MOTIVERINGSNOTA GRACHTEN VAN ALGEMEEN BELANG

Transcriptie

1 1 MOTIVERINGSNOTA GRACHTEN VAN ALGEMEEN BELANG 1. ALGEMEEN Grachten zijn een onderdeel van het watersysteem. Grachten kunnen een belangrijke functie vervullen in de waterveiligheid en in het tot stand komen en het behouden van een watersysteem in goede toestand. Voor sommige gedeklasseerde of geschrapte waterlopen of grachten is het wenselijk deze alsnog een statuut toe te kennen dat ze een meerwaarde geeft ten aanzien van gewone beken of (baan)grachten. Daartoe werd het wetgevend kader aangepast en werd het principe van gracht van algemeen belang in het leven geroepen en nader omschreven binnen de wet op de waterlopen. Het gaat over grachten waarbij is gebleken dat er nood is aan een betere bescherming dan het Burgerlijk Wetboek en Veldwetboek zoals van toepassing bij gewone grachten en beken. Het gaat om grachten die een belangrijke RWA-functie hebben of zouden kunnen hebben toekomstgericht. Het toekennen van het statuut gracht van algemeen belang is vooral bedoeld om historische waterlopen te behouden om de natuurlijke aanwezige buffercapaciteit zoveel mogelijk te benutten en eventueel zelfs terug te versterken zodat er in de toekomst kan ingespeeld worden op de gevolgen van de klimaatverandering en extreme weersomstandigheden met mogelijk wateroverlast tot gevolg. 2. DEFINITIE GRACHT VAN ALGEMEEN BELANG De wet van 26 maart 1971 op de bescherming van oppervlaktewateren tegen verontreiniging, omschrijft in hoofdstuk IIter de grachten van algemeen belang. De gemeente kan het beheer van grachten overnemen van de eigenaars en gebruikers wanneer dit nuttig is voor het watersysteem zoals bedoeld in artikel 3 2, 16 van het decreet van 18 juli 2003 houdende het integraal waterbeleid. De overname en het beheer van de grachten omvat het onderhouden ervan alsook het vernieuwen ervan. Dergelijke gracht wordt aangeduid als gracht van algemeen belang. Onder gracht van algemeen belang wordt begrepen een kunstmatige afvoerweg tot afscheiding, tot afwatering of tot ontwatering van hemelwater, drainagewater, bemalingswater en in voorkomend geval ook effluentwater uit een waterzuiveringsinstallatie, of water afkomstig uit een overstort, die niet bij de waterwegen en ook niet bij de onbevaarbare waterlopen is ingedeeld en die door de gemeente beheerd wordt. De aangelanden zijn beheerder van private grachten. De gemeente wordt verantwoordelijk voor het beheer van grachten van algemeen belang en dus niet de aangelanden en dit om de continuïteit van beheer beter te kunnen garanderen. Bij collegebeslissing van 21 januari 2016 over het aangepast advies betreffende de herinschaling van de waterlopen werd beslist om ten behoeve van infiltratie /buffering en verzekering van de onderhoudsfrequentie van de oude geklasseerde waterlopen waterloop oud regime nr. 49 Lindelos, waterloop oud regime nr. 36 Dickswaterlos waterloop oud regime nr. 31 Vermeulenswaterlos waterlopen oud regime 18 en 19 De Waelewaterlos waterloop oud regime nr. 26 Zandbeeklos waterloop oud regime nr. 25 Houtstraatlos

