Een werkboek waarmee u direct aan de slag kunt!

Transcriptie

1 Een werkboek waarmee u direct aan de slag kunt! Na het eerste deel van het educatieve pakket WWW (Wij willen weg. Wij willen wonen. Wij willen werk.), stelt de Provincie West-Vlaanderen de handleiding bij het tweede deel voor! Na de educatieve kalender WWW en de handleiding bij het eerste deel van het educatieve werkboek WWW, ligt hier nu voor u de handleiding bij het tweede deel van het educatieve werkboek WWW (Wij willen weg. Wij willen wonen. Wij willen werk.). Net als het eerste deel is ook dit opnieuw een erg concreet werkboek geworden! Via aangepaste werkvormen wordt ingegaan op thema s die van belang zijn wanneer schoolverlaters straks op eigen benen staan. De gebruikte methodieken helpen een aantal vaardigheden te oefenen én zo wordt ook de aandacht gevestigd op mogelijke valkuilen. Daarnaast wordt er expliciet voor gekozen om jongeren niet te overdonderen met technisch-juridische regels en wetten in verband met bv. werkloosheid, geldzaken, In plaats daarvan verwijzen we door naar diensten waar ze met hun concrete vragen terecht kunnen. Dirk De fauw gedeputeerde

2 Inhoudstafel Thema 7: verzekeringen p. 3 Je tégen alles verzekeren? Niet echt nodig! Een aantal zijn wel verplicht: brandverzekering voor je woonst, verzekering voor je brommer of auto, Verschillende verzekeringsmaatschappijen betekenen verschillende prijzen. Informeer, en vergelijk! Franchise euh? Als er dan toch iets fout loopt, moet je dit stukje van het bedrag zelf ophoesten. Informeer vooraf! Thema 8: vervoer p. 9 Een auto kost meer dan enkel de benzine! Een brommer is goedkoper dan een auto maar duurder dan de fiets. Go Pass, Buzzy Pazz, het openbaar vervoer heeft voor jou een formule op maat! Thema 9: te betalen p. 14 De volgende dag niet meer enthousiast over je aankoop? Geen nood: met je kasticket kan je het tot 7 dagen na aankoop terug inruilen. Hou het steeds bij! Betaal je rekeningen op tijd! Je vermijdt zo extra boetes of kosten. Betaal vaste kosten zoals gas, water en elektriciteit met een domiciliëring. Kopen op krediet kan je in grote problemen brengen niet doen! Groeien de facturen sterker dan je bankrekening? Vraag het OCMW om raad. Thema 10: afval p. 21 Een mini-containerpark in je woonst voorkomt een megaafvalberg! Sorteren begint thuis. Vuilniszakken kosten veel geld! Prop m zo vol mogelijk! Er een beetje op springen kan helpen Je bent even weg? Verwarming uitzetten, lichten uit en de deur dicht! De sticker geen reclamedrukwerk op je brievenbus vermijdt een reclameberg aan je voordeur. Wanneer komt de vuilkar langs? t Staat op de afvalkalender! Plastic wegwerpflessen, brikverpakkingen, blikjes kunnen worden Gerecycleerd maar blijven wel afval! Thema 11: vrijaf p. 28 Ontspanning hoeft niet perse duur te zijn! Een jeugdhuis in je buurt? t Is goedkoper dan op café en je ontmoet leeftijdsgenoten! Een CD of DVD ontlenen in de bib of videotheek is goedkoper dan één kopen! Gevoel voor verantwoordelijkheid, bruisend creatief en vol enthousiasme? Engageer je in een vereniging of word jeugdleid(st)er! Loop je over van creatieve ideeën waarom geen artistieke cursus volgen? De gemeente biedt je zeker info! Thema 12: even bellen p. 32 Extra oefeningen Colofon 2

3 THEMA 7: VERZEKERINGEN Wat dit thema betreft is het aan te bevelen om als leerkracht/begeleider zelf op zoek te gaan bij je eigen (of een andere) verzekeringsmaatschappij naar een concrete polis en offerte van een bestaande of fictieve auto. Dit kan natuurlijk ook als opdracht aan de jongeren gegeven worden. Misschien zitten er wel één of meerdere jongeren in je klas of groep die al over een auto annex autoverzekering beschik(t)(en). Als een van hen bereid is om de polis en bijbehorend premiebedrag met de klas of groep te delen kan dit boeiende gespreksstof opleveren. Als je een verzekering afsluit word je beschermd tegen een aantal risico s, zoals ongeval, schade, verlies, diefstal enz. Je betaalt hiervoor een premie aan de verzekeringsmaatschappij. De maatschappij betaalt als tegenprestatie (een deel van) de kosten terug die door de verzekeringspolis het contract worden gedekt. Je tegen álles verzekeren? Niet echt nodig! Een aantal zaken zijn wel verplicht: brandverzekering voor je woning, verzekering voor je brommer of auto enz. OPDRACHT 1: verzekeringen welke? Waartegen kun je je allemaal verzekeren? Schrijf een paar mogelijkheden op! De jongeren kregen een paar minuten tijd om voor zichzelf een paar voorbeelden te bedenken. De begeleider/leerkracht noteert nadien alle mogelijke antwoorden op het bord/flapbord. Mogelijkheden: - autoverzekering - ziekteverzekering - brandverzekering - familiale verzekering/verzekering burgerlijke aansprakelijkheid - hospitalisatieverzekering - verzekering reisbijstand - verzekering rechtsbijstand - zorgverzekering - Een aantal van deze verzekeringen zijn verplicht, een aantal andere niet. Daartussen zit een hele gradatie: van sterk aan te raden tot niet levensnoodzakelijk maar misschien wel te overwegen. 3

