Bewegen bij kinderen in ontwikkeling. Ellen Hemler, kinderfysiotherapeut, MSc. FysioNu, Apeldoorn

Transcriptie

1 Bewegen bij kinderen in ontwikkeling Ellen Hemler, kinderfysiotherapeut, MSc. FysioNu, Apeldoorn 1

2 Bewegen en kinderen Inleiding Kinderen in beweging? Sport Hypermobiliteit Conclusies en THM 2

3 Belang van bewegen voor kinderen Bewegen heeft grote positieve impact: Fysiek Psychisch Sociaal Dash et al. Lancet

4 Kinderen in beweging Hoeveel bewegen is genoeg? 3 normen: 1. NNGB 2. Fitnorm 3. Combinorm (Trendrapport bewegen en gezondheid, TNO, 2015) 4

5 Nederlands Norm Gezond Bewegen NNGB jeugd (< 18 jaar) Dagelijks 1 uur: minimaal matig intensieve lichamelijke activiteit Minimaal 2 x per week: activiteiten gericht op het verbeteren of handhaven van lichamelijke fitheid (kracht, lenigheid en coördinatie). 5

6 Andere normen Fitnorm maat voor hoeveelheid intensieve lichaamsbeweging 3 x per week 20 min : intensieve lichaamsbeweging Combinorm voldoen aan 1 van beide of allebei; gebruikt als monitor bewegen door overheid Nieuwe norm Gezondheidsraad: verwacht eind

7 Halen we de norm? norm leeftijd NNGB % 20% % 15% % 38% % 35% % 50% % 45% Fitnorm Combinorm Conclusie: 1. NNGB daalt 2. Fitnorm stijgt 3. Normen bij lange na niet gehaald 7

8 Zitgedrag Als je niet beweegt, wat doe je dan? Kinderen zitten/liggen veel: 4-11 jaar jaar 7 uur op schooldag; 4 uur op vrije dag: beeldscherm?! 10 u op schooldag; 5 uur op vrije dag: beeldscherm?! 8

9 Zitgedrag Sedentaire ramp? Gameboy rug? 9

10 Hoe zit je? 10

11 En u zelf? 11

12 Het kan anders! Verandering in gewoontes in houding en beweging En uzelf? Ook dat kan anders! 12

13 Sport Gezond Sport als therapie Keerzijde van sport 13

14 Keerzijde sport Sportblessures Trauma s Overbelasting In algemene zin Groei/maturatie gerelateerd: Apofysitis klachten als Osgood Schlatter Morbus Sever Meer overbelastingblessures bij late rijpers (kleintjes) Kinderen met hypermobiliteit vaker pijnklachten in de puberteit (Freitas et al. 2015, Scheper et al. 2013) 14

15 Sportblessures Toename aantal sportblessures bij kinderen toename sport (mn 4-11) toename minder ernstige blessures Meeste blessures bij voetbal Jongens > meisjes Knie en enkel het meest Inactieve kinderen die gaan bewegen: grotere blessurekans (Bloemers et al. 2012) 15

16 Kinderfysiotherapeutisch onderzoek Principes: Hulpvraag Klachten in relatie tot kindspecifieke factoren persoonlijke factoren, omgevingsfactoren ICF classificatie 3 domeinen: 1. Functies en anatomische eigenschappen (stoornissen) 2. Activiteiten (beperkingen) 3. Participatie (participatie problemen) WHO, ICF

17 ICF 1. Functies en anatomische eigenschappen Inspectie: houding; huid: soepelheid, littekens Mobiliteit, hypermobiliteit (Beighton Score) Spierkracht Functionele krachttesten Hand Held Dynamometrie (HHD) Spierlengte Pijn (VAS) NB: niet alleen de status localis! 17

18 ICF 2. Activiteiten: Looppatroon Fysieke fitheid Motorische ontwikkeling / presteren Subjectief ervaren belasting tijdens inspanning Vermoeidheid 3. Participatie Patiënt Specifieke Klachten (PSK) 18

19 Casus Eva 12 jaar Toenemend pijn knieën bij/na sporten (8 uur pw) Afname sportparticipatie (gymles, hockey, tennis) Geen trauma in VG, sluimerend begin Geen menarche, wel groeispurt; L 150, g 41 kg Hulpvraag: Eva: sporten en fietsen pijnloos (VAS <1) Moeder: activiteiten op oude niveau 19

