Analyse opbrengsten eindtoets ANALYSE, CONCLUSIES EN PLAN VAN AANPAK JEROEN PAS

Transcriptie

1 2016 Analyse opbrengsten eindtoets ANALYSE, CONCLUSIES EN PLAN VAN AANPAK JEROEN PAS

2 Inhoud Inleiding... 2 Analyse... 2 Aanpak... 2 De kwantitatieve analyse... 2 De kwalitatieve analyse... 3 Overige factoren... 3 Conclusies... 5 Plan van aanpak... 5 Vooruitblik... 6 Bijlagen... 7 Overzicht Overzicht Samenstelling groep i.r.t. adviezen vervolgonderwijs Literatuur

3 Inleiding De CITO- eindtoetsen van zowel schooljaar 14/15 als van 15/16 scoorden onder het landelijk gemiddelde, boven de ondergrens. Volgens de normen van de onderwijsinspectie worden deze opbrengsten als onvoldoende beoordeeld. Voor onze school is het een opvallend verschijnsel omdat de resultaten tot 2 jaar geleden altijd boven het gemiddelde hebben gelegen en daarmee altijd voldoende of goed beoordeeld werden door de inspectie. Voor obs de Rieburch is het noodzakelijk om de resultaten van de afgelopen jaren te analyseren. Enerzijds om oorzaken te kunnen vinden van de lagere scores, anderzijds om mogelijke oplossingen te vinden om tot verbeteringen Analyse Aanpak Om de resultaten te kunnen duiden is een kwantitatieve analyse uitgevoerd. Hierbij is gekeken naar de schooljaren en Er is hierbij gekeken naar de schooladviezen, opbrengsten van Eind- CITO en NIO. Ook de resultaten van het LOVS zijn bekeken. Er is gekeken naar de bandbreedte waarin de leerlingen hadden kunnen scoren in relatie tot de daadwerkelijke scores. Er is gekeken naar de scores van de leerlingen in relatie tot het schooladvies. Er is gekeken naar de samenstelling van de groep in relatie tot schooladvies. Er is gekeken naar het opleidingsniveau van de ouders. Daarnaast is een kwalitatieve analyse uitgevoerd. Hierbij is o.m. gebruik gemaakt van informatie die uit gesprekken met de leraren en de IB-ers naar voren kwam. Ook is een aantal vragen over de opbrengsten voorgelegd aan CITO. Tot slot is er gekeken naar een aantal factoren die mogelijk invloed hebben gehad op de resultaten. De kwantitatieve analyse Als we kijken naar de schooladviezen van alle kinderen, dan hoort daar een minimum- en een maximum score bij. Beide jaargroepen in zijn geheel scoren binnen de bandbreedte van de CITO toets. Beide jaargroepen scoren op de NIO toets een gemiddeld IQ dat hoort bij een VMBO-t advies. In beide jaren ligt de gemiddelde score van de CITO rond dat gemiddelde. Deze gemiddelde score van de groep ligt onder het landelijk gemiddelde. Als we kijken naar de samenstelling van de groepen, zien we dat in tegenstelling tot eerdere jaren (dus voor 2014) van deze leerlingen een heel groot contingent VMBO basis\kader advies krijgt. Er zijn de afgelopen 2 jaren minder HAVO-VWO adviezen (zie bijlage). De uitslagen van de NIO en de schooladviezen liggen oha op 1 lijn. De uitslag van de CITO (en bijhorend advies) wijkt vaker af. Dit beeld zien we ook op OcTHO scholen van dezelfde omvang. Het advies wordt vooral bepaald door cognitieve aspecten, i.c. de prestaties; daarnaast zijn sociaalemotionele capaciteiten van belang. De ondersteuning thuis, eindtoetsresultaten en beheersing van het Nederlands wegen ook mee. Kinderen die een aangepaste toets hebben gemaakt hebben deze soms slechter gemaakt dan verwacht. Dit had een beperkte invloed op de totale score in 14/15 en in 15/16. Kinderen met dyslexie scoren op taal vaak slechter. 2

