Raalte Duurzaam Jaarrapportage 2014 Jaarplanning 2015

Transcriptie

1 Raalte Duurzaam 2050 Jaarrapportage 2014 Jaarplanning 2015 Raalte, 23 maart 2015

2 Inhoudsopgave 1. Introductie Jaarresultaten 2014 Raalte Duurzaam Het faciliteren van externe projecten Projecten op/bij/in gemeentelijke infrastructuur en openbare ruimte Bewustwording en kennisverspreiding Gericht op de samenleving Gericht op de interne organisatie Het ontwikkelen van nieuw beleid Monitoring en evaluatie Gemeentelijke Duurzaamheidindex Energiemonitoring Nieuwe activiteiten Voortzetting huidige projecten Nieuwe activiteiten Financiën Raalte Duurzaam

3 1. Introductie In 2013 is aan de hand van een intensief traject met de samenleving en partijen de beleidsnota Visie Raalte Duurzaam 2050 opgesteld welke is vastgesteld door de Raad op 30 mei In dat jaar is een startnota grootschalige duurzame energieproductie voorbereid. De raad heeft besloten niet te kiezen voor windenergie maar wel grootschalige biomassaprojecten en zonne-energie projecten toe te staan. Mits deze passen in het beleid en bestemmingsplan. Projecten worden per stuk beoordeeld. De visie Raalte Duurzaam 2050 is een plan van aanpak gericht op de nieuwe rol van de gemeente: faciliterend, accelererend en bemiddelend. In voornamelijk eigen projecten zal ze zelf een initiërende en regisserende rol innemen. Met de beperkte capaciteit en middelen wordt onder andere onderzoek en beleid gemaakt en middelen als bijdrage en voor cofinanciering ingezet. Daarnaast worden projecten in de interne organisatie opgezet die duurzaamheid steviger in de bedrijfsvoering verankeren. Tevens is in deze periode een belangrijke stap gemaakt qua beleid door de ontwikkeling van het nieuwe beleidskader Raalte Duurzaam 2050 in samenwerking met verschillende partijen uit de samenleving. Hierin zijn de klimaatdoelstellingen bijgesteld en verbreed naar duurzaamheid in plaats van alleen energie. In het nieuwe programma Raalte Duurzaam dat in 2014 van start is gegaan wordt ingespeeld op de veranderende rol van de overheid en hiermee ook de gemeente. De gemeente zal minder sturen en als overheid meer ondersteunen en participeren in initiatieven van de samenleving. Deze tendens heeft zich met name ook al ingezet in het laatste jaar van het klimaatprogramma. 2. Jaarresultaten 2014 Raalte Duurzaam 2050 Binnen de gemeente lopen er verschillende programma s die raakvlakken hebben met milieu en duurzaamheid. We geven u hieronder een korte schets van deze programma s en activiteiten die daaronder vallen. Het programma Raalte Duurzaam 2050 richt zich met name op ondersteuning van kleinere initiatieven van externen en communicatie en voorlichting. Of daar waar initiatieven door een bijdrage van de gemeente een flink subsidiebedrag kunnen verwerven (o.a. Leader projecten). Vanuit het programma Raalte Duurzaam 2050 worden de verschillende onderdelen gecoördineerd en op elkaar afgestemd. In het nieuwe programma onderscheiden we vier grote lijnen waar we op in zetten: Het faciliteren van externe projecten Het ontwikkelen en uitvoeren van projecten op/bij/in gemeentelijke infrastructuur en openbare ruimte Het organiseren van communicatie rondom bewustwording en kennisverspreiding over Raalte Duurzaam 2050 zowel intern als extern. Het ontwikkelen van nieuw beleid gerelateerd aan Raalte Duurzaam 2050 Hieronder een overzicht van de verschillende activiteiten en resultaten voor

