Kernset prestatie- indicatoren Geestelijke Gezondheidszorg & Verslavingszorg

Transcriptie

1 Kernset prestatie- indicatoren 2013 Geestelijke Gezondheidszorg & Verslavingszorg

2 In het project Zichtbare Zorg GGZ/ VZ werkten de volgende partijen samen: GGZ Nederland; Landelijk Platform GGz (LPGGz); Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP); Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP); Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP); Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN); Zorgverzekeraars Nederland (ZN); Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ); Platform MEER GGZ; Ministerie van VWS. Tot stand gekomen onder eindverantwoordelijkheid van de stuurgroep Zichtbare Zorg GGZ/ VZ Den Haag, december

3 Voorwoord Voor u ligt de Kernset prestatie-indicatoren voor de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg (GGZ/ VZ). Na afgelopen uitvraag is gebleken dat het mogelijk is om de gevraagde kwaliteitsgegevens nog beter aan te kunnen laten sluiten op de praktijk. Hiermee sluiten de indicatoren ook direct beter aan op de wensen van vragende partijen, dus zo als cliëntenvertegenwoordigers, zorgverzekeraars en toezichthouders. De indicatorengids Kernset 2013 is op de volgende punten gewijzigd: Duidelijker taalgebruik voor de effectiviteitsindicatoren; Betere aansluiting van indicatoren op de eigen dataregistraties via Stichting Benchmark GGZ (SBG) (indicatoren 1.2 tot en met 1.4). Hierdoor worden de administratieve lasten verlaagd en de registratiebetrouwbaarheid vergroot; Aanpassingen op de indicatoren 1.8/1.11/2.1 en 2.4; Voor de cliëntervaringsindicatoren binnen het zorgdomein kortdurend ambulant is het toegestaan om gebruik te maken van het nieuw ontwikkelde meetinstrument voor cliëntervaringen ( verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o. ). De uitvraag over verslagjaar 2013 zal niet langer meer bij Zichtbare Zorg zijn belegd. De betrokken partijen in de Stuurgroep GGZ/ VZ zijn gezamenlijk in overleg om de uitvraag elders (in het veld) te beleggen. Hierover wordt u na de zomer 2013 geïnformeerd. De Kernset 2013 is net als andere jaren onderdeel van het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording. Wij wensen u allen veel succes met het verdere gebruik van de prestatie-indicatoren. Namens alle betrokken partijen, Jan M. Tromp, arts Voorzitter Stuurgroep Zichtbare Zorg GGZ 2

4 Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding... 5 Meerjarenproces... 5 Wie gebruikt de indicatorensets? Meetinstrumenten... 6 De CQ- index... 6 Thermometer Cliëntwaardering... 7 Routine Outcome Monitoring Aanlevering... 8 Terminologie en definities... 8 Effectiviteit, Veiligheid, Cliëntgerichtheid en Kwaliteit van zorg... 8 Structuur-, proces- of uitkomstindicator... 8 Instelling of concern... 8 Organisatorische eenheid waarover gerapporteerd wordt... 8 Behandeling of begeleiding... 8 Cliënt of patiënt... 8 GEGEVENS AANLEVEREN... 8 Aanlevering met behulp van BRaM (SBG)... 9 Aanlevering overig... 9 Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording (JMV) Uitgangspunten van de Kernset GGZ/VZ Waar mogelijk uitkomstindicatoren hanteren Indicatoren zijn uniform te meten Opbouw indicatoren Vragenlijst Indicatoren Aansluiten bij DBC en ZZP systematiek Thema Effectiviteit van zorg Indicator 1.2a Cliëntperspectief/oordeel van de cliënt over verandering van ernst van de problematiek b Het op systematische wijze meten van de verandering van de ernst van de problematiek bij cliënten Indicator 1.3 Verandering in het dagelijks functioneren van cliënten Indicator 1.4 Verandering in de ervaren kwaliteit van leven van cliënten Indicator 1.7 Drop out Indicator 1.8 Somatische screening Indicator 1.11 Tijdig contact na ontslag uit kliniek Thema Veiligheid Indicator 2.1.a Beschikbaarheid medicatie overzicht (klinische opname en verblijf) Indicator 2.1.b Beschikbaarheid medicatie overzicht (ambulante en semi- ambulante behandeling) 29 Indicator 2.2 Informatie over bijwerkingen medicijnen

5 Indicator 2.4 Insluiting Indicator 2.6 Incidenten cliëntenzorg Thema 3 Cliëntervaring Indicator 3.3 Informed consent Indicator 3.4 Keuzevrijheid Indicator 3.5 Vervulling zorgwensen: het ervaren verloop van het behandel- begeleidingsproces Indicator 3.6 Evaluatie van behandel- en begeleidingsplannen Indicator 3.7 Continuïteit van zorg: goede samenwerking en afstemming met ketenpartners Indicator 3.9 Woon- en leefomstandigheden: Cliëntoordeel over de woon- en leefomstandigheden in een klinische setting of RIBW- instelling Indicator 3.10 Adequate bejegening door hulpverleners Indicator 3.11 Adequate informatieverstrekking door de hulpverlener

6 1. Inleiding De geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg zijn al enkele jaren aan het werk om de resultaten van de kwaliteit van de zorg die zij leveren meetbaar en inzichtelijk te maken en deze gegevens openbaar te publiceren. De Kernset GGZ/VZ ondersteunt hen daarbij. Meerjarenproces Vanaf 2006 zijn instellingen binnen de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg bezig met het registreren en rapporteren van zorgresultaten. Zij zijn in 2006 gestart met de zogenaamde basisset prestatie-indicatoren GGZ/ VZ. Deze basisset is een aantal jaar doorontwikkeld om de kwaliteit van de indicatoren te verbeteren. In 2010 is door alle betrokken partijen binnen Stuurgroep Zichtbare Zorg GGZ/ VZ besloten tot een reductie van de basisset naar een kernset. Doel van dit besluit was om alleen die indicatoren in de set te op te nemen die voldoende bruikbaar zijn en voldoende zeggingskracht hebben. Dit heeft geresulteerd in de Kernset verslagjaar In de afgelopen jaren zijn de indicatoren van de Kernset verder doorontwikkeld. Dit heeft geleidt tot de Kernset De Kernset 2013 is op een aantal punten aangepast ten opzichte van de Kernset De aanpassingen hebben plaatsgevonden in afstemming met de bilaterale activiteiten van Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en GGZ Nederland, alsmede GGZ Nederland en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Wijzigingen ten opzichte van de Kernset GGZ/VZ 2012: Duidelijker taalgebruik voor de effectiviteitsindicatoren; Betere aansluiting van indicatoren op de eigen dataregistraties via Stichting Benchmark GGZ (SBG) (indicatoren 1.2 tot en met 1.4). Hierdoor worden de administratieve lasten verlaagd en de registratiebetrouwbaarheid vergroot; Aanpassingen op de indicatoren 1.8/1.11/2.1 en 2.4; Voor de cliëntervaringsindicatoren binnen het zorgdomein kortdurend ambulant is het toegestaan om gebruik te maken van het nieuw ontwikkelde meetinstrument voor cliëntervaringen ( verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o. ). Wie gebruikt de indicatorensets? De informatie uit de set wordt door verschillende doelgroepen voor verschillende doeleinden gebruikt: Zorgaanbieders en professionals in de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg geven op basis van deze Kernset informatie aan cliënten, zorgverzekeraars en inspectie over de kwaliteit van de zorg en begeleiding die ze leveren. Ook gebruiken ze de informatie als stuurinformatie in hun interne (kwaliteits) beleid en cyclus. De Inspectie voor de Gezondheidszorg gebruikt deze informatie bij haar toezichtstaak. Cliënten kunnen de informatie gebruiken bij het maken van een keuze voor een instelling of behandeling (de informatie uit de indicatoren moet nog vertaald worden naar keuzeinformatie die gepubliceerd kan worden, bijvoorbeeld op Ook kunnen cliëntenorganisaties de informatie gebruiken voor belangenbehartiging. Zorgverzekeraars gebruiken de informatie bij de zorginkoop. 5

