Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

Transcriptie

1 Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

2 R05/12, september 2005 ISSN ISBN Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

3 Voorwoord Het toezicht van de inspectie op de uitvoeringsorganisaties is proportioneel. De intensiteit van het toezicht hangt af van de mate waarin een organisatie in staat blijkt zelf tijdig verbeteringen aan te brengen in de uitvoering. Het toezicht baseert zich daarbij in eerste instantie op de verantwoording die daarover door de bestuursorganen wordt geleverd. De inspectie heeft in mei 2005 de rapportage Handhaving 2004 ontvangen van de Sociale Verzekeringsbank. In deze rapportage verantwoordt de SVB zich over de handhavingsactiviteiten die zij in 2004 heeft uitgevoerd op het terrein handhaving. In dit rapport geeft de inspectie haar oordeel over het handhavingsbeleid en de kwaliteit van de verantwoordingsrapportage. Mr. L.H.J. Kokhuis Inspecteur-generaal 3 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

4 4 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

5 Inhoud 1 Inleiding 7 2 Handhavingsbeleid SVB Uitvoering handhavingsbeleid Preventie Controle Opsporing Afdoening 12 4 Oordeel inspectie 13 5 Reactie SVB en nawoord inspectie 15 Lijst van afkortingen 16 Bijlage: Brief Sociale Verzekeringsbank 17 Lijst van publicaties Inspectie Werk en Inkomen 21 5 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

7 1 Inleiding 1 Kabinetsnotitie fraudebestrijding van 9 april 1998 en de kabinetsnotitie bestrijding fraude en financieel-economische criminaliteit van 19 april De hoofddoelstelling die het kabinet op het terrein van handhaving nastreeft, luidt: Het bevorderen van spontane naleving van weten regelgeving door burgers en bedrijven en het ontmoedigen van overtreding ervan. 1 De Inspectie Werk en Inkomen beoordeelt het functioneren van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) op het aspect handhaving, waarbij voornamelijk de rapportage Handhaving SVB 2004 als basis dient. Daarbij worden activiteiten, resultaten en doelbereik in alle vier de schakels uit de handhavingsketen, te weten preventie, controle, opsporing en afdoening, separaat en in samenhang gewikt en gewogen. Tevens geeft de inspectie een oordeel over de kwaliteit van de rapportage Handhaving SVB Als onderdeel van de beoordeling toetst de inspectie of het beleid van de SVB aansluit op de doelstellingen van het kabinet en of de SVB de afspraken met de minister nakomt. Deze afspraken zijn via de meibrief opgenomen in het jaarplan van de SVB. Ook afspraken zoals vastgelegd in het opsporingsbeleidsplan en het handhavingsarrangement worden bij de beoordeling betrokken. Daarbij gaat IWI na of andere afspraken, zoals vastgelegd in het opsporingsbeleidsplan en het handhavingsarrangement, in het jaarplan zijn vertaald. Voor de beoordeling van het handhavingsbeleid SVB 2004 zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. Sluit het beleid van de SVB op het aspect handhaving aan bij de handhavingsdoelstellingen van het kabinet? 2. Zijn de met de minister voor 2004 overeengekomen onderwerpen vertaald in beleid? 3. Welke bijdrage levert de SVB in 2004 aan het realiseren van de handhavingsdoelstellingen? Voor de beoordeling van de uitvoering van het handhavingsbeleid SVB 2004 zijn door de inspectie de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 4. Voldoet de verantwoordingsinformatie zoals vastgelegd in de rapportage Handhaving SVB 2004 aan de gestelde eisen en biedt deze voldoende informatie voor de toezichthouder om te komen tot een oordeel over het functioneren van de SVB op alle vier de schakels van de handhavingsketen? 5. Zijn de met de minister voor 2004 overeengekomen afspraken nagekomen? 7 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

