Hoeseltse Catechismus

Transcriptie

1 Catechismus

2 Hoeseltse Catechismus WAARSCHUWING Deze tekst is een hulpmiddel bij het christelijk onderwijs. Het is geen gezaghebbende tekst. U mag de leer nooit bewijzen met deze catechismus, maar wel en uitsluitend met de Bijbel. U dient deze catechismus te toetsen aan de Bijbel. Het is geen uitputtende samenvatting van het geloof. U dient de behandelde onderwerpen en andere onderwerpen uit de Bijbel verder te bestuderen. Deze Hoeseltse Catechismus vormt een bewerking van de bekende Heidelbergse Catechismus in aansluiting aan de huidige behoeften van een evangelische gemeente. Een verantwoording volgt aan het eind. Hoeselt 2006, dr. A. Dirkzwager

3 Vraag 1: Wat is je enige troost zowel in leven als in sterven? Ik ben met lichaam en ziel in leven en sterven niet mijn eigendom. Ik ben van mijn trouwe Redder Jezus Christus. Want Hij heeft met zijn bloed voor al mijn zonden volledig betaald en mij uit de volledige heerschappij van de duivel verlost. Hij bewaart mij nu zo, dat zonder de wil van mijn hemelse Vader geen haar van mijn hoofd vallen kan. Het is zelfs zo, dat alles wat mij overkomt, ook positieve gevolgen heeft voor mij. Bovendien geeft de Heilige Geest mij ook zekerheid dat ik het eeuwige leven heb en maakt Hij mij van harte bereid om voortaan voor Hem te leven. Vraag 2: Wat moet je weten om door deze troost gelukkig te leven en te sterven? Ten eerste hoe groot mijn zonden en ellende zijn. Ten tweede hoe ik van al mijn zonden en ellende verlost word. Ten derde hoe ik God voor zo'n verlossing dankbaar moet zijn. HET EERSTE DEEL Onze ellende Vraag 3: Waaruit ken je je ellende? Uit de wet van God. Vraag 4: Wat eist God in zijn wet van ons? Dat leert Christus ons in een samenvatting, Matteüs 22: 37-40: Je moet de Heer, je God, liefhebben met geheel je hart en met geheel je ziel en met geheel je verstand. Dit is het grote en eerste gebod. Het tweede, daaraan gelijk, is: Je moet je naaste liefhebben als jezelf. Aan deze twee geboden hangt heel de Wet en de Profeten. Vraag 5: Kun je dit alles volbrengen? Nee, want vanuit mijn oorspronkelijke aard ben ik in principe erop uit om God en mijn naaste te haten. Vraag 6: Heeft God de mens dan zo slecht en verkeerd geschapen? Nee, God heeft de mens goed en naar zijn beeld geschapen, dat wil zeggen: in ware gerechtigheid en heiligheid. Het was de bedoeling, dat hij God, zijn Schepper, echt zou kennen, Hem van harte zou liefhebben en met Hem in de eeuwige heerlijkheid zou leven, om Hem te loven en te prijzen.

4 Vraag 7: Waaruit komt de slechte aard van de mens van nu dan voort? Uit de zondeval. Dat is de eerste ongehoorzaamheid van onze eerste voorouders, Adam en Eva, in het paradijs; want daar werd onze natuur zo in negatieve zin veranderd, dat wij allen in zonden ontvangen en geboren worden. Vraag 8: Doet God de mens dan geen onrecht, als Hij in zijn wet van hem eist, wat hij niet doen kan? Nee, want God heeft de mens zo geschapen, dat hij dit kon doen. Maar de mens heeft zichzelf en al zijn nakomelingen, op ingeving van de duivel en door moedwillige ongehoorzaamheid, van deze mogelijkheid beroofd. Vraag 9: Wil God zo'n ongehoorzaamheid en afval ongestraft laten? Beslist niet, maar God is erg toornig, zowel over de zonde die ons aangeboren is als over de zonde die wij doen. Hij wil die dan ook straffen door een rechtvaardig oordeel in de tijd waarin we op aarde leven en in de eeuwigheid erna, want Hij heeft gezegd: "Vervloekt is een ieder die zich niet houdt aan alles wat geschreven is in het boek van de wet, om dat te doen", Galaten 3 : 10. Vraag 10: Maar God is toch ook barmhartig? God is ten diepste goed. Daardoor is Hij zowel barmhartig, als ook rechtvaardig. Daarom eist zijn rechtvaardigheid dat de zonde, die tegen Gods regels begaan is, met de zwaarste, dat is met de eeuwige straf aan lichaam en ziel gestraft wordt. HET TWEEDE DEEL Onze verlossing Vraag 11: Hoe kunnen wij aan deze straf ontkomen en weer in genade aangenomen worden, nu wij volgens Gods rechtvaardig oordeel straf verdiend hebben? God wil dat aan zijn gerechtigheid wordt voldaan. Daarom moeten wij of zelf of door een ander volkomen betalen. Vraag 12: Maar kunnen wij zelf betalen? Op geen enkele manier. Wij maken onze schuld juist elke dag groter. Vraag 13: Kan een schepsel dat alleen maar schepsel is, voor ons betalen?

5 Nee. Ten eerste straft God geen ander schepsel voor de schuld die de mens gemaakt heeft. En ten tweede kan ook geen schepsel dat alleen maar schepsel is, de last van de eeuwige toorn van God tegen de zonde dragen en andere schepselen daarvan verlossen. Vraag 14: Wat voor een Middelaar en Verlosser moet er dan geweest zijn? Een Middelaar, die een echt mens is en bovendien rechtvaardig en toch sterker is dan alle schepselen, dat wil zeggen: die tegelijk echt God is. Vraag 15: Waarom moet de Middelaar een echt en rechtvaardig mens zijn? Hij moet een echt mens zijn, omdat Gods rechtvaardigheid eist, dat de menselijke natuur, die gezondigd heeft, ook voor de zonde betaalt. Hij moet een rechtvaardig mens zijn, omdat een mens die zelf zondaar is, niet voor anderen kan betalen. Vraag 16: Waarom moet de Middelaar tegelijk echt God zijn? Om door de kracht van zijn god-zijn de totale last van Gods toorn aan zijn menselijke natuur te kunnen dragen. Zo alleen kan hij voor mensen de gerechtigheid en het leven opnieuw verwerven en teruggeven. Vraag 17: Wie is dan deze Middelaar, die echt God en tegelijk een echt en rechtvaardig mens is? Onze Heer Jezus Christus, die God ons gegeven heeft. Vraag 18: Waaruit weet je dat? Uit de Bijbel. God heeft de blijde boodschap eerst zelf in het paradijs geopenbaard. Daarna heeft Hij deze door de aartsvaders en de profeten laten verkondigen. Ook heeft Hij dat evangelie van tevoren laten afbeelden door de offers en andere gebruiken die Hij in de wet had voorgeschreven. Tenslotte heeft Hij wat Hij beloofd had, door zijn Zoon Jezus Christus vervuld. Vraag 19: Krijgen dan alle mensen door Christus de zondeloosheid terug, zoals zij ook allen door wat Adam deed veroordeeld zijn? Nee, maar alleen zij die zich door een echt geloof aan Hem overgeven en al zijn weldaden aannemen. Vraag 20: Wat is een echt geloof?

