M.e.r.-beoordeling- en aanmeldingsnotitie Planstudie Projectplan en Legger Terschelling. Locatie: Terschelling. 21 juli 2016

Transcriptie

1 M.e.r.-beoordeling- en aanmeldingsnotitie Planstudie Projectplan en Legger Terschelling Locatie: Terschelling 21 juli 2016

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding van Planstudie Projectplan en Legger Terschelling M.e.r.-beoordelingsprocedure Kenmerken van het project Beschrijving en omvang van het project... 5 Cumulatie met andere projecten... 5 Gebruik van natuurlijke hulpbronnen en productie van afvalstoffen... 6 Verontreiniging, hinder en risico op ongevallen Plaats van het project Kenmerken van het potentiële effect Conclusie Bijlage 1 Natuuronderzoeken Bijlage 2 Kaarten

3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding van Planstudie Projectplan en Legger Terschelling De duinen en de Waddenzeedijken op Vlieland en Terschelling (zie Figuur 1) beschermen de laaggelegen bewoonde delen van de eilanden tegen overstroming. Gezamenlijk vormen de dijken en de duinen die primaire waterkering. Rijkswaterstaat is als beheerder van de waterkering door de duinen volgens de Waterwet verplicht om de ligging (positie) en afmetingen van deze kering in een Legger te beschrijven 1. De huidige ligging wijkt echter af van de door de eilandgemeenten en provincie Fryslân gewenste ligging. Gemeenten en provincie gaven aan een voorkeur te hebben voor een ruimere ligging van de primaire waterkeringen, om daarmee de buitendijks gelegen woningen van de dorpen West- Terschelling en Oost-Vlieland, de buitendijks gelegen woonwijk op Vlieland, recreatiewoningen, strandhotels, campings en het bedrijventerrein van Vlieland binnendijks te brengen. Hierdoor kon tot op heden niet tot een (geaccepteerde) legger worden gekomen. In 2012 is Rijkswaterstaat een onderzoek gestart samen met provincie Fryslân en de gemeenten Vlieland en Terschelling naar mogelijke tracés van de primaire waterkeringen door de duinen op beide eilanden 2, 3. Hieruit volgde voor beide eilanden een voorkeurstracé (zie Figuur 2). De voorkeurstracés zijn opgenomen in een intentieverklaring gesloten tussen de gemeenten Vlieland en Terschelling, de provincie Fryslân en de Staatsecretaris van IenM (oktober 2012). In 2014 is de planstudie gestart waarin het voorkeurstracé dient te worden uitgewerkt en gedetailleerd tot een definitief tracé. Het definitieve tracé wordt vastgelegd in de Legger. Figuur 1 Ligging Terschelling Het definitieve tracé moet voldoen aan de normen voor hoogwaterveiligheid. Op enkele onderdelen van het tracé is te weinig zand in de primaire zandige waterkering aanwezig en zijn zandaanvullingen nodig. Hierbij is rekening gehouden met de huidige en de nieuwe normen voor hoogwaterveiligheid. Deze zandaanvullingen en de wijziging van de ligging van het tracé van de primaire kering worden in een Projectplan Waterwet door de Minister van Infrastructuur en Milieu vastgesteld. 1 Wetterskip Fryslân is beheerder van de dijk op Terschelling. 2 Onderzoek ligging primaire waterkering Vlieland. Achtergrondrapportage. Rijkswaterstaat, Onderzoek ligging primaire waterkering Terschelling. Achtergrondrapportage. Rijkswaterstaat,