4 2.1. Het faciliteren van externe projecten Volgen en administreren Leaderprojecten Duurzaamheid De afgelopen jaren heeft de samenleving een exclusieve mogelijkheid gehad om projecten gericht op energiebesparing en duurzame energieopwekking in te dienen bij het Leaderprogramma Salland. Binnen de gemeenten zijn een flink aantal projecten ingediend. Een aantal van deze projecten lopen nog door tot in 2015 maar zullen medio 2015 volledig afgerond moeten zijn. De gemeente heeft deze projecten inhoudelijk en qua indiening ondersteund. Op dit moment worden de laatste projecten afgerond door de samenleving en bij de gemeente administratief afgehandeld. Leaderproject Lierderholthuis Verjong Energiebesparing PV panelen uitgevoerd en financieel afgerond in Zonnecollectoren de Laarman uitgevoerd in 2014, financiële afronding in Boeren met Zon installatie PV systemen Raalter deel in Sallandbreed project uitgevoerd in 2014 financiële afronding in 2015 In totaal hebben zoals gepland 20 deelnemers meegedaan in de gemeente Raalte. Ze hebben allemaal de minimum hoeveelheid van Wp geïnstalleerd, en een aantal voor eigen rekening meer. In totaal is er rond de Wp geïnstalleerd in Raalte, dat gaat ca kwh per jaar opleveren. Mijnplein heeft op 10 scholen in gemeente Raalte zonne-energie geïnstalleerd. Project is afgerond in Duurzame sporthal Luttenberg klaar 2014 financiële afronding 2015 zie ook Pelletgestookte CV ketel Hoftheater (gemeentelijk project) uitgevoerd 2013 financieel afgerond Bioliquid Vanuit de gemeente is er contact geweest over het project Bioliquid om informatie te verstrekken over de mogelijkheden van plaatsing van dit bedrijf op de Zegge en welke vergunningen daarvoor nodig zijn. Er is nog geen vergunningsaanvraag gedaan en wordt voorlopig ook niet verwacht. Zonnepark Heeten Het initiatief Zonnepark Heeten is volop in ontwikkeling. De gemeente heeft dit initiatief ondersteund door kaders aan te geven voor het gebruik van de grond aan de rand van Heeten waar het zonnepark gesitueerd kan worden. Daarnaast wordt er procesondersteuning verleend in de overleggen met de omgeving en inhoudelijke ondersteuning met Enexis en provincie Overijssel over de haalbaarheid en verdere uitwerking van de business case. Met een coöperatie in oprichting worden nu de voorbereidingen getroffen om over te gaan tot ruimtelijke inpassing en vergunningverlening. Het project is afhankelijk van het verkrijgen van SDE plus subsidie om de exploitatie rond te krijgen. Eind 2015 kan deze subsidie aangevraagd worden. Een van de vereisten om deze subsidie te krijgen is een omgevingsvergunning. 4

5 Duurzame sfeerverlichting Heino, Heeten en Lierderholthuis De gemeente heeft een bijdrage geleverd aan nieuwe duurzame sfeerverlichting voor de dorpen Heino, Heeten en Lierderholthuis. De verlichting is eind 2014 geïnstalleerd en in gebruik genomen. Project Duurzaam verlichten Regio Zwolle De gemeente doet mee in het project Duurzaam Verlichten van de Regio Zwolle. Daarin zijn een aantal projecten ontwikkeld die uitgevoerd worden met de samenleving. Ook om beter inzicht te krijgen in het gebruik van Ledverlichting maar ook om energie te besparen en lichtuitstraling te minimaliseren. Ledverlichting sportvelden MFA De Belte De gemeente heeft een bijdrage geleverd voor de aanleg van Ledverlichting bij de sportvelden van MFA De Belte. Voorwaarde voor deze bijdrage is dat het gebruik van deze verlichting gemonitord zal worden om kennis op te doen over voor en nadelen van ledverlichting bij sportvelden. LTO Salland Duurzaam verlichten stallen Aan LTO Salland is een cofinanciering gedaan (regio Zwolle verdubbeld dat) voor een onderzoek naar de mogelijkheden van installatie van ledverlichting in stallen (pluimvee-, varkens en melkveehouderijstal) en het verminderen van lichtuitstraling vanuit deze stallen. Het project is aangevraagd in 2014 en zal met de uitvoer starten in Het betreft met name een bewustwordingsproject. Een lokale ondernemer in ledverlichting gaat een stal gratis voorzien van led. Voorzien is dat een tweede fase van dit project ook door Regio Zwolle gefinancierd wordt waarbij daadwerkelijke installaties gerealiseerd zullen worden. 5