9 2 Handhavingsbeleid SVB 2004 Het beleid van de SVB, zoals opgenomen in haar jaarplan 2004, bestaat uit de volgende onderdelen: 1 Preventie De wetgever wijzen op de handhavingsaspecten van nieuwe of gewijzigde wetgeving; Voorlichting geven aan SVB-klanten en breder publiek (waaronder toekomstige klanten); Fraude alertheid bevorderen van medewerkers; 2 Detectie van specifieke handhavingsrisico s en individuele onrechtmatigheden: Risicoanalyse uitvoeren van de door de SVB uitgevoerde wetten en van het uitvoeringsproces; Controle en verificatie van gegevens en monitoring van de effectiviteit daarvan; Analyse van geconstateerde onrechtmatigheden. 3 Correctie en sanctionering van ontdekte onrechtmatigheden: Terug- en invordering van te veel betaalde uitkeringen; Oplegging en incasso van administratieve sancties door de SVB zelf, of Aangifte bij het Openbaar Ministerie, dat vervolging instelt op basis waarvan de strafrechter tot veroordeling kan komen. Met het opstellen van het jaarplan SVB 2004 is voor handhaving rekening gehouden met afspraken met de minister in de zogeheten meibrief. Tevens is rekening gehouden met afspraken die voortvloeien uit het opsporingsbeleidsplan SZW en het handhavingsarrangement. De SVB draagt met het door haar geformuleerde beleid bij aan de doelstelling van het kabinet, preventie boven repressie, (de overtuiging bestaat bij het kabinet dat het beter en goedkoper is om misbruik te voorkomen, dan achteraf (repressief) op te treden), door uitvoeringstoetsen te verrichten, een goede voorlichting te geven aan de uitkeringsgerechtigden, de fraudealertheid bij de medewerkers te bevorderen en de deelname aan het project Document Information System of Civil Status (DISC) De SVB draagt met het door haar geformuleerde beleid bij aan de doelstelling van het kabinet, de pakkans vergroten, (niet-naleving dient in een zo vroeg mogelijk stadium te worden ontdekt, zodat de schade zo beperkt mogelijk blijft), door controle-inspanningen te baseren op jaarlijks geactualiseerde risicoanalyses en uitgebreide gegevensuitwisselingen. De SVB draagt met het door haar geformuleerde beleid bij aan de doelstelling van het kabinet, niet-naleving mag niet lonen, door een adequaat terugvorderings- en boetebeleid. Onrechtmatig verkregen inkomsten dienen teruggevorderd te worden. Daarnaast dient een administratieve dan wel strafrechtelijke sanctie te worden opgelegd om herhaling te voorkomen en vanwege de afschrikwekkende werking die hiervan uitgaat. Oordeel De inspectie is van oordeel dat de SVB een deugdelijk handhavingsbeleid heeft. Het handhavingsbeleid van de SVB, zoals opgenomen in het jaarplan SVB 2004, sluit aan bij de hoofddoelstelling van het kabinet Het bevorderen van spontane naleving van weten regelgeving door burgers en bedrijven en het ontmoedigen van overtreding ervan. Daarnaast worden activiteiten die voortvloeien uit afspraken met de minister, het opsporingsbeleidsplan SZW en afspraken met het Openbaar Ministerie, zoals vastgelegd in het handhavingsarrangement, vertaald naar het beleidsplan. Tevens levert de SVB met haar handhavingsbeleid een duidelijke bijdrage aan de handhavingsdoelstellingen. 9 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

11 3 Uitvoering handhavingsbeleid Wil de toezichthouder een oordeel kunnen geven over de uitvoering, is het noodzakelijk dat de kwaliteit van de verantwoordingsinformatie toereikend is. De SVB heeft haar verantwoording over handhaving sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. De SVB geeft meer inzicht in de gemaakte analyses en meer inzicht in de kosten en opbrengsten van haar handhavingsactiviteiten. De verantwoording kan volgens de inspectie desondanks nog op onderdelen worden verbeterd. Hierna zal de inspectie per schakel van de handhavingsketen ingaan op de kwaliteit van de verantwoording en een oordeel geven over het functioneren van de SVB. 3.1 Preventie In de rapportage Handhaving SVB 2004 wordt een uitgebreid beeld geschetst van de verrichte inspanningen op het gebied van preventie. Zo rapporteert de SVB over de uitvoeringstoetsen en gaat zij in op de verbeteringen op het gebied van voorlichting, met name de voorlichting voor uitkeringsgerechtigden in het buitenland. Tevens worden de maatregelen om de fraudealertheid van de medewerkers te bevorderen, vermeld. Uit de verantwoording blijkt niet dat de SVB inzicht heeft in het effect van haar voorlichtingsinspanningen. Hierbij tekent de inspectie aan dat SZW periodiek een onderzoek uitvoert naar de Regelovertreding in de Sociale Zekerheidsregelingen 2004 (POROSZ III). Dit jaar zijn voor het eerst ook de volksverzekeringen bij het onderzoek betrokken. In dit onderzoek wordt onder andere gemeten het percentage klanten dat bekend is met de wettelijke verplichtingen. De gemeten waarden (nulmeting) zijn als kengetal opgenomen in het Jaarverslag SVB Voor 2005 zullen concrete streefwaarden worden opgenomen. Aan de hand van dit cijfer kan de SVB vaststellen of de preventiedoelstellingen ten aanzien van voorlichting zijn bereikt en/of andere activiteiten dienen te worden ontplooid. Bij de verantwoording over het aantal fraudesignalen verantwoordt de SVB zich alleen over die signalen die hebben geleid tot een vooronderzoek. Zij geeft geen inzicht in het totaal ontvangen signalen (bijlage VIII van de Regeling SUWI). Ook is niet duidelijk of alle relevante signalen ook daadwerkelijk in 2004 zijn onderzocht. Oordeel IWI is van oordeel dat de kwaliteit van de verantwoording van de SVB in deze schakel verbeterd is ten opzichte van vorig jaar waardoor de inspectie in staat is om te kunnen komen tot een oordeel over het functioneren van de SVB op deze schakel. De SVB komt de gemaakte afspraken met de minister na en levert daardoor een bijdrage aan de doelstellingen van het Kabinet. De inspectie oordeelt dan ook positief over het functioneren van de SVB in deze schakel. 3.2 Controle De SVB verantwoordt zich over de door haar uitgevoerde risicoanalyses, de gegevensuitwisseling en de uitgevoerde controles. Tevens wordt door middel van een tabel inzicht gegeven in de resultaten van deze controles en de daarmee gemoeid zijnde kosten. Uit de verantwoording blijkt niet wat de reden is voor het niet realiseren van de opzet en implementatie van de monitor Boeten en maatregelen, terug- en invorderingen. De implemen- 11 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