4 Figuur 2 Ligging van het huidige tracé van de kering en het voorkeurstracé 1.2 M.e.r.-beoordelingsprocedure Het projectplan Waterwet is een m.e.r.-beoordelingsplichtig besluit op grond van categorie D3.2 van het Besluit m.e.r. daar het betreft: De aanleg, wijziging of uitbreiding van werken inzake kanalisering of ter beperking van overstromingen, met inbegrip van primaire waterkeringen en rivierdijken. Doel van de m.e.r.-beoordelingsprocedure is dat het bevoegd gezag, in dit geval de provincie Fryslân 4, beoordeelt of een milieueffectrapport (MER) moet worden gemaakt vanwege de belangrijke nadelige gevolgen die het besluit kan hebben voor het milieu. De wijziging van de ligging van de primaire kering betreft in dit geval geen fysieke dijkverlegging, maar het aanpassen van de (denkbeeldige) waterkeringslijn op de kaart door de duinen. Op de meeste plaatsen heeft dit geen gevolg voor de duinen; op een zestal gebieden zijn in totaal 22 zandaanvullingen nodig. Deze zandaanvullingen zorgen dat de duinen binnen de waterkering voldoende sterk zijn. Deze fysieke wijzigingen kunnen effecten hebben op het milieu. Daarom gaat deze aanmeldingsnotitie in op de gevolgen van de zandaanvullingen. Het bevoegd gezag houdt bij zijn beslissing of een MER moet worden gemaakt rekening met de volgende criteria uit bijlage III van de M.e.r.-richtlijn 5 : kenmerken van het project; plaats van het project; kenmerken van het potentiële effect. In de m.e.r.-beoordelingsnotitie worden deze drie criteria getoetst voor het project Planstudie Projectplan en Legger Terschelling. Voorliggend document betreft de m.e.r.-beoordeling voor de aanpassing van de primaire waterkering op Terschelling. Op basis daarvan beslist de Provincie Fryslân of vanwege mogelijke belangrijke nadelige milieugevolgen een MER moet worden gemaakt. 4 De provincie moet het projectplan goedkeuren en is daarom bevoegd te beslissen of een MER nodig is. 5 Europese Richtlijn betreffende de milieueffectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten (85/337/EEG) zoals gewijzigd door de richtlijnen 97/11/EG, 2003/35/EG en 2009/31/EG. 4

5 2 Kenmerken van het project 2.1 Beschrijving en omvang van het project Om de definitieve ligging van de primaire waterkering te bepalen zijn op basis van technische randvoorwaarden (volgend uit duinafslagberekeningen) keuzes gemaakt over de ligging van het waterstaatswerk en de beschermingszones aan zowel landals zeezijde. Het belangrijkste uitgangspunt daarbij is dat waar mogelijk de ligging van de primaire waterkering zo vastgelegd wordt dat de huidige aanwezige hoeveelheid zand binnen het vast te stellen waterstaatswerk en beschermingszones voldoet aan de voor hoogwaterveiligheid noodzakelijke afmetingen. Figuur 3 Ligging primaire zandige kering met landwaartse begrenzing en zeewaartse begrenzing Als blijkt dat de vast te leggen waterkering niet voldoet aan de overschrijdingskans van 1:2000 over 50 jaar, is versterking door zandaanvulling nodig. Berekeningen tonen aan dat er voldoende zand in de duinen beschikbaar is om een waterstaatswerk en beschermingszones te kunnen definiëren aan de westzijde van Terschelling en langs de zeereep. Aan de oostzijde zijn op meerdere locaties zandaanvullingen nodig, in totaal ongeveer m 3 verdeeld over 22 locaties. Deze m.e.r.-beoordeling gaat in op de gevolgen en effecten van deze zandaanvullingen. Cumulatie met andere projecten Op Terschelling worden verschillende maatregelen uitgevoerd in het kader van het beheerplan Natura De zandaanvullingen liggen op locaties waar vanuit het beheerplan maatregelen in de waterhuishouding zijn voorgesteld. Hiervoor zal nog een plan worden uitgewerkt. Provincie Fryslân heeft aangegeven dat de locaties van 5