20 Casus Eva 1. Functies / anatomische eigenschappen: Inspectie: staat in inactieve houding overstrekte knieën pes plano valgus Knieonderzoek grote passieve mobiliteit (fl-ext bdz) menisci/kruisbanden/palpatie tuberostas tibia: gb Patella provocatie test: dè pijn Mobiliteit: Beighton Score 6/9; voorts geen asymmetrie/afwijkingen Spierkracht Hand Held Dynamometrie: verminderde kracht flexoren en extensoren knie(<-1sd) Functionele krachttesten: verminderd, pijnlijk (vb lateral step down: knie draait naar mediaal en bekkenshift bdz, pijn bij knie buigen >30 graden) Corestability: symmetrisch goed; asymmetrisch slecht Spierlengte: gb 20

21 Casus Eva 2. Activiteiten: Conditie: fitkids loopbandtest: verminderd (1-2 SD onder gemiddelde) en pijn Subjectief ervaren belasting tijdens inspanning: Omnischaal: 6 (0-10) 3. Participatie: PSK (0-100): hockey 70, fietsen 50, gymles 70 21

22 Casus Eva Conclusie: Sportief meisje, beweegt voldoende Patellofemorale pijn Verminderde conditie Verminderde kracht Kindspecifieke factoren: Groeispurt Gegeneraliseerde hypermobiliteit 22

23 Gegeneraliseerde gewrichts hypermobiliteit 23

24 Soepelheid in gewrichten Gewrichts soepelheid : Bepaald door bindweefsel botten, kapsel, banden spieren Heeft consequenties op alle ICF domeinen: positief negatief indifferent? 24

25 Hypermobiliteit (GGH): invloed op alle ICF domeinen 1. Functies en anatomische eigenschappen mobiliteit spierkracht motor control, coördinatie, balans musculoskeletale pijn huid 2. Activiteiten motorische ontwikkeling motorisch presteren fysieke fitheid looppatroon 3. Participatie struggle tussen belasting/belastbaarheid De Boer 2015, Scheper 2013, Juul-Kristensen 2009, Abib 2005, 25 Jaffe 1991

26 GGH diagnose Beighton Score : Gouden standaard 9 punt score Afkappunt: 5 (of 4,6,7?) (Smits-Engelsman et al. 2011, de Boer et al. 2014, Juul-Kristensen et al. 2007, Abib et al. 2005) 26

27 Beighton Score Bukken gestrekte knieën handen plat op de grond score: 0, 1 27

28 Beighton Score Elleboog passieve hyperextensie >10 0 rechts èn links score: 0, 1 of 2 28

29 Beighton Score Knie passieve hyperextensie >10o rechts èn links score: 0, 1 of 2 29

30 Beighton Score Duim passieve oppositie tegen flexorzijde onderarm gestrekte elleboog rechts èn links score: 0, 1 of 2 30

31 Beighton Score Pink: passieve hyperextensie > 900 rechts èn links score: 0, 1 of 2 31

32 Prevalentie in Nederland Prevalentiecijfers lopen zeer uiteen: Kinderen: 26-58% (Jelsma et al. 2013, Giessen et al. 2001, de Boer et al. 2015, Smits-Engelsman et al. 2011) DCD: 64% (Jelsma et al. 2013) GGH: variatie van normaal? 32

33 GGH diagnose Beighton Score: validiteit afkappunt? 4, 5, of 6 of..? verschil jongens meisjes etniciteit leeftijd Dus: Behoefte aan betere criteria! Internationale werkgroep: nieuwe criteria

34 DD bij GGH Hypermobiliteits Syndroom (HMS) Kinderen met GGH met klinische symptomen (Brighton criteria) Bindweefselziekten: Ehlers Danlos Marfan Osteogenesis imperfacta 34

35 GGH Verder kijken indien: Gewrichtsklachten Overige symptomen (DD) Risico: puberteit lengtegroei hormonale schommeling 35

36 Kinderfysiotherapie bij GGH Gericht op: ICF domeinen Maatwerk Effectief trainen, gericht op activiteiten/participatie Kinderfysiotherapie effectief bij pijnklachten Scheper 2013, Pacey 2013, Kemp

37 Casus Eva Beleid kinderfysiotherapie: goede uitleg: GGH, groeispurt, uitlokkende factoren trainingsprincipes spierkracht / aeroob vermogen krachttraining functioneel: benen core (mn 1 been activiteiten) aandacht voor goede sporing patella conditie opbouwen: programma voor thuis, functioneel overdracht naar personal trainer, sport 37

38 Take home messages 1. Veel kinderen bewegen weinig 2. Bewegen en sporten zijn belangrijk 3. Sporten leidt ook tot blessures traumata overbelasting 4. Bij klachten van houdings- en bewegingsapparaat kijk verder dan alleen status localis denk ook aan GGH 5. Kinderfysiotherapie bij symptomatische GGH ICF functioneel en maatwerk effectief 38