4 OPDRACHT 2: wie-wat-waar-verzekeringen Noteer in onderstaand schema de belangrijkste items waartegen je je als individu kunt/moet verzekeren. In de linkerkolom schrijf je de naam van de verzekering/de soort verzekering. In de rechterkolom komt de uitleg te staan. Als leerkracht/begeleider kun je, voor je dit schema begint in te vullen, aan de jongeren vragen om elk van de zogenaamd belangrijkste verzekeringen in hun eigen woorden te omschrijven. Niet onbelangrijk om te vermelden is dat voor vele soorten verzekeringen geen zogenaamde officiële namen bestaan. Bv.: zo spreekt de ene verzekeringsmaatschappij over een verzekering voor de woonst. Een andere heeft het over de brandverzekering. Nog een derde heeft het over de woonverzekering. Tevens is het belangrijk erop te wijzen dat het gaat om verzekeringen die je als individu (particulier) moet/kunt afsluiten. Het gaat hier dus niet over verzekeringen die bv. een werkgever voor zijn werknemer moet/kan afsluiten. VERZEKERING OMSCHRIJVING VERPLICHT? 1 ziekteverzekering of verzekering tegen ziekte - De ziekteverzekering beschermt personen die verzekerd zijn tegen het risico ziek te worden door (een deel van) de ziektekosten terug te betalen. -Jeontvangtvanhet aangesloten ziekenfonds of de Hulpkas een SISkaart. Ja woonverzekering of brandverzekering familiale verzekering of verzekering privé-leven - Verzekert de woonst en vaak ook de inboedel tegen de gevolgen van brand. - Meestal is er meer verzekerd dan enkel brandschade (bv. ook waterschade, hagel ). - Zoals bij de meeste verzekeringen loopt het bedrag op per optie die erbij wordt genomen (bv.tegen diefstal). - Deze verzekering voorziet een vergoeding voor de schade die jij of je gezinsleden veroorzaken aan derden, tijdens het privé-leven (bv. tijdens het voetballen op straat Ja Neen 1 Het spreekt voor zich dat het afsluiten van zo n soort verzekering enkel verplicht is wanneer men erover beschikt. Bv. in het geval van een woonverzekering een woonst huurt of koopt. 4

5 autoverzekering of verzekering burgerlijke aansprakelijkheid voor de auto verzekering voor moto/bromfiets of verzekering burgerlijke aansprakelijkheid voor de moto/bromfiets schopt je zoon de bal per ongeluk tegen de bril van een voorbijganger en de bril is stuk). - Verzekert zowel de lichamelijke als materiële schade die jij door jouw schuld aan anderen toebrengt. M.a.w. in principe moet je opdraaien voor je eigen schadekosten. - Je krijgt van de maatschappij de zogenaamde groene kaart. Die moet je steeds bij hebben als je onderweg bent met de wagen. - Dé autoverzekering bestaat niet. Elke optie (bv. tegen diefstal) die je erbij neemt, verhoogt het verzekeringsbedrag. - Verzekert zowel de lichamelijke als materiële schade die met jouw moto/bromfiets bij anderen veroorzaakt. - Je krijgt van de maatschappij een verzekeringsattest. Dit attest moet je steeds bij hebben als je onderweg bent met de moto/bromfiets. - Dé verzekering voor moto/bromfiets bestaat niet. Elke optie (bv. tegen diefstal) die je erbij neemt, verhoogt het verzekeringsbedrag. Ja Ja Je hebt dan eindelijk die auto gekocht waar je zó lang naar verlangd en zó lang voor gespaard hebt en nu wil je er zo snel mogelijk mee op de baan. Pas op! We willen je enthousiasme niet temperen, maar je toch op een paar zaken wijzen. Of beter nog zoek ze zelf via onderstaande oefening op. OPDRACHT 3: magda? 1. Als je over een autoverzekering beschikt dekt deze verzekering de schade die jij veroorzaakt aan anderen en dit in alle gevallen. Dus ook als je gedronken hebt of meer rijdt dan de toegestane snelheid. 5