12 tatie is door de SVB doorgeschoven naar Ook geeft de SVB geen inzicht in de voortgang van het project met de Belastingdienst om het aantal meldingen van de Belastingdienst aan de SVB van personen die schuldig/nalatig zijn premie te betalen en daardoor minder AOW-rechten opbouwen, te maximaliseren. Oordeel IWI is van oordeel dat de kwaliteit van de verantwoording van de SVB in deze schakel verbeterd is ten opzichte van vorig jaar waardoor de inspectie in staat is om te komen tot een oordeel over het functioneren van de SVB op deze schakel. De SVB komt de gemaakte afspraken met de minister na en levert daardoor een bijdrage aan de doelstellingen van het Kabinet. De inspectie oordeelt dan ook positief over het functioneren van de SVB in deze schakel. 3.3 Opsporing Door de SVB is de bezetting van de afdeling Opsporing uitgebreid met speciale controleurs voor het verrichten van specifieke handhavingscontroles onder risicogroepen. Tevens neemt zij deel aan de Regionale Interventieteams. De SVB verantwoordt zich uitgebreid over de resultaten en de kosten van de onderzoeken van de afdeling opsporing. De SVB voldoet aan de afspraken met het OM voor het aantal aan te leveren processen verbaal. Oordeel IWI is van oordeel dat de kwaliteit van de verantwoording van de SVB in deze schakel evenals vorig jaar toereikend is, waardoor de inspectie in staat is om te komen tot een oordeel over het functioneren van de SVB op deze schakel. De SVB komt de gemaakte afspraken met de minister na en levert daardoor een bijdrage aan de doelstellingen van het Kabinet. De inspectie oordeelt dan ook positief over het functioneren van de SVB in deze schakel. 3.4 Afdoening De SVB geeft inzicht in het totaal aantal terugvorderingen en het daarmee gemoeid zijnde bedrag. De SVB geeft echter niet aan in hoeverre deze terugvorderingen in 2004 hebben geleid tot daadwerkelijke invordering. Tevens geeft de SVB geen inzicht in de mate waarin de terugvorderingen betrekking hebben op terugvorderingen in verband met geconstateerde fraude. Ook voor aantallen opgelegde boeten en maatregelen geeft de SVB geen inzicht in de mate van invordering. Voor de afgesloten terugvorderingen in 2004 geeft de SVB wel aan dat 95 procent is afgesloten met als reden incasso. De inspectie is van mening dat, om een oordeel over het terugvorderingsbeleid te kunnen geven, inzicht moet zijn in het totaal aantal terugvorderingen, de reden van terugvordering en de mate waarin de terugvorderingen hebben geleid tot inning dan wel afboeking. Oordeel IWI is van oordeel dat de kwaliteit van de verantwoording van de SVB in deze schakel nog verbetering behoeft. Op basis van de huidige verantwoordingsinformatie is de inspectie niet in staat om zich een oordeel te vormen over het functioneren van de SVB in deze schakel. 12 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