6 de zandaanvullingen de maatregelen voor de waterhuishouding niet in de weg zitten. Omdat er nog geen gegevens beschikbaar zijn over de voorgestelde maatregelen en de wijze van uitvoeren, is de cumulatie van de uitvoeringsfase nog niet te beoordelen. Bij de invulling van de maatregelen voor de waterhuishouding zal rekening worden gehouden met de uitvoering van de zandaanvullingen. Voor zover mogelijk wordt rekening gehouden met de uitvoering van maatregelen uit het beheerplan Natura Waarschijnlijk worden maatregelen uitgevoerd waarbij zand beschikbaar komt, bijvoorbeeld door de aanleg van stuifkuilen. Omdat er nog niet besloten is over de periode waarin de maatregelen uitgevoerd worden, is het nog niet mogelijk om een cumulatie van effecten te beschouwen. Naar verwachting is er sprake van een win-winsituatie. Conflicterende maatregelen worden niet verwacht. Bezien wordt of het vrijkomende zand bij de beheersmaatregelen ingezet kan worden voor de zandaanvullingen. Uitgangspunt is dat de zandaanvullingen worden uitgevoerd met zand. Plaggen en zand vermengd met plagsel kunnen mogelijk worden ingezet bij de inpassing van de zandaanvullingen. Dit draagt bij aan het voorkomen van het ontstaan van afvalstoffen. Daarnaast is er een uitbreiding hotel Midsland gepland en heeft strandpaviljoen Kaap Hoorn plannen om te verplaatsen naar de buitenzijde van de zeereep. Deze verbouwingen hebben geen geografische overlap met de zandaanvullingen. De verbouwingen zijn op een zodanige afstand geleggen dat er voor effecten op de thema s bodem & water, gebruik, landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden geen sprake is van cumulatie. Voor beide verbouwingen en voor de zandaanvullingen is vervoer van materiaal over het eiland noodzakelijk. Daarom wordt bij natuur de cumulatie van effecten als gevolg van stikstofdepositie in beeld gebracht. Gebruik van natuurlijke hulpbronnen en productie van afvalstoffen Het zand dat gebruikt gaat worden voor de zandaanvullingen wordt gewonnen op locaties op Terschelling waar voldoende zand aanwezig is in de kering. Bij een analyse naar herkomstlocaties van het zand zijn voldoende potentiele locaties gevonden. Sommige liggen binnen de toekomstige kering, het gaat dan om het verplaatsen van zand binnen de kering. Andere locaties liggen in de zeereep of in de duinen die geen onderdeel uitmaken van de toekomstige kering. Het gaat in alle gevallen om gebiedseigen zand. Indien mogelijk wordt aangesloten bij werkzaamheden die worden uitgevoerd voor de PAS-maatregelen. Het gaat hierbij voornamelijk om zand dat vrijkomt bij de aanleg van stuifkuilen. Zo wordt het ontstaan van afvalstoffen voorkomen. Een ander scenario is dat er gebruik wordt gemaakt van zand dat wordt aangevoerd over zee, zoals het zand dat op verschillende eilanden wordt gebruikt voor de zandsuppleties. In deze m.e.r.-beoordeling worden de effecten beoordeeld vanaf het moment dat het zand op het strand wordt gespoten. Bij de vergunningverlening voor de winning van het zand wordt de milieueffecten rondom de winningslocatie en transport afgewogen. Daarom is dat niet meegenomen in deze m.e.r.-beoordeling. Wel wordt de cumulatie van de effecten van het transport van het zand naar Terschelling en de activiteiten op Terschelling beschouwd. Anders dan de brandstof voor het materieel worden er verder geen natuurlijke hulpbronnen gebruikt en komen er geen afvalstoffen vrij. 6

7 Verontreiniging, hinder en risico op ongevallen De werkzaamheden vinden plaats met materieel dat geluid produceert. Deze bronnen zullen zich gedurende de werkzaamheden door het gebied verplaatsen en dus niet lang op één locatie aanwezig zijn. Mede gezien de afstand tot aaneengesloten woonbebouwing wordt geen significante hinder voor omwonenden verwacht. De uitstoot van de machines is zo beperkt en de luchtkwaliteit in het gebied ligt zo ver onder de daarvoor geldende normen, dat de werkzaamheden niet zullen leiden tot overschrijding van de normen voor luchtkwaliteit. Er wordt niet gewerkt met gevaarlijke stoffen. Het gebied is deels vrij toegankelijk. Mogelijk zal de toegankelijkheid gedurende de werkzaamheden worden beperkt, ter voorkoming van risico s voor derden. Daarnaast zijn er geen bijzondere risico s. 7