6 Neen. Als je gedronken hebt of meer rijdt dan de toegestane snelheid en je veroorzaakt een ongeval waardoor een andere bestuurder schade oploopt bij zichzelf en aan zijn auto, dan zal jouw verzekeringsmaatschappij misschien wel de uitbetaling van die schade aan die ander doen. Maar, de maatschappij zal dan (nadien) dat bedrag bij jou komen opeisen. Dit noemen we terugvorderen. 2. Opeens stel ik vast dat het verzekeringscontract van mijn brommer twee weken geleden vervallen is. Ben ik nu nog verzekerd? Ja. Voorlopig ben je nog verzekerd. De verzekeringsmaatschappij stuurt meestal zelf een bericht met de vraag om het premiebedrag opnieuw over te schrijven. Pas wanneer de maatschappij jou laat weten dat jij in gebreke blijft (niet betaalt, geen contact opneemt enz.) vervalt het contract en kan jij in grote problemen komen wanneer jij onderweg schade veroorzaakt. 3. De premie die je betaalt, is dezelfde in het geval van een nieuwe auto of een tweedehandse. Neen. Normaal gezien zal je een heel stuk minder betalen voor de verzekering van een tweedehandse auto in vergelijking met die van een nieuwe. Het is aan te raden om voor een nieuwe wagen een zogenaamde volledige omniumverzekering te nemen. Wanneer er zich dan schade voordoet zal de vergoeding voor de eigen schadekosten een stuk hoger zijn. Maar ook hier geldt dat elke optie die je erbij neemt, je premiebedrag verhoogt. 4. Mijn auto is al oud en nauwelijks nog iets waard. Moet ik nog een verzekering nemen? Ja. De autoverzekering/verzekering burgerlijke aansprakelijkheid voor de auto is verplicht in België. Iedere auto die deelneemt aan het verkeer, moet over een verzekering beschikken. Die dekt immers in de eerste plaats de schade veroorzaakt aan anderen. 5. Ik ben slim! Ik vermijd een te hoge premie te betalen door mijn autootje te verzekeren op naam van mijn moeder. Maar, mag dat eigenlijk? Neen. De verzekeringspolis dient te worden afgesloten door de bestuurder die meestal met de desbetreffende auto rijdt. Als jij maar af en toe eens met de auto van je ouders rijdt, is er geen probleem. Wanneer jij een ongeval zou veroorzaken en het blijkt dat jij met die auto bv. dagelijks naar school of naar je werk rijdt, dan kan de verzekering weigeren om voor de geleden schade tussen te komen. Jij draait er dan helemaal (voor de menselijke en materiële schadekosten die je bij een ander hebt veroorzaakt) zelf voor op. Verschillende verzekeringsmaatschappijen betekenen verschillende prijzen. Informeer en vergelijk! Voor een bepaalde verzekering (bv. de autoverzekering) bestaat geen vast bedrag dat je moet betalen. Factoren als bv. of het een nieuwe auto is of niet, de grootte van de auto, de leeftijd van de bestuurder enz. spelen een belangrijke rol. Toch zijn er vanuit de 6

7 overheid een aantal zaken vooropgesteld die per verzekering verplicht zijn. Een van die zaken is: - elke verzekering loopt voor maximaal één jaar; - voor bepaalde verzekeringen moet een verzekeringsmaatschappij minimaal bepaalde zaken dekken, bv. de burgerlijke aansprakelijkheid bij een autoverzekering (dit is de menselijke en materiële schade die jij veroorzaakt bij een ander); - elke meerderjarig in België moet, wanneer de verzekering door de overheid verplicht is, effectief een verzekering kunnen afsluiten. Dit laatste lijkt logisch, maar is het niet altijd. Een typisch voorbeeld is wanneer jij als 18- of 20-jarige een auto hebt gekocht en hiervoor een verzekeringspolis wil afsluiten bij een verzekeringsmaatschappij. In het verleden werd je vaak geweigerd (jongeren zouden brokkenpiloten zijn) of de verzekeringsmaatschappij wilde wel een contract afsluiten maar dan tegen een immens hoog bedrag. Sinds kort is er de jongerenpolis 29/29. OPDRACHT 4: de jongerenpolis-vraagbank Lees onderstaand artikel en los daarna de vragen op. Alle antwoorden vind je in de tekst. JONGERENPOLIS 29/29 IS EEN FEIT Met de jongerenpolis 29/29 bieden verzekeraars een duidelijk prijsvoordeel aan jonge bestuurders die bereid zijn een aantal risico s te mijden. Concreet gezien zullen bestuurders van minder dan 26 jaar die hun rijbewijs nog geen drie jaar hebben, een verzekering kunnen afsluiten tegen maximaal de premie die een 29-jarige betaalt. Dit bedrag mag verhoogd worden met een toeslag van maximaal 29 procent (van die premie). Daar staat tegenover dat de jongere rijdt met een auto van maximaal 60 kw. Hij of zij niet meer dan twee passagiers per rit vervoert. En, op weekend- en feestnachten na middernacht niet zelf rijdt. Naast de jongerenpolis 29/29 blijven de verzekeraars ook gewone verzekeringspolissen aanbieden. Jongeren doen er dus goed aan zich degelijk te informeren en te kiezen voor het meest geschikte verzekeringscontract. 1. Verklaar de naam jongerenpolis 29/29 - jongerenpolis: bedoeld voor bestuurders onder de 26 jaar - 29: maximaal de premie van een 29-jarige - 29: verhoogt met een toeslag van max. 29 % (van die premie) 2. Welke voorwaarden zijn er aan de polis verbonden? - auto van maximaal 60 kw - niet meer dan 2 passagiers per rit vervoeren - op weekend- en feestnachten na middernacht niet zelf rijden 3. Waarom zegt men op het einde van het artikel dat jongeren er toch goed aan doen zich degelijk te informeren en te kiezen voor het meest geschikte verzekeringscontract? 7

