:00 CONCERTZAAL SYMFONIEORKEST VLAANDEREN

Transcriptie

1 :00 CONCERTZAAL SYMFONIEORKEST VLAANDEREN BEETHOVEN

2 PROGRAMMA UITVOERDERS Ludwig van Beethoven ( ) Negende Symfonie in d, Opus 125 I. Allegro ma non troppo e un poco maestoso II. Molto vivace III. Adagio molto e cantabile IV. Presto 100 jaar Groote Oorlog Symfonieorkest Vlaanderen Jan Latham-Koenig muzikale leiding Octopus Symfonisch Koor voorbereid door Bart Van Reyn Solisten Jessica Muirhead sopraan Eva Vogel mezzosopraan Peter Svensson tenor Roland Wood bas Stefaan Degand verteller NIEUW! 24u voor en na het concert VIND SNEL MEER ACHTERGRONDINFO. BEREKEN JE ROUTE NAAR DE BIJLOKE. DEEL JE MENING OVER DIT CONCERT. debijloke.be/nu 2

3 SYMFONIEORKEST VLAANDEREN BEETHOVEN WAT WEET U OVER DE NEGENDE SYMFONIE VAN BEETHOVEN? Wie aan de Negende Symfonie van Beethoven denkt, begint quasi spontaan het overbekende Alle Menschen werden Brüder-thema mee te neuriën. Maar wat moet u eigenlijk nog allemaal weten over één van de meest invloedrijke en monumentale werken uit de muziekgeschiedenis? We zetten voor u negen weetjes en luistertips op een rij. 1. VOLLEDIG DOOF Op het ogenblik dat de Negende Symfonie van Beethoven op 7 mei 1824 in het Kärntnertor-theater in Wenen in première ging, was Beethoven al volledig doof. Ondanks deze ernstige beperking stond hij erop zelf het werk te dirigeren. De uitvoering werd een ongezien succes. De overlevering van deze avond zegt dat Beethoven als dirigent enkele maten achter was op het concerterende orkest. Wanneer het orkest gedaan had met spelen en het publiek uitzinnig applaudisseerde, stond Beethoven nog te dirigeren. Mezzo Caroline Unger stapte naar hem toe, nam hem vast en draaide hem om zodat hij getuige kon zijn van het dolenthousiaste publiek. 2. KOORSYMFONIE De Negende Symfonie krijgt doorgaans de bijnaam Koorsymfonie. Beethoven integreerde namelijk als eerste een koor met vier vocale solisten (sopraan, mezzo, tenor en bas) in een symfonie, een instrumentaal genre. De tekst ontleende Beethoven aan de ode uit 1785 An die Freude van Friedrich Schiller. 3. VIER DELEN Net zoals de meeste symfonieën telt ook de Negende vier delen. Het eerste deel roept in het begin de referentie op van een stemmend orkest met fragmentarische, kleine elementen die nooit echt tot ontwikkeling komen. Daarna evolueert de muziek naar een stormachtig klankbeeld met krachtige thema s. Het tweede deel wordt vaak omschreven als de emancipatie van de pauken. Dit instrument, dat thuis hoort in de familie van het slagwerk en vaak een begeleidende rol heeft, zal hier de hoofdrol op zich nemen met onverwachte, quasi onorthodoxe interventies. Met een lyrisch derde deel bewijst de componist dat het niet onmogelijk is met een groot orkest een grote sentimentaliteit en intieme ontboezemingen aan de dag te leggen. Het vierde deel vormt eigenlijk een vierdelige symfonie op zich. Beethoven wendt het cyclisch principe aan om de coherentie te versterken. Dit procedé houdt in dat de net besproken thema s van de voorgaande delen terugkomen in het vierde deel. Men kan dit laatste deel best omschrijven als een voortdurend proces van vallen en opstaan. Elke muzikale ontwikkeling wordt afgebroken om vervolgens opnieuw te beginnen. Het dramatisch beginthema uit het 3