6 Echt geloof is weten en vertrouwen. Het is een stellig weten waardoor ik alles voor betrouwbaar houd, wat God ons in zijn Woord geopenbaard heeft. Tegelijk bewerkt de Heilige Geest in mijn hart een vast vertrouwen, dat niet alleen aan anderen, maar ook aan mij vergeving van de zonden, eeuwige gerechtigheid en een eeuwige redding door God geschonken zijn, enkel uit genade, alleen op grond van wat Christus gedaan heeft. Vraag 21: Wat moet een christen geloven? Alles wat ons in de Bijbel geopenbaard wordt. Daarvan geeft volgende bewerking van de apostolische geloofsbelijdenis een samenvatting. GELOOFSBELIJDENIS Vraag 22: Hoe luidt die belijdenis? 1. Ik geloof in God de Vader, de Almachtige, Schepper van de hemel en de aarde. 2. En in Jezus Christus, zijn eniggeboren Zoon, onze Heer; 3. die ontvangen is van de Heilige Geest, geboren uit de maagd Maria; 4. die geleden heeft onder Pontius Pilatus, is gekruisigd, gestorven en begraven; 5. die twee dagen later opgestaan is uit de doden; 6. die opgevaren is naar de hemel, en zit aan de rechterhand van God, de almachtige Vader; 7. vandaar zal Hij komen om te oordelen de levenden en de doden. 8. Ik geloof in de Heilige Geest. 9. Ik geloof een heilige, algemene, christelijke kerk, de gemeenschap van de heiligen; 10. vergeving van de zonden; 11. opstanding van het vlees; 12. en een eeuwig leven. Vraag 23: Hoe worden deze artikelen ingedeeld? In drie delen. Het eerste gaat over God de Vader en onze schepping; het tweede over God de Zoon en onze verlossing; het derde over God de Heilige Geest en onze heiliging. Vraag 24: Waarom noem je drie Personen: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, terwijl er toch maar één God is? Omdat God zich zo in zijn Woord geopenbaard heeft:. Deze drie onderscheiden Personen zijn samen de ene, ware en eeuwige God.

7 GOD DE VADER EN ONZE SCHEPPING Vraag 25: Wat gelooft je, wanneer je zegt: Ik geloof in God de Vader, de Almachtige, Schepper van de hemel en de aarde? De Vader van onze Heer Jezus Christus, die hemel en aarde, met al wat erin is, uit niets geschapen heeft en ze nog door zijn eeuwige plan en voorzienigheid in stand houdt en regeert, is mijn God en mijn Vader. Daarom vertrouw ik op Hem en twijfel er niet aan, of Hij zal mij voorzien van alles wat ik voor lichaam en ziel nodig heb. Hij zal ook elk kwaad, dat Hij mij in dit leven toedeelt of in mijn leven toelaat, voor mij laten meewerken ten goede. Want Hij kan dit doen als een almachtig God en wil het ook doen als een trouw Vader. Vraag 26: Wat versta je onder Gods voorzienigheid? Dat God hemel en aarde, met alle schepselen, nog voortdurend in stand houdt en zo regeert, dat loof en gras, regen en droogte, vruchtbare en onvruchtbare jaren, eten en drinken, gezondheid en ziekte, rijkdom en armoede en alle dingen, niet bij toeval, maar uit zijn vaderhand of met zijn toelating ons ten deel vallen. Vraag 27: Waarom is het voor ons belangrijk te weten, dat God alles geschapen heeft en nog door zijn voorzienigheid in stand houdt? Omdat God alles geschapen heeft, weten wij, dat Hij in staat is om alle dingen zonder moeite zo te regelen als Hij het goed vindt. GOD DE ZOON EN ONZE VERLOSSING Vraag 28: Waarom wordt de Zoon van God Jezus, dat is "de HEER redt", genoemd? Omdat God door Hem ons verlost van al onze zonden, en omdat er bij niemand anders enige vorm van behoud te zoeken en te vinden is. Vraag 29: Geloven zij dan wel in de enige Verlosser Jezus, die hun behoud bij zichzelf of bij anderen dan Jezus zoeken? Nee, maar zij ontkennen daardoor, dat Jezus de enige Verlosser is, ook al roemen zij met de mond in Hem. Want er is maar één mogelijkheid: Jezus verlost volledig. En dus moet niemand ergens anders een deel van de verlossing of de totale verlossing zoeken.

8 Vraag 30: Wat betekent "Christus"? Christus betekent gezalfde, evenals het woord Messias. Destijds werden personen als profeten, priesters en koningen bij hun aanstelling met olie gezalfd om aan te geven, dat God hen bekwaam maakte voor hun opdracht. Vraag 31: Waarom wordt Jezus dan Gezalfde genoemd? Omdat Hij door God de Vader is aangesteld en met de Heilige Geest gezalfd tot onze hoogste Profeet en Leraar, tot onze enige Hogepriester en tot onze eeuwige Koning. - Als Profeet en Leraar heeft Hij de mensheid naast andere dingen vooral het verborgen plan en de wil van God betreffende onze verlossing volkomen geopenbaard. - Als Hogepriester heeft Hij ons met alleen het offer van zijn lichaam verlost en blijft Hij met zijn voorbede steeds bij de Vader voor ons pleiten. - Als Koning bezit Hij nu alle macht in hemel en op aarde. Als Koning zal hij wederkomen en zichtbaar zijn tegenstanders van de macht die zij nog genieten, beroven en de wereldregering volledig ter hand nemen. Vraag 32: Maar waarom word jij een christen genoemd? Omdat ik door het geloof "in Christus" ben en zo deel heb aan zijn zalving, om: - als profeet zijn naam te belijden, - als priester mijzelf als een levend dankoffer aan Hem te offeren en als tussenpersoon anderen naar Jezus te leiden, - en als koning in dit leven met een vrij en goed geweten tegen de zonde en de duivel te strijden en na dit leven in eeuwigheid met Hem te regeren. Vraag 33: Waarom wordt Jezus de eniggeboren Zoon van God genoemd? Wij zijn toch ook Gods kinderen? Omdat alleen Hij de echte Zoon van God is. Dit Zoon-zijn onttrekt zich aan ons begrip. Maar wij zijn bovenop de zondevergeving die Jezus ons schenkt, uit genade tot Gods kinderen geadopteerd. Vraag 34: Waarom noem je Hem dan ook onze Heer? Omdat Hij ons met lichaam en ziel, niet met goud of zilver, maar met zijn bloed van al onze zonden vrijgekocht en uit alle macht van de duivel verlost heeft. Zo heeft Hij ons tot zijn eigendom gemaakt. Vraag 35: Wat belijd je met de woorden: die ontvangen is van de Heilige Geest, geboren uit de maagd Maria? De Zoon van God, die echt en eeuwig God is en blijft, heeft zonder tussenkomst van een man, door de werking van de Heilige Geest in Maria, als mens geboren kunnen worden zonder zijn God-zijn op te geven. Hij was aan de andere kant in alles gelijk aan de andere mensen, maar zonder zonde.

