IMPRO COURSE. Tim Van Roy

Transcriptie

1 IMPRO COURSE Tim Van Roy

2 Worldcopyright 2014 by Digital Music Print De Waghemakerestraat Antwerpen Belgium

3 Inhoudstafel Voorwoord: Inhoudstafel p. 1 Over de auteur & gitaarbouwer p. 2 Kennen en kunnen p. 3 Hoofdstuk 1: 1e vorm (Min. Pent.) 1.1. Inleiding p Basisvorm p Oefeningen en patronen p Licks 1e vorm p. 8 Hoofdstuk 2: Mineur Blues 2.1 Schema p Oefeningen op het schema p Hoe te begeleiden p Improviseren p. 20 Hoofdstuk 3: Blues scale 3.1 Inleiding p Basisvorm p Oefeningen en patronen p Licks 1e vorm p. 25 Hoofdstuk 4: Oriëntatie binnen het schema Hoofdstuk 8: De volledige hals open leggen 8.1 Oefeningen binnen dezelfde toonaard p Oefeningen in verschillende toonaarden p. 88 Hoofdstuk 9: Changes 9.1 "In de akkoorden" spelen p Changes en pentatonics p Mineur blues p Majeur blues p Majeur EN mineur? p Majeur/mineur-licks p. 112 Hoofdstuk 10: Dominant Pentatonisch 10.1 Inleiding p Basisvorm p Oefeningen en patronen p Vormen p Toepassing p. 123 Hoofdstuk 11: Timing Displacement 11.1 Concept p Licks en patronen p Waarom? p Vraag en antwoord p Oefeningen in groep p. 36 Hoofdstuk 5: 2e vorm (Majeur Pent.) 5.1 Inleiding p Basisvorm p Oefeningen en patronen p Minorising p Licks 2e vorm p Aansluiting 1e en 2e vorm p. 47 Hoofdstuk 6: Majeur Blues 6.1 Schema p Oefeningen op schema p Hoe te begeleiden p Improviseren p. 57 Hoofdstuk 7: Pentatonische vormen 7.1 Mineur / Majeur p CAGED-principe p e vorm pentatonisch p Licks in de 5e vorm p Aansluiting 5e vorm p e vorm p Licks in de 4e vorm p Aansluiting 4e vorm p e vorm p Licks in de 3e vorm p Aansluiting 3e vorm p. 81 Inhoudstafel - 1

4 Over de auteur: Tim Van Roy werd geboren in Zijn jeugdjaren brengt hij door met het volgen van klassieke gitaarlessen. Verder eisen basketbal en computergames zijn volledige aandacht. In 1999 besluit hij om voluit te gaan voor een loopbaan als gitarist. Hij volgt een opleiding aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium van Gent en haalt een mastergraad in pop-jazz. Hij behaalt ook een diploma pedagogie en is sedert zijn 22 docent aan de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord & Dans te Merksem. Hij werkt mee aan talloze projecten binnen pop, rock, opera, klassieke muziek en musicals. Hij toert doorheen Europa en Azië. Naast zijn carrière als free-lance gitarist werkt hij ook als arrangeur voor verschillende tv-producties en als reviewer voor Meet Music Magazine. Reeds meer dan 400 gepubliceerde artikels staan op zijn naam. Hij componeert en voert zijn muziek zelf uit. 2 albums zijn intussen verschenen. Als lesgever ervaart hij dat er geen geschikte studiemethodes bestaan voor beginners. Dit resulteert in zijn eerste publicatie Impro Course. Over de gitaarbouwer: Chris Larkin was niet tevreden over de kwaliteit van zijn gitaar waar hij jaren voor gespaard had. Zijn echtgenote Syra daagde hem uit om dan maar zelf de ideale gitaar te bouwen. Intussen bouwt Chris reeds meer dan 35 jaar de beste gitaren ter wereld in zijn atelier aan de Atlantische Westkust. Zonder enige vorm van ervaring of opleiding ging hij aan de slag. Na een tijdje zoeken vond hij zijn eigen productie methode en geniet hij een uitstekende reputatie onder zijn collega s bouwers en onder het heir van de topgitaristen. Tegenwoordig gebruikt hij Ierse houtsoorten, die naar zijn mening minstens even goed zijn als de traditionele houtsoorten. Chris werkt na al die jaren nog steeds helemaal alleen en maakte reeds meer dan 700 instrumenten. Van de houtselectie tot het lakken, afwerken en het besnaren van de instrumenten, hij doet het allemaal in zijn eentje. Alle gitaarafbeeldingen in deze cursus zijn instrumenten ontworpen en gebouwd door Chris Larkin Over de auteur en bouwer

