Duurzaamheidsprogramma Gemeente Wormerland

Transcriptie

1 Duurzaamheidsprogramma Gemeente Wormerland Alle kleine beetjes helpen Milieudienst Waterland September 2013

2 - 2 -

3 Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1: Een beter klimaat Hoofdstuk 2: Samen met inwoners en bedrijven Hoofdstuk 3: Gemeente als voorbeeld Bijlage 1: Planning, uitvoering en financiële middelen Bijlage 2: Bijdrage Servicepunt Duurzame Energie Bijlage 3: Werkzaamheden milieudienst Waterland

4 Inleiding Klimaat Met het aflopen van de Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven (SLOK) eind 2012 is een einde gekomen aan de ondersteuning door de rijksoverheid van het gemeentelijk klimaatbeleid. Voor 2013 heeft de rijksoverheid geen nieuwe financiële middelen beschikbaar gesteld. Gemeenten zullen voor komende jaren voornamelijk met eigen middelen aan klimaatbeleid invulling moeten geven. In deze tijd van krapte van financiële middelen betekent dit veelal ook een inkrimping van mogelijkheden die de gemeente heeft. Gemeenten staan echter niet met lege handen. Gemeentelijk beleid kan bijvoorbeeld de kaders voor duurzame energie, energieneutrale nieuwbouw en na-isolatie van bestaande woningen verbeteren. Zeker ook voor de eigen gemeentelijke organisatie zijn bij de stijgende energieprijzen energiebesparende maatregelen eerder terugverdiend. Bovendien heeft provincie Noord-Holland voor de periode alsnog financiële middelen gevonden om subsidie te geven voor energiebesparing en duurzame energie voor inwoners met een eigen woning. Tevens is er nog een bedrag uit de SLOK gelden en reserve duurzame energie. Deze bedragen zullen worden ingezet voor diverse duurzaamheidsprojecten. Verder zal Milieudienst Waterland in 2013 het project Route du Soleil voortzetten waarmee de aanschaf van zonnepanelen door gemeenten, bedrijven en inwoners wordt gestimuleerd. Intentieverklaring Energie Afspraak Noord-Holland In september 2012 heeft de gemeente Wormerland samen met de provincie de Intentieverklaring Energie Afspraak Noord Holland ondertekend. Deze intentieverklaring omvat afspraken voor uitvoering van klimaatprojecten door gemeenten, met ondersteuning door provincie Noord-Holland. De ondersteuning door de provincie vindt plaats met de Uitvoeringsregeling subsidie duurzame energie maatregelen bestaande bouw Noord-Holland 2012, en met informatie en deskundigheid vanuit het Servicepunt duurzame energie. Dit servicepunt wordt op dit moment uitgevoerd door adviesbureau DWA. De Intentieverklaring omvat ook een afspraak om een Duurzame Energieagenda op te stellen voor de periode Deze Duurzame Energieagenda biedt de gemeenten de mogelijkheid om daarin haar klimaatbeleid te benoemen, een uitvoeringsprogramma op te nemen en op deze wijze ook ondersteuning vanuit het servicepunt duurzame energie voor het uitvoeringsprogramma te verkrijgen. Minimaal dient de Duurzame Energieagenda een project te omvatten uit één van de volgende thema s: - Verduurzamen bestaande bouw - Energieneutrale nieuwbouw - Lokale energieproductie - Energieneutrale regio - 4 -

5 Duurzame Energieagenda Deze agenda is vanuit Milieudienst Waterland gevuld met een project voor het thema Lokale Energieproductie en een project voor het thema Verduurzamen bestaande bouw. - Route du Soleil - Subsidieregeling duurzame energie voor inwoners met een eigen woning Met deze twee projecten voldoet de Duurzame Energieagenda aan de door de provincie gestelde eisen. Gemeenten kunnen naar eigen ambitie deze agenda aanvullen. De gemeente Wormerland heeft er voor gekozen de duurzaamheidsaspecten van de kerntaken die de gemeente heeft en waaraan uitvoering wordt gegeven in deze Duurzame Energieagenda op te nemen. Waaronder de afspraken met de woningcorporatie, de duurzaamheidslening via SVN, een energiemarkt, elektrische laadpalen en de inventarisatie tot energiebesparing binnen de eigen gemeentelijke gebouwen. Wormerland Energieneutraal Energieneutraal word je niet van vandaag op morgen. Het vraagt over het algemeen om een lange realisatieperiode. Om energieneutraliteit te bereiken zijn zeer forse inspanningen nodig, en het vraagt forse investeringen van alle partijen binnen Wormerland. Om energieneutraliteit te bereiken zijn veel maatregelen nodig. Een groot deel is nu al kosteneffectief. Om volledig energieneutraal te worden zijn echter ook duurdere maatregelen nodig. Integrale aanpak Het landelijk beleid stuurt steeds meer aan op een integrale benadering van de milieuproblematiek, met als doel een verdere verbetering van de milieu- en leefomgevingkwaliteit. Het gaat daarbij dus niet alleen om een integrale aanpak van de milieucompartimenten door de Milieudienst, maar ook om veiligheid en gezondheid en om een integrale benadering vanuit alle betrokken gemeentelijke disciplines, zodat men vanaf het eerste moment betrokken is bij de planontwikkeling en een ieder zich bewust is van elkaars belangen en prioriteiten en alle partijen streven naar een evenwichtige belangenafweging. Niet toetsen achteraf, maar actief meedenken en sturen voordat de kaarten zijn geschud. Bij ruimtelijke ontwikkeling, bijvoorbeeld het opstellen van bestemmingsplannen en het uitwerken van bouwplannen, worden de belangen ingebracht via de betreffende projectgroepen. Milieu is daarin één van de aandachtspunten. Daarbij gaat het voor milieu voor een deel om randvoorwaarden, vanwege wettelijke normen of eerder vastgesteld beleid, en voor het overige om ambities, als het benutten van kansen, het verbeteren van situaties en voorbeeldprojecten. Energieakkoord Op 6 september 2013 zette Nederland een belangrijke stap op weg naar een schone toekomst. Ruim veertig organisaties, waaronder de overheid, werkgevers, vakbeweging, natuur- en milieuorganisaties, andere maatschappelijke organisaties en financiële instellingen, verbinden zich - 5 -

6 aan het Energieakkoord voor duurzame groei. Kern van het akkoord zijn breed gedragen afspraken over energiebesparing, schone technologie en klimaatbeleid. Uitvoering van de afspraken moet resulteren in een betaalbare en schone energievoorziening, werkgelegenheid en kansen voor Nederland in de schone technologiemarkten. Nederland heeft een Energieakkoord voor duurzame groei nodig. De Sociaal-Economische Raad heeft gefaciliteert om tot zo'n akkoord te komen. Bindende afspraken over energiebesparing, schone energietechnologieën en klimaatbeleid zijn onderdeel van dit akkoord. Tegelijkertijd moet het aanzetten tot duurzame groei en groene werkgelegenheid. Naast een lagere energierekening voor bedrijven, instellingen, (scholen, ziekenhuizen, woningcorporaties) en burgers en milieuwinst levert dit ook nieuwe banen op in de bouw en aanverwante sectoren. Energieakkoord impuls voor lokale duurzame energie Het energieakkoord biedt kansen voor gemeenten en hun inwoners voor lokale duurzame energieopwekking. Door de lagere energiebelasting op zonne-energie en afspraken over salderen kunnen in alle gemeenten buurtcentrales ontstaan op daken, voormalige vuilstorten en andere locaties. Huizenbezitters konden het teveel aan zelf opgewekte duurzame energie al terugleveren aan het net en verrekenen met het eigen gebruik (het zogenaamde salderen). Dit is door het akkoord nu ook mogelijk voor energiecoöperaties en voor eigenaren van appartementen. -Stimulans voor energieke samenleving Met het energieakkoord krijgt de 'energieke samenleving' een positieve stimulans. Lokale overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers kunnen samen werken aan een duurzame energievoorziening en energiebesparing in de (bestaande) bouw. -Ondersteuningsprogramma energiebesparing: maatregelen voor de gebouwde omgeving De VNG zal de komende maanden het voortouw nemen om een ondersteuningsprogramma te ontwikkelen om gemeenten actief te helpen bij energiebesparing in de bestaande woningvoorraad en lokale en regionale energiebesparing en -opwekking. Het programma richt zich onder meer op energiebesparing bij eigenaar-bewoners, maatschappelijk vastgoed (schoolgebouwen) en samenwerking met de huursector

7 Speerpunten en doelstellingen In navolging van de voorgaande milieubeleidsplannen heeft de gemeente Wormerland de volgende missie op het gebied van milieu: De gemeente Wormerland wil een goede en gezonde leefomgevingkwaliteit realiseren en duurzaam ontwikkelen daarnaast wil de gemeente toewerken naar een energieneutrale gemeente. De missie bestaat uit een aantal pijlers: Een goede en gezonde leefomgevingkwaliteit betekent dat de kwaliteit van de leefomgeving rondom de woning in orde is. Juist op die plek waar het dagelijks leven zich afspeelt, mensen tot rust komen, kinderen opgroeien, moet men geen gezondheidsrisico s of andere risico s lopen. Overlast en hinder dienen tot een minimum beperkt te zijn. Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden, zonder daarbij de mogelijkheden voor toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen of af te wentelen op mensen die elders leven. Duurzame ontwikkeling is een ontwikkelingsproces gericht op het bevorderen van evenwichtige groei van de veerkrachten kwaliteit van de natuur, van het lichamelijke en geestelijke welzijn van mensen (en een gezonde economische ontwikkeling. De analyse in de Energievisie (zie bijlage) laat zien dat een duurzame energieproductie welke lijdt naar energieneutraliteit op het niveau van de doelstelling uit het klimaatakkoord (20%) of het Energieakkoord (14%) een zeer ambitieuze opgave is. Het is daarom aan te bevelen om de ambities voor de komende jaren vooral te zoeken in het succesvol enthousiasmeren en faciliteren van lokale ontwikkelingen. Het leren van de ingezette activiteiten en het vieren van successen moet leiden tot ontwikkelingen die zich op langere termijn vertalen in waarneembare effecten op de totale energievraag en de duurzame energieproductie. Het milieubeleid komt tot stand in samenwerking met de inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Uitvoering van het milieubeleid vergt namelijk ook de inzet van andere partners. De gemeente moet het samen doen en communicatie speelt daarbij een belangrijke rol. De gemeente zal over het milieubeleid communiceren (voortgang en resultaten). Daarnaast spelen voorlichting en natuur- en milieueducatie hierbij een belangrijke rol

8 Om de missie te verwezenlijken is een 3-tal speerpunten van het milieubeleid benoemd: 1. Een beter klimaat 2. Samen met inwoners en bedrijven 3. Gemeente als voorbeeld In de bijlagen vindt u de planning, uitvoering en de financiele middelen. De werkzaamheden uit te voeren door de milieudienst Waterland en de bijdrage van het Servicepunt Duurzame Energie

9 Hoofdstuk 1: Een beter klimaat Er zijn nogal wat redenen om slim en efficiënt met energie om te gaan. Fossiele brandstoffen worden schaars, het opwekken en verbruiken van energie leiden in veel gevallen tot de uitstoot van CO2 en bovendien: energie kost geld. Dit zijn redenen om serieus aandacht te geven aan alle mogelijkheden om energie te besparen en om energie op duurzame wijze te winnen. Route du Soleil De markt voor zonnepanelen is volop in ontwikkeling. Prijzen zijn gedaald en daardoor kan sinds kort, in een aantal situaties, een investering in een zonnestroom systeem zonder subsidie financieel gunstig zijn. Er zijn vele aanbieders: groot en klein, fysiek of alleen op internet. Route du Soleil richt zich op inwoners, gemeenten, bedrijven en medewerkers van gemeenten en bedrijven. Zonnepanelen voor inwoners en informatie inloop avond Inwoners (maar ook bedrijven) kunnen momenteel gebruik maken van de website Op deze website staat alle relevante informatie voor inwoners. De gemeente Wormerland geeft ondersteuning aan publiciteit voor Route du Soleil. Tevens zorgt de milieudienst zelfstandig voor een aantal advertenties in de regionale kranten. De inwoners van de gemeente Wormerland zijn in mei van dit jaar reeds uitgenodig voor een inloopavond Route du Soleil in het gemeentehuis van Wormerland waarin men alles te weten kon komen over zonnepanelen en de aanschaf ervan. Hierbij is tevens informatie verstrekt omtrent de duurzaamheidslening van de SVN en de subsididieregeling duurzame energie van de gemeente Wormerland. Gezien deze zeer succesvolle inloopavond zal deze in 2014 nogmaals worden georganiseerd. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Inloopavond en communicatie (advertenties e.d.) route du soleil Informeren over zonnepanelen 2014/2015 Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst 4000 Zonnepanelen op particuliere woningen Zonnepanelen voor gemeenten Gemeenten hebben panden in hun bezit die geschikt zijn voor zonnepanelen. Voor een aantal panden kan een investering in zonnepanelen een financieel gunstige investering zijn. Bij representatieve gemeentelijke panden kan de gemeente met een systeem zonnestroom goede voorbeeld uitdragen. De milieudienst zal samen met de gemeenten en gebouwbeheer een inventarisatie maken voor geschikte panden en kosten en baten in kaart brengen. Een eerste voorstel is om te onderzoeken of het budget voor de zonnepanelen gebruikt kan worden voor het - 9 -

