Notitie : Stop huiselijk geweld in Amsterdam

Transcriptie

1 Notitie : Stop huiselijk geweld in Amsterdam Inleiding In 2001 hebben het College van B&W, de cie AZ en Zorg ingestemd met de notitie Aanpak van Huiselijk Geweld in Amsterdam en besloten een Coördinatiegroep Huiselijk Geweld in te stellen onder de algemene leiding van het Bestuurlijk Overleg Problematische Personen (BOPP). De coördinatiegroep is verantwoordelijk voor implementatie, coördinatie en continuïteit van het strategische beleid met betrekking tot de aanpak van huiselijk geweld in de stad en de politieregio. De coördinatiegroep adviseert BOPP over vormgeving en de uitvoering van het beleid van de ketenpartners: bestuur, politie, justitie en hulpverlening. Deelnemers aan de coördinatiegroep zijn vertegenwoordigers van: de directie Openbare Orde en Veiligheid, Dienst Welzijn Amsterdam, Arrondissementsparket Amsterdam, Politie Amsterdam-Amstelland, Stichting Vrouwenopvang en Advies en Meldpunt Kindermishandeling van Bureau Jeugdzorg. Inmiddels participeren de vertegenwoordigers van Reclassering Nederland en ROA Jeugdzorg in de coördinatiegroep. Het voorzitterschap en de voortrekkersrol liggen bij het Bestuur. In de notitie Aanpak van Huiselijk Geweld zijn voor de komende jaren ook een aantal beleidsvoornemens neergelegd. Dat zijn: - Versterking van het hulpaanbod (gemeentebestuur/hulpverlening); - Investeren in opleiding, professionalisering en implementatie (politie); - Opstellen van een protocol over de werkwijze bij huiselijk geweldzaken (justitie). Beleidsvoornemens Gemeentebestuur/hulpverlening - Versterking van het hulpaanbod In Amsterdam is vrouwenopvang beschikbaar in verschillende voorzieningen zoals Stichting Vrouwenopvang Amsterdam, De Roggeveen (een afdeling van HVO) en de afdeling Rosaburgh van het Leger des Heils. Deze instellingen werken samen in het Platform Vrouwenopvang Amsterdam. Het aanbod van de vrouwenopvang is in de afgelopen jaren steeds verder gedifferentieerd: naast crisisopvang zijn er verschillende vormen van langer durende en intensieve opvang ontwikkeld, waarbij o.a. meer aandacht besteed wordt aan traumaverwerking en het voorkomen van herhaling van het geweld. Hierbij zijn de ambulante steunpunten relationeel geweld geopend. Dat zijn laagdrempelige voorzieningen voor vrouwen in buurten en wijken die naast de directe cliëntenzorg ook een functie in het vroegtijdig signaleren van relationeel geweld hebben.. Inmiddels is gebleken dat de bestaande steunpunten ( 6 in 5 stadsdelen) bekend zijn bij de doelgroep en bij intermediaire zoals de politie, huisartsen en andere hulpverleningsinstellingen. De verbeterde aanpak van de politie heeft tot een toename van het aantal meldingen en aangiften geleid. Dit betekent dat door de ingezette verandering bij de wijkteams van de politie ( zie beleidsvoornemens van de politie) meer vrouwen zich bij de steunpunten gingen aanmelden. De telefonische afdeling van de Stichting Vrouwenopvang verzorgde in het jaar 2001 ruim 9000 gesprekken. Dit is gemiddeld per maand ruim 750 gesprekken. In 2002 ( januari tot en met september) was het gemiddeld aantal gesprekken 800 per maand. Vergeleken met het jaar 2001 zijn

2 dat 50 extra gesprekken per maand. Onder het telefoonnummer van het Meldpunt werden dit jaar, 7551 telefoongesprekken met cliënten en verwijzers gevoerd. Dit is een toename van meer dan 1000 gesprekken vergeleken met het jaar Het aantal bemiddelingen voor opvang was bijna 1200; gemiddeld 100 per maand. Vooral het aantal advies- en informatiegesprekken is toegenomen. Wat betreft ambulante steunpunten is in 2001 hulp geboden aan 75 cliënten. In 2002 (januari tot en met september) telt het aantal nieuwe cliënten al 70. In 2001 is men ook begonnen (besluit van het College van B&W) met het vergroten van het hulpaanbod. Er is een nieuwe steunpunt in Osdorp geopend en bovendien is voor een uitbreiding van de openstelling van bestaande steunpunten voor 2001 en 2002 een incidentele bijdrage aan het Stichting Vrouwenopvang toegekend. In het kader van de verdere uitvoering van het Vernieuwd Beleidsprogramma Aanpak Agressie en Geweld zijn voor 2003 de middelen gereserveerd voor ondersteuning van bestaande steunpunten. Ook zal in de toekomst bekeken moeten worden of de mogelijkheid bestaat voor de verdere opening van de nieuwe ambulante steunpunten in de stad. Investeren in opleiding, professionalisering en implementatie - Politie De politie is vaak de eerste instantie die in aanraking komt met de problematiek van huiselijk geweld. Om deze goed en effectief aan te pakken, is het noodzakelijk dat het door de politie aan justitie geleverde materiaal van voldoende kwaliteit is. Daarom is in 2001 en 2002 geïnvesteerd in opleiding en professionalisering van de politie in de hele regio. In de opleiding is het accent verschoven van doorsturen naar hulpverlening, naar het actief optreden van de politie ten opzichte van de dader. Hierbij worden alle gegevens die met het geweld te maken hebben geregistreerd, verklaringen van de betrokkenen opgenomen en relevante gegevens beschreven. De registratie van huiselijk geweld vindt tegenwoordig plaats op eenvormige wijze (met eenzelfde code). Door het gebruik van vaste incidentcode HG wordt huiselijk geweld in het systeem van de politie herkenbaar, waarmee tevens dossiers worden opgebouwd en de vervolging van de daders ( met of zonder aangifte) kan plaatsvinden. Het eenvormige registreren en afdoen van zaken van huiselijk geweld geeft meer overzicht in de aard en omvang van dit soort geweld, draagt bij aan zorgvuldig opgestelde processen verbaal en dossieropbouw. Zo ontstaat er inzicht in de gevoelige periodes en tijdstippen waarin zich meldingen voordoen en is beschikbare informatie snel opvraagbaar. Aan elk proces verbaal wordt het rode stempel HG (huiselijk geweld) meegegeven, zodat de zaken ook bij justitie de aandacht en behandeling krijgen zoals is afgesproken. Het aantal aangiften van Huiselijk Geweld (politie regio Amsterdam-Amstelland) voor het jaar 2001 bedroeg 386. In de periode van januari tot en met september 2002 was het aantal aangiften toegenomen tot 511. Een stijging is waarneembaar. Ook wat betreft het aantal aanhoudingen zien wij een behoorlijke stijging van 263 in 2001 naar 421 in 2002 (januari tot en met september). Hierbij moet wel worden opgemerkt dat dit geen absolute cijfers zijn omdat de politie nog steeds op vrijwillige basis de HG code gebruikt. Momenteel is de politie bezig om het gebruik van de code verplicht te stellen. Opstellen van een protocol over de werkwijze bij huiselijk geweldzaken - Justitie. In november 2000 heeft het College van Procureurs-generaal de notitie Geweld in afhankelijkheidsrelaties de strafrechtelijke benadering van huiselijk geweld opgesteld en aan de parketten gestuurd. Met deze notitie werd beoogd een eenduidiger 2

3 strafrechtelijke benadering te creëren voor de aanpak van huiselijk geweld. In samenspraak met de relevante partners is het onderwerp nader uitgewerkt. In de uitwerking van de justitiële aanpak is gebruik gemaakt van de ervaringen die in de verschillende pilots zijn opgedaan, zoals Pilot Relationeel Geweld van de politie Amsterdam-Amstelland (district 6 en 8) en het Geweld in Relaties Interventie Project (GRIP). Dit laatste project is een justitiële daderbehandeling die in begin 2000 is gestart. In het GRIP kan een verdachte van een (huiselijk geweld) delict uit de voorlopige hechtenis worden geschorst met de bijzondere voorwaarde een behandeling te ondergaan. Inmiddels is in een aantal gevallen de behandeling ook opgelegd als bijzondere voorwaarde bij een voorwaardelijke straf. In 2001 is door het parket Amsterdam ook een protocol opgesteld hoe zaken van huiselijk geweld op het parket af te doen. Dit protocol omvat afspraken tussen parketleiding en politie hoe na aangifte van mishandeling te handelen in Hopperzaken en in voorgeleidingszaken. In dit protocol is onder andere afgesproken: - Dat huiselijk geweld zaken niet worden geseponeerd; - Dat zoveel mogelijk reclasseringsrapportage wordt aangevraagd; - Dat waar nodig contact gelegd wordt met hulpverlening; - Dat zonodig bij schorsing voorlopige hechtenis contactverbod als voorwaarde wordt gesteld; - Dat er geen boete zal worden geëist indien de verdachte in het gezin of nog bij de partner woont; - Dat er tot vervolging over gegaan zal worden, óók als de aangever (vaak uit angst) verzoekt om dit niet te doen. Plan van aanpak Naast het realiseren van de bovengenoemde beleidsvoornemens heeft de coördinatiegroep in de periode december 2001 tot juni 2002 het plan van aanpak Stop huiselijk geweld in Amsterdam (zie bijlage) ontwikkeld, waarin de aanpak van huiselijk geweld in Amsterdam in een aantal stappen, gefaseerd wordt uitgevoerd. Bij het opstellen van dit plan van aanpak heeft de coördinatiegroep een ondersteuning van Eysink Smeets en Etman (ES&E) gevraagd. Het plan van aanpak moet gezien worden als flexibel en dynamisch groeidocument, als een globaal plan dat in de loop van de tijd door betrokken partners worden ingevuld, uitgevoerd en naar verwachting ook bijgesteld. Dit plan sluit aan bij voorzieningen en benaderingswijzen die in Amsterdam aanwezig zijn, en bevat voorstellen voor de ontwikkeling van onderdelen die nog ontbreken. Input voor het plan is afkomstig van de inventarisatie (januari-mei 2002), van landelijke informatie en documentatie, en van twee expertmeetings waarin draagvlak getoetst is en keuzes gemaakt zijn voor de Amsterdamse aanpak In dit plan van aanpak staat centraal direct bestrijden, stoppen en aanpakken van huiselijk geweld in Amsterdam. Hierbij hanteert de coördinatiegroep onder andere de volgende uitgangspunten. Huiselijk geweld als een veiligheidsvraagstuk (onderdeel van het Vernieuwd Beleidsprogramma Aanpak van Agressie en Geweld in Amsterdam). Bij de aanpak van huiselijk geweld is het niet alleen noodzakelijk om hulp te bieden, maar ook om op te treden, te verwijzen en te behandelen. Werken met partners aan ketenbenadering Er wordt gewerkt aan de realisering van de gehele keten van activiteiten die noodzakelijk zijn om huiselijk geweld te stoppen. Dit zijn activiteiten op de gebieden van: registratie van huiselijk geweld,voorlichting en preventie, deskundigheidsbevordering, verwijzing naar zorgaanbod en daderbehandeling en toepassing van straf- en civielrecht. 3

4 Hiermee omvat het plan in principe alle instanties die met huiselijk geweld in gezins en familieverband te maken hebben. Dit betekent niet dat de uitvoering van het plan vanaf de start alle instanties omvat, maar dat sommige instanties als partners op een later moment zullen aansluiten. Het doel van het plan van aanpak is het ontwikkelen van een effectieve aanpak van huiselijk geweld. Die effectieve aanpak moet gericht zijn op het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld, verlenen van hulp en aandacht hebben voor slachtoffers (vrouwen, kinderen, mannen en senioren) en daders. Daarom is deze plan door alle ketenpartners en overige maatschappelijke organisaties ontwikkeld. Hierbij heeft de gemeente samen met de stadsdelen een aanjagende en regisserende rol. Rol van de Stadsdelen Aanpak van Huiselijk Geweld is ook een zaak van de stadsdelen. Om inzicht te krijgen van hetgeen op stadsdeelniveau ontwikkeld en gaande is in de aanpak van huiselijk geweld op dit moment, zijn de stadsdelen hierover benaderd. Hieruit bleek dat het onderwerp nauwelijks leeft en weinig prioriteiten in de meeste stadsdelen heeft. Tijdens de expertmeetings die georganiseerd zijn om voor het projectplan Stop huiselijk geweld in Amsterdam een zo breed mogelijk draagvlak te creëren, is gebleken dat de stadsdelen een belangrijke functie kunnen en moeten vervullen bij de totstandkoming van een goede ketenaanpak van huiselijk geweld. Men was ook van mening dat een eenduidige benadering voor de hele stad van groot belang is. Ook vond men dat huiselijk geweld geen exclusieve taak voor de hulpverlening is, maar een veiligheidsprobleem waarin politie, justitie, centrale stad en stadsdelen tevens een cruciale rol hebben. Daarom zijn de stadsdeelvoorzitters verzocht om het huiselijk geweld op de politieke agenda van hun stadsdeel te plaatsen en er voor te zorgen dat dit belangrijke (veiligheids-) thema prioriteit krijgt. Dit thema is ook voor het overleg met de veiligheidscoördinatoren van de stadsdelen op 24 september as. geagendeerd. Daar heeft de coördinatiegroep kennis gemaakt met de mensen die op het stadsdeelniveau belast zijn met dit thema. De opmerkingen van de veiligheidscoördinatoren met betrekking tot het projectplan Stop huiselijk geweld in Amsterdam zullen meegenomen worden in de verdere ontwikkelingen van dit plan. Landelijke ontwikkeling met betrekking tot huiselijk geweld Raadsadres van de Ministerie van Justitie In april 2002 heeft het kabinet een nota Privé geweld een publieke zaak uitgebracht over een verbeterde en gezamenlijke aanpak van huiselijk geweld in Nederland. Deze nota is tot stand gekomen in samenspraak met veel betrokken (uitvoerings-) organisaties en expertisecentra. Uitgangspunt van de nota is dat iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid heeft in de aanpak van huiselijk geweld. Hierbij is de samenwerking tussen verschillende partners de enige manier om werkelijk resultaat te boeken in de bestrijding van huiselijk geweld. De gemeenten, zouden een regierol op zich moeten nemen in de totstandkoming van die lokale of regionale samenwerking. Het plan van aanpak van Amsterdam sluit inhoudelijk en organisatorisch aan bij deze nota. 4