9 Vraag 36: Wat belijd je met het woord geleden? Jezus heeft heel de tijd van zijn leven op aarde, maar vooral aan het einde daarvan, de toorn van God tegen de zonde van het hele menselijke geslacht aan lichaam en ziel gedragen. Hij deed dit vooral door zijn lijden op het kruis. Dit was het enige verzoeningsoffer, waardoor ons lichaam en onze ziel van het eeuwige oordeel verlost werden en wij Gods genade, gerechtigheid en het eeuwige leven verkregen. Vraag 37: Waarom zeg je, dat Hij onder de rechter Pontius Pilatus geleden heeft? Om aan te geven, dat het lijden en de opstanding van Jezus echt in de geschiedenis hebben plaatsgevonden. Vraag 38: Heeft het een bijzondere betekenis dat Jezus is gekruisigd en niet op een andere wijze is gestorven? De kruisdood was door God vervloekt. Daardoor ben ik er zeker van, dat Hij de vervloeking die op mij lag, op Zich genomen heeft. Vraag 39: Waarom moest Jezus Zich tot in de dood vernederen? Omdat, zoals we al eerder concludeerden, niet anders voor onze zonden betaald kon worden dan door de dood van Gods Zoon. Vraag 40: Waarom is Jezus begraven? Om daardoor aan te tonen, dat Hij echt gestorven was. Vraag 41: Nu Jezus voor ons gestorven is, waarom moeten wij dan nog sterven? God heeft niet onmiddellijk na het kruis en de opstanding alles volmaakt goed gemaakt. Wij weten niet waarom. Daardoor is er nog ziekte, dood en zonde, ook in zijn kinderen. Onze dood is echter geen betaling voor onze zonden, maar alleen een afsterven van onze zondige aard en een doorgang. van het eeuwige leven in onvolmaaktheid dat we nu al bezitten. naar het eeuwige leven in volmaaktheid bij Jezus na onze dood. Het Nieuwe Testament noemt ons sterven dan ook "gaan slapen", wat gevolgd wordt door "opstaan". De laatste generatie christenen, die leeft als Jezus terugkomt, behoeft ook niet te sterven. Vraag 42: Wat is voor ons nog meer de waarde van het offer en de dood van Jezus aan het kruis?

10 Het is alsof ook wij aan het kruis gehangen hebben. Door zijn kracht is onze oude mens met Hem gekruisigd, gedood en begraven, opdat de slechte begeerten in ons niet meer regeren, maar opdat wij onszelf aan Jezus offeren uit dankbaarheid. Vraag 43: Wat is voor ons de waarde van de opstanding van Jezus? Wij zijn nu al in principe met Hem opgestaan uit de dood. Ten eerste vormt de opstanding het bewijs, dat Jezus en dus ook wij met God in orde zijn. Ten tweede heeft Hij door zijn opstanding de dood overwonnen, zodat wij in principe niet meer zouden moeten sterven, zoals al eerder uiteengezet is. Ten derde worden ook wij door zijn kracht nu al opgewekt tot een nieuw leven. Ten vierde is de opstanding van Jezus voor ons een garantie dat ook wij in heerlijkheid zullen opstaan. Vraag 44: Wat belijd je met de woorden: opgevaren naar de hemel? Jezus is onmiddellijk na zijn sterven al in de hemel geweest om zijn offer daar aan te bieden. Maar Hij is ook voor de ogen van zijn discipelen van de aarde naar de hemel opgenomen. Hij verblijft daar in ons voordeel (zie vraag 47) en om zijn terugkomst voor te bereiden. Vraag 45: Is Jezus dan niet bij ons tot aan de voleinding van de wereld, zoals Hij ons beloofd heeft? Jezus is echt mens en echt God. Volgens zijn menselijke natuur is Hij niet meer op aarde, maar volgens zijn God-zijn, majesteit, genade en met zijn Geest verlaat Hij ons nooit meer. Vraag 46: Maar als de menselijke natuur niet overal is waar de godheid is, worden dan de twee naturen in Christus niet van elkaar gescheiden? Beslist niet. Want zijn godheid kan door niets ingesloten worden en is overal tegenwoordig. Dus is zijn godheid wel buiten haar aangenomen mensheid, maar blijft zij toch ook in haar, omdat er in Jezus' persoon een sterke verbinding blijft. Vraag 47: Wat is voor ons de waarde van de hemelvaart van Christus? Ten eerste is Hij in de hemel voor het aangezicht van zijn Vader om voor ons te pleiten. Ten tweede zijn ook wij in principe naar de hemel gegaan. Dus hebben wij de garantie dat wij daar thuishoren en daar eens zullen komen. Ten derde zendt Hij ons zijn Geest om ons te helpen op aarde een goed christen te zijn. Vraag 48: Waarom wordt eraan toegevoegd: en zit aan de rechterhand van God? Christus zit op die ereplaats om daar te functioneren als het Hoofd van twee zaken: - alles wat er is - en de christelijke kerk.