10 plaatsen van de panelen op de gebouwen van de gemeentewerf van Wormerland, Kinderboerderij 't Weidje en tevens op de basisscholen van de gemeente Wormerland. Onderstaand vindt u hiervoor een eerste aanzet tot het onderzoek. Mocht dit om een of andere reden niet realistisch/haalbaar blijken dan zal de milieudienst opzoek gaan naar andere gemeentelijke gebouwen waar we de panelen kunnen laten plaatsen. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Zonnepanelen gemeentelijke gebouwen Onderzoek rendabele gemeentelijke gebouwen en mogelijke plaatsing 2014/2015 Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst Uit reserve duurzame energie, n.t.b. Voorbeeld functie gemeente en energiebesparing Zonnepanelen voor medewerkers van de gemeente De aanschaf van zonnepanelen is een investering die je door een besparing op de jaarlijkse energierekening vaak binnen 6 tot 9 jaar terugverdient. Toch ervaart men het hoge aanschafbedrag van zonnepanelen vaak als drempel om over te stappen op zonne-energie. Werkgevers kunnen deze drempel wegnemen voor hun medewerkers via het PV-privéproject. Medewerkers kunnen bijvoorbeeld de mogelijkheid krijgen om de zonnepanelen te betalen met een voorschot op het loon of op het vakantiegeld en eindejaarsuitkering. Milieudienst Waterland biedt haar medewerkers deze mogelijkheid al. De eerste zonnepanelen zijn inmiddels geplaatst via deze regeling. Rekenvoorbeeld: Budget voor vóórfinanciering zonnepanelen voor gemeentemedewerker, PV-privé (terugbetaling via inhouding op het netto salaris). 160 medewerkers, 20% belangstelling, 10% daarvan vraagt lening voor circa 6 panelen systeem: ,-. Dit geld keert terug naar de gemeente. Alleen rentederving als echte kosten, is 600,- per jaar bij 5% volledig uitgeleend. Ruim gerekend 5 jaar aflossing, Kosten: 3000,-. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat PV-Prive voor medewerkers Lening voor zonnepanelen voor medewerkers gemeente 2014/2015 Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst 3000,- Aanschaf zonnepanelen medewerkers Zonnepanelen op de gemeentewerf De gemeente Wormerland wil uit het budget reserve duurzame energie, 50 zonnepanelen laten plaatsen op de gebouwen van de gemeentewerf. Hiermee kan ca kwh aan elktra duurzaam worden opgewekt, waarmee de gemeentewerf energieneutraal zal zijn. De indicatieve kosten hiervan bedragen ,-. Dit zal in overleg en samenwerking tussen de gemeente, gebouwenbeheerder en milieudienst uitgevoerd worden

11 Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Zonnepanelen gemeentelijke gebouwen Zonnepanelen op de gemeentewerf 2014/2015 Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst ,- Voorbeeld functie gemeente en energiebesparing

12 Zonnepanelen op scholen Voorstel is om op de vijf scholen binnen de gemeente Wormerland zonnepanelen te plaatsen. De scholen zullen om in aanmerking te komen voor de gemeentelijke bijdrage zelf 35% van het aankoopbedrag van de panelen moeten investeren. De milieudienst biedt de scholen een concreet aanbod m.b.t. de organisatie en de uitvoering. De school dient enkel zorg te dragen voor de toegankelijkheid van de school m.b.t. de schouw en de installatie van de panelen. In princiepe is er voor iedere school eenzelfde budget: 35 panelen per school, als standaard pakket. Dit moet uiteraard wel passen. Kosten ongeveer: ,-incl. montage en btw. De panelen leveren 8000 W/p en een totaal van 6800 kwh/jaar. Voor vijf scholen maakt dit een totaal bedrag van: ,-. De bijdrage van de gemeente is 65% van dit bedrag: ,- uit het budget SLOK-gelden. De scholen zelf betalen 35% van het aankoopbedrag. Daarnaast: - Kan er een productieverzekering (service, monitoring en verzekering) worden afgesloten: dat is aan de school, extra kosten zijn dan ook voor de school. - Kan er ook via een website productiegegevens worden bijgehouden, (dat kan ik de toekomst ook lokaal via de omvormer met wifi), deze keuze en kosten zijn ook extra voor de school. In combinatie met het lespakket voor scholen over duurzame energie en zonnepanelen omvat dit een mooi geheel en goed voorbeeld vanuit de gemeente. De milieudienst biedt de scholen een concreet aanbod m.b.t. de organisatie en de uitvoering. De school dient enkel zorg te dragen voor de toegankelijkheid van de school m.b.t. de schouw en de installatie van de panelen. In onderstaande tabel wordt een indicatie gegeven van de kosten en opbrengsten van de verschillende pakketten. Pakket 1 3 panelen Opbrengst: ca.600 kwh/jaar, 690 Wattpiek 1.800,-, incl. montage en BTW Pakket 3 9 panelen Opbrengst: ca kwh/jaar, 2070 Wattpiek 4.400,-, incl. montage en BTW Pakket 6 20 panelen Opbrengst: ca kwh/jaar, 4600 Wattpiek 7.700,-, incl. montage en BTW Pakket op maat 35 panelen Opbrengst: ca kwh/jaar, 8000 Wattpiek ,- incl. montage en BTW