6 Beleid duurzaam verlichten In het kader van dit project zal in samenwerking met andere gemeenten een traject gestart worden om te kijken waar en hoe beleid aangepast/gemaakt kan worden om duurzamer te gaan verlichten niet alleen in het buitengebied maar ook in de kernen en steden van gemeenten. Dit project loopt van 2014 tot en met Join the Pipe Duurzaam Heino heeft gemeente Raalte gevraagd om ondersteuning in de aanleg van een watertappunt in het kader van Join the Pipe ( in het centrum van Heino. Met Heino is hierover enkele malen contact geweest. B&W zal in het voorjaar 2015 besluiten of dit initiatief ondersteund zal worden en of ook andere dorpen een financiële bijdrage krijgen als zij zelf een join the pipe watertappunt willen gaan realiseren. Duurzaamheidscentrum Carmel College Het Camel College wil een duurzaamheidscentrum oprichten in Raalte. Gemeente is gevraagd of zij een bijdrage kunnen leveren aan dit centrum. Mede naar aanleiding van het bijwonen van een presentatie het Living Green Duurzaamheidscentrum ( plannen zijn in Deventer, is Carmel getipt contact op te nemen met dit initiatief. Afhankelijk van de ontwikkelingen van de businesscase van het duurzaamheidscentrum van het Carmel College zal de gemeenten bepalen of zij en in welke vorm zij kan ondersteunen. Energiebesparingsactie Luttenberg Gemeente heeft plaatselijk belang Luttenberg ondersteund met een kleine financiële bijdrage voor een campagne ter stimulering van ledlampen met bedrijfsleven als startcampagne en een bewustwordingscampagne energiebesparing. Stand van zaken prestatieafspraak wonen Binnen de prestatie afspraak wonen met provincie Overijssel zijn een aantal afspraken gemaakt in het kader van de prestatieafspraak wonen gerelateerd aan duurzaamheid en woonkwaliteit. In de afgelopen 3 jaren heeft Salland Wonen het aantal groene woningen in haar portefeuille uitgebreid van 53% (begin 2012) naar 72% (eind 2014). De komende twee jaar streven ze er naar om er nog 350 aan toe te voegen, om hiermee op het gestelde doel van 800 groene woningen te komen gedurende de periode van het ondernemingsplan ( ). Kijken we voor 2014 naar de concrete inzet van SallandWonen in Raalte dan kan vermeld worden dat maar liefst 3% van het bezit middels grootonderhoud naar een A of B-label gebracht wordt. Daarnaast wordt verder gegaan met het verduurzamen van de woningen bij mutatie en planmatig onderhoud. In het kader van de stimuleringsregeling van de Provincie Overijssel hebben we een laagrentende lening ontvangen van 3,8 miljoen. Deze lening wordt volledig ingezet ten behoeve van het plan projectmatig isoleren. Het totale investeringsbedrag van dit project is geraamd op 11 miljoen (periode t/m 2018). Kortom, de inzet vanuit SallandWonen is aanwezig. Voor het resultaat zijn we echter mede afhankelijk van de medewerking van huurders. Daarom gaat SallandWonen in samenwerking met de gemeente wijkgerichte avonden organiseren met als doel kennis te verspreiden en te komen tot een duurzame aanpak van de woningen. 6