11 In die twee functies leidt hij zowel de politieke omstandigheden als de christelijke kerk naar het einde en zijn wederkomst toe. Vraag 49: Wat is voor ons de waarde van deze positie van ons hoofd Christus? Ten eerste giet Hij door zijn Heilige Geest in ons, zijn leden, de gaven uit die we nodig hebben voor ons geestelijk leven en de opbouw van de kerk. Ten tweede beschermt en bewaart Hij ons met zijn macht tegen alle vijanden. Dit wil niet zeggen, dat die vijanden ons niet kunnen treffen of doden. De bescherming gebeurt in zulke gevallen door dit alles heen. Vraag 50: Wat geloof je betreffende de wederkomst van Christus? Hij komt allereerst weer om met ons, zijn heiligen, 1000 jaar op aarde te regeren. Wij leven dan in ons nieuwe lichaam in volmaaktheid tussen "gewone" mensen in een sterfelijk lichaam in onvolmaaktheid. Dit zal een periode zijn waarin het paradijs gedeeltelijk hersteld zal zijn. Na die 1000 jaar zal de duivel proberen de wereld opnieuw te verleiden. Vervolgens maakt God een eind aan de gewone gebeurtenissen en oordeelt Christus over levenden en doden. Daarna breekt een eeuwig, gelukkig en volmaakt leven aan voor wie van Christus zijn. GOD DE HEILIGE GEEST EN ONZE HEILIGING Vraag 51: Wat geloof je over de Heilige Geest? Ten eerste dat Hij samen met de Vader en de Zoon echt en eeuwig God is. Ten tweede dat Hij ook mij gegeven is. Hij bracht mij tot het geloof en leidt mij in mijn leven als christen. Vraag 52: Op welke wijze leidt hij je? Hij verandert mijn zondige aard steeds meer naar de wil van God. Hij geeft mij lust om Gods wil te doen. Hij helpt mij om Gods wil te doen. Hij helpt mij bij beslissingen. Hij helpt mij de Bijbel te verstaan. Hij geeft mij één gave of meer gaven om mijn medegelovigen bij te staan. Vraag 53: Over welke gaven gaat dit? Het Nieuwe Testament geeft verschillende opsommingen van gaven. Ze komen tegemoet aan de behoeften van de mens en de kerk aan onderwijs, leiding, vermaning, praktische dienst, financiële ondersteuning en medeleven.

12 Tevens kan de Geest volgens zijn goedvinden gebruik maken van eerder wonderlijke gaven als genezingen, rechtstreekse profetische boodschappen, spreken in vreemde talen en het vertalen hiervan. Vraag 54: Heeft iedere christen al deze gaven? De wijzen van leiding geven waarover antwoord 52 handelt, zijn voor alle christenen. Van de in antwoord 53 genoemde gaven krijgt men echter slechts één of enkele. Vraag 55: Hoe is het te verstaan, dat sommige gelovigen meer veranderd lijken dan anderen? Doet de Geest soms half werk? De Geest doet geen half werk en Hij zou iedere christen sterk willen begeleiden. Het is echter belangrijk, dat de gelovige met Hem meewerkt en zeker niet tegenwerkt. Vraag 56: Wat gelooft u van de heilige, algemene, christelijke kerk? Wie door het geloof in Christus gered is, is volgens het Nieuwe Testament lid van de universele onzichtbare kerk. Daarvan is Christus het hoofd en worden de leden zijn lichaam genoemd. Vraag 57: Wat wordt door dit beeld van Hoofd en lichaam uitgedrukt? Dat Christus en de gelovigen onscheidbaar zijn en dat Christus een vaste, leidinggevende band heeft met zijn kerk. Vraag 58: Maar er zijn toch plaatselijk ook kerken? Wie tot geloof komt, wordt volgens Gods woord toegevoegd aan een zichtbare plaatselijke kring van medegelovigen. Wie zich hieraan onttrekt, gaat tegen Gods gebod in, pretendeert alle gaven van de Geest te bezitten, onttrekt zich aan geestelijke leiding en breekt het christelijk getuigenis in zijn omgeving af. Vraag 59: Wat verstaat u onder de gemeenschap van de heiligen? De Bijbel noemt hen die door het geloof in Christus zondevergeving ontvangen hebben, heiligen. Deze heiligen ondervinden in hun plaatselijke kerk en ook daarbuiten automatisch een onderlinge band. Deze band wordt beleefd in samenkomsten van de kerk en ook privaat. Het uitoefenen van de eerder genoemde gaven van de Heilige Geest vindt binnen het kader van deze gemeenschap van de heiligen plaats.

13 Vraag 60: Wat belijdt u met de woorden: vergeving van de zonden? Omdat Christus voldaan heeft, wil God niet denken aan al mijn zonden, ook niet aan mijn zondige aard, waartegen ik gedurende heel mijn aardse leven moet strijden. Maar God schenkt mij uit genade de gerechtigheid van Christus, zodat ik zeker ben, dat ik niet door Hem veroordeeld word. Vraag 61: Welke troost geeft u de opstanding van het vlees? Bij mijn sterven gaan mijn ziel en geest naar Christus in de hemel. Maar mijn lichaam zal door de kracht van Christus opgewekt worden. Het wordt dan weer met mijn ziel en geest verenigd en het wordt gelijkvormig aan het verheerlijkt lichaam van Christus. Vraag 62: Welke troost put u uit het artikel over het eeuwige leven? Door het geloof in Christus ben ik zeker eeuwig leven te bezitten. Nu heb ik eeuwig leven, maar ben onvolmaakt. Mijn sterven is dus slechts de overgang van deze vorm van eeuwig leven naar de volmaakte vorm van eeuwig leven in heerlijkheid. DE RECHTVAARDIGING Vraag 63: Wat hebt u er nu aan, dat u dit alles gelooft? Dat ik in Christus voor God rechtvaardig ben en een erfgenaam van het eeuwige leven. Vraag 64: Hoe bent u rechtvaardig voor God? Alleen door waar geloof in Jezus Christus. Al klaagt mijn geweten mij aan, dat ik tegen alle geboden van God zwaar gezondigd en geen daarvan gehouden heb en dat nog altijd uit ben op allerlei kwaad, toch schenkt God mij, zonder enige verdienste van mijn kant, alleen uit genade, de volkomen voldoening, gerechtigheid en heiligheid van Christus. Hij rekent mij die toe, alsof ik nooit zonde had gehad of gedaan, ja, alsof ik zelf al de gehoorzaamheid volbracht had die Christus voor mij volbracht heeft. Aan deze weldaad heb ik alleen deel, als ik onder berouw die weldaad met een gelovig hart aanneem. Vraag 65: Waarom zegt u dat u alleen door het geloof rechtvaardig bent? Niet omdat ik door de waarde van mijn geloof voor God aangenaam ben. Maar alleen de voldoening, gerechtigheid en heiligheid van Christus is mijn gerechtigheid voor God. En alleen door het geloof kan ik die aannemen en tot mijn eigendom maken.

