Grensoverschrijdende arbeidsmarkt:

Transcriptie

1 Grensoverschrijdende arbeidsmarkt: Voorbij de romantiek Arjen Edzes University of Groningen, Department of Economic Geography, PO Box 800, 9700 AV Groningen Hoogeveen, Symposium Rijnland Academie,

2 Ro man tiek (Van Dale) 2 1. Richting in de Europese kunst (eind 18e en eerste helft 19e eeuw) waarbij gevoel en verbeelding op de voorgrond treden 2. Gevoelige en dromerige sfeer

3 Hoe ziet die romantiek er uit? 3 1. Economische kansen die nu niet worden benut 2. Opvangen gevolgen van regionale bevolkingsdynamiek 3. Duitsland is beter in het beroepsonderwijs (op vakmanschap gericht, sociale verhoudingen) 4. Duitse cultuur is meer ondernemings- en innovatiegericht 5. Wij hebben werklozen, zij hebben vacatures? Win-win! Maar is dat nou zo? Komt de liefde wel van twee kanten?

4 4 Ontwikkeling (langdurige) werkloosheid ,0 10,0 8,0 6,0 Werkloosheid als % jr Niedersachsen Weser-Ems Netherlands Groningen Naar verleden toe: - Verklaring? - Lonen / arbeidsproductiviteit / Crisisbestendige sectoren? - Structureel of conjunctureel? 4,0 Drenthe 2,0 0, ,0 10,0 Langdurige Werkloosheid als % jr Naar toekomst toe: - Kwetsbaarheid? - Bevolkingsontwikkeling? 8,0 6,0 4,0 Niedersachsen Weser-Ems Netherlands Groningen Drenthe 2,0 Bron: Eurostat / ELFS 0,

5 Grensregio s kennen een complex interactie-systeem 5 In urbane gebieden agglomeratievorming Versterken van de grenseconomie Arbeid Grensarbeid pendel Vacatures Onderwijs-arbeidsmarkt Uitzendwerk en - detacheringen Woningmarkt Huizenprijzen Huisvesting Grensregio Handel, Consumptie, Toerisme, Kennis In- en verkoop Econ. verkeer Toeleveranciers Koopgedrag Voorzieningen Vakanties Kennisoverdracht

6 6 Bevolkingsdichtheid 2012 Stad-platteland typologie 2012

7 Verschillende perspectieven Individuele versus regionale perspectieven: Wat beweegt mensen en wat levert het hen op? Potentie en impact voor regio s Neo-klassieke economische perspectieven versus sociologische-constructivistische ideeen. Wat domineert het patroon? Economie (lonen, baankansen) of cultuur (familiariteit, taal) Complexe interacties tussen arbeids- en huizenmarkt 7

8 8 Enorme potenties: Bereikbaarheid banen, met en zonder grenzen Atlas voor Gemeenten (2014) Groeien aan de grens

9 9 Enorme potenties: Bereikbaarheid banen, met en zonder grenzen, 2012 Vanuit Nl: huidige pendel maar 2% van wat mogelijk is Vanuit Dld en Bel: huidige pendel maar 10% van wat mogelijk is Relatieve toename Absolute toename

10 10 Het probleem met de enorme potenties 1. Het schetst een ideale wereld niet een echte wereld, het belooft kansen die er wellicht helemaal niet zijn Bereidheid te reizen? Past vraag en aanbod op elkaar? Zoekgedrag, wervings- en selectiegedrag? Institutionele en culturele verschillen (die obstakels kunnen zijn) 2. Sturen (ongericht) beleidsinterventies Op basis van welke probleemstelling? Creëren bestuurlijke en beleidsmatige drukte

11 11 Het probleem met de enorme potenties 3. Data-kwesties bemoeilijken inzicht in economische verkeer en pendelgedrag Mensen, handel en financieel kapitaal verdwijnen in nationale registraties wanneer we de grens oversteken Problemen van definties en concepten (pendel? werkloosheid? vacatures?) Lastig om grip de zaak te krijgen

12 The Netherlands employees Germany employees Belgium employees Weterings, A. & G. van Gessel-Dabekaussen (2015) Arbeidsmarkt zonder grenzen. PBL/CBS

13 13 Cross-border commuters with Belgium nationality Cross-border commuters with German nationality Weterings, A. & G. van Gessel-Dabekaussen (2015) Arbeidsmarkt zonder grenzen. PBL/CBS

14 Bron: Arbeidsagentur,

15 15 Pendel naar Duitse grensregio s, Emsland Graft-Bentheim Rest Weser-Ems Overig 7989 Nedersaksen NRW Nedersaksen NRW Weser-Ems 60 Bron: Arbeidsagentur, June 2008 June 2009 June 2010 June 2011 June 2012 June 2013 June 2014

16 Pendel naar Weser-Ems - Duitsland, 2014, naar sector % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% June 2014 Other Service Activities Education Public Administration And Defence Administrative And Support Service Activities Transportation And Storage Wholesale And Retail Trade Construction Manufacturing Not specified Bron: Arbeidsagentur, 2015

17 17 Pendel naar Weser-Ems - Duitsland, 2014, naar 100% opleiding 90% 80% 70% 60% 50% 40% 8 ISCED 7 / WO ISCED 6 / HBO ISCED 4 / MBO 4 ISCED 3 / MBO Primary school Not specified 30% 57 20% 10% 0% June 2014 Bron: Arbeidsagentur, 2015

18 Pendel naar Weser-Ems - Duitsland, 2014, naar beroep % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Skilled agriculture workers Clerical support workers Managers Technicians Professionals Craft and related trades work Plant and machine operators Not specified 0% Bron: Arbeidsagentur, 2015 June 2014

19 En wat nu? Heeft de pendel een relatie met actuele arbeidsmarktvraagstukken? 2. Wat is de kwalitatieve aansluiting tussen vraag en aanbod? 3. Zijn er gevaren voor verdringing? 4. Wat beweegt werkzoekenden? Wat beweegt werkgevers? 5. Resultaat van beleidsinspanningen?

20 Zijn kansen dan zo groot? 20 (Online) Actieve vacatures, April-sept 2015 als % of werkzame Beroepsbevolking in 2012 Bron: Jobfeed / Eurostat.

21 21 (Online) Actieve vacatures, April-september 2015 als % of bevolking jaar in 2014 Bron: Jobfeed / Eurostat.

22 22 Conclusies (1) 1. Pendelstromen zijn laag, maar snel groeiend in Noord-Nederland 2. Inkomende pendel is (veel) hoger dan de uitgaande pendel 3. Hoog aandeel van woonmigratie in de inkomende pendel 4. Hoe zit het nou met de vraag op de arbeidsmarkt?

23 23 Conclusies (2) 1. Noodzaak voor empirische basis voor grensarbeid 2. Wees realistisch over (de noodzaak voor en effectiviteit van) beleidsinterventies. 1. We weten nauwelijks (nog) wat werkt, voor wie, onder welke omstandigheden. 2. Noodzaak voor evidence-based evaluaties en monitoring 3. Beschouw grensoverschrijdende arbeidsmarkt als één functionele arbeidsmarkt, niet als éénrichtingsverkeer

24 Dank voor uw aandacht 24