8 - omdat er veel prijsverschillen bestaan wanneer men bij verschillende verzekeringsmaatschappijen langsgaat; - omdat het niet altijd zo is dat de jongerenpolis 29/29 de goedkoopste formule is; Franchise euh? Als er dan toch iets fout loopt, moet je dit stukje van het bedrag zelf ophoesten. Informeer vooraf! OPDRACHT 5: wat-is-me-dadde? In onderstaande tabel hebben we een aantal begrippen opgesomd die voorkomen in het verzekerings-taaltje. Zoek in een woordenboek op wat elk van deze begrippen betekent en zoek telkens een voorbeeld. BEGRIP OMSCHRIJVING VOORBEELD Franchise Beding bij verzekeringen dat schade beneden een overeengekomen bedrag ten laste van de verzekerde is. Het gedeelte van de schadekosten dat voor eigen risico is. Dit bedrag verschilt van polis tot polis (en van maatschappij tot maatschappij). Bv. Tijdens het voetballen op straat schopt jouw zoon de bal per ongeluk tegen de bril van een voorbijganger. De bril is stuk. De totale kostprijs van de bril was 486 EUR. Als er een familiale verzekering werd afgesloten, zal die tussenkomen. Het bedrag dat jij zelf moet ophoesten (de franchise) bedraagt 196 EUR. Clausule Burgerlijke aansprakelijkheid Polis Afzonderlijke bepaling of beslissing. Een beding, een voorbehoud. Je bent als burger aansprakelijk/verantwoordelijk voor de schade die je aan een ander toebrengt en moet die vergoeden. Een verzekering die dit element bevat verzekert je hiertegen. Die neemt dit als het ware (gedeeltelijk) van je over. Een contract tussen een verzekeringsmaatschappij en een verzekerde. Het is het schriftelijke bewijsstuk van de verzekering. Bv. De verzekering voor je brommer zal de schade dekken die jij veroorzaakt hebt bij een aanrijding met een andere brommer. Behalve (dit is de clausule) wanneer achteraf blijkt dat je jouw brommer hebt opgedreven. Bv. De herstelling of vervanging van de auto die jij aangereden hebt. Bv. een autopolis 8

9 THEMA 8: VERVOER Vandaag kan je als het ware overal naartoe. Je droomt misschien van een auto, maar er zijn ook andere alternatieven. Je zou ervan versteld staan hoe gemakkelijk je tegenwoordig van Brugge naar Brussel reist, van Oostende naar Kortrijk en zelfs van Ettelgem naar Langemark-Poelkapelle. Een auto kost veel meer dan enkel de benzine! OPDRACHT 1 : de rekening klopt Maak in onderstaande tabel een raming van wat een auto kost wanneer hij voor de eerste keer op de rijweg komt. Kies zelf een (realistisch) model/type auto waar jij mee zou willen rijden. Belangrijk! Afhankelijk van welk soort auto de jongere kiest (groot of klein, nieuw of tweedehands, ) zal de totale kostprijs heel erg uiteen lopen. Laat hen zelf alles opzoeken (bv. bij een autohandelaar of op het internet de reële kostprijs van de auto, bij een verzekeringsmaatschappij de verzekeringsprijs, ) AANKOOP PRIJS? Aankoop auto (éénmalig) Belasting voor inverkeerstelling (alleen eerste jaar) Rijbelasting/Verkeersbelasting (jaarlijks) GEBRUIK Brandstof (per keer tanken) Onderhoud VERZEKERINGEN Autoverzekering NOG IETS? (bv. autoradio, GPS) 9

10 OPDRACHT 2 : de vervoers-quiz 1. Wat is de goedkoopste brandstof om mee te rijden? Zet in volgorde van goedkoopst (1) naar duurst (4) Eurosuper 95 3 Diesel 2 Superplus 98 4 LPG 1 2. In België is de snelheid op een autosnelweg beperkt tot 120 km/u. In Duitsland echter mag je zo snel rijden als je wilt. Fout België heeft een zeer dicht wegennet, met veel op- en afritten op de autosnelwegen. Snel rijden veroorzaakt ook op autosnelwegen een verhoogd risico op ongevallen, zeker bij druk verkeer of grote verschillen tussen de voertuigen (vb tussen invoegend verkeer en de andere rijstroken). In Duitsland mag je lang niet overal zo snel rijden als je wilt, dat mag enkel op lange rechte stukken zonder veel verkeer. In drukke stedelijke gebieden zoals het Ruhrgebied zijn er ook op de snelweg strenge snelheidsbeperkingen die trouwens beter nageleefd worden dan bij ons. 3. Mag ik door het oranje licht rijden? Fout Het vast oranjegeel licht betekent dat het verboden is de stopstreep of, als er geen is, het verkeerslicht zelf voorbij te rijden. Tenzij de bestuurder bij het aangaan van dat licht, zo dicht genaderd is, dat hij niet meer op voldoende veilige wijze kan stoppen. Is het verkeerslicht bij een kruispunt geplaatst dan mag de bestuurder, die de stopstreep of het licht in dergelijke omstandigheden voorbijgereden is, het kruispunt slechts oversteken op voorwaarde dat hij de andere weggebruikers niet in gevaar brengt. Er kunnen ook vaststellingen gebeuren door een bevoegd agent. Dergelijk proces-verbaal zal dan ook meestal melding maken van het feit in hoeverre de bestuurder het licht genaderd was en al dan niet op voldoende veilige wijze kon stoppen. 4. Als ik 63 km/u rijd waar ik eigenlijk maar 50km/u mag rijden en ik word geflitst, dan bedraagt de boete kruis het juiste antwoord aan. Je kan eenvoudig de boete berekenen die je moet betalen bij een snelheidsovertreding via Het is aan te raden te duiden op het verschil tussen onmiddellijke inning, minnelijke schikking en veroordeling door de rechtbank. 50 x 10