7 2. Meetinstrumenten Om de kwaliteit van de gezondheidszorg te verhogen, meten zorgaanbieders de cliëntervaringen. Ook voor GGZ/ VZ-instellingen geldt deze verplichting. De cliëntervaringen kunnen worden gemeten met drie soorten instrumenten. Deze zijn: - De CQ-index; - Verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o; - Thermometer Cliëntwaardering. De CQ-index De CQ-index is een gevalideerd meetinstrument dat het mogelijk maakt om instellingen met elkaar te vergelijken. Uiteraard moet het wel op de juiste wijze worden afgenomen. Het Centrum Klantervaring Zorg (CKZ) geeft hier richtlijnen voor; bijvoorbeeld dat geaccrediteerde meetbureaus de meting moeten uitvoeren (zie Voor het meten van de cliëntervaringen met de Kernset GGZ/ VZ zijn drie bestaande CQ-index (CQI) vragenlijsten beschikbaar en voor de kortdurende ambulante GGZ en vz is het afgelopen jaar een nieuw instrument ontwikkeld: CQI Beschermd wonen GGZ; CQI Begeleid zelfstandig wonen GGZ; CQI Klinische GGZ en VZ. Verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o. De resultaten van de CQI kunnen op twee manieren worden gebruikt: Instellingen kunnen de scores op alle vragen gebruiken als stuurinformatie voor interne verbetering. Instellingen kunnen de scores op een deel van de vragen uit de CQI-meting gebruiken bij hun meting van de prestatie-indicatoren. Activiteiten rondom de afname van de CQI 1 : De instelling schakelt een geaccrediteerd meetbureau in voor de CQI-meting. De instelling ontvangt de resultaten van deze CQI-meting voor interne verbetering. Een deel van de resultaten kan worden gebruikt voor de PI-meting, de meting van prestatieindicatoren uit de Kernset GGZ/ VZ. Er worden nadere afspraken gemaakt hoe de CQI-data voor de prestatie-indicatoren aangeleverd kunnen worden. De instelling krijgt een rapportage van de met de CQI gemeten prestatie-indicatoren. Met de resultaten uit de PI-meting kan de instelling in haar totaliteit in het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording rapporteren over haar zorgkwaliteit. Verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o. De verschillende meetinstrumenten kunnen voor verschillende doelgroepen worden gebruikt en hebben een eigen manier van uitvragen. Voor de Kortdurende ambulante GGZ & VZ is de CQI Kortdurend ambulante GGZ & VZ doorontwikkeld tot een verkorte CQI Kortdurend ambulante GGZ en vz i.o. De wijze van gebruik van dit meetinstrument zal in januari 2013 op de website van Stichting Benchmark GGZ, Stichting Miletus en het Centrum Klantervaring Zorg verder worden omschreven. 1 Voor de verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o. zie de alinea die hier betrekking op heeft. 6

8 Thermometer Cliëntwaardering Voor (delen van) indicatoren waarvoor geen CQI beschikbaar is, mag de Thermometer Cliëntwaardering worden gebruikt. Per indicator staat aangegeven welke vraag uit de Thermometer Cliëntwaardering gebruikt kan worden. Andere instrumenten zijn niet toegestaan. Routine Outcome Monitoring In 2012 is de aanlevering gestart van Routine Outcome Monitoring (ROM) gegevens aan de Stichting Benchmark GGZ (SBG), de rechtsopvolger van Kenniscentrum Zorg Nederland (KZN) opgericht door GGZ Nederland en Zorgverzekeraars Nederland. Instellingen kunnen volgens een gefaseerde implementatie uitkomsten van hun behandeling aanleveren bij de SBG. Dit instituut is een zogenaamde Trusted Third Party (TTP) voor databewerking en beheer. SBG gebruikt de gegevens voor benchmarkdoeleinden voor haar gebruikers. De opgeslagen data kunnen vervolgens ook worden gebruikt voor de vulling van een aantal prestatie-indicatoren, namelijk 1.2 a-d, 1.3a,b, 1.4a,b en 1.7. Op de website van SBG ( zal in de loop van 2013 informatie worden geplaatst op welke wijze de indicatoren kunnen worden berekend wanneer deze niet rechtstreeks uit BRaM worden gehaald. Door GGZ Nederland en SBG zijn per indicator en per zorgdomein meetinstrumenten vastgesteld. Een overzicht van deze meetinstrumenten staat in tabel 1. Voor de meest actuele versie van het overzicht verwijzen we u naar de website van de Stichting Benchmark GGZ ( 7

9 3. Aanlevering Terminologie en definities Benodigde definities voor het vullen van de prestatie-indicatoren zijn opgenomen in de factsheets per indicator. Onderstaande paragraaf beschrijft enkele overkoepelende definities. Effectiviteit, Veiligheid, Cliëntgerichtheid en Kwaliteit van zorg De Kernset GGZ/ VZ is ingedeeld in drie hoofdstukken: effectiviteit, veiligheid en cliëntgerichtheid. Deze drie onderdelen zijn een operationalisatie van kwaliteit van zorg zoals beschreven in de Kwaliteitswet zorginstellingen (1996). Daarin staat dat kwalitatief goede zorg doeltreffend, doelmatig, cliëntgericht en afgestemd moet zijn op de reële behoefte van de cliënt. Structuur-, proces- of uitkomstindicator In de Kernset GGZ/ VZ worden drie soorten indicatoren onderscheiden: structuur-, proces- en uitkomstindicatoren. Structuurindicatoren geven informatie over de organisatorische voorwaarden waarbinnen een aanbieder verantwoorde zorg kan leveren. Bijvoorbeeld de beschikbaarheid van een standaardprocedure voor somatische zorg. Procesindicatoren geven een indicatie over het verloop van (zorg)processen in een organisatie, die invloed hebben op de kwaliteit van zorg. Bijvoorbeeld de wacht- tijd voor het starten van de behandeling. Uitkomstindicatoren geven een indicatie over de uitkomst van de zorg. Bijvoorbeeld de mate waarin de cliënt vindt dat de behandeling geholpen heeft voor zijn klachten. Instelling of concern Een instelling of concern is een zorgaanbieder of een organisatorisch verband van individuele zorgaanbieders die een toelating heeft in het kader van de WTZi. Een uitzondering hierop vormen instellingen die wel in financieel-administratieve zin samenwerken, maar niet samen zorg verlenen. Organisatorische eenheid waarover gerapporteerd wordt Iedere organisatie kent zogenoemde resultaat verantwoordelijke eenheden (RVE). Deze eenheden zijn verantwoordelijk voor tal van organisatorische zaken als budgetbewaking, het opstellen van jaarplannen of gebruik van stuurinformatie. Sturing is binnen deze eenheden uniform georganiseerd. Voor indicatoren 1.8, 1.11, 2.1 en 2.4 is aanlevering op RVE niveau een vereiste. Behandeling of begeleiding Het gaat in deze indicatorgids om het meten van de zorgkwaliteit, of dat nu behandeling of begeleiding is. Cliënt of patiënt In de GGZ is er regelmatig discussie over het gebruik van het woord cliënt of patiënt. Over het algemeen spreken we bij een behandeling van patiënt en bij begeleiding of in de langdurende zorg van cliënt. Om niet te blijven steken in deze discussie, is gekozen voor de term cliënt (al valt er natuurlijk ook wat te zeggen voor de term patiënt ). Dus waar cliënt staat, kunt u ook patiënt lezen. GEGEVENS AANLEVEREN De aanlevering en berekening van de indicatoren kan op meerdere manieren verlopen. Enerzijds is het voor een deel als zorgaanbieder mogelijk om informatie uit BRaM van Stichting Benchmark GGZ te gebruiken en anderzijds is er de mogelijkheid om zelf de indicatoren te berekenen. Hieronder worden beide onder toegelicht. 8