13 4 Oordeel inspectie De inspectie is van oordeel dat de SVB een deugdelijk handhavingsbeleid heeft. Het handhavingsbeleid van de SVB, zoals opgenomen in het jaarplan SVB 2004, sluit aan bij de hoofddoelstelling van het kabinet Het bevorderen van spontane naleving van weten regelgeving door burgers en bedrijven en het ontmoedigen van overtreding ervan. Daarnaast worden activiteiten die voortvloeien uit afspraken met de minister, het opsporingsbeleidsplan SZW en afspraken met het Openbaar Ministerie, zoals vastgelegd in het handhavingsarrangement, vertaald naar het beleidsplan. Tevens levert de SVB met haar handhavingsbeleid een duidelijke bijdrage aan de handhavingsdoelstellingen De SVB heeft haar verantwoording over handhaving sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. De SVB geeft meer inzicht in de gemaakte analyses en meer inzicht in de kosten en opbrengsten van haar handhavingsactiviteiten. De verantwoording kan volgens de inspectie desondanks nog op onderdelen worden verbeterd. De inspectie oordeelt positief over de schakels preventie, controle en opsporing. De verantwoording over de schakel afdoening is voor de inspectie nog niet toereikend om hierover een oordeel te kunnen geven. 13 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

15 5 Reactie SVB en nawoord inspectie De inspectie legt al haar conceptrapportages voor een bestuurlijke reactie voor aan de betrokken uitvoeringsinstanties en neemt de kern van deze reactie op in het rapport. Dat is ook gebeurd bij dit rapport. Hierop volgt de reactie van de Raad van Bestuur van de SVB en een nawoord van IWI. Samenvatting reactie SVB De SVB onderschrijft het positieve oordeel van IWI over het functioneren van de SVB op de schakels preventie, controle en opsporing. Hetzelfde geldt voor de constatering van de inspectie dat de kwaliteit van de verantwoording verbeterd is. Het verbaast de SVB dat de inspectie niet in staat is om een oordeel te geven over de schakel afdoening, terwijl alleen gegevens ontbreken over de terugvorderingen en de incasso daarvan. Vervolgens constateert de SVB dat de informatie die zij heeft gegeven in lijn is met de afspraken die zijn gemaakt met het Ministerie van SZW. Als nu blijkt dat de informatie ontoereikend is voor de toezichthouder, stelt de SVB voor om bij het maken van nieuwe afspraken de wensen van SZW meer in lijn te brengen met de informatiebehoefte van de inspectie. Nawoord IWI De inspectie heeft kennis genomen van de reactie van de SVB en constateert dat zij het rapport grotendeels onderschrijft. De inspectie onthoudt zich van een oordeel over het functioneren van de SVB in de schakel afdoening, omdat de door de SVB verstrekte informatie ontoereikend is voor de beantwoording van de onderzoeksvragen van de inspectie. Met de huidige informatie kan de inspectie niet beoordelen in hoeverre de SVB doeltreffend werkt in de schakel afdoening. Daarvoor ontbreken relevante en eenduidige gegevens over terugvordering en incasso. Zo bieden de geleverde gegevens geen aanknopingspunten voor het antwoord op de vraag wat het aandeel van de terugvorderingen als gevolg van fraude is op het totaal aantal terugvorderingen. Bovendien neemt de SVB een incassoratio op in haar verantwoordingsrapportage, die volgens de inspectie geen juist beeld geeft van de mate waarin de door de SVB ingestelde terugvorderingen hebben geleid tot incasso. De inspectie heeft de SVB in een vroegtijdig stadium gewezen op het belang van deze informatie voor haar oordeel. De inspectie zal het initiatief nemen om het belang van het verkrijgen van meer inzicht in de terugvorderingen en de incasso ervan te agenderen met de SVB en het Ministerie van SZW. 15 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

16 Afkortingenlijst AKW ARK Anw AOW AWW BEU CTB DISCS GBA IAD IBF IBG OLB OM SN Sofi SUWI SVB SZW UWV Algemene Kinderbijslagwet Algemene Rekenkamer Algemene nabestaandenwet Algemene Ouderdomswet Algemene Weduwen- en Wezenwet Wet Beperking Export Uitkeringen Controle Team Buitenland Document Information System of Civil Status Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens Interne Accountantsdienst. Internationaal Bureau Fraudebestrijding Informatie Beheer Groep Officieel Levensbewijs Openbaar ministerie Schuldig/ Nalatig premie te betalen Sociaal Fiscaal Wet Structuur uitvoering werk en inkomen Sociale Verzekeringsbank Sociale Zaken en Werkgelegenheid Uitkeringsinstituut Werknemersverzekeringen 16 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