11 Als ik van Brugge naar Brussel rijd met de auto dan bedraagt de afstand ongeveer 100 km. Hoeveel tijd win ik wanneer ik de afstand afleg aan 140 km/u in plaats van de toegestane snelheid van 120 km/u? 120 km/u: 100 km in 50 min. 140 km/u: 100 km in net geen 43 min. Je wint amper 7 min. 6. In het kader van een veiliger verkeer werden in een nieuwe stijl veiligheidshesjes, slapwraps, uitgebracht. Wie was hiervan de ontwerper? Kruis het juiste antwoord aan. Dries Van Noten Nicky Vankets Walter Van Beirendonck Cora Kemperman x Een brommer is goedkoper dan een auto maar duurder dan de fiets. Wil je meer informatie over over rijden met een brommer of hebben de jongeren waar jij mee werkt verdere vragen, dan kan je terecht bij het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (BIVV) of op hun website: De erg praktische brochure Alles wat je moet weten om te brommen zonder brokken kan er gratis worden gedownload. OPDRACHT 3: het opgefokte verhaal Lees onderstaande tekst en denk er even over na. Na het individueel lezen van de tekst kan een geanimeerd groepsgesprek plaatsvinden. Richtvragen hierbij kunnen zijn: - Rijdt iemand van jullie met een bromfiets? - Wie rijdt er met een opgefokte bromfiets? Hoe snel kan hij? - Schrik je wanneer je dit fragment leest? - Vind je dat er te streng wordt gereageerd op opgefokte bromfietsen? 11

12 - Het opfokken van bromfietsen: bezint eer ge begint! Het is bekend dat veel jongeren hun bromfietsen laten opfokken, d.w.z. door allerhande technische ingrepen de toegelaten snelheid gevoelig laten opdrijven. Voor de bromfietsen zijn de maximumsnelheden: 25 en 40 km/u naargelang het gaat om een snorfiets (klasse A) of een gewone bromfiets (klasse B). Herhaalde politiecontroles wijzen uit dat het grootste deel van de bromfietsen opgefokt zijn en er vaak snelheden tot 70 à 80 km/u kunnen worden gehaald op vlakke wegen. Er werden zelfs bromfietsers betrapt die aan een snelheid van 100 km/u per uur over het fietspad raasden Dikwijls zijn ongevallen met bromfietsen te wijten aan het voeren van een onaangepaste snelheid. Bij de bromfietsongevallen, klasse A en B, zijn 45 % van de dodelijke slachtoffers tussen de 16 en 19 jaar oud. In ieder geval is het zo dat de schade (zowel de materiële schade als de lichamelijke letsels) veel minder zou zijn indien de bestuurder een aangepaste snelheid had gevoerd. Het besturen van een opgefokte bromfiets houdt dus een groot risico in. Feit is dat wanneer een bromfiets zodanig opgefokt wordt dat hij vlugger dan 40 km/u kan rijden, dat voertuig volgens de letter van de wet (en de verzekeringsovereenkomst) geen bromfiets meer is maar wel een motorfiets. De bestuurder moet in dat geval altijd tenminste 18 jaar oud zijn, hij moet in het bezit zijn van een rijbewijs, hij mag niet op het fietspad rijden, hij moet verkeersbelasting betalen, Wanneer er zich een ongeval voordoet, zal de verzekeringsmaatschappij niet tussenkomen. Daarnaast kan de verzekeringsmaatschappij de premie terugvorderen én ook een nieuwe verzekering weigeren af te sluiten. Daarbij riskeert de bestuurder van een opgefokte bromfiets bovendien nog, al naargelang het geval, gestraft te worden voor: - het rijden zonder (geldig) rijbewijs - te snel rijden - de verzekering niet aangepast - verboden gebruik van het fietspad - té jonge leeftijd voor het besturen van het voertuig Niet zelden wordt de bromfiets in beslag genomen en/of kan het rijbewijs ingetrokken worden. OPDRACHT 4: het fietsen-stellingenspel Luister goed naar volgende stellingen. Als je denkt dat de stelling juist is, steek je een groene kaart omhoog. Denk je dat het fout is dan steek je de rode kaart in de lucht. Klaar start! 12

13 GSM-en in de auto mag niet. Bellen terwijl je fietst is geen enkel probleem. Fout Heel wat bedrijven betalen een vergoeding aan werknemers die met de fiets naar het werk komt. Juist Wie met de fiets naar school komt of naar het werk gaat is minder snel depressief. Juist Dit verkeersbord wil zeggen dat voetgangers op deze weg voorrang hebben op fietsers. Fout. Het wil zeggen dat deze weg (enkel) voorzien is voor fietsers en voetgangers. Go Pass, Buzzy Pazz, het openbaar vervoer heeft voor jou een formule op maat! OPDRACHT 5: doe-de-pazz(s)-quiz Vele jongeren beschikken niet over een brommer, laat staan een auto. Rest enkel de fiets en een paar voeten. Maar, fiets maar eens naar Gent óf ga maar eens een dagje naar zee met je vrienden te voet. Gelukkig is er dan het openbaar vervoer! Sommigen zeggen dat het openbaar vervoer niet goedkoop is. Wel als je jong bent, valt dat erg mee! Er bestaan immers speciaal op-maat-van-jongeren-gemaakte-formules. Voor de trein is dat de Go Pass. In bus-termen heet dat de Buzzy Pazz. De antwoorden op volgende vragen vind je op het internet. Zoek op! (Voor antwoorden i.v.m. de Go Pass kan je terecht op 13