10 Aanlevering met behulp van BRaM (SBG) Voor instellingen die bij SBG gegevens aanleveren komt een instructie beschikbaar hoe de reeds via SBG aangeleverde gegevens ook gebruikt kunnen worden voor de data aanlevering ten behoeve van het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording. Stichting Benchmark GGZ zal in de loop van 2013 informatie plaatsen over het proces. Aanlevering overig Zorgaanbieders leveren hun indicatorgegevens (de tellers en noemers) aan door een digitale vragenlijst in te vullen. In de loop van 2013 wordt bekend gemaakt waar deze vragenlijst ingevuld kan worden. Tijdens het aanleveren van de data worden de ingevoerde data door middel van waarschuwings pop-ups gecontroleerd op onwaarschijnlijke waarden. Het is de verantwoordelijkheid van de zorgaanbieder om data eventueel aan te passen. Ook worden er per (uitkomst)indicator, m.u.v. indicatoren die gebaseerd zijn op de CQI mogelijk, verificatievragen gesteld. Dit zijn vragen over de wijze van registratie. Antwoorden hierop geven inzicht in de wijze waarop gegevens in de instelling worden bijgehouden en geregistreerd. Bij de aanlevering en de berekening van de indicatoren zal er deels gebruik worden gemaakt van t- scores. Meer informatie over de berekening hiervan vindt u op: Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording (JMV) Na aanlevering wordt de zorgaanbieder gevraagd de data te autoriseren voor openbaarheid. Vervolgens worden de data doorgegeven aan het CIBG ten behoeve van het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording (JMV). De set vormt in het JMV een van de sectorspecifieke bijlagen. 9

11 4. Uitgangspunten van de Kernset GGZ/VZ De indicatoren zijn in eerste instantie ontwikkeld om te zorgen dat zorgaanbieders extern verantwoording kunnen afleggen over kwaliteit van zorg. Die verantwoording wordt betrouwbaarder en effectiever, als zij dezelfde informatie kunnen gebruiken voor hun interne kwaliteitsverbetering. Indicatoren worden gespecificeerd naar zorgdomein en diagnose. De prestatie-indicatoren dienen verschillende doelen en hebben verschillende gebruikers. De bruikbaarheid van de informatie uit de prestatie-indicatoren voor de externe gebruikers (cliënten, IGZ, zorgverzekeraars en overheid) is leidend. De stuurgroep GGZ/ VZ heeft gekozen om de indicatoren te presenteren naar zorgdomein, meetdomein en diagnose. Op deze wijze worden herkenbare en vergelijkbare cliëntgroepen gecreëerd. De volgende zorgdomeinen worden onderscheiden: Volwassenen kort Volwassenen lang Kinderen en jeugd Verslaving cure Verslaving care Ouderen Gerontopsychiatrie. Ouderen Psychogeriatrie Forensisch Dyslexie De volgende meetdomeinen worden onderscheiden: Ernst problematiek Functioneren Kwaliteit van leven Anders De volgende diagnosegroepen worden onderscheiden: Stoornissen in de kindertijd Schizofrenie en andere psychotische stoornissen Stemmingsstoornissen Angststoornissen Persoonlijkheidsstoornissen Delirium, dementie, amnestische en andere cognitieve stoornissen Aan een middel gebonden stoornissen Overige, te specificeren De Stuurgroep GGZ/ VZ verwacht dat in de toekomst, bij het beschikbaar komen van meer landelijke betrouwbare en vergelijkbare data, de zorgdomeinen (en diagnoses) verder te kunnen verfijnen door middel van data-analyse en patronen in deze gegevens. Hierdoor worden meer herkenbare en vergelijkbare groepen gecreëerd. Een indicator is geen minimumnorm Een indicator is een meetbaar aspect van de kwaliteit van zorg. Het geeft een indicatie van de kwaliteit van zorg. Maar daarmee zegt het nog niet wat goede zorg is; daarvoor zijn norm- of vergelijkingsgegevens nodig. Deze laatste zijn er (nog) niet. 10

12 Waar mogelijk uitkomstindicatoren hanteren. De prestatie-indicatoren meten zoveel mogelijk op uitkomstniveau: het gaat om het resultaat, niet om de manier waarop een resultaat tot stand komt. Een uitkomst is bijvoorbeeld het percentage cliënten dat aangeeft geholpen te zijn door de interventie. Zijn er echter nog geen uitkomstindicatoren beschikbaar, dan worden structuur- of procesindicatoren gebruikt. Dit wordt alleen gedaan in situaties waarin een structuur- of procesindicator daadwerkelijk iets kan zeggen over de kwaliteit van de zorg. Indicatoren zijn uniform te meten Voor extern gebruik is het van belang dat de resultaten onderling vergelijkbaar zijn. Daarom moeten resultaten uniform gemeten worden. Hoewel het nog niet overal haalbaar is gebleken, wordt gestreefd naar consensus over het meetinstrument /de schaal per indicator. Door data-aanlevering via een Trusted Third Party(TTP), als SBG, wordt dit doel al grotendeels bereikt. Tabel 1 Overzicht van zorgdomeinen en meetdomeinen met voorbeelden van meetinstrumenten 2. Meetdomein Ernst problematiek Functioneren Kwaliteit van leven Anders Zorgdomein: Volwassenen kort Primair (SCL90, OQ, Secundair Secundair (SF36, etc.) etc.) (instrument nog niet bepaald) Volwassenen lang Secundair (PANNS, Primair (HoNOS) Primair (MANSA) etc.) Kinderen en jeugd CBCL/SDQ HoNOSCA Kidscreen27 Verslaving cure MATE-10 MATE-7 MANSA Gebruik Verslaving care MATE-10 MATE-7 MANSA Gebruik Ouderen Gerontopsychiatrie. GDS15, HADS-A HoNOS65+ Ouderen Psychogeriatrie EDIZ, SSCQ Forensisch Risicotaxatie Dyslexie n.v.t Lees- en schrijfvaardigheid *Voor de meest actuele versie van de meetinstrumenten dient u de website van SBG ( te raadplegen Opbouw indicatoren Met de Kernset GGZ/VZ prestatie-indicatoren verantwoordt u de kwaliteit en resultaten van de zorg die u levert. Deze kwaliteitsgegevens worden gepubliceerd in het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording. Vragenlijst De prestatie-indicatoren worden vertaald naar een digitale vragenlijst. U ziet daarbij soms nadere specificaties van zorgdomein en /of diagnose. Bij iedere indicator kunt u eventueel uw antwoord toelichten. Indicatoren Iedere indicator is op dezelfde manier opgebouwd. De werkinstructie voor het aanleveren van gegevens bestaat bij elke indicator telkens uit negen onderdelen: Indicator nr. Titel van de indicator Onderbouwing Beschrijving Teller Hier wordt beschreven wat de relatie is tussen de indicator en de kwaliteit van zorg op basis van (wetenschappelijke) literatuur en onderzoek. Hier staat de definitie van de indicator uitgeschreven. Sommige indicatoren zijn opgesplitst in subindicatoren. Deze sub-indicatoren staan ieder apart beschreven. De teller is het getal boven de streep van een breuk. Daarnaast is de teller een deelverzameling van de noemer. 2 Voor een volledig actueel overzicht van meetinstrumenten verwijzen we naar het MDS van SBG ( 11