14 Vraag 66: Maar waarom kunnen onze goede daden niet de gerechtigheid voor God of een deel daarvan zijn? Omdat de gerechtigheid die voor Gods gericht bestaan kan, geheel volmaakt en in alle opzichten met Gods wet in overeenstemming moet zijn, terwijl onze daden in dit leven onvolmaakt en met zonden bevlekt zijn. Vraag 67: Maar hebben onze goede daden dan geen verdienste? God wil ze toch in dit en in het toekomstige leven belonen? Onze goede daden kunnen geen verdienste voor onze redding hebben, omdat zij een reactie vormen op onze redding die alleen plaatsvond door het offer van Christus. Vraag 68: Maar maakt deze leer de mensen niet zorgeloos en goddeloos? Nee, want het kan niet anders, of ieder die door waar geloof in Christus ingeplant is, brengt vruchten van dankbaarheid voort. WOORD EN UITBEELDINGEN Vraag 69: Nu alleen het geloof ons aan Christus en aan al zijn weldaden deel geeft, waar komt dit geloof vandaan? Van de Heilige Geest, die in ons hart werkt en ons ertoe brengt te gaan geloven. Daarbij maakt Hij ook gebruik van de Bijbel en van mensen die ons de bijbelse boodschap uitleggen. Ons geloof wordt versterkt door omgang met de Bijbel en het gebruik van uitbeeldingen van onze redding. Vraag 70: Welke uitbeeldingen van onze redding zijn er? De doop en de maaltijd van de Heer. DE DOOP Vraag 71: Hoe wordt in de doop je redding uitgebeeld? Bij een gewoon bad wordt mijn lichaam gereinigd. In mijn doop werd duidelijk gemaakt, dat ik voor mijn bekering geestelijk "vuil" was en door tot geloof te komen van mijn zonden gereinigd werd.

15 Vraag 72: De doop wordt ook een begrafenis genoemd. Hoe verklaar je dat? Het is alsof ook ik aan het kruis heb gehangen. Mijn oude ik is in principe dood en begraven. Mijn nieuwe ik is opgestaan. Vraag 73: Waarom zeg je 'in principe' Omdat zolang ik leef toch nog aspecten van mijn oude ik werkzaam blijven: ik zondig nog steeds. Vraag 74: Betreft de doop alleen de redding door Christus offer? Nee. Het doopbevel van Christus luidt: Gaat dus heen, maakt alle volken tot mijn leerlingen en doopt hen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest en leert hen onderhouden alles wat ik bevolen heb. Mijn doop was dus ook de inschrijving als leerling in een levenslange cursus om Christus' geboden te houden. Vraag 75: Waste de doop je zonden af? Nee, want alleen het bloed van Jezus Christus reinigt ons van alle zonden. De doop is een uitbeelding van dit feit. Ook in het Oude Testament was er een bad voor wie onrein was geworden. Daarbij gold, dat wie gebaad had, toch onrein bleef tot de avond. Ook dat bad nam dus de onreinheid niet weg, maar was een uitbeelding. Vraag 76: Voor wie is de doop ingesteld? Voor ieder die tot berouw gekomen is over zijn zonden, voor zichzelf gelooft, dat Jezus voor zijn zonden gestorven is en Christus' geboden wil leren onderhouden. DE MAALTIJD VAN DE HEER Vraag 77: Hoe wordt in de maaltijd van de Heer je redding uitgebeeld? Brood en wijn beelden Jezus' lichaam en bloed uit. Bij een gewone maaltijd gebruik je voedingsmiddelen om in leven te blijven. Bij de maaltijd van de Heer laat je zien, dat je het lichaam en bloed van Jezus nodig hebt om geestelijk in leven te blijven. Tegelijk vormt die maaltijd ook een uitbeelding van de maaltijd in Gods koninkrijk waaraan allen die door Christus gered zijn, eens zullen aanzitten.

16 Vraag 78: Worden brood en wijn veranderd in het lichaam en bloed van Christus? Nee, het is bij het avondmaal net als bij de doop. Bij de doop wordt het water niet veranderd in het bloed van Christus en de doop is ook niet de afwassing van de zonden zelf, maar alleen een uitbeelding ervan. Zo wordt ook het brood bij het avondmaal niet veranderd in het lichaam van Christus en evenmin de wijn het bloed. Maar het brood verbeeldt het lichaam van Christus en de wijn zijn bloed. Vraag 79: Voor wie is de maaltijd van de Heer ingesteld? Voor hen die berouw hebben over om hun zonden en toch vertrouwen dat deze hun om Christus' wil vergeven zijn, en dat ook de overblijvende zwakheid door zijn lijden en sterven bedekt is; die ook begeren hoe langer hoe meer hun geloof te versterken en hun leven te beteren. Maar huichelaars en zij die zich niet van harte tot God bekeren, halen door de maaltijd van de Heer te gebruiken een oordeel over zich. Vraag 80: Zijn er nog andere aspecten aan de maaltijd van de Heer? Ja. Er wordt ook uitgebeeld, dat wij eens in het Koninkrijk met alle verlosten van alle tijden en plaatsen aan Gods feestmaal zullen aanzitten. Zo wordt ook de eenheid van de verlosten uitgebeeld. HET DERDE DEEL Onze dankbaarheid Vraag 81: We zijn, zonder enige verdienste van onze kant, alleen uit genade door Christus uit onze ellende verlost. Waarom moeten wij dan nog goede daden doen? Het zou een zware belediging van God en van Christus' offer aan het kruis zijn, als we doorgingen met daden die vijandschap met God uitstralen. Verder is het duidelijk Gods bedoeling, dat de Heilige Geest ons karakter en onze daden aanpast aan Gods wil. Vervolgens blijkt uit deze verandering de echtheid van ons geloof en kunnen wij door onze godvrezende levenswandel ook onze naasten voor Christus winnen. Vraag 82: Kunnen diegenen behouden worden, die in hun goddeloos en ondankbaar leven voortgaan en geen nieuwe levenswijze aannemen? Beslist niet, want de Schrift zegt dat een geloof zonder goede daden ons niet kan redden.

17 Vraag 83: Waarin bestaat de nieuwe levenswijze van de mens? In het afsterven van de oude en het opstaan van de nieuwe mens. Vraag 84: Wat is het afsterven van de oude mens? Oprechte droefheid, dat wij God door onze zonden vertoornd hebben. En ook dat wij deze zonden hoe langer hoe meer haten en ontvluchten. Vraag 85: Wat is het opstaan van de nieuwe mens? Hartelijke vreugde in God door Christus en lust en liefde om naar de wil van God in alle goede daden te leven. Vraag 86: Maar wat zijn goede daden? Alleen die welke uit een waar geloof, volgens de wil van God en tot zijn eer gedaan worden, maar niet die welke op onze eigen mening of op geboden van mensen gegrond zijn. Vraag 87: Hoe kom ik ertoe de wil van God te doen? Het is de Heilige Geest die mij in mijn binnenste ertoe aanzet. Tegelijk gebruikt Hij Gods woord om ons duidelijk te maken wat Gods wil is. Vraag 88: Welke rol spelen Gods geboden daarbij? Paulus schrijft toch, dat wij niet onder de Wet zijn? De Wet veroordeelt ons niet meer, omdat wij door Christus' werk gered zijn. Toch schrijft ook Paulus, dat de liefde de vervulling van de Wet is. En Johannes schrijft, dat de liefde is, dat wij zijn geboden houden. Door Gods geboden wordt dus ingevuld wat de liefde is. Niet voor niets worden dus alle 10 geboden behalve het sabbatsgebod in het Nieuwe Testament herhaald. DE WET Vraag 89: Hoe luidt de wet van de Heer? God sprak al deze woorden, Ik ben de HEER, uw God, die je uit het land Egypte, uit het diensthuis, geleid heb. Eerste gebod: Je zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben.

18 Tweede gebod: Je zult je geen gesneden beeld maken noch enige gestalte van wat boven in de hemel, noch van wat beneden op de aarde, noch van wat in de wateren onder de aarde is. Je zult je voor die niet buigen, noch hen dienen; want Ik, de HEER, je God, ben een jaloers God, die de ongerechtigheid van de vaders bezoek aan de kinderen, aan het derde en aan het vierde geslacht, aan hen die Mij haten, en die barmhartigheid doe aan duizenden van hen die Mij liefhebben en mijn geboden onderhouden. Derde gebod: Je zult de naam van de HEER, je God, niet zinloos gebruiken, want de HEER zal niet onschuldig houden wie zijn naam zinloos gebruikt. Vierde gebod: Gedenk de sabbatdag, dat je die heiligt; zes dagen zul je arbeiden en al uw werk doen; maar de zevende dag is de sabbat van de HEER, je God; dan zul je geen werk doen, jij noch je zoon, noch je dochter, noch je knecht, noch je dienstmeisje, noch je vee, noch de vreemdeling die in je steden woont. Want in zes dagen heeft de HEER de hemel en de aarde gemaakt, de zee en al wat daarin is, en Hij rustte op de zevende dag; daarom zegende de HEER de sabbatdag en heiligde die. Vijfde gebod: Eer je vader en je moeder, opdat je dagen verlengd worden in het land dat de HEER, je God, je geven zal. Zesde gebod: Je zult niet doodslaan. Zevende gebod: Je zult niet echtbreken. Achtste gebod: Je zult niet stelen. Negende gebod: Je zult geen valse getuigenis spreken tegen Je naaste. Tiende gebod: Je zult niet begeren het huis van je naasten; je zult niet begeren de vrouw van je naaste, noch zijn dienstknecht, noch zijn dienstmaagd, noch zijn rund, noch zijn ezel, noch iets dat van je naaste is. Vraag 90: Hoe worden deze tien geboden ingedeeld? In twee delen. Het eerste leert ons hoe wij ons tegenover God moeten gedragen; het tweede wat wij aan onze naaste verplicht zijn. Vraag 91: Wat gebiedt God in het eerste gebod? Ten eerste dat ik alle vormen van afgoderij, tovenarij, waarzeggerij en andere vormen van occultisme, bijgeloof, aanroeping van mensen of van andere schepselen vermijd en ontvlucht.

19 Ten tweede dat ik de enige ware God steeds beter leer kennen, Hem alleen vertrouw, met alle ootmoed en geduld mij aan Hem alleen onderwerp, al het goede van Hem alleen verwacht, Hem met heel mijn hart liefheb, vrees en eer Vraag 92: Wat is afgoderij? Afgoderij is in plaats van de enige ware God of naast Hem iets anders verzinnen of hebben, waarop de mens zijn vertrouwen stelt. Vraag 93: Mag een mens in het dagelijks leven dan geen vertrouwen hebben in andere mensen? Uiteraard wel, maar het gaat hier om die hogere vorm van vertrouwen welke alleen God toekomt. Vraag 94: Wat eist God in het tweede gebod? Dat wij God op geen enkele manier afbeelden en Hem op geen andere wijze vereren dan Hij in zijn Woord bevolen heeft. Dit gebod betreft dus niet alleen uiterlijke afbeeldingen, maar ook innerlijke valse beelden van God. Vraag 95: Mag men dan helemaal geen beelden maken? God kan en mag op geen enkele manier afgebeeld worden. De schepselen mogen wel afgebeeld worden, maar God verbiedt dat wij een afbeelding van hen maken of hebben om die te vereren of God daardoor te dienen. Vraag 96: Wat eist God in het derde gebod? Dat wij Gods naam niet lasteren of misbruiken door vloeken of door een valse eed. Kortom, dat wij de heilige naam van God alleen met ontzag en eerbied gebruiken, zodat Hij door ons naar waarheid beleden en aangeroepen en in onze woorden geprezen wordt. Vraag 97: Hoe moeten we staan tegenover de eed die de overheid soms vraagt? Soms heet een plechtige verklaring waarbij Gods naam of heilige dingen niet genoemd wordt ook eed. Zulk een "eed" kunnen wij gerust afleggen. Een eed met vermelding van Gods naam of heilige dingen verbiedt de Bijbel ons af te leggen. Vraag 98: Het vierde gebod, dat over de sabbat, wordt niet in het Nieuwe Testament herhaald. Welke les kunnen wij eruit trekken? Ten eerste, dat het voor de mens gezond is om wekelijks een rustdag te houden.