13 De kosten zijn berekend inclusief schouw, montage, elektrische installatie en btw. En exclusief monitoringsdisplay. Via een monitoringsdiplay kunnen alle ouders en kinderen ook daadwerkelijk zien wat de panelen opleveren. Hier zal de school zelf geld voor ter beschikking moeten stellen. Een groter zonnepanelen systeem is relatief goedkoper en heeft dan ook een kortere terugverdientijd, dit in verband met de lagere installatiekosten per Wattpiek. Dit vergt een grotere investering voor de school welke zich uiteraard op termijn terugverdient. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Zonnepanelen voor scholen Organisatie en uitvoering PV op scholen 2014/2015 Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst ,- Voorbeeld functie scholen en gemeente en energiebesparing Zonnepanelen voor bedrijven Met name voor winstgevende bedrijven met een laag energiegebruik kan een investering in een systeem voor zonnestroom lucratief zijn als gebruik gemaakt wordt van de energie-investeringsaftrek en de kleinschaligheidsaftrek. De milieudienst brengt deze mogelijkheid onder de aandacht van bedrijven. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Zonnepanelen voor bedrijven Onder de aandacht brengen, informeren Continu Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst - Bedrijven voorzien van zonnepanelen

14 Mestvergister en zonnepanelen op kinderboerderij t Weidje De mogelijkheid tot het aanschaffen van een kleine mestvergister bij de kinderboerderij t Weidje in Wormerland zal nader worden onderzocht en mogelijk worden aangeschaft. Tevens zal de mogelijkheid tot het installeren van zonnepanelen op het dak van de kinderboerderij worden onderzocht. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Mestvergister en PV panelen Onderzoeken of een mestvergister en/of PV bij kinderboerderij t Weidje rendabel kan zijn, is dit het geval, dan deze laten plaatsen 2014/2015 Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst ,- Lokale energie opwekking

15 Energieke Samenleving Er waait een nieuwe wind door de Nederlandse samenleving. Bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties wachten niet meer af tot de overheid het voor ze regelt. Ze nemen zelf het initiatief om hun woon- en werkomgeving te verbeteren en maken gebruik van de creativiteit, kennis en energie die in de samenleving te vinden is: de Energieke Samenleving. Veel van deze initiatieven ontstaan op gebieden die vallen binnen het brede begrip duurzaamheid. Denk aan duurzaam (ver)bouwen, het opwekken van duurzame energie en groen in de leefomgeving. Bezuinigingen bij gemeenten en nieuwe visies op de gemeentelijke kerntaken zorgen voor een toenemende aandacht voor deze Energieke Samenleving. Lokale energiecooperatie Een groeiend aantal consumenten vraagt om groene stroom en groen gas en burgers en bedrijven kiezen er steeds vaker voor om zelf en samen energie op te wekken. De toekomst voor lokale energieopwekking is dus veelbelovend. In steeds meer steden en dorpen komen initiatieven om zelf groene energie te gaan opwekken. Een prima plan, waarmee vaak zowel het milieu als de eigen financiën gebaat zijn. Het is duurzaam en een aanzet voor een regionale economie. Zonnepanelen zijn vaak de snelste en eenvoudigste vorm om dit te doen. Maar niet iedereen heeft een dak dat geschikt is voor zonne-energie en de investeringen kunnen voor sommige mensen best hoog zijn. En wat als je wilt verhuizen terwijl de panelen nog niet zijn afgeschreven? Samen investeren in een energie productie coöperatie is dan de uitkomst. De gemeente wil dit soort initiatieven ondersteunen. Gedacht kan worden om de daken van gemeentelijke gebouwen ter beschikking te stellen aan corporaties. Om goed in te kunnen spelen op duurzame initiatieven uit de samenleving is het voor gemeenten belangrijk om, wanneer dat kan, als netwerkpartner op te treden in plaats van bepalende partij. Door deze netwerkbenadering zijn bewoners en gemeenten gelijkwaardige partners en kan er samenwerking plaatsvinden waar beide partijen wat aan hebben. Deze benadering zorgt er ook voor dat de valkuil waarbij de gemeente toch veel werk naar zich toetrekt, of bewoners verwachten dat de gemeente veel doet, wordt voorkomen. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Lokale continu Kostenplaats energiecoörperatie milieudienst Netwerkpartner voor burgerpaticipatie en energiecooperaties Milieudienst en gemeente / gebouwbeheer - Stimulering burger initiatieven

16 Duurzame gebouwen Energiebesparing in de bestaande bouw en duurzame nieuwbouw heeft vele voordelen: - Energiebesparing levert een verlaging van de woonlasten - En goed geïsoleerd gebouw is comfortabel - Energiebesparing en duurzaam bouwen levert een belangrijke bijdrage aan duurzame ontwikkeling. Naast de kosten voor huur of hypotheek vormen de energielasten het grootste deel van de woonlasten. De verwachting is dat die energielasten de komende jaren alleen maar stijgen. Bij een bedrijf lopen de energielasten soms op tot één of meer fte s. De gemeente wil het gebruik van energie in haar gemeente naar beneden brengen in samenwerking met haar bewoners en bedrijven. Woningbouwcorporaties kunnen voor de huurwoningen hier ook een rol in spelen, daar waar ze dat niet al doen. Een actief programma met projecten waarbij burgers en ondernemers minder energie gaan consumeren is belangrijk. Duurzaam bouwen Duurzaam bouwen is het op zodanige manier bouwen dat gedurende de gehele levensloop van het gebouw en de gebouwde omgeving zo min mogelijk (milieu-)belasting ontstaat. Aandacht voor duurzaamheid betekent expliciete aandacht voor een gezond, leefbaar binnenmilieu van de woningen, beperkingen van de negatieve gevolgen voor mens en milieu en beperkingen van de woonlasten op termijn (energierekening). Het werkprogramma van Schoon en Zuinig (VROM, 2007) beschrijft hoe Nederland in procent minder broeikasgassen wil uitstoten ten opzichte van Op basis hiervan hebben het Rijk en de gemeenten in 2007 het Klimaatakkoord ondertekend. Aan energiebesparing en duurzame energie is een belangrijke rol toegekend. Nederland heeft in het Energierapport 2008 (EZ, 2008) de doelstelling voor energiebesparing opgehoogd van 1,5 naar 2 procent per jaar in Onder duurzame energiebronnen worden hernieuwbare energiebronnen verstaan. Dit wil zeggen bruikbare energie uit waterkracht, windenergie, zonne-energie, omgevingsenergie en biomassa. Duurzame energie speelt in Nederland nog een beperkte rol. De Nederlandse overheid streeft naar 20 procent duurzame energie in 2020 (VROM, 2007). Het kabinet Rutte II hanteert het aandeel duurzame energie van 16 procent in Om resultaten te boeken en om innovatie te stimuleren is de energieprestatie-coëfficiënt voor nieuwe woningen in het Bouwbesluit (wettelijk kader) in 2011 aangescherpt van 0,8 naar 0,6 en wordt deze in 2015 verder verlaagd naar 0,4. De gemeente Wormerland zal bij nieuw- of verbouw van openbare gebouwen alle mogelijke duurzaamheidsmaatrgelen onderzoeken en, indien haalbaar, ook treffen