13 Noemer Zorgdomein Exclusiecriteria Definities Meetinstrument/ informatiebron Nauwkeurige beschrijving van de cliëntenpopulatie. Indien sprake is van een structuurindicator, dan is de noemer niet van toepassing. Om een reëel beeld te geven van het behandeleffect of de uitkomsten van behandeling bij een zorgaanbieder is het noodzakelijk de cliëntenpopulatie GGZ/VZ onder te verdelen in relatief homogene groepen van behandelingen met vergelijkbare doelstellingen. Deze groepen worden zorgdomeinen genoemd: Volwassenen kort (cure), Kinderen en Jeugd, Verslavingszorg, Volwassenen lang (care: EPA en RIBW), Psychogeriatrie & Gerontopsychiatrie4. Binnen deze zorgdomeinen dient nog steeds de diagnose aangegeven te worden. Hier staat aangegeven voor welk type zorg en/of welke cliënten wel of geen gegevens hoeven te worden aangeleverd. Dit is een verfijning van het zorgdomein. In de definities worden de voor de indicator gebruikte begrippen nader omschreven, zodat eenduidige interpretatie mogelijk is. Hier wordt beschreven waar de benodigde informatie voor de indicator moet worden verzameld. De vragenlijst stap voor stap Aanvullende vragen: Voor enkele indicatoren zijn hier op verzoek van IGZ enkele structuurvragen opgenomen. Bepalen van de noemer: Hier staat stapsgewijs omschreven hoe de cliëntenpopulatie (welke zorgdomeinen) voor de indicator moet worden geselecteerd. Indien relevant wordt ook beschreven welke cliënten moeten worden verwijderd uit de geselecteerde populatie (exclusiecriteria). Bepalen van de teller: De groep cliënten uit de teller is een deelpopulatie van de noemer. Bepalen indicatorwaarde: Hier staat beschreven hoe de indicatorwaarde bepaald moet worden. Aansluiten bij DBC en ZZP systematiek. In deze Kernset is gekozen om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de DBC en /of ZZP-systematiek. Dit betekent dat de meeste indicatoren (1.2b,d, 1.3b, 1.4b en 1.7) worden uitgedrukt in: het aantal DBC s /ZZP s waarbij de meting op systematisch wijze heeft plaatsgevonden, en de gemeten verbetering per DBC/ZZP. Uiteraard is het niet de bedoeling dat een cliënt, met meerdere DBC s binnen een instelling, meerdere malen hetzelfde meetinstrument invult. Mocht dit het geval zijn dan wordt de uitkomst van de vragenlijst toegerekend aan de verschillende DBC s. Op termijn kan het een keuze zijn om aan te sluiten bij een cliënt en zijn/ haar behandeltraject in plaats van DBC/ ZZP. Hierdoor ontstaat een zuiverder beeld. Deze definities worden nu echter nog niet eenduidig gebruikt tussen instellingen. 12

14 5. Thema Effectiviteit van zorg 13

15 Indicator 1.2a Cliëntperspectief/oordeel van de cliënt over verandering van ernst van de problematiek Onderbouwing Uit literatuur blijkt dat de verandering van de ernst van de problematiek een centrale maat is voor het meten van het effect van de behandeling. De meetresultaten van herhaalde statusmeting kunnen gebruikt worden voor indicatiestelling, voor de evaluatie van de behandeling en bij de afstemming van informatie over cliënten in een teamvergadering of met de zorgverzekeraar. Zowel de hulpverlener als de cliënt hebben een oordeel over de verandering van de ernst van de problematiek. Bij voorkeur komen deze beide oordelen overeen. Voor het in kaart brengen van het cliëntenperspectief van deze indicator wordt de CQ-index of de verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o. gebruikt of indien geen CQ-index beschikbaar de Thermometer Cliëntwaardering. Beschrijving Teller Cliëntperspectief: het percentage cliënten waarbij de behandeling naar het oordeel van de cliënt heeft geleid tot verbetering en/of stabilisatie van de klachten. CQ-index of verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o.: Het aantal cliënten dat de noodzakelijke vragen positief heeft beantwoord (de noodzakelijke vragen Thermometer Cliëntwaardering: Het aantal cliënten dat vraag 13 Heeft u door de behandeling meer greep op uw problemen of klachten (gekregen)? én 14 Bent u door de behandeling voldoende vooruit gegaan? met ja heeft beantwoord. Indien de combinatie van positieve antwoorden niet te berekenen is (geldt voor zorgaanbieders die de GGZ Thermometer hebben uitbesteed en die tabellen met antwoorden per vraag krijgen gerapporteerd), dient u uit te gaan van de vraag met het kleinste aantal positieve antwoorden. Noemer CQ-index of verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o.: Het aantal cliënten dat alle noodzakelijke vragen heeft beantwoord (de noodzakelijke vragen Thermometer Cliëntwaardering: Het aantal cliënten dat vragen 13 én 14 heeft beantwoord. In het geval van een missende waarde telt de cliënt niet mee. Zorgdomein De indicator is relevant voor alle zorgdomeinen. Exclusiecriteria Cliënten waarbij geen sprake is geweest van behandeling (alleen DBC indirecte tijd; diagnostiek en/of crisis). Cliënten uit de doelgroep psycho-geriatrie (voor dit zorgdomein zijn nog geen meetinstrumenten beschikbaar). Cliënten in langdurige zorg, Beschermd wonen, begeleid zelfstandig wonen en dagactiviteiten (ZZP s). Definities Geen definities geformuleerd. Meetinstrument/ informatiebron Verkorte CQI Kortdurende ambulante GGZ en vz i.o. CQI s Cliëntervaringsinstrument ontwikkeld door Stichting Miletus De vragenlijst stap voor stap CQ-index en Cliëntervaringsinstrument ontwikkeld door Stichting Miletus De noodzakelijke vragen kunnen per CQI verschillen. Gegevens die worden verzameld met de CQI hoeft u niet in te vullen. Thermometer Cliëntwaardering: Selecteer alle cliënten die de Thermometer Cliëntwaardering hebben ingevuld. Tel het aantal cliënten op dat op beide vragen een positief antwoord ( ja ) heeft gegeven. Neem een cliënt dus niet mee als deze één van de vragen met nee heeft beantwoord, of een vraag heeft overgeslagen. Zet dit aantal in teller 1. Tel het aantal cliënten op dat op beide vragen een antwoord heeft gegeven (zowel ja als nee ). In het geval van een missende waarde telt de cliënt niet mee. Zet dit aantal in noemer 1. 14

16 1.2.b Het op systematische wijze meten van de verandering van de ernst van de problematiek bij cliënten Onderbouwing Uit literatuur blijkt dat de verandering van de ernst van de problematiek een centrale maat is voor het meten van het effect van de behandeling. De meetresultaten van herhaalde statusmeting kunnen gebruikt worden voor indicatiestelling, voor de evaluatie van de behandeling en bij de afstemming van informatie over cliënten in een teamvergadering of met de zorgverzekeraar. Zowel de hulpverlener als de cliënt hebben een oordeel over de verandering van de ernst van de problematiek. Bij voorkeur komen deze beide oordelen overeen. Voor het in kaart brengen van deze indicator vanuit het cliënt- en hulpverlenersperspectief is een veelheid aan meetinstrumenten beschikbaar. De Stuurgroep Zichtbare Zorg GGZ heeft besloten bij deze indicator aan te sluiten bij de afspraken die in de ggz gemaakt zijn en zijn vastgelegd in de Minimale Dataset (MDS) van Stichting Benchmark GGZ. Beschrijving 1.2b: Het percentage cliënten waarbij de ernst van de problematiek op systematische wijze is gemeten. 1.2d: De mate van verandering in de ernst van de problematiek bij systematisch gemeten cliënten. Teller 1.2.b Het aantal cliënten uit de noemer (1.2b) waarbij de ernst van de problematiek op systematische wijze is gemeten. Noemer 1.2.b Het aantal cliënten met een afgesloten DBC tussen 1/1/2013 en 31/12/2013. Indicatorwaarde 1.2.d Aantal waarnemingen 1.2.d Zorgdomein De gemiddelde delta t-score van alle evalueerbare DBC s die in de periode 1/1/2013 tot en met 31/12/2013 zijn afgesloten. Het aantal waarnemingen (evalueerbare DBC s) waarop het gemiddelde (delta t) is vastgesteld. De indicator is relevant voor alle zorgdomeinen. Exclusiecriteria Cliënten waarbij geen sprake is geweest van behandeling (alleen DBC indirecte tijd; diagnostiek e/o crisis). Cliënten uit de doelgroep psycho-geriatrie (voor dit zorgdomein zijn nog geen meetinstrumenten beschikbaar). Cliënten in langdurige zorg (ZZP s). Definities Systematische wijze: Voor- en nameting van de ernst van de problematiek met hetzelfde meetinstrument. Voormeting: Meting rond de startdatum van een DBC (het verschil tussen eerste behandelsessie en datum ROM-meting mag maximaal drie maanden bedragen). Zie ook definitie voormeting SBG. Nameting: Meting rond de einddatum van een DBC (Het verschil tussen laatste behandelsessie en datum ROM-meting mag maximaal drie maanden bedragen). Zie ook definitie nameting SBG ( Delta-t score: De delta t-score is de verschilscore van de voor- en de nameting, na omzetting van de ruwe score op het meetinstrument in een genormaliseerde gestandaardiseerde T-score. Op de website van is meer te vinden over de berekening van de delta t-score per instrument. Voor de omzetting van ruwe scores naar genormaliseerde T-scores geeft SBG de formules weer. Meetinstrument/ informatiebron Aansluiten bij project ROM GGZ / SBG instrumentarium, zie website SBG ( voor meer informatie Andere meetinstrumenten worden niet meegenomen in deze indicator. 15

17 De vragenlijst stap voor stap 1.2b Bepalen van de noemer: Aantal cliënten (met een afgesloten DBC tussen 1/1/2013 en 31/12/2013, of waarvan de ZZP liep tussen 1/1/2013 en 31/12/2013). Pas de exclusiecriteria toe. Tel het aantal overgebleven cliënten op en zet dit aantal cliënten in de noemer. Bepalen van de teller: Ga uit van de populatie van de noemer. Aantal cliënten waarbij op systematische wijze (zie definitie) de ernst van de problematiek is gemeten. Tel het aantal overgebleven cliënten op en zet dit aantal cliënten in de teller. Bepalen van de indicatorwaarde: Deel de teller door de noemer en vermenigvuldig de uitkomst met 100%. Algemeen Indien aanlevering van data via SBG dan de resultaten per zorgdomein, zoals BRaM ze rapporteert over de periode 1/1/2013 tot en met 31/12/2013 gebruiken. Indien aanlevering niet via SBG dan volgens het hiervoor beschreven aanwijzingen. Aanlevering van de indicator 1.2.d zal per zorgdomein plaats vinden. Daarbij moet u tevens invullen welk meetinstrument er is gebruikt en of deze indicator (meetdomein) uw primaire meetdomein is voor dit zorgdomein. Voor meer uitleg over de zorgdomeinen en meetdomeinen verwijzen we u naar de website van SBG ( 1.2d Bepalen van het aantal waarnemingen: Aantal cliënten (met een afgesloten DBC tussen 1/1/2013 en 31/12/2013) waarbij een voor- en nameting met hetzelfde meetinstrument heeft plaatsgevonden. Pas de exclusiecriteria toe. Tel het aantal overgebleven cliënten op en zet dit aantal cliënten in de noemer. Bepalen van de indicatorwaarde Bepalen indicatorwaarde Selecteer alle DBC s met zowel een voor- als een nameting met hetzelfde instrument. Zet ruwe scores op het meetinstrument om naar een genormaliseerde T-score. Bereken het verschil voormeting min nameting. De verschilscore is de delta-t score.. *De T-score formule is per meetinstrument beschikbaar gesteld door SBG. Zie hiervoor 16

18 Indicator 1.3 Verandering in het dagelijks functioneren van cliënten Onderbouwing De Stuurgroep Zichtbare Zorg GGZ heeft besloten bij deze indicator aan te sluiten bij de afspraken die in de ggz gemaakt zijn en zijn vastgelegd in de Minimale Dataset (MDS) van Stichting Benchmark GGZ. Voor de ZZP s wordt verwezen naar de landelijke afspraken over ROMinstrumenten. Beschrijving 1.3a Het percentage cliënten waarbij het dagelijks functioneren op systematische wijze is gemeten. 1.3b De mate van verandering in het dagelijks functioneren bij systematisch gemeten cliënten. Teller 1.3.a Noemer 1.3.a Indicatorwaarde 1.3.b Aantal waarnemingen 1.3.b Zorgdomein Het aantal cliënten uit noemer waarbij het dagelijks functioneren op systematische wijze is gemeten. Het aantal cliënten met een afgesloten DBC tussen 1/1/2013 en 31/12/2013, of waarvan de ZZP liep tussen 1/1/2013 en 31/12/2013. De gemiddelde delta t-score van alle ZZP s of evalueerbare DBC s die in de periode 1/1/2013 tot en met 31/12/2013 zijn afgesloten. Het aantal waarnemingen ( ZZP s of evalueerbare DBC s) waarop het gemiddelde (delta t) is vastgesteld. De indicator is relevant voor alle zorgdomeinen. Exclusiecriteria Cliënten waarbij geen sprake is geweest van behandeling (alleen DBC indirecte tijd; diagnostiek en/of crisis). Cliënten uit de doelgroep psychogeriatrie. Definities Systematische wijze: Voor cliënten met ZVW zorg (DBC s): Voor- en nameting van mate van dagelijks functioneren met hetzelfde meetinstrument. Voor cliënten met AWBZ zorg (ZZP s): Jaarlijkse meting van mate van dagelijks functioneren met hetzelfde meetinstrument. Voormeting: Meting rond de startdatum van een DBC (het verschil tussen eerste behandelsessie en datum ROMmeting mag maximaal drie maanden bedragen). Zie ook definitie voormeting SBG. Nameting: Meting rond de einddatum van een DBC (het verschil tussen laatste behandelsessie en datum ROMmeting mag maximaal drie maanden bedragen). Zie ook definitie nameting SBG( Delta-t score: De delta t-score is de verschilscore van de voor- en de nameting, na omzetting van de ruwe score op het meetinstrument in een genormaliseerde gestandaardiseerde T-score. Op de website van is meer te vinden over de berekening van de delta t-score per instrument. Voor de omzetting van ruwe scores naar genormaliseerde T-scores geeft SBG de formules weer. Meetinstrument/ informatiebron Aansluiten bij project ROM GGZ / SBG instrumentarium, zie website SBG ( voor meer informatie Voor ZZP s wordt verwezen naar de branchebrede standaarden inzake instrumenten a.g.v. ROM GGZ. 17

19 De vragenlijst stap voor stap Algemeen Indien aanlevering van data via SBG dan de resultaten per zorgdomein, zoals BRaM ze rapporteert over de periode 1/1/2013 tot en met 31/12/2013 gebruiken. Indien aanlevering niet via SBG dan volgens het hiervoor beschreven aanwijzingen. Aanlevering van de indicator 1.3 zal per zorgdomein plaats vinden. Daarbij moet u tevens invullen welk meetinstrument er is gebruikt en of deze indicator (meetdomein) uw primaire meetdomein is voor dit zorgdomein. Voor meer uitleg over de zorgdomeinen en meetdomeinen verwijzen we u naar de website van SBG ( 1.3.b Bepalen van het aantal waarnemingen: Aantal cliënten (met een afgesloten DBC tussen 1/1/2013 en 31/12/2013 of waarvan de ZZP liep tussen 1/1/2013 en 31/12/2013) waarbij een voor- en nameting met hetzelfde meetinstrument heeft plaatsgevonden. Pas de exclusiecriteria toe. Tel het aantal overgebleven cliënten op en zet dit aantal cliënten in de noemer. Bepalen van de indicatorwaarde Bepalen indicatorwaarde Selecteer alle DBC s of ZZP s met zowel een voor- als een nameting met hetzelfde instrument. Zet ruwe scores op het meetinstrument om naar een genormaliseerde T-score. Bereken het verschil voormeting min nameting. De verschilscore is de delta-t score. *De T-score formule is per meetinstrument beschikbaar gesteld door SBG. Zie hiervoor 18

20 Indicator 1.4 Verandering in de ervaren kwaliteit van leven van cliënten Onderbouwing Sinds 1980 wordt kwaliteit van leven steeds vaker gebruikt als maat om het resultaat van psychiatrische behandeling in kaart te brengen. Studies tonen een robuuste relatie aan tussen hoge aantallen onvervulde behoeftes en een lage subjectieve kwaliteit van leven. Ervaren kwaliteit van leven geeft iemands persoonlijke beoordeling weer van de objectieve levensomstandigheden. Vaak wordt dit gemeten door meetinstrumenten (rating scales) voor tevredenheid van verschillende levensdomeinen of het leven op zich. Deze levensdomeinen omvatten werk, woonaccommodatie, familie, sociale relaties, vrije tijd, veiligheid, financiën en lichamelijke en geestelijke gezondheid. Hoe iemand zijn kwaliteit van leven ervaart wordt beïnvloed door drie belangrijke processen: vergelijking met originele verwachtingen en wensen, vergelijking met de levenssituatie en wat anderen bereikt hebben en aanpassing over tijd. Voor het in kaart brengen van deze indicator is een veelheid aan meetinstrumenten beschikbaar. De Stuurgroep Zichtbare Zorg GGZ heeft besloten bij deze indicator aan te sluiten bij de afspraken die in de ggz gemaakt zijn en zijn vastgelegd in de Minimale Dataset (MDS) van Stichting Benchmark GGZ. Op basis van dit advies, heeft de stuurgroep per domein geschikte meetinstrumenten voor kwaliteit van leven gekozen. Beschrijving 1.4a Het percentage cliënten waarbij het dagelijks functioneren op systematische wijze is gemeten. 1.4c De mate van ervaren kwaliteit van leven bij systematisch gemeten cliënten. Teller 1.4.a Noemer 1.4.a Indicatorwaarde 1.4.c. Aantal waarnemingen 1.4.c. Zorgdomein Het aantal cliënten uit de noemer waarbij de ervaren kwaliteit van leven op systematische wijze is gemeten. Het aantal cliënten met een afgesloten DBC tussen 1/1/2013 en 31/12/2013, of waarvan de ZZP liep tussen 1/1/2013 en 31/12/2013. De gemiddelde delta t-score van alle ZZP s of evalueerbare DBC s die in de periode 1/1/2013 tot en met 31/12/2013 zijn afgesloten. Het aantal waarnemingen (ZZP s of evalueerbare DBC s) waarop het gemiddelde (delta t) is vastgesteld. De indicator is relevant voor alle zorgdomeinen. Exclusiecriteria Cliënten waarbij geen sprake is geweest van behandeling (alleen DBC indirecte tijd; diagnostiek en/of crisis). Cliënten uit de doelgroep psychogeriatrie. Definities Systematische wijze: Voor cliënten met ZVW zorg (DBC s): Voor- en nameting van mate van ervaren kwaliteit van leven met hetzelfde meetinstrument. Voor cliënten met AWBZ zorg (ZZP s): Jaarlijkse meting van mate van ervaren kwaliteit van leven met hetzelfde meetinstrument. Voormeting: Meting rond de startdatum van een DBC (het verschil tussen eerste behandelsessie en datum ROMmeting mag maximaal drie maanden bedragen). Zie ook definitie voormeting SBG. Nameting: Meting rond de einddatum van een DBC (het verschil tussen laatste behandelsessie en datum ROMmeting mag maximaal drie maanden bedragen). Zie ook definitie nameting SBG( Delta-t score: De delta t-score is de verschilscore van de voor- en de nameting, na omzetting van de ruwe score op het meetinstrument in een genormaliseerde gestandaardiseerde T-score. Op de website van is meer te vinden over de berekening van de delta t-score per instrument. Voor de omzetting van ruwe scores naar genormaliseerde T-scores geeft SBG de formules weer. Meetinstrument/ informatiebron Aansluiten bij project ROM GGZ / SBG instrumentarium, zie website SBG ( voor meer informatie Andere meetinstrumenten worden niet meegenomen in deze indicator. 19

21 De vragenlijst stap voor stap 1.4.a Bepalen van de noemer: Aantal cliënten (met een afgesloten DBC tussen 1/1/2013 en 31/12/2013, of waarvan de ZZP liep tussen 1/1/2013 en 31/12/2013). Pas de exclusiecriteria toe. Tel het aantal overgebleven cliënten op en zet dit aantal cliënten in de noemer. Bepalen van de teller: Ga uit van de populatie van de noemer. Aantal cliënten waarbij op systematische wijze (zie definitie) de ervaren kwaliteit van leven is gemeten. Tel het aantal overgebleven cliënten op en zet dit aantal cliënten in de teller. Bepalen van de indicatorwaarde: Deel de teller door de noemer en vermenigvuldig de uitkomst met 100%. Algemeen Indien aanlevering van data via SBG dan de resultaten per zorgdomein, zoals BRaM ze rapporteert over de periode 1/1/2013 tot en met 31/12/2013 gebruiken. Indien aanlevering niet via SBG dan volgens het hiervoor beschreven aanwijzingen. Aanlevering van de indicator 1.4.c zal per zorgdomein plaats vinden. Daarbij moet u tevens invullen welk meetinstrument er is gebruikt en of deze indicator (meetdomein) uw primaire meetdomein is voor dit zorgdomein. Voor meer uitleg over de zorgdomeinen en meetdomeinen verwijzen we u naar de website van SBG ( 1.4.c Bepalen van het aantal waarnemingen: Aantal cliënten (met een afgesloten DBC tussen 1/1/2013 en 31/12/2013 of waarvan de ZZP liep tussen 1/1/2013 en 31/12/2013) waarbij een voor- en nameting met hetzelfde meetinstrument heeft plaatsgevonden. Pas de exclusiecriteria toe. Tel het aantal overgebleven cliënten op en zet dit aantal cliënten in de noemer. Bepalen van de indicatorwaarde Bepalen indicatorwaarde Selecteer alle ZZP s of DBC s met zowel een voor- als een nameting met hetzelfde instrument. Zet ruwe scores op het meetinstrument om naar een genormaliseerde T-score. Bereken het verschil voormeting min nameting. De verschilscore is de delta-t score.. *De T-score formule is per meetinstrument beschikbaar gesteld door SBG. Zie hiervoor 20

22 Indicator 1.7 Drop out Onderbouwing Beschrijving Teller Noemer Zorgdomein Het terugvalrisico bij een afgebroken behandeling is ruim twee keer zo groot als bij een voortgezette behandeling. Dit staat ook bekend onder de term drop-out: een door de cliënt, tegen advies van de behandelaar, vroegtijdige eenzijdige beëindiging van behandeling of begeleiding. Het percentage drop-out is als indicator in de praktijk geschikt gebleken voor interne kwaliteitsbewaking en verbetering. Ook wordt deze maat in clinical trials gebruikt om het effect van behandelingen te meten. Uit onderzoek is gebleken dat het percentage drop-outs samenhangt met het al dan niet hebben van een persoonlijkheidsstoornis. Op termijn kan het zo zijn dat de type stoornis (bijv. persoonlijkheidsstoornis) als een maat voor zorgzwaartecorrectie wordt gebruikt. Het percentage behandeltrajecten (uitgedrukt in DBC of ZZP) dat eenzijdig door cliënt (tegen het advies van de behandelaar) werd beëindigd. Het aantal behandeltrajecten (uitgedrukt in DBC of ZZP) uit de noemer dat eenzijdig door de cliënt werd beëindigd. Het aantal afgesloten DBC s tussen 1/1/2013 en 31/12/2013, of ZZP s die liepen tussen 1/1/2013 en 31/12/2013. De indicator is relevant voor alle zorgdomeinen. Exclusiecriteria Cliënten waarbij geen sprake is geweest van behandeling (alleen DBC indirecte tijd; diagnostiek en/of crisis). Cliënten waarbij het behandeltraject en DBC is beëindigd met als reden overlijden van de cliënt. Definities Meetinstrument/ informatiebron Drop-out: eenzijdige beëindiging (tegen het advies van de behandelaar) van de behandeling/ begeleiding door de cliënt. Overlijden valt hier niet onder. Geen meetinstrument of informatiebron voorgeschreven. De stap voor stap beschrijving dient te worden gevolgd, zodat cliënten op eenduidige wijze worden geteld. De vragenlijst stap voor stap Bepalen van de noemer Selecteer alle DBC s (behandeltrajecten:behandeling-/begeleidingstraject) die zijn afgesloten tussen 01/01/2013 en 31/12/2013, of waarbij de ZZP liep tussen 01/01/2013 en 31/12/2013. Pas de exclusiecriteria toe. Tel het aantal trajecten (DBC s en ZZP s) op en zet dit aantal in de noemer. Bepalen van de teller Ga uit van de populatie bij de noemer. Selecteer het aantal behandeltrajecten waarbij het DBC-DBC of ZZP traject is afgesloten met als reden: reden voor afsluiting bij cliënt, niet bij behandelaar. Tel nu het aantal behandeltrajecten en zet dit aantal in de teller. Bepalen van de indicatorwaarde Deel de teller door de noemer en vermenigvuldig deze uitkomst met 100%. 21