4 De kwalitatieve analyse Wij zien dat de rekenresultaten het meest onder druk staan. De afgelopen jaren heeft de focus van onze verbeterplannen op taal gelegen. Wij hebben, vanwege de voldoende resultaten op gebied van rekenen, minder aandacht gegeven aan dit vakgebied. Dit heeft geleid tot hogere resultaten op gebied van technisch lezen, dit zien we echter niet terug in de CITO eindtoets. Aan de hand van observaties en klassenbezoeken constateren we dat een deel van de leerlingen niet optimaal betrokken is bij de lessen. Er heerst rust en er is een goed werkklimaat. We zien echter een aantal leerlingen dat mentaal afwezig is. Zij wachten geduldig de uitleg van de leraar af en vullen later een antwoord in. Dit zien we onder andere terug bij zgn. projecttaken uit de rekenmethode. In deze lessen worden meten\tijd\geld items besproken en ingeoefend. De methode voor spelling sluit goed aan bij de CITO-LOVS toetsen. Daar zien we de resultaten stijgen. In de eindtoets viel spelling niet-werkwoorden tegen. Hier zijn ook een behoorlijk aantal leerlingen met een hoger advies die laag scoorden. Leerlingen zijn erg slecht te motiveren om uitrekenpapier te gebruiken bij toetsen en het rekenwerk in het algemeen. Dit zagen we ook tijdens de CITO-eindtoets. Het aantal leerlingen dat functioneert op basis-kader niveau stijgt. Het aantal vmbot-havo- VWO neemt af. Ons onderwijs is weliswaar gedifferentieerd, maar qua werkwijze en instructie ingesteld op de gemiddelde leerling, dus VMBO-T. Veel van ons onderwijs is theoretisch van aard. In hoeverre sluit dit nog aan bij de veranderende schoolbevolking is de vraag. Referentieniveaus zijn in 14/15 door 4 leerlingen op onderdelen niet behaald. In 15/16 door 3 leerlingen niet. We constateren dat het overgrote deel van de kinderen de referentieniveaus heeft gehaald. De invloed van individuele scores op het totaal is relatief klein. Er zijn een aantal kinderen die veel lager scoren dan de minimum score die bij hun advies hoort. Dit beïnvloedt de gemiddelde score weliswaar, maar had bij het wel behalen van de minimum score geen voldoende resultaat opgeleverd. Onze schooladviezen zijn consistent. Wij constateren dat het overgrote deel van de leerlingen na 3 jaar nog op het niveau werkt dat wij geadviseerd hebben. Als er afwijkingen zijn, dan zijn die vaker naar een hoger niveau, dan naar een lager niveau. Overige factoren Populatie Onze school kent veel kinderen waarvan de ouders lager zijn opgeleid. In zijn algemeenheid scoren kinderen van lager opgeleide ouders beduidend lager op alle cognitieve competenties (m.n. prestaties) dan kinderen van hoger opgeleide ouders (Ledoux & Overmaat,2002). Daarnaast zien we een groot aantal kinderen. Ook zegt de wetenschap dat van de enkelvoudige indicatoren de opleiding van de ouders een relatief goede voorspeller van de leerresultaten is (Fettelaar en Smeets,.) Populatie in relatie tot motivatie tot presteren Doordat de CITO-eindtoets geen rol van betekenis meer heeft voor het advies naar het voortgezet onderwijs, lijkt het erop dat voor een aantal kinderen (en wellicht ook voor de ouders) er geen belang meer is voor een hogere score. Hoewel resultaten altijd tegen kunnen vallen, kunnen we in 3

5 beide jaren een aantal leerlingen aanwijzen die de toets met weinig ambitie hebben gemaakt. De directe invloed van een individuele leerling is niet zo hoog. Echter een score die 19 punten lager is dan verwacht, heeft natuurlijk wel impact op het groepsgemiddelde. Afgelopen jaar is de kinderen een worst voorgehouden om hen te motiveren tot serieus en aandachtig te werken. Dit heeft geen positief effect gehad. Populatie in relatie tot werkwijzen In de bovenbouw willen we de kinderen een aantal vaardigheden bij brengen. Begeleid plannen en werken aan zelfstandigheid via dag- en weektaken horen hier bij. De ruimte die voor de groepsleraar ontstaat wordt gebruikt voor (individuele) instructie. Uit onderzoek blijkt dat wat betreft de nietcognitieve competenties leerkrachten vooral de werkhouding van kinderen van hoger opgeleide ouders positiever beoordelen. Desondanks lijkt het erop dat op onze school alle kinderen (ongeacht opleidingsniveau ouders) in de weg naar zelfstandigheid dezelfde maat neemt. We kunnen ons afvragen of deze kinderen juist niet op een andere manier moeten profiteren van de ruimte die ontstaat in het lesprogramma in groep 8 (of eerder). Populatie in relatie tot toename allochtone leerlingen Voor een school met een groot percentage achterstandsleerlingen is de situatie moeilijker. Wij hebben een extra opdracht. We moeten niet alleen gewoon goed (dat wil zeggen effectief en adaptief) onderwijs geven, ook moeten wij compenseren voor de veel kleinere bagage die de kinderen van huis uit mee krijgen. Dat veel van onze kinderen afkomstig zijn uit kansarme milieus, heeft onder meer als consequentie dat het percentage risicoleerlingen op de Rieburch wel drie keer zo hoog is als op doorsnee scholen (Van der Veen, 20035). Risicoleerlingen horen daarmee niet meer tot de uitzonderingen in de klas waarvoor een aparte aanpak kan worden opgesteld, maar tot een onderlaag van substantiële omvang die zoveel mogelijk meegetrokken moet worden. Dat daarnaast het tempo in klassen met een hoog percentage allochtone achterstandsleerlingen wat vaker uiteenloopt dan in andere klassen, zorgt voor het risico dat dit bij een te grote concentratie van achterstandsleerlingen niet meer lukt. Dat maakt deze klassen echter ook minder effectief. (Ledoux & Overmaat, 2002). Krimp De school heeft de afgelopen 5 jaar structureel formatie ingeleverd, terwijl de leerlingenaantallen niet evenredig terugliepen. Door Passend Onderwijs is de formatieruimte en ondersteuning voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften verder afgenomen. Het aantal kinderen met ondersteuningsbehoefte is toegenomen. Bijna alle reguliere ondersteuning is wegbezuinigd (de opvangklas buiten beschouwing gelaten) en de interne begeleiding is van 6 dagen teruggebracht naar 2. Het lijkt er op alsof er nu een kritische grens is overschreden. Analyse instrument Door het weghalen van het LOVS als analyse instrument en het niet meer voorhanden zijn van analyse instrument Sterke begeleidng.nl, lijkt het erop dat er in de vroegere leerjaren minder goed kan worden ingespeeld op tekorten bij de leerlingen. Dit kan gevolgen hebben voor de leerlingen in groep 8. 4

6 Conclusies Er is onze beleving een aantal factoren die hebben bijgedragen aan de tegenvallende resultaten van de afgelopen twee jaren. Deels zitten die in onze aanpak, deels in het aanbod, deels in de leerlingenpopulatie en deels in overige factoren. Als wij kijken naar aanbod en aanpak, de twee factoren waar wij de meeste invloed op hebben, dan zien wij: - er is minder aandacht geweest voor rekenonderwijs - er is veel aandacht geweest voor taalonderwijs - kinderen lijken vaak niet gemotiveerd\betrokken bij het (klassikale) onderwijs - is de tijdwinst die ontstaat door zelfstandig werken wellicht niet optimaal benut Daarentegen zien wij ook kinderen die er hard voor werken en scoren voor wat zij waard zijn. Gelet op de opleidingsniveaus van de ouders, de risico factoren die voor een behoorlijk aantal kinderen gelden en de uitslagen van de intelligentie onderzoeken krijgen de kinderen reële adviezen mee en scoren deze kinderen binnen de bandbreedte die bij deze adviezen horen. Op dit moment lijkt het er op dat veel kinderen een kader-vmbo-t advies krijgen. De scores van de CITO-eind zijn navenant. Dit beeld lijkt voor de toekomst voorlopig zo te blijven. Plan van aanpak Hieronder beschrijven wij een aantal acties die wij op school willen uitvoeren. Hiermee verwachten wij een positieve invloed te hebben op de opbrengsten. Waar nodig worden deze plannen toegevoegd aan het jaarplan Het betreft het aanbod, de werkwijzen en het maken van de voorspelling. Aanbod: In het schoolplan zijn voor de komende jaren een aantal algemene voornemens beschreven waar het gaat om het verbeteren van de opbrengsten. Zo is vanaf 2014 geïnvesteerd in het taal-leesonderwijs. Vanaf is aandacht geschonken aan begrijpend lezen en is hiervoor de keuze gemaakt om te starten met Nieuwsbegrip. Wij gaan hierbij verder op de ingeslagen weg. Uit onderzoek blijkt dat rekenprestaties eenvoudiger zijn te beïnvloeden dan taalprestaties, het is voor een school als de onze (met veel achterstandsleerlingen) interessant om juist dáár de nadruk op te leggen. Voor schooljaar is (mede daarom) gekozen om te investeren in het Rekenonderwijs. Naast de aanschaf van materiaal om het automatiseren te versterken willen we investeren in de opleiding van een reken coördinator en een aantal cursus bijeenkomsten voor het team op het gebied van rekenen en wiskunde. Omdat werkwoordspelling laag scoorde is vanaf groep 6 vastgelegd op welke wijze werkwoordspelling volgens een vast stramien wordt aangeboden. Op scholen met veel allochtone leerlingen kost taalonderwijs veel tijd, zonder dat dat in de prestaties is terug te zien. Voor sommige taalonderdelen (als spelling en grammatica) is aandacht in aparte taallessen nodig, maar voor andere onderdelen geldt dat minder. Aandacht voor woordenschatverwerving, begrijpend lezen en schriftelijk taalgebruik kan ook plaatsvinden buiten het taalonderwijs, bijvoorbeeld door een betere verbinding van het taal/leesonderwijs met het zaakvakonderwijs (Ledoux & Overmaat,2002). De keuze om te gaan werken met Nieuwbegrip is daarom nadrukkelijk een tijdelijke keuze. Dit totdat het DENK! programma verder is uitgekristalliseerd en het onderzoek stadium is afgesloten. Aan de hand van opbrengsten en doorontwikkeling van DENK! kunnen wij tzt een definitief besluit nemen. 5