20 Ten tweede, dat het goed is die dag mede te gebruiken voor een samenkomst met andere gelovigen. De Zoon van God maakte hiervan een goede gewoonte. Wie zijn wij om te menen, dat wij dat niet wekelijks zouden moeten doen? Vraag 99: De bijbelse sabbat is de zaterdag. Hoe komt het dan, dat christenen op zondag rusten en samenkomen? Het gebruik van de zondag voor dit doel vormt een herinnering aan de dag waarop Christus uit de dood opstond. Vraag 100: Wat eist God in het vijfde gebod? Dat ik aan mijn vader en moeder en aan allen die gezag over mij ontvangen hebben, alle eer, liefde en trouw bewijs, mij aan hun goede onderwijzing en tucht met gepaste gehoorzaamheid onderwerp en ook met hun zwakheid en gebreken geduld heb, omdat God ons door hun hand wil regeren. Vraag 101: Wat eist God in het zesde gebod? Dat ik mijn naaste niet van zijn eer beroof, niet haat, kwets of dood. Dit mag ik niet doen met gedachten, woorden of gebaren en nog veel minder met de daad, ook niet door middel van anderen, maar ik moet juist alle wraakzucht afleggen. Ook mag ik mijzelf geen letsel toebrengen, evenmin mag ik mijzelf moedwillig in gevaar begeven. Vraag 102: Het gaat dus in dit gebod niet alleen om doodslag? Nee. Door de doodslag te verbieden leert God ons ook dat Hij afgunst, haat, toorn en wraakzucht als de wortel van deze zonde haat en dat dit alles voor Hem in principe doodslag is. Vraag 103: Maar is het genoeg dat wij onze naaste op de uitgelegde wijze niet "doden"? Nee, want terwijl God afgunst, haat en toorn verbiedt, gebiedt Hij dat wij onze naaste liefhebben als onszelf, jegens hem geduldig, vredelievend, zachtmoedig, barmhartig en vriendelijk zijn, zijn schade zoveel mogelijk voorkomen en dat wij ook onze vijanden goed doen. Vraag 104: Dit gebod verbiedt het doden. Hoe kan de Bijbel dan aan de overheid ook in het Nieuwe Testament de doodstraf en het leger toelaten? Als de doodstraf en het leger toegelaten zijn, vormt dit een kennelijke uitzondering op de regel. Vraag 105: Wat leert ons het zevende gebod?

21 Dat alle onkuisheid door God vervloekt is. Daarom moeten wij die hartgrondig haten en rein en ingetogen leven, zowel in het huwelijk als daarbuiten. Vraag 106: Verbiedt God in dit gebod niet meer dan echtbreuk? God verbiedt inderdaad overspel en ook de echtscheiding, tenzij er sprake is van overspel. Maar omdat zowel ons lichaam als onze ziel een tempel van de Heilige Geest is, wil God dat wij ze beide zuiver en heilig bewaren. Daarom verbiedt Hij alle onreine daden, gebaren, woorden, gedachten, begeerten en wat de mens daartoe verleiden kan zoals onder andere in lectuur, films en afbeeldingen. Vraag 107: Wat verbiedt God in het achtste gebod? God verbiedt niet alleen het stelen en roven dat de overheid straft, maar Hij noemt ook diefstal alle boze plannen en kwade praktijken, waardoor wij trachten ons meester te maken van het bezit van onze naaste. Dit kan gebeuren door geweld of met schijn van recht zoals bedrog met gewicht, maat, waar en geld, verder door woeker of door welk middel ook maar dat Hij verboden heeft. Ook verbiedt Hij alle hebzucht, evenals alle misbruik en verkwisting van zijn gaven. Vraag 108: Wat gebiedt God in dit gebod? Dat ik het welzijn van mijn naaste, waar ik kan en mag, bevorder en zo met hem doe, als ik wil dat men met mij doet. Bovendien dat ik mijn arbeid trouw verricht en ook de behoeftige help. Vraag 109: Wat eist God in het negende gebod? Dat ik tegen niemand een vals getuigenis afleg, niemands woorden verdraai en geen kwaadspreker of lasteraar ben. Dat ik ook niemand lichtvaardig en onverhoord veroordeel of help veroordelen. Maar dat ik alle liegen en bedriegen als echt duivelswerk vermijd, als ik tenminste de zware toorn van God niet op mij laden wil. Verder dat ik in rechtszaken en in alle andere handelingen de waarheid liefheb, oprecht spreek en belijd en ook de eer en goede naam van mijn naaste zoveel ik kan verdedig en bevorder. Vraag 110: Wat eist God in het tiende gebod? Dat zelfs de geringste neiging of gedachte die tegen enig gebod van God ingaat, in ons hart nooit meer mag komen, maar dat wij altijd met heel ons hart alle zonden haten en liefde tot alle gerechtigheid hebben. Vraag 111: Maar kunnen zij die tot God bekeerd zijn, deze geboden volbrengen?

22 Nee, want zelfs de allerheiligsten hebben in dit leven niet meer dan een deel van deze gehoorzaamheid, maar wel behoort het zo te zijn, dat wij een ernstig voornemen hebben en een ernstige voortdurende inspanning doen om met de hulp van de Heilige Geest niet slechts naar sommige, maar naar alle geboden van God te leven. Vraag 112: Waarom laat God ons de tien geboden dan zo scherp prediken, als toch niemand ze in dit leven volbrengen kan? Ten eerste wil God, dat wij ons leven lang onze zondige aard steeds meer leren kennen en daardoor voortdurend zien, dat wat de waarde is van de vergeving van de zonden en de gerechtigheid in Christus. Ten tweede dat wij zonder ophouden ons inspannen en God bidden om de genade van de Heilige Geest, om steeds meer naar het beeld van God vernieuwd te worden, totdat wij na dit leven het doel, namelijk de volmaaktheid, bereiken. HET GEBED Vraag 113: Waarom is het gebed voor de christenen noodzakelijk? Omdat het gebed het voornaamste is in de dankbaarheid die God van ons verlangt. In het gebed hebben we contact met God, wat gezien de band tussen Hem en ons niet meer dan normaal is. Vraag 114: Bestaat je gebed alleen uit vragen? Nee, want ook in een communicatie tussen mensen beperken we ons niet tot vragen. Vraag 115: Wat kun je dan verder doen in het gebed? God vertellen wat op je hart ligt, wat je aangenaam of onaangenaam vindt, wat je van Hem denkt, Hem danken, Hem prijzen, Hem aanbidden. Vraag 116: God weet wat we nodig hebben voordat we het vragen, zegt ook Jezus. Waarom moeten we dan bidden? Toch vindt God het nuttig, dat we ons tegenover Hem uitspreken. Wij leren erdoor onze afhankelijkheid van Hem. Vraag 117: Wat leer je over het gebed uit Paulus' brieven? Paulus begint uitvoerig te danken voordat hij God dingen gaat vragen.

23 Vraag 118: Wat heeft God ons bevolen in ons gebed van Hem te vragen? Alles wat in Gods belang is en ook wat wij voor lichaam en ziel nodig hebben, zoals Jezus dat samenvatte in het gebed dat Hij zelf ons geleerd heeft. Vraag 119: Hoe luidt dat gebed? Onze Vader, die in de hemelen zijt, uw naam worde geheiligd; uw Koninkrijk kome; uw wil geschiede, gelijk in de hemel alzo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood; en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren; en leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in eeuwigheid. Amen. Vraag 120: Waarom heeft Christus ons geleerd God aan te spreken als Onze Vader? Christus wil reeds bij het begin van ons gebed in ons hart het kinderlijk ontzag en vertrouwen jegens God wekken, waarop ons gebed gegrond moet zijn. God is immers door Christus onze Vader geworden en Hij zal ons nog veel minder onthouden wat wij met waar geloof van Hem vragen, dan onze vaders ons aardse dingen weigeren. Vraag 121: God geeft ons dus alles wat wij Hem vragen? Nee, want wij kunnen ook een zaak vragen die niet goed voor ons is, een zaak die God beter aan een ander geeft, een zaak die God beter eerst later geeft of een zaak die niet in Gods plan past. Ook kan het nuttig zijn, dat wij leren te volharden in het gebed. Hij hoort uiteraard wel al onze gebeden. Vraag 122: Waarom wordt aan "Onze Vader" toegevoegd: die in de hemelen zijt? Daarmee leert Christus ons over de hemelse majesteit van God niet aards te denken, en van zijn almacht alles te verwachten wat wij voor lichaam en ziel nodig hebben. Vraag 123: Wat is de eerste bede? Uw naam worde geheiligd. Gods naam geeft zijn karakter weer. Deze bede wil dus zeggen: Geef ons eerst dat wij U naar waarheid kennen en U heiligen, roemen en prijzen in al uw werken, waarin uw almacht, wijsheid, goedheid, gerechtigheid, barmhartigheid en waarheid glansrijk stralen. Geef ons ook dat wij ons hele leven - onze gedachten, woorden en werken - daarop richten, dat uw naam om ons niet gelasterd, maar geëerd en geprezen wordt.

24 Vraag 124: Wat is de tweede bede? Uw koninkrijk kome. Dat wil zeggen: Regeer ons zo door uw Woord en Geest, dat wij ons steeds meer aan U onderwerpen; bewaar en vermeerder uw kerk; verbreek de werken van de duivel en alle macht die tegen U opstaat; verijdel ook alle boze plannen die tegen uw heilig Woord bedacht worden; en laat uw volmaakte rijk komen, waarin U alles zult zijn in allen. Vraag 125: Wat is de derde bede? Uw wil geschiede, gelijk in de hemel alzo ook op de aarde. Dat wil zeggen: Geef dat wij en alle mensen onze eigen wil, voorzover die niet met uw wil in overeenstemming is, verloochenen en uw wil, die alleen goed is, zonder enig tegenspreken gehoorzaam zijn. Zo zullen wij steeds meer leven zoals U wilt en de taak waartoe wij geroepen zijn, even gewillig en trouw vervullen als de engelen in de hemel doen. Vraag 126: Wat is de vierde bede? Geef ons heden ons dagelijks brood. Dat wil zeggen: Wil ons zo verzorgen met alles wat wij voor ons lichaam nodig hebben, dat wij daardoor erkennen dat U de enige oorsprong van al het goede bent en dat onze zorg en inspanning en ook uw gaven ons niet baten zonder uw zegen. Leer ons ook, dat wij voor deze dingen, die wij schijnbaar automatisch verkrijgen, van U afhankelijk zijn. Vraag 127: Wat is de vijfde bede? En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren. Dat wil zeggen: Wil ons, arme zondaren, om het bloed van Christus geen van onze misdaden toerekenen en ook niet de slechtheid die altijd nog in ons is, zoals wijzelf ook als een reactie op uw genade onze naaste van harte vergeven. Vraag 128: Wat is de zesde bede? En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Dat wil zeggen: Wij zijn zonder Uw hulp zo zwak, dat wij zelfs geen ogenblik kunnen standhouden, en bovendien houden onze doodsvijanden - de duivel, de wereld en onze eigen slechte aard - niet op ons aan te vechten. Daarom bidden wij U: wil ons toch staande houden en sterken door de kracht van uw Heilige Geest, zodat wij in deze geestelijke strijd niet het onderspit delven, maar altijd krachtig tegenstand bieden, totdat wij uiteindelijk de volkomen overwinning behalen.

25 Vraag 129: Waarmee beëindigt u uw gebed? Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in eeuwigheid. Dat wil zeggen: Dit alles vragen wij van U, omdat U ons al het goede wilt en kunt geven, want U bent onze Koning en hebt alle dingen in uw macht. Wij erkennen tevens en bezitten daardoor gerustheid, dat uw koningschap, uw kracht en uw heerlijkheid voor altijd boven alles gaat. Vraag 130: Wat betekent het woord: Amen? Amen wil zeggen: Het is waar en zeker. Als ik dit woord gebruik na het gebed dat iemand anders uitsprak, geef ik aan, dat ik dit gebed ook voor mijn rekening neem. Als ik zelf gebeden heb breng ik tot uiting, dat ik vertrouw, dat God mijn gebed stellig hoort en van wat ik vraag dat zal geven wat in zijn ogen goed is.

26 Verantwoording van veranderingen in vergelijking met de Heidelbergse Catechismus Weglatingen betekenen niet, dat ik het met de in de Heidelbergse Catechismus beleden punten niet eens ben. Wel betekent dat doorgaans, dat ik meen, dat ze niet tot de eerste punten behoren die behandeld zouden moeten worden. Een enkel punt is weggelaten of veranderd, omdat in evangelische kring een andere opvatting bestaat dan in de Heidelbergse Catechismus. Taal en theologische termen kunnen vereenvoudigd of gemoderniseerd zijn. Op een aantal punten zijn vragen en antwoorden toegevoegd, met name in de delen over de Heilige Geest en het gebed. Het betreft punten waarvan gebleken is, dat ze met name in het beginonderwijs voor verwarring kunnen zorgen als ze niet behandeld worden of punten die vaak het voorwerp van vragen vormen. Frustra laborat qui omnibus placere studet, stond boven de speeltafel van een orgel dat ik vroeger bespeelde. Inderdaad doet hij vergeefse moeite die het iedereen naar de zin probeert te maken. Deze Hoeseltse Catechismus is echter het resultaat van een schatting op grond van ervaring. De vraag was voor mij: Wat is de basiskennis die een beginnende christen uit evangelische kring nodig heeft? Ik hoop, dat met dit instrument ook meer ervaren christenen er plezier in zullen krijgen om verder te onderzoeken wat de basis is voor hun leven en hun sterven. A.D.