23 Indicator 1.8 Somatische screening Onderbouwing Bij veel psychiatrische stoornissen komen al dan niet opgemerkt (co-morbide) somatische afwijkingen of stoornissen voor. Het is van belang dat co-morbiditeit tijdig gesignaleerd wordt. Daarom is het noodzakelijk dat bij elke cliënt aandacht aan de somatiek wordt besteed. Uit de nota Kwaliteitsnormen in de somatische zorg in de GGZ (2004) blijkt dat er in de ggz duidelijke tekortkomingen op het gebied van de somatische zorg zijn. Naar aanleiding van deze nota moeten zorgaanbieders in hun jaarverslag vermelden of en zo ja hoe de zorgaanbieder de in de nota geformuleerde kwaliteitsnormen toetst. In de praktijk blijkt dit nog niet door alle zorgaanbieders te gebeuren. Daarnaast blijkt dat er veel verschillen zijn in hoe de somatische screening wordt uitgevoerd, wie er verantwoordelijk voor is en hoe het proces vormgegeven is. In de afgelopen vijf jaar heeft somatische co-morbiditeit meer aandacht gekregen in de ggz. Daarom is het van belang dat de instelling zelf per psychiatrisch ziektebeeld met bijbehorend zorgprogramma aangeeft: 1. op welke wijze de aandacht voor de somatiek is geregeld, 2. op welke wijze per ziektebeeld zorg wordt gedragen voor de uitvoering van de vigerende professionele richtlijnen. Aan de hand van deze richtlijnen past de ggz-instelling bij iedere klinisch op te nemen cliënt een adequate standaardprocedure toe. Daaruit vloeit voort welke somatische zorg voor de cliënt noodzakelijk is. Zorgaanbieders moeten voor iedere ingeschreven cliënt persoonlijk bepalen welke somatische zorg hij of zij nodig heeft en op welke momenten. Het is belangrijk dat dit ook vastgelegd wordt in het dossier van de cliënt. De Werkgroep Somatische Complicaties bij Antipsychoticagebruik heeft een overzichtsartikel gepubliceerd met daarin adviezen voor zorgvuldige monitoring en preventie van de somatiek bij cliënten die antipsychotica gebruiken. Momenteel werkt de landelijke werkgroep, o.l.v. LEVV aan het opstellen van een richtlijn voor somatische screening in de GGZ. Beschrijving De aanwezigheid van een standaardprocedure voor het uitvoeren van een somatische screening bij cliënten die opgenomen zijn of opgenomen zijn geweest en LZA cliënten. Uitkomst is het percentage cliënten dat tijdens opname somatisch gescreend is. Teller Het aantal cliënten in de doelgroep bij wie tussen 01/01/2013 en 31/12/2013 een somatische screening is uitgevoerd. Noemer Het aantal cliënten in de doelgroep tussen 01/01/2013 en 31/12/2013. Zorgdomein De indicator is relevant voor alle zorgdomeinen. Exclusiecriteria Geen exclusiecriteria geformuleerd. Definities Doelgroep 1 Cliënten die opgenomen zijn of opgenomen zijn geweest. Doelgroep 2 Langdurig Zorgafhankelijken (LZA) Zorgaanbieders hanteren definities die onderling weliswaar in beperkte mate variëren, maar belangrijke elementen gemeenschappelijk hebben: 1. Stoornis. Cliënten met schizofrenie, bipolaire stoornis of een andere stoornis met psychotische kenmerken. Veelal ook cliënten met een ernstige persoonlijkheidsstoornis, en recidiverend depressieve cliënten. 2. Beperkingen. Het gaat om beperkingen in de zelfverzorging, het voeren van een huishouding en deelname aan het maatschappelijk leven, zoals sociale contacten en het verrichten van werk. 3. Duur van de zorg. Hier geldt een grens van minimaal één jaar contact met een GGZ-instelling, ongeacht de setting. Organisatorische eenheid waarover gerapporteerd wordt Iedere organisatie kent zogenoemde resultaat verantwoordelijke eenheden (RVE). Deze eenheden 22

24 Meetinstrument/ informatiebron zijn verantwoordelijk voor tal van organisatorische zaken als budgetbewaking, het opstellen van jaarplannen of gebruik van stuurinformatie. Sturing is binnen deze eenheden uniform georganiseerd. Cliëntregistratiesysteem De vragenlijst stap voor stap Indien een vraag ontkennend beantwoord wordt, worden de vervolgvragen niet beantwoord. 1. Heeft de RVE cliënten in de doelgroep (ja/nee)? 2. Is er een standaardprocedure voor somatische screening van cliënten binnen de doelgroep in de RVE (ja/nee)? 3. Zo ja, wordt in het cliëntregistratiesysteem vastgelegd of een somatische screening heeft plaatsgevonden en is op basis van dit systeem een overzicht samen te stellen bij welke cliënten een screening heeft plaatsgevonden? (ja/nee)? 4. Zo ja, worden deze overzichten door de organisatie structureel gebruikt als (stuur-)informatie voor managers of professionals (ja/nee)? 5. Zo ja, welk deel van de cliënten is somatisch gescreend? LET OP: De bovenstaande stap voor stap beschrijving geldt voor de volledige cliëntenpopulatie. De indicatorwaardes kunnen ook per zorgdomein en/of diagnosegroep worden opgevraagd. 23

25 Indicator 1.11 Tijdig contact na ontslag uit kliniek Onderbouwing De meeste cliënten die klinisch behandeld worden voor een psychiatrische aandoening hebben ambulante/deeltijd vervolgzorg nodig na ontslag uit de kliniek om verder herstel te bevorderen en om terugval te voorkomen. Ongeveer 25 procent van de suïcides vindt plaats in de periode na ontslag uit een psychiatrisch ziekenhuis. Het is van belang om aandacht te schenken aan de continuïteit van zorg voor de cliënt die met ontslag gaat uit de kliniek. Uit praktijkervaring blijkt dat het hebben van een eerste nazorgcontact binnen twee weken na ontslag een voorwaarde is voor goede nazorg. 3 Het gaat hier om tijdige ambulante/deeltijd contacten na ontslag uit de kliniek, waarbij de klinische opname en de ambulante vervolgcontacten door dezelfde zorgaanbieder geboden worden. Beschrijving Het percentage cliënten dat na ontslag uit de kliniek bij dezelfde zorgaanbieder binnen twee weken een ambulant of deeltijdcontact heeft. Dit geldt voor alle contacten na ontslag uit kliniek. Teller Het aantal cliënten in de doelgroep dat tussen 01/01/2013 en 31/12/2013 tijdig vervolgcontact heeft gehad. Noemer Het aantal cliënten in de doelgroep, ontslagen uit een kliniek tussen 01/01/2013 en 31/12/2013. Zorgdomein De indicator is relevant voor alle zorgdomeinen. Exclusiecriteria Geen exclusiecriteria geformuleerd. Definities Doelgroep 1 Cliënten die opgenomen zijn geweest. Doelgroep 2 Langdurig Zorgafhankelijken (LZA) Zorgaanbieders hanteren definities die onderling weliswaar in beperkte mate variëren, maar belangrijke elementen gemeenschappelijk hebben: 1. Stoornis. Cliënten met schizofrenie, bipolaire stoornis of een andere stoornis met psychotische kenmerken. Veelal ook cliënten met een ernstige persoonlijkheidsstoornis, en recidiverend depressieve cliënten. 2. Beperkingen. Het gaat om beperkingen in de zelfverzorging, het voeren van een huishouding en deelname aan het maatschappelijk leven, zoals sociale contacten en het verrichten van werk. 3. Duur van de zorg. Hier geldt een grens van minimaal één jaar contact met een GGZ-instelling, ongeacht de setting. Tijdig vervolgcontact. Contact met de zorgaanbieder binnen 2 weken na ontslag uit de kliniek. Contact kan zowel behandeling als begeleiding als terugkoppeling zijn bij dezelfde zorgaanbieder. Het gaat hier om persoonlijk face-to-face contact, dat eventueel ook buiten de locatie van de kliniek plaatsvindt. Organisatorische eenheid waarover gerapporteerd wordt Iedere organisatie kent zogenoemde resultaat verantwoordelijke eenheden (RVE). Deze eenheden zijn verantwoordelijk voor tal van organisatorische zaken als budgetbewaking, het opstellen van jaarplannen of gebruik van stuurinformatie. Sturing is binnen deze eenheden uniform georganiseerd. Meetinstrument/ informatiebron Cliëntregistratiesysteem 3 Als indicator ook opgenomen in OECD Health care indicator lijst: tijdig ambulant contacten na ontslag. 24