7 Werkwijzen: We gaan de betrokkenheid van de leerlingen vergroten door de werkwijzen bij het vak rekenen aan te passen. We denken hierbij aan meer praktisch en ontdekkend leren. Hierbij zal geïnvesteerd moeten worden in materialen waarmee leerlingen kunnen experimenteren. Op het gebied van klassenmanagement is met de leraar van groep 8 besproken op welke wijze zij aandacht gaat geven aan enerzijds het werkklimaat in de groep en anderzijds op individueel niveau vakspecifiek kan sturen. Leerlingen worden in een eerder stadium (medio groep 7) betrokken bij de mogelijkheden en verwachtingen die zij mogen hebben vwb de opbrengsten. Aan de hand van een uitdraai van de citoresultaten gaat de leraar het gesprek aan met de leerling. Doel is het kind inzicht te verschaffen in zijn sterke en zwakkere kanten. Prognose: In het verleden konden wij stellen dat de score s voor een volgend jaar rond of boven het gemiddelde zouden zijn. Dit was feitelijk altijd zo. De afgelopen 2 jaar zien we dat de opbrengsten dus lager zijn dan onze verwachtingen. Om van realistische verwachtingen uit te kunnen gaan, gaan wij in een vroeger stadium (medio groep 7) een uitstroom prognose opstellen. Dit doen we aan de hand van CITO-LOVS en NIO. Vooruitblik Voor schooljaar verwachten wij een score die tussen en 534,04 ligt. Dit is gebaseerd op de M7 toetsen. Als de NIO uitslagen binnen zijn (juli 2016) kunnen we deze prognose bijstellen. Met (een aantal) leerlingen van groep 7 zijn de citoresultaten al wel besproken. Hierbij zijn de sterkere en zwakkere kanten van de leerling besproken. Dit is in het licht geplaatst van de keuzemogelijkheden die horen bij de scores. Dit zal in groep 8 nogmaals gebeuren. Ook wordt dit beter gecommuniceerd met de ouders. In de groepsplannen wordt een en ander vermeld. 6

8 Bijlagen Overzicht : adviezen en behaalde score Naam Advies basisschool + bijhorende minimum score Advies Eindtoets + behaalde score Advies Nio + IQ Kader 523 Basis-Kader 522 Basis plus Havo 533 VMBO-t 531 Havo Havo 533 Havo 539 VMBO-t/Havo VMBO-t 529 Kader 523 Havo Kader 523 Kader 525 Basis Kader 523 Basis/Kader 519 Basis VMBO-t 529 VMBO-t-Havo 535 Kader Havo 533 Havo-VWO 541 Havo Havo 533 Havo-VWO 541 Havo VMBO-t 529 Gl-VMBO-t 532 VMBO-t Kader 523 Kader 528 Basis VMBO-t 529 Kader 523 VMBO-t Kader 523 Kader 526 Kader VMBO-t 529 VMBO-t 529 VMBO-t VMBO-t 529 Kader 525 VMBO-t VMBO-t/Havo 533 VMBO-t-Havo 535 VMBO-t Havo 533 Havo-VWO 543 Havo Gl/VMBO-t 529 Gl-VMBO-t 531 VMBO-t VMBO-t 529 Kader 526 VMBO-t/Havo Havo 533 Havo 540 VMBO-t VMBO-t 529 Basis-Kader 521 Basis VMBO-t 529 Kader 526 Kader Gemiddelde 528,9 530,0 533,86 Maximale score Eindtoets behorende bij advies 2: scores referentieniveau Namen Referentieniveau Lezen Referentieniveau Taal Referentieniveau Rekenen 1f >1f 1f 2f 1f 1f 2f 2f 1f 1f 1f <1f 1f 2f 1f 2f 1f 1s 2f 2f 1f 1f 2f 1f 2f 1f <1f 7

9 < 2f 2f 1f 2f 1f <1f 2f 1f 1s 1f 1f <1f Onder 1f scoren: Lezen xx, Taal xx, Rekenen xx Positief: Samenvatten Taal : werkwoorden valt in de negatieve zin tussen -1 en -2 Rekenen :meten en meetkunde tussen -1 en 0 Getallen, Verhoudingen en Verbanden tussen -1 en -2 Overzicht : adviezen en behaalde score Naam Advies basisschool + bijhorende minimum score Advies Eindtoets + behaalde score Advies Nio + IQ Kader 523 Basis/kader 525 Kader Kader 523 Basis/kader 525 Kader VMBO-t 529 Basis/kader 524 met VMBO-t Kader 523 Basis/kader 519 VMBO t VWO 540 VWO 547 VWO Havo 533 Havo 538 HAVO VMBO-t 529 Kader 526 VMBO-t VMBO t 529 VMBO t 531 met Havo VWO 540 Havo/VWO 542 Havo Gl/TL 529 Basis/kader 521 VMBO-t Havo 533 Havo/VWO 542 Havo Basis met LWoo Basis 511 VMBO t >523 Havo 533 Havo 538 VMBO-t/Havo Gl/TL 529 Kader 526 Kader Kader 523 Basis/kader 525 Basis Havo 533 Havo 537 Havo Maximale score Eindtoets behorende bij advies 8

10 VMBO t 529 VMBO-t 529 VMBO-t Havo / VWO 540 VWO 545 Havo Gemidd. 529,08 530,6 534,78 4: scores referentieniveau Namen Referentieniveau Lezen Referentieniveau Taal Referentieniveau Rekenen 2f 1f >1f 2f 1f 1f 1f <1f 1f 2f 2f 1s 2f 2f 1f 2f 1f 1f 2f 1f 1f 2f 2f 1f 2f 2f 1s 1f <1f <1f 2f 2f 1f 2f 1f 1s 2f 1f 1f 2f 2f 1s xx en xx halen bij rekenen 1f niet. xx en xx halen bij taal 1f niet. Rest haalt 1f of hoger. Gemiddelde van de Eindtoets is: 530,6 Gemiddelde schooladvies is: 529,08 534,78 Woordenschat en opzoeken bij lezen zijn + 1 Opvallend: spelling niet-werkwoorden en schrijven. 9

11 Overzicht aan kinderen met ouders in opleidingscategorie 1 en 2 jaar Aantal leerlingen 1 ouder cat 2 2 ouders cat 2 2 ouders cat Samenstelling groep i.r.t. adviezen vervolgonderwijs Literatuur Driessen G., (2005). De totstandkoming van de adviezen voortgezet onderwijs: invloeden van thuis en school. Pedagogiek 25e jaargang,p Driessen, G., Doesborgh, J., Ledoux, G., Overmaat, M., Roeleveld, J.,Veen, I. van der. (2002) Van basis- naar voortgezet onderwijs. Nijmegen: ITS van Eijck, K., de Graaf, P. (1994) Uit één nest? De invloed van primaire socialisatie op onderwijskansen. Mens en Maatschappij, 69e jaargang, nr. 3, augustus

12 Eck, E. van, Voncken, E., Glaudé, M., Roeleveld, J. Opwaarts, mars. Een verklarende analyse van (verwachte) ontwikkelingen in de deelname aan het vmbo en het vo. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Fettelaar, D., Smeets, E. ( ) Mogelijke indicatoren van schoolgewichten. Onderzoek naar de voorspellende waarde. Nijmegen: ITS 11