17 GPR Gebouw Het instrument voor het maken van duurzaamheidskeuzes bij nieuwbouw en renovatie van woningen, kantoren, scholen en bedrijfsgebouwen. GPR Gebouw is een gebruiksvriendelijk softwarepakket om de kwaliteit en duurzaamheid van een gebouw te meten. Bij de beoordeling wordt gekeken naar de thema s energie, milieu (bijv. materiaalgebruik), gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Voor elk thema wordt een kwaliteitsscore gegeven van Hoe hoger de kwaliteit, of hoe lager de milieubelasting, hoe hoger de score. De Milieudienst IJmond is licentiebeheerder. Zij nodigt projectontwikkelaars, architecten, bouwbedrijven en woningcorporaties uit om als gastgebruiker de berekeningen zelf uit te voeren. Aangezien de aanscherping van het beleid voor duurzaam bouwen een dynamisch traject is, dienen bouwinitiatieven getoetst te worden aan het op dat moment geldend beleid. De projectontwikkelaar/architect is hierna aan zet om in samenwerking met de gemeente en Milieudienst Waterland de ambitie te realiseren. Duurzame gebouwen leveren een economisch voordeel en meer comfort op in de toekomst. De ambitie van de gemeente Wormerland is minimaal een 8.0 te scoren op het thema energie en gemiddeld een 8.0 voor de thema s milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Duurzame gebouwen leveren een economisch voordeel en meer comfort op in de toekomst. Bij ieder kansrijk project zal bij de aanvraag van een bouwvergunning een GPR berekening worden afgegeven. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat GPR gebouw Gebruik maken van de softwaretool GPR om ambitie inzichtelijk te maken Continu Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst - Duurzame gebouwen met een gemiddelde score van 8.0. Energiebesparing bedrijven Wet milieubeheer Wanneer blijkt dat de normen van de jaarverbruikcijfers in de oude bedrijfsvoering al overschreden worden (jaarverbruik van kwh elektriciteit en/of m³ gas) moeten de bedrijven op grond van artikel 2.15, eerste lid uit het Activiteitenbesluit aangeven op welke wijze zij gaan voldoen aan de Best Beschikbare Techniek. Voorwaarde hierbij is dat er een terugverdientijd van minder dan vijf jaar is. Tijdens de milieucontroles door de milieudienst wordt hierop gecontroleerd

18 Hoofdstuk 2: Samen met inwoners en bedrijven De gemeente Wormerland werkt voor haar inwoners en bedrijven. De gemeente ondersteunt duurzame initiatieven van inwoners en organisaties die bijdragen aan milieubewustwording en een beter milieu. Daarnaast informeert de gemeente inwoners over verschillende milieuonderwerpen via de gemeentepagina in de krant en de website. De inwoners zijn belangrijk voor het behalen van de milieudoelstellingen, bijvoorbeeld op het gebied van energiebesparing of afvalscheiding. Organiseren Energie-strijd Wie bespaart de meeste energie? Dat is het simpele uitgangspunt van een energiestrijd. Een energie strijd berust op strijdlust, de gezelligheid die ontstaat als je in collectief verband energie bespaart. Een energiestrijd vindt in de wintermaanden plaats, en kan het beste drie maanden of langer duren. In de gemeente Zaanstad en de gemeente Alkmaar zijn al met succes energie strijden georganiseerd. In Zaanstad ging de strijd tussen Oost- en West Knollendam. De eerste energiestrijd is gewonnen door Oost-Knollendam. Het dorp wist 2,5% meer energie te besparen dan West-Knollendam. Samen bespaarden de dertig deelnemende gezinnen uit Oost- en West-Knollendam 35% gas ten opzichte van het gemiddelde van vorig seizoen. Een bijzondere prestatie, omdat werd gestreden en gemeten in de strenge wintermaanden. In een normale winter had de besparing zelfs 50% kunnen zijn, aldus Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Klimaatontwerp en Duurzaamheid. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Energiestrijd Milieudienst Kostenplaats communicatie 2016 en gemeente milieudienst kosten Welke wijk in Wormerland kan het beste energie besparen Lokale energiebesparing

19 Duurzame Energie Subsidie en maatregelen lijst Gedeputeerde Staten van Noord-Holland hebben met het besluit van 19 juni 2012, nr tot vaststelling van de Uitvoeringsregeling subsidie duurzame energie maatregelen bestaande bouw Noord-Holland 2012 besloten door te gaan met de subsidie op energiebesparende maatregelen en installaties voor duurzame energie voor de eigen woning van inwoners. Er is een budget beschikbaar voor de komende vier jaar van ,- (nr. G 17033). Het bedrag is ineens aangevraagd (voorschotsubsidie van 80%) en toegekend. De resterende 20% wordt uitgekeerd na vaststelling van de subsidie door de provincie Noord-Holland. De subsidie is niet voor organisatiekosten, maar uitsluitend voor materialen. De hoogte van de subsidie op maatregelen bedraagt maximaal 15% van de subsidiabele kosten. De activiteiten voor de besteding van de subsidiegelden moet voltooid zijn vóór 1 december 2016, maar mag ook in een kortere periode. Daarna, of eerder bij eerdere afronding van de activiteiten, vindt vaststelling van de subsidie plaats. Maatregelen waarvoor inwoners met een eigen woning hun aanvragen voor kunnen indienen zijn: Installatietechnisch 1 PV-Systeem 2 Zonneboiler 2 LT-verwarming 3 (Combi)warmtepomp