7 2.2. Projecten op/bij/in gemeentelijke infrastructuur en openbare ruimte IMG pilot project warmte-uitwisseling RWZI-Tijenraan Dit pilot project maakt deel uit van een groot Europees Interreg project (INNERS) dat uitgevoerd wordt door Waterschap Groot Salland (WGS). In 2014 is gemonitord op de hoeveelheid energiebesparing die de warmtewisselaar oplevert. In de haalbaarheidsstudie is een inschatting gemaakt dat er op jaarbasis een reductie van energiekosten voor Tijenraan plaats zou vinden van Tevens is er op jaarbasis een CO2 reductie voorzien van 267 Ton. In het jaar 2014 is er een besparing geweest ten opzicht van 2012 het laatste jaar op waarbij volledig op gas werd verwarmd. De installatie is bij het Zwembad zo geïnstalleerd dat het meegenomen kan worden naar het nieuw te bouwen Tijenraan. In de foto hieronder wordt de kelderbak geplaatst bij Tijenraan. Deze kan opgepakt worden en verplaatst naar Nieuw Tijenraan. In mei 2015 wordt het Europese INNERS project in Raalte met een afsluitende bijeenkomst met excursie naar het zwembad afgerond. Nieuw Tijenraan Voor de ontwikkeling van Nieuw Tijenraan is op het gebied van duurzaamheid intensief advies gegeven over de mogelijkheden in de ontwikkeling van een Duurzaam Nieuw Tijenraan. In het programma van eisen voor de aanbesteding is het duurzaam bouwen en onderhouden een belangrijk onderdeel. Er is daarnaast een inventarisatie gedaan van mogelijkheden voor energiesubsidies voor ontwikkelingen en straks de bouw van het Nieuw Tijenraan. Installatie zonnepanelen gemeentehuis In 2014 is SDE (productiesubsidie voor duurzame energie installaties) toegekend door de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) aan gemeente voor het plaatsen van zonnepanelen op het gemeentehuis. Eind 2014 heeft B&W het voorstel goedgekeurd om de zonnepanelen te plaatsen. Begin 2015 zal de aanbesteding plaats vinden voor het plaatsen van een PV systeem voor de productie van ongeveer Kwh per jaar. De panelen worden in het voorjaar van 2015 geïnstalleerd. Aanvraag SDE Hoftheater Voor het Hoftheater is een SDE subsidie aangevraagd in Of we ook deze subsidie ontvangen horen we in Als daarover positief besloten wordt zullen we B&W en het Hoftheater een voorstel voorleggen voor de installatie van zonnepanelen op het Hoftheater en de verdeling van de energiebaten versus installatiekosten. Op dit moment is er nog niet bekend of de subsidie toegekend wordt. Uitbreiding en renovatie Fietsenstalling Heino Er is een onderzoek gestart naar de noodzaak en mogelijkheid om bij het station in Heino een fietsenstalling te realiseren samen met Pro-rail en provincie Overijssel. Dit ter bevordering van het gebruik van de fiets naar het station en gebruik van het openbaar vervoer. In 2015 zal er uitsluitsel komen of dit project verder uitgevoerd zal worden. 7

8 Pilot bermenbeheer Raalte LTO Salland Binnen het programma Salland Deal (zie voert gemeente Raalte een pilot uit in het kader van het onderhoud van bermsloten. Het doel van de pilot is de kijken of het beheer van bermsloten overgedragen kan worden aan derden. Het regelmatig schoonhouden en besparen op onderhoudskosten van gemeentelijke bermsloten is daarbij het doel. De gemeente voert dit project uit in samenwerking met loonbedrijven en LTO Salland. Door de werkzaamheden uit te besteden aan loonwerkers die in samenwerking met agrariërs het maaisel kunnen aanwenden op belendende percelen, waar het dient als structuurverbeteraar kan een win win situatie behaald worden. De pilot heeft gelopen in De resultaten worden begin 2015 bekend. Als deze succesvol zijn zal deze manier van werken elders in de gemeente toegepast worden. Maar ook andere gemeenten zijn geïnteresseerd. Elektrische laadpalen De gemeente draait mee in een project voor de installatie van elektrische laadpalen in de gemeenten georganiseerd door provincie Overijssel. In 2014 is het onderzoek gestart naar de behoefte van het aantal elektrische laadpalen en waar deze geplaatst zouden kunnen worden. Provincie Overijssel subsidieert een klein deel van de kosten van de installatie van de palen met 1000,00 per paal. In 2015 zal een visie voor het elektrisch laden in de openbare ruimte opgesteld worden. Daaraan wordt ook een uitvoeringsprogramma gekoppeld. Duurzaam verlichten parkeerterrein centrum Raalte In het kader van de pilot duurzaam verlichten in samenwerking met Regio Zwolle is ook een subsidie aangevraagd voor het vernieuwen van de verlichting van de centrum parkeerplaats in Raalte. De verlichting zal daar vervangen worden door ledverlichting. Als de subsidie wordt toegekend zal dat in 2015 definitief zijn Bewustwording en kennisverspreiding Gericht op de samenleving Programma Mooi Schoon Gemeente Raalte doet mee in het Zwerfvuilproject Mooi Schoon dat uitgevoerd wordt door ROVA. ROVA onderneemt allerlei activiteiten om met de samenleving zwerfvuil op te ruimen en de samenleving bewust te maken over zwerfvuil problematiek. Zwerfvuil op de stoep en in het openbaar groen staat al jaren in de top drie van ergernissen van Nederlanders. Mooi Schoon ondersteunt opschoonacties die door inwoners en verenigingen worden georganiseerd. Ook het voorkomen van zwerfvuil en het schoonhouden van onze leefomgeving staan hoog in het vaandel. Het motto is dat wanneer we geen rommel maken we het ook niet hoeven op te ruimen. Het project is gestart in 2014 en loopt nog door in In 2014 zijn volgende acties ondernomen: - Tijdens evenementen als de Stoppelhaene worden bezoekers aangesproken over het wegwerpen van afval in de daarvoor bestemde bakken. - SV Raalte heeft in oktober een mooi schoon actie gehouden rondom de sportvelden. - In Heeten heeft zich vanuit Duurzaam Heeten een groep georganiseerd om mee te gaan doen in het programma Mooi Schoon Heeten. Zij organiseren activiteiten om Heeten vrij te houden van zwerfafval. Inmiddels hebben zich 33 personen aangesloten bij deze groep. 8