17 Bijlage Brief Sociale Verzekeringsbank 17 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

21 Lijst van publicaties Inspectie Werk en Inkomen 2005 R05/12 Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank R05/11 Kiezen en delen De selectie door gemeenten voor reïntegratietrajecten, Casestudies bij acht gemeenten R05/10 Vuurwerk meester Een onderzoek naar de certificering van vakbekwaamheid vuurwerk Jaarplan 2006 Meerjarenplan R05/08 Ontwikkeling van het handhavingsbeleid binnen UWV R05/09 Pensioen bewaakt Een onderzoek naar het risicogericht toezicht van De Nederlandsche Bank op pensioenfondsen R05/07 UWV en Walvis Derde rapportage R05/06 Intake en beoordeling bij de bijstand R05/05 ICT als verbindende schakel Keteninformatisering in het stelsel van werk en inkomen R05/04 Afgesproken? Gemeenten en CWI-vestigingen over onderlinge afspraken in het kader van de uitkeringsintake voor de WWB Jaarverslag 2004 R05/03 Kwaliteit van arbeid: een kwestie van zorg Een onderzoek naar gemeentelijk beleid en sturing op zorg voor kwaliteit van arbeid in de sociale werkvoorziening R05/02 Gebruikswaarde Suwinet-Inkijk R05/01 De certificatie van deskundig toezichthouders verwijdering asbest en crocidoliet 2004 R04/29 Beveiliging Suwinet bij gemeenten R04/28 Op tijd Tijdigheid in de uitvoering van de Algemene nabestaandenwet R04/27 Beleid en sturing van de beursvloer van het Centrum voor Werk en Inkomen R04/26 Dienstverlening aan werkgevers R04/25 Arbeidsbemiddeling in de praktijk Onderzoek naar de motieven en keuzes bij arbeidsbemiddeling door CWI R04/24 De weg van bijstand naar werk Onderzoek naar de effectiviteit van reïntegratie-instrumenten onder de Abw R04/23 UWV en de gemeenschappelijke verwijsindex Onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van de gemeenschappelijke verwijsindex bij de bestrijding van witte fraude R04/22 Een signaal voor gemeenten Onderzoek naar de bestrijding van witte fraude in de bijstand met behulp van belastingsignalen R04/21 Toetsen van sollicitatieactiviteiten in het kader van de Werkloosheidswet R04/20 Uitvoering en effectiviteit van reïntegratievoorzieningen en -instrumenten R04/19 Hoog spel Een onderzoek naar effecten van liberalisering van de keuringsmarkt op de kwaliteit van keuringen van liften en kranen R04/18 Onafhankelijkheid bij periodieke liftkeuringen R04/17 Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank

23 R04/16 Zwarte en grensoverschrijdende fraude met bijstandsuitkeringen Een verkennend onderzoek naar gemeentelijk beleid gericht op bestrijding van zwarte en grensoverschrijdende fraude R04/15 Ontwikkeling sectorloket R04/14 Samenvatting rapportages verscherpt toezicht De uitvoering van de Algemene bijstandswet in Almelo, Amsterdam, Den Helder, Haarlem en Rotterdam Toezicht op certificatie- en keuringsinstellingen R04/13 In goed vertrouwen Onrechtmatige gegevensverstrekking aan een handelsinformatiebureau R04/12 Aan de slag met de Wet verbetering poortwachter De invoering van de Wet verbetering poortwachter door het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen R04/11 UWV en Walvis Tweede rapportage R04/10 De praktijk ná het aanbesteden De feitelijke inkoop van afzonderlijke reïntegratietrajecten door UWV in de contractperiode Jaarplan 2005 Jaarverslag 2003 R04/09 Gelijke gevallen, gelijke behandeling? Uitvoering van de ontslagtaak door CWI R04/08 Dienstverlening door het Inlichtingenbureau R04/07 Samenloopsignalen van het Inlichtingenbureau Een onderzoek naar het gebruik van samenloopsignalen door gemeenten in 2003 R04/06 ICT en de keten van werk en inkomen R04/05 De manager de baas? Een onderzoek naar WAO-managers en hun integrale verantwoordelijkheid voor het werk van verzekeringsartsen R04/04 Inzet reïntegratie-instrumenten en -voorzieningen door UWV R04/03 Herbeoordeeld? Uitvoering van de wettelijke WAO-herbeoordelingen R04/02 Verbetering opzet financieel beheer CWI R04/01 Gemeente Assen en de bijzondere bijstand Onderzoek naar bijzondere bijstandsverlening bij verblijf in het buitenland U kunt deze publicaties opvragen bij: Inspectie Werk en Inkomen Afdeling Communicatie communicatie@iwiweb.nl Telefoon (070) Fax (070) Prinses Beatrixlaan AL Den Haag Postbus AN Den Haag 23 Inspectie Werk en Inkomen Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank