Extra CaseQuest 1 Watergebruik in het Middellandse Zeegebied

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Extra CaseQuest 1 Watergebruik in het Middellandse Zeegebied"

Simona Sanders
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Extra CaseQuest 1 Watergebruik in het Middellandse Zeegebied 1/5 Inleiding Het Middellandse Zeegebied ligt in een landschapszone die vanwege zijn klimaat prettig is om te wonen of om er als toerist op bezoek te zijn. Door het ontbreken van zeer koude winters met veel vorst heeft ook de landbouw er veel mogelijkheden. Het enige minpunt is de beperkte beschikbaarheid van water. In de subtropische landschapszone is water vaak een kritische factor die de bestaansmogelijkheden voor de mens bepaalt. Belangrijk is de voorraad vernieuwbaar zoet water die beschikbaar is. Het gaat hierbij om al het zoete water dat jaarlijks via de neerslag (na aftrek van de verdamping) en via de rivieren wordt aangevoerd, en vaak in stuwmeren wordt opgeslagen. Het is de vraag of de voorraad zoet water in de stroomgebieden (bijvoorbeeld in het zuiden en oosten van Spanje) voldoende is voor bewoners, de landbouw en de toeristen. Bij een langdurig watertekort is er kans op landdegradatie door verzilting of zelfs kans op verwoestijning. Hoofdvraag Waarom neemt in de stroomgebieden van het Middellandse Zeegebied in zuidelijke richting de kans toe op watertekort en landdegradatie (bijvoorbeeld verwoestijning)? Deelvragen 1 Welke factoren bepalen of in een stroomgebied in het noorden (bijvoorbeeld in Spanje) of het zuiden van het Middellandse Zeegebied een watertekort optreedt? 2 Waarom is er in veel stroomgebieden door de irrigatielandbouw en de aanwezigheid van veel toeristen kans op landdegradatie? 3 Hoe kan de landbouw in de stroomgebieden van het Middellandse Zeegebied meer duurzaam gemaakt worden? Bestudeer de bronnen. Beantwoord eerst de deelvragen en vervolgens de hoofdvraag. Bron 1 De mate van benutting van het vernieuwbaar water (interne en externe bronnen) in de stroomgebieden van het Middellandse Zeegebied (in %, 2000). Bron 2 De stroomgebieden in Spanje met irrigatielandbouw en intensief watergebruik voor toerisme.

2 2/5 Bron 3 De gemiddelde jaarlijkse waterafvoer en vraag naar water in de stroomgebieden in Spanje. Bron 4 Waterplannen in Spanje. In de zuidelijke kustgebieden van Spanje is de waterbehoefte enorm. De citrusteelt in Andalusië en de teelt van tomaten, aardbeien en paprika s in de regio s Almeria en Murcia vragen veel water. Ook is veel water nodig voor het toerisme en het groen houden van golfbanen. Op jaarbasis is in veel gebieden sprake van een watertekort, wat men heeft proberen op te vangen door de aanleg van stuwmeren. Maar deze stuwmeren bevatten na de winter vaak te weinig water. De watervoorziening is daarom risicovol geworden. In 2001 kwam de Spaanse regering met een plan (Plan Hidrológico Nacional, zie bron 5) dat de problemen moest oplossen. De kern van het plan was dat water van surplusgebieden naar tekortgebieden zou geworden gevoerd. Vanuit de benedenloop van de Ebro zou water over de bergruggen via een net van kanalen, spaarbekkens en zeventig stuwmeren naar te droge gebieden gevoerd worden. De Ebro voert jaarlijks ruim hm 3 water af naar de Middellandse Zee. Hiervan zou hm 3 worden afgetapt en ten behoeve van tuinbouw en toerisme naar de gebieden rondom Valancia, Murcia en Almeria worden gevoerd. Het gebied rondom Barcelona zou eenvijfde deel van het water krijgen. Tegen het kostbare plan (23 miljard euro) kwam veel verzet. In 2004 kwam een nieuwe Spaanse regering met een alternatief plan (Programma AGUA). Centraal in het plan staan maatregelen voor meer recycling van water en zuiniger gebruik. Ook worden in de kustgebieden 22 nieuwe installaties voor ontzilting van zeewater gebouwd. In Spanje bestaan al zevenhonderd van dergelijke installaties. Een belangrijk neveneffect van de kostbare ontziltingsinstallaties zal zijn dat er meer relatie komt tussen de kosten van het zoete water en de prijs die afnemers moeten betalen. Dit is in Spanje hard nodig, want de boeren en de exploitanten van golfbanen betalen in veel gebieden momenteel maar een schijntje voor hun water, in tegenstelling tot de consumenten. Bron 5 Het Spaanse nationale waterplan (Plan Hidrológico Nacional) van 2001.

3/5 Bron 6 De gebieden in Spanje waarin de jaarlijkse verdampingscapaciteit de neerslag flink overtreft (1971-2000). Bron 7 Irrigatiekanaal in de Ebrodelta. Bron 8 Heet en broeierig Spanje droogt op.

3 3/5 Bron 6 De gebieden in Spanje waarin de jaarlijkse verdampingscapaciteit de neerslag flink overtreft ( ). Bron 7 Irrigatiekanaal in de Ebrodelta. Bron 8 Heet en broeierig Spanje droogt op. Catalonië, in het noordoosten van Spanje, maakt de ergste droogte in zestig jaar mee. Golfterreinen die niet met gezuiverd afvalwater irrigeren, hebben de eerste waterrantsoenen opgelegd gekregen. Kleine dorpen in het binnenland moeten met tankwagens van water worden voorzien. De grootste effecten van de droogte zijn zichtbaar in de landbouw, de sector die driekwart van het waterverbruik voor zijn rekening neemt. Spanje, veruit de belangrijkste producent van olijfolie ter wereld, gaat een slechte olijfoogst tegemoet. In het land staan opmerkelijk veel kale, dode bomen. Meer dan eenvijfde van de 48 duizend hectare aan olijfbomen is zwaar beschadigd, nog eens eenvijfde draagt geen vruchten. Spanje heeft een kort geheugen als het aankomt op waterschaarste. In de afgelopen tien jaar is hoegenaamd niets ondernomen om een nieuwe periode van droogte op te vangen. De hoop is nu gevestigd op de versnelde bouw van ontziltingsinstallaties langs de kust. En er is een begin gemaakt met het ontwikkelen van publieke waterbanken, een systeem waarbij de boeren hun watertekorten kunnen bijkopen of hun surplus juist van de hand kunnen doen. Het systeem is afgekeken van California. Bron: Steven Adolf, in NRC Handelsblad (22 juni 2005).

4 4/5 Deelvraag 1 Welke factoren bepalen of in een stroomgebied in het noorden (bijvoorbeeld in Spanje) of het zuiden van het Middellandse Zeegebied een watertekort optreedt? Een watertekort treedt op als het waterverbruik door de bewoners, de toeristen en de landbouw groter is dan de beschikbare hoeveelheid water. De beschikbare hoeveelheid water wordt bepaald door: 1 de voorraad vernieuwbaar water via neerslag en rivieren, van elders toegevoerd water via kanalen, opgepompt grondwater, en water dat door ontziltingsinstallaties geleverd wordt; 2 de verdamping, die onder andere in de landbouw voor een flinke afvoer van water zorgt. De mate van benutting (bron 1) geeft aan of in een stroomgebied nog voldoende waterreserves zijn om te benutten. Deelvraag 2 Waarom is er in veel stroomgebieden door de irrigatielandbouw en de aanwezigheid van veel toeristen kans op landdegradatie? Door de irrigatielandbouw wordt er naar de akkers veel water toegevoerd. Bij verdamping van dit water slaan de opgeloste zouten neer en treedt verzilting op. Door het omvangrijke watergebruik in de irrigatielandbouw en door het watergebruik van de toeristen kan een watertekort ontstaan en verdroging optreden. Verzilting en verdroging zorgen beide voor een afname van het vermogen van de bodem en de grond om gewassen te produceren. Er treedt dus landdegradatie op. Een extreme vorm van landdegradatie is verwoestijning.

5 Deelvraag 3 Hoe kan de landbouw in de stroomgebieden van het Middellandse Zeegebied meer duurzaam gemaakt worden? 5/5 De landbouw kan op twee manieren duurzaam worden gemaakt: 1 Door het watergebruik door planten aan te passen aan het beschikbare water. Dit betekent dat in kritische watersituaties meer planten gebruikt worden die minder water gebruiken. Ook minder cultures helpen. Als olijfbomen bijvoorbeeld verder van elkaar afstaan, gebruiken ze minder water. 2 Door te zorgen voor een extra toevoer van water. Ontzilten van zeewater is een oplossing en ook toevoer van water uit stroomgebieden die een fors overschot hebben. Hoofdvraag Waarom neemt in de stroomgebieden van het Middellandse Zeegebied in zuidelijke richting de kans toe op watertekort en landdegradatie (bijvoorbeeld verwoestijning)? Naar het zuiden toe is er minder neerslag en meer verdamping. In de landen aan de zuidkant is de watersituatie daarom het meest kritisch en de kans op watertekort en landdegradatie door verzilting of verdroging en verwoestijning het grootst. Compenserend is dat het toerisme nog relatief beperkt is. Bij sterke groei van het toerisme zullen er problemen ontstaan. In de landen aan de noordkant is in bepaalde gebieden met weinig vernieuwbaar water en een groot watergebruik voor toerisme en irrigatielandbouw de kans op watertekort en landdegradatie ook groot. Zuidoost-Spanje is hiervan een duidelijk voorbeeld.

Vergelijkbare documenten

Een wadi is een rivier die slechts een deel van het jaar water bevat. Je kunt er gemakkelijk grondwater winnen.

Een wadi is een rivier die slechts een deel van het jaar water bevat. Je kunt er gemakkelijk grondwater winnen. Samenvatting door een scholier 912 woorden 19 december 2017 4.8 16 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 1: 1: het Midden-Oosten Droog Groot deel Midden-Oosten heeft steppeklimaat