2 2 waterloop oud regime nr. 8 Kapellos en waterloop oud regime nr. 16 Rootmoerlos een procedure tot erkenning als gracht van algemeen belang op te starten. 3. WAAROM IS OVERNAME VAN BEHEER DOOR DE GEMEENTE NUTTIG? De grachten aangeduid op de plannen in bijlage krijgen het statuut van grachten van algemeen belang omdat de overname van het beheer van deze grachten door de gemeente nuttig is voor het watersysteem. MACHELEN oud geklasseerd waterloop nr. 49 Lindelos lengte 630 m De oud geklasseerd waterloop nr. 49 Lindelos ontspringt thv de Petegemstraat en loopt doorheen wei- en akkerland naar de Leihoekstraat waar ze uitmondt in een bestaande 3 categorie waterloop. Hier is ruimte om bij aanleg van gescheiden rioleringsstelsels in omgevende wegenis, het hemelwater af te koppelen en te bufferen/infiltreren. Voor waterloop nr. 49 is de overname nuttig voor het watersysteem omdat het onderhoud in het verleden reeds door de gemeente gebeurde. oud geklasseerde waterloop nr. 36 Dickswaterlos lengte 190 m De oud geklasseerde waterloop nr. 36 Dickswaterlos ontspringt thv de Haarzakstraat en loopt langsheen een natuurlijke poel langs bestaande bebouwing naar de Posthoornstraat, waar ze uitmondt in een bestaande 3 categorie waterloop. Bij ontwikkeling van het ingesloten woongebied zal sowieso een infiltratie/buffering noodzakelijk zijn die best aansluit op betreffende waterloop. oud geklasseerde waterloop nr. 31 Vermeulenswaterlos lengte 192 m De oud geklasseerde waterloop nr. 31 Vermeulenswaterlos ontspringt thv de Eikstraat en loopt doorheen het akkerland de Tichelbeek in. Hier is ruimte om bij aanleg van een gescheiden rioleringsstelsel in omgevende wegenis, het hemelwater af te koppelen en bufferen/infiltreren. oud geklasseerde waterlopen nrs. 18 en 19 De Waelewaterlos lengte 294 m De oud geklasseerde waterlopen nrs. 18 en 19 De Waelewaterlos ontspringt thv de Kruishoutemstraat en loopt doorheen het akkerland de Tichelbeek in. Hier is ruimte om bij aanleg van een gescheiden rioleringsstelsel in omgevende wegenis, het hemelwater af te koppelen en bufferen/infiltreren. oud geklasseerde waterloop nr. 22 Boonewaterloop lengte 510 m De oud geklasseerde waterloop nr. 22 Boonewaterloop ontspringt thv de Tuttegemstraat en loopt doorheen de weilanden naar de Pannestraat en verder naar de spoorweg. In de Tuttegemstraat en Pannestraat zijn de RWA-stelsels reeds aangesloten op de waterloop. De erkenning als gracht van algemeen belang is vanaf de Tuttegemstraat tot de spoorwegonderdoorgang dan ook aangewezen. Stroomafwaarts de spoorweg is de gracht ruimbaar via het openbaar domein, meer bepaald brandweg en openbare groenzone, voorzien in de verkaveling Boonewaterhof, en is een erkenning m.i.v. dubbelzijdige erfdienstbaarheidzones niet noodzakelijk.