14 Voor die i.v.m. de Buzzy Pazz op 1. Voor wie is de buzzy pazz bedoeld? Voor jongeren onder de 25 jaar. 2. Wat kan je met de buzzy pazz doen? Je kan er onbeperkt mee terecht op bus en tram van de Lijn. 3. Hoeveel kost een buzzy pazz voor één jaar? Een Buzzy Pazz voor één maand 2 krijg je al voor 20,30 euro. Een Buzzy Pazz voor drie maanden 3 kost 56 euro. Een Buzzy Pazz voor een jaar 4 kost 157 euro. 4. Wat moet ik doen als ik mijn buzzy pazz vergeten ben of ik ben m kwijt? Je moet jouw buzzy pazz kunnen tonen telkens je opstapt. Als je hem niet bij hebt of vergeten dan zal je een ticketje moeten betalen. Als je jouw pazz kwijt bent of hij is onleesbaar geworden (meegewassen in de broek) dan kan je in elke Lijnwinkel een duplicaat krijgen. Dit kost 5 je wel 10 euro. 5. Tot welke leeftijd kan je met een Go Pass reizen? Tot de leeftijd van 26 jaar. 6. Hoe werkt een Go Pass? Met een Go Pass 6 kan je 10 enkele reizen in 2de klas tussen twee Belgische stations naar keuze (grenspunten uitgezonderd) maken voor 45,00 EUR. Een Go Pass blijft 1 jaar geldig vanaf de aankoopdatum en is niet op naam: je mag hem dus uitlenen aan vrienden of hen laten meereizen op jouw Go Pass, indien ook zij jonger zijn dan Let wel de prijzen kunnen afwijken. 3 idem 4 idem 5 idem 6 idem 14

15 THEMA 9: TE BETALEN De volgende dag niet meer enthousiast over je aankoop? Geen nood: met je kasticket kan je het tot 7 dagen na aankoop inruilen. Hou je kassabon dus steeds goed bij! In een eerste opwelling ben je wild enthousiast over je aankoop. De winkeldeur is echter nog maar net achter je dichtgevallen en de twijfel slaat al toe. Allerlei vragen spoken door je hoofd. Heb ik wel degelijk datgene gekocht waar ik naar zocht? Betekent die aankoop niet een té grote hap uit mijn budget? En misschien dé belangrijkste vraag: heb ik het wel nodig? Misschien begin je je dit pas na een paar dagen af te vragen. Het kan natuurlijk ook zijn dat je je vergist hebt. Wees daarom verstandig en bewaar altijd het kasticket van je aankoop en ook de verpakking ervan. De kans is groot dat de verkoper bereid is je miskoop terug te nemen of ten minste te ruilen. Dit geldt echter niet voor afgeprijsde artikelen, eindereeksartikelen en koopjes. Je dient ook altijd je kassabon én het garantiebewijs van je aankoop bij te houden zolang de garantietermijn loopt. Ben je dit toch kwijtgespeeld, dan zou het wel eens kunnen zijn dat men niet zo gewillig is om wat je gekocht had gratis te repareren of te vervangen als er, binnen de termijn dat de garantie loopt, iets aan scheelt. Betaal je rekeningen op tijd! Je vermijdt zo extra boetes of kosten. OPDRACHT 1: de overschrijvingsquiz Zoek in onderstaande tekst de antwoorden op de vragen. De overschrijving Een overschrijving is een betalingsopdracht die diegene die moet betalen, geeft aan zijn of haar bankinstelling. De bank zorgt er dan voor dat het geld op de rekening van de begunstigde terechtkomt. De overschrijving is een betaling op afstand. Je kunt zowel betalingen doen voor kleine bedragen als voor erg grote bedragen. Het is geen manier om een betaling te doen. Aanvaard dus nooit van iemand een overschrijvingsformulier. Het is een document dat via de bank moet gaan. Overschrijvingen bestaan in papieren vorm en als elektronisch betaalmiddel. Dit laatste gebeurt via phonebanking, pc-banking, internetbanking of selfbanking. 15

16 1. Hoe noemt men de persoon voor wie het geld bedoeld is, bij wie het geld terechtkomt? de begunstigde 2. Werkt de overschrijving rechtstreeks? M.a.w. is het een soort document waarbij diegene die dient te betalen iets overhandigt? neen, het is een vorm van betaling die via de bank gebeurt. 3. In welke vorm bestaat de overschrijving? er is de papieren overschrijving en de elektronische overschrijving (via de computer thuis, via selfbanking in een filiaal van de bank enz.) OPDRACHT 2: vul de overschrijving in We overlopen eerst welke elementen er moeten worden ingevuld op een overschrijvingsdocument. Het is belangrijk dat je een voorbeeld van overschrijving kunt tonen aan de jongeren. Op die manier wordt het gegeven concreet. Interessante informatie is ook te vinden op volgende website: Om de oefening nadien te kunnen doen is er per jongere een blanco overschrijvingsformulier nodig. Deze formulieren zijn te verkrijgen in elke financiële instelling. BOVENAAN datum ondertekening: mag je invullen, maar is niet verplicht; handtekening(en): verplicht. LINKERKANT/LINKERKOLOM memodatum: datum waarop de betaler wil dat de bank de overschrijving uitvoert; rekening opdrachtgever: hier komt het rekeningnummer van wie de betaling doet; naam en adres opdrachtgever: hier komen de adresgegevens van wie de betaling doet. 16

17 RECHTERKANT/RECHTERKOLOM bedrag: noteer hier hoeveel euro (en eurocent) je wilt overschrijven; rekening begunstigde: hier komt het rekeningnummer van diegene voor wie het bedrag bestemd is; naam en adres begunstigde: hier komen de adresgegevens van diegene voor wie de betaling bestemd is. ONDERAAN hier kun je een mededeling noteren (in elk hokje een andere letter, een ander symbool): - vrije mededeling: bv. betaling cursus judo; - gestructureerde mededeling: bv (dit wordt je vooraf meegedeeld). Vul nu zelf het lege overschrijvingsformulier is aan de hand van deze gegevens. Jij wilt vandaag een overschrijving doen. Let wel, de overschrijving dient pas te gebeuren op 30 juni Het gaat over de betaling van een cursus waterskiën die 300,00 euro kost. De betaling dient te gebeuren aan de organisatie SUN AND SEA, Waterlaan 30 in 8790 Waregem. Het rekeningnummer van deze organisatie is: Als vermelding dient erbij te staan: betaling (jouw naam) waterskicursus Let erop dat de jongere het overschrijvingsformulier handtekent want anders kan de bank er niets mee aanvangen! Laat de jongere het voorbeeld bijhouden door het in te kleven in het werkboek op de voorziene plaats (op het afgedrukte overschrijvingsformulier). Betaal vaste kosten zoals gas, water en elektriciteit met een domiciliëring. De domiciliëring Stel: een GSM-operator biedt een heel erg voordelig GSM-abonnement aan. Dan kan het gebeuren dat je alleen voor dit abonnement kunt inschrijven als je van bij de start voor de maandelijkse betaling van de GSM-facturen een domiciliëring aanvraagt bij je bank. Wat gebeurt er dan? De maandelijkse betalingen zullen automatisch gebeuren. Jij geeft aan de bank het recht om elke maand op hetzelfde ogenblik jouw GSM-factuur te betalen. De GSM-operator stuurt als het ware én naar je bank én naar je adres dezelfde factuur. Zelf hoef je helemaal niets meer te doen. De bank regelt de betaling. Conclusie? Eigenlijk is het systeem erg simpel en gemakkelijk. De betalingen gebeuren steeds op tijd (je vergeet ze niet te doen). Het is een heel veilig betaalmiddel: alleen grote, betrouwbare bedrijven werken met het systeem van de domiciliëring. Gesjoemel met je bankrekening is dus volstrekt onmogelijk. 17

18 Aan de andere kant er moet natuurlijk geld op je zichtrekening staan. Anders kan de bank het verschuldigde bedrag niet betalen aan de GSM-operator. Daarnaast is het ook zo dat de domiciliëring niet voor elk soort factuur gebruikt kan worden. Voor facturen die je maar één keer per jaar moet betalen (bv. de autoverzekering) heeft dit weinig zin. OPDRACHT 3: de domiciliëring een goed idee? Heb je aan de hand van het voorbeeld van de GSM-factuur het principe van domiciliëring begrepen? Als je bovenstaande tekst goed doorgenomen hebt, probeer dan eens kort de voor- en nadelen van het werken met een domiciliëring te omschrijven, samen te vatten. Vul dit schema in. VOORDEEL NADEEL 1. veiligheid: geen fraude met je 1. er moet voldoende geld op je bankrekening en het geld dat erop staat zichtrekening staan 2. stiptheid: je vergeet niet te betalen 2. regelmaat: het principe kan niet gebruikt worden voor om het even welke betaling. Het moet gaan om facturen die regelmatig dienen te worden betaald (bv. maandelijkse betalingen van telefoon, gas, water, elektriciteit). Kopen op krediet kan je in grote problemen brengen niet doen! OPDRACHT 4: het kredietgesprek Lees aandachtig volgend krantenartikel. Wat denk jij er eigenlijk van? Het kan interessant zijn om in navolging van dit artikel met de jongeren een gesprek te voeren. Volgende vragen kunnen hierbij richtinggevend zijn: - Wat is je eerste reactie als je dit artikel leest? - Ken je mensen die in een soortgelijke situatie zitten? - Zou het jou ook kunnen overkomen? - Wat zou jij op krediet kopen? - Weet jij hoe het werkt kopen op krediet? - Hannelore beseft dat ze niet met geld kan omgaan. Ik heb een gat in mijn hand. (artikel uit De Gentenaar, 24 februari 2005),,Toen ik de eerste keer bij het OCMW aanklopte, was ik een wrak'', zegt Hannelore (38), die er zeer chic uitziet.,,al die schulden, dat vreet aan u. Met vallen en opstaan heb ik geleerd de tering naar de nering te zetten. Al durf ik af en toe nog wel eens van mijn welstellende leventje van weleer te dromen.'' Hannelore, vandaag een alleenstaande moeder met twee kinderen, verdiende met haar eigen poetsbedrijf ruim euro netto per maand. Tot ze anderhalf jaar geleden 18