5 Voorwoord: kennen en kunnen? Deze cursus is bedoeld om de eerste stappen te zetten in de wereld van de improvisatie. In dit boek vind je hopen licks en voorbeelden waarbij alle nodige stappen zo simpel mogelijk worden uitgelegd, en waarbij snelheid en virtuositeit doelbewust uit de weg worden gegaan. Iedereen die al een beetje met een gitaar overweg kan, kan met dit boek starten. Maar er zijn toch een aantal zaken die je moet kennen en kunnen om het meeste uit dit boek te kunnen halen. Wat moet je kunnen qua techniek? Alternate picking (op en neer aanslaan met het plectrum zou natuurlijk moeten aanvoelen) Opdrukken van de snaren (bends) De verschillende legato-technieken (hammer-on en pull-off) Dwarsgrepen (of barré-grepen) kunnen nemen Combinaties van bovenstaande technieken Wat moet je kennen qua theorie? Een basis aan notenleerkennis helpt bij het lezen van de licks (hoewel er overal tablatuur is voorzien). Tablatuur lezen is een groot voordeel bij het ontcijferen van de juiste posities en technieken. Een beetje muziektheorie, vooral dan de stof over de relatieve majeur- en mineurladders en de structuur van dominant septiemakkoorden. Kennen en kunnen - 3

6 Hoofdstuk 1 : 1e vorm (Mineur Pentatonisch) 1.1 Inleiding De eerste ladder die doorgaans wordt aangeleerd om te improviseren is de pentatonische ladder. Je zou verwachten dan aan zo n moeilijke naam ook een moeilijke toonladder vast hangt, maar niets is minder waar. De basisvingerzetting van deze toonladder is zeer symmetrisch qua opbouw, en bijgevolg makkelijk te spelen. Ook is deze ladder ideaal om te beginnen met improviseren, omdat het een erg veilige ladder is om in te werken: zo goed als alle noten klinken juist als je ze in de juiste toonaard gebruikt. Dit komt omdat men een aantal noten heeft weg gelaten. Penta betekent vijf in het Grieks, en het is dan ook geen verrassing dat onze toonladder over 5 noten beschikt, terwijl de gewone mineurladder 7 noten telt. De eerste vingerzetting die we leren is de 1e vorm van de pentatonisch ladder. Omdat deze toonladder op de grondnoot van de mineurladder start, wordt deze vingerzetting bijna altijd mineur pentatonisch genoemd. We beginnen met A mineur omdat deze ladder volledig vrij is van kruis- en moltekens. We maken de vergelijking... A mineur (volledig): A mineur pentatonisch: Zoals je kan zien zijn er twee noten weg gevallen: de 2e graad en de (verlaagde) 6e graad. Laat dit nu toevallig ook de twee gevaarlijkste noten binnen de mineurladder zijn: op de juiste plaats klinken ze prima, maar op de verkeerde plaats klinken ze verschrikkelijk! Met name dan de verlaagde 6e graad. De overgebleven noten zijn minder kieskeurig over hoe ze gebruikt worden... En daarom is dit de ideale ladder om mee te beginnen! Dikwijls worden de toonladders ook in diagrammen voorgesteld. De mineur pentatonische ladder ziet er dan zo uit: 4-1ste Vorm (Mineur Pentatonisch)

7 1.2 Basisvorm Impro-Course CD track 1 Zoals al gezegd is de basisvorm van de pentatonische mineurladder symmetrisch qua opbouw. Dit maakt de ladder zeer eenvoudig om te leren spelen. Oefening 1: Stijgend Oefening 2: Dalend Oefening 3: Stijgend en dalend 1ste Vorm (Mineur Pentatonisch) - 5

8 1.3 Oefeningen en patronen CD track 2 Hieronder vind je een aantal oefeningen om de eerste vingerzetting van de mineur pentatonische ladder in de vingers te krijgen. Leer elke oefening VOLLEDIG zuiver spelen op een LAAG tempo alvorens sneller te gaan! Oefening 1: Stijgend patroon van 3 noten Oefening 2: Dalend patroon van 3 noten Oefening 3: Stijgend patroon van 4 noten Oefening 4: Dalend patroon van 4 noten 6-1ste Vorm (Mineur Pentatonisch)

9 CD track 2 Oefening 5: Patroon met pull-off enkel Opletten voor het tempo van de pull-offs! Deze hebben de neiging sneller te willen gaan dan de aangeslagen noten! Alles netjes in 16e noten houden (= alle noten zijn dus even snel en duren even lang). Oefening 6: Patroon met pull-off volledig Idem als bij oefening 5: opletten voor het tempo van de pull-offs! Oefening 7: Patroon met hammer-on enkel Let vooral op de noot waarbij je van snaar wisselt (na de hammer-on). Deze is het moeilijkst om zuiver te krijgen! Deze is ideaal als oefening voor je pink! Oefening 8: Patroon met hammer-on volledig Idem als bij oefening 7: opletten voor de snarenwissels! Deze worden wel makkelijker naarmate je hoger komt. 1ste Vorm (Mineur Pentatonisch) - 7

10 1.4 Licks 1e vorm (Mineur pentatonisch) CD track 3 Over improviseren zijn de meeste professionele muzikanten heel duidelijk: zelfs bij de allerbeste solisten wordt slechts 30% van wat je speelt effectief ter plekke verzonnen. De overige 70% bestaat uit ingestudeerde zaken die op dat ogenblik naar boven komen: patronen, vingerzettingen, gekende melodieën, trucjes, enz... Naargelang welke expert je het vraagt variëren de percentages lichtjes, maar iedereen is het er over eens: aan improviseren kan je best een hoop voorbereidend werk doen! Dit voorbereidend werk komt meestal in de vorm van licks. Dit zijn korte stukjes die je naar willekeur kan inzetten in je improvisaties. In het begin houden we de licks zeer kort, bij voorkeur 1 maat. Later ga je meer informatie kunnen verwerken tijdens je solo s en kan je gaan overschakelen op langere licks en patronen. Kies vooral de licks die je zelf tof vind klinken! Er is niets zo bizar als een muzikant die dingen speelt die hij zelf niet graag hoort! De licks zijn uitgeschreven in 8e noten. Eenmaal je techniek goed zit kan je deze natuurlijk versnellen tot Lick 1: Let op de juiste toonhoogte van de bends, en hou de constante ritmiek in 8e noten als je de bend laat zakken! Lick 2: Simpele variaties in ritmiek geven meteen een andere klank dan constant doorspelen. Lick 3: Als de pentatonische ladder doorloopt geeft een enkele techniek (een bend in dit geval) meteen wat variatie. Lick 4: Je kan de bend nog opvolgen met een pull-off. Maar let weer op de constante ritmiek! Lick 5: Hier voegen we hammer-on en pull-off technieken toe. Ook deze blijven 8e noten: niet versnellen! Lick 6: Twee keer na elkaar dezelfde noot (of dezelfde lick) spelen kan echt geen kwaad, integendeel! 8-1ste Vorm (Mineur Pentatonisch)

11 CD track 3 Lick 7: Nu voegen we vooral slides toe. Let op: de neerwaartse slide is een versiering (zeer snel dus!). Lick 8: Een favoriet trucje van rockgitaristen, bends afwisselen met de target note (eindnoot van de bend). Lick 9: Met deze lick nemen we het eerste een stap buiten onze vingerzetting. Lick 9b: Binnen sommige licks kan je patronen gaan herhalen. Let er wel op dat je een stevige afsluiter hebt! Lick 10: Chuck Berry speelde deze dingen al in de jaren en het klinkt nog altijd goed! Lick 10b: Wederom, de verderzetting van het patroon, inclusief de afsluiter. Lick 11: Een variatie op lick 10 met een extra bend erbij voor wat variatie. Lick 11b: Ook deze variatie kan je uitrekken over een langere periode. 1ste Vorm (Mineur Pentatonisch) - 9

12 Lick 12: Een stevige bend. Voor extra effect kan je de eerste noten laten doorklinken! Impro-Course CD track 3 Lick 12b: Hopelijk begin je stilletjes aan te merken dat je van alle kleinere licks langere patronen kan maken! Lick 13: Een unison bend! Je speelt de target noot en de bend tegelijk. Vet! Lick 13b: Deze verderzettingen zijn voorstellen. Zoek zelf je eigen patronen en variaties! Lick 14: Nu een aantal licks voor de snelheidsfreaks! Zoals altijd, hou je ritmiek constant, ook de pull-offs!!! Lick 14b: Een variatie met extra hammer-ons. Sneller, maar extra moeilijk om de ritmiek strak te houden! Lick 15: Dezelfde lick, maar op een andere snarenset. Lick 15b: En weer die extra hammer-on erbij. 10-1ste Vorm (Mineur Pentatonisch)

13 CD track 3 Lick 16: Misschien vind je het makkelijker met een kleine dwarsgreep! Dit kan rommelig worden met oversturing! Lick 16b: En weer dezelfde variatie met de hammer-on erbij. Lick 17: Over naar wat triolen in de ritmiek! Lick 17b: Probeer in zoveel mogelijk licks herhaalbare patronen te vinden! Lick 18: Een toonladderpatroon werkt altijd, als je het met mate gebruikt! Lick 18b: Misschien gaat het iets vlotter met wat pull-offs? Lick 19: Een rock-klassieker! Lick 19b: Je kan sommige patronen ook verderzetten op andere snaren. 1ste Vorm (Mineur Pentatonisch) - 11