20 4 Douchewater-wtw Bouwkundig 1 Dakisolatie Rc 2,5 m2 K/W 2 Vloerisolatie Rc 2,5 m2 K/W 3 Spouwmuurisolatie Rc 1,3 m2 K/W 4 Paneelisolatie Rc 2,5 m2 K/W 5 Isolatie massieve muur Rc 2,5 m2 K/W 6 HR++-glas U-glas 1,2 W/m2K of spouw 15 mm De gemeente Wormerland heeft ervoor gekozen om doe-het-zelf isolatiemateriaal niet in aanmerking te laten komen voor subsidie in verband met de controleerbaarheid. De milieudienst zorgt in samenwerking met de gemeente voor de opstelling en uitvoering van de subsidieregeling

21 Duurzaamheidslening SVN De Duurzaamheidslening is een aantrekkelijke lening met een lage rente voor particuliere woningbezitters. De Duurzaamheidslening maakt het voor particuliere eigenaren mogelijk om tegen aantrekkelijke voorwaarden en een lage rente geld te lenen voor het treffen van energiebesparende maatregelen in en aan de eigen woning in uw gemeente. De gemeente Wormerland biedt deze lening reeds aan voor inwoners van de gemeente. De lening kan bijdragen aan het verwezenlijken van de klimaatdoelstellingen en de bestaande woningvoorraad energiezuiniger maken. Fondsgrootte bedraagt momenteel ,- daarvan ,- uitgeleend in 2010 bij start van de lening. Wegens onvoldoende bekendheid zijn er geen aanvragen meer. Recent 1 nieuwe aanvraag. Doel: Duurzaamheidslening SVN opnieuw onder de aandacht brengen. Budget: 1500,- vanuit de reserve duurzame energie. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Duurzaamheidslening Duurzaamheidslening Milieudienst Kostenplaats 1500,- Energiebesparing SVN onder de aandacht brengen 2016 en gemeente milieudienst

22 - 22 -

23 Natuur en milieueducatie Natuur- en milieueducatie (NME) wil leerlingen de relatie laten ontdekken tussen mens, natuur en milieu en hun eigen rol daarin. Zij dragen zo bij aan het leefbaar houden van hun omgeving. Dit sluit aan op de kerndoelen voor het (basis)onderwijs. Lesprogramma duurzame energie voor basisscholen Er komt een lesprogramma over duurzame energie, welke momenteel ontwikkeld wordt door de milieudienst. Het zal waarschijnlijk gaan om een les die wordt gegeven door een medewerker van de milieudienst of bijvoorbeeld de wethouder. De les is bedoeld voor leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs (groep 5/6/7/8). Voorbeeld invulling les: Klassikaal:Nut en noodzaak duurzame energie, vervolgens individueel of in groepjes invullen opdrachten boekje, en afsluitend knutselen de kinderen een zonnepaneeltje op een zonnebloem, welke dan kan draaien. Hier is een bedrag van 6360,- voor geraamd, bekostigd uit het budget SLOK-gelden. Lespakket scholen: Materialen voor een lespakket ( 6,- per leerling) (alle aantallen zijn gebaseerd op de deelname van het aantal kinderen Groenevoetstap 2011 ) De Harpoen, Spoor, 120 kinderen Wijdewormer, Spoor, 170 kinderen De Eendragt, Spoor, 60 kinderen Weremere, Spoor, 260 kinderen Wormerwieken, Stichting Agora, 450 kinderen Totaal 1060 kinderen 6,00 per kind = 6360,- uit het budget SLOK-gelden

24 Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Natuur en Milieudienst en Kostenplaats milieueducatie 2016 gemeente milieudienst Lesprogramma duurzame energie voor bovenbouw basisscholen 6360,- Kennis duurzame energie Zonacademie voor installateurs en bouwprofessionals Gemeente, milieudienst en Stichting Zonacademie nemen het initiatief om installateurs en andere bouwprofessionals die zich bezig houden met installatiewerkzaamheden, een Introductiecursus Duurzame Energietechnieken aan te bieden. Doel van de Stichting Zonacademie is om kleinere installatiebedrijven te ondersteunen bij de toepassing van duurzame installatietechnieken bij hun klanten. Laagdrempelige opstapcursussen van de stichting vormen de opmaat naar bijvoorbeeld erkenning of certificering tot zonne-energie installateur. Deze specifieke opstapcursussen hebben als doel samen te leren met professionals tegen lage kosten. Het behalen van het doel van Stichting Zonacademie leidt tot een verdere verduurzaming van de gebouwde omgeving. Voor de gemeente sluit het initiatief aan bij het bevorderen van samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid teneinde de verduurzaming in de regio te versnellen en versterken. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Zonacademie Introductiecursus 2014 Milieudienst Kostenplaats Communicatiekosten, Verdere Duurzame Energietechnieken voor installateurs en bouwprofessionals milieudienst verzenden uitnodigingen verduurzaming van de gebouwde omgeving en bevorderen samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid

25 Hoofdstuk 3: Gemeente als voorbeeld Het is aan de gemeente om een voorbeeld te stellen over hoe het kan en moet. Wij spannen ons gezamenlijk in om een klimaatvriendelijke omgeving te realiseren met een gezonde leefomgeving en gevarieerd groen, in goede balans met economische en maatschappelijke functies. We zijn samen verantwoordelijk voor het gebruik van grondstoffen, afvalstoffen, energie en het bewust gezamenlijk gebruik van leefomgeving. Daarbij is belangrijk dat we rekening houden met alle belangen, voor de korte en lange termijn. Gemeente Wormerland energieneutraal? De gemeente Wormerland heeft geen stip op de horizon gezet om dit doel te bereiken. De weg ernaartoe is relatief duidelijk omdat grootschalige duurzame energie in de gemeente voor het overgrote deel met zonne-energie opgewekt moet worden. Grote windturbines zijn namelijk geen optie. Inzetbare biomassa voor energie is nagenoeg niet beschikbaar, afgezien van het huisvuil. Dit laatste is geregeld met HVC. Mogelijkheden binnen de gemeente Wormerland: Stimulering energiebesparing door woningisolatie, opwekking duurzame energie met zonnecollectoren en zonnepanelen (warmte en stroom), gebruik van de bodem als warmte of koude opslag reservoir (WKO) voor grotere panden of complex van panden. Handhaving op bouwbesluit en op afspraken met woningcoöperaties voor nieuwbouw en renovatie bestaande bouw