19 werkonbekwaam werd verklaard.,,ik was zeer zwaarlijvig en had een maagverkleining laten uitvoeren. Dat is fout afgelopen. Door de ingreep heb ik botontkalking gekregen, een tekort aan vitamines en ik voel me constant vermoeid. Weg inkomen. Als zelfstandige had ik niet meteen recht op een invaliditeitsuitkering. Mijn al behoorlijke schuldenberg kreeg ik door die tegenslag zeker niet meer weggewerkt.'' Hannelore moet het nu met 150 euro leefgeld per week doen.,,daar moet ik van eten, ziekenhuiskosten en de schoolrekeningen betalen. Maar mij hoor je niet klagen. Ik moet me niets meer van die schuldeisers aantrekken. Dat doet het OCMW. Die betalen zelfs de lopende rekeningen.'' Hannelore zegt dat ze bij benadering niet weet voor hoeveel ze in het krijt staat.,,ik wil het ook niet weten. Op een dag heb ik al mijn moed verzameld en ben ik naar het OCMW gestapt met een zak vol onbetaalde rekeningen. Help mij! Om de haverklap belde een deurwaarder aan. Dat kon zo niet verder. Ik stond aan de rand van een inzinking. Te lang heb ik gedacht dat ik het zelf wel kon oplossen. Maar als telg van welstellende zelfstandigen klop je nu eenmaal niet zo snel bij het OCMW aan.'' Alles voor de schone schijn,,ik beken, ik heb een gat in mijn hand'', zegt Hannelore.,,Niets ontzegde ik mij. Zag ik een leuk juweeltje bij een goudsmid, dan kocht ik dat gewoon. Elke maand spendeerde ik fortuinen aan kleding. Ik had toen nog maatje 60, 62. Als je dan een wat chique blouse wilt, ben je snel 100 euro kwijt. Nu en dan een paar schoenen van 125, 150 euro...'',,jengelden de kinderen om een leuk speeltje, ach dan gunde ik hen dat. Had ik trek in een pannenkoek, dan stapte ik vlot een tearoom binnen. Was het mode je huis in blauw en geel in te richten, dan kocht ik toch gewoon nieuwe meubels.'',,het gevoel met een volle portemonnee op stap te gaan, was zàlig. Daar kickte ik op. Toegegeven, ik deed veel voor de schone schijn. Enkele jaren geleden had ik een kast van een villa, een Mercedes en een caravan. Ik wou naar de buitenwereld uitstralen dat ik niets te kort kwam Op vakantie bespaarde ik. Als ik er maar even uit was. Waar ik heen ging, merkten anderen toch niet. De elektriciteitsrekeningen en het ziekenhuis betaalde ik niet want ook dat zagen ze niet op straat.'' Hannelore zegt opgelucht te zijn dat ze, gedwongen door de omstandigheden, niet meer kan toegeven aan haar koopverslaving.,,nu ik met zeer weinig geld móet rondkomen, voel ik mij bevrijd van een zware last. Kijk, de pull die ik aan heb, is vijf jaar oud. Vroeger had ik die al lang weggegooid. En ja, ik permitteer mezelf nu en dan nog een juweeltje maar niet van bij de juwelier.'' Graag constant begeleiding,,telenet heeft een zeer interessante aanbieding voor een internetverbinding. Even heb ik geaarzeld, maar ik sta het mezelf niet toe. Volgend jaar moet je wellicht dubbel en dik betalen. Dat ik daar aan heb kunnen weerstaan, daar ben ik apetrots op. Uit mezelf had ik mijn levensstijl nooit kunnen veranderen en nu en dan kriebelt het nog.'',,moest ik bijvoorbeeld weten dat mijn schulden tegen, pakweg mei 2006, afbetaald zouden zijn, dan zou ik weer durven gaan dromen en fantaseren. Eigenlijk zou ik constant willen begeleid worden door het OCMW. De maatschappij maakt het zó 19

20 aanlokkelijk om te kopen. De verleiding is te groot. Wat wil je, thuis hebben ze mij niet geleerd met geld om te gaan. Toen ik 18 werd, stond er een wagen voor de deur.'' Groeien de facturen sterker dan je bankrekening? Vraag het OCMW om raad! Je kunt bij het OCMW terecht als je meer uitgeeft dan er binnenkomt. Soms gebeurt dit omdat je bv. plotseling zonder werk komt te zitten maar toch de rekeningen van: huur, water, gas, elektriciteit, telefoon, eten enz. moet blijven betalen. Helaas komen veel mensen die niet kunnen weerstaan aan de verlokkingen van de consumptiemaatschappij bij het OCMW terecht. Het OCMW (Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn) kan dan op verschillende manieren aan schuldbemiddeling doen. Het kan m.a.w. op verschillende manieren jou de gepaste hulp aanbieden om ervoor te zorgen dat de schulden die je hebt niet verder aangroeien én zo snel mogelijk worden terugbetaald. OPDRACHT 5: 4 keer schuldbemiddeling: wat is wat? Probeer jij het begrip en de bijbehorende verklaring te vinden? BUDGETBEGELEIDING Je blijft zelf baas over je inkomsten en uitgaven maar krijgt wel hulp van het OCMW. Je moet wel regelmatig de bewijzen van je uitgaven (kassabons enz.) voorleggen aan de maatschappelijk werker van het OCMW. BUDGETBEHEER Het OCMW is verantwoordelijk voor jouw inkomsten. Je krijgt hiervan elke week, elke maand een bepaalde som (het leefgeld) om je dagelijks kosten bv. voeding, kleding enz. te betalen. Met de rest van je inkomen worden rekeningen betaald en schulden afgelost. SCHULDBEMIDDELING De maatschappelijk werker van het OCMW bemiddelt tussen jou en de schuldeiser(s) op welke manier, op welke termijn enz. jij je schulden dient af te betalen. Heel vaak gaat dit gepaard met budgetbegeleiding of budgetbeheer. COLLECTIEVE SCHULDREGELING Dit is een wettelijke regeling waarbij de rechter tussenkomt. Als de schulden heel erg zijn opgelopen kan de rechter beslissen om bv. na 5 jaar een deel ervan kwijt te schelden. Nadeel is wel dat je, als je onder dit systeem valt, voor een hele lange tijd het zult moeten stellen met weinig geld voor je dagelijkse uitgaven. 20