14 CD track 3 Lick 20: In triolen lukt een dalend patroon een stuk makkelijker dan in 16e noten! Lick 20b: En het werkt nog makkelijker met een kleine dwarsgreep. Lick 21: Ook stijgend is het patroon in triolen een stuk makkelijker dan in 16e noten! Lick 21b: En het werkt even goed op een andere snarenset! 12-1ste Vorm (Mineur Pentatonisch)

15 Hoofdstuk 2 : Mineur Blues 2.1 Schema Om de mineur pentatonische ladder meteen te gaan gebruiken nemen we er een heel oud en veelgebruikt standaardschema bij, namelijk de mineur blues. Dit schema zal een tijdlang een vaste compagnon worden terwijl je leert improviseren. We beginnen met de mineur-versie omdat we de mineur ladder al kennen. De majeur versie, van zowel de ladder als het akkoorden schema, volgt binnen een paar hoofdstukken. Zo ziet het schema van de mineur blues er uit: Op de plaatsen van de Romeinse cijfers vullen we de graden van de toonladder in. Zo bekomen we onze akkoordprogressie. Er is echter 1 belangrijke variatie die we meteen even meegeven. Soms wisselt dit schema namelijk in de tweede maat al even naar de 4e graad, om in de derde maat meteen weer naar de 1e graad te gaan. Dit noemen we een quick change. Dit is een mineur blues met een quick change: Mineur Blues - 13

16 De quick change is zeker niet de enige variatie op het bluesschema, maar voor ons voorlopig wel de meest gebruikte. Later zal je nog vele andere schema s tegenkomen, waaronder het majeur bluesschema en de verschillende (veel meer uitgebreide) jazz-blues schema s. Als we er dan even terug onze A mineur ladder bijnemen kunnen we de graden simpelweg aflezen en ons akkoordenschema opstellen. A mineur: Zo zie je de eerste, vierde en vijfde graad van je toonladder gewoon voor je neus staan. Als we deze er dan uitnemen en er een akkoord op bouwen krijg je het volgende akkoorden schema. A mineur bluesschema: Quick change Zorg er voor dat je dit schema zo snel mogelijk van buiten kent! Je zal zien dat verschillende zeer bekende bluesnummers (en zelfs popnummers) gebruik maken van dit akkoordenschema, zij het soms met een aantal aanpassingen. Tijd om te kijken of je alles wel begrepen hebt! 14 - Mineur Blues

17 2.2 Oefeningen op het schema Hieronder vind je een aantal oefeningen op het bluesschema. Er wordt steeds 1 akkoord gegeven. Aan jou de opdracht om uit te vissen welke graad binnen het schema dit is (kan je zien aan de plaats in het schema) en dan de rest van de progressie aan te vullen. Gebruik eventueel een kladpapier om de nodige toonladders op te schrijven, mocht dit het makkelijker maken. Oefening 1: Oefening 2: Quick change Oefening 3: Mineur Blues - 15

18 Oefening 4: Oefening 5: Quick change Oefening 6: 16 - Mineur Blues

19 Mineur Blues - 17

20 2.3 Hoe te begeleiden... Impro-Course Enkel maar soleren is zelfs de allerbeste gitaristen niet gegund. Het grootste deel (ongeveer een dikke 90 %) van je tijd binnen een band breng je door met het begeleiden van andere instrumenten en/of zangers. Daarom bekijken we ook even hoe je best aan de slag gaat als je een mineur blues moet begeleiden... Zoals altijd hou je best je akkoorden zo dicht mogelijk bij elkaar. Op die manier leer je snel de wissels van het akkoordenschema van buiten én zal je minder fouten maken wanneer je te veel van positie moet wisselen. Als je mee speelt met andere instrumenten ga je het bluesschema in alle toonaarden moeten kunnen spelen. Daarom leren we het bluesschema meteen spelen met dwarsgrepen. Je krijgt twee versies mee: een waarbij we starten met de grondnoot op de 6e snaar, en een met de start op de grondnoot op de 5e snaar. Oefening 1: (Quick change) Oefening 2: Mineur Blues in A, starten op de 6e snaar (vierklanken). Heel dikwijls worden in blues ook vierklanken gebruikt... Hieronder de akkoordvormen die je hiervoor nodig hebt! (Quick change) 18 - Mineur Blues