9 - In de gemeente zijn in het kader van het opruimen van vuurwerk afvalresten in december bezems uitgedeeld. Energieloket: Verbeter en bespaar Met Olst-Wijhe en provincie Overijssel is de stimuleringscampagne Verbeter en Bespaar Raalte-Olst-Wijhe opgezet om inwoners te informeren over de voordelen van isolatie en energiebesparing. Dit project zal doorlopen in het jaar 2015 en heeft als doel om minimaal 200 huishoudens in Raalte te bewegen tot het nemen van energiemaatregelen. Over de periode 1 juli 2012 tot en met 1 oktober 2014 zijn er door inwoners in de gemeente Raalte: 4432 premie aanvragen gedaan en is er ,- aan premies uitgekeerd. 72 leningen aangevraagd en toegekend voor een bedrag van ,- Dit komt overeen met een besparing van kg CO 2 uitstoot Voor meer informatie zie website Verbeter en Bespaar Raalte en Olst-Wijhe Energie in bedrijf In 2014 is aan alle sportverenigingen in Raalte een gratis energiescan aangeboden. Deze is gesubsidieerd door de gemeente Raalte en de provincie Overijssel. Hieraan doen 12 verenigingen mee. Na het uitvoeren van de energiescan is er een beperkt budget beschikbaar om snelle kleine energie besparende maatregelen door te voeren. Bijvoorbeeld vervanging van lampen, tochtstrippen plaatsen en radiatorfolie toepassen. Bij 6 verenigingen is dit al gedaan. Met de verenigingen wordt nu verder gekeken naar grotere maatregelen in de categorieën wassen, drogen, verwarmen en grote verlichting. Hiervoor is een subsidie van 25 % te verkrijgen bij de provincie met een maximum van 2.500,-. De laatste werkzaamheden vinden nu plaats en in 2015 wordt het project afgerond. 9

