar) ingang en gebruik vinden. Resultaat Gezien genoemde knelpunten kozen we er uiteindelijk voor om alle goedgekeurde en nog goed te keuren liederen aan de synode te presenteren als de conceptbundel. We denken dat dit een mooi aantal liederen uit eigen kring en andere bronnen is. Deze liederen komen voort uit het traject dat we in 1996 hebben ingezet en in 1999 nader hebben afgebakend. En gezien de praktische haken en ogen die er aan het blijven onderscheiden van een bundel en een lijst zitten (zie par. 4.3), komen we volgens ons zo ook tot een goede afronding van het project. Overigens moeten we resultaat hier nog wel tussen hoge komma s zetten. In de eerste plaats kunnen we dus helaas niet een bundel samenstellen inclusief de door ons goedgekeurde Liedboekliederen. En in de tweede plaats stellen we in onze paragrafen over de ISK voor om de met de afronding van onze bundel te wachten op de ontwikkelingen van het Nieuwe Liedboek. Wezenlijk onderdeel van de liederenschat van de kerk vormen de drie cantica, de lofzangen van Maria, Zacharias en Simeon. Naast de berijmingen in ons huidige Gereformeerd Kerkboek zijn er diverse alternatieven voorhanden. Naast de bekende versie van de Lofzang van Maria (huidige GK 47 = LvdK-lied 66) stellen we nu voor ook de versie van Muus Jacobse (in Tussentijds, 68). Voor wat de Lofzang van Zacharias betreft (huidige GK 48) stellen we voor om ook Liedboek-lied 67 vrij te geven. De berijming van de Lofzang van Simeon (huidige GK 52 = LvdK-lied 68) vinden we qua taalkleed verouderd ( henengaan, verbeid, vooral t blind gezicht van t heidendom ). We stellen voor ook de berijming van Tom Naastepad (in Tussentijds, 71) vrij te geven. Minpunt daarin is wel dat het heengaan in vrede is geworden tot vrijgekocht in vrede. Vandaar dat we de huidige versie handhaven en als derde versie voorstellen de berijming van Kurt Rose in vertaling van Jap Zijlstra (in Zingend Geloven, deel 8, 10). Zo krijgen we meerdere versies beschikbaar van liederen die vaak en graag gezongen worden, vooral in de periode van advent en Kerst. We kwamen pas aan het eind van ons werk aan de selectie van nieuwe liederen en ons rapport daarover, tot deze voorstellen over de bundel en de 3 cantica. Praktisch betekent dit dat de voorgestelde berijmingen wel in de lijst voorgestelde liederen staan (Bijlage III en VII) en in de bijlage met tekst en melodie van de liederen (Bijlage XIV), maar niet meer van een toelichting zijn voorzien. Wat hierboven is geschreven is o.i. ook voldoende toelichting.