4 vierde deel, dat de fanfare van de terreur genoemd wordt, is telkens de grote spelbreker. Het bekende hymnethema, dat eerst instrumentaal en dan vocaal gepresenteerd wordt, ondergaat eveneens dit proces. Let daarnaast op de monumentale inzet van de tenor, die als eerste de boodschap van vrede en vreugde overdraagt en de voorbode is van het grote koor. 4. DE GROOTSTE Met tien houtblazers, negen koperblazers, vier slagwerkers, vier vocale solisten, een koor en een grote groep strijkers is deze symfonie van Beethoven die met de grootste bezetting. Op de première zou Beethoven zelfs het aantal houtblazers verdubbeld hebben. 5. DE LANGSTE De Negende Symfonie van Beethoven is niet alleen de grootste, maar ook de langste uit zijn reeks symfonieën. Zo duren de eerste twee symfonieën elk 20 minuten. De Derde Symfonie duurt ongeveer 45 minuten. Symfonieën vier tot en met acht duren ongeveer 30 minuten. Met 70 minuten duurt de Negende Symfonie dubbel zo lang. Werkelijk ongezien in die tijd! 6. DAAR KOMEN DE TURKEN! Eén van de vele variaties op het bekende thema tijdens het vierde deel roept het muzikale beeld op van de Turkse invloed in Wenen uit die tijd. Met levendige triangels, contrafagotten, piccolo s, een walsachtige maatsoort en een stevige, doffe trommelbegeleiding wou Beethoven het publiek wijzen op de sluimerende aanwezigheid van de Turken die door de onrustige politieke situatie in Wenen hun kans schoon zagen onrust te zaaien. 7. PHILIPS Toen Philips de plannen uittekende voor een nieuw audiokanaal, nu beter bekend als de cd, was er veel discussie tussen de onderlinge partijen over de omvang en de capaciteit van dit revolutionaire schijfje. Philips had de voorkeur voor een cd met een diameter van 11,5 centimeter terwijl Sony eerder opteerde voor een diameter van 10 centimeter. Op een bepaalde dag kwam één van de technici van Philips met het briljante idee dat op een cd ten minste een volledige uitvoering van de Negende Symfonie van Beethoven kan worden gebrand. En zo geschiedde. Een uitvoering van dit werk duurt ongeveer tussen de 65 en 74 minuten, wat een diameter van 12 centimeter vereist; het formaat van de cd s vandaag. 8. EUROPESE HYMNE Op uitnodiging van de Raad van Europa voorzag de bekende dirigent Herbert von Karajan nieuwe arrangementen van de Negende Symfonie van Beethoven. In 1985 werd deze symfonie omgedoopt tot het officiële Volkslied van de Europese Unie. In 2001 werd de compositie door UNESCO erkend als Werelderfgoed. 9. HET BEETHOVENCOMPLEX Beethoven was op het einde van zijn leven een gevierd componist. De uitvoering van de Negende Symfonie in 1824, drie jaar voor zijn overlijden, bezorgde hem de status 4

5 van een waar genie. De volgende generatie wachtte de loodzware taak de fakkel van Beethoven over te nemen. Componisten zoals Mendelssohn, Schubert, Schumann en Brahms beten echter hun tanden stuk op de te grote verwachtingen van het Europese publiek. Weinigen durfden het nog aan negen symfonieën te componeren. Johannes Brahms, vaak gezien als Beethovens grootste opvolger, deed er ongeveer 20 jaar over om zijn Eerste Symfonie te componeren. Hierin integreerde hij wel onmiddellijk een expliciete referentie naar Beethovens Negende Symfonie om uiteindelijk zijn juk van zich af te gooien. BIO JAN LATHAM-KOENIG nam reeds diverse engagementen op als artistiek directeur van ensembles en organisaties zoals het Orquestra Nacional do Porto, de Cantiere Internazionale d Arte di Montepulciano, het Teatro Massimo di Palermo, het Orchestre Philharmonique de Strasbourg en de Opéra National du Rhin. Daarnaast was hij stichter en artistiek directeur van de Young Janácek Philharmonic. Sinds augustus 2011 is hij artistiek directeur van de Novaya Opera Moskou en sinds 2012 ook van het Orquesta Filarmónica de la UNAM in Mexico City. Vanaf het seizoen is hij tevens chefdirigent van het Symfonieorkest Vlaanderen. STEFAAN DEGAND studeerde toneel aan Studio Herman Teirlinck. Hij speelde mee bij talloze Vlaamse en Nederlandse gezelschappen, onder andere Zuidpool theater, Toneelhuis, KVS, de Koe, Lod, Transparant,... Daarnaast speelde Stefaan mee in verschillende series en films, onder andere Rundskop, Red Sonja, De Ronde, Clan, Ober, Quiz me Quick, Albert II, Connie en Clyde en Eigen Kweek. De Brits-Canadese sopraan JESSICA MUIR- HEAD won verschillende internationale prijzen zoals de George London Award in New York, de Grand Prize van het Concours de Chant in Toulouse, de Tweede Prijs of de Publieksprijs in de Francesco Viñas International Singing Competition in Barcelona. Hoogtepunten in haar carrière zijn onder meer de rol Musetta in La Bohème, Pamina in Die Zauberflöte, Agathe in Der Freischütz, Antonia in Les Contes d Hoffmann. De Duitse mezzosopraan EVA VOGEL is vaste soliste bij de opera in Düsseldorf en Innsbruck. Ze was te zien als Ramiro in La Finta Giardiniera, Lola in Cavalleria Rusticana, Cherubino in Nozze di Figaro. Ze is een veelgevraagde soliste in Europa en trad reeds op in het Staatstheater Wiesbaden, het Staatstheater Nürnberg, het Concertgebouw Amsterdam, de Philhar- 5