5 Conclusie en aanbeveling Zoals eerder gezegd, het plan van aanpak moet gezien worden als flexibel en dynamisch groeidocument. Bij de afronding van dit plan zijn een aantal uit te werken onderdelen genoemd: - Preventie op wijkniveau; - Zorg om de jeugd; - Zorg en begeleiding volwassenen en ouderen; - Daderbehandeling; - Strafrechtelijk optreden politie en justitie; - Registratie en monitoring en - Signalering en voorlichting. Het verder ontwikkelen en uitvoeren van het plan van aanpak ( voor de periode ) is een project dat inhoudelijk, organisatorisch en bestuurlijk afstemming en coördinatie vraagt. Ook is het plan van aanpak een proces dat beschreven moet worden en waarin partners elkaar moeten leren kennen om te kunnen samenwerken. Om onder andere uniformiteit in de stad te waarborgen, stelt de coördinatiegroep voor om een stedelijke projectleider (met secretariële ondersteuning) huiselijk geweld aan te stellen voor een periode van 2 jaar en met een mogelijke verlenging van nog 2 jaar. De projectleider kan het project en het proces beschrijven, op gang brengen, trekken en stimuleren. Ook kan hij of zij zorgen dat de stadsdelen indien nodig begeleid worden in hun aanpak van huiselijk geweld. Gezien het feit dat het huiselijk geweld gezien moet worden als een veiligheidsvraagstuk, zal de projectleider organisatorisch bij de directie Openbare Orde en Veiligheid ondergebracht moeten worden. Gevraagde beslissing 1. Kennis te nemen van de notitie voor zover het over de gerealiseerde beleidsvoornemens van gemeentebestuur, hulpverlening, politie en justitie gaat. 2. In te stemmen met de notitie Stop huiselijk geweld in Amsterdam voor zover het om de volgende aanbevelingen van de coördinatiegroep gaat: 2.1 Verbeteren van afstemming, samenwerking en regie. 2.2 Aanstellen van een stedelijke projectleider huiselijk geweld ( met secretariële ondersteuning) voor periode van 2 jaar en met mogelijke verlenging van nog 2 jaar. In het kader van de verdere uitvoering van het Vernieuwd Beleidsprogramma Aanpak Agressie en Geweld zijn hiervoor (2003 tot 2006) de middelen gereserveerd ( ,00 voor 2003). 2.3 Uitbreiding van de coördinatiegroep met andere partners ( zoals bv. een van de stadsdelen, projectcoördinator Senioren en Veiligheid etc.) 2.4 Een vergelijkbare aanpak voor geheel Amsterdam (afstemming centrale stad en stadsdelen). 2.5 Interne en externe communicatie vorm geven. 2.6 Werken door middel van werkgroepen (preventie op wijkniveau-stadsdelen, hulpverlening en zorg aan jeugd, zorg en begeleiding volwassenen en ouderen, strafrechtelijk optreden inclusief daderbehandeling, registratie/monitoring en signalering/voorlichting). 2.7 De bestaande ambulante steunpunten financieel ondersteunen. In het kader van de verdere uitvoering van het Vernieuwd Beleidsprogramma Aanpak Agressie en Geweld zijn hiervoor de middelen gereserveerd ( ,00 voor 2003). De Burgemeester, 5

6 6