8 3 Plaats van het project Het project is gelegen in de gemeente Terschelling. Bij de aanpassing van de primaire waterkering door de duinen van Terschelling sluit deze aan op de harde primaire kering aan de Wadzijde (zie ook Figuur 3). Aan de westzijde sluit de zandige waterkering aan op de punt tussen de Nieuwe Dijk en de Hoofdweg. Het tracé loopt vervolgens door de (hogere) duinen richting het noorden tot aan kilometer 8.6 bij West aan Zee. Vanaf hier loopt de primaire zandige waterkering door de zeereep richting het oosten tot aan kilometerpaal 12 ter hoogte van het dorp Formerum. Vanaf daar volgt het tracé de (hogere) duinen richting de wadzijde langs de Duinweg, en sluit aan op de (harde) Dwarsdijk. De zandaanvullingen zijn nodig op het oostelijk deel van het traject. Verspreid over 22 locaties is in totaal ca m 3 zand nodig. De locaties waar de zandaanvullingen nodig zijn, zijn weergegeven op onderstaande Figuur 4 en in meer detail op Figuur 5 t/m Figuur 7. 8

9 Figuur 4 Overzicht van locaties waar aanvullingen noodzakelijk zijn 9

10 Figuur 5 Detailkaarten van de zandaanvullingen in gebied 1 en 2 met bijbehorend volume Figuur 6 Detailkaarten van de zandaanvullingen in gebied 3 en 4 met bijbehorend volume 10

11 Figuur 7 Detailkaarten van de zandaanvullingen in gebied 5 en 6 en bijbehorende volumes Het hele eiland, inclusief de duinen die aangewezen worden als brede waterkering, wordt recreatief gebruikt. Daar waar de zandaanvullingen bij wegen en paden zijn geprojecteerd komen recreatie en dit project samen. De zandaanvullingen vinden buiten de cranberryvelden plaats. Er worden geen zandaanvullingen boven kabels en leidingen gedaan. Er worden geen waterlopen veranderd of gedicht. Er zijn geen geplande ontwikkelingen op de locaties waar de zandaanvullingen zijn gepland. Figuur 8 Natura 2000 en NNN gebieden Terschelling (bron: Het gebied heeft belangrijke natuurwaarden. De duinen van Terschelling zijn aangewezen als Vogel- en Habitatrichtlijn (Natura 2000-gebied) en genieten bescherming vanuit de Natuurbeschermingswet (Nb-wet). Deze gebieden zijn 11

12 onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN), voorheen Ecologische Hoofdstructuur (zie Figuur 8). Het gebied De Boschplaat is aangewezen als Beschermd Natuurmonument. De zandaanvullingen liggen in het Natura gebied. Plangebied 1 bestaat uit de habitattypen Witte duinen, Grijze duinen (kalkrijk en kalkarm) en Duindoornstruwelen. Plangebied 2 bestaat uit het habitattype Grijze duinen (kalkarm), met in de buurt van het plangebied Witte Duinen, droge Duinheiden met Kraaihei, Kruipwilgstruwelen, en ontkalkte vochtige duinvalleien. Plangebied 3, 4, 5 en 6 liggen grotendeels in het habitattype Grijze duinen (kalkarm) en voor een klein deel ook in het type Witte duinen. Deze plangebieden zijn in hoge mate vergelijkbaar. De plangebieden 7, 8 en 9 liggen in de habitattypen Witte duinen en Grijze duinen (kalkarm). Plangebieden 10 en 11 liggen aan de rand van het habitattype droge Duinbossen, grotendeels in het type Grijze duinen (kalkarm). Plangebied 12 valt net in het habitattype Grijze duinen (kalkarm), met in de buurt droge Duinheiden met Kraaihei en een natte laagte. De Voortoets en de passende beoordeling gaan in op mogelijke effecten op het Natura 2000-gebied (zie Bijlage 1). De begrenzing van de NNN ligt vast in de Verordening Romte van Provincie Friesland. Er komen zowel planten als dieren voor die wettelijk beschermd zijn onder de Floraen Faunawet. Mogelijk komt de rugstreeppad in de plangebieden voor, evenals enkele licht beschermde amfibieën. De plangebieden zijn geschikt voor de middelzwaar beschermde levendbarende hagedis. Mogelijk zijn er nestplaatsen van verschillende vogelsoorten. In of dichtbij plangebied 10 bevindt zich een grote horst van waarschijnlijk een Buizerd. Er kan niet worden uitgesloten dat plangebieden 10 en 11 dienst doen als foerageergebied voor vleermuizen, en onderdeel uitmaken van vliegroutes voor vleermuizen. In alle plangebieden zijn mogelijk licht beschermde zoogdieren. In plangebied 10 en 11 huisvesten mogelijk meerdere middelzwaar en licht beschermde soorten. 4 Kenmerken van het potentiële effect In Figuur 9 zijn de locaties van de aanvullingen (rood) opgenomen. Op de kaart is tevens te zien dat de aanvulling in het Natura 2000-gebied en NNN liggen en buiten de cranberryvelden. 12

13 Figuur 9 Locaties van de aanvullingen en omgevingsaspecten 1. Hoogwaterveiligheid Door de zandaanvullingen verbetert de hoogwaterveiligheid op het eiland Terschelling binnen de primaire kering. Zwakkere plekken in de duinen die van invloed zijn op de hoogwaterveiligheid van de dijkring worden aangevuld. Er zijn geen plaatsen waar de hoogwaterveiligheid verslechtert door dit project, of waar het tijdens uitvoering tijdelijk minder is. 2. Bodem en water Voor de zandaanvulling wordt gebiedseigen zand gebruikt. Dit zand is afkomstig uit de zeereep of uit de duinen van Terschelling. De aanvullingen worden uitgevoerd met zand. Indien gewenst kunnen plaggen of een humeuze toplaag gebruikt worden voor de inpassing wanneer deze beschikbaar zijn. Er worden geen gebiedsvreemde plaggen of toplaag aangevoerd. Daarom worden er geen effecten op de bodem of het grondwater verwacht. Er worden geen werkzaamheden in waterlopen uitgevoerd. Omdat het gaat om gebiedseigen zand zijn veranderingen in chemische of ecologische waterkwaliteit niet aan de orde. Tijdens de uitvoering van het project zijn geen tijdelijke effecten op bodem of water te verwachten. 13

14 3. Gebruik De zandaanvulling vindt buiten het grondwaterbeschermingsgebied plaats (zie Figuur 10). Daarom worden geen effecten op drinkwater verwacht. Figuur 10 Ligging grondwaterbeschermingsgebied Enkele aanvullingen zijn op paden en wegen geprojecteerd. Deze paden en wegen worden tijdens de uitvoering afgezet. Wegen en paden die grenzen aan zandaanvullingen grenzen kunnen ook worden afgezet tijdens de uitvoering. Rondom de betreffende zandaanvullingen is een fijn vertakt netwerk van paden door de duinen. Ook voor fietsers kan eenvoudig een omleidingsroute worden ingesteld. Belangrijke nadelige gevolgen voor gebruik zijn daarom uitgesloten. Er zijn geen ontwikkelingen gepland op de locatie van de zandaanvulling. Tijdens de uitvoering is er transport van zand over het eiland. Dit leidt tot een extra belasting van het wegennet. Omdat nog niet precies bekend is waar de 14

15 herkomstlocaties van het zand liggen, is de exacte hinder nog niet bekend. Wanneer de transportroutes worden ingepland wordt zoveel mogelijk getracht gebruik te maken van routes waar een vrij liggend fietspad aanwezig is. Ondanks een zorgvuldige planning van de transportroutes is naar verwachting hinder voor verkeer niet uit te sluiten. Als wordt gewerkt met zand van zee moet op het strand een depot worden ingericht om het zand wordt opgespoten alvorens het naar de verschillende locaties wordt gebracht. Dit depot wordt in de nabijheid van een strandopgang aangelegd, zodat het zand verder vervoerd kan worden. Het strand in de directe omgeving van het zanddepot wordt afgezet voor recreanten. De bewegingen van kranen en dumpers leveren daarbij hinder op door geluid. Daardoor levert een depot lokaal hinder voor recreatie op. 4. Landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden De duinen zijn van nature een dynamische omgeving waar zand als gevolg van de wind zich kan verplaatsen. Daardoor hebben de zandaanvullingen geen effect op de landschapswaarden van de duinen. Er zijn ter plaatse van de aanvullingen geen specifieke cultuurhistorische waarden aanwezig. In bijlage 2B is een kaart opgenomen met een overzicht van waarden op Terschelling. Er zijn geen tijdelijke effecten op landschappelijke, cultuurhistorische of archeologische waarden te verwachten tijdens uitvoering. 5. Natuur Door het aanbrengen van het zand zullen de habitattypen Grijze duinen (kalkarm), Witte duinen, Grijze duinen (kalkrijk) en Duindoornstruwelen beïnvloed worden. In 15