3 3 OLSENE oud geklasseerde waterlopen 25 Houtstraatlos (lengte 941 m) en 26 Zandbeeklos (lengte 307 m) De oud geklasseerde waterlopen 25 Houtstraatlos en 26 Zandbeeklos blijken - in het kader van het voorontwerp rioleringsproject Houtstraat - in functie van de toepassing van de code van goede praktijk, een infiltratie/bufferfunctie te krijgen. Dergelijke functie, waarbij in de waterlopen een knijpconstructie noodzakelijk is om de bijkomende aan te sluiten oppervlakteverharding te bufferen/infiltreren, is effectief niet compatibel met de basisfunctie van een 3 categorie waterloop, de afvoerader van het watersysteem. Voor waterloop nr. 26 is de overname nuttig voor het watersysteem omdat het onderhoud in het verleden reeds door de gemeente gebeurde. oud geklasseerde waterloop nr. 8 Kapellos lengte 363 m De oud geklasseerde waterloop nr. 8 Kapellos ontspringt eveneens aan de (oude) Kerkstraat en loopt doorheen de weilanden naar de oude Leiemeander. Hier is wel degelijk ruimte om bij aanleg van gescheiden rioleringsstelsels in aanpalende wegenis, het hemelwater af te koppelen en bufferen/infiltreren. ZULTE oud geklasseerde waterloop nr. 16 Rootmoerlos lengte 845 m De oud geklasseerde waterloop nr. 16 Rootmoerlos ontspringt aan de Moerbeekstraat en loopt doorheen wei- en akkerland naar de spoorweg waar ze uitmondt in een bestaande 3 categorie waterloop. Hier is wel degelijk ruimte om bij aanleg van gescheiden rioleringsstelsels in bijv. BIRIWI-wijk, het hemelwater af te koppelen en bufferen/infiltreren. 4. ERFDIENSTBAARHEIDSZONE 4.1. Wat houdt de erfdienstbaarheidszone in? Voor alle grachten van algemeen belang, die werden aangeduid op de plannen in bijlage, wordt een erfdienstbaarheidszone bepaald van 3 meter langs beide zijden van de gracht. Al deze erfdienstbaarheidszones houden recht van doorgang in voor de beheerder van de gracht. Dit houdt in dat de beheerder met machines afgestemd op de breedte van de erfdienstbaarheidszone moet kunnen passeren om de gracht te beheren (slib ruimen, rijten, kruid ruimen, herstellingen uitvoeren, de oever verstevigen, ). In verband met het vrijhouden van de erfdienstbaarheidszone en beplantingen (onder meer in het kader van landbouwactiviteiten) is de essentie dat de gemeente met haar machines door moet kunnen in functie van het beheer van de gracht. In veel gevallen zal de gemeente beheerstaken kunnen uitvoeren op het moment dat er geen beplanting is. De aangelande/pachter dient er echter rekening mee te houden dat in sommige gevallen mogelijk de doorgang toch vrij zal moeten worden gemaakt voor beheer. Het decreet stelt dat deze gebruiksbeperkingen geen aanleiding kunnen geven tot financiële compensatie vanwege de overheid, gezien er geen eigendomsoverdracht is.

4 Waarom een erfdienstbaarheidzone van 3 meter langs beide kanten? Een gracht met het statuut van algemeen belang moet beheerd worden door de gemeente. De gemeente wenst zo kosteneffectief mogelijk te werken. Het ruimen, rijten, maaien,. van grachten met lichte machines (lichte kraan, lichte graafmachine, lichte dumper, ) is kosteneffectiever en efficiënter dan het handmatig beheer door beekploegen. Voor het gebruik van deze lichte machines is minimaal een doorgang van 3 meter breed nodig. Deze doorgang van 3 meter wordt voorzien langs beide kanten van de gracht om geen ongelijkheid te creëren tussen de aangelanden. Daar waar bestaande niet tijdelijke vergunde constructies/beplantingen de doorgangszone van 3 meter onmogelijk maken, wordt een minder brede erfdienstbaarheidszone ingesteld. Welke breedte er wordt ingesteld en langs welke kanten van de gracht is maatwerk die wordt afgestemd met de situatie op het terrein. In een strook met een breedte kleiner dan 3 meter zal het beheer en het afvoeren (tenzij de aangelande deponie toelaat) van maaisel en slib handmatig moeten gebeuren en zal de kost voor de gemeenschap derhalve veel hoger zijn. 5. BEZWAREN TEGEN OVERNAME Er is een beroepsprocedure tegen de overname van de grachten van algemeen belang. Enerzijds is er de beroepsprocedure uit artikel 32quaterdecies 3 lid 2 van de wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging. Deze bepaalt dat tegen de beslissingen beroep kan worden ingesteld bij de gouverneur binnen dertig dagen na de kennisname ervan door elke belanghebbende. De gouverneur doet uitspraak binnen zestig dagen na ontvangst van het beroepschrift. Anderzijds is er de mogelijkheid voor de inwoner/gemeente om op ieder moment een wijziging in het statuut van de gracht en van de erfdienstbaarheden te vragen. De procedure hiervoor staat beschreven in artikel 4 van het besluit van de Vlaamse regering tot uitvoering van hoofdstuk IIter van de wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging. 6. VERSCHILLENDE STATUTEN: WETTELIJKE BASIS EN ERFDIENSTBAARHEDEN 6.1 Gracht van algemeen belang: Wet oppervlaktewateren (hoofdstuk IIter) handhaving cfr. milieuhandhavingsdecreet Besluit van de Vlaamse regering tot uitvoering van hoofdstuk IIter van de wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging. Erfdienstbaarheden: Geen eigendomsoverdracht Erfdienstbaarheidszone tussen 0 en 3 meter te bepalen langs beide kanten van de gracht. Recht van doorgang verbod op constructies die recht van doorgang belemmeren door opname in gemeenteraadsbeslissing. Geen recht om slib of maaisel te deponeren door de beheerder: het slib of maaisel moet onmiddellijk worden afgevoerd tenzij er een onderling akkoord is met de aangelanden. Geen andere beperkingen.

5 5 6.2 Private grachten Veldwetboek (artikel 15 t/m 21 en artikel 30) aangelegenheid tussen de aangelanden. Burgerlijk wetboek (artikel 640) aangelegenheid tussen de aangelanden. Gemeentedecreet (artikel 2). Erfdienstbaarheden: In stand houden gracht en afwatering door aangelanden. Onderhoud en ruiming door aangelanden. Recht van doorgang en deponie van de ophopingen uit het water. Nooit bouwen zonder toelating college van burgemeester en schepenen algemene regel: 1,50 m en 1,00 m. 6.3 Baangracht Rechtspraak over de uitgestrektheid van de openbare weg (Wegenrecht J. De Staercke, 2007 pag. 14 en F. Wastiels, administratief goederenrecht, 1983 (291) 123, nr. 183). Nieuwe gemeentewet artikel Wet van 10 april 1841 op de buurtwegen artikel 13. Besluit van de Vlaamse regering van 7 oktober 2005 (AWV) artikel 4. Erfdienstbaarheden: Onderdeel van de weg. Bereikbaarheid voor beheer via openbaar domein. Verplaatsing van nutsleidingen bij werken aan de gracht op kosten van de nutsmaatschappij (tenzij anders afgesproken in statuten ad hoc). 6.4 Onbevaarbare waterlopen 3 categorie Decreet integraal waterbeleid handhaving via milieuhandhavingsdecreet Wet onbevaarbare waterlopen handhaving politiestraffen (artikel 20, 21, 22 wet onbevaarbare waterlopen van 28 december 1967 en latere wijzigingen). Koninklijk besluit van 29 november 1968 houdende vaststelling van de procedure bij de onderzoeken de commodo et incommodo, voorgeschreven door de wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen. Koninklijk besluit van 5 augustus 1970 houdende algemeen politiereglement van de onbevaarbare waterlopen (artikel 21 wat onbevaarbare waterlopen). Provinciaal reglement. Besluit Vlaamse regering van 16 juli 2010 tot bepaling van handelingen waarvoor geen stedenbouwkundige vergunning nodig is (het Vrijstellingsbesluit). Erfienstbaarheden: 5 meter erfdienstbaarheidszone en andere afstandsregels: recht van doorgang en verbod op nieuwe constructies (met uitzondering van herbouw) (afdeling 2 van hoofdstuk III decreet integraal waterbeleid, artikel 17 wet onbevaarbare waterlopen van 28 december 1967) Geen vrijstelling van stedenbouwkundige vergunning voor vrijgestelde handelingen, aan en bij woningen of andere gebouwen dan woningen, voor vrijgestelde handelingen in industriegebied, voor vrijgestelde wijzigingen van al ingerichte terreinen als de handeling zich situeert in een oeverzone, afgebakend in een bekkenbeheersplan of deelbekkenbeheersplan, of in de 5 meter brede strook, te rekenen

6 6 vanaf de bovenste rand van het talud van ingedeelde onbevaarbare en bevaarbare waterlopen (artikel 2.2, artikel 3.2, artikel 4.2 en artikel 8.2 van het Vrijstellingenbesluit). Deponeren materialen, gereedschap en werktuigen (afdeling 2 van hoofdstuk III decreet integraal waterbeleid, artikel 17 wet onbevaarbare waterlopen). Beperkingen in bewerking (mest, pesticiden,.) (afdeling 2 hoofdstuk III decreet integraal waterbeleid) Afdwingen herstel bruggen e.a. private werken en deponie ruimingsproducten (artikel 9 van de wet onbevaarbare waterlopen). Recht om slib te deponeren door de beheerder, als het voldoet aan de milieuvoorwaarden.