10 Kennisgroep Platform Raalte Duurzaam 2050 In 2014 is een eerste bijeenkomst georganiseerd met een groep mensen uit de samenleving met als doel te kijken of het noodzakelijk is een soort kennisgroep of platform Raalte Duurzaam 2050 te organiseren. In 2015 zal men verder gaan met deze ontwikkeling. Er wordt niet alleen gekeken naar Raalte maar ook juist Sallandbreed Gericht op de interne organisatie Fietsplan gemeente Raalte In 2014 zijn de medewerkers van de gemeente Raalte in de gelegenheid gesteld een elektrische fiets uit te proberen voor het woon/werkverkeer. Aan deze actie hebben 40 personen meegedaan. Naar aanleiding van de actie denken 11 personen een elektrische fiets aan te schaffen. Daarnaast zijn er twee elektrische fietsen aangeschaft voor het werkverkeer binnen de gemeente. Deze fietsen kunnen worden gereserveerd via het ICT systeem van de gemeente. Teamsessies Raalte Duurzaam 2050 Vanuit het programma Raalte Duurzaam 2050 worden sessies georganiseerd met de verschillende teams van de gemeente om Duurzaamheid aan de orde te stellen. In 2014 zijn 2 teams bezocht. In 2015 zullen de resterende teams bezocht worden. Er wordt ingegaan op de raakvlakken van het beleid en duurzaamheid en waar deze nog meer toegepast zou kunnen worden. Medewerkers kunnen met ideeën en vragen terecht bij de duurzaamheidsgroep. Duurzaam inkopen gemeentelijke organisatie De gemeente Raalte zal streven naar 75% duurzaam inkopen in 2010 en 100% duurzaam inkopen in 2015 wat de doelstelling is gesteld in het klimaatprogramma in Het huidige inkoopbeleid is herschreven en duurzaam inkopen heeft hierin een belangrijkere rol gekregen. In het toekomstige aanbestedingsregister moet verantwoording afgelegd worden over de duurzame inkoop. Bij steeds meer projecten is al rekening gehouden met duurzame inkoop waaronder: Postvoorziening DOWR, Zonnepanelen op het gemeentehuis, ontwikkelingen Nieuw Tijenraan en de verschillende brede scholen Het ontwikkelen van nieuw beleid Woonvisie Raalte Vanuit het programma Raalte Duurzaam 2050 is en wordt meegedacht in het opstellen van de nieuwe woonvisie voor de gemeente, aandachtspunten hierin zijn energie, duurzame materialen en water. Onderzoek naar klimaatsverandering Eind 2014 zijn 2 studenten van Saxion gestart met een afstudeeropdracht voor de gemeente. Het onderwerp is het aanpassen van de openbare ruimte aan de gevolgen van de klimaatverandering. Een student gaat in kaart brengen wat klimaat verandering betekent voor de openbare ruimte van de gemeente en welke maatregelen we nu al kunnen nemen om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen. Het meest bekende voorbeeld zijn de hevige korte regenbuien waarbij het riool veel hemelwater in één keer te verwerken krijgt. Dit is een gevolg van de klimaatverandering en daar zal meer op ingespeeld worden. Overige voorbeelden zijn hittestress door warmere zomers, droogte, nieuwe insecten/plagen door een warmer klimaat (zoals eikenprocessierups). 10

11 Ontwikkeling van fietssnelweg Eind 2014 en begin van dit jaar is een bijeenkomst georganiseerd met de provincie en de buurgemeenten Hellendoorn en Zwolle om het nut van het opwaarderen van de fietsroute Nijverdal - Raalte Heino Zwolle te bepalen. De route kan in Nijverdal aansluiten op de F35 (fietssnelweg in de regio Twente). Geconcludeerd werd dat het opwaarderen van de route Raalte Heino Zwolle voldoende nut heeft voor een nadere uitwerking. Met de gemeente Zwolle is bepaald dat uitwerking van twee routes binnen de gemeente hierbij aandacht verdient. Dit wordt in 2015 verder opgepakt. 3. Monitoring en evaluatie 3.1. Gemeentelijke Duurzaamheidindex De gemeentelijke duurzaamheidsindex (GDI) is een onafhankelijke tool die op basis van algemeen beschikbare kengetallen in de breedste zin de duurzaamheid van een gemeente toetst. Toetsing vindt plaats op de onderwerpen mens en maatschappij, economie en natuur, milieu en grondstoffenkringloop. De gemeente Raalte scoort een gemiddeld 5,2 op al deze onderdelen, terwijl de hoogste score een 5,8 is. Hiermee staan we op de 30 ste plaats in Nederland en de vierde plek in Overijssel. Op de indicatoren biologische kwaliteit oppervlakte water en natuurkwaliteit, burgerparticipatie (opkomstpercentage verkiezingen) scoren we relatief laag. Op de onderdelen afvalinzameling, andere vervoersbewegingen dan de auto, luchtkwaliteit en werkgelegenheid onderscheiden we ons. We scoren vooral in de breedte gewoon gemiddeld goed waardoor we hoog eindigen. Ter toelichting: het middelpunt van het spinnenweb geeft een score 0 weer: geen duurzaamheid. De buitenste cirkel geeft de score 10 weer: volledige duurzaamheid. De rode lijn geeft de gemiddelde scores van alle 403 gemeenten weer. Voor meer informatie kijk op GDI 11

12 3.2. Energiemonitoring De samenwerkende netwerk bedrijven hebben de tool Energie in beeld ontwikkeld die op basis van meetgegevens en schattingen laat zien hoeveel energie er gebruikt en opgewekt wordt. Wanneer we de gegevens bekijken zien we dat het particulier verbruik in Raalte ieder jaar licht daalt. In 2014 is 8% minder energie verbruikt dan in Ook het zakelijk gasverbruik daalt licht maar een stijging van het elektriciteitsverbruik compenseert die daling helemaal. 12

13 Ook is er een explosieve groei van het aantal aansluitingen met zonnepanelen te zien. Op dit moment is dit 5% van alle aansluitingen. Ten opzichte van het gemiddelde in Nederland is dit 5 keer zoveel! 13

14 14

15 4. Nieuwe activiteiten Voortzetting huidige projecten In de rapportage van 2014 is bij de verschillende projecten al aangegeven of ze door lopen in In de onderstaande tabel staat een overzicht van deze activiteiten die doorlopen en de nieuwe activiteiten die opgestart worden in 2015 (grijs vlak). Het faciliteren van externe projecten Leaderprojecten van de samenleving financieel afronden Bioliquid daar waar nodig en mogelijk ondersteunen en faciliteren Zonnepark Heeten daar waar nodig ondersteunen en faciliteren Project Duurzaam Verlichten met partners uitvoeren van de verschillende onderdelen van het project Duurzaam Heino faciliteren in aanleg van watertappunt Join the Pipe en andere dorpen kenbaar maken dat zij ook een financiële bijdrage kunnen krijgen voor de aanleg van een dergelijk punt. Carmel College daar waar mogelijk ondersteunen in de ontwikkeling van het Duurzaamheidscentrum. Op vraag van samenleving ondersteuning van nieuwe projecten. Ontwikkelen en uitvoeren van projecten op/bij/in gemeentelijke infrastructuur en openbare ruimte Pilot Warmtewisseling riool-zwembadwater wordt in 2015 afgesloten met een eindconferentie. Nieuw Tijenraan ondersteunen in opstellen Programma van Eisen en zoektocht naar subsidies. Zonnepanelen gemeentehuis uitvoeren installatie Hoftheater voorstel ontwikkelen voor installatie zonnepanelen als SDE wordt toegekend Fietsenstalling Stationslocatie Heino, verder ontwikkelen en uitwerken plan van uitvoering. Pilot bermenbeheer Raalte LTO Salland resultaten uitdragen en verder invoeren in de gemeente Elektrische Laadpalen plan van aanpak opstellen en voorleggen aan B&W voor uitvoering Duurzaam verlichten parkeerterrein centrum Raalte uitvoeren. De Zegge onderzoek naar de mogelijkheden voor verduurzamen braakliggend terrein. Kennisverspreiding en bewustwording over Raalte Duurzaam 2050 zowel intern als extern Extern Project Mooi Schoon Raalte verder laten uitrollen door Rova. Energieloket project afronden en evalueren Nieuwe energie in bedrijf project afronden en evalueren Kennisgroep of platform Raalte Duurzaam 2050 verder ontwikkelen Energiebesparing en productie grote bedrijven Raalte Sallandcafé Duurzaamheid organiseren in mei 2015 voor heel Salland in kader van De Kracht van Salland Intern Elektrische fietsen gemeente gebruik monitoren. Teamsessies Raalte Duurzaam 2050 verder uitvoeren. Duurzaam inkopen blijven benadrukken bij de verschillende projecten. Kennisuitwisseling in DOWR verband tussen ambtenaren duurzaamheid organiseren in voorjaar 2015 Het ontwikkelen van nieuw beleid gerelateerd aan Raalte Duurzaam 2050 Woonvisie ondersteunen in opstellen duurzaamheidsparagraaf. Klimaatsverandering en de gemeente Raalte ondersteunen onderzoek student. Klimaatbestendige omgeving. Monitoring en evaluatie GDI blijven volgen. Monitoren energiecijfers gemeente Raalte. Financiën Onderzoek naar de mogelijkheden voor het opzetten van een revolving fund Raalte Duurzaam

16 4.2. Nieuwe activiteiten 2015 Klimaatbestendige omgeving Het doel van dit onderdeel van het programma is dat de gemeente Raalte maatregelen zal opnemen voor adaptatie in de ruimtelijke en stedenbouwkundige ontwikkelingen, waterbeheer en gezondheidszorg. De openbare ruimte wordt dusdanig toekomstig ingericht waardoor problemen als gevolg van de klimaatverandering niet of minder zullen voorkomen. Hiervoor zal een toets klimaatbestendige omgeving ontwikkeld worden ook naar aanleiding van het onderzoek naar klimaatsverandering. Wel worden er al maatregelen genomen voor o.a. wateropvang en het langer vasthouden van water in een aantal projecten zoals: Afkoppelprojecten waarbij hemelwater afgevoerd wordt naar het oppervlaktewater in plaats van naar het riool. In totaal heeft de gemeenten in de periode ,2 ha afgekoppeld vanuit het rioolbeleid. Op de brede school Hoogerheyne is een sedumdak geplaatst. Bij nieuwbouwwijken is ruimte gemaakt voor het opslaan van en de infiltratie van hemelwater. De Zegge braakliggend terrein Bij veel gemeenten is de kaveluitgifte op bedrijventerreinen beperkt in verband met de crisis. Daardoor ligt er bijvoorbeeld op de Zegge een groot stuk terrein dat niet in gebruik is en hoogstwaarschijnlijk ook niet op korte termijn in gebruik komt. Vanuit het programma Raalte Duurzaam 2050 willen wij in 2015 onderzoeken of het mogelijk is een duurzame invulling te geven aan dit terrein. Hierbij kan gedacht worden aan zonne-energie, snelgroeiende biomassa of tijdelijke natuur. Samen met grondbedrijf zullen wij dit oppakken om nader te onderzoeken of daar mogelijkheden liggen. Revolving fund Op dit moment kunnen veel (sport)verenigingen met eigen accommodaties niet investeren in duurzaamheidsmaatrelen om energiebesparing of energieproductie te bewerkstellingen. Binnen de gemeente samen met partners zal een eerste verkenning gedaan worden of het mogelijk is een soort revolving fund op te richten om deze initiatieven te kunnen voorzien van een lening voor een dergelijke investering. 5. Financiën Raalte Duurzaam 2050 In de onderstaande tabel is een overzicht weergegeven van de uitgaven gerelateerd aan het programma Raalte Duurzaam 2050 voor de jaren 2014 en Voor het programma is budget gereserveerd tot en met 2016 voor een bedrag van per jaar. Daarna zal opnieuw geld gereserveerd moeten worden. In de tabel is een overzicht gegeven van definitief geplande uitgaven en een inschatting van uitgaven onder reserveringen/aanvragen. In de onderste regels staan de werkelijke kosten van 2014 (stand 12 januari 2015) weergegeven. Een aantal grote facturen zullen in het voorjaar afgerekend worden (o.a. Leaderproject boeren met zon en het energieloket). Voor 2015 staan een aantal activiteiten gepland waarvoor geld is gereserveerd. Deze staan in de tabel weergegeven onder reserveringen/aanvragen. 16

17 Financiële stand van zaken Raalte Duurzaam versie 12 januari 2015 ten laste van fcl in 2014 en 2015 t.l.v. Function Klimaatb ele overig eleid beleid of Energieloke Duurzaa Inzet Co- Raalte andere t en m woon projectlei financiering Energie Duurzaa Agrarische Beleid regelinge KVS/Lead Verbeter en werk der Leader 2014 in Bedrijf m 2050 verlichting verlichten n er bespaar Leaderprojecten Hoftheater Lierderholtuis Verjong energiebesparing Luttenberg Elckerlyc Energie Zonnecollectoren De Laarman Boeren met zon Duurzame scholen Mijnplein Sporthal Luttenberg Duurzaam MFA de Belte Totaal goedgekeurd Definitief geplande uitgaven 9 Duurzaam Woon/werk verkeer Dienstfiets Kerst Led Heeten, Lierderholthuis, Heino Duurzaam verlichten LTO Salland Duurzaam verlichten LTO Salland uitvoering 13 Vernieuwen verlichting parkeerterrein Raalte 14 Bewust verlichten beleid gemeente Raalte Inzet programmamanager 2014 NK en BK Inzet programmamanger 2014/ Zonnepanelen gemeentehuis Schouw uur T. Lubbers openbare verlichting Energie in Bedrijf Energieloket was totaal subsidie 21 prov Luttenberg energiebesparingsactie Zonnepanelen gemeentehuis stukje dekking Tijenraan extra bijdrage Kosten communicatie Totaal Reserveringen/aanvragen Join the pipe investering 50% 9 kernen Fietsenstalling Heino station Communicatieplan Raalte Duurzaam Ondersteuning kleine initiatieven/dorpen Programma grote bedrijven Projectontwikkeling en onderzoek Totaal reserveringen Totaal te verwachten (tot nu toe) Over om nog in te plannen Uitgaven Resterend budget