6 monie Berlin, het Auditorium Milano en de Royal Opera House Covent Garden. PETER SVENSSON, geboren in Wenen, begon op jonge leeftijd zijn zangcarrière als sopraan-solist bij Die Wiener Sängerknaben. Hij studeerde bij James King en Réne Kollo aan de Vienna Music Academy. De tenor Peter Svensson heeft heel wat helden-rollen op zijn repertoire staan waarmee hij het publiek overal ter wereld weet te bekoren, zoals diverse uitvoeringen van Wagners Der Ring des Nibelungen als Siegfried en Siegmund. Daarnaast was hij ook te zien in rollen als Tristan, Parsifal, Lohengrin, Erik, Hermann (Queen of Spades), Pedro (Tiefland), Florestan, Max, Drummajor (Wozzek), Eisenstein (Fledermaus), Canio (Pagliacci), Ismaele (Nabucco) en in symfonische werken als Otello, Negende Symfonie van Beethoven, Achtste Symfonie en Lied von der Erde van Mahler. ROLAND WOOD, bas, maakte zijn debuut bij het Glyndebourne Festival Opera in 2000 waar hij optrad in de operaproductie The Rake s Progress van Stravinsky onder leiding van Mark Elder. In 2001 ging hij mee op tournee met de Essential Scottish Opera waar hij de rol van Marcello vertolkte in de opera La Bohème van Puccini. Tussen 2002 en 2004 was Roland Wood company principal aan de Scottish Opera. Hij vertolkte er onder meer de rollen van Dr. Falka (Die Fledermaus) en Marullo (Rigoletto). In 2003 en 2004 zong hij Papageno (Die Zauberflöte). Dirigent BART VAN REYN legt zich toe op opera, symfonische muziek en oratorium. Hij is een graag geziene gast bij ensembles zoals het Nederlands Kamerkoor, het Vlaams Radio Koor, het Deens Radio Koor, Collegium Vocale Gent en het Rundfunkchor Berlin. In 2000 richtte hij het koor Octopus op. Dit resulteerde in vruchtbare samenwerkingen met Brussels Philharmonic, defilharmonie, het Symfonieorkest Vlaanderen, de Belgische Kamerfilharmonie, het Symfonieorkest van de Vlaamse Opera, het Nationaal Orkest van België, Musica Viva Moskou, Capella Augustina Köln en B Rock. OCTOPUS is een veelzijdig ensemble dat naar buiten treedt in wisselende bezettingen van 32 tot 100 zangers onder de vorm van het Octopus Kamerkoor en het Octopus Symfonisch Koor. Dit ensemble wordt samengesteld uit gedreven amateurstemmen, conservatoriumstudenten zang en professionelen. Naast vele a capella programma s zingen ze ook oratoria en sacrale muziek zoals Matthäus- en Johannes-Passion, Weihnachtsoratorium en Hohe Messe (Bach), Messiah en Coronation Anthems (Händel), Requiem (Mozart), die Schöpfung en die Jahreszeiten (Haydn). 6

7 ORCHESTRE DES CHAMPS-ELYSEES & ANN HALLENBERG TRANEN EN ROMANTIEK Een beroemde zangeres met een enorme staat van dienst, dat is Ann Hallenberg. Ze zingt vijf indringende, subtiele orkestliederen van Mahler. Brahms Vierde Symfonie geldt tot op vandaag als het magnum opus van de componist. ORCHESTRE DES CHAMPS-ELYSEES olv PHILIPPE HERREWEGHE ANN HALLENBERG, mezzosopraan ZA 27 SEPTEMBER :00 CONCERTZAAL INLEIDING 19:15 TICKETS 34 RANG 1 / 28 RANG 2 GUSTAV MAHLER Kindertotenlieder JOHANNES BRAHMS Symfonie nr. 4 in e, opus 98 7

8 HIGHLIGHTS VR :00 Brussels Philharmonic Das Cabinet des Dr. Caligari - SEIZOENSOPENER VR :00 Raquel Andueza & La Galania Merula, Pegaso - WERELDCREATIE ZA :00 Ann Hallenberg & Orchestre des Champs-Elysées Wagner, Mahler, Brahms DO :00 Medeski, Scofield, Martin & Wood Jazz ZA :00 Asko Schönberg Louis Andriessen 75! VR :00 Academy of Ancient Music Haendel, The Messiah VR :00 Cappella Mediterranea & Choeur de Chambre de Namur Falvetti VR :00 Brussels Jazz Orchestra, Enrico Pieranunzi & Bert Joris Jazz WO :00 Asko Schönberg Rzewski, 2de Pianoconcerto- WERELDCREATIE ZA :00 Ensemble Correspondances Charpentier DO :00 Collegium Vocale Gent Bach, Johannespassie WO :00 Andreas Staier & Lorenzo Coppola Brahms, Schönberg, Schumann, Berg DO :00 Collegium Vocale Gent & Concerto Köln Haendel VR :00 Sophie Karthäuser & B Rock Mozart, von Glück WO :00 Andreas Staier & Lorenzo Coppola Brahms, Schönberg, Schumann, Berg DO :00 Hyoid & Aton &Armide Nono, Janssens Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent Colofon J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Tekst programmaboekje Jasper Gheysen Di - vr 10:00-17:00 Za 13:00-17:00 v.u. Daan Bauwens tickets@debijloke.be Muziekcentrum De Bijloke Gent Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (