Inventaris van het archief van het Algemeen Hoofdkwartier: Afdeling (Inspecteur) der Bereden Artillerie,

Transcriptie

1 Nummer archiefinventaris: Inventaris van het archief van het Algemeen Hoofdkwartier: Afdeling (Inspecteur) der Bereden Artillerie, Auteur: H.H. Jongbloed Nationaal Archief, Den Haag 1989 Copyright: cc0 This finding aid is written in Dutch.

2

3 Bereden Artillerie 3 I N H O U D S O P G A V E Beschrijving van het archief...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Beperkingen aan het gebruik...6 Aanvraaginstructie... 6 Citeerinstructie... 6 Archiefvorming...7 Geschiedenis van de archiefvormer...7 Geschiedenis van het archiefbeheer...7 De verwerving van het archief...7 Inhoud en structuur van het archief...8 Inhoud... 8 Verantwoording van de bewerking...8 Verwant materiaal...9 Verwante archieven... 9 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen...11

4

5 Bereden Artillerie 5 Beschrijving van het archief B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F Naam archiefblok: Algemeen Hoofdkwartier, Afdeling Bereden Artillerie Periode: Archiefbloknummer: D23340 Omvang: 0.90 meter; 7 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel der stukken is in het Nederlands Soort archiefmateriaal: Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften. Archiefbewaarplaats: Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers: Inspecteur der Bereden Artillerie, Samenvatting van de inhoud van het archief: Het archief van de Inspecteur der Bereden Artillerie bevat alleen agenda's van ingekomen en uitgaande stukken en ingekomen en minuten van uitgaande stukken. De ingekomen en minuten van uitgaande stukken zijn nader gespecificeerd in een bijlage. Hierin bevinden zich onder ander stukken betreffende de aanschaffing van geschut, circulaires van het Rode Kruis en stukken betreffende het overzetten van troepen over het Hollands Diep.

6 6 Bereden Artillerie Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Volledig openbaar. Beperkingen aan het gebruik BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht. Aanvraaginstructie AANVRAAGINSTRUCTIE Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen: 1. U maakt een profiel aan op en logt vervolgens in; 2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken; 3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien; 4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan; 5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Nationaal Archief, Den Haag, Algemeen Hoofdkwartier, Afdeling Bereden Artillerie, , nummer toegang , inventarisnummer... VERKORT: NL-HaNA, Bereden Artillerie, , inv.nr....

7 Bereden Artillerie 7 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van de archiefvormer GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER De Inspecteur der Bereden Artillerie stond in vredestijd deels onder het bevel van de Cdt. Veldleger, maar slechts "in zoover, als de werkzaamheden en bemoeiingen betreffen met de tot het veldleger behoorende deelen en diensten van het betrokken Wapen" (Recueil Militair 1908 p. 682, vredesinstructie Cdt. Veldleger), zodat de Inspecteur der Bereden Artillerie "voor zijne werkzaamheden en bemoeiingen, welke niet het veldleger betreffen, rechtstreeks staat onder de bevelen van den Minister van Oorlog" (idem p. 711, vredesinstructie van de Inspecteur der Bereden Artillerie). Deze laatste instructie geeft in enig detail aanwijzingen, in welke aangelegenheden hij onder de Commandant van het Veldleger dan wel de minister van Oorlog ressorteerde. Deze tweedeling in de onderschikking van de Inspecteur der Bereden Artillerie kan in de oorlogsinstructie nader zijn uitgewerkt tot een tweedeling in funkties. Dat ligt ook in de lijn van de opzet van de vredes- en oorlogsorganisatie van de Landmacht. In de "ministeriële" taken zette de Inspecteur der Bereden Artillerie zijn werkzaamheden op "vredesvoet" en volgens vredesinstructie voort, maar in de "Veldleger"-taken kreeg hij de "pet" op van "hoofd van het bureau Bereden Artillerie van het AHK". De oorlogsinstructie voor de Inspecteur der Bereden Artillerie, vastgesteld bij beschikking van de minister van Oorlog van Kab. U 100, is echter vooralsnog onvindbaar. Het Kabinetsarchief van het departement van Oorlog is zo goed als geheel verbrand. In de archieven GS en Commandant/Hoofdkwartier Veldleger is de ontvangst van de instructie wel keurig geagendeerd, maar het stuk zelf is door de goede zorg van het Archief van de Koninklijke Landmacht, de toenmalige semistatische beheerder, uit beiden verwijderd en vernietigd. Geschiedenis van het archiefbeheer GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER Het archief werd aangetroffen in een bestand "Inspectie der Artillerie", dat, met andere archieven, opnieuw is ontsloten. Zie Algemeen Rijksarchief, Tweede Afdeling, Inventaris van archieven van Chefs van het wapen der Artillerie van de Koninklijke Landmacht , codenummer toegang Voor de geschiedenis van de archiefvormer en het archief, alsmede voor de verantwoording van de bewerking en de gebruiksaanwijzing, wordt verwezen naar de inleiding daarvan. De volgende preciseringen zijn echter van nut. In het gehele tijdvak is er verder sprake van een tweevoudige, parallelle archiefvorming door de Inspecteur der Bereden Artillerie: als Inspecteur der Bereden Artillerie, d.w.z. in de taken waarvoor hij rechtstreeks onder MvO stond, èn als hoofd bureau AHK/BA, d.w.z. in de taken waarvoor hij in de vredesinstructie onder Cdt. Veldleger, en in oorlogstijd onder de OLZ ressorteerde. Het eerste gedeelte is opgenomen in de al genoemde inventaris Chefs der Artillerie De verwerving van het archief DE VERWERVING VAN HET ARCHIEF De rechtstitel is (nog) onbekend

8 8 Bereden Artillerie Inhoud en structuur van het archief Inhoud en structuur van het archief Inhoud INHOUD In de hierbij gevoegde kopieën van korrespondentie tussen OLZ en Inspecteur der Bereden Artillerie, door het CAD ter beschikking gesteld ter adstructie van haar inzichten, wordt echter gevraagd of "het onder uw bevel staande bureau van het Algemeen Hoofdkwartier heeft voldaan", en daar geeft de Inspecteur der Bereden Artillerie dan een uitvoerig antwoord op. Daar komt dat "bureau BA van AHK" dus heel uitdrukkelijk naar voren. Verderop in de beschouwing van de Inspecteur der Bereden Artillerie blijkt, dat de oorlogsinstructie er inderdaad toe leidde, dat een deel van de werkzaamheden van de Inspecteur der Bereden Artillerie zich voltrok in rechtstreekse onderschikking aan de MvO. Verder is ongeveer de helft van de bewaarde correspondentie, alsmede alle agenda's, weliswaar aangetroffen bij de archieven van Inspecteurs der Artillerie, maar de andere helft kwam tevoorschijn uit het archief AHK/GS, en wel uit een reeds overgedragen deel dat bij de CADbewerking van de rest werd betrokken. Chronologisch gezien zat overwegend het oudere deel (jaren 1914, 1915 en het begin van 1916, nu inv.nr. 7) bij AHK/GS. De afdeling wordt in de stukken genoemd "afdeling Inspecteur der Bereden Artillerie", sindsdien echter "afdeling Bereden Artillerie". In de als bijgevoegde kopieën is sprake van "bureau". De bewaard gebleven correspondentie kan het best benaderd worden via de bijlage. Het nummer in de meest linkse kolom dient te worden gebruikt voor het aanvragen. Verantwoording van de bewerking VERANTWOORDING VAN DE BEWERKING Het archief van de afdeling (Inspecteur der) Bereden Artillerie van het Algemeen Hoofdkwartier is uit het verband van de overige archieven van Chefs der Artillerie losgemaakt met het oog op toekomstige hereniging met het archief van het Algemeen Hoofdkwartier/Generale Staf (AHK/GS). Dat berustte op dat moment voor het tijdvak nog grotendeels bij het Centraal Archieven Depot (CAD) van het Ministerie van Defensie en stond daar op de nominatie voor bewerking en overdracht. Voor de opvatting, dat deze afgezonderde bescheiden het beste aangehaakt konden worden aan het archief AHK/GS werd bij het CAD echter geen steun gevonden. Inmiddels was de bewerking van de archieven Chefs der Artillerie afgerond. Het hier beschreven kwam dus tussen de wal en het schip te vallen.

9 Bereden Artillerie 9 Verwant materiaal Verwant materiaal Verwante archieven VERWANTE ARCHIEVEN Inventaris van archieven van Chefs van het wapen der Artillerie van de Koninklijke Landmacht Zie toegang

10

11 Bereden Artillerie 11 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N 1-2, 6, 3 Agenda's van ingekomen en uitgaande stukken Signatuur van het Archief KL was: "AG". Inv.nr. 6 werd in 1989 door het CAD aangetroffen in het archief AHK/GS /1915, 5 delen , 4 delen , 3 delen , 4 delen 4 Klappers op de bovenstaande agenda's delen Signatuur van het Archief KL was: "AG". 7, 5 Ingekomen en minuten van uitgaande stukken geregistreerd in de agenda's vermeld in inv. nrs dozen /250 Bevat: 1914/3 Aanvaarding op en neerlegging nov van de functie van Opperbevelhebber van Land- en Zeemacht door gen. G.J. Snijders 1914/36G Strikte onzijdigheid 1914/57 Wederindeling van officieren uit Albanië 1914/96G Interneringsdepot 1914/99 Gegevens betreffende het Engelse leger 1914/171 Verloven (1914, 1915, 1917, 1918) 1914/192 Soldatencourant 1914/267 Circulaires van het Rode Kruis 1914/474 Wanordelijk optreden van militaire verlofgangers 1914/791G Inlichtingendienst 1914/838 Internering 1915/109G Inlichtingendienst 1915/137G Uittocht van Belgen van dienstplichtige leeftijd, reizen van oorlogvoerenden door Nederland 1915/498G Intrekken van verloven, tijdelijk verlof Landweer lichting 1907, terugroeping verlofgangers, oproeping Landstorm 1915/671 Ervaringen opgedaan in de tegenwoordige Europese oorlog 1915/921 Oprichting mitrailleursectie 1915/1610G Nieuw te vormen afdeling veldartillerie 1915/1688 Ontwikkeling en ontspanning van de gemobiliseerde troepen 1915/1760 Order voor Land- en Zeemacht op 16 juni 1915, honderd jaar geleden verrichte roemrijke daden 1915/1955 Samenwerking van viegeniers en artillerie 1915/2095 Comité van Indische steun aan Nederlandse gemobiliseerden 1915/2096G Mobilisatiegegevens 1915/2647 Aanschaffing van geschut 1915/2794G Verzorging van de geestelijke belangen der militairen 1915/2912 Herkenning van en schieten op vliegtuigen en luchtschepen ( ) 1915/3064 Invoering van noodladingen 1915/3196 Oprichting reserve-regimenten infanterie

12 12 Bereden Artillerie /3358 Hulp bij demobilisatie 1915/3574 Personeel voor de interneringsgroepen 1915/3595G Inlichtingendienst 1915/3719 Losse aantekeningen over de tegenwoordige oorlog door kap. P.J. van Munnekrede 1916/174G Verlof Landweerlichtingen , 1916 a t/m d 1916/213G Regeling voor de tweede mobilisatie 1916/237 Regeling van de wedvlucht voor vliegtuigen 1916/250 Verslag betreffende de beproeving van een affuit van 7 cm. veld, ingericht tot het beschieten van luchtdoelen / Signatuur van het Archief KL was: "AGAG". Inv.nr. 7 werd in 1989 door het CAD aangetroffen in het archief AHK/GS. Bevat: 1916/253 Overzetten van troepen over het Hollands Diep 1916/333G Inlichtingendienst, bestrijding van vliegtuigen in het Duitse leger 1916/473 Noodrantsoen, mitraileurhonden en veldmedicijn en verbandkist 1916/968 Militaire buitengewone kommiezen 1916/1084 Gasmaskers 1916/1146G Intrekking bevel "geen verloven meer verlenen" enz. 1916/1208 Verslag schietoefeningen 3 RVA 1916/1255G Inlichtingendienst 1916/1259G Opberging van munitie 1916/1519 Opgave van personeel, dat tijdens de paasdagen zonder vergunning één of meer nachten buiten de standplaats heeft vertoefd 1916/1564 Cursussen tot opleiding van instructeurs in huisvlijt 1916/1936G Verlofregeling voor militairen 1916/2178 Gemeenschap Loevestein en Munnekenland met Noord- Brabantse wal 1916/2234G Verlof militielichtingen der bereden wapens 1916/2777G Verlof der ichting 1907 der bereden wapens, pantserfortartillerie en torpedisten 1916/2932 Herkenning van vliegtuigen 1916/2984 Leger- en vlootfilm 1916/3239 Wedstrijden te paard voor de bereden wapens 1916/3407 Oprichting van een werkliedencompagnie 1916/3830 Verzameling van de gehouden vuren in /4443G Opgave van de gezagsgebieden en van de autoriteiten aangewezen voor de uitoefening van het militair gezag (1916, 1917) 1916/4652G Onderzoek regeling tweede mobilisatie 1917/121G Inlichtingendienst 1917/1478 Mededeling omtrent het Amerikaanse leger 1917/2170 Beschieten van luchtdoelen 1917/2549 Schietoefeningen op het ijs 1917/2892 Cursussen tot vorming van zangerpropagandisten 1917/3585 Kustbewaking en maatregelen tegen gelande tegenpartij, die gesteund wordt door vloot 1917/4470 Oprichting van het 4e eskadron wielrijders 1917/4574 Toestand bij de veldartillerie 1918/85G Inlichtingendienst 1918/161 Schietterrein voor de artillerie 1918/460 Opleiding van res. officieren bij het korps pontonniers 1918/2608 Opheffing der 1e en 2e mitrailleurcompagnie der vestingartillerie 1918/2823 Joods volkspetitionnement 1918/2912 Vorming van politie-afdelingen 1918/4920 Regeling demobilisatie 1918/5001 Oprichting bond regeringsgetrouwen

13 Bereden Artillerie /5123 Voeding van de legerpaarden van