26 Engewormer Energieneutraal In gemeente Wormerland is door inwoners van de droogmakerij Engewormer enige tijd geleden een burgerinitiatief gestart om een bijdrage te leveren aan het energieneutraal maken van de gebouwen in de Engewormer. De milieudienst houdt de ontwikkelingen in de Engewormer in de gaten en ondersteunt waar mogelijk. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Lokale continu Kostenplaats energiecoörperatie milieudienst Netwerkpartner voor burgerpaticipatie en energiecooperaties Milieudienst en gemeente / gebouwbeheer - Stimulering burger initiatieven Eigen gebouw De gemeente Wormerland wil graag een voorbeeld functie vervullen. Er zijn diverse malen dataloggers geplaatst in het gemeentehuis om de CV en luchtbehandelingsinstallatie te optimalieren. De gebouwenbeheer is tevens bezig het optimalieren van het klimaat en CV-regeling door middel van CV-tuning. Tevens is er LED verlichting geplaatst door het gehele gemeentehuis. Er zal nog verder worden onderzocht wat de beste energiebesparende maatregelen zijn. Overige nieuwbouw Komende nieuwbouw door de gemeente, eigen beleid is beter bouwen dan bouwbesluit. IN 2015 opnieuw aanscherping Bouwbesluit, per 2019 moeten alle gebouwen die dan gebouwd worden door de overheid nagenoeg energieneutraal zijn (EU richtlijn). Zonne-energie is daarin een belangrijke factor. Tevens zal hierbij gebruik worden gemaakt van de eerder genoemde GPR-tool

27 Woning corporaties Als maatschappelijke organisatie wil de woningbouwcorporatie werkzaam in Wormerland en omgeving verantwoord omgaan met energie en grondstoffen. Zij sluiten zich daarom aan bij de opgave van de corporatiesector als geheel om tot 2025 een vermindering van 20% van het energieverbruik in de woningen te realiseren. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Woning corporaties In gesprek blijven met woningcorporaties over gezamenlijke doelen op het gebied van duurzaamheid continu Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst - Samenwerking met woningcorporaties, ook op het gebied van duurzaamheid Energy Day of Energiemarkt Organisatie Energiemarkt. De gemeente Wormerland wil de activiteiten van de gemeente op het gebied van duurzame energie op de kaart zetten. En deze initiatieven delen met het publiek. Daarom zullen we een Energy Day organiseren in de gemeente Wormerland. Energy Days worden georganiseerd door heel Europa tussen 24 en 28 juni. Tijdens de EU Sustainable Energy Week 2014 (EUSEW 2014) organiseren honderden gemeenten, regio s, bedrijven en NGO s in Europa hun eigen lokale Energy Day. Energy Days zijn not-for-profit -evenementen in de vorm van rondleidingen, presentaties, lezingen of Open Dagen. Allemaal hebben ze hetzelfde doel: het promoten van energiebesparing en hernieuwbare energie. Voordelen voor gemeente Welke voordelen heeft het organiseren van een Energy Day voor de gemeente? Door meedoen aan EUSEW 2014 maakt uw gemeente deel uit van een groeiende Europese beweging die zich inzet voor duurzame energie Het EUSEW Secretariaat biedt u ondersteuning in communicatie, ook via kant-en-klare tools Via onze social media en het EUSEW web-platform vestigt u de aandacht op uw initiatief Uw Energy Day verschijnt op de EUSEW website en in het officiële programma. U kunt de registratie van uw bezoekers regelen op de EUSEW website U profiteert van de media-aandacht voor duurzame energie tijdens EUSEW Tevens zal er via Route du soleil nog een inloopavond zonnepanelen worden georganiseerd

28 Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Energiemarkt Promoten van energiebesparing en hernieuwbare energie 2014/2015 Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst 3000,- Energiemarkt/inloopavond zonnepanelen Duurzaam inkopen De gezamenlijke overheden (rijk, provincies, waterschappen en gemeenten) kopen per jaar voor bijna 60 miljard euro in. De overheid heeft daardoor invloed op ecologische en sociale omstandigheden van leveringen, diensten en werken. Duurzaam inkopen vormt een krachtig instrument om doelstellingen te bereiken. Gemeente Wormerland is nog geen ondertekenaar van Manifest Professioneel Duurzaam Inkopen. Het nieuwe Manifest Professioneel Duurzaam Inkopen is de opvolger van de deelnameverklaring en straalt meer ambitie uit. Met de ondertekening van dit manifest verklaart Wormerland om duurzaam inkopen volgens de nieuwe aanpak te willen uitvoeren. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Duurzaam inkopen Onderteken Manifest Professioneel Duurzaam inkopen continu Gemeente Kostenplaats gemeente - Duurzaam inkopen

29 Fietsgebruik stimuleren Fietsen wordt steeds hipper en is bezig aan een wederopstanding. Duurzaam, snel, elegant, excellent en goedkoop op afstanden tot 7,5 kilometer en met een elektrische fiets tot wel 15/20 kilometer. De fiets wordt steeds vaker gezien als een alternatief voor de auto zeker gezien de stijging van de brandstofprijzen. Ook in het woon-werkverkeer en het werk-werkverkeer is de fiets weer in beeld. Steeds meer mensen zien de voordelen van het fietsen en trappen steeds vaker naar hun baas. Dat is uiteraard gunstig voor de reductie van het autoverkeer, de uitstoot van CO2 en de gezondheid van werknemers. Er zijn in Nederland meerdere fiets bevorderende projecten zoals Fietsen Scoort. Over-gemeente is nog geen deelnemer aan dit project. Kosten: 5,- per deelnemer per jaar. Project Omschrijving Planning Wie Uren kosten resultaat Fietsgebruik woonwerkverkeer stimuleren Deelnemen aan Fietsen Scoort bevorderen 2014/2015/2016 Milieudienst en gemeente Kostenplaats gemeente en milieudienst 40 deelnemers. Totaal: 200,- maal drie jaar= 600,- 40 deelnemers

30 - 30 -

31 Bijlage 1: Planning, uitvoering en financiële middelen Project Budget Uitgave Tijdpad Trekker SLOK-gelden ,- Reserve reserve duurzame energie ,- 50 zonnepanelen op de gebouwen van de gemeentewerf. Zonnepanelen voor inwoners, communicatiebudg et voor advertenties. SVN lening, communicatie Zonnepanelen, bijvoorbeeld voor basisscholen Wormerland Mestvergister en PV panelen kinderboerderij Energiemarkt Lesprogramma duurzame energie voor basisscholen Fietsen scoort Ondertekenen manifest duurzaam inkopen Woning corporaties PV prive voor medewerkers Zonnepanelen gemeentelijke gebouwen Zonnepanelen voor bedrijven ,- uit budget reserve duurzame energie. 4000,- uit budget reserve duurzame energie. 1500,- uit budget reserve duurzame energie Subsidie vanuit de gemeente ,- uit budget SLOK gelden ,- vanuit reserve duurzame energie. 3000,- uit reserve duurzame energie 6360,- vanuit de SLOK-gelden /2015 MDW 2014/2015 MDW/ Gemeente Gemeente 2014/2015 MDW 2014/2015 MDW 2014/2015 MDW 2014/2015 MDW 600,- vanuit de 2014/2015/ 2016 Gemeente reserve duurzame energie of continu Gemeente - Continu Gemeente 3000,- vanuit de SLOK-gelden N.t.b. vanuit reserve duurzame energie 2014/2015 Gemeente/ MDW Gemeente/ MDW Communicatie Continu MDW/ Gemeente

32 Lokale energiecoörperatie - Continu MDW/ Gemeente GPR gebouw - Continu MDW/ Gemeente Uitvoering subsidieregeling ,- DE gelden vanuit de provincie , MDW/ Gemeente Totaal gereserveerd voor dit Duurzaamheidsprogramma: Restant budget Reserve Duurzame energie: ,- vanuit de SLOK-gelden ,- vanuit reserve duurzame energie Looptijd Duurzaamheidsprogramma ,- Bestemd voor n.t.b. duurzaamheidspr ojecten/zonnepa nelen gemeentelijke gebouwen Toelichting op de tabel: Duurzame energie gelden vanuit de Provincie ,- Bestemd voor de subsidieregeling duurzame energie en energiebesparende maatregelen voor inwoners met een eigen woning. SLOK-gelden ,- Vanuit de reserve SLOK-gelden is er nog een bedrag van ,- beschikbaar om verschillende duurzaamheidsprojecten vanuit de gemeente vorm te geven. Reserve duurzame energie Vanuit de reserve duurzame energie is er nog een bedrag van ,- beschikbaar om verschillende duurzaamheidsprojecten vanuit de gemeente vorm te geven

33 Bijlage 2: Bijdrage Servicepunt Duurzame Energie De provincie biedt de eerder genoemde subsidieregeling en het Servicepunt Duurzame Energie (voorheen CO₂ servicepunt) aan. Het college van GS spant zich in voor de instandhouding van het Servicepunt Duurzame Energie gedurende de periode 1 januari 2012 tot en met minimaal 31 december Het Servicepunt Duurzame Energie biedt, afhankelijk van de ambities en activiteiten van het college van B&W, ondersteuning bij het opstellen van de Lokale Duurzame Energieagenda. De omvang van deze ondersteuning is gekoppeld aan de prioriteit en inzet die het college van B&W zelf geeft aan de uitvoering van de Lokale Duurzame Energieagenda. Deze ondersteuning bestaat uit: het mondeling en schriftelijk geven van informatie en advies; het optreden als sparringpartner voor de energie- en milieuambtenaar bij het opstellen van het duurzame energiebeleid; het organiseren van workshops over thema s die meerdere gemeenten betreffen; het organiseren van netwerkversterkende activiteiten; het opzetten van (collectieve) projecten ter ondersteuning van de uitvoering van gemeentelijk beleid; het informeren over en assisteren bij het aanvragen van provinciale subsidies; het assisteren bij het aanvragen van subsidies bij Agentschap NL en andere subsidie verlenende instanties; het provincie breed inzichtelijk maken van de door de gemeenten behaalde resultaten. Aan de inzet van het Servicepunt zijn geen kosten verbonden

34 Bijlage 3: Werkzaamheden milieudienst Waterland Werkzaamheden uit te voeren door Milieudienst Waterland - Ondersteuning bij het opstellen van de Duurzame Energieagenda welke de gemeente gaat uitvoeren. - Opstellen van een subsidieregeling voor inwoners van gemeente Wormerland voor de juiste besteding van de provinciale subsidie voor energiebesparende maatregelen voor inwoners met een eigen woning. - Administratie voeren voor de subsidieverlening, gemeente adviseren over toekenning of afwijzing van subsidieaanvragen, financiële en inhoudelijke verslaglegging naar de provincie, loket functie voor vragen van particulieren over de subsidie. - Verdere uitrol van Route du Soleil. Route du Soleil is voor de doelgroepen: o Inwoners. Loketfunctie voor vragen over Route du Soleil door inwoners van de gemeente, waarbij ondersteuning van de gemeente in communicatie en publiciteit. o Gemeentelijke gebouwen. Gemeente ondersteunen gebruik maken van bestaande mogelijkheden voor zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen en het openen van nieuwe mogelijkheden middels financieringsvormen. o PV-privé. Betreft een aanbod van de gemeente aan haar medewerkers voor een PVsysteem waarbij de gemeente de aankoop uit het toekomstige salaris /vakantieuitkering voorfinanciert. Dit kan uitgebreid worden naar bedrijven. o Bedrijven. De fiscale mogelijkheden voor PV-systemen onder de aandacht brengen van bedrijven. - Milieudienst Waterland houdt via haar netwerken zicht op de ontwikkelingen voor de eerder benoemde thema s van de Intentieverklaring Energieafspraak voor gemeente Wormerland. Dit gaat om nieuwe initiatieven als het Duurzame Bouwloket, elektrisch rijden, duurzaam bouwen, lokale energieproductie, energie neutrale Engewormer, Zon op Nederland en mogelijke stimulering door middel van subsidie (bijvoorbeeld asbestdaken eraf, zonnepanelen erop). De milieudienst brengt medewerkers en portefeuillehouder van ontwikkelingen op de hoogte

35 - 35 -

36 - 36 -