16 Tabel 1 is weergegeven welke habitattypen worden geraakt door de zandaanvulling in zowel oppervlak als percentage. De oppervlaktes en percentages zijn bepaald met een worstcase-inschatting. Voor grootschalige en kleinschalige aanvullingen is uitgegaan van een ruimtebeslag met de breedte van een trapezium plus een buffer om dit trapezium in het landschap in te passen. Dit houdt in circa 10,5 meter aan de zeezijde en 18 meter aan de zijde van de meest hooggelegen deel van de kering, dus breedte totale ruimtebeslag ongeveer 29 meter. Waarschijnlijk is het oppervlak dat beïnvloed wordt kleiner, zeker voor de locaties van de kleinschalige aanvullingen. In bijlage 2A is een kaart opgenomen met de ligging van de habitattypen op Terschelling. 16

17 Tabel 1 Overzicht oppervlakte zandaanvullingen per habitattype en in percentages de verhouding tot het totale oppervlak van dit habitattype in Natura gebied Duinen Terschelling. Habitattype Totaal opp. % tot opp. Duinbossen (droog) 411 m % Duinbossen (vochtig) 16 m 2 <0.01% Duindoornstruweel 211 m % Grijze Duinen (kalkarm) 7220 m % Grijze Duinen (kalkrijk) 226 m % Witte Duinen 3337 m % Vochtige Duinvalleien (ontkalkt) 50 m % Duinheiden met kraaihei (droog) 2 m 2 <0.01% Overig 1056 m 2 <0.01% Lokaal zullen tijdelijk soorten verdwijnen op de locatie van de ingreep. De locatie wordt zo ingericht dat het gebied zich na verloop van tijd weer zal herstellen in het oorspronkelijke habitattype. Het aanbrengen van meer zand zal geen blijvend negatief effect hebben op deze prioritaire habitattypen. Duindoorn kan kaal zand snel overwoekeren vanuit wortelstokken van naastgelegen of onder zand begraven struiken. De verwachting is dat het struweel zich snel zal herstellen. Op heel Terschelling zijn deze habitattypes tamelijk algemeen aanwezig. Er is sprake van een zeer beperkt tijdelijk verlies van oppervlakte. Om deze reden kan worden geconcludeerd dat er geen sprake is van een significant negatief effect op de aangewezen habitattypen. (zie bijlage 1). De plangebieden 3 t/m 5 liggen niet vlak langs bestaande infrastructuur. Dit betekent dat de dumpers deels door de duinen naar de plangebieden moeten rijden. Bij de plangebieden 3 t/m 5 wordt in totaal 80 m3 zand gestort. Hiervoor zijn waarschijnlijk ongeveer 4 dumpers nodig. De verwachting is dat dit geringe aantal dumperbewegingen niet zal leiden tot een substantiële aantasting van de vegetatie. Negatieve effecten op habitattypen als gevolg van de aanvoerroute zijn daarom niet aan de orde. De meeste locaties zijn op en naast wegen en paden en de helft ligt langs de rand van het Natura 2000-gebied. Dit is deels verhard oppervlak en hier vindt al een zekere mate van verstoring door gebruikers van de (fiets)paden plaats. De kans op de aanwezigheid van vogels en voor hun essentieel leefgebied wordt hierdoor verkleind. Uitgangspunt hierbij is dat de werkzaamheden buiten het broedseizoen en overdag plaatsvinden. Als wordt gewerkt met zand uit zee moet het zand op het strand worden gespoten en wordt op het strand een depot gemaakt om het zand op te slaan. Het opspuiten van het zand op het strand van Terschelling gebeurt in een gebied waarin bruinvissen en zeehonden foerageren. Deze kunnen last hebben van het geluid van met name motoren van schepen. Bruinvissen hebben waarschijnlijk wat meer last aangezien deze dieren gebruikmaken van echolocatie. Het foerageergebied van de bruinvissen beslaat de gehele Noordzeekustzone, de verstoring beslaat slechts een klein deel hiervan. Ook in cumulatie met de verstoring van de bruinvis 17

18 door het transport van het zand blijft het totale gebied dat verstoord wordt een fractie van de ha van het Natura 2000-gebied Noordzeekustzone. Het depot zal in de buurt van een strandopgang worden aangelegd, om het zand af te kunnen voeren naar de locaties van de zandaanvullingen. Dit zijn ook de locaties waar door de recreatiedruk de verstoring het grootst is, en dus weinig verstoringsgevoelige soorten voorkomen. Op het strand zijn verschillende locaties waar geen kwalificerende habitattypen voorkomen. Aangezien de verstoring tijdelijk is en op een beperkte omvang van het strand, worden geen significant negatieve effecten door het zanddepot verwacht. Uit het ecologisch onderzoek (Altenburg & Wymenga, 2016) en de passende beoordeling blijkt dat er verschillende aanvoerroutes mogelijk zijn zonder permanente aantasting van habitattypen. Bij vergunningverlening is de definitieve aanvoerroute bekend. De aanvoerroute zal in het kader van de vergunningverlening getoetst worden op effecten. Het bij de werkzaamheden in te zetten materieel stoot stikstof uit. Het voorliggend project is opgenomen als prioritair project in het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Dit betekent dat voor de eventuele stikstofdepositie als gevolg van de uitvoering van het project, ruimte is gereserveerd. Op basis van het PAS en de conclusies van de gebiedsanalyses die in het kader van het PAS zijn gemaakt voor de Natura gebieden Duinen Terschelling en Noordzeekustzone kan worden geconcludeerd dat het toedelen van de benodigde ontwikkelingsruimte voor de zandaanvullingen op Vlieland en Terschelling niet leidt tot een aantasting van de natuurlijke kenmerken van de Natura 2000gebieden Duinen Terschelling en Noordzeekustzone. Ook in cumulatie met andere projecten zijn belangrijke nadelige effecten door stikstofdepositie daarom uitgesloten. Effecten op soorten beschermd door de Flora- en Faunawet zijn niet uit te sluiten, ook niet wanneer gewerkt wordt volgens een gedragscode. Bij het transport door de duinen kunnen individuele rugstreeppadden worden verwond of gedood. Naar verwachting is het mogelijk om ontheffing te krijgen voor deze soort. Voor de overige soorten wordt geen knelpunt verwacht met de Flora en Faunawet, als wordt gewerkt buiten het broedseizoen en conform een gedragscode. Alles bij elkaar zijn de effecten die op natuur verwacht worden gering. Het voorliggende plan lijkt uitvoerbaar en vergunbaar. Er worden geen belangrijke nadelige effecten verwacht. 6. Beheer en onderhoud De zandaanvullingen vallen binnen het beheergebied van RWS. In de huidige duinen past RWS dynamisch kustbeheer toe. Dit beheer is uitgangspunt geweest bij het ontwerp van de zandaanvullingen. Er zijn geen wijzigingen nodig in het beheer als gevolg van de zandaanvullingen. 18

19 5 Conclusie Na toetsing van de drie criteria uit bijlage III van de M.e.r.-richtlijn wordt geconcludeerd dat Planstudie Projectplan en Legger Terschelling niet leidt tot belangrijke nadelige milieugevolgen op Terschelling. Ook voor het thema natuur worden geen belangrijke nadelige effecten verwacht. Er hoeft dan ook geen MER gemaakt te worden. 19

20 Bijlage 1 Natuuronderzoeken Bijlage 1A: Voortoets Terschelling, LievenseCSO Bijlage 1B: Ecologisch onderzoek zandaanvullingen primaire waterkering Terschelling. A&W-rapport 2200 Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Feanwâlden, P. de Hoop, E. van der Heijden 2016 Bijlage 1C: Passende beoordeling verruimen van de zandige primaire kering op Terschelling. Toetsing aan de Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet Natuurbalans - Limes Divergens BV, Nijmegen. Heijkers, D. & R. Aukema, 2016 Bijlage 1D: Stikstofdepositieonderzoek en Passende Beoordeling Terschelling. LievenseCSO, 2016

21 Bijlage 2 Kaarten Bijlage 2A: Themakaart Habitattype Natura 2000 Terschelling Bijlage 2B: Themakaart Landschap Terschelling